مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با خبرگزاری آسوشیتدپرس ۱۷ آذر ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
| حزب رستاخیز ملی ایران | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر | برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با خبرگزاری آسوشیتدپرس ۱۷ آذر ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
۱۷ آذر ماه ۲۵۳۵ شاهنشاه آریامهر استانلی ام. سوینتون نماینده خبرگزاری آسوشیتدپرس را به پیشگاه شاهانه پذیرفتند و به پرسش‌های وی در زمینه‌های گوناگون پاسخ دادند.
آسوشیتدپرس - اعلیحضرتا، بزودی رئیس جمهوری تازه‌ای زمام امور آمریکا را به دست خواهد گرفت. آیا پیش‌بینی می‌فرمایید که در دوره دولت جدید آمریکا تغییراتی در روابط ایران و ایالات متحده پدید آید؟
شاهنشاه آٰریامهر - نه واقعاً. زیرا ما به چنان مرحله‌ای از احترام و اعتماد و منافع مشترک و متقابل رسیده‌ایم که تماماً مبتنی بر روش‌های عقلایی و تجربیات ناشی از وقایع پس از جنگ دوم جهانی است. از اینرو من معتقدم که این مناسبات به عنوان روابطی ممتاز در آینده نیز ادامه خواهد یافت.
آسوشیتدپرس - رئیس جمهوری منتخب آمریکا، جیمی کارتر، گفته است که اگر کشورهای عضو اوپک قیمت‌های نفت را بالا ببرند ضربه شدیدی به کشورهای مصرف کننده نفت وارد خواهد کرد. ملک خالد ماه گذشته گفته بود که اگر فقط پای عربستان سعودی در میان بود، او ترجیح می‌داد که قیمت نفت تا اواخر سال ۱۹۷۷ ثابت بماند. با توجه به این نکته آیا اعلیحضرت شاهنشاه احساس می‌کنند پانزده درصد افزایش قیمت نفت که از طرف ایران پیشنهاد شده رقم قابل مذاکره‌ای باشد؟
شاهنشاه آٰریامهر - شما حتماً می‌دانید که برخی از اعضای اوپک خواستار افزایش خیلی بیشتری بوده‌اند، بنابراین رقم پیشنهادی ایران رقم متعادل و بینابینی است. اما مسئله این است که افزایش قیمت نفت در سال ۱۹۷۳ که در حقیقت یک افزایش چهار برابر محسوب می‌شد تا چه حد به تورم جهانی دامن زده است؟ در ایالات متحده به نسبت ۵ دهم درصد. با این حساب پانزده درصد افزایش قیمت نفت تا چه حد به این تورم خواهد افزود؟ طبیعتاً به مقدار ناچیزی. ما بزودی، یعنی پانزدهم دسامبر خواهیم دید و تردید نیست که کنفرانس قطر فرصتی برای مبادله هرگونه ایده و اندیشه خواهد بود و احتمالاً مثل این سه چهار سال اخیر روش‌های عاقلانه‌ای اتخاذ می‌شود. فولاد، کالاهای الکتریکی، رآکتورهای اتمی و نیز اسلحه از آمریکا می‌خریم و می‌توانم به شما اطمینان دهم که اصولاً این یک تورم همبرگری نیست.
آسوشیتدپرس - اعلیحضرتا، هفته گذشته «او.ای.سی. دی.» اعلام کرد که در سال ۱۹۷۵ مصرف نفت در ۲۴ کشور عضو آن ۹/۳ درصد کاهش یافته است، درحالی که تولید ناخالص ملی نفت ۲/۱ درصد تنزل کرده است. من شخصاً سال‌ها است که با نظریات اعلیحضرت در مورد رجحان استفاده از نفت در صنایع پتروشیمی بر استفاده از آن برای گرم کردن خانه‌ها و مصارفی از این قبیل آشنایی داریم. آیا به عقیده شاهنشاه افزایش قیمت نفت به ترویج استفاده از سایر منابع انرژی کمک نخواهد کرد و آیا به نظر شما چنین چیزی خوب است یا بد؟
شاهنشاه آٰریامهر - این درست همان چیزی است که من همیشه امید آن را دارم، زیرا شما در ایالات متحده منابع زغال برای مصرف چهارصد سال دارید، برای کی و برای چه شما این زغال را زیر زمین نگه می‌دارید؟ واقعاً برای کی و برای چه؟ در حالی که می‌بینیم برای تأمین منابع انرژی دیگر کار چندانی نکرده‌اید.
