مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ تیر ۱۳۳۶ نشست ۱۰۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۹ تیر ۱۳۳۶ نشست ۱۰۵
فهرست مطالب:
+مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۰۵صورت مشروح مذاکرات مجلس روزیک شنبه نهم تیرماه۱۳۳۶ فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس ملّی، دوره۱۹
جلسه: ۱۰۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه نهم تیرماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات قبل ازدستور آقایان: استخر، پردلی، دکتر امیر نیرومند، طباطبایی قمی
۳- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مهندس اردبیلی
۴- تقاضای آقای صارمی دایر به مطرح شدن مصوبات موقت کمیسیون مشترک دادگستری
۵- شوردوم گزارش کمیسیون دادگستری راجع به مجازات اخلالگران در صنعت نفت
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت و پنج دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس.
۱ـ تصویب صورت مجلس
رئیس- اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه- آقایان: دکترآهی. رامبد. سراج حجازی. دولتشاهی. صدرزاده. قرشی. دکترعدل. کاظم شیبانی. کشکولی. عرب شیبانی. فضایلی. مرتضی حکمت. دهقان. جلیلی. حشمتی. زنگنه. مهندس جفرودی. دکتر فریدون افشار. عبدالحمید بختیار. مهندس ظفر. خزیمه علم. تیمورتاش. اسفندیاری. دکتر امین. سالار بهزادی. یارافشار. صراف زاده. مهندس بهبودی. معین‌زاده. نصیری. سنندجی. شادمان. بوربور. اورنگ. امامی خویی. دکتر شاهکار. مسعودی. کیکاوسی. دکتر رضایی. صفاری. ثقه‌الاسلامی. غایبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر نفیسی. قراگزلو. دکتر عمید. دکتر طاهری. بزرگ ابراهیمی.
دیرآمدگان و زود رفتگان با اجازه- آقایان: موسوی. صادق بوشهری. دکتر پیرنیا. دکتر سعید حکمت. خلعتبری. ابتهاج. فرود. دکتر هدایتی. خرازی. مهندس فروغی. دکتر اصلان افشار. صارمی
رئیس- نظری نسبت به صورت مجلس نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستورآقایان: استخر پردلی دکتر امیر نیرومند طباطبایی قمی.
رئیس- امروز نطق قبل از دستور است، آقای استخر
استخر- بنده برای نطق قبل از دستور امروز یک زمینه‌ای تهیه کرده بودم که حالا هم البتّه از آن زمینه منصرف نشده‌ام ولی دیشب در روزنامه کیهان و اطلاّعات برخورد به یک موضوعی کردم که لازم دیدم در اطراف این موضوع چند دقیقه صحبت کنم که حالا از رو می‌خوانم و با اطلاّع آقایان می‌رسانم، البتّه نمی‌دانم تمام نمایندگان محترم، بلکه عموم موکلین ما و ملّت اسلام نسبت به این موضوع تعلّق خاطر دارند و علاقمند هستند، با اجازه آقایان شروع می‌کنم قبل ازشروع به مقصود لازم می‌دانم افتّتاح مرکز اسلامی را در شهر واشنگتن به دنیای اسلام و چهارصد میلیون برادران اسلامی در اقطار جهان صمیمانه تبریک بگویم روز جمعه ۷ تیرماه ۱۳۳۶- ۲۹ ذیقعده ۲۸ ژون دو روز پیش پرزندنت ایزن هاور رئیس جمهور امریکا که بزرگ‌ترین شخصیت قرن بیستم است خود و همسرش بدون کفش وارد خانه خدا مسجد مسلمین در امریکا شد و این مرکز اسلامی را با تشریفات مجلل با شکوهی با حضور سفرا و نمایندگان دول اسلامی و شخصیت‌های برجسته امریکا افتتاح نمود.
من از پشت این تریبون از مرکز قانونگذاری ایران از جانب خود و نمایندگان ملّت و عموم ملّت ایران به رئیس جمهور امریکا درود می‌فرستم و به این افتخاری که در عالم اسلام پس از گذشتن چهارده قرن از ظهور دین مبین اسلام نصیت او شده است به این شاخص عالم مسیحیت تبریک می‌گویم.
در خلال نطق جذاب و گیرایی که ژنرال ایزن هاور در آن روز به مناسبت افتتاح مرکز اسلامی ایراد نمود خود را نشان داد که نه تنها فرمانده لشگری است نه تنها یک مرد سیاسی است بلکه یک دانشمندی است که به تاریخ ادیان و مذاهب آشنایی و بلکه احاطه کامل دارد.
این نطق پرمغز و معنی که تمّدن اسلامی و فرهنگ جهان‌پیمای دیانت محمّدی را در چند جمله خلاصه کرده است به قدری عمیق و جذاب و گیرا و دل انگیز بود که اگر نتوانیم بگوییم از قلب یک مسلمان با عقیده و ایمان تراوش کرده است، قدر مسلم این است که از دل و روان پاک یک مسیحی با ایمان خداپرست الهام گرفته است برای تقویت روح و نیروی ایمان رئیس جمهور امریکا نسبت به حقیقت و نورانیت دین لایزال اسلام در این جمله که می‌گوید حقیقت آن است که امریکا اگر لازم باشد با نهایت قدرت خود خواهد جنگید تا شما بتوانید در اینجا مسجد خود را دایر سازید و طبق آنچه ضمیرتان به شما حکم می‌کند خدای متعال را پرستش کنید این جمله‌ای بود از نطق رئیس جمهور امریکا. لازم دیدم این بشارت را به فحوای قرآن کریم به رئیس جمهور امریکا بدهم. هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین‌الحق لیظهره علی‌الدین کله خدایی که فرستاده خود را با راهنمایی و دین حقّ فرستاده تا بر تمام ادیان غالب و مستولی شود گرچه مشرکین بدشان بیاید. به موجب این آیه دین اسلام به رهبری کتاب مقّدس خود بر تمام ادیان غالب خواهد شد تا چه رسد به بی‌دینی و لامذهبی بنابراین آقای رئیس جمهور.
امریکا که نیروی خود را برای تقویت و ترویج چنین دینی در صورت ضرورت به کار می‌اندازد مطمئن باشد در این پیکار فتح و پیروزی با اوست. برای تأیید این مدعا به آیه دیگر از قرآن کریم استشهاد می‌شود «انا نحن نزلناالذکر و انا له حافظون»
ما این کتاب را فرستادیم و خود ما هم پاسبان و نگاه‌دار آن
آری پیغمبر اسلام از آینده دین و شریعت خود با آن همه دشمنان سرسخت بیمناک بود. این آیه مبارکه برای اطمینان خاطرش نازل گردید، بلی
مصطفی را وعده کرد الطاف حق
گر بمیری تو نمیرد این سبق*من کتاب معجزت را حافظم* بیش و کم کن راز قرآن رافظم* من مناره بر کنم آفاق را *کور گردانم دو چشم عاق را* ای نبی ما تو جادو نیستی* بر حقی و خرقه موسیستی* یاورانت شهرها گیرند و جاه* نام تو گیرد زماهی تا به ماه* تا قیامت باقیش داریم ما* تو مترس از نسخ دین. ای مصطفی*
به عقیده من این هم یکی از معجزات قرآن است که در این عصری که تقریباً نیمی از دنیای قدیم را بی‌دینی و لامذهبی فرا گرفته و رژیمی بر میلیون‌ها بشر به زور و به جبر حکومت می‌کند که دارد با نهایت قدرت دین و مذهب و عقیده و ایمان را ریشه کن می‌سازد، بایستی وسیله فراهم شود عواملی ایجاد گردد که اسلام و مسیحیت در مهد دیانت در یک صف باشند، از آنچه را که مقّدس می‌داند و پرستش می‌کند دفاع کند.
دین و اخلاق وجدان انسانیت را از چنگال دشمن خطرناک مشترک که همه اینها را پوچ می‌داند و مسخره می‌کند نجات دهد.
این مقدمه عرض بنده بود، این موضوعی بود که در خاطر داشتم صحبت کنم، آقایان محترم استدعا می‌کنم چندی توجّه به عرایض بنده بکنید این عرایض بنده صرفاً مربوط به مجلس است و آقایان نمایندگان محترم دوره مجلس تجدید شد شعبه‌ها و کمیسیون‌ها همه تجدید شدند دولت آقای دکتر اقبال را هم هنوز می‌توانیم در مرحله تجدید بشناسیم عمارت بهارستان و کاخ سنا هم دارد تجدید می‌شود.
چیزی که هیچ تجدید و تازگی و بهبودی در آن مشاهده نمی‌شود و همان بوده که هست و بلکه کمی بدتر یکی دستگاه چرخ دولت است، دیگری زندگانی مردم اوّلی به همان فرسودگی و کندی و باری به هر جهت بازی کردن با مقدرات مردم و به اصطلاح قرطاس بازی باقی است، دومی روز به روز بدتر و تاریک‌تر و نارضایتی‌ها بیش‌تر و ناله‌ها بلندتر است.
ما نمایندگان مجلس شورا خوب یا بد حق یا باطل وکلای ملّت شناخته شده‌ایم و نمی‌توانیم از ملّت جدا باشیم و فاصله بگیریم.
اگر ملّت هم به جهاتی و به دیدن نا ملایماتی از ما قهر کند، از ما دور بشود ما باید با او صلح کنیم آشتی کنیم خود را به او نزدیک سازیم، این دو سه سال دوره وکالت می‌گذرد باز ما می‌مانیم و این مردم فرزندان و اعقاب ما می‌مانند و نسل آتیه این مردم.
به هر حال این فاصله را باید از میان برداشت این مسافت را کوتاه کرد، این اتومبیل سواری فاصله زیادی بین سواره‌ها و پیاده‌ها انداخته (صحیح است) آقایانی که با اتومبیل می‌آیند و می‌روند درست از حال مردم زندگانی مردم اوضاع خیابان‌ها و کوچه‌ها اطلاّعی ندارند آه و ناله و شکایات و نارضایتی‌ها و مردم را می‌شنوند. (صحیح است).
ز من پرس فرسوده روزگار، پیاده از حال پیاده به‌تر خبر دارد، (صحیح است) یکی دو بار سوار تاکسی بشوید. گاهی پیاده روی بکنید، به عنوان خرید در دکان‌ها و مغازه‌ها بایستید، به شرط این که شما را نشناسند، آن وقت آه و ناله و شکایت و خشم و غیظ راننده و راه‌گذر، فروشنده و خریدار را بشنوید و ببینید اجازه بفرمایید ما باز رفتیم جای دیگر، چون موضوع فاصله و جدایی بین طبقات مردم به میان آمد اجازه بدهید یک حکایت تازه‌ای برایتان نقل کنم.
