مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ اردیبهشت ۱۳۲۷ نشست ۶۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۵
جلسه: ۶۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه نهم اردیبهشت ماه ۱۳۲۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات آقای رئیس
۳- تصویب دو فقره اعتبارنامه
۴- انتخاب اعضاء دیوان محاسبات
۵- موقع و دستور جلسه بعد. ختم جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه نهم اردیبهشت ما سال ۱۳۲۷
مجلس ساعت دو و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱- تصویب صورت مجلس
صورت مجلس جلسه قبل را آقای فولادوند (منشی) قرائت نمودند دو ساعت و نیم به ظهر روز شنبه ۴ اردیبهشت مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید.
اسامی غائبین جلسه روز شنبه ۴ اردیبهشت ماه
غائبین با اجازه- آقایان:
محمدعلی دادور. عباس قبادیان. غلامرضا فولادوند. حسین وکیل. علی وکیلی. یمین اسفندیاری. شریف‌زاده. حسن مکرم
غائبین بی اجازه- آقایان:
عزت الله بیات- دکتر فلسفی. سلطانی. ابوالقاسم بهبهانی. علی اقبال. عبدالرحمن فرامرزی. محمدعلی مسعودی. محمد تقی بهار. منوچهر گلبادی. سالار بهزادی. محمد عباسی. صفا امامی. بهاء‌الدین کهبد دیرآمدگان با اجازه- آقایان:
رضا آشتیانی‌زاده. عسگر صاحب‌جمع. دکتر راجی. اورنگ. محمد ذوالفقاری. اخوان. منصف. ناصر ذوالفقاری. عباس نراقی. دکتر طبا. ملکپور. سلمان اسدی
دیرآمدگان بی اجازه- آقایان:
دکتر اعتبار. تولیت. آقاخان بختیار. شریعت‌زاده. مسعود ثابتی. شهاب خسروانی.
آقای گنجه راجع به آفت محصول آذربایجان و مازاد مالکین و آقای دکتر شفق راجع به مذاکرات در اطراف یک دوازدهم تذکری دادند و صورت مجلس تصویب شد. آقای آصف راجع بیانات آقای وزیر دارایی و حفظ شئون مجلس و کمک مالکین به کشاورزان و شروط موافقت فراکسیون ملی با دولت مشروحاً تذکراتی دادند و آقای مهدی ارباب راجع به سیل زاهدان و لزوم مساعدت فوری به آسیب دیدگان بیاناتی نمودند. آقای حاذقی پیشنهاد کردند که یک دوازدهم مطرح شود و گزارش کمیسیون بودجه قرائت شد آقای ملک مدنی پیشنهادی که برای ایجاد کار در جلسه گذشته داده بودند تقاضا نمودند ضمیمه یک دوازدهم شود. آقای رضوی ماده ۶۳ نظامنامه راجع به قرائت پیشنهادها را یادآور شدند و ماده مذکور قرائت شد آقای دکتر بقایی نیز معتقد بودند که پیشنهادها هنگام طرح بودجه کشور قرائت شود و آقای وزیر راه پیشنهاد نمودند پنجاه میلیون ریال از اعتبارات ساختمانی وزارت راه در سه ماهه اول سال با اختیار این وزارتخانه بگذارند که از این طریق وسایل تهیه کار فراهم شود. آقای دکتر متین دفتری پیشنهاد نمودند که حقوق رتبه‌های استحقاقی معلمین از درآمد عمومی کشور پرداخت شود همچنین حکمیت نسبت به ورثه خزعل به وسیله هیئتی از دیوان کشور مورد تجدیدنظر قرار گیرد و ضمن توضیحات مربوط به حقوق آموزگاران و دبیران و خساراتی که از اجرای حکمیت بین دولت و
ورثه خزعل به مملکت وارد می‌شود تقاضا نمودند دولت لایحه تأسیس دانشگاه تبریز را زودتر به مجلس تقدیم کند. آقای مخبر کمیسیون و آقای وزیر دارایی موضوع تجدیدنظر در حکمیت ورثه خزعل را قبول نمودند ... آقای دکتر شفق راجع پیشنهادها و این که مطالب مهم و مفید به مورد گفته شود تذکراتی دادند و آقای شریعت‌زاده پیشنهاد نمودند حکمیت ورثه خزعل در کمیسیونی از دیوان کشور مطالعه شود و نتیجه به عرض مجلس برسد و توضیحاتی نیز در چگونگی موضوع و رأی حکما دادند و آقای دکتر متین دفتری قسمتی از بیانات آقای شریعت‌زاده را نسبت به قبول حکمیت هنگام تصدی معاونت وزارت دادگستری رد نمودند.
