مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ آبان ۱۳۲۳ نشست ۷۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۷۶
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۹ آبان ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات آقای رئیس راجع به نطق قبل از دستور
۳- مذاکره در دستور
۴- قرائت گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به اعلام جرم آقای فرخ بر علیه آقای سهیلی و ارجاع آن به کمیسیون دادگستری
۵- قرائت و تصویب هفت فقره خبر مرخصی آقایان نمایندگان
۶- مذاکره درگزارش کمیسیون بودجه نسبت به سازمانهای وزارت خانه‌ها و ادارات دولتی
۷- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای وزیر پیشه و هنر راجع به لغو انحصار پیله
۸- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و بیست دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای آقا سید محمد صادق طباطبایی تشکیل گردید.
صورت مجلس روز یکشنبه ۷ آبان ماه ۱۳۲۳ را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
(اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غایبین با اجازه- آقایان: ساسان- مظفرزاده.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: تربتی- گیو- اخوان- کفایی- عامری- آصف- قبادیان- گرگانی- سید ضیاءالدین- دکتر شفق- مهندس فریور- معدل- رفیعی- کام‌بخش- ایرج اسکندری- دکتر فلسفی۰
دیر آمدگان بی‌اجازه- آقایان: بیات- نقابت- حیدرعلی امامی- فرود- دکتر زنگنه- شریعت‌زاده- فیروزآبادی- حکمت- دکتر کیان.)
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - اعتراضی بر صورت مجلس هست؟ (گفته شد - خیر) صورت مجلس تصویب می‌باشد.
۲- بیانات آقای رئیس راجع به نطق قبل از دستور
رئیس - آقایان محترم مستحضرند که تعیین دستور جلسه را نظامنامه به نظر مجلس واگذار کرده است و بنده هم همیشه همین کار را می‌کردم و راجع به دستور از مجلس رأی گرفته‌ام و حتی درباره بعضی از موضوع‌ها دو دفعه رأی گرفته-ام البته تا وقتی که نظامنامه این طور تعیین کرده است بنده و هر کس دیگری که هم باشد باید این کار را بکند و وظیفه‌مان همین است که برطبق نظامنامه دستور مجلس را برای مجلس واگذار کنیم راجع به نطق قبل از دستور هم اگر یک نفر اجازه خواسته است به آقایان عرض کرده‌ام اگر مجلس رأی داد.
که نطق کرده‌اند و اگر مجلس رأی نداده رد کرده‌ایم بنابراین بنده غیر از این هم نمی‌توانستم کاری بکنم. (صحیح است) و وظیفه من همین بوده است در جلسه قبل گفته شده است که هیئت رئیسه اجازه نطق قبل از دستور را نمی‌دهند در صورتی که این طور نبوده است رئیس یا نائب رئیس اجازه را باید بدهند به هیئت رئیسه آن هم البته با نظر خود مجلس (صحیح است) و همیشه نظر مجلس رعایت می‌شده است حتی مگر بنده بعضی وقت به مجلس عرض کرده‌ام که مانعی ندارد ولی مجلس گفته است که دستور البته بنده هم بایستی تبعیت کنم مربوط به شخص بنده نیست. (صحیح است)
جمعی از نمایندگان - دستور
رحیمیان - بنده مخالفم
اردلان - بنده موافقم
رئیس - شما با ورود در دستور مخالفید؟
رحیمیان - بلی
رئیس - بفرمایید
رحیمیان - عرض کنم جلسه قبل آقای دکتر مصدق شرحی بیان فرمودند بنده لازم می‌دانم که بر اثر آن اجازه داده شود که آقایان صحبت کنند.
اردلان - بنده با نطق قبل از دستور مخالفم
رئیس - بفرمایید
اردلان- عرض کنم که مجلس شورای ملی راه افراط و تفریط را گرفته است یک وقت چند هفته می‌گذرد که اجازه نطق قبل از دستور را به هیچ کس نمی‌دهند و یک وقت هم مثل جلسه گذشته تمام وقت مجلس به نطق قبل از دستور می‌گذرد آنچه بنده تصور می‌کنم این است که به حد کفایت مذاکره شده است و باید وارد کارهای جاری مجلس بشویم. (صحیح است).