آسوشیتدپرس - فرمایش شاهنشاه پرسش دیگری برای من پیش می‌آورد. آیا اعلیحضرت به عنوان کارشناس مسائل انرژی احساس می‌کنند که ایالات متحده و سایر کشورهایی که از لحاظ تکنولوژی پیشرفته هستند، کوشش‌های همه جانبه و کافی برای پدیدآوردن منابع دیگر انرژی مانند انرژی خورشیدی، هیدروژن، امواج دریا و مانند آن به عمل می‌آورند؟
شاهنشاه آٰریامهر - تا آن‌جا که من می‌دانم خیر، همه چیز را که منتشر نمی‌کنند. شما آنچه را که باید بکنید نمی‌کنید، ممکن است کارهایی انجام دهید، اما به نظر من این به هیچ روی کافی نیست.
آسوشیتدپرس - آیا اعلیحضرت هرگز خواسته‌اند در ذهن خود تخمین بزنند که از چه زمانی انرژی خورشیدی قابل استفاده خواهد بود. مثلاً این کار در ۱۹۸۰ یا ۱۹۸۵ امکان‌پذیر است؟
شاهنشاه آٰریامهر - نمی‌دانم، خود ما در این زمنیه تحقیقاتی می‌کنیم. دو دانشگاه ما هم اکنون فعالیت خود را صرف تحقیق در این زمینه یعنی انرژی خورشیدی می‌کنند، ولی منابع انرژی فراوان دیگری نیز وجود دارد. هیدروژن، حرارت مرکزی زمین و غیره.
آسوشیتدپرس - مایلم به سئوال دیگرم یعنی خریدهای ایران از ایالات متحده بپردازم. تصور می‌کنم که ایران مصمم است ضمن پنج سال آینده حدود ۴۸ میلیارد دلار در آمریکا خرج کند، اما بخش اعظم این قیمت صرف خریدهایی غیر از تسلیحات می‌شود و ارقام ۷ تا ۹ میلیارد دلار را دیده‌ام که برای خرید اسلحه اختصاص داده شده.
شاهنشاه آٰریامهر - کمی بیشتر از این رقم. می‌توان گفت که سی و پنج میلیارد دلار صرف خریدهای غیر تسلیحاتی خواهد شد، کمی بیشتر از این رقم، اگر شما آنچه را که ما می‌خواهیم از شما بخریم خواه اسلحه و خواه غیر اسلحه به ما بفروشید.
آسوشیتدپرس - زمینه‌های مهم مورد نظر کدام است؟ من شنیده‌ام که خرید بیمارستان‌ها ازجمله آنها است.
شاهنشاه آٰریامهر - قیمت بیمارستان‌های شما خیلی خیلی زیاد است، باید آن را کمی پایین بیاورید.
آسوشیتدپرس - برخی دیگر از سایر زمینه‌ها چیست؟
شاهنشاه آٰریامهر - زمینه‌های هسته‌ای و هر چیز دیگری که به تولید برق مربوط شود، ماشین‌آلات بسیار سنگین. سی و پنج میلیارد دلار رقم کوچکی نیست، بلکه رقم سرسام‌آوری است. حالا بگذارید من یک سئوال بکنم: من واقعاً در این اندیشه‌ام که شما کدام طرف بازرگانی دیگری دارید که یک چنین رابطه بازرگانی عظیمی با آن داشته باشید؟
آسوشیتدپرس - من نمی‌دانم، شاید کانادا، ژاپن. نه، نمی‌توانم بگویم، نمی‌دانم. من تصور می‌کنم که درحال حاضر ۲۲ هزار آمریکایی غیر نظامی در خدمت شرکت‌های آمریکایی در ایران بسر می‌برند، تردید نیست که نگرانی شما درمورد قیمت‌های نفت دست کم تا حدودی ناشی از هزینه برنامه‌های عمرانی ایران از جمله پرداخت دستمزد به کارکنان خارجی است. ممکن است اعلیحضرت بفرمایند که ایران بطور متوسط در اِزای هر آمریکایی غیر نظامی چه مبلغی به شرکت‌های آمریکایی می‌پردازد؟ ما ارقام بسیار بزرگی را در این مورد شنیده‌ایم.
شاهنشاه آٰریامهر - واقعاً ارقام بزرگی هستند.
آسوشیتدپرس - کسی به من می‌گفت که حتی حقوق ماهانه ۱۲ هزار دلار هم هست.
شاهنشاه آٰریامهر - در مورد عده معدودی حتی از این هم بیشتر- البته نه اینکه تصور کنید این افراد عالی‌ترین مدارج تحصیلات دانشگاهی را دارند، نام آن مکانیک‌های متخصص را شما چه می‌گویید، هم آن‌هایی که کارهای هواپیما را اداره می‌کنند؟
آسوشیتدپرس - مهندس نگاهداری هواپیما؟
شاهنشاه آٰریامهر - چیزی مثل همین‌ها، دستمزدشان خیلی کلان است.
آسوشیتدپرس - آیا این پول به خود این افراد می‌رسد، یا به شرکت مربوطه پرداخت می‌گردد؟
شاهنشاه آٰریامهر - آه! این پرسش بسیار خوبی است.
آسوشیتدپرس - قربان، آیا ممکن است حد متوسط دستمزد را ذکر بفرمایید؟
شاهنشاه آٰریامهر - نه، ولی می‌توانم به شما بگویم که این پرداخت خیلی خیلی بالا است، من حداکثر پرداخت‌ها را می‌دانم که آن هم رقمی کمی بیشتر از ۱۲ هزار دلار در ماه است. منظورم این است که این پرداخت به سالی ۱۵۰ هزار دلار برای هر نفر می‌رسد. بعضی از مردم فکر می‌کنند که ایران کشور چاق و چله و پولداری است که نمی‌داند پول خودش را چگونه خرج کند، بنابراین آنها باید پول ما را از ما بیرون بکشند، اما این گروه نمی‌دانند که هر شاهی پول این کشور صرف برنامه‌های عمرانی آن می‌شود.
آسوشیتدپرس - ایران بعد از چین، طولانی‌ترین مرز مشترک با شوروی را که تصور می‌کنم ۱۵۰۰ مایل باشد، دارد. بعد از جنگ دوم جهانی، یعنی همان روزهایی که من برای اولین بار به ایران آمدم، تصور می‌کنم اتحاد شوروی آذربایجان ایران را برای ده سال در اشغال داشت. آیا درست است؟
شاهنشاه آٰریامهر - آنها فقط در طول مدت جنگ آن‌جا را اشغال کرده بودند یعنی ارتش سرخ آن را در اشغال داشت. آنوقت برای یک سال آن را از ایران جدا کردند.
آسوشیتدپرس - فقط یک سال بود؟
شاهنشاه آٰریامهر - بله، ولی اشغال فقط در مدت جنگ، از موقعی که آنها در سال ۱۹۴۱ وارد ایران شدند.
آسوشیتدپرس - ولی آنها که واقعاً تا سال ۱۹۴۶ بیرون نرفته بودند، ، آیا درست است؟
شاهنشاه آٰریامهر - نه، آنها بیرون رفتند اما بعد از آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها. آنها اول آن رژیم دست نشانده پوشالی را بوجود آوردند و سپس رفتند.
آسوشیتدپرس - با توجه به این مسئله، خبر بازدید ژنرال حسن طوفانیان که اکثراً خریدهای نظامی ایران را انجام می‌دهد، از اتحاد جماهیر شوروی در روزنامه حزب رستاخیز، توجه مرا به خود جلب کرد. آیا این بازدید حاکی از آن است که ایران احتمالاً موضوع خرید اسلحه از اتحاد جماهیر شوروی را مد نظر قرار داده است؟
شاهنشاه آٰریامهر - ما در گذشته هم از اتحاد جماهیر شوروی اسلحه خریداری کرده‌ایم. هدف اصلی ما در این موضع اسلحه، در نظر گرفتن نیازهای تسلیحاتی کشور است. ما از همه جا اسلحه می‌خریم. هر کس بتواند این سلاح‌ها را برای ما تأمین کند، از نظر ما فرق نمی‌کند. اگر آمریکا بتواند تأمین کند بسیار نیکوست، ولی باید بدانید که شما تنها منبع تأمین سلاح نیستید.
آسوشیتدپرس - بنابراین، این موضوع علامتی برای جلب توجه سایر منابع بشمار می‌رود؟
شاهنشاه آٰریامهر - خیر این عمل قبلاً انجام گرفته است.
آسوشیتدپرس - همانطور که شاهنشاه اطلاع دارند من روز گذشته با هواپیما بر فراز تنگه هرمز پرواز کردم و شاهد عبور نفتکش‌های عظیم از این راه آبی بودم، با علم بر اینکه ۹۰ درصد نفت ژاپن و ۷۵ درصد نفت اروپا و ۳۰ درصد نفت ایالات متحده از تنگه ۲۶ مایلی هرمز که یک جانب آن سواحل کشور عمان و جانب دیگرش خط ساحلی ایران و بندر عباس قرار گرفته، حمل می‌گردد و نیز با آشنایی به این مطلب که خیلی آسان می‌توان جلوی این عبور و مرور را سد نمود، شخص بهتر می‌تواند دلیل احتیاج ایران را بخرید اسلحه درک نماید. با تأمین مقادیر معتنابهی اسلحه و با توجه به دامنه آن، به نظر آن اعلیحضرت نقش استراتژیکی ایران در این قسمت جهان از نقطه نظر جغرافیای سیاسی (ژئو پولیتیک) چه خواهد بود؟
شاهنشاه آٰریامهر - ایران خود سنگر نجات است. تصور کنید که اگر عمان به دست جبهه خلق برای آزادی عمان، که کمونیسم بین‌المللی در آن‌جا بوجود آورده بود می‌افتاد، می‌توانستند تقریباً با دست خالی محل عبور منبع انرژی جهان را تهدید نمایند. حال باید دید در صورتی که ایران اقدام قاطعی به عمل نمی‌آورد، چه تهدیدی ممکن بود بوجود آید. بنابراین، قدرت ما، قبل از هر چیز ضامن ثبات ملت ماست، در درجه بعد ایران کمک کننده به ثبات منطقه خلیج فارس است. تمام منطقه خلیج فارس، زیرا ما بهترین روابط را با کلیه کشورهای کرانه‌های خلیج فارس برقرار ساخته‌ایم و اگر آنها متفقاً با ما همکاری نمایند چه بهتر، در غیر این صورت ما بایستی قادر باشیم در صورت لزوم به تنهایی آن راه آبی را باز نگاهداریم. همچنین ایران می‌تواند ستون ثبات برای آسیای غربی باشد و این چیزی است که همه ما آرزومندیم. فی‌المثل همان کاری که ژاپن می‌تواند برای شرق آسیا انجام دهد، ولی برخی پرسش‌ها پیش می‌آید: آیا ژاپن با تحولات جدید تصمیم خواهد گرفت که به صورت قدرت نظامی در آید و یا آنکه همچنان به صورت قدرت اقتصادی باقی خواهد ماند؟ بعد به خاورمیانه می‌رسیم. ایران در منتها الیه غرب آسیا واقع شده است. سیاست ما چنان است که غیر از آشوبگرانی مانند فیدل کاسترو، همه به آن احترام می‌گذارند و به آن اعتماد دارند. کاسترو معتقد است که بین کشورهای عضو اوپک عده‌ای خوب هستند، عده‌ای بد. خوب‌ها آن‌هایی هستند که برای رژیم او شخصیت قائل هستند. او معتقد است که خوب‌ها کاملاً حق دارند قیمت نفت خود را بالا ببرند، اما بدها چنین حقی ندارند. همچنین او خودش می‌تواند شکرش را از قرار هر تن هزار و هفتصد دلار بفروشد و این کار را دو سال پیش کرد. بسیار خوب، این همان طور که می‌دانید غیر عادی است. این نوعی تزویر و تقلب یکنواخت است. گاهی انسان احساس می‌کند که مایل است در این دنیای غم‌افزا کمی هم بخندد.
آسوشیتدپرس - در این تصویر کلی استراتژی، نظرتان درباره بلوچستان چیست؟ شنیده‌ایم که منطقه بسیار حساسی است.
شاهنشاه آٰریامهر - این چیزی است که من درباره آن زیاد می‌اندیشم. البته نه دقیقاً همین جمله، اما من امروزه عبارت دوستان شرقی خودم را به کار می‌برم. تصور کنید که برای پاکستان و بلوچستان اتفاقی بیافتد، در آن صورت ما در تمامی منطقه اقیانوس هند با اوضاع کاملاً جدید روبرو خواهیم شد. من به دوستان و دشمنان خودم این اخطار را می‌دهم که قدرت ما فقط برای باز نگهداشتن تنگه هرمز نیست، بلکه متوجه وضع حفظ موجود در شرق ایران نیز هست و این به سود همه است.
آسوشیتدپرس - پرسش دیگری دارم که بسیار حساس است: من در برخی از تماس‌های خودم شنیده‌ام که هواپیمای نیروی هوایی ایران که در آسمان غرب یمن سرنگون شده، فوق‌العاده پیشرفته، کامل و با تجهیزات الکترونیک بسیار ظریف بوده است. این هواپیما در آب بسیار کم عمقی سقوط می‌کند، کمک خلبان از آن بیرون آمده و دستگیر می‌شود و نیز شنیده‌ایم که از بین بردن هواپیما اهمیت و تقدم بسیاری داشته است تا کمونیست‌ها نتوانند به آن دسترسی یابند. از این رو جنگنده‌های ایران با استفاده از تانکرهای هوایی موفق شدند با موشک‌های خود در چند روز اخیر هواپیمای مذکور را بکلی نابود کنند. آیا این درست است؟
شاهنشاه آٰریامهر - خیر، اما اگر کمونیست‌ها کوشش می‌کردند که به این هواپیما دسترسی یابند آن کار را می‌کردیم.
آسوشیتدپرس - پس اطلاعات من در این زمینه غلط بوده است؟
شاهنشاه آٰریامهر - بله، ممکن بود بکنیم، زیرا آن هواپیمای غیر مسلحی بود که بر فراز خاک عمان هدف گلوله قرار گرفت، این هواپیما در جهت مرزهای یمن پرواز نمی‌کرد و ظاهرا نیرو و قوه کشش خود هواپیما آن را به طرف غرب و دریا سوق داده است. ما اینک خواستار استرداد خلبان هستیم و تردید نیست که اگر آنها بخواهند هواپیما را از آب خارج کنند باید از ما اجازه بگیرند. اجازه نخواهیم داد که مردم مان ما را بیازارند.
آسوشیتدپرس - من این عقیده را نیز شنیده‌ام که ممکنه است تیراندازان غیر یمنی این هواپیما را سرنگون کرده باشند.
شاهنشاه آٰریامهر - من فکر می‌کنم بالاخره یکی از این اتفاقات افتاده است، اتفاقی که یک در یک میلیون ممکن است روی دهد.
آسوشیتدپرس - هنگامی که به تصویر جهانی آینده ایالات متحده، اتحاد شوروی و چین به صورت یک ضد تعادل در برابر ظهور ابرقدرت‌های منطقه‌ای مانند ایران در خاورمیانه و برزیل در آمریکای لاتین و شاید بطور بالقوه اندونزی، در آسیای جنوب شرقی می‌نگرید، آیا تغییرات اساسی را در تعادل قدرت‌ها پیش‌بینی می‌فرمایید؟ به عبارت دیگر، من در فکر خود به عبارت ملت‌های دارا و ملت‌های نادار می‌اندیشم، چیزی مانند شمال و جنوب که تقسیم‌بندی‌های سنتی، مبتنی بر علل سیاسی را منسوخ کرده و بر اساس داشتن، خواه کمونیست، غیر کمونیست و ضد کمونیست، یا نداشتن است، به عبارت دیگر دسته‌بندی‌ها را نه بر اساس زمینه‌های تاریخی، بلکه بر اساس فقر و غنا تنظیم می‌کند.
شاهنشاه آٰریامهر - چنین چیزی اگر اتفاق بیافتد بسیار خطرناک است. برای همین است- اگرچه ما معتقد نیستیم که در پاریس نتایج زیادی به دست خواهد آمد- ولی باز هم ما یک عضو فعال کنفرانس پاریس باقی ماندیم و تا آخرین دقیقه کوشیدیم ببینیم چه کاری می‌توانیم بین شمال و جنوب بکنیم. زیرا اگر ما کشورهای سعادت‌مندتر و متمول‌تر بخواهیم همچنان در شرایط ثروتمندی باقی بمانیم این وضع به حساب کشورهای فقیر که قبلاً هم فقیر بوده‌اند تمام می‌شود، در آن صورت نوع جدیدی از امپریالیزم بوجود خواهد آمد که احتمالاً خیلی بدتر از انواع قدیمی آن خواهد بود، زیرا در گذشته آن مردم آنقدر پایین بودند که هرگز نمی‌توانستند به فکر شورش یا چیزی مانند آن بیفتند، اما حالا می‌توانند. در چنین شرایطی ما مجبور خواهیم بود که واکنش‌ها را با زور و کشتن هزاران هزار نفر سرکوب کنیم که در آن صورت جامعه ما به جای پیشرفت سیر نزولی طی خواهد کرد. اما چیز دیگری نیز که ممکن است اتفاق افتد آن است که کشورهای ثروتمند مسئولیت‌های بیشتری به دوش گیرند تا در نتیجه پاسداران صلح شوند و همانطور که اوپک امروزه تلاش به انجام آن دارد به کشورهای دیگر کمک کنند. و اما درمورد جهان باصطلاح آزاد صنعتی اروپا، باید بگویم: اگرچه جوامع اروپایی امروزه در وضعی دشوار بسر می‌برند، ولی این پرسش اصلی پیش می‌آید که چرا آنها در چنین وضعی قرار گرفته‌اند؟ علت آن این است: همانطورکه بارها گفته‌ام و با وجودی که ممکن است این گفته به مذاق دیگران ناخوشایند باشد، باز تکرار می‌کنم که مشکلات آنها ناشی از خودسری آنها است. شما بیشتر از آنچه می‌دهید می‌گیرید. چگونه ممکن است حتی اگر غنی‌ترین کشور جهان باشید، به این وضع برای مدت زیادی ادامه دهید؟ اگر شما بیشتر از آنچه می‌دهید بگیرید بالاخره پس از مدتی خزانه خالی می‌شود و جامعه منفجر می‌گردد. حتی امروزه در گرماگرم پیشرفت و ثروت و با وجود اینکه ما بزرگ‌ترین طرفدار کارگران هستیم من باز هم فرامینی صادر می‌کنم که از تضییع و اسراف جلوگیری شود. کارگران ایران ۲۰ درصد از منافع شرکت‌ها را به دست می‌آورند و می‌توانند ۴۹ درصد سهام آن را بخرند، اما باز هم به خاطر مصالح خود آنها ما به آنها می‌گوییم که اگر تنبلی کنید این ۲۰٪ از منافع از کجا باید تأمین شود. بابت سهام خود چقدر به دست خواهند آورد؟ این به خیر و صلاح جامعه و کشور شما است. و اما برای دنیای کهن و پیر باید گفت که آنها باید بیدار شوند. من می‌دانم که این می‌تواند بعضی از مردم را تحریک کند که شخصی در این گوشه دنیا چنین سخنانی به آنها می‌گوید ولی اگر من هم سخن نگویم چیزی تغییر نخواهد کرد، حقیقت همان است که من می‌گویم.
سوینتون- اعلیحضرتا، متشکرم.