آقای اسلامی پیشنهاد کردند که بودجه دانشگاه جزء بودجه مملکت و تصمیمات شورای دانشگاه با تصویب وزیر فرهنگ اجرا شود و در ضمن توضیحات بیان کردند که دودستگی در دانشگاه ایجاد شده است آقای دکتر عبده در پاسخ آقای اسلامی در باب استقلال دانشگاه معتقد بودند که استقلال مالی دانشگاه نیز به حد کافی باید تأمین شود و آقای دکتر سیاسی وزیر فرهنگ ضمن توضیحاتی اظهار نمودند که دستگاه علمی دانشگاه باید از اعمال نفوذ وزراء فرهنگ و نفوذ سیاست و دیانت و مذهب دور باشد- بیانات آقای وزیر فرهنگ از طرف آقایان رفیع و معتمد دماوندی و بعضی دیگر از نمایندگان مورد اعتراض قرار گرفت و جمعی از مجلس خارج شدند نیم ساعت به ظهر مجلس به تنفس تعطیل شد و مقارن ظهر مجدداً تشکیل گردید.
آقای عدل وزیر مشاور در اطراف بیانات آقای وزیر فرهنگ توضیحاتی داده گفتند دین اسلام دین رسمی مملکت است و در مدارس مطابق فهم محصلین تدریس می‌شود ولی در دانشکده حقوق محصلین مسیحی و زردشتی و یهود هم مشغول تحصیل هستند نباید عقاید خاصی به دیگران تحمیل شود آقای اسلامی به استناد اصل ۱۹ قانون اساسی اعتراض نمودند در این موقع به ماده واحده یک دوازدهم اخذ رأی و تصویب شد و تبصره یک و دو نیز قرائت و تصویب و تبصره سوم قرائت و نسبت به آن با ورقه اخذ رأی و تصویب گردید و سپس به مجموع ماده واحده و ۳ تبصره با ورقه اخذ رأی به عمل آمد از یکصد نفر عده حاضر به اکثریت ۸۰ رأی تصویب شد آقای اسلامی پیشنهاد نمودند که جلسه عصر تشکیل شود و آقای حاذقی مخالف بودند آقای عباس اسکندری آغاز استیضاح نمودند و در مقدمه مطلب بیان داشتند که مجلس هنگام استیضاح به منزله هیئت قضائیه و منصفه است و قضاوت هیچ گاه قبل از وقت اظهار نظر نمی‌کنند و بعد با اشاره به نطق آقای تقی‌زاده در تقسیم مردم معتقد بودند مردمی که بخواهند در جهان زنده باشند باید ابراز وجود و اثبات لیاقت کنند.
در این موقع آقای حائری‌زاده هم پیشنهاد تنفس نمودند و آقای حاذقی مخالف بودند و اخذ رأی به عمل آمد تصویب نگردید. آقای اسکندری ضمن بیانات خود ابیاتی از مرحوم عارف قرائت نمودند گفتند باید سعی کرد که قانون اساسی وسیله ارتباط بین مردم و دولت حفظ شود و سپس با اشاره به نصایح و تعالیم علی علیه السلام اضافه نمودند که باید سرمشق زندگی ما قرار گیرد آقای دکتر طبا پیشنهاد تنفس نمودند و آقای دکتر بقایی مخالف بودند و یک ساعت و نیم بعد از ظهر جلسه به عنوان تنفس ختم و به صبح یکشنبه موکول شد. دو ساعت و سی و پنج دقیقه به ظهر روز یکشنبه پنجم اردیبهشت مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
اسامی غائبین جلسه یکشنبه پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۲۷ غائبین با اجازه- آقایان:
محمدعلی دادور- غلامرضا فولادوند- اورنک- حسین وکیل- یمین اسفندیاری- شریف زاده- حسن مکرم: غائبین بی اجازه- آقایان عزت الله بیات- دکترفلسفی- سلطانی- ابوالقاسم بهبهانی- عبدالرحمن فرامرزی- محمدعلی مسعودی- محمدتقی بهار- منوچهر گلبادی- سالار بهزاری- محمد عباسی- صفا امامی- بهاء الدین کهبد، دیرآمدگان بااجازه- آقایان: عباس قبادیان- دکتر اعتبار- کشاورز صدر- اعظم زنگنه- دکتر راجی- منصف- دکتر طبا- سزاوار- دکتر عبده- دکتر آشتیانی- عباس اسکندری- صاحب دیوانی- حاجی امین؟
دیرآمدگان بی اجازه- آقایان: محمدحسین قشقایی- تولیت- آقا خان بختیار- عباس نراقی- شریعت‌زاده- مسعود ثابتی- خوئیلر- اسدی.