رئیس- آقای استخر متأسفانه وقت آقا تمام شده است، مگر از آقایان دیگر یک کسی پنج دقیقه وقت بدهد، اگر آقایان اجازه بدهند تمدید می‌شود، آقای پردلی، آقای دکتر امیر نیرومند، آقای طباطبایی. یکی از آقایان ۵ دقیقه وقتشان را ممکن است به شما بدهند، آقای دکتر امیر نیرومند شما ۵ دقیقه از وقتان را می‌دهید؟
دکتر امیر نیرومند- بنده یادداشت‌های زیادی دارم تصور نمی‌کنم وقت اضافی داشته باشم.
استخر- ۵ دقیقه آقای دکتر نیرومند از وقتشان را می‌دهند، ۵ دقیقه هم آقای پردلی لطف می‌کنند کار ما تمام می‌شود، خیلی هم ممنون می‌شوم معنی پردلی هم همین است.
پردلی- بنده قبلاً قسمتی از وقتم را به آقای ارباب داده‌ام.
رئیس- آقای استخر کسی وقتش را نداد پس بگذارید برای جلسه دیگر.
استخر- بالأخره بی لطفی کردند، خیلی خوب ممکن است برای جلسه بعد بقیه عرایضم را بکنم.
رئیس- آقای پردلی بفرمایید
پردلی- در تعقیب جلسه قبل دو سؤالی از وزارت راه نموده بودم چون وقت باقی نمانده بود اجازه داده نشد لذا در اطراف فرمایشات جناب آقای معاون وزارت راه چند کلمه‌ای به عرض آقایان می‌رسانم. آقای معاون وزارت راه فرمودند که دو سال است پل موقتی نهراب در دزداب خراب شده در صورتی‌که در حدود هشت سال است که این پل خراب شده است و ما مردم آنجا می‌دانیم که گرفتار چه مشکلاتی هستیم، آنهایی که مسئول یک کارهایی هستند تا اطلاّع از مشکلات نداشته باشند چگونه درد را دوا می‌کنند چگونه کار را انجام می‌دهند؟ این آقای وزیر راه راه وزیر چند ساله اسم معاون‌شان هم چندین ساله تازه اطلاّع ندارند که دو سال است یا ۸ سال است که این پل خراب شده؟ به شکایاتی که مردم می‌کنند، کم‌تر توجّهی نمی‌شود به آن شکایات، راجع به این پل هر هفته‌ای در ماه، هر دو ماهی، تلگراف متعددی مخابره شده کم‌تر جواب می‌دهند خود من هم که مکّرر مراجعه می‌کنم مثل اینکه اصلاً تعمد دارند که گوش به حرفهایمان ندهند و یک دزد و یک مأمور نادرستی را تعقیب نکنند و مثل اینکه این حق هم از ما سلب شده است نبایستی بگوییم یک مأمور دزد است او را تعقیب بکنید، مثل این است که حرف‌های ما، نوشته‌های ما برای اوّلیاء دولت ارزشی نداشته باشد، البتّه با کارهایی هم سر و کار دارند که شاید منافعی هم تویش باشد، آقای وزیر راه در یکی از مسافرت‌هایشان که به زابل تشریف می‌برند اجازه نمی‌دهند که مردم بیایند. مستدعیات خودشان را بگویند، همین پل موقتّی که قبل از شهریور ۳۲۰ ساخته شده چندین سال مورد استفاده بوده و هنوز آب نتوانسته است ببرد در صورتی که طول پل در آن روز چهل متر بیش‌تر نبوده و آب هیرمند هم در اختیار نبوده و تمام آب می‌آمده از همان مجرای پل می‌گذشته در صورتی‌که امروز بر اثر توجّهات کشاورزی مسیر آب تغییر کرده و آب از اراضی بایر می‌گذرد بدون استفاده و یک پنجاه‌ام آب سابق حالا از آنجا می‌گذرد اینکه وضع سابق آن طور بوده علّت این بوده است که در آن موقع وزیر اجازه نمی‌داده است که زیر دستش کوچک‌ترین دزدی بکند اگر تخلّفی از او می‌دید به شدّت مجازاتش می‌کرده است یا اگر مأموری تعلل می‌کرده باز شدیداً مجازات می‌شده است ولی امروز خلافکاری مجاز است هر کاری بکنند، مجازاتی در بین نیست الان دو سال است این پل موقتی طول کشیده و سال‌ها طول خواهد کشید برای چه؟ برای اینکه هر روز بتوانند یک راه‌هایی را پیدا کنند که پول خرج بشود دیگر اینکه آقای معاون وزارت راه فرمودند که این پل قسمتیش ساخته شده بقیش هم ساخته می‌شود آقایان همین پل که قسمتیش ساخته شده باز سرچشمه‌اش را آب برده. (دکتر بینا- اگر نبرد که دوباره نمی‌سازند) برای چه آب ببرد؟ برای اینکه کنتراتچی و مأمور راه با هم بسازند که پل طوری ساخته بشود که هی آب ببرد هی خرج بکنند، هی آب ببرد، هی خرج بکنند، دیگر اینکه آقایان می‌گویند که ما برای استحکام چند تیرآهن روی آن گذاشته‌ایم آقایان پایه‌ای که سست است پایه‌ای که متزلزل است چند آهن کار بگذارند این چه جور استحکام پیدا می‌کنند؟ کما اینکه پایه را محکم نکرده و نمی‌کند برای چه؟ برای اینکه باز در این کار خرج تراشی بشود دیگر اینکه می‌گویند که ما پل اساسی نمی‌خواهیم برای اینکه راه را می‌خواهند تغییر بدهند در صورتی‌که راهی که از این پل می‌گذرد چهار کیلومتر است و راهی که می‌خواهند تغییر بدهند آن راه ۱۶ فرسخ است، ۱۶ فرسخ اختلاف دارد آن هم راه شن زار لوت کنار مرز علّت آن هم معلوم است باز برای اینکه خرج تراشی بکنند در صورتی که با دور راه شدن وارداتمان خیلی گران امّا صادراتمان خیلی ارزان خواهد شد برای اینکه راه نیست که ببرند منظور از ۱۶ فرسخ راه این است که باز میلیون‌ها ریال در این کار خرج بشود و استفاده بکنند، دیگر این که آقایان کنتراتچی آمده این پل را با تیرهای چوبی وصله‌دار پایه گذاری کرده و طبق قرارداد باید سرشمع‌ها را آهن بزنند که بیش‌تر فرو برود و این کار را نکرده‌اند و مأمورین دولت هم صدایشان در نیامد برای اینکه اگر اعتراضی بکنند و فشاری بیاورند خواهند گفت پولش را با هم خوردند دیگر اینکه آقایان گفته‌اند بعد از اینکه ما سال‌ها انتظار کشیدیم می‌گویند راه اساسی نداریم یکی از آقایان نمایندگان گویا آقای تیمورتاش فرمودند که بیش‌تر از راه‌های اساسی دولت باید این راه‌های فرعی را مورد نظر قرار بدهد این راه‌های کوچک مردم را مورد توجّه قرار بدهد من خیال می‌کنم پل اساسی هم نباید درست شود برای چه از این کار منصرف شدند؟ برای اینکه در آن قراردادش کم‌تر حیف و میل می‌شود امّا کنتراتچی با این پل موقتی هر چقدر می‌تواند خرج می‌کند آقایان ما سیستانی‌ها از مقام ریاست و آقایان استدعا داریم رسیدگی کنند اگر به این عملیات وزارت راه ایرادی هست به وزارتخانه‌های دیگر ایرادی هست بفرمایند اگر هم نیست عرضی ندارم یک تمنای دیگر که سیستانی‌ها دارند این است که یک پولی برای تعمیر راه‌های زابل در اختیار اداره راه آهن گذاشته شده است و مشغول حیف و میل کردن هستند از آقای ذوالفقاری خواهش می‌کنم اگر منافات با مقرّرات داخلی وزارت راه ندارد یا این بودجه سکوت نیست این را اعلام بفرمایند که مردم اطلاّع داشته باشند چه که مبلغی مصرف می‌شود نظارت بکنند و این پول‌ها
هدر نرود و بیهوده مصرف نشود (احسنت).
رئیس- آقای ارباب آقای پردلی ۵ دقیقه وقتشان را به شما داده‌اند.
ارباب- نه خیر بنده عرضی ندارم.
دکتر امیر نیرومند- برای اینکه یادی از آقای شوشتری شده باشد بنده هم می‌گویم بسمِ الله الرّحمن الرّحیم (احسنت) چون این جانب یکی از طرفداران دولت جناب آقای دکتر اقبال هستم روی همین اصل و عقیده لازم دانستم مختصری از جریان اموری که در وزارتخانه‌ها و بنگاه‌های مستقل و ادارات جریان دارد و چطور اسباب زحمت و نارضایتی مردم را فراهم می‌نماید پشت این تریبون در حضور نمایندگان محترم به عرض دولت برسانم.
اوّل راجع به بنگاه برق:
۱- برای احتراز از اتلاف وقت از تبعیضاتی که در امور برق روی داده می‌گذرم از ذکر بهانه‌هایی که به وسیله آنها مردم را در مشکلات قرارداده تا مجبور به نعل کردن خر کریم شوند از قبیل برق فرعی برق خارج از نوبت برق ساختمان‌های بزرگ و هزار اسم دیگر صرف‌نظر می‌کنیم همین قدر تذکر می‌دهم وجوه این عایدات غیر مرعی موجب شده که برق تهران به خرابی فعلی باقی بماند و اصلاح نشود زیرا اگر وضع برق اصلاح شود هیچ کس حاضر به پرداخت وجوه غیر قانونی نخواهد بود مؤید اظهارات فوق سستی و اهمال‌کاری متصدیان بنگاه برق در نصب دو واحد پنج هزارکیلو واتی و ستینگهاوس و پنجاه هزارکیلو واتی الستوم است (در روزنامه کیهان راجع به برق نوشته بود اگر برق دارید به مردم بدهید و اگر ندارید مردم را آزاد بگذارید که خودشان تهّیه کنند و سد راه آنها نشوید و اشکال تراشی نکنید توقّع هدیه نداشته باشید)
هر موقعی خاموشی دارند فوراً بهانه می‌کنند که خرابی فنی است و عذرهای دیگر.
البتّه اشخاص درستی هم هستند مثل برومند رئیس حسابداری و عبدالحسین امین امیدوارم دولت این خودسری و خود مختاری‌ها را جلوگیری نماید بلکه تخفیفی در عذاب مردم بشود.