رئیس - رأی می‌گیریم. آقایانی که با ورود در دستور موافقند قیام نمایند.(اکثر برخاستند) تصویب شد. آقای مجد ضیایی پیشنهاد کرده‌اند که قبل از شروع به دستور ماده ۴۴ نظامنامه قرائت شود.
یک نفر از نمایندگان - بخوانید
رئیس - ماده ۴۴ نظامنامه قرائت می‌شود
ماده ۴۴ - هر نماینده که از وزیری می‌خواهد استیضاحی نماید…
مجد ضیایی - آقا اشتباه است ماده ۱۴۴ نظامنامه است.
رئیس - ماده ۱۴۴ نظامنامه قرائت می‌شود:
ماده ۱۴۴ - هر تماشاچی که باعث اغتشاش مذاکرات یا اختلال نظم شود فوراً به محاکم مرجع جلب می‌شود.
دکتر اعتبار - این امروز مورد ندارد
رئیس - آقای مجد ضیایی
مجد ضیایی - در جلسه گذشته ملاحظه فرمودید یک اندازه‌ای انتظامات مجلس به هم خورده بود مجلس شورای ملی یک مقررات و انتظامات خاصی دارد که باید کاملاً مراعات شود ممکن است بعضی اشخاص آگاه نباشند و یک اقداماتی بکنند از قبیل دست زدن و خندیدن و غیره این است که بنده تقاضا کردم برای اطلاع تماشاچیان مقررات مجلس خوانده شود و آنها هم آگاه باشند چون عمل مجلس باید سرمشق مجامع دیگر شود و حفظ انتظامات داخلی مجلس هم با خود ملت است.
رئیس - مکرر عرض کرده‌ام و ماده نظامنامه هم خوانده شده که تماشاچی‌ها به هیچ وجه نباید در مجلس اظهار احساسات نمایند و مکرر هم گفته شده که برخلاف نظامنامه رفتار نکنند.
نمایندگان - صحیح است.
۳ - مذاکره در دستور
رئیس - عرض کنم آقای طوسی پیشنهاد کرده‌اند که اعتبارنامه آقای مراد اریه مطرح شود ولی آقای امینی پیشنهاد می‌کنند که اصلاً اعتبارنامه‌ها از دستور خارج شود.
امینی - اجازه می‌فرمایید توضیح بدهم؟
رئیس - بفرمایید.
امینی - بنده توضیح زیادی نمی‌دهم عقیده دارم برای این که آقایان مخالفین بیشتر بتوانند در پرونده دقت کنند و بیشتر بتوانند مطالعه نمایند امروز اعتبارنامه‌ها از دستور
خارج شود و به جلسه بعد موکول شود امروز گزارش کمیسیون بودجه چون مهم‌تر است مطرح شود. (صحیح است)
رئیس - آقای طوسی
طوسی - عرض کنم که این موضوع اعتبارنامه‌ها همان طور که فرمودند و سوابق هم هست وقتی که در دستور گذارده شد حتماً بایستی مطرح شود و این خبرها مدتی است در شعبه‌های مربوطه معطل بوده است و آقایان هم ملاحظه فرموده‌اند بنده اینجا باید صریحاً عرض کنم که مدت چهار ماه است که منتظر طرح این اعتبارنامه هستم و یک عرایض لازمی است که بایستی عرض کنم و به علاوه مجلس شورای ملی و دولت اطلاع دارند و خاطر مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاهی هم واقف است که بنده باید مسافرت کنم و تا عرایضم را نکنم نمی-توانم بروم این موضوع را بایستی تمام کنم و بعد بروم.
رئیس - رأی می‌گیرم به پیشنهاد آقای امینی که اعتبارنامه‌ها از دستور خارج شود آقایانی که موافقند قیام نمایند.(اکثر برخاستند) تصویب شد.