آقای اسلامی راجع به مذاکرات خویش در جلسه گذشته و عرایض دانشجویان حقوق توضیحاتی دادند آقای عباس اسکندری با قرائت نامه جامعه لیسانسه‌های معقول و منقول گفتند دانشجویان عموماً اصول و مبانی اخلاقی خودشان را بر طبق تعالیم عالیه که بوده است پیروی خواهند کرد و روش جدیدی که برای ترقی کشور پیش گرفته‌اند منافی اصول دیانتی خود نمی‌دانند و سپس با توضیحاتی از ادوار عظمت و انحطاط ایران و آثار بزرگان کشور در باب مطالب آقای آشتیانی و آقای شریعت‌زاده و نیز آقایان امینی و سزاوار موضوع وضع نان و اختیارات دولت در انحصارها و اخراج کارمندان و سؤالاتی که بلاجواب مانده مشروحاً ایراد سخن نموده نسبت دو سؤالی که شخصاً از وزارت دادگستری راجع زندان و جریان امور اقتصادی کشور نموده بودند با قرائت اصل هشتم و نهم قانون اساسی گفتند معترض کسی نمی‌توان شد مگر به حکم قانون و در زندان شهربانی کسانی هستند که توقیف موقت هستند و یا محکومیتشان سر آمده و بلاتکلیف می‌باشند و بعد با اشاره به نامه مربوطه با آقای امیر نصرت اسکندری راجع بهشت هزار بقچه نخ برای یکی از کارخانه‌جات قالی بافی معتقد بودند که آقایان نمایندگان در این امور مداخله نکنند و در قسمت بیانات آقای وزیر دارایی با قرائت اصل ۱۸ قانون اساسی و اشاره به بخشنامه صادره بمحاضر اظهار داشتند که به اعتراف خودشان دو باب اخذ مالیات از فروش اراضی در محضر نقض قانون نموده‌اند و نیز در باب استیضاح از دولت آقای حکیمی گفتند که مخالف ایشان روی قضایای اصولی و برای وحدت ایران است و در این منظور عموم بیگانگان در نظر ما یکسان و برای ما بیگانه هستند همچنین در موضوع بحرین و تجدیدنظر در قرارداد نفت جنوب گفتند هنوز از طرف دولت اقدامی نشده است درحالی که باید از موقع کنونی دنیا استفاده کرد. در این موقع پنجاه دقیقه به ظهر به تقاضای آقای اسکندری به علت کسالت تنفس داده شد. و یک ربع به ظهر مجدداً مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید و آقای رئیس اظهار داشتند که کسالت آقای اسکندری هنوز رفع نشده است آقای دکتر سجادی وزیر اقتصاد ملی گفتند ارزهایی برای ورود وسایل تولید آب داده شده و باز هم به هر کس که در پی این اقدام مفید باشد داده خواهد شد و در باب نخ بانک صنعتی دستور داده شده است که مصنوعات به بافندگان و اهل حرفه داده شود
آقای امیر نصرت اسکندری شرحی در پاسخ آقای عباس اسکندری و دکتر متین دفتری در موضوع اتومبیل و اخذ مالیات غیر قانونی و بودجه توضیحاتی داده گفتند مطالب بی اساسی اگر در مجلس گفته شود سوء اثر می‌بخشد و اضافه نمودند که اهتمام دولت در تهیه وسایل تعلیمات اجباری و توسعه دانشکده فنی و دانشکده پزشکی است و ثروتمندان می‌توانند با پرداخت حقوق از دانشکده حقوق و دانشکده ادبیات استفاده کنند. آقای وزیر دادگستری در پاسخ آقای عباس اسکندی موضوع ساختمان زندان و توقیف موقت و بلاتکلیفی زندانیان توضیحاتی داده گفتند هیچکس بدون دستور مقامات صلاحی‌ات دار توقیف نشده و کمیسیونی از قضات عالیمقام برای رسیدگی به وضع زندانیان مأمور و مراقب هستند و کسی برخلاف قانون توقیف نمی‌شود.
آقای امینی طبق ماده ۱۰۹ اظهار نمودند که مقصود از این تذکرات آن بوده که کارها بهتر انجام شود لوایح وزارت دارایی در مجلس معوق نمانده و نباید مجلس را مانع کار دولت معرفی کرد. آقای دکتر متین دفتری نیز طبق ماده ۱۰۹ راجع به بودجه و حقوق آموزگاران و دبیران و دانشگاه تبریز توضیحاتی داده گفتند وزارت دارایی سیاست اقتصادی کشور را اصلاح کند کافی است موضوع دانشکده‌ها مروط به دانشگاه و فرهنگ است درینموقع سه ربع بعداز ظهر روز دوشنبه ششم اردیبهشت مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
اسامی غائبین روز دوشنبه ششم اردیبهشت
غائبین با اجازه- آقایان:
محمدحسین قشقایی. بیات. دادور. قبادیان. فولادوند. اورنک.