راجع به شهرداری:
۲- از همه مشکلات و نارضایتی‌های مردم از جهت خواربار خرابی خیابان‌ها و غیره و غیره صرف‌نظرکرده فقط من باب مثال یک چیز جزئی از مشکلات مردم را به عرض آقایان می‌رسانم هرگاه کسی یک خرید و فروش جزئی یا کلی بکند البتّه لازم است مالیات‌های متعلّقه و غیره را بدهد و می‌دهد امّا برای دریافت یک تصفیه حساب از شهرداری برای کسانی که تا آخرین ماه که محل معامله را در تصرف داشته‌اند پول آب، پول برق، پول تلفن و امثالهم را نیز پرداخته باشند و قبوض رسید داشته باشند با این حال برای دادن ورقه تصفیه حساب مدّت‌ها باید به شهرداری بروند و عاقبت تا بعضی اشخاص را نبینند موفق به دریافت ورقه تصفیه حساب نخواهند شد مگر کسانی که از همان اوّل تکلیف خودشان را بفهمند و انجام بدهند فوراً موفق می‌شوند خیلی مطالب هست ولی از ذکر آنها عجالتاً صرف‌نظر می‌کنم و امیدوارم تیمسار دولو رئیس محترم شهرداری موفق بشوند اوضاع خراب شهرداری را سر و صورتی بدهند.
بانک رهنی:
۳- بنده عقیده دارم بانک‌های کشاورزی رهنی و ساختمانی و کارگشایی و امثال آنها که بیش‌تر برای آبادی و عمران و کمک و رفاه حال مردم است نباید زیاد اشکال تراشی برای مردم فراهم کنند باید قدری تسهیلات فراهم کنند یک نفر متقاضی برای مختصر وجهی دو ماه معطل نشود و چهل روز رفت و آمد کند.
ضمناً متصدّیان این گونه مؤسسات خیلی به خود نبالند که آخر سال بیلان می‌دهند که سود ویژه ۲۰ میلیون یا یک مبلغ مهمی داشته‌ایم این پولی است که از مردم فقیر و بیچاره گرفته شده است و احتیاجی نیست که عدّه کثیری از بین بروند و این مؤسسات سود زیاد داشته باشند البتّه راجع به متنفذین تبعیضاتی هم می‌شود که امیدوارم با بودن جناب آقای بختیار و جناب آقای منصف از بین برود.
راجع به راه‌های کشور:
۴- راه سازی و داشتن راه یکی از کارهای مهم این کشور است و متصدیان این امر باید خیلی جدی و فعال باشند. شخص تیمسار انصاری وزیر محترم راه بسیار مردم نجیب و درستی هستند ولی متأسفانه اعمال کار توجّهی به دستورات ایشان ندارند چون راه برای حیات اقتصادی مملکت مثل شریان‌های خون است در بدن انسان که هرگاه درست نباشد اعضای بدن از کار می‌افتد. در زمان اعلیحضرت فقید رضا شاه کبیر امر شد که راه ازنا به اصفهان ساخته شود و بعد از دو سال ساخته شد چون این راه قریب ۲۴۰ کیلومتر از خوزستان به اصفهان نزدیک‌تر است تا از خوزستان به قم و از قم به اصفهان و درظرف مدّت سه سال تفاوت کرایه نفت و بنزین و گازوییل که از این راه حمل می‌شود جبران تمام مخارج که شده است می‌نماید.
بعد از اتمام این راه در یک سال نهصد و دوازده هزار تومان برای نگاهداری آن به خرج دولت آورده‌اند که با حساب دقیق حداکثر بیش از سیصد هزار تومان خرج نشده بود که در دو سال قبل از وزارت راه پشت همین تریبون سؤال کردم و وزیر راه تصدیق نمود.
و امّا راجع به آسفالت راه از اصفهان به نجف‌آباد که ۲۸ کیلومتر است ده سال است که دستور داده‌اند و وقت و بی وقت تشریفات قانونی برای مناقصه انجام شده و تا به حال بیش از بیست و دو کیلومتر آن آسفالت نشده. چون این راه از وسط شهر چهل هزار جمعیّتی می‌گذرد روزانه قریب ۸۰ تانکر نفتی عبور می‌کند اهالی ازگرد و خاک در عذابند و هر دفعه که شروع به ساختن این راه می‌کنند چند روز بعدش دستور توقف صادر می‌شود مثل سایر راه‌های اصفهان حقیقتاً جای تأسف است که برای این‌گونه کار و اغراض مأمورین یا مقاطعه‌کاران این قدر مسامحه و اهمال کاری بشود.
چون بنده وقتم دارد تمام می‌شود دو سه تذکر مختصر دیگر به عرض آقایان رسانده و مرخص می‌شوم.
۱- شرحی در روزنامه سحر خواندم راجع به پیره‌زنی که به یکی از رؤسای وزارت دارایی گفته بود که به تمام معنی این حرف پیره‌زن اثر کرد به نظر من خیلی درست بود، نظر آقایان را نمی‌دانم، این پیره‌زن عقیده‌اش این بود که هر کاری بخواهند می‌شود و قانون و مقرّرات فقط برای موقعی است که نخواهند بشود (صحیح است) این حرف کاملاً صحیح است. اغلب متصدیان امور در اشکال تراشی و جواب سر بالا دادن به مؤدیان ید طولایی دارند لازم است بدانند که مردم صاحب حقی هستند که باید ادا شود.
۲- باید از گزارشات دروغ جلوگیری شود و گزارش دهنده تعقیب شود.
با این اقدام قسمتی از مشکلات مردم حل می‌شود.
(قضیه گزارش برق و خرابی فنی و غیره و غیره)
آقایان نمایندگان محترم البتّه بنده عرایض زیادی داشتم نمی‌خواهم خیلی وقت آقایان را تلف کنم و اسباب زحمت آقایان بشوم این مختصری از عملیات متصدیان امور در وزارتخانه‌ها و ادارات است تحقیق فرمایید ببینید این آقایان چه به سر مردم می‌آورند که سلب اعتماد مردم از دولت می‌شود و سبب نارضایتی و ناراحتی ایجاد می‌نمایند. وای بر جامعه‌ای که قانون در آن فاقد نفوذ و اثر اجرایی باشد و اراده اشخاص حاکم بر جان و مال و شرف مردم گردد.
البتّه عموم نمایندگان محترم و تمام اهالی مملکت متفق‌القول هستیم و تصدیق داریم که یگانه شخصی که تمام وقت هم خود را صرف حفظ حیثیت و شرافت و سربلندی این مملکت باستانی و مردم می‌نماید و ساعتی از فکر و چاره جویی برای آسایش و رفاه حال مردم خارج نمی‌شود حتّی مواقع استراحت شخص شخیص شاهنشاه محبوب است لذا بر همه ماها لازم و واجب است که از این حسن نظر و نیت پاک و خیرخواهانه اعلیحضرت همایونی تأسی و پیروی نماییم (انشاءالله) با اجازه آقایان بیش از این مزاحم نمی‌شوم.
رئیس- آقای احمد طباطبایی
احمد طباطبایی- تصور می‌کنم دیشب همه آقایان روزنامه اطلاّعات و روزنامه کیهان را ملاحظه فرمودید که قریب هزار نفر از اهالی قم در تلگرافخانه متحصن شده‌اند برای خرابی راه مدخل قم ابتدای وارد شدن به قم (ارباب- مخرجش چطور است؟) مخرجش به سر آقا خوب است عرض کنم جریان این کار سوابقی دارد آقایان اغلب قم رفته‌اید و ملاحظه فرموده‌اید که بدترین راه را اگر بخواهید تعریف بکنید همین راهی است که وارد شهر قم می‌شوید. (مجید ابراهیمی- و همه شهرهای دیگر) و همه آقایان هم در این خصوص اظهار شکایت می‌کنند ده روز قبل بنده به جناب آقای نخست وزیر مراجعه کردم و از ایشان تقاضا کردم و آقای نخست وزیر هم شرحی به وزارت راه مرقوم فرمودند که این راه را درست کنند که اسباب زحمت عابرین نشود و رو نوشت نامه‌ای هم که به وزارت راه نوشته‌اند برای بنده فرستاده‌اند متأسفانه وزارت راه مثل اینکه گوشش به این حرف‌ها بدهکار نیست قم یک جایی است قطع نظر از عنوان مشهدیتش، قطع نظر از عنوان روحانیت یک جایی است که تمام کامیون‌ها و اتوبوس‌هایی که به طرف جنوب ایران می‌روند از این راه عبور می‌کنند نمی‌دانم وزارت راه این پولی که از بنزین می‌گیرد مگر نباید در هر شهری آن مقداری را که پول می‌گیرد به مصرف جاده‌های خود آن شهر برساند (مهندس اردبیلی- می‌خورند) اگر می‌خورند برای آن است که بنده و جنابعالی ساکت می‌آییم اینجا می‌نشینیم والاّ اگر من و جنابعالی ساکت نشویم و صدایمان بلند شود و بگوییم این پولی که از بنزین شهر قم می‌گیرید یا از ساوه می‌گیرید یا از اصفهان می‌گیرید این پول باید در خود این شهرها مصرف بشود حرفمان به جایی می‌رسد معنی ندارد که پول این شهرستان را در جای دیگر خرج کنند (مهندس اردبیلی- از صدی پنج اتومبیل‌ها) بلی بابت صدی پنج از اتومبیل‌ها هم می‌گیرند.
رئیس- بین‌الاثنین صحبت نکنید آقا نطقتان را بکنید.
احمد طباطبایی- بالاخره یک وضعی ایجاد شده که من اتفاقاً امروز می‌بینم در اینجا همه صحبت از راه می‌کنند و خرابی جاده‌ها چون یک تلگرافی به وسیله من اهالی قم به مجلس شورای ملّی کرده‌اند و رونوشتش را به بنده داده بودند بنده خواستم رونوشت آن را تقدیم کنم به جناب آقای رئیس محترم مجلس و استدعا کنم که ازطریق مجلس یک اقدامی بفرمایند تا آن راهی که محل عبور و مرور اغلب مردم ایران است و یک شهر مذهبی است و از تمام ممالک اسلامی به این شهر برای زیارت می‌آیند ساخته شود والاّ این وضعیت خیلی بی‌آبرویی است فوق‌العاده بد است یک شهر مذهبی یک شهر روحانی که از همه جای دنیا به آنجا می‌آیند و خدمت حضرت آقای بروجردی می‌رسند به محض اینکه بخواهند وارد شهر بشوند راه را این طور می‌بیند که اسباب ناراحتی فراهم می‌کند من تقاضا می‌کنم جناب آقای ذوالفقاری معاون نخست وزیر یادداشت بفرمایند و به آقای نخست وزیر بفرمایند که دستور بدهند به آقای وزیر راه که هر چه زودتر این راه را درست کنند این یک عیب دیگری هم دارد که من می‌خواهم عرض کنم وقتی که یک همچو خرابی پیش می‌آید که یک مرتبه هزار نفر مردم شهر آمدند در تلگرافخانه و متحصن شدند ممکن است یک آبادی آنها را وادار کند یک کارهای بدی بکنند و آن وقت صورت خوبی ندارد من استدعا می‌کنم که این قضیه را دنبال بفرمایید.