۴ - قرائت گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به اعلام جرم آقای فرخ بر علیه آقای سهیلی و ارجاع آن به کمیسیون دادگستری
رئیس - آقای فرخ فرمایشی داشتید؟
فرخ - عرض کنم خبرهایی که مربوط است به کمیسیون عرایض و دادگستری یک مدت قانونی دارد که باید در آن مدت گزارشش به عرض مجلس برسد بعضی مسائلی هست که راپورتش مدتی است رسیده و چون خیلی مختصر است و رأی هم نخواهد داشت استدعا می‌کنم بفرمایید در مجلس قرائت شود.
طوسی - بنده توضیح مختصری دارم اجازه می‌فرمایید؟
فرخ - توضیح ندارد
دکتر اعتبار - توضیح ندارد.
رئیس - آقای طوسی
طوسی - بنده یک دفعه دیگر لازم است که جلب توجه آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی را بکنم بنده عرض کردم که نمی‌توانم بمانم و الزام به مسافرت دارم اگر نرم ممکن است در یک گوشه مملکت خطراتی اتفاق بیفتد و آقایان هم ممکن است دچار پشیمانی شوند بنابراین اگر اجازه ندهند من عرایضم را بکنم ناچارم برای حفظ آبروی خودم و صلاح کشور هم که باشد در روزنامه‌ها و جراید مطالب خود را بنویسم و در همه جا خواهم گفت و استدعا دارم آقایان اگر این نظر را ندارید این موضوع سنبل شود اجازه نفرمایید تا من برگردم این موضوع مطرح شود.(صحیح است)
رئیس - گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به اعلام جرم از طرف آقای فرخ بر علیه آقای سهیلی قرائت می‌شود:
ریاست محترم مجلس شورای ملی - اعلام جرم از طرف آقای فرخ نماینده مجلس بر علیه آقای علی سهیلی نخست وزیر سابق نسبت به انتخابات تبریز و اهر که برای رسیدگی به کمیسیون عرایض فرستاده شده بود مورد مطالعه قرار گرفت با توجه به مدارک ضمیمه اعلام جرم که به امضای آقای فرخ مصدق شده و به طوری که نوشته‌اند اصل آنها نزد خودشان است کمیسیون عرایض و مرخصی طبق مقررات قانون محاکمه وزرا موضوع را قابل توجه و ادامه تحقیقات دانسته و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس - رجوع می‌شود به کمیسیون دادگستری
۵ - قرائت و تصویب هفت فقره خبر مرخصی آقایان نمایندگان
رئیس - چند فقره گزارش مرخصی آقایان است اگر اجازه می‌فرمایید خوانده شود؟
نمایندگان - بسیار خوب.
رئیس - گزارش مرخصی آقای مجد ضیایی قرائت می‌شود:
آقای مجد ضیایی درخواست ۲۷ روز مرخصی از ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند مورد موافقت کمیسیون واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس - مخالفی نیست. (اظهار شد - خیر) آقایانی که با مرخصی آقای مجد ضیایی بر طبق گزارش موافقند قیام نمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای سیف‌پور قرائت می‌شود:
آقای سیف‌پور درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ ۲۲ خرداد ۲۳ نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می-شود.
رئیس - مخالفی نیست (اظهار مخالفتی نشد) آقایانی که با یک ماه مرخصی آقای سیف‌پور فاطمی موافقند قیام نمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای گرگانی قرائت می‌شود:
آقای گرگانی درخواست یک ماه مرخصی از ۱۶ مهر ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شد اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس - آقایانی که با یک ماه مرخصی آقای گرگانی موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
گزارش مرخصی آقای کام‌بخش قرائت می‌شود:
آقای کام‌بخش درخواست ۲۰ روز مرخصی از تاریخ ۳۰ مهر ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می-رسد.