اقبال. حسین وکیل. ناصری. اسلامی. شریف‌زاده. حسن مکرم.
غائبین بی اجازه- آقایان:
یمین اسفندیاری. دکترفلسفی. سلطانی. ابوالقاسم بهبهانی. عبدالرحمن فرامرزی. محمدعلی مسعودی. محمدتقی بهار. شریعت‌زاده. گلبادی. سالار بهزادی.
محمد عباسی. صفا امامی. کهبد.
دیرآمدگان با اجازه- آقایان:
دکتر راجی. دکتر طبا. دکتر آشتیانی. جواد گنجه. دکتر شفق. امیر تیمور.
دیرآمدگان بی اجازه- آقایان:
منصف تولیت. معتمد دماوندی. آقاخان بختیار. شهاب خسروانی. دکتر امینی. ساعد. اسدی. دکتراعتبار. مسعود ثابتی. آقای عباس اسکندری در تعقیب بیانات جلسه پیش نسبت به توضیحات آقای وزیر دارایی راجع به مالیات اراضی و نقض قانون اظهار داشتند که مطابق ماده ۸۲ قانون مجازات عمومی محکوم هستند کسی نباید قانون اساسی و قوانین را تفسیر کند زیرا نتیجه آن موضوع ماده ۴۹ مطبوعات می‌باشد سپس راجع به علاقه آقای حکیمی به مشروطیت و حکومت ملی با اشاره به دور دوم مجلس و قرارداد ۱۹۰۷ و اولتیماتوم روس و انگلیس که آقای حکیمی عضو دولت وقت بودند گفتند دولت قبول اولتیماتوم را به مجلس پیشنهاد کرد و مجلس نپذبرفت و بعد به تقاضای دولت نایب‌السلطنه مجلس را منحل کرد نامه صمصام‌السلطنه نخست وزیر وقت نوشته شده بود قرائت گردید. ودر باب بحرین و نفت جنوب گفتند که قوام‌السلطنه وارد مذاکره شده بود و دولت فعلی تعقیب نکرد در حالیکه از موقع دنیا و اختلاف دول بزرگ باید به نفع کشور استفاده کرده و ضمن بیانات خود به اعلان اداره انتشارات شرکت نفت نیز اشاره نمودند در قسمت اقتصادی نیز اعلام کردند که دولت از اطاق بازرگانی و بانک ملی مشورت نمی‌کند و بانک کشاورزی به جای صدی شش صدی هیجده از مردم دریافت می‌کند و نزول یک سال را هم قبلا باید پرداخت و در خاتمه تذکر دادند کاری باید کرد که برای مملکت مفید باشد و از بیان بقیه مطالب به علت کسالت منصرف شدند. آقای وزیر خارجه در پاسخ آقای آشتیانی‌زاده راجع به کنفرانس پروفسور شوروی توضیحاتی داده گفتند آرزوی دولت و ملت ایران تشیید مبانی دوستی و صمیمیت دولتین است با احترام کامل متقابل در موضوع پست‌های خالی وزارت خارجه نیز توضیحاتی دادند و راجع به بحرین هم گفتند دولت هیچ فرصتی را از دست نمی‌دهد. آقای وزیر راه راجع به همکاری با سلیمان میرزا و پیشنهاد رد اولتیماتوم روسیه تزاری در مجلس دوم و انحلال مجلس و همکاری اعضای دولت با مجلس سوم بیاناتی نمودند و راجع به عمل دولت فعلی اضافه نمودند که آنچه گفته شده مورد توجه دولت خواهد بود. آقای نخست وزیر در باب اقدامات دولت خود نسبت به امور اداری و اقتصادی و سیاسی و مشکلاتی که در طریق توفیق دولت در تهیه وسایل آسایش عمومی و تامین مصالح کلی مملکت بوده است توضیحاتی داده و اشاره نمودند که در طی صد روز با پنج فقره استیضاح مواجه شده‌اند و در پایان بیانات خود تصریح نمودند که در پی جاه و مقام نیستند و جز خدمت به مملکت منظوری ندارند و مقدرات دولت را برای نمایندگان محترم می‌گذارند. آقای وزیر راه راجع به شرکت نفت نیز تذکر دادند که دولت مشغول اقدام است. آقای امیر تیمور پیشنهاد نمودند که در خصوص استیضاح نسببت به دولت رأی ساکت گرفته شود و ماده ۵۰ نظامنامه قرائت و رأی به پیشنهاد مذکور اخذ و تصویب شد- آقای نخست وزیر تقاضای رأی اعتماد نمودند و پس از اخذ رأی از ۸۸ نفر عده حاضر ۶۷ رأی اعتماد به دولت داده شد. آقای وزیر راه از نظر آقایان نمایندگان و رأی اعتماد به دولت اظهار امتنان و دو فقره لایحه راجع به استخدام دو نفر تقدیم نمودند پنجاه دقیقه بعد از ظهر مجلس خاتمه یافت و به صبح روز پنجشنبه محول گردید.