۳- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مهندس اردبیلی
رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای مهندس اردبیلی فرمایشی دارید بفرمایید.
مهندس اردبیلی- سؤالی است از دولت تقدیم می‌کنم.
۴- تقاضای آقای صارمی دایر به مطرح شدن مصوبات موقت کمیسیون مشترک دادگستری.
رئیس- آقای صارمی
صارمی- مطابق قانونی که از مجلس گذشت که اختیار داده بود به کمیسیون مشترک دادگستری که قوانینی را که در کمیسیون مشترک تصویب کند مقرر شد قوانینی که به تصویب می‌رسد در ظرف یک سال در مجلس مطرح شود و یک طرحی آقایان امضاء فرموده‌اند و تقاضا کرده‌اند که آن قوانین را دستور بفرمایید در دستور مجلس گذاشته شود.
رئیس- تصمیمات کمیسیون مشترک که به صورت اجرا درآمده به کمیسیون‌ها فرستاده شده باید آقایان اعضا کمیسیون‌ها گزارش‌های خودشان را به مجلس بدهند تا مطرح شود.
صارمی- این قوانین در دادگستری منحصراً مطرح بوده و تصویب شده بایستی به ترتیبی که در کمیسیون تصویب شده اینجا مطرح بشود.
رئیس- آنچه از تصویب کمیسیون گذشته در مجلس مطرح خواهد شد.
۵- شور دوم گزارش کمیسیون دادگستری راجع به مجازات اخلالگران در صنعت نفت
رئیس- گزارش کمیسیون دادگستری راجع به اخلالگران در نفت مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملّی.
کمیسیون دادگستری در جلسه پنجم تیر ماه ۱۳۳۶ با حضور آقای وزیر جنگ و آقای کفیل وزارت دادگستری لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به مجازات اخلالگران در صنعت نفت را مطرح و گزارش شور اوّل را تأیید و اینک گزارش شور دوّم آن را به مجلس شورای ملّی تقدیم می‌دارد:
ماده ۱- هر کس عمداً و به قصد سوء هر یک از واحدهای عمده صنعت نفت را از قبیل چاه‌ها یا مراکز جدا کردن نفت از گاز یا مراکز جمع آوری نفت یا دستگاه‌های تصفیه یا مخازن نفت یا مراکز بارگیری یا اسکله‌های عمده با تلمبه‌خانه‌ها یا کشتی‌های حامل نفت یا مراکز تولید نیرو یا ادارات یا انبارهای صنایع نفت را آتش بزند و یا به هر وسیله دیگر منهدم کند به مجازات اعدام محکوم می‌شود.
ماده ۲- هر کس عمداً و به قصد سوء عملی کند که منجر به سوختن انهدام تمام یا قسمتی از هر یک از ماشین‌ها یا آلات و ادوات مربوط به اکتشاف یا تولید یا تصفیه یا باربری یا توزیع نفت خام و فرآورده‌های نفتی یا ابنیه یا وسایل نقلیه یا وسایل بندری و ارتباطات و مخابرات متعلق به صنایع نفت بشود به حبس موقت با اعمال شاقه از ۳ سال تا ۱۵ سال محکوم خواهد شد.
ماده ۳- هر کس به منظور خراب‌کاری (سابوتاژ) عملی کند که بدون آن که منتهی به انهدام یکی از واحدهای مذکور در ماده یک گردد و موجب تعطیل تمام یا قسمتی از آنها بشود به حبس مجرد از دو سال تا ده سال محکوم خواهد شد.
تبصره- چنانچه عمل مذکور در این ماده موجب از کار افتادن ماشین و غیر آن نشود ولیکن باعث تعطیل موقت کار گردد مرتکب به حبث تأدیبی از سه ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده ۴- هرگاه هر یک از اعمال مذکور در مواد ۲ و ۳ موجب هلاک نفس شود مرتکب محکوم به اعدام خواهد گردید.
ماده ۵- هر کس نقشه‌ها یا دفاتر یا اسنادی را که تخریب و یا از بردن آنها ممکن است موجب اختلال صنایع نفت گردد به هر نحو که تخریب کند و یا از بین ببرد محکوم به حبس تأدیبی از ۳ ماه تا دو سال خواهد شد.
ماده ۶- هر کس موانعی برای اجرای وظایف سرویس‌های آتش نشانی صنایع نفت ایجاد نماید و یا به منظور جلوگیری از خاموش کردن آتش وسایل آتش نشانی را از محل حریق و یا ادارات آتش نشانی دور کرده یا به هر نحو از کار بیندازد محکوم به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال خواهد شد.
ماده ۷- هر کس به قصد سوء مواد منفجره در هر قسمت از ابنیه یا معابر یا دستگاه‌ها و یا تأسیسات صنایع نفت بگذارد به حبس مجرد از دو سال تا ده سال محکوم خواهد شد.
ماده ۸- هر کس یکی از اعمال مذکور در مواد ۱ و ۲ را بدون سوء قصد ولی بر اثر بی‌مبالاتی یا غفلت مرتکب شود چنانچه عمل ارتکابی موجب هلاک نفس شود محکوم به یک سال الی ۳ سال حبس تأدیبی و در صورتی که موجب تخریب یا تعطیل قسمتی از مراکز عملیات صنایع نفت شود محکوم به شش ماه تا دو سال حبس تأدیبی خواهد شد. چنانچه بی‌مبالاتی یا غفلت موجب خرابی هرگونه اشیا و آلات و ادوات متعلق به صنایع نفت بشود مرتکب محکوم به حبس تأدیبی از یک ماه تا شش ماه و نیز جبران خسارتی که از عمل او ناشی شده خواهد گردید.
تبصره- منظور از بی‌مبالاتی اقدام به امری است که مرتکب نمی‌بایست به آن مبادرت نموده باشد و منظور از غفلت خودداری از امری است که مرتکب نمی‌بایست به آن اقدام نموده باشد اعم از اینکه منشاء بی‌مبالاتی یا غفلت عدم اطلاّع و عدم مهارت یا عدم تجربه یا عدم رعایت قانون یا مقرّرات یا اوامر یا نظامات و عرف و عادت باشد.
ماده ۹- هر کس مواد محترقه یا منفجره یا اشیاء دیگری را که خطرناک بودن آن اعلام شده باشد به داخل محوطه‌های ممنوع ببرد برای همین عمل محکوم به پرداخت جریمه از یک هزار ریال الی ده هزار ریال خواهد گردید.
ماده ۱۰- هر کس عمداً یا به منظور ایجاد وحشت یا اخلال در کار صنایع نفت علایم مخصوص اعلام خطر را بدون وجود خطر به کار بیندازد و یا اکاذیبی به منظور فوق اشاعه دهد به حبس تأدیبی از ۳ ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
ماده ۱۱- هر یک از کارکنان صنایع نفت که متصدی حفظ ساختمان‌ها یا تأسیسات یا مراقبت دستگاه‌ها و ماشین‌های حساس باشد چنانچه پست خود را ترک کند به حبس تأدیبی از ۳ ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد و چنانچه ترک پست موجب بروز یکی از حوادث مندرج در مواد ۱ و ۲ گردد و مرتکب واقف به وجود این خطر بوده باشد به حبس مجرد از ۲ سال تا ده سال محکوم خواهد شد.
ماده ۱۲- هر یک از مهندسین کارکنان صنایع نفت که مسئول تعیین و سفارش لوازم و مصالح فنی باشد چنانچه مشخصات مواد و مصالح را عمداً در پیشنهادها و سفارش‌ها ذکر نکند و یا به طرز ناقص و غلط ذکرکند یا با فروشنده یا تهیه کننده مصالح مواضعه‌ای کند که بالانتیجه مصالح نامناسب یا ناقص یا معیوب تحویل شود به حبس تأدیبی از ۳ ماه یا شش ماه محکوم خواهد شد چنانچه در نتیجه ناقص بودن مصالح یکی از حوادث مندرج در مواد ۱ و ۲ رخ دهد مرتکب به حبس مجرد از ۲ سال تا ده سال محکوم خواهد شد.
ماده ۱۳- حکم موارد شروع به جرم و شرکاء و معاونین جرم بر طبق مقرّرات قانون مجازات عمومی خواهد بود.
ماده ۱۴- هرگاه جرایم مذکور در این قانون به وسیله تبانی انجام گرفته و عمل منجر به یکی از حوادث مذکور در این قانون شود رؤسا و آمرین جمعیّت به حداکثر مجازات‌های مقرّر در این قانون محکوم خواهند شد.
ماده ۱۵- هر گاه به منظور ارتکاب جرایم مذکور در مواد ۱ و ۲ جمعیّتی از ۳ نفر به بالا تشکیل شود ولی جرمی واقع نگردد تشکیل دهندگان و مجرمین برای همین عمل به حبس تأدیبی از شش ماه تا دو سال و اعضای جمعیّت به حبس تأدیبی از ۳ ماه تا یک سال محکوم خواهند شد و چنانچه یکی یا بیش‌تر از آن برای اجرای توطئه حامل اسلحه باشد مجازات تشکیل دهنده و محرک حبس مجرد از ۲ تا ۴ سال و مجازات اعضای جمعیّت حبس تأدیبی از یک سال تا ۳ سال خواهد بود هر یک از اعضای این قبیل دسته‌ها که قبل از وقوع جرم مقامات صلاحیت‌دار را از جریان توطئه آگاه سازد از مجازات معاف خواهد بود.
ماده ۱۶- نسبت به جرایم مذکور در این قانون چنانچه عمل مرتکب بر طبق قوانین دیگر مشمول مجازات بیش‌تری باشد حکم مجازات اشد به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
ماده ۱۷- رسیدگی به کلیه جرایم فوق در دادسراها و دادگاه‌ها خارج از نوبت انجام خواهد شد و در نقاطی که اعلام حکومت نظامی شده باشد جرایم مزبور در صلاحیت دادگاه‌های نظامی خواهد بود.
ماده ۱۸- هر گاه کارکنان صنایع نفت مرتکب اعمال مذکور در این قانون شوند (جز در مواردی که حکم خاص دارد) به حداکثر مجازات مقّرر در این قانون مجازات خواهند شد.
ماده ۱۹- وزارت دادگستری و وزارت جنگ مأمور اجرای این قانون خواهند بود.
