مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با احمد جارالله مدیر روزنامه السیاسیه چاپ کویت ۳ دی ماه ۱۳۵۳
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با احمد جارالله مدیر روزنامه السیاسیه چاپ کویت ۳ دی ماه ۱۳۵۳
مارکسیسم در خاورمیانه
در مورد وجود مارکسیسم در خاورمیانه باید دید که آیا این یک جریان ذاتی است، یا وارد شده از خارج است. اگر ذاتی باشد که وسیله‌ای است برای ایجاد تحول در یک کشور معین، و این امر متکی است به طبیعت رژیم موجود در آن کشور که آیا هدفش خدمت به منافع مملکت است، یا اینکه از افکار خارج کشور الهام می‌گیرد.
دفاع از مسقط و عمان
خروج نیروی نظامی ایران از عمان زمانی صورت گرفت که آن دولت از ما خواستار خروج شد، ولی آن‌ها مجدداً درخواست بازگشت ما را نمودند و ما هم بازگشتیم. ما با حضور خود در آن کشور مقاصد خصوصی و منافع شخصی را دنبال نمی‌کنیم، بلکه حضور ما در آن جا به قیمت خون افراد و سلاح‌های مان تمام می‌شود بدون آنکه در ازاء آن‌ها انتظار چیزی را داشته باشیم. آن‌ها به ما می‌گویند که از جانب گروهی در خطر هستند که برای رژیم ما هم خطرناک محسوب می‌شوند و از ما می‌خواهند که صلح را در کشورشان برقرار کنیم تا بتوانند به کار عمران و بهبود وضع ملت خود بپردازند. ما هم آماده اجابت درخواست آنان هستیم، زیرا آن‌ها در مدخل خلیج فارس قرار دارند. اگر این منطقه یعنی عمان و مسقط به دست کسانی سقوط کند که مخالف رژیم‌های موجود در منطقه هستند، همه کشورهای منطقه و حتی کویت در معرض خطر قرار خواهند گرفت. ما بدین جهت به دولت مسقط و عمان کمک کردیم که اولاً آن‌ها خود خواستار کمک بودند، ثانیاً دادن فرصت به آن‌ها تا صلح و آرامش را در کشور خود برقرار سازند و سطح زندگی افراد ملت خویش را بالا ببرند، ثالثاً برای آن این کمک انجام یافت تا گلوگاه استراتژیکی و مهم خلیج فارس در برابر بندر عباس از امنیت برخوردار شود و از خطر سقوط به دست بیگانگان نجات یابد. ما تمامی آنچه را که از ما خواسته شده بود تحقق بخشیدیم و همه استان‌هایی را که درخواست اشغال و نجات آن‌ها را کرده بودند تصرف کردیم.
این شورشیان از خارج عمان وارد آن کشور می‌شوند و از جانب عدن حمایت مالی می‌شوند. مناطقی که از دست شورشیان خارج می‌گردد محل سکونت ساکنان اصلیش می‌شود و آن‌ها با اشتغال به کشاورزی زندگی خود را از سر می‌گیرند. بنابراین دیگر برای شورشیان جایی در آن سرزمین باقی نمانده است. آن‌ها نظیر وحشی‌ها در غار زندگی می‌کنند. مساحت زمینی که آن‌ها در اختیار دارند دیگر کفاف زندگی آن‌ها را نمی‌دهد. زمانی شورشیان فرزندان خانواده‌ها را از آنان جدا می‌کردند، اما دیگر آن زمان سپری شده است.
روابط کویت و عراق
شنیدم که عراق قسمتی از اراضی شما را واقع در مرز دو کشور اشغال کرده است و این بخود شما مربوط است. شما حاکم بر سرزمین خود هستید. اگر مصلحت می‌بینید که قسمتی از سرزمین خود را به کشور دیگری واگذار کنید به خودتان مربوط است. شما رسیدن به نوعی توافق بر سر این منطقه را نپذیرفتید و یک بار دیگر می‌گویم اگر علاقه دارید که برای خود گرفتاری ایجاد کنید خود دانید.