رئیس- نسبت به صورت جلسه اعتراضی نیست؟
اردلان- عرض کنم که بنده خواستم از مقام ریاست استدعا کنم که هر وقت قبل از دستور یا بعد از دستور به بنده اجازه بفرمایید که راجع به موضوع ارز صحبتی داشتم بگویم.
رئیس- من گفتم اگر اعتراضی نسبت به صورت جلسه دارید. آقای رفیع نسبت به صورت جلسه؟
رفیع- بلی
رئیس- بفرمایید
رفیع- در صورت جلسه نوشته شده بود به واسطه مذاکرات وزیر فرهنگ مشاجره‌ای در مجلس پیش آمد، محل تردید نیست که دانشگاه مورد احترام همه نمایندگان و مجلس شورای ملی است (صحیح است) آن سوء تفاهم راجع به صحبت و حرفی بودکه سهواً از دهن وزیر فرهنگ سابق در آمد اگر خود استادان دانشگاه و شاگردان و محصلین دانشگاه در مجلس بودند مثل من عصبانی می‌شدند برای خاطر این که تمام این زحمات برای اینست که در مملکت اسلامی دین اسلام برقرار باشد (صحیح است) و شاگردان متدین به دین اسلام باشند انشاء الله و هستند، فرزندان من، دکترها، مهندس‌ها، بالاخره همه از همین دانشگاه درآمده‌اند، دانشگاه محل احترام من است استادان دانشگاه برادران من هستند، آنهایی که درس می‌خوانند این‌ها همه فرزندان من هستند من به پیروی فرمایش پیشوای اسلام که فرمود:
من علمنی حرفا فقر صیرنی عبدا. هرکس یک حرف یاد بدهد به من من عبد او هستم، محلی که مردم را به خدا انشاء الله آشنا به کند و معرفت و علوم قدیمه را به همه درس بدهد محل احترام همه مردم است (صحیح است)
رئیس- نسبت به صورت جلسه بفرمایید.
رفیع- بلی جهت تشنج را عرض می‌کنم و به این جهت گفتم در اینجا اگر چنانچه متوجه باشند فردوسی هم می‌گوید: چو از نام دادار یاد آورم ... جهان را همه سوی داد آورم حالا من خواستم عرض کنم که راجع به دانشگاه به هیچوجه اینجا تشنج وارد نبوده راجع به آن کلمه‌ای که آقای وزیر فرهنگ گفتند و همه آقایان هم تصدیق دارند که بد حرفی زدند (صحیح است) ما همه احترام داریم به دانشگاه (صحیح است)
رئیس- آقای مهندس رضوی.
مهندس رضوی- عرض کنم که دو موضوع و رد اعتراض بنده بود در صورت مجلس یکیش را چون جناب آقای قائم‌مقام توضیحاتی دادند و البته اسباب امتنان ما بود و ما هم می‌دانستیم که ایشان نسبت بدانش و دانشگاه نظری غیر از احترام و تأیید دانش ندارند (صحیح است) منتها نظر بنده هم این است که یک چنین جریانی که پیش می‌آید باید به آن وزیر وقت هم فرصت داد که مطلبی را که شروع کرده بود توضیح بدهد و البته در قلب ایشان هم غیر از رعایت شئون اسلام چیز دیگری نبود (صحیح است) و اگر سهوی در بیان ایشان شده است مجلس شورای ملی البته باید موافقت بنماید که ایشان بیایند و توضیحات کافی بدهندو رفع هرگونه شبهه از همه ملت بشود قسمت دوم اعتراض بنده راجع به صورت جلسه این بود که در خاتمه موضوع استیضاح چون چند نفر از آقایان استیضاح کنندگان موضوع حساسی را که عبارت از منافع ما در شرکت نفط جنوب بود تذکر داده بودند و متأسفانه دولت جواب نداده بود بنده به آقای اردلان عرض کردم که اگر توضیحی داده بشود این موضوع (چون ایشان نزدیک ما بودند) این موضوع در رأی ما تأثیر خواهد داشت یعنی ممکن است که ما ناچار بشویم که عدم اعتماد اظهار بکنیم و ایشان یک توضیحاتی دادند که آن توضیحات را بنده می‌خواستم در صورت جلسه منعکس باشد که حق مملکت ایران در این موضوع همیشه محفوظ و ما مطمئن باشیم که دولت تعقیب می‌کند و ما هم به نتیجه می‌رسیم (صحیح است)
رئیس- آقای اسکندری.