رئیس- شور دوم لایحه است ماده اوّل مطرح است. آقای خلعتبری
خلعتبری- بنده می‌خواهم نظر آقایان را به این مطلب اساسی جلب کنم که اخلال مسئله نفت به عقیده بنده وقتی پیش می‌آید که در آن منطقه یا در مملکت عدم رضایت از وضع نفت و شرکت‌هایی که عهده‌دار تصفیه و استخراج نفت هستند پیش بیاید و اگر آنها طوری عمل بکنند و کار خودشان را خوب انجام بدهند به نظر بنده اساس مسئله اخلال تقریباً حل شدنی است بنده چند دفعه به خوزستان سفر کردم و از کارمندان و کارگران شرکت ملّی نفت و کارمندانی که برای کنسرسیوم کار می‌کنند شنیده‌ام که در سابق حقوق‌هایی که می‌گرفتند با آن حقوق‌ها نسبتاً می‌توانستند زندگی کنند البتّه نه در زمان شرکت سابق نفت، در زمان شرکت سابق نفت کارگران و کارمندان از وضع زندگی خودشان ناراضی بودند و حق هم داشتند که ناراضی باشند امسال که رفتم معلوم شد که حقوق کارمندان و کارگران اضافه شده است ولی آذوقه‌ای که به کارمندان و کارگران در سابق می‌دادند فعلاً به چند برابر قیمت به آنها می‌دهند آرد کیلویی دو ریال در سابق می‌دادند و حالا کیلویی شش ریال می‌دهند کرایه خانه را یک ثلث زیادتر کرده‌اند قیمت برق را بیش‌تر کرده‌اند تا لوازم و مایحتاج کارمندان و کارگران شرکت ملّی نفت قیمتش به قدری بالا رفته است که برای آنها خرید اشکال دارد و این اضافه حقوق در زندگی آنها نه تنها تأثیری نکرده بلکه وضع زندگی آنها را بدتر کرده است بنده خودم را موظف دانستم در این مقام رسمی این تذکر را به عرض نمایندگان محترم برسانم تا شرکت‌های مسئول این کار مخصوصاً کنسرسیوم به این امر مهم توجّه کند برای اینکه امنیت و آرامش در منطقه نفت در درجه اوّل مربوط به رضایت کارمندان و کارگرانی است که در آنجا کار می‌کنند (صحیح است) و حتماً باید در مسئله زندگی و نرخ ارزان زندگی کارگران و کارمندان تجدید نظری بشود که کارمندان و کارگران با حقوقی که می‌گیرند بتوانند زندگی مرفه و آسوده‌ای داشته باشند (صحیح است) مطلبی که لازم می‌دانم به عرض برسانم مسئله احتیاج فعلی کشور است برای تأمین پول و کسر بودجه به نظر بنده یک منبع صالح و قابل اتکاء و حقیقی برای تأمین کسر بودجه ازدیاد فروش سهمیه نفت ایران است در دنیا (صحیح است). سابقاً سی و هفت درصد نفت خاورمیانه از نفت ایران بود حالا در این زمان کنسرسیوم مطابق قرارداد تعهداتی دارد تا میزانی مقدار نفت را بالا برد ولی باید به این نکته کنسرسیوم توجّه کند که اگر تصوّر بکنند ازدیاد سهم ایران و فروش بیش‌تر از سهم ایران موجب دلتنگی سایر کشورها می‌شود بنده صریح عرض می‌کنم اگر ملّت ایران نبود و اگر موضوع ملّی شدن نفت پیش نمی‌آمد، هیچ یک از کشورهای همسایه ما نمی‌توانستند منافعی که امروز می‌برند ببرند (صحیح است) و این خدمتی بود که ما کردیم به ملل مشرق و ملل خاورمیانه بنابراین به نظر بنده در این موضوع دولت باید با کنسرسیوم صحبت بکند با ممالک دیگر هم صحبت بکند و بگویند بازاری ما داشتیم و حالا هم بازار فروش نفت در اختیار کنسرسیوم است در اختیار کارتل است و بنابراین می‌تواند و باید توضیح بدهد که اگر سهم ایران به میزان سابق نمی‌رسد لااقل به میزانی برسد که بتواند کسر بودجه ما را جبران کند ما هم از ملل همسایه خودمان انتظار نداریم اگر سهم بیش‌تری از نقت ما فروخته شود آنها دلتنگی کنند برای اینکه باز هم عرض می‌کنم آقایانی‌که تشریف برده‌اند در ممالکی که نفت دارند شنیده‌اند که آنها خودشان می‌دانند که اگر همّت ایران نبود آنها هم نمی‌توانستند سهم بیش‌تری از نفت ببرند و به عمران و آبادی که نایل شده‌اند نایل نمی‌شدند و این را مدیون همّت مردم ایران هستند. مسئله سومی که می‌خواهم عرض کنم این است که در امریکا جاهایی که شرکت‌های نفت هستند در اطراف آنجاها مردم آنجا از شرکت‌های نفت نفع می‌برند و خیر و برکت می‌گیرند یعنی شرکت‌های نفتی کمک کرده‌اند به بهداشت مردم به راه‌سازی مردم به فرهنگ مدارس مردم درست است ما قرارداد با کنسرسیوم داریم و قرارداد هم از لحاظ اینکه قرارداد است قابل رعایت است ولی کنسرسیوم هم باید بداند که با وجود این قرار داد لااقل همان طوری‌که شرکت‌های نفت امریکایی در امریکا کمک کرده‌اند به بهداشت مردم به کارهای دیگر مردم به نظر من باید کنسرسیوم نیز در ایران کمک بکند به بهداشت مردم به فرهنگ مردم به راه‌سازی استان‌ها با این‌کارهایی که ما امروز احتیاج داریم. ممکن است بگویند که ما وظیفه نداریم ولی به نظر بنده مبالغی که خرج می‌کنند در ایران این مبالغ متناسب با نفعی که می‌برند نیست و به‌تر است خود شرکت‌های نفت قسمتی از این کارهایی که مردم احتیاج دارند در استان‌ها برای مردم انجام بدهند قراردادها همیشه وقتی باقی و برقرار می‌ماند که مردم راضی باشند بنابراین اگر کنسرسیوم به مردم ایران خدمت بکند و کمک بکند برای کارهای اجتماعی برای راه‌سازی برای احتیاجاتی که ما امروز داریم و با پول خودمان نمی‌توانیم بکنیم به نظر بنده با این طور اعمال جلوی اخلالگری برای همیشه در مورد نفت گرفته می‌شود برای اینکه مردم وقتی ببینند که شرکت‌های نفت که منافع مملکت را می‌برند در مقابل هم سهمیه خوب به مملکت می‌دهند و کمک به امور اجتماعی و فرهنگی و بهداشتی و راه‌سازی مردم می‌کنند خود مردم نخواهند گذاشت که کسی بیاید در امر نفت اخلال بکند که بالنتیجه کنسرسیوم و شرکت‌های نفتی متضرّر بشوند کنسرسیوم و شرکت‌های نفتی در خاورمیانه اساس معاملات‌شان روی پنجاه و پنجاه است قرارداد ما هم با آنها تقریباً بر همین اساس پنجاه و پنجاه است، البتّه بنده متخصص نیستم ولی در مطبوعات و مجلات خارجی زیادی خوانده‌ام که طریق کار شرکت‌های نفتی در دنیا طوری است که حساب صحیح پنجاه و پنجاه برای صاحبان ممالک نفتی مقدور نیست به دست بیاید ولی ما فرض می‌کنیم پنجاه پنجاه صحیح اگر از پنجاه و پنجاه شرکت‌های نفتی بیش‌تر می‌برند خوب از آن چیزی که بیش‌تر می‌برند یک قدری کمک بکنند برای کارهایی که مردم ایران احتیاج دارند اگر همان پنجاه و پنجاه است اساس آن را به هم نزنید خودشان با یک درصد و دو درصدد سه درصد برای کمک به مملکت ما بیایید با میل و طیب خاطر خرج بکنید در این خوزستانی که مردمش مبتلا به امراض گوناگون هستند فقیر هستند احتیاج به راه دارند احتیاج به کمک‌های دیگر دارند احتیاج به فرهنگ دارند مقداری از این پنجاه و پنجاه را خودتان بیایید با طیب خاطر برای این مملکت خرج بکنید تا همیشه این قراردادهای شما باقی و برقرار باشد همیشه مردم به شما کمک بکنند ولی اگر مردم خوزستان و مردم ایران ببینند که چه طلایی و چه گنجی از این مملکت بیرون می‌رود و در مقابل در مملکت خودمان سرمایه کافی نداریم و یا برنامه‌های غلط هست و آرزوها و احتیاجات ما تحقّق پیدا نمی‌کند لااقل شما که تاجر هستید و حساب تجارتی می‌کنید این حساب را بکنید که اگر دو درصد سه درصد از این پول را در خوزستان خرج کردید برای مردم راه ساختید بیمارستان ساختید وضع زندگی کارگران را بالا بردید به فرهنگ خدمت کردید آن وقت مردم ایران نخواهند گذاشت کسی در امور نفتی شما اخلال کند خودشان جلوی اخلالگر را می‌گیرند ولی اگر قرار باشد پنجاه و پنجاه را ببرید چیزی به فرهنگ ندهید کارگرها نتوانند با حقوقی که می‌گیرند زندگی بکنند کارمندان نتوانند در مقابل گرانی قیمت اجناس زندگی بکنند ببینند مستخدم خارجی می‌آورند دو هزار دلار حقوق می‌دهند پنج هزار دلار حقوق می‌دهید او کره را به آسانی می‌تواند بخرد وسایل دیگر را به آسانی می‌تواند تهیه بکند امّا مستخدم ایرانی و کارگر و کارمند ایرانی به روزی هشت تومان و با ماهی دو هزار تومان نمی‌تواند وسایل زندگی خودش را تهیه کند این ایجاد کینه و بغض می‌کند (صحیح است) پس ترتیبی بدهید که آن کسی که دو هزار دلار حقوق می‌گیرد و کره را به سه برابر قیمت به او بفروشید ولی کره و آرد را به کارگر ایرانی به قیمت ارزانتر از قیمت واقعی بفروشید برای اینکه در تمام این حساب شاید یک درصد ضرر بکنید یعنی یک درصد کم‌تر نفع ببرید تجارت نفت ضرر ندارد. (مهندس اردبیلی- به هیچ وجه) پنجاه درصد نفعش مسلّم است و اشخاص هم عقیده دارند که شرکت‌های نفتی بیش از پنجاه درصد نفع دارند پس کمک بیش‌تر بکنند بگذارند مردم ایران معتقد بشوند که باید با شرکت‌های نفتی دوستی و همکاری کرد برای اینکه شرکت‌های نفتی کمک می‌کنند نفت ایران را استخراج می‌کنند می‌برند می‌فروشند و برای ما درآمد تهیه می‌کنند و وضع مملکت ما را هم به‌تر می‌کنند بنده در این موقع از لحاظ حفظ منافع ملّی و همچنین از لحاظ این که علاقمند هستم این منبع درآمدها بماند و کار بکند، فعالیت داشته باشد، بیش‌تر توسعه یابد و مملکت بیش‌تر فایده ببرد این اظهارات را اینجا کردم (احسنت) و امیدوارم که این همان طور که مورد توجّه نمایندگان محترم واقع شد مورد توجّه دولت بشود و دولت به این امر توجّه کند همان طور که شرکت‌های نفتی هم خودشان توجّه کردند و اگر توجّه نمی‌کردند امروز اخلالگری می‌شد در غیر این صورت اگر امروز از اخلال ایمن هستند، دو سال دیگر ایمن هستند ولی همیشه از اخلال ایمن نخواهند بود و وای از وقتی که همه مردم برای اخلال متحد بشوند بنده می‌خواهم آن روز پیش نیاید دوست آن کسی است که با نهایت صمیمیت و صراحت آن چیزی را که به نظرش می‌رسد بگوید دوست آن کسی است که بگریاند دشمن آن کسی است که بخنداند بنده این نکات را عرض کردم و امیدوارم در این موقع سخت که تمام استان‌های ایران منتظر راه‌سازی هستند و از راه خبری نیست منتظر دبیرستان و مدرسه هستند و خبری نیست منتظر دارو هستند و خبری نیست آفات دارد ریشه محصولات مملکت را می‌برد و خبری نیست بودجه نیست، اعتبارنیست، پول نیست، حالا اگر نیست، در اختیار ما نیست و خرج نمی‌شود، فعلاً به هر حال ما یک احتیاج شدیدی به این مسائل عمده در مملکت داریم که این مسائل باید رفع بشود و امروز شرکت‌های نفتی می‌توانند به این طریق به ما کمک کنند و اگر یک مقداری از اینها را خودشان به عهده بگیرند و به دست خودشان خرج بکنند دولت هم نمی‌خواهم دخالت بکند بیایند این کارهای مملکت را انجام بدهند آن وقت بنده اطمینان دارم که همیشه دوستی برقرار خواهد بود و ما سعی خواهیم کرد که انشاءالله همیشه کار بکنند و از مملکت ما منفعت ببرد به شرط اینکه ما هم نفع ببریم امّا نمی‌شود که یک طرف منفعت ببرد و یک طرف گرسنه و محتاج باشد گرسنه و محتاج همیشه معترض است این عرض بنده است (احسنت).