رئیس - مخالفی نیست؟ آقایانی که با ۲۰ روز مرخصی آقای کام‌بخش موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای دکتر شفق قرائت می‌شود:
آقای دکتر شفق درخواست ۲۰ روز مرخصی از تاریخ ۱۶ مهر ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود:
رئیس - مخالفی نیست؟ (اظهار مخالفتی نشد) آقایانی که با ۲۰ روز مرخصی آقای دکتر شفق موافقند قیام نمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای ذوالفقاری قرائت می‌شود:
آقای ذوالفقاری درخواست ۱۳ روز مرخصی از تاریخ ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند مورد موافقت کمیسیون واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود:
رئیس - مخالفی نیست؟(اظهار شد - خیر) آقایانی که با ۱۳ روز مرخصی آقای ذوالفقاری موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای گله‌داری قرائت می‌شود:
آقای گله‌داری درخواست تمدید ۱۱ روز مرخصی از تاریخ انقضاء ۲۰ روز مرخصی سابق خودشان نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس - مخالفی نیست؟ آقایانی که با ۱۱ روز تمدید مرخصی آقای گله‌داری موافقند قیام نمایند.(اکثربرخاستند) تصویب شد.
۶ - مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه نسبت به سازمانهای وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی
رئیس - گزارش کمیسیون بودجه راجع به سازمانهای وزارتخانه‌ها مطرح است ماده واحده خوانده می‌شود:
ماده واحده - دولت مکلف است برای این که بودجه کل کشور پایه مرتبی داشته باشد سازمان کلیه وزارتخانه‌ها و ادارات را تا روز دهم آذر و سازمان وزارت دارایی را تا آخر آذر ماه سال جاری به کمیسیون بودجه تسلیم نمایند و کمیسیون بودجه به این سازمان‌ها رسیدگی نموده و پس از جرح و تعدیل آنها را اساس بودجه سال ۱۳۲۴ قرار خواهد داد سازمان‌هایی که به این ترتیب به تصویب کمیسیون بودجه می‌رسد به عنوان آزمایش تا دو سال ملاک عمل وزارتخانه‌ها و ادارات خواهد بود.
روحی - بنده مخالفم با طرح این گزارش مخالفم….
رئیس - بفرمایید
روحی - عرض کنم نه نماینده دولت حضور دارد و نه مخبر کمیسیون بودجه نمی-دانم این لایحه چطور مطرح می‌شود؟ در لوایح دولت باید نماینده دولت حاضر باشد آقای مخبر کمیسیون بودجه هم که تشریف ندارند مثلاً الان بنده یک اصلاحی به نظرم آمده پیشنهاد داده‌ام شاید مورد قبول واقع شود کدام مخبر قبول می‌کند؟ بنابراین طرح این لایحه مخالف شئون مجلس و مقررات قانونی است.
دکتر اعتبار - مربوط به دولت نیست.
اردلان - بنده منشی کمیسیون بودجه هستم و حاضرم این مربوط به دولت نیست.
رئیس - (خطاب به آقای روحی) آقا این سابقه دارد آقای رئیس کمیسیون بودجه هم تشریف دارند اجازه بفرمایید مطرح شود.
ملک‌مدنی- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
ملک‌مدنی - عرض کنم این گزارش کمیسیون بودجه است مربوط به دولت نیست احتیاجی ندارد که دولت در مجلس باشد یک خبری است که کمیسیون بودجه به مجلس داده است برای این که یک عملی است مربوط به بودجه سال ۱۳۲۳ که می‌خواهد کسب اجازه بکند تا بتواند روی آن عملیاتی بکند اگر مخبر کمیسیون بودجه در مجلس حاضر نیست کسان دیگری هستند اعضا و منشی‌های کمیسیون هستند و می‌توانند دفاع کنند بنابراین اشکال و مانعی از لحاظ نظامنامه مجلس ندارد و اجازه بفرمایید طرح شود.(صحیح است)
رئیس - آقای محمد طباطبایی
محمد طباطبایی - عرض کنم علاوه بر این اشکال واردی که آقای روحی فرمودند مطابق نظامنامه مجلس اگر بفرمایید کدام ماده؟ شاید پنج. شش ماده را لااقل بتوانیم بخوانیم که این لایحه و امثال این لایحه قابل طرح در مجلس نیست یک مرتبه دیگر هم بنده اینجا به عرض رساندم مطلبی که در مجلس عنوان می‌شود از دو صورت خارج نیست یا یک لایحه قانونی است که از طرف دولت پیشنهاد می-شود یا طرح قانونی است که اشخاص و افراد نمایندگان پیشنهاد می‌کنند و الا خارج از این دو صورت هر چیزی که تقدیم مجلس شود قابل طرح نیست و شق ثالثی هم ندارد بنابراین کمیسیون‌ها حق تقدیم لایحه از طرف دولت یا به عنوان دولت به مجلس را ندارند.(صحیح است)...