منطقه اقیانوس هند
شما می‌دانید که انگلیسی‌ها از منطقه خلیج فارس رفته‌اند، آن‌ها دیگر در این جا مطلقاً موجودیتی ندارند، ولی به دنبال آن‌ها ناوگان شوروی در منطقه اقیانوس هند حضور یافته‌اند. طبیعی است که وقتی شوروی‌ها می‌آیند آمریکایی‌ها هم به آن‌ها تأسی می‌جویند. روی این اصل ما به فکر ایجاد نوعی همکاری بین کشورهای اقیانوس هند از طریق عقد قراردادهای اقتصادی افتادیم تا ما را به تفاهمی پیرامون امنیت منطقه رهنمود شود. وجود این تفاهم، کشورهایی را که وابسته به اقیانوس هند نیستند متوجه خواهد ساخت که بودن ناوگان آن‌ها در این منطقه غیر ضروری است، و ما خود می‌توانیم از این گذرگاه‌های آبی که از نظر تجارت بین‌المللی مهم است حفاظت کنیم. این یک عامل اصلی و اساسی در مورد منطقه اقیانوس هند است. واقعیت مهم و حساس دیگر آن است که تنها عامل سوق دهنده گیتی در خلال سال‌های آینده به سوی نیستی و نابودی گرسنگی است و این از هر عامل دیگری خطرناک تر است. جنگ را می‌توان با گرد آوردن مسئولان بلندپایه کشورها به دور یک میز افسار زد، مانند دیوار فورد و برژنف که بر سر تعیین میزان موشک‌های اتمی به توافق رسیدند، و البته اقدام بعدی کاهش این نیرو است تا آن جا که روزی بر سر پایان دادن نهایی تسلیحات هم به توافق برسند، اما مشکل تهیه غذا را نمی‌توان با هوشمندی و نیات حسنه برطرف ساخت. وقتی ملتی گرسنه است پیش از مرگ به هر کاری متوسل خواهد شد و خطر بزرگ نابودی جهان از همین است. من معتقدم که ایران و دیگر کشورهای منطقه می‌توانند با تولیدات پتروشیمی خود به کشورهای اقیانوس هند کمک کنند. سکنه این منطقه به یک بیلیون نفر بالغ می‌شود. وظیفه ما است که به اتفاق آن‌ها به دنبال راهی باشیم که تولیدات غذایی شان را به پنج برابر تولیدات فعلی برساند. با ایجاد تفاهم با آن‌ها قادر خواهیم شد که احتیاجات یکدیگر را تأمین کنیم و این به نفع مسائل مشترک بین ما و آن‌ها است. باید توجه داشت که منطقه اقیانوس هند پرجمعیت‌ترین منطقه و در عین حال برخوردار از امکانات فراوان است. از این رو امکانات فوق می‌تواند به تأسیس بازار مشترکی در منطقه منتهی شود، منتها اکنون روی سخن متوجه کشورهای شمالی اقیانوس هند است، اما وقتی این طرح تکوین یافت همه کشورهای آفریقایی را هم شامل خواهد شد. به هر حال ما نظرات و اندیشه‌های خود را به دولت‌های منطقه پیشنهاد می‌کنیم، این دیگر با آن‌ها است که میل به اجرای آن در کشور خود داشته باشند یا نداشته باشند.
نام تاریخی خلیج فارس
درباره اینکه خلیج فارس، به اسم دیگری نامیده شود، شما حق گفتن چنین مطلبی را ندارید، نه حق تاریخی، نه حق جغرافیایی، کلیه کتب جغرافیایی که در کشور ما و یا در کشور شما و یا در کشورهای دیگر به چاپ رسیده‌اند، همگی نام این دریا را خلیج فارس نوشته‌اند. بنابراین چرا نام دیگری را در سر می‌پرورانند؟ واژه دیگر را اولین بار روزنامه تایمز لندن به کار برده بود. اگر شما بخواهید روابط خود را بر اساس تصمیمات یک جانبه که علیه تاریخ و جغرافیا اتخاذ کرده‌اید قرار دهید، بهتر است وارد هیچگونه مذاکره‌ای نشویم، زیرا اگر طرز فکر شما تغییر نکند به جایی نخواهیم رسید.
لزوم تحول در کشورها
در منطقه خلیج فارس و سایر مناطق، هر کشوری به تحولات فراوان نیازمند است، حتی بعضی از کشورهای اروپایی که در وضع تکامل یافته‌ای قرار ندارند به این تحول نیاز دارند، زیرا اگر غیر از این بود با اینهمه مشکلات دست به گریبان نبودند.
به هر حال هر رژیمی باید عملاً به نفع ملت و به خاطر مردم گام بردارد. اگر اوضاع به این ترتیب پیشی برود مشکلی در بین نخواهد بود. هر رژیم پیشرفته‌ای که در این چهارچوب عمل نکند چهره ناپسندی در برابر ملت خود خواهد داشت.
