مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ آبان ۱۳۳۶ نشست ۱۲۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۲۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه نهم آبان‌ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان مهندس جفرودی و کدیور.
۳ - قرائت‌نامه وزارت دربار در جواب نامه مجلس شورای ملی به مناسبت میلاد مسعود اعلیحضرت همایونی.
۴ - اخذ رأی و تصویب تقاضای آقای دکتر امیر نیرومند دائر به ارجاع سؤال ایشان درباره برق تهران به کمیسیون تحقیق.
۵ - مذاکره در لایحه‌الحاق تبصره به ماده اول قانون اعزام محصل به خارجه.
۶ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات.
۷ - تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت کشور.
۸- بقیه مذاکره و تصویب لایحه الحاق تبصره به ماده اول قانون اعزام محصل به خارجه.
۹ - طرح و تصویب فوریت لایحه مبارزه با قاچاق و تشویق مخبرین و کاشفین.
۱۰- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون دادگستری راجع به جلوگیری از قاچاق توسط وسائل نقلیه موتوری دریایی.
۱۱ - تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس دو ساعت و ربع پیش ازظهر به ریاست آقای عماد تربتی (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس
نایب‌رئیس - صورت اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غایبین بااجازه - آقایان: قبادیان. جلیلی. دکتر سعید حکمت. کورس. دکتر اصلان. افشار. عبدالحمید بختیار. سنندجی. سعیدی. اسفندیاری. دکتر جهانشاهی. محمد ذوالفقاری. مجید ابراهیمی. قراگزلو. دکتر بینا. اردلان. صفاری. اعظم زنگنه. مهندس شیبانی. بزرگ ابراهیمی. فولادوند. مشار. عامری. مهندس سلطانی. خلعت‌بری. هدی. نصیری. دکتر نفیسی. دکتر امین. پردلی. اقبال. دکتر فریدون افشار. دکتر امیر حکمت. مهندس ظفر. ساگینیان. دکتر حسن افشار. اورنگ. دکتر مشیر. فاطمی. معین‌زاده. رامبد.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری. اریه. سالار بهزادی. دکتر سید امامی.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه - آقایان: عرب شیبانی. مهندس جفرودی. مهندس دهستانی. دکتر دیبا. اخوان. مهندس فروغی. دکتر دادفر.
نایب‌رئیس - اعتراضی بر صورت‌جلسه نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب می‌شود.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: مهندس جفرودی و کدیور
نایب‌رئیس - نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی - موضوع نفت در جهان حائز کمال اهمیت است زیرا نفت تنها ماده فراوان و گرانبهایی است که چرخ‌های ماشین‌های جنگی و صنعتی را در حال حرکت نگه داشته و در آسمان‌ها و بحار و در خطوط خشکی عالم برای کشورهای بزرگ جهان ایجاد قدرت فوق‌العاده می‌نماید و سیادت آنها را بر مناطقی وسیع مسلم می‌دارد. به جرات می‌توان گفت مللی بر جهان حکومت می‌کنند که مالک و یا صاحب امتیاز منابع نفتی گیتی باشند و از آن بهربرداری می‌نمایند به همین سبب وجود پرارزش آن موجب بروز مناقشات عمیق و عظیمی بین کشور گشایان جهانست. با آنکه طرز تقسیم منابع نفتی زیرزمین اغلب کشورهای خاورمیانه به موجب موافقتنامه‌ها و قراردادهایی روشن است مع‌هذا به سبب عدم رضایت صاحبان منابع و رقابت شدید تراست‌ها نفت را باید علت العلل غالب تغییر حکومت‌ها و تحولات کشورهای مزبور در سال‌های اخیر و اختلاف‌نظر دول بزرگ عالم دانست. از این ماده سیال پربها خوشبختانه میلیاردها تن در دل خاک میهن ما نهفته است و در گذشته در چند قدمی بالای آن روی سطحی پهناور گروهی از مردم آزاده که آثاری چون شوش و تخت جمشید از فعالیت و کار نیاکان او به یادگار مانده است با فقر و گرسنگی دست به گریبان بود. نمونه بلیط‌های کارگری که از عملیات ساختمانی ۲۵۰۰ سال پیش ایرانیان به دست آمده است و شاهکارهای معماری و حجاری که از آنها بر جای مانده است شواهد بارزی از میزان تمدن و کاردانی پدران ما است. در همان حال که بعد از ۲۵۰۰ سال بازماندگان آن قوم متمدن مأیوسانه برپل اهواز زیرآفتاب سوزان خوزستان عزیز این شعر را از مزمه می‌کردند. زندگی کردن ما مردن تدریجی بود هر چه جان شد ز تنم عمر حسابش کردند تعداد قلیلی از مردم فعال و تیزبین ماوراء بحار جلای وطن کردند و به میهن زرخیز ما آمدند و پیش چشمان ما و به دست ذخایر گرانبهای ما را از دل خاک بیرون کشیدند و از آن در میهن خود مظاهر تمدن را به وجود آوردند و در سایه پربرکت آن روزگاری به خوشی و خرمی بر دنیا سیادت کردند. سال‌ها بود که این صحنه تأثرآور تکرار می‌شد و از حاصل دسترنج ایرانی و ذخایر گرانبهای ایران مردم کثیری در جهان صاحب زندگی مرفه و تمام مزایای تمدن می‌گشتند ولی جمعیت قلیل ایران همچنان در نهایت فقر و فاقه به سر می‌برد. هر چند سالی که یکی از رجال ایران تحت تأثیر تأثرات شدیدی قرار می‌گرفت و برای باز گرفتن حقوق ما قد علم می‌کرد و اظهار عقیده می‌نمود حیات خویش را تباه می‌کرد و بر خود را در راه این ماده سیاه سیال از دست می‌داد. با نهایت تأسف نام چند تن از این شهداء در صفحات تاریخ ایران ثبت است. و اما بیگانگان برای آنکه بتوانند هر چه ممکن است ذخایر گرانبهای ما را به یغما ببرند و هر چه کمتر ممکن است حقی به ما بپردازند مداخلات زیادی طبق مدارک موجود در شئون ملی ما می‌کردند و از این راه آنقدر ظلم و ستم بر ما روا داشتند و آنقدر محرومیت بر ما تحمیل نمودند و آنقدر ما را از قافله تمدن عقب نگه داشتند که ملت ستمدیده ایران به ستوه آمد و گرد یکدیگر جمع گشت و برای استیفای حقوق خویش به مبارزه برخاست و از آن میان تعصب میهن پرستانه‌ای به وجود آمد. اوضاع سیاسی مساعد جهان تصفیه برخی حساب‌های سیاسی که همواره در میان دول بزرگ موجود است سال‌ها محرومیتی که مردم ستمدیده وطن ما تحمل کردند شعله‌های انتقام ظلم و ستمی که طی قرون بر آنها وارد آمد داغ دل مادران و خواهرانی که فرزندان و برادران ارجمند خود را در راه نفت از دست دادند و بالاخره رشد اجتماعی عده‌ای از مردم کشور همه این عوامل موجب شد که کار تحریک احساسات بی‌شائبه هم میهنان عزیز ما بالا بکشد و طبقات مختلف ایرانی موقتاً اختلافات داخلی خود را بر سر جاه و مقام و تقسیم منافع مادی کنار گذاشته و بر علیه خصم وطن قیام کنند و تمرکز نیروی وطن‌خواهانه ایرانیان را به صورت یک رستاخیز میهنی در بیاورند که ریشه‌های آن چنانکه بیان شد بسیار عمیق حقیقی و محکم بود. شاه ایران با همه محظورات سیاسی که همواره برای رؤسای کشورها و زمامداران آنها موجود است صمیمانه به این رستاخیز میهنی کمک فرمودند و وطن‌خواهان ایرانی را از پشتیبانی خود برخوردار ساختند. مساعدت‌های گرانبهای شاهنشاه فداکاری بی‌دریغ مردم محروم ایران عده‌ای از رهبران آن روز را باوج قدرت رسانید به طوری که تمام شئون اداری و اجتماعی کشور به دست آنها افتاد و اما عده‌ای از بیگانگان که با تحسر و تأثر ناظر این رستاخیز میهنی قوم کهن سال ایران بودند و نیک می‌دانستند که اگر این رستاخیز بشر بر سد دوره جدیدی در تاریخ ملل آسیایی شروع می‌شود بیکار ننشستند و باکمال مهارت و زبردستی ایادی خود را وارد کادر رهبری آن روز کردند و چنان کوشیدند و زمامداران احساساتی وقت را چنان اغفال کردند تا سرانجام این اتحاد و اتفاق ملت ایران را که رشته‌های آن هنوز برای یک مبارزه شدید و طولانی تقویت نشده بود از هم گسیختند. آنچه باعث دوام و قوام رستاخیز مبهنی ایرانیان شده بود همانا همکاری و فداکاری بی‌دریغ قاطبه مردم وطن‌خواه ایارن بود که در همه حال با بذل جان و مال و نثار خون پاک فرزندان این آب و خاک درخت جوان ولی ریشه‌دار رستاخیز میهنی ایران را آبیاری کرد. افراد مختلف المسلک و متفاوت العقیده که خودخواهی بعضی از آنها به سر حد کمال رسیده بود به نام کادر رهبری زمام امور را در دست گرفتند اینان هدف بسیار مقدس رستاخیز میهنی را فراموش کرده و همه افتخاراتی که تا آن زمان بر اثر جان بازی‌ها و فداکاری‌های تاریخی مردم وطن‌خواه ایران و اوضاع مساعد جهان نصیب ایران گردید خودخواهانه از آن خود دانسته و با عجله و شتاب هرچه تمام ترو بدون توجه به نظریات سیاسی سیاستمداران جهان و نامساعد بودن اوضاع و احوال سرمست تظاهرات به فکر تثبیت مقام و موقعیت خویش افتادند. اینان در لباس زمامداری فریب عبارات زیبای تاریخ نهضت‌های جهان را خوردند که حقایق تلخ را با احترام حیثیت اقوام و فداکاری آنان همواره مکتوم داشته و چون آیینه شفافی گذشته را نزد جوانان منعکس می‌سازد. رهبران سازمان‌های مختلف آن زمان به تحریک و اغوای افراد خائن و به تبعیت از روش غلط و شکست خورده دسته متشکل بیگانه پرست آن زمان نظریات صائب و صلاح اندیشی‌های پیران دیر و مردم وطن‌خواه را که جزء دار و دسته آنان نبودند با بدبینی و خصومت نگریسته و با اسلحه کهنه و تهمت و افترا صاحبه نظران ایرانی را به باد فحش و ناسزا گرفتند و آنان را نوکر اجنبی خواندند و ناجوانمردانه با آنها به مبارزه برخاستند. روش غلط و مذموم آنان موجب شد که ایرانی با ایرانی دشمن شود و پدر با پسر خصومت ورزد و برادر به خون برادر تشنه گردد. در آن روزهای تاریخی و حساس که میهن‌پرستان ایرانی از تمام نقاط ایران برای نجات میهن از چنگال خونین بعضی از سیاستمداران بیگانه قد علم کرده و قوم ایرانی را بار دیگر پرچمدار ملل آزاد جهان به جهانیان معرفی می‌کرد و توفیق نهایی آنها منوط به اتحاد و اتفاق کامل و وحدت کلمه و بهره‌برداری از اوضاع مساعد جهان بود. این روش غلط موجب شده که در میان میهن‌پرستان و مبارزین فداکار و رجال سال خورده تفرقه بیفتد و رشته‌های نازک همکاری آنان از هم بگسلد و آرزوی خصم برآورده شود. در روزهایی که ملت ایران می‌بایست یک دل. یک زبان در پشت یک سنگر قرار گرفته و مدافع حقوق ایران در برابر بیگانگان باشد روزنامه‌های سازمان‌های مختلف دسته‌های آن روز از ایرانی و رجال ایران هتک آبرو و حیثیت می‌نمود و در صفوف متحد او تفرقه می‌انداخت. هر کس که در برابر تندروی‌ها منفی‌بافی‌ها و تصمیم‌های نپخته آنها مقاومت می‌ورزید و می‌خواست که آنها را متوجه اهمیت حقیقی مبارزه و مشکلات آن کند او را ناجوانمردانه بیگانه پرست می‌خواندند. بیگانگان از تثبیت و تفرقه مردم استفاده کردند و حلقه محاصره خود را بر علیه ایران تنگ‌تر نمودند رهبران آن روز چنان سرگرم تحریک احساسات مردم و دست‌خوش توفیق‌های ظاهری داخلی بودند که از سازش‌های بیگانگان بیخبر ماندند و فرصت‌های گرانبهایی را برای حل مسئله نفت از دست بدادند و برای جبران این غفلت عظیم و شکستنی که بر اثر بی‌تدبیری در جبهه خارجی خوردند عده‌ای از آنها منحرف شدند و هدف مقدس مردم ایران را فراموش کردند و به فکر انجام اقداماتی در داخل کشور افتادند و شکست‌های پاپی خود را به گردن این آن انداختند و چون لازمه دوام این قبیل حکومت‌ها فتوحات پی در پی است از ادامه جنگ در جبهه با خارجی‌ها مأیوس گشتند و به امید غلبه برتأسیسات قانون اساسی دست به تظاهرات و اقدامات شدیدی در داخله زدند دسته‌های مخرب تقویت شدند و به نحوی که در اغلب میتینگ‌ها و تظاهرات کار را به نفع خویش تمام می‌کردند و با نقشه‌های ماهرانه شعارهای رکیکی بر در و دیوار پایتخت می‌نوشتند اینان که اساس سلطنت مشروطه را سد راه توفیق نهایی خود می‌دانستند و از سال‌ها آن را نخستین هدف خود قرار داده بودند آنچه توانستند برعلیه دربار ایران کردند و شاه صبور و پرحوصله ایران را از همه کس جرا ساختند. ورق پاره‌های روز و نویسندگان منحرف آن زمان رکیک‌ترین کلمات مستهجن‌ترین عبارات را نسبت به شعائر ملی و اصول قانون اساسی ما به کار بردند. نمایندگان مجلس که در یک چنین هنگام می‌بایست قوه مقننه را تقویت نموده و بر اعمال دولت نظارت نمایند به طرز ناشیانه از خود سلب اختیار کرده و موجب تعطیل مشروطیت گردیدند رعب و وحشت همه را فرا گرفته بود و همه افراد وطن‌خواه در بیم و نگرانی به سر می‌بردند بعضی از همکاران و زمامداران وقت تعطیل مشروطیت و کارهای دولت را شدیداً مورد انتقاد قرار می‌دادند ولی از بیم افترا و تهمت شهامت آن را نداشتند که عقاید خود را آشکارا ابراز نمایند و دولت را از ادامه آن برحذر بدارند. مادام که جبهه جنگ در برابر بیگانگان بود مردم ایران با فداکاری‌های تاریخی خود صمیمانه در صف مقدم جنگ به حمایت و پشتیبانی از حکومت وقت ایستاده بودند ولی هنگامی که جبهه جنگ عوض شد و مبارزه با تأسیسات قانون اساسی آغاز گردید مردم روی از آن برگردانیدند و حمایت خود را از آن دریغ داشتند و حکومت ساقط گردید وضع جدیدی به وجود آمد و یک آرامش ظاهری در سراسر ایران برقرار گردید و مردمی دیگر به مجلس شورای ملی راه یافتند مردم نیک می‌دانند که نحوه انتخاب اینان که در سرنوشت آتیه مملکت مؤثر شدند با طرز انتخاب آنان که داعیه رهبری مردم را داشتند کمترین فرقی نداشت. در آن روزهای تیره و تار که خزانه مملکت تهی شده بود هزینه زندگی به میزان سرسام‌آوری رسیده بود مردم از مبارزات تاریخی و بی‌نظیر خود مأیوس گشته بودند نجات ایران از آن ورطه هولناک مطمح نظر وطن‌خواهان قرار گرفت که با توجه به اوضاع سیاسی جهان و با حقیقت‌بینی تن به قضا و قدر دادند و شرایط منحصر روز را برای تجدید زندگی اقتصادی ایران و احیای حیات سیاسی ایران پذیرفتند. وطن‌خواهان این روز با آبرو و حیثیت خود جبران اشتباهات و خودخواهی‌های حکومت ایام گذشته را می‌کردند دریغ که همان سبک و روشی که در گذشته منجر به شکست اینان گردید هنوز نیز به عنوان تنها اسلحه مبارزه در دست آنان مانده است.