اسکندری- در صورت جلسه دو سه قسمت دقت نشده بود بنده خاطر مجلس شورای ملی را متوجه می‌کنم که دستور داده شود اصلاح شود. یکی در موضوع اولتیماتوم ۱۹۱۱ قید نشده بود و چون قرارداد ۱۹۰۷ هم قبلاً بسته شده اشتباه خواهد بودو آن اولتیماتوم در ۱۹۱۱ بود و بعد هم انفصال مجلس را نایب‌السلطنه امر نداد که اینجا ذکر شده است که نایب‌السلطنه امر داد دولت پیشنهاد کرد که مجلس را ببندند و موافقت کرد و خود آقای حکیمی یکی از آن‌ها بودند مأمورین را فرستادند ژاندارم‌ها وکلا را بیرون کردند و قسمت دیگر راجع به نفط جنوب، راجع به نفط جنوب بنده مفصل صحبت کردم و همچنین راجع به بحرین و این اندازه ارزش دارد که با توضیح بیشتری در صورت مجلس قید بشود و جمله‌ای هم که جناب آقای مهندس رضوی تذکر دادند بسیار لازم و مفیدبود و بیشتر بنده راجع به آن مسابقه‌ای که در آبادان گذارده شده است مسابقه ریش آن واقعه را در این موقعی که شهربانی به مطبوعات این اندازه تضییقات مثل ماده ۴۹ می‌آورد در این موقع مقتضی بود که شهربانی آبادان یا وزارت فرهنگ یا سایر متصدیان دقت می‌کردند یک همچو امر مهمی را برای مسخره ملت ایران درج نمی‌کردند.
رئیس- تمام این نکات در صورت مجلس مشروح قید شده و خواهد شد. آقای دهقان فرمایشی دارید بفرمایید؟
دهقان- آقای عباس اسکندری ضمن بیاناتشان اینجا یک مطلبی راجع به بنده فرمودند که محتاج
به جواب بود و با این که بنده نوبت داشتم مقام ریاست موافقت نفرمودند بنده به این عمل اعتراض دارم و استدعا می‌کنم که یا به موجب ماده ۱۰۹ و یا قبل از دستور به بنده اجازه داده شود که در مقابل بیانات آقای اسکندری عرایضی بکنم.
اسکندری- تمنی می‌کنم مجلس موافقت بکند رئیس صورت مجلس تصویب شد.
۲- بیانات آقای رئیس
رئیس- همان طور که در اینجا مذاکره شد در دو جلسه پیش هنگام طرح یک دوازدهم بودجه واقعه پیش آمد که موجب کمال تأسف شد البته چون این گفتگوها و مشاجرات بدون هیچگونه سوء نیت و شائبه غرض بوده است لازم بود همان طور که آقای عدل از طرف دولت توضیح دادند در همان جلسه از طرف مجلس نیز توضیحی در این باب داده شود و رفع سوء تفاهم به عمل آید بعد از آن جلسه شنیدیم که این موضوع در میان استادان محترم دانشگاه رنجشی ایجاد کرده است و این فکر برای آن‌ها پیدا شده و شایعات نیز آن را تقویت کرده که ممکن است مجلس شورای ملی نسبت به دانشگاه نظری داشته باشد تا این که دیروز هیئتی از طرف شورای دانشگاه اینموضوع را به اینجانب تذکار دادند همان طوری که به نمایندگان شورای دانشگاه اطمینان دادم خواستم در اینجا نیز توضیحی بدهم و یقین دارم که عرایض من مورد تصدیق و تأیید عموم آقایان نمایندگان محترم خواهد بود (صحیح است) استقلال دانشگاه طبق قانونی که از مجلس شورای ملی گذشته است همواره محترم ومعتبر خواهد بود (صحیح است) و مجلس نه تنها هیچگونه نظری نسبت به استقلال این مؤسسه عظیم علمی که هدف آن سعادت و ترقی ملت ایران است و همچنین شئون استادان ارجمند آن ندارد بلکه تقویت و استحکام بنیان دانشگاه تهران که مایه آبروی مملکت ما در انظار بیگانگان و بالا بردن سطح فرهنگ کشور است همواره مطمح نظر و وجهه همت نمایندگان ملت بوده و هست (صحیح است) مجلس شورای ملی درجه علاقه‌مندی خود را نسبت به دانشگاه ابراز می‌دارد (صحیح است) تا این مؤسسه بتواند بهتر و اساسی‌تر در راه علم و معرفت پیش برود (صحیح است) مجلس شورای ملی نسبت به قاطبه علماء و دانشمندان کشور همیشه با نظر احترام و توقیر می‌نگرد (صحیح است) امیدوارم با توضیحاتی که داده شد از استادان محترم دانشگاه رفع گله و رنجش شده باشد و پس از این نیز مانند گذشته با اطمینان کامل از پشتیبانی مجلس شورای ملی کارهای علمی خود را دنبال کنند.