رئیس- آقای مخبر (عمیدی نوری)
عمیدی نوری- فرمایشات جناب آقای خلعتبری که خوشبختانه خودشان عضو مؤثر کمیسیون دادگستری هستند و در تصویب این لایحه هم شرکت داشته‌اند بسیار مؤثر و مفید بود و البتّه اساسی هم بود مربوط به ایجاد یک وضعیت خاصی است در مناطق نفتی که فکر اخلال و توطئه و تخریب این معادن زرخیز ایران که چشم دنیا متوجّه آن است به وجود نیاید بنده هم عقیده‌ام همین است که درکار نفت بایستی وضعی به وجود آورد که بیش از هر چیز ملّت ایران معتقد باشند که منابع نفتی و منافع او و آنچه از او برداشت می‌شود مال او است و به مصرف واقعی ملّت ایران باید برسد به همین جهت در ضمن مطالعاتی که فعلاً در کمیسیون خاص نفت مشغول هستیم و از نظر اهمیتی که در کار نفت در آینده نسبت به تمام منابع مملکتی ما به وجود آمده و خواهد آمد و این لایحه هم ارتباط به تمام مناطق نفتی ایران دارد و این نظریات جناب آقای خلعتبری تا حدی که لازم باشد و مقتضی باشد به میزانی که در کمیسیون نفت در قدرت اعضای کمیسیون نفت بودجه در جلساتی که متجاوز از چهار ساعت هر جلسه طول می‌کشد اینها مورد توجّه واقع شده و مخصوصاً یک مطلبی که دیروز به خصوص مورد توجّه واقع شد موضوع پذیره یا سرقفلی که این اسم را به جای سرقفلی انتخاب کردیم، این یک حقی برای ملّت ایران به وجود می‌آورد که شاید بیش از هزار میلیون دلار ملّت ایران می‌تواند از مشارکت‌هایی که در منابع نفتی خودش راجع به همین چاه‌هایی که ما از برای تخریبش این مواد و این مجازات‌ها را قائل شدیم به دست بیاورد و این هزار میلیون دلار بحث شده است که آنها نبایستی از این دست به عنوان سرقفلی و یا به عنوان حق‌الأرض و جریبانه گرفته شود و همان طورکه جناب آقای خلعتبری فرمودند از آن طرف در چاه‌های نفت سرازیر بشود و به عنوان اکتشاف به آن مصرف برسد بلکه این پول‌ها و این حق‌الأرض و این سرقفلی یا پذیره که انتخاب شد دیروز برای این کار این حق باشد برای مصالح ملّت ایران برای کارهای بزرگ‌تری غیر از همین کارهایی که به عنوان سازمان برنامه یا به عنوان مطالعه یا به عنوان همین راه‌هایی که فرمودید از این طرف ساخته می‌شود از آن طرف خراب می‌شود از بین می‌رود امروز یکی از آقایان رفقا راجع به آسفالت تهران کرج می‌گفت که رفته‌اند دیده‌اند همین طور ورقه شده و می‌ریزد بنده خودم از راه قزوین می‌آمدم بین شریف‌آباد تا شهر قزوین که راهش را پارسال تحویل داده‌اند همیشه که از آن عبورکرده بودیم دیدیم که راه‌ها همیشه خراب است اینها را بایستی فکر کنیم و مطالعه کنیم صنعت نفت روز به روز جلوتر می‌رود و منابع نفتی بیش از پیش مورد توجّه شرکت‌های نفتی است که قصد مشارکت با ما دارند و برنامه بیش از ۵۰ درصد مورد توجّه قرار گرفته که البتّه لایحه‌اش خدمتتان می‌آید که البتّه امیدوارم با بیش از پنجاه درصد شرکت‌هایی بکنیم و منفعت ببریم منتها اساس این است که این وجوه حاصله از نفت مخصوصاً این فکری که از نظر سرقفلی و حق‌الأرض به وجود آمده باید اخذ بشود و باید به مصرف غیر صنعت نفت برای اکتشاف و اینها برسد و بماند برای کارهایی که به درد مردم می‌خورد تا همان طور که جناب آقای خلعتبری گفتند فکر اخلال و تخریب در کار چاه‌های نفت اصلاً به وجود نیاید و محتاج به یک مجازات‌هایی که در این قانون پیش بینی شده نشویم و آن مجازات‌ها را در نظر نگیریم ضمناً خواستم توجّه‌تان را جلب کنم که ملّت ایران به قدری در حفظ حق خودش و در اجرای قوانین خوب امتحان داده که بنده خیال نمی‌کنم تا به حال موردی پیدا شده باشد که از طرف مردم ایران کم‌ترین تخریبی در مناطق نقتی و چاه‌های نفتی شده باشد گاهی این ملّت می‌بیند همان طور که فرمودید از منابع نفتیش به معنای واقعی بهره نمی‌برد و شاید قسمتی از آن به عنوان مطالعه و عناوین دیگر به خارج منتقل می‌شود، مع‌هذا نجابت و قانون شناسی و احترامی که دارد این اصل را پیش آورده که تا به حال موردی پیدا نشده که مشمول مواد این قانون باشد این قانون برای آنهایی است که قصد اخلال از جهات دیگری دارند و یک موردی ممکن است پیش بیاید که روی یک سیاست‌های نفتی یک افرادی که واقعاً جزء ملّت ایران نیستند اینها به قصد اخلال در منابع نفتی ایران بخواهند اعمالی بکنند که این مواد که خود جنابعالی هم موافق بودید و در کمیسیون تصویب فرمودید برای آنها است که وضع شده، این بود که بنده خواستم به طور کلی این را عرض کرده باشم که در موضوع نفت ما یک آینده روشن و درخشانی می‌بینیم و بسیار خوش‌وقت هم هستیم از اینکه مجلس مقاومت کرد و عقیده‌اش را ابراز کرد که بایستی قراردادهای نفتی با تصویب مجلس باشد و این فکر هم عملی شد لایحه‌اش هم بعد خدمتتان می‌آید هر چه می‌توانید عمل می‌کنید که بیش از پنجاه درصد از عواید نفت متعلّق به ملّت ایران باشد و مصرفش را هم جناب آقای خلعتبری باید دقت کنند که به مصرف واقعی که باعث سعادت ملّت ایران باشد برسد (صحیح است) این اساسی که بنده توصیه می‌کنم بایستی در این لایحه آقایان کاملاً توجّه به آن داشته باشند و این لایحه هم برای مجازات جاسوس‌ها و کسانی است که غیر از ملّت ایران ممکن است باشند که قصد سویی به چاه‌های نفتی ایران داشته باشند والاّ ملّت ایران هیچ وقت نمی‌آید به منابع نفتی خودش، به گنج خداداد خودش قصد سویی داشته باشد.
صفّاری- هیچ کس هم نکرده.