نایب‌رئیس - آقای مهندس جفرودی وقت جنابعالی تمام شد از وقت آقای تیمورتاش که به جنابعالی تفویض شده استفاده بفرمایید.
مهندس جفرودی - متشکرم هنوز سه سال از آن روزهای فراموش نشدنی سپری نشد که بدون تظاهر و خودنمایی در محیطی آرام و متین در سایه کیاست و درایت و موقع‌شناسی پادشاه ایران برای نخستین بار قراردادی در باب تجارت و صنعت نفت با ملت ایران منعقد گردید که موجب خشم و غضب تراستهای زورمند نفتی گیتی گردید تدبیر و نقش پادشاه ایران در این عمل تاریخی چنان مؤثر بوده است و عمل وطن‌پرستانه مجلسین ایران پس از غور و بررسی قرارداد در تصویب آن چنان کارگر بود که ملت ایران و همچنین ملل محروم آسیایی همچنان مبهوت و مردد هستند و اهمیت این قرارداد با آنکه بر اهل خرد و ارباب بصیرت پوشیده نیست چنانکه باید درک نشده است. زیرا مانند گذشته برای انجام یک چنین اقدام تاریخی احساسات مردم ایران با تبلیغ و تبقین برانگیخته نشد و توفیق در این راه ملی ایجاب می‌کرد که مذاکرات در محیط دور از تظاهرات و ابراز احساسات و خودنمایی صورت گیرد و منافع مسلم ملت ایران تنها در سایه تدبیر و متانت تأمین
گردد. از علل و جهات دیگری که برای شکست ایران در گذشته در بهره‌برداری از منابع نفت جنوب می‌توان ذکر نمود نداشتن کادر فنی کافی وسایل حمل و نقل مواد نفتی و بازار فروش آن می‌باشد عقد قرارداد بی‌سابقه نفت با شرکت ایتالیایی «آجیب مینر اریا» به ملت ایران امکان می‌دهد که در صنعت و تجارت نفت سرمایه‌گذاری کند و کسب تجربه و تحصیل وسیله نماید و از این راه آرزوی دیرین وطن‌خواهان ایران در مباشرت تدریجی در امر بهره‌برداری و فروش نفت جامه عمل بپوشد تمام منافع انحصارات نفتی دنیا که صاحب قدرتی عظیم هستند ایجاب می‌کند که این قرارداد به مرحله اجرا در نیاید و از ملت ایران به عنوان یک ملت صاحب نفت حق سرمایه‌گذاری در صنعت و تجارت نفت سلب گردد. دریغ باشد که معدودی در ایران تنها به دلیل آنکه این عمل تاریخی و مفید به دست آنان صورت نگرفته است اقدام و تظاهری بکنند که بنیات پلید بیگانگان کمک کند. من معتقدم که همان مصالحی که در چند سال پیش ملت ایران را بر آن داشت که این زنجیرهای محاصره خفقان آور کمپالی نفت را درهم بشکند و نفت را ملی کد امروز نیز همان مصالح حکم می‌کند که ملت ایران یک دل و یک زبان برای استیفای حقوق حقه خود در مباشرت تدریجی و اداره صنعت و تجارت نفت و اجرای قرارداد با کمپانی «آجیب مینر اریا» تا پای حان ایستادگی کند. اهمیت اقتصادی و سیاسی این قرارداد به حدی زیاد است که اگر در سایه اتحاد و اتفاق همه مردم وطن‌خواه ایران علی رغم تحریکات تراستهای نفتی جهان مفاد آن به مرحله اجرا درآید انعقاد آن به عنوان بزرگترین قدم تاریخی زینت‌بخش صفحات تاریخ معاصر ایران خواهد شد دامنه تأثیر قرارداد جدید نفت به تدریج به سایر کشورهای نفت‌خیز قاره آسیا خواهد کشید و آنان منتظرند ببینند موجودیت شرکت سیریپ تا چه اندازه ارزنده بوده و مرحله اجرایی آن از چه تاریخ آغاز خواهد شد باید گفت ایران در این اقدام تاریخی با وجود اتخاذ تدابیر روشن عمل متهورانه‌ای کرده است که تنها آینده ارزش آن را معین کند من مخصوصاً از طرف جمعیت آزادی اجازه دارم نظر صریح و قاطع جمعیت را در امر نفت اعلام کنم. نظر جمعیت آزادی در باب نفت عبارت از مباشرت تدریجی ملت ایران در صنعت و تجارت نفت می‌باشد ما ملی شدن صنعت نفت را یک مرحله قاطع رشد و جهش ملت ایران به طرف استقلال اقتصادی می‌دانیم و معتقدیم که مباشرت مستقیم ملت ایران در امر صنعت نفت هدف روشن و برجسته اساسی تمام افراد ملت ایران باید باشد. منتها با در نظر گرفتن مشکلاتی که در راه تحقق این اصل مقدس وجود دارد که عبارتست از نداشتن سرمایه کافی نداشتن کادر فنی متخصص نداشتن وسیله نقلیه نفت کش و نداشتن تجربه در تجارت نفت ناچاریم از راه منطقی و عقلایی تا رسیدن به هدف پیش برویم در قدم اول قرارداد فروش نفت جای پای ملت ایران را در صنعت نفت محکم کردیم. این به همت شاه و تهوری که شخص اول مملکت نشان داده است دومین قدم محکم در راه مباشرت مستقیم ملت ایران در امر صنعت و تجارت نفت برداشته شده است. اهمیت تحصیل حق سرمایه‌گذاری در تجارت نفت به قدری زیاد است که می‌توان این موفقیت را در مرحله دوم ملی شدن صنعت نفت قرار داد این مانعی که از آن گذشتیم همان بود که پنج سال پیش با تمام تلاش‌ها و کوشش‌ها نتوانستیم کوچک‌ترین روزنه‌ای برای فرار از آن پیدا کنیم. ما معتقدیم که تمام ملت ایران باید از این امر پشتیبانی کنند زیرا به ثمر رسیدن امور این شرکت موفقیت ضمنی ایران محسوب می‌شود جمعیت آزادی تحصیل حق سرمایه‌گذاری ملت ایران را در ارم تجارت نفت تأیید می‌کند و آن را در جهت وصول به هدف‌های ملی ایران می‌داند شعار جمعیت آزادی مباشرت مستقیم و تدریجی ملت ایران در صنعت و تجارت نفت است و اصول این قرارداد منطبق با شعارهای ما است. اما اقدامات بین‌المللی ایران در طی این سه سال به کار نفت خاتمه نیافت پاکت بغداد نمونه دیگری از سیاست مدبرانه شاه ایران و خدمت مجلسین به ملت ایران بوده است من به جهات سیاسی این پاکت کاری ندارم و نسبت به هم پیمان‌های خود نیز به هیچ‌وجه اظهارنظری نمی‌کنم آنچه از الحاق ملت ایران به این پاکت در نظر من ارزنده و مهم است ترک ضعف و بی‌حرکتی است دیگر آن بی‌طرفی توام با عجز و زبونی در قاموس سیاسی ملت ایران مفهوم خود را از دست داده است و ملت ایران با صمیمیت و تصمیم در جبهه ملت‌های زنده دنیا قرار گرفته است و به همین سبب کشورهای مقتدر جهان ما را به دیده احترام می‌نگرند و در مقام نجیب ما هستند و در حل اختلافات بین‌المللی از ما نظر و کمک می‌خواهند و این همان چیزی استکه که هر ملت زنده از حرکت و ابراز موجودیت خود می‌تواند انتظار داشته باشد آیا اگر قانون منع کشت خشخاش در زمان گذشته به تصویب می‌رسید و مبارزه با بی‌سوادی به آن صورت جدی در سرتاسر ایران شروع می‌شد برای هر یک از آنها مجالس جشن و سرور برپا نمی‌کردند و از تحریک احساسات مردم برای قدردانی و حق‌شناسی از اقدامات خود استفاده نمی‌نمودند. بزرگترین و مؤثرترین قدمی که شاه ایران در راه تقویت رشد اجتماعی مردم ایران برداشته‌اند تشویق آنان بع تحزب است. تعداد رجال آزموده و مردان کار آمد در ایران بسیار قلیل است و هیچ راهی جز ایجاد مکتب حزب برای تربیت افراد وجود ندارد. اگر چه به طرز تشکیل احزاب و طرز تفکر و انضباط افراد آنها ایرادات و انتقادات به جایی وارد است ولی این مکتب اجتماعی نیز هر چه زودتر می‌بایست تأسیس می‌گردید و مردم با قبول عضویت در آن از جمیع جهات واجد شرایط شرکت در مبارزات اجتماعی و اداره امور کشور می‌گشتند نواقص آنها به تدریج برطرف می‌گردد و خودخواهی افراد در آن از بین می‌رود و خدمات آنها به صورت متمرکزی در جهت منافع اساسی جامعه به کار می‌افتد و از آن نتایج سودمندی عاید مملکت خواهد گردید (احسنت احسنت)
نایب‌رئیس - آقای رام بد (گفته شد تشریف ندارند) آقای کدیور.