موجبات ترقی و تعالی کشور را که جزء در سایه دیانت و علم میسر نمی‌تواند بود بیش از پیش فراهم آورند (صحیح است احسنت)
۳- تصویب دو فقره اعتبارنامه
رئیس- اعتبارنامه آقای دولتشاهی مطرح است آقای ضیاء ابراهیمی مطلبی دارید بفرمایید.
ضیاء ابراهیمی- بنده می‌خواستم عرض کنم که ۳ سال در شیراز افتخار ریاست دادگاه آن شهرستان را داشتم و واقعاً اخلاق حسنه و بزرگواری همه آقایان شیرازی مرا طوری مجذوب و فریفته کرده که تا زنده هستم ممنون مراحم آقایان هستم و به همه احترام می‌گذارم و به همین مناسبت ارادت خاصی که به خانواده آقای رضوی داشتم خواستم از آقای رضوی تقاضا کنم از اعتراضی که نسبت به اعتبارنامه آقای دولتشاهی کرده‌اند صرف‌نظر کنند برای این که ایشان هم غرضی نداشتند و مقصودشان تشریح اوضاع و احوال شیراز در آن زمان بوده والّا بر صلاحیت آقای دولتشاهی و شخصیت ایشان اعتراضی ندارند حالا من استدعا کردم انشاء الله اجابت می‌کنند (صحیح است)
رضوی- بسیار خوب (نمایندگان- احسنت)
رئیس- بنابراین رأی گرفته می‌شود به نمایندگی آقای دولتشاهی از کرمانشاه، آقایان موافقین قیام کنند (اکثراً برخاستند) تصویب شد، گزارش سیرجان مطرح است راجع به آقای عدل اسفندیاری قرائت می‌شود (گزارش شعبه اول به وسیله آقای نبوی مخبر (به شرح زیر قرائت گردید)
انتخابات سیرجان- بر اثر فوت مرحوم مرآت اسفندیاری انتخابات دوره پانزدهم تقنینیه حوزه انتخابیه سیرجان به دستور وزارت کشور در تاریخ ۲۶ بهمن ماه ۱۳۲۶ تجدید از طبقات شش‌گانه از طرف فرماندار دعوت به عمل آمده در روز مزبور مدعوین در فرمانداری حاضر شده اعضاء اصلی و علی‌البدل را انتخاب و اعضاء اصلی تشکیل جلسه داده هیئت رئیسه خود را تعیین نمودند و سپس اقدام به تعیین شعب و حوزه‌های فرعی کرده برای اطراف سیرجان جمعاً ده حوزه دز نظر گرفته اعضاء اصلی و علی‌البدل حوزه‌ها تعیین شده‌اند از ۹ اسفند ۱۳۲۶ آگهی انتخابات منتشر شده و روز ۱۹ تا ۲۳ اسفند را برای توزیع تعرفه و اخذ رأی تعیین کرده‌اند از روز ۲۴ اسفند شروع به قرائت آراء شده مجموعاً در شهر و اطراف ۱۱۷۶۰ تعرفه توزیع و اخذ رأی شده است.
در مدت مقرر و در جریان انتخابات شکایاتی به انجمن و فرمانداری و انجمن‌های فرعی رسیده و آقای رئیس دادگستری مأمور رسیدگی به شکایات شده به اضافه انجمن شکایات را مورد رسیدگی قرار داده در نتیجه محقق شده است که شکایات از طرف سایر نامزدهای نمایندگی بوده و انتخابات با رعایت مقررات انجام یافته است و چون از مجموع آراء مذکور ۱۰۹۶۴ رأی به اسم آقای عبدالله اسفندیاری بوده انجمن در تاریخ ۷ فروردین ماه ۱۳۲۷ اعتبارنامه به نام ایشان صادر کرده است. پرونده امر به شعبه اول ارجاع در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۳۲۷ شعبه موضوع را مورد مداقه قرار داده چون جریان انتخابات با رعایت کامل مقررات انجام یافته و با رسیدگی‌هایی که به عمل آمده محقق شده است که شکایات وارد نبوده و اکثر شکایات از نامزدهای غیر محلی بوده و گزارش مبسوط رئیس دادگستری نیز حاکی است که شکایات وارد نبوده است بنابراین شعبه به اتفاق آراء صحت نمایندگی آقای عبدالله عدل اسفندیاری را تصدیق و گزارش آن را برای طرح در مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به نمایندگی آقای عدل اسفندیاری از سیرجان آقایان موافقین قیام کنند (اکثراً برخاستند) تصویب شد، دو طرح به قید فوریت در دستور است ولی لازم است که وزیر مربوط حاضر باشد و هیچ کدامش حاضر نیست یکی راجع به اراضی است بالاخره باید حاضر باشند.