رئیس- آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- آقایان محترم من خواستم در ضمن بحثی که راجع به لایحه اخلالگران نفت در پیشگاه محترم مجلس شورای ملّی مطرح است و در موازات این قانون، قانون دیگری این روزها در دست رسیدگی است به طرز خیلی مختصر به عرض مطالب اساسی بپردازم. همان طور که آقایان اطلاّع دارند قانونی که فعلاً مورد رسیدگی است عبارت از مجازات اشخاصی است که در صنعت نفت که یکی از بزرگ‌ترین منابع ملّی ما است اگر اخلالات بکنند به حداکثر مجازات ممکنه تنبیه بشوند البتّه این یک مسکنی است یک پیش بینی است برای اینکه اگر کسی بخواهد اخلالی در این کار بکند مجازات بشود ولی آنچه مهم‌تر است همان طور که رفیق همکار محترم بنده آقای خلعتبری توضیح دادند که مورد تأیید مخبر محترم کمیسیون هم قرار گرفت این است که اصل قضیه که عبارت از صنعت نفت ملّی ایران باشد طوری قراردادش تنظیم شود که برخلاف گذشته‌ها حافظ تمام منافع واقعی ملّت ایران باشد (انشاءالله) در موقعی که قانون به کمیسیون تقدیم شد ریاست محترم مجلس شورای ملّی که بارها امتحان داده‌اند که همیشه در حفظ مبانی مشروطیت ساعی هستند (صحیح است) تذکر دادند که هیچ قانونی را، هیچ عهدنامه‌ای را، هیچ قراردادی را ما اجازه نخواهیم داد تصویب بشود مگر آن که تمام مقرّرات قانون اساسی من‌البد والی‌الختم رعایت بشود (صحیح است) البتّه این همان نکته‌ای است که بارها شاه ایران گفته است و روی آن عمل کرده و در کمیسیون سابق دادگستری هم ما دیدیم (صحیح است) اساس قانون این طور بود که در یک چهار دیواری اختیاراتی به دولت داده بشود و دولت برود قراردادهایی ببندد گفتن این حرف‌ها در پشت تریبون مجلس جواب آن اشخاص است که همیشه عینک سیاه زده‌اند و هر وقت خدمتگزاران مملکت می‌خواهند قدمی بردارند طور دیگری تعبیر می‌کنند از برای اینکه راه و شاهراه از دست برود و به کوره راه بیفتند دولت وقتی نظر نمایندگان مجلس را در کمیسیون دید صددرصد تسلیم شد به این معنی که قبول کرد برود مذاکراتی بکند برای انعقاد قرارداد و برای تصویب مجلس شورای ملّی بیاورد و حتّی آن عبارتی هم که نوشته بودند در ضمن ماده واحده باشد نمایندگان در کمیسیون قبول نکردند و قرار شد آن طور که وضع شده است به مجلس بیاید و در دسترس نمایندگان محترم مورد شور و بحث قرار بگیرد. آقایان نظرتان هست در ۱۹۵۴ وقتی ما قرارداد نفت را با کنسرسیوم تصویب کردیم در چه شرایطی بودیم و رئیس دولت گفت اگر برای من پنج درصد امکان انعقاد قرارداد به‌تری بود زیر بار این قرارداد نمی‌رفتم (خلعتبری- سه درصد) سه درصد؟ خوب حالا که آن قرارداد بسته شد ما هم که در یک صفا و راستی و صمیمیت و همکاری با کنسرسیوم هستیم و امسال هم امیدواریم که استخراج نفت بیش‌تر بشود و منافع ایران از این قسمت بیش‌تر به دست بیاید و همان طورکه آقایان گفتند این منافعی که به دست می‌آید به مصرف ملّت ایران برسد چون این یک بحث دیگری است امّا راجع به سایر منابع طرز قانون یعنی طرز لایحه طوری است که امیدوارم که ۷۵ درصد از عواید این نفع عاید ملّت ایران بشود و من می‌خواهم اینجا سربسته به آقایان بگویم از ابتکارات ایران است یعنی این مشارکت که ایران با کمپانی‌های نفت برقرار می‌کند بر اساس مشارکت پنجاه درصد به بالا یکی از قدم‌هایی است که تنها مملکت ایران که یکی از مناطق نفت‌خیز دنیاست برداشته است الآن یک ماه است که کمیسیون نفت هفته‌ای سه روز جلسه دارد و تمام اعضاء سر وقت حاضر می‌شوند و قریب سه ساعت با یک حسن تفاهمی با دولت مشغول کار هستند اعم از نمایندگان دولت یا نمایندگان مجلس که با هم نشسته‌اند و این کار را به صورت خوبی در می‌آورند بقیه این کار با فرد فرد نمایندگان محترم مجلس است. من یک طرحی خیال دارم با کمک نمایندگان محترم و با کمک ریاست محترم مجلس تهیه و تقدیم کنم که اساساً پارلمان ایران احتیاج به یک کمیسیون دائمی نفت دارد همان طور که ما کمیسیون برنامه داریم احتیاج به یک کمیسیون دائمی نفت هم داریم به دلیل اینکه همین طور که آقای عمیدی نوری تذکر دادند این لغت بسیار زیبا هم که آفریده قریحه سرشار جناب آقای دولت آبادی رئیس کمیسیون نفت است این لغت پذیره همین منبع اگر به صورت حسابی و به صورت دقیق در بیاید آقایان بودجه خرج سالیانه مملکت را تکافو خواهد کرد (سالار بهزادی- بعداً برایش خرج می‌تراشند) این رقم بسیار بسیار مهم است جناب آقای سالار خرجی هم اگر بتراشند می‌دانید که بزرگ‌ترین وظیفه مجلس شواری ملّی نظارت در دخل و خرج مملکت است اگر خدای نکرده آن طوری که باید به مصرف نرسید قطعاً مسامحه آقا و بنده خواهد بود والاّ اگر در یک خانه‌ای باز بماند ایرادی نباید گرفت به گربه گرسنه که چرا وارد شدی در خانه را باید بست
تا این که گربه وارد نشود در هر حال در این قانون که بنده مطمئنم جناب آقای خلعتبری هم مخالفتی در آن ندارند و به عنوان موافق صحبت شد خواستم بگویم که موضوع نفت را که مورد علاقه تمام وطن پرستان ایران است (صحیح است) در نهایت دقّت در کمیسیون نفت مشغول رسیدگی هستند و اغلب نظریات صائبی که رفقای پارلمانی به ما می‌دهند مورد رسیدگی است، دولت سرا پا گوش است. و مطالب را بحث می‌کند و من امیدوارم با تصویب این لایحه و جرح و تعدیل‌های لازمی که در همان روز اوّل شد و باز هم ادامه خواهد داشت مملکت ایران از حیث مادیات واقعاً به یک مرحله‌ای می‌رسد که بتواند درست روی دو پای خودش بایستد و یا احتیاجی به خارجی‌ها از لحاظ مادی نداشته باشیم و وظیفه هر وطن پرستی است از راهی که ما را زودتر به این مقصود برساند با در نظر گرفتن سیادت و استقلال کامل ایران کمک کند، ما در یک مملکتی هستیم که امروز سه میلیون تومان، سیصد هزار تومان، سی هزار تومان در ما مؤثر است، مطمئن باشید اگر شهرداری ما می‌خواست به سؤال آن ژاندارم جواب داده بشود که دیوار کاروانسرا خراب نشود و سه هزار تومان بودجه داشت و خرج می‌کرد، چهارتن از فرزندان ایران زیر آوار نمی‌رفتند و جان نمی‌دادند، پس مملکت ایران که به سه هزار تومان احتیاج دارد نباید به خودش اجازه بدهدکه به یک چنین ترتیبی گشاد بازی بکند. ما از منابع سرشار خداداد به الیت و لعل وقت بگذرانیم و استفاده نکنیم، خوشبختانه این هیاهو و منفی‌بافی از این مملکت دارد بیرون می‌رود ولی باید کمک کرد تا به یک جای مثبتی برسیم، بودجه‌های ما در آنجاهایی که باید به مصرف برسد نمی‌رسد یعنی مریض‌هایی به علّت نبودن خون به علّت عدم تزریق می‌میرند بعد بودجه‌های سرسام آوری در حساب‌های دیگر خرج می‌کنند این باید به یک جایی برسد و رفع بشود ولی قبل از آن باید منابع ثروتمان را تکثیر کنیم استفاده بکنیم امروز مملکت ما روی یک میلیون کیلومتر مربع نفت است یعنی از یک میلیون و ششصد هزار کیلومتر در حدود دویست و پنجاه هزار کیلومترش به دست کنسرسیوم داده شده است در حدود چهارصد هزار کیلومتر جناب آقای مهندس سعید هدایت اگر به فرض بگوییم که زیر کوه‌های آتش‌فشانی است آقایان اطلاّع دارید که تازه بیش از یک میلیون کیلومتر مربع منابعی داریم اعم از زمینی و دریایی که مطمئناً هم نفت داریم، فکر کنید که هر بار نفت به دلار به فروش برود فکر کنید سهمی که به ما می‌رسد چه خواهد بود این چیزی است که فرد فرد ما باید در آن رسیدگی بکنیم از برای این که این فلاکت و بدبختی که منشأ و پایه آن فقر مادی است از بین برود، وظیفه هر وطن‌پرستی است که در این قسمت کمک کند و امیدواریم که در آتیه بسیار نزدیک این تابلو درخشان جلو ملّت ایران نمودار بشود و من امیدوارم این لایحه‌ای که امروز مطرح است و لایحه نفت هم با دقتی که در اطراف آن می‌شود تقدیم مجلس گردد آقایان محترم هم رسیدگی خواهند فرمود و با این کار که از لحاظ حفظ منافع بیش‌تر ملّت ایران است کمک خواهند کرد و امیدواریم این در سعادت از نظر مالی به روی ملّت ایران گشوده بشود.
رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی.
دکتر مشیر فاطمی- بنده امروز استفاده کردم از این لایحه‌ای که برای جلوگیری از اخلاگران نفت آمده است همان طور که جناب آقای عمیدی نوری فرمودند کارگران و کارمندان شرکت ملّی نفت باید بدانند که به هیچ وجه این لایحه برای آنها نیست و آنها مشمول نیستند به دلیل این که دو سال هم آنجا را مثل فرزند خودشان با جان شیرین خودشان حفظ کردند ولی اساس و علّت این که بنده در ستون مخالف اسم نوشتم این بود که بنده این لایحه را شاید تا اندازه‌ای زاید می‌دانم و حق این بود که لایحه‌ای برای اخلالگران سایر دستگاه‌های دولتی می‌آورند برای این که وزارتخانه‌های ما الآن اخلالگری می‌کنند دستگاه‌های ما هیچ کدام کار خودشان را انجام نمی‌دهند به علاوه اخلالگری هم می‌کنند، حقیقتش این است که من دلم به حال دکتر اقبال می‌سوزد چون این مرد فعال شریف درستکار گرفتار یک مشت منفی‌باف بیکاره اخلالگر شده خدا شاهد است دلم به حالش می‌سوزد حالا برای اینکه نمونه‌ای از این اخلالگری را به عرض آقایان برسانم عرض می‌کنم بعد از زحمات زیادی در سال ۱۳۰۳ این سازمان برنامه و همین آقای ابتهاج سختگیر آمدند یک اعتباری دادند که راه اصفهان سلفچگان و ساوه به تهران را درست کنند گفتند یک سال پیش زیر سازیش را شروع کردند و زیر سازیش را نباید بی‌انصافی کرد چون در اینجا آدم نباید دروغ بگوید زیر سازیش هم خوب شد.
رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی راجع به نفت و این لایحه صحبت بکنید لایحه راجع به راه نیست.
دکتر مشیر فاطمی- لایحه اخلال گران نفت است می‌خواهم عرض کنم که اینها اخلالگران هستند.