کدیور – به طوری که اغلب آقایان محترم استحضار دارند شغل و حرفه و تخصص اینجانب در امور کشاورزی و تولیدی بوده است هر وقت فرصت و موقعیتی به دستم رسیده در راه اضافه تولید به سر حد امکان استفاده نموده و برای انجام مقصود تا آنجا که در قوه داشتم از سعی و کوشش خودداری ننمودم مطلبی را که اینک به عرض آقایان محترم می‌رسانم مربوط به کود شیمیایی و بهره‌برداری از آن در امور کشاورزی اعم از صیفی و یاشتوی است سال گذشته سازمان برنامه در حدود ۲ هزار تن کود شیمیایی وارد کشور کرد از این مقدار قسمتی را بین کارخانه‌جات قند توزیع نمود که برای اضافه تولید محصول چغندر قند به چغندرکاران فروخته شود نتیجه این عمل سازمان و کارخانه‌جات در میان روستاییان و کشاورزان اثر خوبی بخشید زیرا عملاً آزمایش کردند و بر آنها ثابت شد این اقدام نتایج زیادی در بر دارد در اینجا باید اذعان نمود و گفته شود اقدام سازمان برنامه و راهنمایی رؤسای کارخانجات بسیار مفید و به موقع بوده است در ایام تابستان و تعطیلی مجلس که در مشهد بودم چند مزرعه نمونه کاری از کود شیمیایی را بازدید بعداً به معیت جناب آقای عماد به حدود تربت حیدریه رفتیم انصافاً در تربت بهتر از مشهد از خرید کود استقبال شده و استفاده برده‌اند وضع محصول را که مشاهده نمودم هیچ قابل مقایسه با محصولی که به طریق سابق یعنی با کود معمولی کشت شده است نبود با کشاورز آن هم چه در مشهد و چه در تربت تماس گرفتم بی‌نهایت راضی و خوش‌وقت از به دست آوردن این کود بودند ولی نسبت به قیمت آن به قرار کیلویی ۵ و ۱۲ ریال معترض و قدری ناراحت دیده می‌شدند این نوع کود برای انواع محصولات نافع دیده شده و مسلماً سطح تولید را روز بروز اضافه خواهد کرد چون منافع زیادی را در برخواهد داشت قطعاً از طرف کشاورزان استقبال زیادتری برای خرید و مصرف به عمل خواهد آمد کما اینکه تقاضاهای زیادی در حوزه خراسان به کارخانه‌جات داده شده و موجودی را هم خریداری نموده‌اند به قراری که شنیدم سازمان برنامه در سال جاری مقدار چهار هزار تن از همین کود شفارش داده که طبق اطلاع حاصله قریباً به بنادر ایران خواهد رسید و چنانچه در وصول و حمل و توزیع آن تسریع شود مفیدتر و موجب بالا بردن سطح تولید انواع محصولات فراهم می‌گردد بالطبع باعث رفاهیت و خوشحالی کشاورزان و روستاییان می‌شود و بیش از پیش دعا گوی ذات اقدس شاهانه بوده و خواهند بود بنابراین یکی از عوامل اساسی برای تولید محصولات کشاورزی و بالا بردن سطح تولید که فوق‌العاده حائز اهمیت می‌باشد همین موضوع کود است و چون کودهای طبیعی و حیوانی موجود نسبت به سطح کشت فعلی کشور کافی نیست و ترتیب و حمل و پخش آن با هزینه‌های طاقت‌فرسایی صورت می‌گیرد اگر بخواهیم در سطح تولید تحول قابل ملاحظه به وجود آریم علاوه بر عامل ماشین‌آلات کشاورزی که آن هم بسیار عامل مؤثری بوده و فعلاً از بحث بنده خارج است بایستی کود شیمیایی به اندازه کفایت و به حداقل قیمت تهیه و در دسترس کشاورزان گذارده شود انجام این منظور با خرید کود از خارج از کشور عملی نبوده و مقصود را تأمین نخواهد کرد و کار آسانی هم نیست برای تأمین رفع احتیاج بودجه احسن باید کارخانه کود شیمیایی خریداری و در کشور دائر شود و چون از حیث مواد اولیه بحمداله مستغنی هستیم در داخله کشور کود شیمیایی به قدر لزوم تهیه و در هر فصل زراعتی در هر نقطه کشور باختیار و در دسترس کشاورزان گذارده شود حتی عقیده دارم قیمت آن را هم پس از برداشت
محصول و دوره عمل زراعتی دریافت دارند کما اینکه سازمان برنامه و شرکت قند در حال حاضر این عمل را می‌نماید و هر چه ممکن است در این‌باره تسهیلاتی قائل شویم تا عملاً برای طبقة مولد ثروت عادت شود و از این راه بهره‌مند گردیده به مزایای آن توجه پیدا کنند. طبق اطلاع حاصله سازمان برنامه در نظر دارد یک کارخانه کود شیمیایی ۳۰ الی ۶۰ هزار تنی خریداری و وارد کشور نماید حقا و انصافاً ازاین عمل و اقدام سازمان سپاسگذاریم ولی باید به عرض آقایان محترم برسانم این مقدار به هیچ‌وجه کافی نیست زیرا کشور ایران در حال حاضر تقریباً حد متوسط پنج میلیون هکتار اراضی زیر کشت دارد اگر یک پنجم آن را هم یعنی یک میلیون هکتار بخواهیم با کود شیمیایی کشت و به تدریج پیش برویم وبرای هر هکتاری چنانچه در سال جاری عمل شده هکتاری ۴۰۰ الی ۵۰۰ کیلو در اراضی محصولات مختلف کود ریخته شده بنابراین اگر حساب کنیم حداقل کارخانه خواهیم خواست که سالیانه ۵۰۰ هزار تن کود شیمیایی تهیه نماید حال نمی‌دانم آیا مقدور است از مقام ریاست استدعا کنم با توجه به حساسیت موضوع دستور فرمایند در این مورد به دولت ابلاغ شود تا به سازمان برنامه در این باره تذکر لازم داده شود یا خیر اولاً با توضیحاتی که با ذکر رقم به عرض رساندم و قطع دارد مورد توجه اولیاء قسمت کشاورزی سازمان برنامه که اهل فن هستند قرار خواهد گرفت و با بررسی کامل کارخانة به ظرفیت مورد نیاز سفارش خواهند داد که کافی برای انجام مقصود بوده و بعداً موجبات پشیمانی فراهم نگردد ثانیاً به عقیده بنده هر چه در این کار تسریع شود به جا و به مصلحت کشور از لحاظ پیشرفت امور کشاورزی خواهد بود در اینجا وظیفه خود می‌دانم با عرض درود به روح پرفتوح فقید سعید اعلیحضرت رضاشاه کبیر مطلبی را که چندی قبل در محفلی شنیدم و با طرح مطلب و عرض بنده بی‌ارتباط نیست به استحضار رسانم و انتظار دارم قسمت کشاورزی سازمان برنامه هم توجه فرمایند موقعی که گزارش سفارش کارخانه سیمان را به عرض شاهنشاه فقید می‌رسانند ظرفیت کارخانه را سی تنی تعیین نموده بودند به محض ملاحظه عدد ۳۰ رقم مزبور را قلم می‌کشند و یکصد تن مرقوم می‌فرمایند با اینکه در آن موقع پیش‌بینی بسیار دقیق به موقعی می‌فرمایند مع‌الوصف امروز برای العین ناظر هستیم که چندین صد تن هم برای عملیات ساختمانی و عمرانی کافی نیست و الساعه سیمان بازار سیاه عجیبی پیدا کرده نرخ کارخانه با بازار سیاه تنی هزار و چهارصد ریال تفاوت قیمت دارد پس نسبت به کارخانه تهیه کود شیمیایی هم بایستی در این موقع پیش‌بینی و بررسی کامل بشود و سپس اقدام گردد زیرا قطعی است که از طرف کشاورزان به واسطه تفاوت حاصله از میزان محصول استقبال قابل ملاحظه خواهد شد قسمت دیگر که می‌خواهم به عرض برسانم مربوط به شهر مقدس مشهد است همه آقایان محترم می‌دانند رفاه و آسایش عموم همیشه در مدنظر بندگان اعلیحضرت همایونی بوده و در تمام موارد و مراحل این قسمت را به دولت‌ها و مجلسین امر مؤکد می‌فرمایند برای رفاهیت ساکنین مشهد و زوار و مسافرین و رهایی از آن آب منجلاب که قطعاً در وسط خیابان نادری ملاحظه فرمودند موقع تشریف فرمایی موکب ملوکانه برای افتتاح راه آهن مشهد به نمایندگان انجمن شهر مقرر فرمودند اینک که با اتصال راه آن از تمام نقاط کشور و خارج از کشور جمعیت زیادی به این شهر رفت و آمد می‌کنند برای شهرستان مذهبی مشهد از هر چیز واجب و لازم‌تر آب تصفیه شده و لوله‌کشی آب اساسی است که بایستی جدیت شود این مقصود در نزدیک‌ترین وقت ممکنه انجام گردد و تذکر فرمودند که عملاً دیدیم تأمین بهداشت مردم در درجه اول از وجود آب مشروب تصفیه شده و مورد اعتماد صورت خواهد گرفت پیروی از اوامر ملوکانه انجمن شهر و شهردار وقت مشهد با کمک و مساعدت اولیاء محترم سازمان برنامه و توجه کامل و مخصوص نمایندگان خراسان مقدماتی فراهم گردید که انشاالله به همین زودی لوله‌کشی آب اساسی مشهد در دست عمل قرار خواهد گرفت برای سرعت عمل و تعقیب از این امر مهم نایب‌رئیس انجمن شهر با اختیاراتی از طرف انجمن شهر تعیین و به وزارت کشور معرفی گردیده و از طرف وزارت کشور معرفی گردیده و از طرف وزارت کشور هم به سازمان برنامه جهت خاتمه عمل معرفی که مرتباً در تماس می‌باشیم امیدواریم مژده انجام موضوع را هر چه زودتر به اطلاع اهالی منتظر و تشنة اصلاحات مشهد برسانیم که عموم ساکنین و زوار کماکان در جوار مرقد حضرت رضا «ع» دعاگوی ذات مبارک شاهانه باشند و از این فیض بهره‌مند گردند بنده و همکارانم به نمایندگی مردم شکر خدای متعال را به جا می‌آوریم و از درگاه احدیت بقاء سلطنت و سعادت شاهنشاه محبوب عظیم الشأن را خواستاریم و از اولیاء سازمان برنامه در هر مقامی که هستند که در انجام این امر حیاتی کمک نمودند و می‌نمایند تا این بار سنگین را به سر منزل مقصود برسانیم صمیمانه تشکر نموده و سپاسگذاریم مطلب دیگر که از خاطرم محو شده بود موضوع تولید چغندر قند در منطقه خراسان است که قابل توجه می‌باشد کشاورزان عملاً به دستگاه شرکت قند ثابت نمودند و به آنها واضح است که محصول کارخانةهای قند حوزه خراسان روزافزون می‌باشد و بیش از ظرفیت کارخانه‌های فعلی است در صورتی که به عناوین مختلف مانع اضافه تولید هستند و از طرفی قیمت چغندر و مزایایی که برای چغندر کاری قائل هستند با هزینه کودریزی و کشت و برداشت و سرگردانی برای تحویل محصول ابداً قابل مقایسه نیست که در این‌باره تصور می‌کنم سوابقی هم در شرکت قند باشد مع الوصف چغندرکاران و روستاییان حوزه خراسان چون نمی‌توانند محصول دیگری به واسطه برودت کشت نمایند لاعلاج تعقیب از به دست آوردن این محصول دارند از طرفی چون بالا بردن سطح زندگانی روستاییان همواره مورد نظر و توجه شخص اول مملکت اعلیحضرت همایونی بوده و می‌باشد جا دارد که سازمان برنامه و شرکت قند عطف توجهی به قیمت و مزایای چغندرکاری بنماید و برای تولیدکننده‌گان حقوق عادلانه قائل شوند برای استحضار آقایان محترم حاصل و منافع یک تن چغندر را معروض می‌دارم قیمت یک تن چغندر با مزایایی که می‌دهند به طور متوسط در حوزه خراسان به دست تولیدکننده ۷۵۰ ریال می‌رسد از یک تن چغندر حد متوسط ۱۵۰ کیلو قند عاید می‌شود که به نرخ دولتی در حال حاضر سه هزار ریال است در واقع یک چهارم سهم کشاورز است و سه چهارم سود ویژه کارخانه‌جات قند می‌باشد بحمدالله طبق بیلانهای موجود سود ویژه کارخانجات فوق‌العاده خوب و رضایت بخش بوده که همیشه ضرب‌المثل دستگاه قرار گرفته و قراردارد با از بین رفتن محصول تریاک که تا حال برای جبران آن نسبت به حال روستاییان فکری نشده به نظر بنده شایسته است که تعدیلی در قیمت چغندر و همچنین مزایایی را که از چندی قبل سازمان برنامه و شرکت قند وعده داده زودتر به مرحله عمل در آورند قطعاً تا اندازه کمک به حال تولیدکننده‌گان بوده و باعث تشویق آنها خواهد بود و از این حالت مأیوسی خارج می‌شوند به علاوه برای توسعه کارخانجات خراسان که آن هم بنا به امر اعلیحضرت همایونی موقع تشریف فرمایی در مشهد دستور و تأکید فرمودند و در سازمان برنامه پروژه آن تهیه شده اقدام فوری معمول گردد چون محصول چغندر یکی از پایه‌های اقتصادی و پیشرفت امور کشاورزی کشور است و از هرجهت به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌باشد امیدوارم عرایض صادقانه‌ام مورد توجه قرار گیرد و از جناب آقای ذوالفقاری تمنا دارم در این خصوص بذل توجه فرموده در هیئت دولت مطرح و ما را یاری فرمایند انشاالله مانند سال قبل نخواهد بود
و اما قسمت تریاک را که در بالا اشاره کردم شکر خدا را که دو روز قبل دومین مرگ تریاک بود که به پیروی از اوامر ملوکانه برانداختن این سهم مهلک از جهت برای کشور و نسل آینده مفید بوده ظل توجهات عالیه انشاالله به سر منزل مقصود کاملاً خواهیم رسید در اینجا اجازه می‌خواهم که اطلاعات خود را در این زمینه به عرض برسانم تا انشاالله وزارت بهداری و یا ادارات مربوطه اقدام مفید و مقتضی مبذول دارند در منطقه خراسان سالیانه تقریباً ۱۵ میلیون تومان درآمد تولید تریاک خشخاش بود که از بین رفت دولت‌ها به زارعین وعده دادند که از طریق دیگر جبران خواهد شد و یا خواهند کرد و یا وزارت کشاورزی طریقی اتخاذ خواهد نمود که محصول دیگری جای‌نشین آن شود این وعده‌ها صورت عمل پیدا نکرد ما هم عرضی خوشوقتیم که اوامر مطاع را بنحو احسن اجرا نمودیم و رضایت خاطر خطیر شاهانه را فراهم ساختیم تا این سم مهلک رخت بربندد ولیکن تقاضا داریم اجازه نفرمایند از طریق دیگر تریاک وارد کشور شود بنده با اطمینان کامل از پشت این تریبون به عرض می‌رسانم و به وزارت بهداری اطلاع می‌دهم که از مرزهای خراسان تریاک آن هم مخلوط با مواد خارجی وارد می‌شود و یک عده قاچاقچی در فعل و انفعال این قسمت هستند این جریان مطلبی است که بر اولیاء امور استان نهم پوشیده نیست به نظر بنده سزاوار نیست که از یک طرف برای نجات نسل حاضر و نسل‌های آینده با فداکاری از یک درآمد قابل ملاحظه محروم و از طرف دیگر سرمایه ملی که طلا باشد از دست بدهیم در مقابل یک عده قاچاقچی استفاده جو استفاده سرشاری ببرند در این خصوص بیش از این عرض نمی‌کنم و ناظر عملیات قاچاقچیان و قاچاق بگیرها می‌باشم اگر جلوگیری نشود مجدداً به اسم و رسم به عرض خواهم رسانید.