حاذقی- امر بفرمایید کمیسیون‌ها انتخاب بشوند
رئیس- بنابراین اگر موافق باشند انتخابات اعضاء دیوان محاسبات به عمل بیاید (صحیح است) آقای اقبال.
حاذقی- تأخیر در انتخابات کمیسیون‌ها مخالف نظامنامه است.
اقبال- عرض کنم اگر چه تصور می‌کنم جزء دستور هم هست ولی خواستم برای تدکر عرض کنم که مطابق قانون در اولین جلسه اردیبهشت باید انتخابات به عمل بیاید و همچنین راجع به انتخابات دو نفر ناظر بانک.
کشاورز صدر- طرح بنده مقدم است.
اقبال- بلی طرح شما مقدم است.
رئیس- وزیر مربوط باید حاضر باشد. آقای مکی.
مکی- بنده چون عضو آن کمیسیون بودم برای تعیین اسامی آقایان و برای موافقت به آقایان در آن جلسه بنده رفتم و حالا یک صورتی آورده‌اند نزد بنده که این صورت مورد موافقت آقایان نمایندگان شعب قرار گرفته بنده زیر بار نرفتم.
رئیس- هر کس آزاد است در رأی خودش در مجلس این حرف‌ها نیست.
مکی- بنده می‌خواستم عرض کنم اسم آقای اشتری و آقای الهیار صالح را زده بودند بنده اضافه می‌کنم.
۴- انتخاب اعضاء دیوان محاسبات
رئیس- مجلس که این حرف‌ها را ندارد حالا چند نفر به حکم قرعه باید انتخاب بشوند ۵ نفر برای استخراج آراء به حکم قرعه تعیین می‌شوند که در خارج استخراج به عمل بیاید. (استقرا به عمل آمد و نتیجه به قرار زیر حاصل شد) آقایان حاج میرزا حبیب‌الله امین- ضیاء ابراهیمی- محمد حسین قشقایی- دکتر معظمی- دکتر بقایی
رئیس- یک نفر هم آقای صدرزاده تعیین می‌شوند که به اتفاق در استخراج آراء شرکت کنند و بعد نتیجه را به عرض مجلس شورای ملی برسانند حالا ممکن است شروع بشود به انتخاب دو نفر نظار بانک چون در اولین جلسه اردیبهشت می‌بایستی انتخابات بشوند و مطابق قانون امروز باید انتخاب بشوند.
حاذقی- همان دو نفری که بوده‌اند انتخاب می‌کنیم آقای دکتر معظمی و آقای دکتر نراقی.
دهقان- اگر موافقت بفرمایید انتخاب این هیئت نظار به جلسه بعد که در فراکسیون‌ها رویش توافق بشود.
رئیس- پس کاری در دستور نیست بنابراین تنفس می‌دهیم.
بعضی از نمایندگان- کمیسیون‌ها.
رئیس- کمیسیون‌ها حاضر نیست.
بعضی از نمایندگان- ۵ دقیقه تنفس بدهید برای این که راجع به کمیسیون‌ها توافق کنیم.
رئیس- گمان می‌کنم آقای دکتر راجی یک بیاناتی می‌خواهند بکنند.
اردلان- بنده قبل از دستور اجازه خواستم.
۵- موقع و دستور جلسه بعد. ختم جلسه
رئیس- پس ده دقیقه تنفس داده می‌شود برای توافق. (در این موقع ساعت ده و سی و پنج دقیقه مجلس به عنوان تنفس تعطیل و پس از یک ساعت مجدداً به ریاست آقای ظفر ایلخان نایب رئیس تشکیل گردید)
نایب رئیس- از قرار معلوم آقایان تشریف ندارند و اکثریت نیست اگر اجازه بفرمایید مجلس را ختم می‌کنیم
جلسه آتیه روز یکشنبه سه و نیم قبل از ظهر. (مجلس ساعت یازده و نیم ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت