مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با روزنامه‌نگاران ترکیه ۱۶ خرداد ماه ۱۳۵۴

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی دی تا اسفند ماه

اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۵۴ خورشیدی تازی

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی فروردین تا خرداد ماه

مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با روزنامه‌نگاران ترکیه ۱۶ خرداد ماه ۱۳۵۴

منع ارسال اسلحه به ترکیه

ما همواره نگرانی عمیق خود را از منع صدور اسلحه از جانب امریکا به ترکیه ابراز کرده‌ایم و امیدواریم که این ممنوعیت به زودی برطرف شود. فکر می‌کنم که سنای امریکا تاکنون این منع را لغو کرده‌باشد و کنگره نیز به زودی چنین خواهدکرد.

ایران مسلماً به قدرت نظامی ترکیه، که همسایه و متحدش است، بسیار علاقمند است. ما مشغول بررسی کلیه راه‌های ممکن برای حل مسائل ترکیه درصورت مواجه شدن این کشور با مسائل مهم هستیم. دفاع و نیرومندی ترکیه برای ایران حائز نهایت اهمیت است.

راه‌های ارتباطی ایران

دسترسی به راه دریایی کوتاهی برای رسیدن به اروپا برای کشور ما حائز اهمیت است. مصر با نهایت محبت به ما اعلام کرده‌است که آماده است در سواحل خود در مدیترانه، بنادر آزاد و حتی یک فرودگاه در اختیار ایران بگذارد. از این رو بدیهی است که این تحولات برای ایران بسیار اهمیت دارد، اما واردات و صادرات کشور ما به قدری وسیع است که بنادر خلیج فارس برای پاسخگویی نیازهای کشور ما کفایت نمی‌کند. به همین جهت است که ما برای راه‌های ارتباطی کشورمان از طریق ترکیه به سراسر اروپا، چه به وسیله کشتی از دریای مدیترانه، چه به وسیله راه‌آهن از استانبول، اهمیت فوق‌العاده‌ای قائل هستیم. به علاوه ما از تسهیلات ترانزیتی از طریق شوروی برخورداریم. به این ترتیب همانگونه که گفتم، راه‌های ارتباطی میان ایران و سایر قسمت‌های جهان برای ما اهمیت حیاتی دارد و مسلماً گشوده‌شدن آب‌راه سوئز نیز برای ما حائز نهایت اهمیت است.

آب‌راه سوئز و بهای نفت

امکان کاهش بهای نفت با گشوده‌شدن آب‌راه سوئز بستگی به نحوه عمل شرکت‌های بزرگ نفتی دارد، لیکن بیشتر محصولات نفتی به وسیله نفت‌کش‌های کوه‌پیکر حمل می‌شود، که اجباراً دماغه امید نیک را دور می‌زنند.

حمایت ایران از ترکیه

گله‌های من در مصاحبه با یکی از روزنامه‌نگاران ترک در پاسخ به برخی از روزنامه‌های ترکیه بود که نوشته‌بودند: ایران به وظیفه خود نسبت به کشور دوست ترکیه عمل نمی‌کند. من در پاسخ کسانی که با آن لحن درباره دوستی ایران و ترکیه صحبت می‌کردند، گفتم که دوستی باید دوجانبه باشد. من حتی اضافه کردم که ایران همیشه و در هر مورد که امکان داشته‌باشد، دوستی خود را نسبت به ترکیه، به ویژه در زمینه سیاست خارجی دو کشور، نشان داده‌است. ایران دربست از سیاست ترکیه درمورد مسئله قبرس پشتیبانی کرد و در هر موقعیتی که ترکیه در صحنه سیاست جهان دست به اقدامی زده‌است، ما بدون اینکه مقاصد آن کشور را جویا شویم، از آن پشتیبانی کردیم. بدیهی است که موافقتنامه‌ای که امروز امضا شد، گام مثبتی در جهت تحکیم پیوندهای دو کشور است و گام مثبت و دو جانبه‌ای برای توسعه دوستی دو کشور به شمار می‌رود و همانطور که قبلاً اشاره کردم، این گام سرآغاز گسترش و استحکام روابط دو کشور محسوب می‌شود.

و اما درمورد حمل نفت ایران به اروپا، قبل از استقرار صلح واقعی میان دوستان عرب و اسرائیل، به نظر می‌رسد که حمل و نقل از طریق ترکیه، که متحد و همسایه ما است، به اروپا امن‌تر از راه‌های دیگر است. البته جنبه‌های اقتصادی آن را باید اقتصاددانان مورد بررسی قرار دهند. لیکن از لحاظ امنیت، بدون شک هر چه از طریق ترکیه حمل شود، مسلماً از امنیت بیشتری برخوردار است.

ایران و کردهای عراق

ایران هرگز از فکر ایجاد یک کشور مستقل کُرد پشتیبانی نکرده‌است. موقعی که در روابط ایران و عراق مشکلاتی وجود داشت، ایران تنها از نوعی خودمختاری برای کردهای عراق که خود عراقی‌ها در فرمان یا قانون یازدهم مارس اعلام کرده‌بودند، صحبت می‌کرد. ما هرگز خواهان چیزی جز نوعی خودمختاری داخلی برای کردهای عراق نبوده‌ایم، بنابراین ایران هرگز از جنبش به اصطلاح استقلال‌طلبی کردهای عراق پشتیبانی نکرده‌است.