در خاتمه عرایضم به استحضار می‌رسانم و توجه وزارت راه را جلب می‌نمایم عدة از صاحبان اراضی ایستگاه و تأسیسات راه‌آهن مشهد مزاحم اینجانب و شاید سایر آقایان نمایندگان محترم خراسان هستند و مراجعه می‌نمایند تقاضای آنها به عقیده اینجانب مشروع می‌باشد و تا اندازه به گفته‌های خود محق هستند زیرا وزارت راه اراضی آنها را که خورده مالک و ساکن در محل بودند و بعضی اساساً بی‌خانمان شده‌اند یعنی خانه مسکونی آنها را خراب نموده‌اند تا حال سرگردان می‌باشند هر چه به وزارت راه متوسل می‌شوند به نتیجه مثبت نرسیده فقط به ابلاغ نامه‌ای که قریباً سازمان برنامه حساب شما را تصفیه می‌نماید قانع می‌شوند مردمی که زمین‌های زراعتی خود را از دست داده و اینک فاقد همه چیز شده است حاضر به قبول این نوع مذاکرات پس از دو سال نبوده و قابل تحمل نیست از جناب آقای وزیر راه که
همواره رفاهیت حال عموم را طالب است درخواست داریم اولاً دستور فرمایید حساب صاحبان اراضی را برای اساس و پایه مستحکمی که عادلانه روز تصرف باشد تصفیه نمایند ثانیاً بالاخره قرار پرداخت وجه اراضی را در مدت معینی بدهند تا صاحبان آن از حال بلاتکلیفی خارج شده و نیز از صورت بدبینی به دولت خارج گردند از این بذل مرحمت و تشریک مساعی کمال امتنان را خواهم داشت (احسنت احسنت).
۳- قرائت نامة وزارت دربار در جواب معروضة مجلس شورای ملی به مناسبت میلاد مسعود اعلیحضرت همایونی
ناب رئیس – به مناسبت میلاد مسعود اعلیحضرت همایون شاهنشاهی از طرف مجلس عرض تبریک شد و مطابق معمول دسته گلی تقدیم گردید. مرقومه‌ای که از وزارت دربار در پاسخ احساسات آقایان رسیده است عیناً قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) ریاست مجلس شورای ملی به فرمان مطاع مبارک شاهانه وزارت دربار شاهنشاهی از تبریکات خالصانه و گل زیبای اهدایی جنابعالی به مناسبت میلاد مسعود همایونی اظهار تشکر نموده مسرت خاطر خطیر ملوکانه را بالغ می‌نماید. وزیر دربار شاهنشاهی
۴- اخذ رأی و تصویب تقاضای آقای دکتر امیر نیرومند دائر به ارجاع سؤال ایشان درباره برق تهران به کمیسیون تحقیق
نایب‌رئیس - درخواستی از آقای دکتر امیر نیرومند راجع به ارجاع سؤال ایشان به کمیسیون تحقیق رسیده است که چون در جلسة گذشته موضوع دو فوری مطرح بود تقاضای ایشان مطرح نشد فعلاً هم ایشان قانع نشده تجدید درخواست فرموده‌اند بنابراین عین درخواست ایشان با ماده واحده‌ای که در این خصوص است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
با نهایت احترام تعقیب استدعایی که در در جلسه علنی مجلس شورای ملی دائر به ارجاع رسیدگی به کار بنگاه برق تهران به کمیسیون تحقیق تمنی دارد طبق آیین‌نامه این موضوع را به کمیسیون تحقیق ارجاع فرمایید که با حضور اینجانب و وزیر مسئول مدارک لازم تقدیم و مورد رسیدگی قرار گیرد.
دکتر امیر نیرومند - نمایندگان بسیار خوب، صحیح است.
نایب‌رئیس - چون برای اولین بار است که موضوع سؤال به کمیسیون تحقیق ارجاع می‌شود ممکن است آقایان اطلاع از جزییات ماده واحده نداشته باشند و طبع و توزیع هم نشده است بنابراین عین ماده واحده که به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده - در صورتی که سؤال‌کننده از پاسخ وزیر یا معاون او قانع نگردید می‌تواند تقاضا نماید رسیدگی به موضوع سؤال به کمیسیون مخصوص رسیدگی به سؤالات منتخب از شعب به نسبت هر شعبه ۳ نفر که در هر سال مقارن انتخاب هیئت رئیسه برای مدت یک سال انتخاب خواهد شد ارجاع گردد و در صورت تصویب مجلس موضوع سؤال به کمیسیون ارجاع خواهد گردید. کمیسیون مزبور که برای اولین بار استثنائاً پس از تصویب این ماده انتخاب خواهد گردید مکلف است از تاریخ ارجاع ظرف یک ماه برای روشن شدن مطلب به هر طریق که صلاح بداند اعم از خواستن سوابق امر و یا اخذ توضیح کتبی و شفاهی از شخص وزیر و هرگونه تحقیقات دیگری که لازم بداند به موضوع رسیدگی نموده در صورتی که مسامحه در اجرا یا تخلف یا نقض قانون مشاهده نمود گزارش خود را تنظیم و به مجلس تقدیم دارد. چنانچه مدت یک ماه برای رسیدگی کافی نبود کمیسیون می‌تواند با اجازه مقام ریاست مجلس فقط برای یک ماه دیگر مدت رسیدگی را تمدید نماید. گزارش مزبور در مجلس مطرح و پس از اظهارات سؤال‌کننده و وزیر یا معاون او و بیانات یک مخالف و یک موافق که هر کدام از نیم ساعت تجاوز نخواهد نمود نسبت به گزارش کمیسیون اخذ رأی به عمل آمده و چنانچه مجلس با تصویب گزارش مزبور عدم رضایت خود را از وزیر ابراز نمود طبق اصل ۶۷ متمم قانون اساسی رفتار خواهد شد.
تبصره ۱ - گزارش کمیسیون که ظرف مدت مذکور در ماده واحده باید فقط به مجلس تقدیم شود از تاریخ طبع و توزیع آن ظرف مدت ۱۵ روز در مجلس مورد شور قرار خواهد گرفت و چنانچه در این مدت مطرح نگردید به تقاضای سؤال‌کننده باید جزء دستور قرار گرفته و مطرح شود.
تبصره ۲ - عضویت در کمیسیون مخصوص رسیدگی به سؤالات منافی با محدودیت مذکور در ماده ۲۳ آیین‌نامه نخواهد بود.
نایب‌رئیس - آقایانی که با ارجاع موضوع به کمیسیون تحقیق موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به کمیسیون تحقیق ارجاع می‌شود طبق ماده واحده ۵ مذاکره در لایحه الحاق تبصره به ماده اول قانون اعزام محصلین به خارجه نایب‌رئیس تبصره الحاقی به ماده یک قانون اعزام محصل به خارجه که در جلسه گذشته دو فوریت آن تصویب شده مطرح است قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
ضمن ماده ۱ قانون محصلین ایرانی در خارجه مصوب ۲۳ تیرماه ۳۶ مقرر گردیده است که در اعزام دانشجویان به خارجه احتیاجات کشور مورد توجه قرار گردد چون با رسیدگی‌هایی که شده باید عده‌ای برای تحصیل و احراز تخصص از بین مهندسین و دارندگان دانشنامه لیسانس به بالا اعزام شوند به این جهت تبصره ذیل برای الحاق به ماده ۱ قانون فوق‌الذکر با قید دو فوریت پیشنهاد و تقاضای تصویب آن را می‌نماید:
تبصره - برای رشته‌های تحصیلی که داوطلبان آنها از بین مهندسین و دارندگان دانشنامه لیسانس به بالا باید انتخاب شوند حداکثر سن ۲۸ سال تعیین می‌گردد. نخست وزیر دکتر اقبال، وزیر فرهنگ دکتر مهران
نایب‌رئیس - کلیات مطرح است آقای امید سالار.
امید سالار - همکاران ارجمند اگر خاطر مبارک‌شان باشد در جلسه هفتم اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ موقعی که این قانون مطرح بود بنده پیشنهادی نظیر این پیشنهاد کردم که تعیین و تجدید سن ۲۲ سال برای اعزام دانشجو کم است متأسفانه در آن موقع شاید جناب آقای وزیر فرهنگ توجه نفرمودند و مخصوصاً فرمودند که با تجربیاتی که دارم بهتر است که جوانتر باشند و همکار محترم آقای مهندس جفرودی هم فعالیت فرمودند و فرمودند که بهتر این است که از سیکل دوم متوسطه بتوانند بروند و جوانتر باشند و بنده به پاس احترام فرمایش آقایان در تصویب پیشنهاد خودم اصراری نکردم و پیشنهاد خودم را اصلاح کردم که حداقل داشتن دیپلم متوسط باشد و الان خوشبختانه وزارت فرهنگ بعد از ۶ ماه بر خورده است که تذکر اصلاحی آن روز بنده بی‌پایه و بی‌اساس نبوده است و حالا تقاضا کرده‌اند ضمن تبصره الحاقی به ماده اول سن ۲۸ سال باشد بنده چون آن روز پیشنهاد کرده بودم امروز هم مخالفتی ندارم فقط خواستم تذکر بدهم که اگر این مطلب صحیح بود و قابل قبول چرا در آن موقع قبول نکردید و اگر چنانچه بی‌تناسب بود چرا حالا پیشنهاد فرموده‌اید چون خدای نخواسته ممکن است این توهم پیش بیاید که وضع قوانین از طرف مجلس یا پیشنهاداتی که دولت می‌کند برای تأمین و انتظام و رفاه و آسایش ملت نیست و خدای نخواسته نظریات شخصی برای اشخاص به خصوص وجود دارد. و اگر این توهم به وجود بیاید جای بسیار تأسف است و یک موضوع دیگری که بنده در همان روز عرض کردم و این را هم بعد از چندی بهش برمی‌خورید اعزام محصلین از اول تا ششم ابتدایی که آن روز بنده عرض کردم به وزارت فرهنگ الان هم عرض می‌کنم که این اجازه یک تصدیق ضمنی است که وسیله تحصیل این نوباوگان را در داخل کشور خودمان نداریم چون هیچ یک از کشورهای دنیا که بنده قسمت زیادی از آن را دیده‌ام نظیر ندارد که شاگردان شش ساله اول بروند و در کشورهای خارج تحصیل کنند رفقای امروز و همکاران من که آن روز مختالفت کردند و اطفال عزیزشان خارج هستند امیدوارم من و آنها زنده باشیم و بعد از ۷، ۸ سال که نور چشمان عزیز بر می‌گردند اشکالات داخلی و خارجی که با آن مواجه می‌شوند آن روز بروم خدمت‌شان عرض کنم که چه نتیجه‌ای گرفته‌اند جز اینکه آقایان مجبور باشند که بروند خارجه تحصیل کنند و با بچه‌های خودشان صحبت کنند و بنده دیگر عرضی ندارم و مخالفتم را پس می‌گیرم.
نایب‌رئیس - آقای صدرزاده.