اردلان - این طور نیست.
محمد طباطبایی - توجه بکنید اگر یک قدری دقت کنید خواهید دید که همین طور است که من می‌گویم اگر شق ثالثی در نظامنامه سراغ دارید بفرمایید و بخوانید. دو جور مطلب ممکن است کمیسیون بودجه به مجلس بیاورد یک وقت عنوان مطلب قانونی است یک وقت هم ممکن است چند نفر از آقایان نمایندگان طرحی تهیه کنند که می‌آید به مجلس و جریان خودش را طی می‌کند بنده تعجب می‌کنم آیا مخبر کمیسیون بودجه قائم مقام دولت است؟ وکیل دولت است؟ کمیسیون بودجه کیست؟ این چه معنی دارد بنده همچو قانونی تا به حال ندیده‌ام همچو سابقه‌ای در تمام ادوار تقنینه نیست اگر می‌خواهید سازمان اداری را تغییر بدهید یا تجدید نمایید ممکن است یک لایحه قانونی بیاورید به مجلس اگر آقایان نمایندگان می‌خواهند دولت را مکلف کنند به این عمل که بنده هم موافق هستم با این عمل بنابراین باید طرح قانونی پیشنهاد کنند و برود به کمیسیون جریان خودش را طی کند و بیاید به مجلس تصویب شود این که کمیسیون بودجه ماده واحده آورده است به مجلس آخر آقایان ملاحظه بفرمایید این کار غلطی است؟ این چه سابقه‌ای است؟ این که در نظامنامه عنوان قانونی ندارد و بنده مخالفم.
اردلان - بنده توضیحی دارم.
رئیس - شما مخالفید؟
اردلان - باید توضیحی بدهم بنده با طرح آن موافقم.
رئیس - بفرمایید.
اردلان - عرض کنم گذشته از این که آقای رئیس کمیسیون بودجه تشریف دارند. بنده هم که منشی کمیسیون بودجه هستم در اینجا حاضرم و توضیح لازم عرض خواهم کرد آقای محمد طباطبایی توجه نفرمودند که دولت بودجه مملکتی را تقدیم مجلس کرد مجلس هم آن را ارجاع به کمیسیون بودجه کرد. و این خبر که فعلاً ملاحظه می‌فرمایید روی لایحه دولت است که به کمیسیون ارجاع شده است.
محمد طباطبایی - این را دولت آورده؟
اردلان - و کمیسیون هم روی آن لایحه این خبر را به مجلس تقدیم کرده است چون مدتی است که آن لایحه از طرف مجلس به کمیسیون بودجه آمده است (روحی - این غیر از آن است آقا) ما که اعضای کمیسیون بودجه هستیم آمدیم
نشستیم و این بودجه‌ها را دانه دانه رسیدگی کردیم برخوردیم به این که اگر ما این بودجه‌ها را بخواهیم روی همین سازمان‌هایی که هست تصویب کنیم برای ما مقدور نیست. بنابراین آمدیم و این لایحه را تقدیم مجلس کردیم و این هم هیچ مانعی ندارد و یکی از قدم‌های بسیار برجسته‌ای است که اگر ما بتوانیم این قدم را برداریم بسیار کار خوبی انجام داده‌ایم شما هم که در اصل مطلب موافقت دارید به نظر بنده جنابعالی هم موافقت بفرمایید که این اجازه را مجلس بدهند و یک کار مهمی از پیش ببریم.
رئیس - آقای فرمانفرمائیان
فرمانفرمائیان - بنده در اصل لایحه عرض داشتم.