اختلاف ایران و عراق
ما از طریق سازمان ملل متحد و مذاکرات ژنو و استانبول آمادگی خود را برای حل اختلاف با عراق نشان دادیم، اکنون هم یک بار دیگر به سازمان ملل بازگشته‌ایم. بنابراین باید بگویم که دروازه‌ها از جانب ما به روی عراق بسته نیست، اما عراق همچنان خواستار ادامه سیاست سابق بریتانیا است. آن‌ها اعلام می‌کنند که مخالف استعمارند، اما میراث استعمار را در منطقه دنبال می‌کنند. آن‌ها علاقمند به پیگیری عوامل تحمیلی گذشته انگلیسی‌ها بر ما و خود هستند. آنچه که ما خواستار آن هستیم داشتن حقوق متساوی طبق قوانین بین‌المللی با آن‌ها است.
دفاع از منافع کشور
ما به اعراب کمک می‌کنیم و همانطور که می‌دانید این کمک‌ها هم اعلام شده است، ولی من نگفته‌ام که همراه با اعراب خواهیم جنگید.
درباره انعطاف پذیری من، باید دید که مقصود از انعطاف چیست. من در مورد اموری که مربوط به منافع کشورم می‌شود و یا آنچه که مربوط به حق و عدالت است نمی‌توانم انعطاف پذیر باشم. چگونه می‌توانم نسبت به استقلال و حاکمیت کشور خود انعطاف داشته باشم؟ من در این باره نمی‌توانم دارای هیچگونه انعطافی باشم. تصمیماتی که ما در مورد کشورمان می‌گیریم در داخل مملکت گرفته می‌شود نه در خارج از مملکت. کشورهای دیگر باید بدانند که ایران بعد از ده سال یک قدرت بزرگ با سیاستی کاملاً مستقل و ملی خواهد بود.
خدمت سفیر آمریکا در ایران
راجع به پذیرفتن سفیر فعلی آمریکا در ایران، باید بگویم وقتی کسی که در «سیا»ی آمریکا فعالیت داشته به عنوان سفیر تعیین می‌شود، تنها به عنوان سفیر وظائف خود را انجام می‌دهد و این چیز دیگری را ثابت نمی‌کند، او اینک نماینده وزارت امور خارجه آمریکا است نه نماینده سازمان سیا.
او وقتی در سیا بود خدمتگزار کشورش محسوب می‌شد، اکنون هم که به عنوان سفیر تعیین شده است، همچنان به مملکت خودش خدمت می‌کند.
همکاری مشترک ایران و اعراب
ما همواره طرفدار ایجاد تفاهم و همکاری مشترک بین ایران و کشورهای عرب در منطقه خلیج فارس و سایر نقاط هستیم. برای ایجاد این همکاری در سطحی وسیع، با آنکه اکنون ممکن است کمی دیر شده باشد، ولی این امر همواره سودمند است و هر روز که بگذرد ممکن است فرصت تازه‌ای از دست برود، البته نه برای ما، بلکه برای شما.
ایجاد یک کمربند امنیتی در منطقه خلیج فارس، هیچ نوع رقابتی را در این منطقه سبب نخواهد شد، زیرا نه ما به اراضی شما چشم دوخته‌ایم و نه شما به اراضی ما. ما ثروتمندیم و شما هم همینطور، اما اگر منظور شما ایجاد یک قدرت متقابل برای همکاری با نیروی ایران در راه حفظ صلح منطقه‌ای است، وظیفه ما است که در این مورد با یکدیگر همکاری کنیم و هیچ مانعی هم در میان نخواهد بود.