رئیس- بسیار خوب بفرمائید.
دکتر مشیر فاطمی- قربان می‌خواستم عرض کنم که فقط اخلالگران در کار نفت نیستند که باید جلو آنها را گرفت و اخلالگر دانست این آقایان آمدند قرار شد زیر سازی و آسفالت بکنند در تمام زمستان آنجا نشستند و هیچ اقدامی نکردند و تابستان هم که باید آسفالت بکنند ۲۱ کیلومترش را پارسال کرده بودند ۵۰ کیلومتر هم زیر سازی اصلی شده بود و یک زمستان هم از رویش گذشته بود (صفاری- اینها کی‌ها هستند؟) وزارت راه است و اخلالگران فرم جدید، عرض کنم آمدند گفتند یادمان رفته است که زمستان قرارداد بندیم حالا در تابستان قرارداد را می‌بندیم این قرارداد دو سه ماه طول می‌کشد و تابستان که تمام شد قرارداد آقایان تمام می‌شود نتیجه این کار چه شده این شده که هفت، هشت ده میلیون دارایی این مملکت که پول زیر سازی بود از بین رفته و دو تا زمستان از روی آن گذشته است آقا اسم این را اخلالگری نمی‌توان گذاشت؟ یعنی شما می‌خواهید صنایع نفت را حفظ کنید که خدای نکرده آن دستگاه‌هایی را که عوایدی به ما می‌دهند آتش نزنند امّا یک پولی که ما به دست آوردیم یک کسی بیاید این طور خرجش کند آتشش بزند و از بین ببرد آن وقت تازه می‌آیید به فرمایش جناب آقای پردلی که اینجا نطق کردند اقلاً این را عرض کنم، جناب آقای پردلی نطقی کردند بنده هم توی جلسه نبودم در ضمن نطق ایشان یکی از آقایان نمایندگان مطابق سلیقه‌اش بوده و گفته است صحیح است آن وقت دیدم آقای معاون وزارت راه آمده بیرون گفته است به من که شما حالا که گفتید صحیح است ما اصلاً این راه را درست نمی‌کنیم، آقایان نمایندگان، دولت، این کار اخلالگری نیست؟ آن وقت برای یک دسته کارمند نفت لایحه می‌آورید (بعضی از نمایندگان- حق با شما است).
رئیس- آقای مشایخی بفرمایید.
مشایخی- بنده خیلی خوش‌وقت هستم از این که لایحه‌ای در مجلس مطرح است که در موضوع نفت ملّت ایران را امکان می‌دهد از جریاناتی که در موضوع لایحه نفت در مجلس پیش آمده است مستحضر شود و موجب کمال خوشوقتی است که ناطقین محترم جناب آقای ارسلان خلعتبری مخبر کمیسیون و جناب آقای دکتر شاهکار راجع به تذکراتی که در اطراف لایحه نفت داده شده است و جناب آقای خلعتبری در اطراف درآمد نفت توضیحاتی بیان کردند و این فرصت خیلی خوبی بود برای این که همان طور که آقای دکتر شاهکار گفتند اشخاصی که عینک سیاه زده‌اند و می‌خواهند همیشه اوضاع را برخلاف واقع جلوه بدهند در اطراف نفت تبلیغاتی کرده بودند که این توضیحات مسلماً برای روشن شدن افکار عامه فوق‌العاده مفید بوده است و از این جهت است که بنده هم اغتنام فرصت کردم که در اطراف این لایحه که مطرح است مطالبی را به عرض برسانم و در ضمن راجع به نفت هم آنچه آقایان فرمودند تأیید کنم و مطالب دیگری هم اضافه کنم اوّلاً کشور ما از نظر وسعت یک میلیون و ششصد و پنجاه هزار کیلومتر مربع است و آنچه از نظر ژئولوژی تا به حال محقق شده قدر مسلم این است که در تمام زیر زمین ایران یعنی در اکثر نقاط ایران منابع نفت منابع نفتی قابل بهره برداری که به به‌ترین وجهی ممکن است از آنها بهره برداری بشود موجود است و از این راه ملّت ایران حقیقتاً از حیث ذخایر زیر زمینی کاملاّ سعادتمند می‌باشد. (مهندس اردبیلی- ۱۶ میلیون هکتار است) یک میلیون و ششصد هزار کیلومتر مربع مساوی است با این فرمایش جنابعالی امّا راجع به نفت به طوری که خاطر آقایان مستحضر است قراردادی برای فروش نفت به عنوان قرارداد کنسرسیوم گذشته است که البتّه به اعتبار خودش باقی است و لازم بود که برای سایر منابع نفتی ایران هم فکری بشود دنیا امروز متوجّه به منابع نفتی است و بالاخص به منابع نفتی ایران توجّه دارد در مصاحبه‌ای که چند روز قبل آقای انتظام مدیر عامل شرکت ملّی نفت کردند تذکر دادند که از کمپانی‌های بزرگ تمام ممالک افرادی به ایران آمده‌اند راجع به منابع نفتی ایران و مذاکراتی بکنند بعضی هستند و بعضی هم به انتظار تصویب این لایحه هستند آقایان ما روی طلا هستیم نباید گرسنه بمانیم و باید حداکثر استفاده را بکنیم و باید به نحوی استفاده بکنیم که منافع ایران به حد اعلای خودش رعایت شده باشد این مطلبی است که مورد توجّه مجلس واقع شده است این مطلبی است که مقام محترم ریاست کمال توجّه نسبت به آن مبذول می‌فرمایند و در جلسه خصوصی درباری امر گفتند که مجلس شورای ملّی مصوباتش در حدود قانون اساسی است قانون نفت و هر قراردادی که برای نفت وضع بشود باید برای تصویب به مجلس عرضه بشود همان مطلبی بود که مورد نظر تمام نمایندگان و مورد نظر ملّت ایران است و کمیسیون نفت هم دنبال این نظر را گرفت و دولت هم تأیید کرد که براساس این قانون هر قراردادی که تنظیم بشود به مجلس شورای ملّی عرضه خواهد شد بنابراین آنهایی که تصور می‌کردند ممکن است اختیارات لایتناهی و دربست به دولت داده شود باید این آقایان بدانند که منظور ملّت ایران که عبارت است از تصویب هر نوع قرارداد نفت با مجلس شورای ملّی است رعایت شده است و در آتیه هر نوع قراردادی بسته شود با تصویب مجلس شورای ملّی ایران خواهد بود امّا همان طور که عرض کردم نیازمندی‌های کشور ما فوق‌العاده است، ما بعد از تصویب قرارداد فروش نفت و معامله با کنسرسیوم امیدوار بودیم که درآمدهای حاصله از نفت برای رفاه ملّت ایران مصرف
بشود قانونی از مجلس شورای ملّی ایران گذشت به نام قانون سازمان برنامه ۷ ساله که هفت هزار میلیون تومان درآمد دارد و این هفت هزار میلیون تومان درآمد طبق برنامه مشخصی که به تصویب مجلس شورای ملّی رسیده است انشاءالله به مصارف خاص خواهد رسید امّا احتیاجات مملکت ما محدود به آن چیزهایی که در قانون برنامه هفت ساله گفته شده است نیست و احتیاجات ما خیلی وسیع است باید فکری برای آنها بکنیم حالا که طلا داریم حالا که بالأخره منابع طلایی داریم مجبور هستیم که از آن استفاده کنیم باید به عرض آقایان برسانم آنچه که فعلاً مطرح است لایحه قانونی نفت است یعنی چه؟ یعنی همان طوری که در یک ماه قبل در مجلس قانونی به نام قانون معادن ایران گذشت و تصویب شد که استفاده از منابع و معادن ایران با چه کیفیتی خواهد بود و معادن ایران طبقه بندی شد که برای اکتشاف و استخراج در حدود قانون باید برای معادن ایران اقدام بشود همان طور هم درتمام دنیا ممالکی که دارای نفت هستند قانونی دارند به نام قانون نفت بنابراین ما در مقام وضع و تنظیم قانون نفت هستیم. در واقع قانون نفت لیبی ژنرال است موانعی بود مشکلاتی بود که علل سیاسی داشت که دولت‌ها مجاز نبودند و نمی‌توانستند در اطراف نفت مذاکره کنند.
رئیس- آقای مشایخی شما دارید از این لایحه خارج می‌شوید در اطراف اخلالگران نفت صحبت کنید.
مشایخی- مشایخی به هر حال بنده می‌خواستم به استحضار آقایان برسانم این قانونی که فعلاً در دست تصویب مجلس است قانونی است که تکلیف مراجعه کنندگان و متقاضیان را روشن می‌کند و تکلیف دولت را هم معلوم کرده است یعنی هر کس که آمد نفت بخواهد دولت می‌تواند در حدود این قانون به آنها مذاکره کند و قرارداد تنظیم کند و به مجلس شورای ملّی تقدیم کند بنابراین از این نقطه نظر به طور قطع کمیسیون با توجّه به نیت نمایندگان محترم تصمیم گرفته است به به‌ترین وجهی منافع ملّت ایران را در نظر بگیرد و صددرصد تضمین شده باشد به طوری که آقای دکتر شاهکار فرمودند البتّه در موقع خودش نظریاتم راخواهم گفت، در این لایحه از نظر بهره‌برداری اوّل اساس مشارکت است، مشارکت هم بر دو قسم است، در موردی که مشارکت شرکت ملّی نفت از ۵۰ درصد بالا است و در موردی که مشارکت دولت ایران یعنی شرکت ملّی نفت ایران از ۳۰ الی ۵۰ درصد است و اگر این لایحه تصویب شود و اشخاص تقاضا بکنند برای امتیاز نفت قدر مسلم این است که درمشارکت ۵۰ درصد سهمیه ملّت ایران ۷۵ درصد از نفت و غیره خواهد بود و این مبلغ خیلی قابل توجّهی است که امیدواریم براساس این مبلغ ما بتوانیم درآمد فوق‌العاده سرشماری به دست بیاوریم که برای احتیاجات عمرانی و مولدی کشور مصرف کنیم، البتّه به موازات این عمل که داریم می‌کنیم مسلماً باید قانونی داشته باشیم برای اخلالگران و کسانی که ممکن است در منابع نفتی اخلالگری بکنند و به لوله‌ها و مجاری نفتی لطمه بزنند و از این نظر است که این لایحه خیلی به موقع مطرح شده است و باز از این جهت بود که بنده به نام موافق صحبت کردم.
رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت در این ماده نخواسته، رأی می‌گیریم به ماده اوّل آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم، جلسه آینده روز سه‌شنبه خواهد بود، دستور دنباله همین لایحه است. (مجلس ۲۰ دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملّی- رضا حکمت