صدرزاده - عرض کنم حضور آقایان همان‌طوری که مشهود است و ملاحظه می‌فرمایید یک رغبت عمومی در تعلیم و تربیت در مملکت ما به وجود آمده و ما باید تمام وسائلی که برای پیشرفت این رغبت مردم فکر می‌کنیم به وجود بیاوریم تا بتوانیم آنها را به آمال خودشان برسانیم از طرف دیگر هم به طوری که ملاحظه می‌فرمایید یک نهضتی هم مملکت ما به طرف صنعت دارد بنابراین احتیاج به متخصصین فنی داریم و به همین جهت هم هست که اغلب کارهایئ که شروع می‌شود متخصصین خارجی با مبالغ بسیار زیادی دعوت می‌شوند امروز که آن قانون اصلی مطرح شد نظر این بود که عده‌ای که تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مملکت خودمان انجام داده‌اند برای رشته‌های تخصصی به خارج بروند و تحصیلات آنها در حدود متوسطه کامل باشد بنابراین سنی که در قانون تعیین شده بود بجا بود زائد از آن هم مناسبتی نداشت برای اینکه اشخاصی که تحصیلات‌شان تمام شده است بعد از یک مدت طولانی ترک تحصیل اگر بخواهند بروند تحصیل کنند شاید موفقیت زیادی به دست نیاورند اما در ضمن عمل در وزارت فرهنگ معلوم شد که در بعضی رشته‌ها اشخاصی را که مهندس یا لیسانس هستند باید دعوت شوند که به خارج بروند البته این یک نتیجه دیگری هم برای مملکت خواهد داشت برای اینکه کسانی که تحصیلات دوره لیسانس را گذرانده باشند زودتر می‌توانند دوره تحصیل را در آنجا فرا بگیرند و زودتر به مملکت برگردند و ما از وجود آنها استفاده کنیم (صحیح است) مثلاً فرض بفرمایید اگر ما برای رشته برق بخواهیم شاگردی که تحصیلات متوسطه را تمام کرده بفرستیم شاید ۶ سال طول
بکشد ولی اگر دوره لیسانس را گذرانده باشد بعد از دو سال مملکت می‌تواند از وجود آنها بهره‌مند شود این بوده است که این پیشنها را وزارت فرهنگ کرده است و فوریت آن را هم مجلس محترم قبول کرده است اما از لحاظ فرم قانونگذاری ما در ماده ۹۹ آیین‌نامه گفته‌ایم لوایحی را که دولت تقدیم می‌کند یا به صورت ماده واحده و یا به صورت مواد است بنابراین تصویب تبصره برای الحاق به یک ماده‌ای از لحاظ فرم قانونی خیلی درست به نظر نمی‌آید در صورتی که جناب آقای وزیر فرهنگ موافقت بفرمایند و با اصل منظور هم مغایرتی ندارد لایحه این طور بشود «ماده واحده مجلس شورای ملی الحاق تبصره زیر را به ماده اول قانون مربوط به محصلین ایرانی در خارج تصویب و اجازه آن را می‌دهند آن وقت تبصره همان تبصره‌ای باشد که وزارت فرهنگ پیشنهاد داده است تبصره برای رشته‌های تحصیلی که داوطلبان آنها از بین مهندسین و دارندگان دانشنامه لیسانس به بالا باید انتخاب شوند حداکثر سن ۲۸ سال تعیین می‌گردد.
نایب‌رئیس - در اصل مطلب تفاوتی نمی‌کند و پیشنهاد آقای صدرزاده بسیار مفید و به جا است آقای دولت‌آبادی فرمایشی دارید؟
(دولت‌آبادی - خیر موافقم) چون دیگر نظری نیست به ورود درماده واحده رأی می‌گیریم آقایانی که موافق هستند به ورود در ماده واحده قیام بفرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد مادة واحده مطرح است.
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات
نایب‌رئیس - آقای معاون وزارت گمرکات فرمایشی دارید؟
معاون وزارت گمرکات و انحصارت (خطاطان) - برای تهیه وسایل مبارزه با قاچاق و تشویق مخبرین و کاشفین به خصوص که مبارزه با قاچاق مورد توجه تمام آقایان نمایندگان محترم هست لایحه‌ای با قید یک فوریت تهیه شده که با اجازه مقام ریاست تقدیم می‌کنم.
۷- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت کشور
نایب‌رئیس - آقای معاون وزارت کشور فرمایشی دارید بفرمایید.
معاون وزارت کشور (دکتر صدر) - راجع به اجرای قانون متمم قانون نظام وظیفه آقایان به طوری که استحضار دارند اجرا ی آن به عهده وزارت کشور گذاشته شده است که از پانزدهم آبان ماه امسال شروع می‌شود اما چون نه قانون تقسیمات کشور تهیه شده و نه اعتبار کافی برای این کار در وزارت کشور است تقاضا شده است که یک سال تمدید شود (ابتهاج چی تمدید بشود) اجرای قانون متمم قانون نظام وظیفه که به عهده وزارت کشور گذاشته شده در ۱۷ آذر ۱۳۳۵ تصویب شده همچنین لایحه دیگری است راجع به اصلاح قانون اقامت اتباع خارجه که مشکلاتی برای سیاحان خارجی داشت تقاضای اصلاح آن را داریم (صحیح است).
۸ - بقیه مذاکره و تصویب لایحه الحاق تبصره به ماده اول قانون اعزام محصلین به خارجه
نایب‌رئیس - ماده واحده قانون اعزام محصل مطرح است آقای دکتر رضایی مخالفید با ماده واحده بفرمایید.
دکتر رضایی - بنده اگر به عنوان مخالف در این لایحه صحبت می‌کنم از این نقطه‌نظر است که در امر اعزام دانشجویان به خارج یک اشکالی پیش آمده است که مورد علاقه عدة زیادی از دانشجویان دانشگاه است و در حقیقت بنده از جانب آنها می‌خواهم تقاضا کنم که آقای وزیر فرهنگ این مطلب را روشن بکنند. عرض کنم تا آنجا که بنده اطلاع دارم وزارت فرهنگ در اعلانی که برای اعزام دانشجویان به خارج کرده است یک نفر را برای علوم اداری در نظر گرفته است یعنی در حقیقت وزارت فرهنگ تشخیص داده است که علوم اداری یکی از رشته‌هایی است که تخصص آن در این کشور مورد احتیاج است و مناسب است که از طرف دولت و به خرج دولت یک نفر جهت تخصص در این رشته به خارج اعزام شود از طرفی تا آنجا که بنده اطلاع دارم وزارت فرهنگ با اعزام شاگرد اول مؤسسه علوم اداری به خارج مخالفت ورزیده است بنده این ابهام برایم به وجود آمده است که هرآینه وزارت فرهنگ تشخیص داده است که یک نفر متخصص در علوم اداری لازم است و در ازاء آن می‌خواهد اعزام بدارد چه مانعی دارد که این یک نفر همان شخص شاگرد اول باشد یعنی در حقیقت بهترین ملاک برای صلاحیت این شخص اینست که این شخص توانسته است لیاقت این را داشته است که موفقیت حاصل بکند در تحصیل هرآینه این شخص موفقیت حاصل کرده ست و شاگرد اول شده است چه بهتر که همین را به خارج اعزام بدارند و از جناب آقای وزیر فرهنگ تقاضا دارم که توضیح بفرمایند و هرآینه فکر می‌کنند که اشکالی ندارد موافقت بفرمایند که شاگرد اول علوم اداری همین یک نفری باشد که وزارت فرهنگ می‌خواهد به خارج اعزام بدارد بنده می‌خواهم این را علام بکنم که این سوء‌تفاهمی نشد که بنده نسبت به شخص شاگرد اول اطلاعی دارم یا نظری دارم اصلاً نمی‌دانم کی هست یاکی نیست ولی فکر می‌کنم معقول است وقتی بناشد یک نفر در این رشته فرستاده شود شخص شاگرد اول اعزام بشود مناسب‌تر است (صحیح است)
نایب‌رئیس - آقای دکتر پیرنیا موافقید؟ (دکتر پیرنیا - بنده عرضی ندارم) چون دیگر نظری نیست پیشنهادات قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
صدرزاده - توضیحی خواستند از آقای وزیر فرهنگ اگر اجازه می‌فرمایید آقای وزیر فرهنگ توضیح بفرمایند.
نایب‌رئیس - آقای وزیر فرهنگ توضیحی دارید؟ بفرمایید.
وزیر فرهنگ (دکتر مهران) - بنده یک توضیحی راجع به تذکری که اینجا داده شد راجع به قسمت علوم اداری باید عرض کنم که مابه موجب همین قانون موظف هستیم که از هر دانشکده‌ای یک نفر شاگرد اول دانشکده رابه خارج اعزام بکنیم به موجب معرفی دانشگاه از تمام دانشگاه‌ها چه تهران و چه شهرستان‌ها خواسته‌ایم که شاگرد اول هر دانشکده را معرفی کنند مؤسسه علوم اداری که یکی از مؤسسات تابع دانشگاه تهران است و ضمیمه دانشکده حقوق شده بنده هیچ مانعی نمی‌بینم که اگر دانشکده حقوق مایل باشد بین رشته‌های مختلف که عبارت از رشته قضایی و رشته علوم سیاسی و رشته علوم اقتصادی و قسمت امور اداری است هر کدام را که خواست بتواند معرفی کند که این البته یک تبصره‌ای است در این قانون که ما مطابق آنچه که در قانون پیش‌بینی شده باید اجرا کنیم یعنی دانشگاه معرفی کند آن شاگرد اول هر دانشکده را در آن رشته‌ای که خودش لازم تشخیص می‌دهد.
(پرفسور اعلم - اگر چند رشته باشد؟) اگر چند رشته باشد برای یک رشته باید انتخاب کند (پرفسور اعلم - چرا برای همه رشته‌ها نباید بشود) عرض کنم این صحبت آن روز شد در موقعی که قانون مطرح بود آقایان سؤال فرمودند و متذکر شدند بنده هم جواب عرض کردم برای اینکه شاگردان اول رشته‌های مختلف دانشگاه عده‌شان خیلی زیادتر است و اعتبار کافی ما برای همه اینها نداریم و به همین دلیل هم هست که این قانون فقط نسبت به یک قسمت از این شاگردهای اول اجرا شده است و برای اینکه این عمل خلاف قانون هم نشده باشد ما آمدیم این قانون را منطبق کردیم با اعتباراتی که در اختیار داریم و آقایان تصویب فرمودند که هر دانشکده‌ای یک نفر بفرستد و در تمام دانشکده‌های تهران در حدود ۲۰ نفر خواهد شد که ما اینها را هر سال خواهیم فرستاد اما در اینکه هر دانشکده‌ای اگر رشته‌های مختلف دارد کدام یک از آنها را ترجیح می‌دهد بفرستد آن بسته به نظر شورای دانشکده و شورای دانشگاه است و برای اعزام سایر افراد این مطلب مربوط به مسابقه است یعنی ما یک اشخاصی به موجب قانون از طریق مسابقه باید به خارج اعزام بداریم اینجا البته مسابقه یک شرایط علمی قرار داده است که داشتن دیپلم کامل متوسطه است حداقل و داشتن حداکثر ۲۳ سال اما اینکه در آن موقع ما سن را ۲۳ سال قرار دادیم یعنی ۲۲ سال بود بعد به موجب پیشنهاد آقایان نمایندگان شد ۲۳ سال این بود که در آن موقع فکر می‌کردیم که این محصلینی که خواهیم فرستاد فقط از دیپلمه‌های کامل متوسطه است و این سن را پیش‌بینی کردیم توأم با پیشنهاد جنابعالی یک همچو منطبقی که امروز عرض می‌کنم نبود اما این منطقی که ما را امروز وادار کرده است که این تقاضا را بکنیم این است که در خود قانون پیش‌بینی شده است که اعزام این دانشجویان برای انجام تحصیلات باید منطبق با حوائج کشور باشد بعد از تصویب قانون کمیسیون‌های متعددی در وزارت فرهنگ تشکیل شد و ما توجه کردیم به اینکه مملکت در حال حاضر به چه چیزهایی احتیاج دارد یک فهرستی تنظیم کردیم و به عقیده بنده تنظیم این فهرست نه تنها در این مورد بسیار مفید است اصولاً برای ارشاد و هدایت سایر جوان‌ها هم که برای تحصیل می‌روند بسیار مفید است برای اینکه ما برخوردیم بسیاری ازموارد که کسی بهش توجه نداشت من جمله عرض می‌کنم متخصص بتون آرمه می‌گویند نداریم در ساختمان‌هایی که امروز احتیاج به بتون آرمه هست متخصصین خیلی نادر و نایاب است به طوری که اغلب ساختمان‌ها مدتی برای بتون‌ریزی و محاسبه بتون معطل می‌مانند یا اینکه آن متخصصینی که معروف هستند و کارهای مختلف دارند نمی‌توانند به این کارها برسند کسی هم به این احتیاج توجه نداشت ما در نظر گرفتیم که برای این کار و سایر رشته‌های تخصصی از این قبیل محصل به خارجه بفرستیم اما اگر امر دایر بشود که یک نفر یا چند نفر متخصص در این قسمت بخواهیم تربیت بکنیم البته اینها باید مهندس ساختمان باشند و بعد در آن رشته‌های تخصصی کارآموزی کنند تکمیل کنند معلومات‌شان را حالا اگر بخواهیم یک نفر دیپلمه بفرستیم که اول برود آنجا و تحصیل مهندسی ساختمان بکند و بعد از چهار سال و یا پنج سال مهندس ساختمان بشود و بعد آن رشته تخصصی را بیاموزد ۷ یا ۸ سال طول می‌کشد همان‌طور که آقای صدرزاده فرمودند تا ما به نتیجه برسیم چه بهتر از این که بیاییم در این رشته از مهندسین ساختمانی که دانشکده فنی فارغ‌التحصیل شده‌اند از اینها بفرستیم این بعد از یک سال و دو سال ما را به نتیجه می‌رساند کم خرج‌تر است و از لحاظ مدت هم کمتر است
این تقاضایی که شده از این جهت است برای اینکه ما این شرط سن را در مورد کسانی که مهندس یا لیسانسیه یا دکتر هستند اگر بخواهیم رعایت بکنیم البته امکان ندارد ما بین این اشخاص یک کسانی در ۲۳ سالگی پیدا بکنیم که مهندس باشد یا درجه دکتری داشته باشد اینست که اینجا سن را بالا بردیم (صحیحست) اما اینکه ما رشته‌ها را تعیین کردیم به نظر بنده ما از این یک نتیجه خیلی عالی‌تری خواهیم گرفت اگر آقایان مراجعه فرموده باشند به آن صورت و رشته‌هایی که ما اعلام کرده‌ایم و برای آنها داوطلب خواستیم اگر به آن صورت و رشته‌هایی که ما اعلام کرده‌ایم و برای آنها داوطلب خواستیم اگر به آن صورت توجه بفرمایند خواهید دید که تمام یک رشته‌های تخصصی وقتی است که امروز مورد حاجت مملکت است و جوان‌های ما عموماً از این احتیاجات اطلاع ندارند همین که اطلاع پیدا بکنند چون آنهایی که ما نوشته‌ایم الان در حدود صد نفر است چون اعتبار بیشتر نداشتیم ما مثلاً متخصص مهندسی بهداشت و مهندسی بتون آرمه و مهندسی برق و معلم مدرسه فنی و حرفه‌ای خیلی بیش از این که صورت دادیم احتیاج داریم و ما میل داریم که جوان‌های این مملکت و مخصوصاً محصلینی که به خارجه می‌روند و مخصوصاً محصلینی که الان در خارجه هستند توجه به این صورت و به این لیستی که ما روی یک مطالعات دقیقی کرده‌ایم بکنند و سعی کنند که رشته‌های تحصیلی‌شان را منطبق با این احتیاجات بکنند.
البته این نتیجه از حیث اینکه وزارت فرهنگ یک عده‌ای را به خارج می‌فرستد برای این کار مفید خواهد بود از طرف دیگر یک وسیله ارشاد و هدایتی است برای سایر جوانان که بخواهند در خارج و یا در داخل مملکت یک رشته‌های تحصیلی را طی کنند ضمناً عرض می‌کنم که با پیشنهاد آقای صدرزاده که خیلی صحیح و کاملاً منطقی است بنده کاملاً موافقم که به صورت مادة تبصره نوشته شود.
نایب‌رئیس - پیشنهاد آقای صدرزاده قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده - مجلس شورای ملی الحاق تبصره زیر را به ماده اول قانون مربوط به محصلین ایرانی در خارجه تصویب و اجازه برای آن را می‌دهد. تبصره برای رشته‌های تحصیلی داوطلبان آنها از بین مهندسین و دارندگان دانشنامه لیسانس به بالا باید انتخاب بشوند حداکثر سن ۲۸ سال تعیین گردد. صدرزاده
نایب‌رئیس - جناب آقای صدرزاده توضیحی در اطراف پیشنهاد خود دارید؟
صدرزاده - خیر توضیح عرض کردم این همان عبارت تبصره است.
نایب‌رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهادی که قرائت شد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده واحده اصلاحی اضافه شود تبصره در رشته‌های تخصصی که هر سال وزارت فرهنگ تشخیص می‌دهد اعزام دانشجو لازمست شاگردان اول آن رشته تخصصی که در میان سال از دانشکده مربوطه فارغ‌التحصیل شده باشند در صورت داوطلب بودن برای ادامه تحصیل در خارجه حق‌الویت خواهند داشت.
مهندس هدایت عمیدی نوری - پیشنهادی هم بنده داده‌ام که شبیه همین پیشنهاد است اجازه بفرمایید که قرائت بشود.
نایب‌رئیس - قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شده تبصره شاگردان اول دیپلمه و لیسانسیه‌ها و یا دکترها برای رشته‌های تحصیلی که وزارت فرهنگ در نظر می‌گیرد حق تقدم بر سایرین در عزیمت به خارجه دارند عمیدی نوری
نایب‌رئیس - آقای مهندس هدایت
مهندس هدایت - پیشنهاد بنده و جناب آقای عمیدی نوری تقریباً هر دو یک معنی دارد بنده پیشنهاد خودم را یک دفعه دیگر قرائت می‌کنم که آقایان توجه بفرمایند (پیشنهاد را به شرحی که گذشت مجدداً قرائت نمود).
مهندس هدایت - در نتیجه توضیحاتی که جناب آقای وزیر فرهنگ دادند بنده این تبصره را تقدیم کردم وزارت فرهنگ الان متوجه شده است که در مملکت برای محاسبه بتون آرمه یا فرض بفرمایید علوم اداری یا برق و غیره ما متخصص کم داریم شاگردان اولی که در همان رشته و در همان سال که دانشجو اعزام می‌شود از دانشکده‌های ما فارغ‌التحصیل شده باشند بنده خیال می‌کنم که اگر این اجازه داده بشود که اینها حق الویت دارند به نفع مملکت است برای اینکه اینها در مملکت خودشان در دانشکده شاگرد اول شده‌اند و بنابراین محصلین خوبی در خارج خواهند بود مضافاً بر اینکه دوره تحصیلی‌شان در خارجه خیلی طولانی نخواهد بود دو یا سه سال خواهد بود و بعد از اینکه مراجعت کردند برای مملکت مفید واقع خواهند شد و از وجودشان استفاده خواهد شد و این اشکال نماینده محترم که راجع به علوم اداری فرمودند به این ترتیب این مشکل حل شده و وزارت فرهنگ با اطمینان بیشتری یک عده متخصص برای رشته‌های تخصصی خواهد فرستاد این است که بنده خواهش می‌کنم اگر آقایان موافقت می‌فرمایند این تبصره تصویب بشود که هم کمکی خواهد بود به شاگردان اول مملکت و هم برای تربیت عده‌ای برای رشته‌های تخصصی.
نایب‌رئیس - آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - این پیشنهاد خیلی روشن نیست که مقصود از این اولویت چیست برای اینکه بحث ما در این است که عده‌ای را از طریق مسابقه این است که یک عده‌ای که داوطلب می‌شوند و حائز شرایط قانونی هستند اینها بیایند با همدیگر مسابقه بدهند و در واقع یک میدان مبارزه‌ای است که اینها جمع بشوند و یک امتحاناتی بدهند و بگویند کدام لایق‌تر و کدام مفیدترند اگر حق اولویت مقصود این باشد که بگوییم اگر یک اشخاصی آمدند و مسابقه‌ای دادند و دارای یک نمره بودند آن کسی که در دانشکده شاگرد اول بوده است مقدم باشد این صحیح است و اگر غیر از این باشد بخواهیم بگوییم که اینها مسابقه ندهند این اصلاً برخلاف قانون است (بعضی از نمایندگان - چرا) برای اینکه قانونی است که تصویب شده ما که نمی‌خواهیم برگردیم و دوباره شروع بکنیم و بگوییم بسم الله الرحمن الرحیم ماده اول یک قانونی که به تصویب رسیده است که بایستی از طریق مسابقه یک عده را به خارج بفرستیم مسابقه هم شرطش معین است شرط تحصیلی معین است شرط سنی هم معین است شرط سنی را داریم برای اشخاصی که دارای درجه مهندس و لیسانس به بالا هستند بالاتر می‌بریم به این دلایلی که عرض کردم ولی می‌خواهم اصل مسابقه را از بین ببریم یک مطلب جداگانه‌ای است ولی این پیشنهاد را بنده به این طریق قبول می‌کنم که در صورت شرکت در مسابقه و تساوی شرایط با دیگران البته حق اولویت با آن کسی است که شاگرد اول بوده یعنی اگر چهار نفر در مسابقه برای مهندسی برق امتحان بدهند و دو نفرمورد احتیاج باشد این دو نفر تعیین بشود بین این چهار نفر آن وقت در صورتی که دو نفر دوم و نفر سوم تمام شرایط مساوی است این شخصی که شاگرد اول بوده او را مقدم بداریم ولی باید اصل مسابقه را محفوظ بداریم (صحیح است) اصل مسابقه را اگر بخواهیم بهم بزنیم اصلاً قانون به هم می‌خورد این است که اگر یک قدری پیشنهاد را روشن‌تر بفرمایید بنده ممکن است قبول کنم
نایب‌رئیس - آقای سعید مهدوی مخالف پیشنهاد هستید؟ (سعید مهدوی - بله) بفرمایید. مهدوی بنده یک اشکالی به نظرم رسید در این پیشنهاد آقای مهندس هدایت و آن اینست که این اشکالی که می‌فرمایید منحصر به یک دانشکده نیست دانشکده‌های مختلف در مملکت هستند در شهرستان‌ها هم هست قانون هم تهران و شهرستان‌ها را از هم جدا قرار نداده است و همه با هم مساویند این شاگرد اول دانشکده‌ها مختلف هستند فرض بفرمایید اگر راجع به برق باشد دانشکده تهران شاگرد اول دارد دانشکده‌های دیگر هم شاگرد اول دارند بین این شاگرد اول‌ها که نمی‌شود تبعیض قائل شد و گفت که شاگرد اول تهران از شهرستان‌ها بهتر است فرق نمی‌کند بین اینها هم باید مسابقه باشد و درست است که برای شاگرد اول امید خیلی بیشتری هست که در کنکور هم شاگرد اول بشود ولی سایرین هم باید حق داشته باشند که در کنکور شرکت بکنند بنابراین این اشکال هست که شاگرد اول منحصر به یک نفر نیست چندین دانشکده شاگرد اول معرفی می‌کنند در این موقع چه جور تصمیم می‌گیرید؟
نایب‌رئیس - آقای عمیدی نوری موافقید؟ (عمیدی نوری - بله) این پیشنهاد جنابعالی در معنی با پیشنهاد آقای مهندس هدایت یکی است و بنابراین آقایان موافقند که به یکی از پیشنهادات رأی بگیریم (صحیح است) بفرمایید.
عمیدی نوری - بنده حالاپیشنهاد خودم را می‌خوانم از نظر جناب آقای وزیر فرهنگ هم استفاده می‌کنم و پیشنهادم را اصلاح می‌کنم بنده پیشنهاد کرده‌ام که شاگرد اول دیپلمه‌ها و لیسانسیه‌ها یا دکترها برای رشته‌های تحصیلی که وزارت فرهنگ در نظر می‌گیرد در صورت تساوی شرایط حق تقدم بر سایرین در عزیمت به خارجه دارند در اثر تذکر صحیح جناب آقای وزیر فرهنگ تساوی شرایط را اضافه کردم اما چرا بنده طرفدار این عقیده هستم بنده معتقدم ما در این امور همیشه باید سعی بکنیم یک اصولی را رعایت بکنیم ما می‌دانیم طبقات اجتماع باید خودشان را تطبیق بدهند با ترتیب‌ها و اصولی که در هر اجتماع باید محترم شمرده شود کسانی که در مدارس ما خوب تحصیل می‌کنند در موقعی هم که مسابقه‌ای برای اعزام به اروپا گذاشته می‌شود بیشتر اینها حق تقدم و اولویت معنوی دارند تا کسانی که در مسابقه به قصد عزیمت به خارجه شرکت می‌کنند آقایان می‌دانید اینجا خیلی فرق است برای اینکه در این موقع فعالیت‌های غیرتخصیلی هم ممکن است به کار برود اما یک جوانی که استعداد دارد و لیاقت خودش را نشان داده است که در دوره تحصیلی خوب کار کرده اخلاقش خوب بوده تحصیلش خوب
بوده و شاگرد اول بوده این را باید بهتر احترام بهش بگذاریم و یک حق تقدمی ولو اینکه تعارف هم باشد (معذرت می‌خواهم) برای او قائل شویم که قانون و عمل ما نشان بدهد که ما همیشه دنبال اصول مترقی هستیم (بوشهری - جناب آقای عمیدی شاگرد اول‌های سال‌های قبل چه می‌شود؟ حق آنها از بین می‌رود) عرض کنم حقی از بین نمی‌رود جناب آقای بوشهری ما مسابقه را نگفتیم نباشد این را قبول کردیم بحث بنده هم عبارت کلی است که در یک همچو قوانینی ما قائل بشویم و توجه بکنیم والا مسابقه هست آقایان دیگر هم شرکت می‌کنند ولی این احترام را ما می‌خواهیم به این ترتیب قائل بشویم برای این اشخاص به این جهت خیال نمی‌کنم پیشنهادی باشد که جناب آقای وزیر فرهنگ مخالف باشند و این پیشنهاد بنده هم کلی تراست و تطبیق با فکر خودشان می‌کند چون در آنجا یک قیودی دارد که آن قیود اینجا نیست و چون این کلی‌تر است از جناب آقای مهندس هدایت هم استدعا می‌کنم قبول بفرمایند چون اگر نظری باشد بهتر است.
نایب‌رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ - بنده خیلی متشکرم که آقایان به مراتب تحصیلی در این مورد توجه می‌فرمایند و بسیار بسیار تشویق خوبی است بنده تصور می‌کنم اگر دو تا اصلاح کوچک در این پیشنهاد بفرمایید بهتر باشد اولاً راجع به دیپلمه‌ها منظورتان دیپلمه‌های متوسطه است (صحیح است)
بنده باید عرض کنم که امتحانات متوسطه به ترتیبی که در گذشته بود حالا نیست که تمام محصلین جمع بشوند و یک امتحانی بدهند و معلوم بشود که کی شاگرد اول است الان در حال حاضر هر مدرسه‌ای خودش امتحانات متوسطه‌اش را می‌کند و بعد مدارس متوسطه‌ای که ما در کشور داریم شاگرد اول هست (صحیح است) و این امر خیلی عملی نخواهد بود که ما از این بابت توجهی بکنیم اما نسبت به کسانی که درجه مهندسی و لیسانس به بالا دارند بنده کاملاً موافق هستم (صحیح است)
ولی این را قید بفرمایید در صورت شرکت در مسابقه برای اینکه مسابقه از بین نرود چون از ابهامش ممکن است سوء‌استفاده بشود و بگویند که مقصود این است که این شاگرد اول را از مسابقه کنار بگذارند و مسابقه را انجام بدهند این مسابقه به نظر بنده خیلی لازم و مهم است.
عمیدی نوری - بنده موافقم در صورت شرکت در مسابقه و تساوی شرایط وزیر فرهنگ دیپلمه‌ها را هم حذف بفرمایید.
عمیدی نوری - دیپلمه‌ها را هم حذف بفرمایید این دو اصلاح را بنده موافقم.
نایب‌رئیس - آقای مهندس هدایت موافقید که پیشنهادتان تبدیل به همین پیشنهاد بشود و به همین پیشنهاد رأی گرفته شود.
(مهندس هدایت - بنده موافقم که تبدیل به همین بشود) بسیار خوب پس آقایان توجه بفرمایید یک مرتبه دیگر با اصلاحاتی که شده است قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم این تبصره اضافه شود.
تبصره - شاگردان اول لیسانسیه‌ها و یا دکترها برای رشته‌های تحصیلی که وزارت فرهنگ در نظر می‌گیرد در صورت شرکت در مسابقه و تساوی شرایط حق تقدم بر سایرین در عزیمت به خارجه دارند.
نایب‌رئیس - آقای مهندس هدایت
مهندس هدایت - آقای عمیدی نوری موافقت بفرمایید نوشته شود شاگردان اول دانشکده‌ها.
عمیدی نوری – موافقم.
نایب‌رئیس – یک بار دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر اضافه شود.
تبصره - شاگردان اول دانشکده‌ها برای رشته‌های تحصیلی که وزارت فرهنگ در نظر می‌گیرد در صورت شرکت در مسابقه و تساوی شرایط حق تقدم بر سایرین در عزیمت به خارجه دارند مهندس هدایت فارغ‌التحصیل باید نوشته شود.
نایب‌رئیس - با اصلاحاتی که شد قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
تبصره - شاگردان اول فارغ‌التحصیل دانشکده‌ها برای رشته‌های تحصیلی که وزارت فرهنگ در نظر می‌گیرد در صورت شرکت در مسابقه و تساوی شرایط حق تقدم بر سائرین در عزیمت به خارجه دارند.
نایب‌رئیس – با اصلاحاتی که شد مخالفی نیست؟ (صارمی - من مخالفم) بفرمایید.
صارمی - جناب آقای عمیدی نوری بنده می‌خواستم تذکر بدهم که اگر موافقت بفرمایید با این ترتیب اصلاح بشود که تمام محظورات و اشکالات مرتفع شود اول اینکه شاگرد اول آن کسی است که معدل آن از سایرین زیادتر بوده است ولی ممکنست در رشته‌های مربوطه و همینطور که جناب آقای مهدوی فرمودند در یک رشته افراد مختلف شاگرد اول شده باشند یا از دانشکده‌های مختلفه شاگرد اول شده باشند بنابراین رجحان بین این عده به چه ترتیب خواهد بود عقیده دارم بنده که این پیشنهاد به این صورت داده شود که در صورت شرکت در مسابقه و تساوی شرایط آن کسی که معدل نمره‌اش زیادتر از دیگران بوده است حق اولویت داشته باشد خواهش می‌کنم توضیح بنده را توجه بفرمایید آن کسی که شاگرد اول شده است برای چه شاگرد اول شده است در رشتة مربوطه معدل نمره‌اش زیادتر بوده است بنابراین به جهت اینکه معدل نمره‌اش از سایر شاگردان زیادتر بوده است شاگرد اول شده است حالا اگر چنانچه شاگرد اول دانشکده‌های مختلفه باشد چه بکنیم بیاییم این شرط شاگرد اول دانشکده را حذف کنیم و به جای آن بگذاریم افرادی که معدل امتحانات آنها زیادتر بوده است نتیجه همان خواهد شد افرادی که در موقعی که در دانشکده اشتغال داشتند معدل نمره آنها زیادتر بوده است آنها حق اولویت داشته باشند که نتیجتاً تعارض بین شاگردان اول دانشکده‌ها هم از بین برود این را بنده تذکر می‌دهم اگر آقای عمیدی نوری و آقای مهندس هدایت معترض باشند به این ترتیب اصلاح بشود.
نایب‌رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ - عرض کنم که موضوع امتحان با مسابقه تفاوت دارد در مسابقه ما توجه به یک مواد به خصوص زیادتر داریم تا در امتحانات عمومی مثلاً معتقد هستیم یک کسی را که به خارج می‌فرستیم در قانون هم هست که زبان آن کشور را باید بداند و مسابقه هم بدهد ولی در مسابقه ما الزامی نداریم عین آن امتحانی را که برای دیپلم ازش بکنیم ما می‌رویم روی یک مورد به خصوصی که برای تخصص این ضرورت دارد زبان است و یک سلسله مواد به صورت تست از آنها امتحان خواهیم کرد بنابراین به نظر بنده ما نباید هر کاری که این مسابقه را یک قدری سست می‌کند انجام بدهیم.
(صارمی - مسابقه محفوظ باشد) عرض کنم اینکه می‌فرمایید اولاً خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد فرض بفرمایید که برای یک کاری ما می‌خواهیم یک نفر را انتخاب کنیم برای یک رشتة تخصصی ۵۰ نفر می‌آیند امتحان بدهند ما نفر اول را می‌خواهیم انتخاب کنیم حالا تصادفاً شاید آن نفر اول با نفر دوم نمره‌هایش یکی باشد خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد آن وقت بعد بگوییم خیلی خوب نفر اول و دوم که نمره‌های‌شان مساوی شده تقدم را به کدام یک بدهیم آن وقت بین این دو نفر برویم بگوییم که معدل نمره یا معدل لیسانس کدامیک جلوتر بوده است این وضعی که می‌فرمایید خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد و اشکالی که آقای مهدوی فرمودند پیش می‌آید که مثلاً ممکن است این دو نفر هر دو شاگرد اول باشند فرضاً یکیش مال امسال باشد یکیس مال پارسال و کار را پیچیده می‌کند اجازه بفرمایید اساس مسابقه را ما حفظ بکنیم درباره شاگرد اول که فرمودند تصدیق می‌کنم شاگرد اول یک امتیاز خاصی دارد آن کسی که نمره‌اش ۱۲/ ۵ است با آن کسی که نمره‌اش ۱۲ است تفاوت زیادی ندارد شاید اگر یک دفعه دیگر امتحان بکنند به عکس بشود اما یک نفر که شاخص شده است در یک کلاس و در تمام مراحل نمره اول دارد این امتیازش صد درصد نسبت به سایر رفقایش زیادتر است اگر بخواهیم این را تعمیم بدهیم به عقیده بنده جز پیچیده‌تر کردن کار و مشکل کردن کار نتیجه‌ای ندارد.
صارمی - بنده عرضی ندارم ولی توضیح قانع‌کننده نبود.
نایب‌رئیس - رأی می‌گیریم پیشنهاد آقایان عمیدی نوری و مهندس هدایت با تغییراتی که داده شده و اصلاحاتی که به عمل آمده است آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند)
تصویب شد پیشنهاد دیگری است قرائت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شود محصلینی که بخواهند با خرج خود برای تحصیل به خارج از کشور بروند می‌توانند از ارز دولتی به قیمت آزاد استفاده نمایند. حشمتی
نایب‌رئیس - آقای حشمتی
حشمتی - آقایان می‌دانند که خوشبختانه در کشور ما هرگونه وسایل ترقی موجود هست متأسفانه مردان کاردان و تحصیل‌کرده کم هستند این را نباید خجالت کشید و ما محتاجیم تا مدت‌های مدید به اشخاصی که بروند و تحصیل بکنند و بیایند به این کشور خدمت بکنند مثلاً کشور ما یک کشور نفت‌خیز است ولی ما یک کلاسی که بتواند متخصص تهیه بکند در کشور نداریم و تا مدت‌های مدید و شاید تا ابد باید همیشه از این حیث محتاج خارج باشیم و البته یک شخص خارجی دلش برای کشور ما نمی‌سوزد بنده فکر کردم که الان عده بسیاری از محصلین ما هستند که می‌روند امتحان می‌دهند و متأسفانه دانشگاه‌های ما محل‌شان کم است و عده بسیاری از این دانشجویان بیکار هستند مثلاً در همین دانشکده پزشکی شاید سه هزار نفر امتحان دادند و سیصد نفر بیشتر قبول نکرده‌اند معلوم نیست این عده چه باید بکنند اینها از کارهای حقیقی‌شان دست برداشته‌اند از کاسبی خودشان دست برداشته‌اند و آمده‌اند به عشق تحصیل و به عشق اینکه بتوانند با علم و دانش به کشور خدمت بکنند و حالا در وسط راه مانده‌اند و این یک بن‌بستی است که خدای نکرده بعدها عکس‌العمل دارد و در این کشور نباید یک عده تحصیل کرده را ما بیکار بگذاریم اینها هستند که وقتی بیکار ماندند ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند روزگار به آنها تنگ گرفت آنها هستند که مرتکب یک اعمالی بشوند برای آینده کشور درست نیست بنده کسی را ندارم که بخواهد از این پیشنهاد استفاده کند ولی پیشنهاد بنده این است که اجازه داده شود هر کسی که مایل است برود تحصیل بکند از ارز دولتی به قیمت آزاد استفاده بکند و با ارز قاچاق نرود محصلین ما از حالا یاد بگیرند کارهای قاچاق و کارهای نادرست را و خیال می‌کنم که این پیشنهاد به هیچ‌وجه اشکالی نداشته باشد و قبول بفرمایید.
نایب‌رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ - این پیشنهادی که فرمودند در قانون سابق تأمین شده است و در حال حاضر هر محصلی که به خارجه می‌رود در یک مدرسه‌ای خواه ابتدایی یا متوسطه عالی مشغول تحصیل باشد می‌تواند ارز دولتی با اجازه کمیسیون ارز دریافت بکند بنابراین این نظری که فرمودند کاملاً تأمین است.
نایب‌رئیس - آقای حشمتی ماده ۳ قانون سابق نظریه جنابعالی را تأمین کرده حالا برای مزید اطلاع ماده ۳ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳ - به محصلینی که بخواهند به هزینه تخصصی خود بدون کمک‌های مالی دولت برای تحصیل به خارجه بروند از طرف وزارت فرهنگ برنامه تحصیلی داده می‌شود این قبیل محصلین در تمام مدتی که مستقیماً به تحصیل اشتغال دارند با اجازه وزارت فرهنگ از ارز به نرخ فروش بانک ملی به میزانی که هیئت وزیران تعیین می‌نماید به مقداری که اعاشه و خرج تحصیل محصل در کشور مربوطه تأمین شود استفاده خواهند نمود حشمتی این توهمی بود و بنده پس گرفتم.
نایب‌رئیس - چون نظر آقای حشمتی تأمین شده بود و دیگر پیشنهادی هم نیست بنابراین رأی می‌گیریم به ماده واحده به صورت پیشنهادی که از طرف آقای صدرزاده تقدیم و تصویب شد رأی می‌گیریم به مجموع ماده با تبصره آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد. برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۹ - طرح و تصویب فوریت لایحه مبارزه با قاچاق و تشویق مخبرین و کاشفین
نایب‌رئیس - لایحه که از طرف وزارت گمرکات و انحصارات تقدیم شد چون درخواست یک فوریت شده است قرائت می‌شود و فوریت آن مطرح خواهد شد
(به شرح آتی خوانده شد)
ساحت مقدس مجلس شورای ملی
چون لایحه تهیه وسائل مبارزه با قاچاق و تشویق مخبرین و کاشفین که جزء لوایح موضوع قانون ۳۴/ ۱۲/ ۲۲ بوده و طبق قانون هشتم آذر ۱۳۳۵ در آخر اسفند ماه ۱۳۳۵ مدت اجرای آن پایان یافته و به منظور تمدید مدت اجراء طبق ماده واحده ضمن نامه شماره ۱۳۳۶۵۹۳۹/ ۴/ ۲ تقدیم شده کافی به مقصود نیست لذا ضمن معروضه حاضر مسترد و لایحه دیگر به جای آن تقدیم و تقاضای تصویب آن را با قید یک فوریت دارد. نخست وزیر. وزیر دارایی. وزیر گمرکات و انحصارات
لایحه تهیه وسائل مبارزه با قاچاق و تشویق مخبرین و کاشفین
ماده ۱ به اداره کل گمرک اجازه داده می‌شود از تاریخ اول بهمن ماه ۳۶ لغایت دی ماه ۳۸ کلیه ۳۰٪ سهام دولت را از بابت جرائم گمرکی و ما حصل فروش کالاهای قاچاق و صورت مجلس‌هایی که در مدت مزبور واریز می‌شود در حساب مخصوصی نگاهداری و از محل عواید مزبور با رعایت مقررات عمومی اقدام بخرید وسائط نقلیه دریایی و زمینی و وسایل استخبار و سایر لوازم مبارزه با قاچاق بنماید.
تبصره ۱ - سهام دولت از بابت کالاهایی که در مدت مذکور در فوق ضبط ولی تصفیه و واریز ماحصل فروش و جرائم مأخوذه آنها به بعد از دی ماه ۱۳۳۸ گردد مشمول ماده فوق خواهد بود.
تبصره ۲ - اداره کل گمرک مکلف است پس از خرید لوازم مورد احتیاج و تحویل گرفتن آن صورت‌حساب درآمد و هزینه مورد این قانون را به دیوان محاسبات تسلیم و در صورتی که مازاد باقی بماند به حساب درآمد متفرقه گمرکی تحویل خزانه‌داری کل بنماید.