ولی اگر قرار باشد که کشورهای عراق، سعودی، فدراسیون امارات، کویت و دیگر کشورهای منطقه قدرت نظامی واحدی بوجود آورند، این امر ظاهراً مشکلاتی برای شما ایجاد خواهد کرد، زیرا تجهیزات نظامی شما متفاوت است، عراق از شوروی اسلحه خریداری می‌کند، سعودی از آمریکا و فرانسه، از آن گذشته شما حتی آموزشگاه‌های نظامی تان نیز با یکدیگر فرق دارند، بویژه که شما دارای اینهمه رژیم‌های متفاوت هستید. بنابراین همکاری کلی این کشورها ممکن است، اما خلق یک جبهه نظامی واحد مشکل به نظر می‌رسد. با وجود این اگر این کشورها در ایجاد یک جبهه نظامی واحد به توافق برسند، ما از آن استقبال خواهیم کرد، ولی باید دید که آیا این جبهه برای حفظ صلح در منطقه است، یا حفظ رژیم‌ها؟
نقشه اشغال خلیج فارس
من گمان نمی‌کنم که مسئله اشغال خلیج فارس از طرف دولت‌های بزرگ بتوانند بدون عکس‌العمل و بدون مقاومت از جانب کشورهای منطقه تحقق یابد. کشورهای بزرگ برای اشغال این منطقه نیاز به تعداد بسیار زیادی سرباز دارند که مدت‌ها آن را در اختیار داشته باشند و من نمی‌دانم این امر چگونه ممکن است؟ علاوه بر این کار اشغال بدین سادگی‌ها نیست. حتی به عقیده من غیر ممکن است، اما این موضوع بدان معنی نیست که بعضی‌ها اندیشه چنین چیزی را در سر نمی‌پرورانند.
کُردهای آریایی
کُردها از نژاد آرایایی هستند. آن‌ها ایرانیان خالصند. بنابراین نمی‌دانم چگونه ممکن است که از جانب آن‌ها زیانی به ما وارد آید. ایجاد یک کشور کُرد به عوامل مختلف بستگی دارد و آنطور که شما عنوان می‌کنید ما طرفدار یک کردستان مستقل در عراق نیستیم، زیرا صحبت از خودمختاری کُردها همواره در داخل عراق بوده نه در خارج از آن کشور.
کُردها صحبت از استقلال نمی‌کنند و چنین حرفی نمی‌زنند، به هر حال ما کردستان را به تجزیه طلبی تشویق نمی‌کنیم، ابداً.
خلیج فارس منطقه صلح
هر کشوری که مالک نیروی اتمی‌شد دشمن مستقیم ایران محسوب نمی‌شود، نه هند و نه پاکستان هیچگاه قدرت اتمی خود را علیه ایران بکار نخواهند برد. و اما سیاست اساسی ما درباره خلیج فارس آن است که این خلیج باید همواره به عنوان یک منطقه صلح باقی بماند و این بدان معنی است که برای ناوگان آمریکا و ناوگان شوروی در این منطقه جایی وجود ندارد. وجود تسهیلات برای نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس موجب خشنودی نیست، البته این تا وقتی است که ناوگان بیگانه دیگری در آن جا حضور نداشته باشد، اما تا زمانی که این کشتی‌ها به بندر ام قصر عراق وارد می‌شوند، ما چه می‌توانیم بگوییم.
در مورد وضع و نقش کشور اردن هاشمی با توجه به قدرت نمایی فلسطینی‌ها، این امر بستگی به آن دارد که آیا کشور اردن هاشمی از لحاظ اقتصادی امکان آن را دارد که به حیات خود در ساحل شرقی رود اردن ادامه دهد یا نه؟ اگر چنین امکانی را داشته باشد پایدار خواهد ماند.
اینکه از خلیج فارس همواره به عنوان یک منطقه در حال انفجار صحبت می‌شود، باید دید که منظور آن‌ها از انفجار در مورد رژیم‌های داخلی برخی از کشورهای ناحیه جنوبی این منطقه است، یا منظور از انفجار مربوط به قضایای نفتی نظیر اشغال نظامی منطقه خلیج است که البته این یک تبلیغ صرف است.
عکس‌العمل در ارزیابی نرخ طلا
هرگونه اقدامی که از طرف دولت‌های بزرگ در راه تجدید نظر در ارزیابی نرخ طلا به عمل آید، با عکس‌العمل و اقدام متقابل ما روبرو خواهد شد، البته این در صورتی است که نتایج گفتگوهای رؤسای جمهوری آمریکا و فرانسه بر ارزهای به دست آمده ما از راه عواید نفت، تأثیر بگذارد.