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - عرض می‌کنم نظیر این مطلب تقریباً در یک ماه چهل رو پیش به مجلس تقدیم شد باز هم بعضی از آقایان همین فرمایشات را کردند ولی اکثریت قریب به اتفاق مجلس شورای ملی رأی داد و تصویب کرد برای این که البته مجلس شورای ملی اختیار دارد که آئین‌نامه مجلس شورای ملی را تغییر بدهد و هیچ مانعی ندارد آئین‌نامه مجلس برای انتظام کار مجلس است و با خود مجلس شورای ملی است اما در قسمت این لایحه مدت‌ها در اینجا مذاکره شده است کمیسیون بودجه چه گفته است کمیسیون بودجه گفته است که دولت مکلف باشد در ظرف چهل روز سازمان هر وزارتخانه را تهیه کند و به مجلس بیاورد و محلس هم رسیدگی کند و رأی بدهد این مطلب تازه نیست آقای روحی هم که خودشان طرفدار این موضوع بودند که هر وزارتخانه باید یک سازمانی داشته باشد که روز دستخوش تغییرات هر وزیری نشود همان طور که وزارت دادگستری ما بین وزارتخانه‌ها یک سازمانی دارد که قانونش از مجلس گذشته است ما می‌گوییم که وزارتخانه‌های دیگر هم باید سازمان داشته باشند و دولت را مکلف کنیم که قانون سازمان وزارتخانه‌ها را به مجلس بیاورد که ما بودجه‌هامان را روی سازمان تصویب کنیم من باب مثال عرض می‌کنم یک سال می‌بینیم که فلان وزارتخانه پنج تا اداره در مرکز دارد سال دیگر می‌بینیم شش اداره شد هفت اداره شد و ما می‌خواهیم یک کاری کنیم که این ادارات ثابت باشد که تشکیلات هر وزارتخانه در مرکز و ولایات معین و معلوم باشد که مجلس هم بتواند به بودجه وزارتخانه‌ها رأی بدهد. بنابراین بنده اشکالی از نظر قانون در تصویب این خبر نمی‌بینم.
رئیس - نظر بنده هم موافق است. با نظریه آقای ملک‌مدنی
طباطبایی - نظر آقا مناط نیست.
رئیس - برای این که این لایحه تازه نیست لایحه مستقل نیست گزارش کمیسیون بودجه است و سابقه بسیاری هم دارد می‌شود طرح کرد در هر حال چون محل اختلاف است باید رأی بگیریم.
دکتر عبده - بنده با نظر آقای ملک مخالفم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید.
دکتر عبده- همان طور که آقای طباطبایی به عرض مجلس شورای ملی رساندند آئین‌نامه مجلس باید طرح یک لایحه در مجلس شورای ملی یک ترتیب خاصی را پیش بینی کرده است و به موجب آئین‌نامه و به موجب قانون اساسی غیر از رعایت این ترتیب میسر نیست که یک مطلبی در مجلس شورای ملی طرح شود مضافاً به این که ملاحظه می‌فرمایید در این که اصولاً هر وزارتخانه باید یک سازمانی داشته باشد محل اشکال نیست و اگر مجلس هم دولت را مکلف بکند که لایحه راجع به سازمان ادارات را بیاورد به مجلس بسیار کار خوبی است ولی این کار باید تحت یک قاعده و قانونی باشدکه به عنوان طرح قانونی از طرف چند نفر از نمایندگان تهیه شود و در مجلس قرائت شود و از مجلس به کمیسیون مبتکرات برود و به کمیسیون‌های مربوطه مراجعه شود لایحه سازمان وزارت دادگستری و یا پیشه و هنر از کمیسیون بودجه نمی‌تواند بگذرد برای این که ورود در این قسمت مستلزم صلاحیت و شایستگی است و کمیسیون مربوطه صلاحیت رسیدگی را دارد تشخیص آن هم مخصوص مجلس شورای ملی است در این که وزارتخانه‌های ما اگر دارای سازمان باشند خیلی به جا و شایسته است حرفی