تبصره ۳ - مازاد درآمد لایحه ۳۱۳۶۳۷۴/ ۱۱/ ۱۱ تهیه وسائل مبارزه با قاچاق و تشویق مخبرین و کاشفین که ضمن ۲۱ فقره لوایح موضوع قانون مصوب ۳۴۱۲۲۲ و قانون مصوب هشتم آذر ماه ۱۳۳۵ که مدت اجرای موقت آن در آخر اسفند ۱۳۳۵ منقضی گردید. طبق ماده ۱ قابل تعهد و مصرف بوده و حساب آن باید طبق تبصره ۲ ماده ۱ به دیوان محاسبات تسلیم گردد.
ماده ۲ - اداره کل گمرک مجاز است یک چهارم سهام کاشفین کشف قاچاق در مرز را پس از تنظیم صورت مجلس قانونی و قطعی ضبط برسم علی‌الحساب پرداخت و موقع واریز پرونده کسر و مستهلک نماید.
تبصره ۱ - پرداخت‌های مزبور به اعتبار ما حصل فروش کالای ضبطی و جرائم متعلقه در هر مورد از محل ذخیره قاچاق و پاتنخواه گردانی که وزارت دارایی به اختیار اداره کل گمرک خواهد گذاشت به عمل می‌آید.
تبصره ۲ - وزارت دارایی مکلف است تنخواه گردان متناسبی جهت تأمین منظور فوق بنا به درخواست اداره کل گمرک به اختیار اداره نامبرده بگذراد.
تبصره ۳ - چنانچه به حکم قطعی دادگاه جرائم وصولی قابل استرداد تشخیص داده شود اداره کل گمرک مجاز است وجوه پرداختی را از حقوق دریافت‌کنندگان استیفا نماید و مخبر است با توجه به اوضاع و احوال پرونده و زحمال کاشفین معادل سهامی که به عنوان علی‌الحساب طبق تبصره ۱ ماده ۲ در فوق پرداخت شده به هزینه قطعی ذخیره قاچاق منظور ودرصورتی که اعتبار ذخیره کافی برای تأمین منظور نباشد اداره کل گمرک اجازه دارد تمام یاقسمتی ازوجوه پرداختی برسم علی‌الحساب را به هزینه قطعی ماده ۳۱ بودجه خود که برای مبارزه با قاچاق پیش‌بینی شده منظور و تنخواه گردان دریافتی از وزارت دارایی را واریز و برای سال بعد تجدید نماید.
ماده ۴ - وزارتین دارایی گمرکات و انحصارات مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
نایب‌رئیس - فوریت مطرح است آقای خرازی (خرازی - بنده موافقم) آقای ارباب (ارباب - بنده موافقم) چون مخالفی نیست لذا رأی گرفته می‌شود. به یک فوریت لایحه‌ای که قرائت شد آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۱۰- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون دادگستری راجع به جلوگیری از قاچاق توسط وسائل نقلیه موتوری دریایی
نایب‌رئیس - گزارش کمیسیون دادگستری راجع به جلوگیری از قاچاق با وسایل موتوری دریایی شور دوم آن مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به جلوگیری از عمل قاچاق توسط وسائل نقلیه موتوری دریایی را با حضور آقای کفیل وزارت دادگستری برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداده و خبر شور اول را تأیید اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده - هر گاه قاچاق به وسیله وسائط نقلیه دریایی اعم از موتوری و غیر آن (که برای حمل قاچاق به کار می‌رود) صورت بگیرد دادگاه در صورت ثبوت جرم علاوه بر محکومیت مرتکب قاچاق حکم به ضبط وسیله نقلیه به نفع دولت صادر خواهد کرد و چنانچه وسائط نقلیه متعلق به مرتکب نباشد حکم به ضبط از طرف دادگاه موقوف به اینست که مالک با علم به استفاده آن به منظور ارتکاب قاچاق گذارده باشد.
تبصره - وسیله نقلیه از تاریخ کشف جرم تا صدور حکم نهایی توقیف و بلااستفاده خواهد ماند و چنانچه حکم لازم‌الاجراء دائر به برائت مالک نقلیه صادر شود فوراً وسیله نقلیه به مالک آن مسترد می‌شود.
مخبر کمیسیون دادگستری عمیدی نوری گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام در جلسه ۲۸ مهر ماه ۳۶ لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به جلوگیری از عمل قاچاق توسط وسائل نقلیه موتوری دریایی را با حضور آقای وزیر جنگ مورد رسیدگی قرار داده و خبر شور دوم کمیسیون دادگستری را تأیید و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد. به جای مخبر کمیسیون نظام کیکاوسی
نایب‌رئیس - آقای بزرگ ابراهیمی مخالف هستید بفرمایید.
بزرگ ابراهیمی - اینجا فقط وسایط نقلیه دریایی نوشته‌اند مثل اینکه دولت اصلاً از اصل مبدا قاچاق که با بدترین وضعی باعث اضمحلال مملکت است منحرف است. همسایه عزیز ما دولت ترکیه که با ما هم پیمان است منبع بزرگ قاچاق تریاک به آذربایجان شده است (خرازی - افغانستان هم به خراسان قاچاق می‌فرستد) افغانستان هم همینطور است بنده اولاً می‌خواستم به دولت تذکر بدهم که آذربایجانی که اصولاً از تریاک‌بری بود شاید پنج درصد یا سه درصد در آذربایجان تریاکی بود در اثر این مرحمت همسایه ما و تشریک مساعی آنها استعمال تریاک در این منطقه دارد رایج می‌شود و بدبختانه عده‌ای از ایادی و مأمورین هم که اسم‌شان را نمی‌برم در این قاچاق شرکت دارند در زمانی که در زیر سایه بندگان اعلیحضرت شاهنشاهی کشت تریاک در ایران قدغن شده است و با این وضعیت جلوگیری می‌شود روزانه بیش از صدها کیلو تریاک از مرزهای باز ترکیه وارد خاک آذربایجان می‌شود یکی دو تا از اینها را هم بعد از اینکه از قاچاقچی پول گرفته‌اند اجازه دادند رد بشود بعد یکی از آقایان که پول گرفته بود برای حفظ حیثیت آمد گرفت درست سی و پنج کیلو تریاک ترکیه در قهوه‌خانه غرخلر بین مرند و خوی گرفتند جناب آقای شجاع خان می‌دانند چه عرض می‌کنم حالا آمده‌ایم روی قاچاق بنادر جنوب با وسائل موتوری دریایی فکر می‌کنیم بهتر بود که دولت هر وسیله‌ای دارد اعم از دریایی و زمینی و آسمانی و خدایی روی آن فکر می‌کرد برای این که با این وضع فکر می‌کنم بارهای تریاک سیاه نامرغوب از ترکیه همسایه عزیز ما وارد ایران بشود و در خیابان‌های تهران راه بیفتد آقایان مثل اینکه اصلاً منحرف هستند که در کجا چه اتفاقی می‌افتد به این جهت بنده می‌خواستم تذکر بدهم که این لایحه برگردد به کمیسیون و دولت یک لایحه برای جلوگیری از قاچاق به وسیله همه وسائل بیاورد بدتر از قاچاق نایلون و مخمل و قند و چای قاچاق تریاکست که خانمان برانداز است (صحیح است) منظورعرض بنده این تذکر بود
نایب‌رئیس - آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری – موضوعی که مربوط به این لایحه است و در شور دوم آن هم بحث می‌شود و البته تصدیق خواهید فرمود که در شور دوم هم پیشنهادی داده نخواهد شد مربوط به قاچاق به وسیله نقلیه دریایی اعم از موتوری و غیرآنست و تصور می‌کنم ناطق محترم هیچ‌گونه اشکال و اعتراضی از نظر این لایحه ندارند یک تذکری به مناسبت موضوع راجع به قاچاق تریاک دارند که البته به جای خود یک امر صحیحی است ما که در مبارزه شدید با تریاک هستیم ما که این فداکاری را کردیم که خودمان را از عداد کشورهای تولیدکننده تریاک خارج بکنیم و یک قدم بلندی از نظر اصلاحات اجتماعی مملکتی برداشته‌ایم که نام ما در محافل جهان به قدر خودش بالا رفته است قانونی داریم راجع به مبارزه با قاچاق تریاک که به موجب آن قانون هرگونه عملی را می‌توانیم انجام بدهیم خود موضوع قاچاق تریاک قانون خاصی دارد و مجازات شدیدی هم دارد و ما وظیفه‌مان است که قوانین خودمان را در اجرایش دقیق‌تر باشیم والا همچو نیست جناب آقای بزرگ ابراهیمی که ما قانونی برای مجازات قاچاق تریاک نداشته باشیم قانون مجازات قاچاق تریاک از بیست سال پیش سی سال پیش خیلی قبل از قانون منع کشت خشخاش تصویب شده است بحث بر سر اجرای آنست البته این تأخیر یا نقص در اجراییات در بسیاری از امور هست که بایستی به تدریج این نقص رفع بشود اما این مطلبی که راجع به ترکیه فرمودند به نظر بنده اینطور نیست ترکیه تا آنجا که بنده اطلاع دارم خودش یک قانون بسیار شدیدی راجع به تریاک دارد حتی مجازات حبس‌های مجرد و با اعمال شاقه. حسن مناسباتی هم بین ایران و ترکیه هست ما دو کشوری هستیم هم پیمان وقتی که ما در پیمان بغداد همکاری سیاسی بزرگ‌تری داریم این مسائل جزیی است که البته اگر چنین چیزی هم باشد باید یک تذکری داده شود بنده خیال نمی‌کنم که هیچ‌وقت دولت ترکیه در این خصوص نظری داشته باشد آن هم دولی که خودش استعمال تریاک را منع کرده و مجازات شدید برای ابتلاء تریاک در کشور خودش قائل است این دولت به هیچ‌وجه چنین نظری نسبت به هم پیمان و دوست خودش ندارد ما باید شدیداً با قاچاق تریاک مبارزه بکنیم و از قراری هم که بنده شنیده‌ام دولت چون کمال علاقه را به موضوع مبارزه با تریاک دارد شاید در مقام تهیه طرحی هستند که بیاورند به مجلس برای اینکه مجازات قاچاقچی‌های تریاک را شدیدتر بکنند و این البته به موقع خودش خواهد شد.
بزرگ ابراهیمی - آقا شما سیاسی هستید و بنده دهاتی من راجع به دولت ترکیه نگفتم. چند نفر قاچاقچی را گفتم شما چرا مطلب بنده را تحریف می‌کنید.
نایب‌رئیس - آقای معاون وزارت گمرکات.
معاون وزارت گمرکات (خطاطان) - فرمایشی که جناب آقای بزرگ ابراهیمی فرمودند چون راجع به یک مورد به خصوصی بود که بنده نمی‌خواهم وارد بشوم ولی به طور کلی حضور آقایان محترم خواستم عرض کنم که وزارت گمرکات که یک وظیفه مهم و خطیری برای جلوگیری از قاچاق دارد از هر نظری که آقایان نمایندگان بدهند استفاده می‌کند. البته این وزارت‌خانه ایست جدیدالتأسیس و حقا از تمام افکاری که برای پیشرفت کار ما مناسب است استفاده خواهد شد و در این قسمت آقایان محترم به هیچ‌وجه نگرانی نخواهند داشت و برای اجرای همین منظور لایحه‌ای که امروز تقدیم شده است به مجلس شورای ملی این موارد گنجانده شده و علاوه بر آن لایحه تعرفه گمرکی که گذشته در آنجا هست لایحه گارد مسلح گمرکی هم که به تصویب رسید که این گارد مسلح گمرک هم یک دستگاه جدیدالتأسیس است خوشبختانه اکثر آقایان نمایندگان محترم اگر مجال این را داشته باشند که آمار قاچاق‌های این سه چهار ماهه را توجهی بفرمایند ملاحظه خواهند فرمود که ماهم ساکت ننشسته‌ایم و مخصوصاً فرمانده بسیار شریفی در رأس این گارد قرار گرفته یعنی تیمسار سرتیپ کاتوزیان که گمان می‌کنم آقایان نمایندگان محترم تصدیق بفرمایند که ایشان در کارها کمال جدیت را دارند اگر آقایان محترم یک قدری مجال به ما بدهند که این لوایحی که تقدیم شده است تصویب بشود و ما فرصتی داشته باشیم که قدم‌های مؤثرتری برداریم اطمینان دارم به نحو بسیار مؤثر و مطلوب جلوی قاچاق گرفته خواهدشد و در قسمت نمایندگان محترم نظرشان تأمین بشود و در این قسمت به هیچ‌وجه نگرانی نباشد.
(ابراهیمی - بنده اعتراضی به آقایان ندارم عرض می‌کنم در مرز ترکیه پر از قاچاق است بروید جلویش را بگیرید) عرض کنم که جناب آقای ابراهیمی وزارت گمرکات که تأسیس شده است یک وزارت‌خانه جدیدالتأسیسی است گارد مسلح هم که الان تشکیل شده است ما به کلی فاقد وسایل هستیم لایحه‌ای که امروز تقدیم شده به مجلس محترم شورای ملی برای اینست که ما یک مجوزی تحصیل بکنیم که این وسایل را در اختیار داشته باشیم که با آن وسایل جلوی قاچاق را از هر جهت بگیریم.
نایب‌رئیس - چون دیگر درخواست مذاکره‌ای نشده است رأی می‌گیریم به ماده واحده و تبصره آن آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است (گفته شد مخالفی نیست)
چون درخواست مذاکره نشده است لذا به مجموع ماده رأی می‌گیریم آقایانی که مجموع ماده و تبصره آن موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد چون قبلاً در مجلس سنا به تصویب رسیده است برای اجراء به دولت ابلاغ می‌شود.
۱۱- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
نایب‌رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه خواهد بود دستور لوایح موجود
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی - عماد تربتی