در این مورد به ما گفتند که مذاکرات فوق تأثیری در نرخ طلا نخواهد داشت، ما نیز گفتیم از این بابت خوشحالیم، اما اگر متوجه شویم که تأثیر خواهد گذاشت ما نیز واکنش نشان خواهیم داد، زیرا چرا باید قدرت خرید خود را از دست بدهیم؟ باید توجه داشت که تنها کشورهای ثروتمند مالک طلا هستند. واِلا آیا هند طلا دارد؟ آیات کشورهای آفریقایی به جز کشور آفریقای جنوبی طلا در اختیار دارند؟ نه، جز کشورهای ثروتمند کسی طلا ندارد و با تغییر نرخ طلا خود آن‌ها از آن استفاده خواهند کرد. بنابراین بار دیگر تکرار می‌کنم که اگر تصمیمات آن‌ها تأثیر نامطلوب در وضع ما بگذارد، عکس‌العمل ما هم به همان حجم و به همان اندازه خواهد بود.
ارتباط بهای نفت با کالاهای دیگر
بهای نفت با قیمت سایر کالاها باید ارتباط داشته باشد. ما پیشنهاد کردیم که قیمت‌های نفت با قیمت بیست الی سی کالای مختلف مانند ماشین آلات، تولیدات کشاورزی، وسائل الکترونیک ارتباط پیدا بکند، به این ترتیب که با افزایش قیمت کالاهای فوق قیمت نفت نیز افزایش یابد. این موضوع باعث می‌شود که قدرت خرید ناشی از درآمد نفت ما حفظ گردد. کاهش قیمت نفت، بدون کاهش دادن قیمت کالاهای دیگر، موضوعی است غیر عادلانه و غیر ممکن.
مسئله فلسطین و بهای نفت
این شایعه که گفته شده است عربستان سعودی اعلام نموده که اگر مسئله فلسطین حل شود، قیمت نفت را کاهش خواهد داد، مورد تردید است و من مایلم این اظهارات را از زبان یک شخصیت عالی مقام دولت عربستان سعودی بشنوم تا مطمئن شوم که صحت دارد یا خیر؟ ولی در صورتی که سعودی‌ها احتیاج به عایدات نفتی خود ندارند، می‌توانند آن را در اختیار ملل دیگر قرار دهند، چرا وعده کلی کاهش قیمت نفت را می‌دهند؟ کسانی که نفت را می‌خرند و حل مسئله فلسطین در دست آن‌ها است همین کشورهای ثروتمندند پس چرا عربستان سعودی می‌خواهد حق خود را به این کشورهای پولدار بدهد؟
توزیع تولیدات نفتی
نقش شرکت‌های بزرگ نفت از این پس فقط توزیع نفت خواهد بود. نظر من همیشه این بود که شرکت‌های بزرگ، نفت را بخرند و بعد توزیع کنند، با این حال ما سعی می‌کنیم که نقش توزیع کننده را هم خود به عهده داشته باشیم، نفت را به پمپ‌های بنزین برسانیم، و پس از آن در صنعت پتروشیمی نیز قدم بگذاریم.
در صورتی که کار توزیع نفت را نیز کشورهای تولید کننده به عهده گرفتند، آنوقت شرکت‌های نفت دیگر نفتی نخواهند داشت و باید به دنبال نوع دیگری از منابع انرژی بروند. البته درباره توزیع مواد نفتی، سایر کشورها نیز باید این فکر را بپذیرند. زیرا آن‌ها هستند که باید این طرح را قبول و یا رد کنند.
نقش ولیعهد
در قانون اساسی نقشی برای ولیعهد در نظر گرفته نشده است، ولی در هر صورت او باید کاری انجام دهد و من معتقدم که پس از پایان تحصیلات یعنی پس از بیست و یک سالگی، مرحله انجام وظایف خود را آغاز خواهد کرد.
او اکنون گاهی اینجا و آن جا جهت شرکت در بعضی فعالیت‌های ورزشی حضور می‌یابد، ولی بطور کلی خیلی گرفتار است، چون علاوه بر برنامه درس عادی، در یک مدرسه فرانسوی هم سرگرم تحصیل است، و بیش از هر دانش آموزی در کشور کار می‌کند.
وحدت ملی ایران
ما دو هزار و پانصد سال شاهنشاهی داریم. استمرار این شاهنشاهی تحت تأثیر هیچ عاملی قرار نخواهد گرفت. من امیدوارم که زیربنای کشور آنچنان مستحکم گردد که کلیه مردم در امور کشور سهیم شوند و به خاطر چیزهایی که دارند از آن دفاع کنند. ثروت کشور متعلق به آنان است، حیثیت، غرور و استقلال کشور در قلب همه مردم جایگزین است. در کشور ما وحدت ملی تحت تأثیر هیچ عاملی قرار نخواهد گرفت و تمامی مردم، حافظ و نگهبان این کشور خواهند بود.