نیست و مطلوب همه است ولی اجازه ندهید که برخلاف اصول رفتاری بشود یعنی از راه خودش باید باشد ممکن است همین امروز یک طرحی تهیه کنیم و این طرح از مجلس با قید دو فوریت بگذرد و تصویب شود و بعد برود به کمیسیون‌های مربوطه نه این که کمیسیون بودجه شخصاً تصمیم بگیرد بنده خواستم این موضوع را هم عرض کنم که آن مطلبی را که کمیسیون بودجه گزارش داده است مربوط به بودجه ۱۳۳۲ نیست بلکه مربوط به سازمانی است که در سال ۱۳۲۴ باید مورد عمل قرار بگیرد و بنده تصور می‌کنم که این مربوط به عمل این کمیسیون بودجه نیست و البته اکثریت هر کاری را می‌تواند بکند ولی ما از راه اصول و آئین‌نامه نباید منحرف شویم ممکن است طرحی تهیه شود و دولت را مکلف کنند در ظرف مدت معینی لایحه سازمان وزارتخانه‌ها را به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
رئیس - بنده تصور می‌کنم که بودجه یک امری است که مجلس می‌تواند به وسیله آن همه جیز را بر دولت تحمیل کند:
جمعی از نمایندگان - این طور نیست
دکتر طاهری - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای دکتر طاهری بفرمایید
دکتر طاهری - این جریاناتی که امسال راجع به بودجه‌ها پیدا شد و عملیاتی را که کمیسیون بودجه و مجلس غیر از معمول سنوات پیش عمل کرد ناشی از یک موضوعی بود که حالا عرض می‌کنم مطابق قانون اساسی بودجه‌های کل کشور برای سال بعد باید در نصف آخر سال جاری به مجلس تقدیم شود و پیش از خاتمه سال تصویب شود تا در سال آینده از اول سال بودجه تصویب شده وزارتخانه‌ها مورد عمل قرار بگیرد این نص قانون اساسی است ولی چند سال بود که دولت نمی-توانست این کار را بکند اول سال بودجه را می‌آورد و در نیمه سال هم بودجه‌های تفصیلی را می‌آورد تا وقتی که اینها تصویب می‌شد آخر سال بود و تمامش به یک دوازدهم و دو دوازدهم گذشته بود امسال هم همان وضعیت پیش آمد یعنی دو ماه از سال گذشته بودجه‌ها به مجلس داده شد و یک ماده واحده درش بود که دولت بتواند این بودجه‌ها را در سال جاری عمل کند کمیسیون بودجه مخالفت کرد و کشمکش زیادی شد و خود بنده اتفاقاً نظرم با اکثریت کمیسیون فرق داشت ولی چون همیشه بنده تابع اکثریت هستم نظرم اکثریت را قبول کردم قرار شد که ما امسال بودجه‌ها را دقیقاً رسیدگی کنیم این نظر اکثریت بود یعنی مثل همیشه همین طور یک دوازده دو دوازدهم تا آخر سال نگذرد و باز در آخر سال ما یک بودجه عمل شده را بی‌خود تصویب کنیم و دو مرتبه سال آینده بودجه بیفتد به دو ماه از سال گذشته گفتیم که ما باید بودجه‌ها را دقیقاً رسیدگی کنیم پس لازمه‌اش این بود که بودجه امسال اصلاً به طور یک دوازدهم بگذرد چون کمیسیون بودجه وقتی که بخواهد دقیقاً رسیدگی کند تا آخر سال طول می‌کشد پس چه کار کنیم چندین جلسه با حضور دولت مذاکره شد اختلاف و کشمکش‌های زیادی شد بالاخره تصمیم گرفته شد که برای این کاری که سال‌ها هست و یک سال عقب افتاده از وسط این یک سال را برداریم که وصل شود به سال دیگر و دوبار بتوانیم مطابق قانون اساسی هر بودجه را در نیمه سال قبل به تصویب برسانیم برای سال بعد گفتیم که امسال ما مجبور می‌شویم همه‌اش را به یک دوازدهم بگذرانیم و این بودجه را دقیقاً رسیدگی کنیم که پایه بودجه سال ۱۳۲۴ شود وقتی که این طور شد یک محظوراتی پیش آمد یکی این که خوب این بودجه‌ها که یک دوازدهم پرداخته شود مثل اسفند سال گذشته یک اشکالی دارد چون اضافاتی که به بعضی از وزارتخانه‌ها داده شده برای اصلاحات کشور از قبیل پنج میلیون تومان به فرهنگ که چند روز پیش تصویب فرمودند چهار میلیون برای بهداری چهار میلیون به کشاورزی اینها می‌ماند و نمی‌توانند کاری بکنند کمیسیون بودجه یک خبری داد به مجلس اجازه گرفت از مجلس که آن اضافات وزارتخانه‌ها را که مورد احتیاج است تصویب کند و خبرش را به مجلس بدهد که کارش لنگ نماند و یکی هم مال وزارت فرهنگ
بود که عرض کردم چندی پیش خبرش را داد به مجلس و مجلس هم تصویب کرد و اجازه‌اش را هم آمد از مجلس گرفت و سابقه هم نداشت و همین مذاکرات هم شد. و چون مجلس دید نظر کمیسیون بودجه برای اصلاح است موافقت کرد که این اختیار را داشته باشد که این اضافات را وزارتخانه‌ها بگیرند و خبرش را به مجلس بدهد و حالا یک قسمت دیگر هم خبر داده کمیسیون بودجه و آن این است راجع به خرج سفر راجع به سوخت و هزینه‌ها است که چون امسال این مخارج فرق کرده است اینها را هم مجلس باید اجازه بدهد که بهشان بدهند. (طباطبایی - پیشنهاد خرج هم که می‌کند؟!) ابداً اینها در بودجه دولت هست البته اعتبار هر بودجه‌ای منظور است این بودجه‌ای است که دولت تقدیم کرده است شما می‌گویید که این بودجه را برای امسال نمی‌خواهیم عمل کنیم ورودی دوازدهم می‌خواهیم ببریم اینها ازش موضوع شده و الا این همان پیشنهاد دولت است که تقدیم مجلس شده و کمیسیون بودجه امسال پیشنهاد اضافه خرج نمی-کند چون اگر بکند مجلس کم می‌کند و البته این پیشنهاد هم خواهد رسید از کمیسیون بودجه بعد موضوع رسیدگی بودجه‌ها است با این معنی که این بودجه-هایی را که داده‌اند پایه بودجه سال ۱۳۲۴ بشود و خواستند دفعاً این را مورد مطالعه قرار بدهند ولی به این اشکال برخوردند که خوب ما حالا این کار را که می-کنیم یک وزیر دیگری که می‌آید هر روز این تشکیلات را زیر و رو می‌کند پس ما باید این را پا بر جا و محکم کنیم که اقلاً برای دو سال آزمایش وزارتخانه‌ها یک سازمانی داشته باشند که حالا ما می‌خواهیم بودجه‌ها را برای سال ۱۳۲۴ تهیه کنیم و سازمانش باید اقلاً برای دو سال پا بر جا بشود که هر روز هر وزیری که تعیین می-شود تشکیلاتش را به هم نریزد. گفته شد قانون سازمان قانون سازمان را نمی‌دانم آقای طباطبایی آن روز تشریف داشتند یا نه در دوره پنجم قانونی از مجلس گذشت (امیر تیمور- دوره ششم بود) خوب در دوره شش یک قانونی گذشت که وزارتخانه‌ها مجبور بودند تا چند ماه سازمان‌شان را بدهند فقط وزارت عدلیه این کار را کرد و قانونش را از مجلس گذراند حالا اداراتش معین است و هیچ تغییر و تبدیلی هم ندارد بودجه‌اش هم که نوشته می‌شود از همه بودجه‌ها در مجلس زودتر می-گذرد برای این که بودجه را از روی سازمان و تشکیلاتش تهیه می‌کند و فقط راجع به بعضی هزینه‌ها اگر یک اختلافاتی پیدا بشود رسیدگی می‌شود و الا راجع به اصل بودجه وزارت عدلیه هیچ اختلافی نیست. کمیسیون بودجه برای این موضوع گفت بهتر این است دولت را مکلف کنیم که سازمانش را بیاورد و چند جلسه هم هیئت دولت آمد در کمیسیون بودجه مذاکره شد استدلال کردند بعضی‌شان گفتند ما سازمان‌مان حاضر است و همین است که داده‌ایم برای این که این وزارتخانه‌ها که تازه تأسیس نشده است. بعضی‌ها خواستند بودجه‌هایشان را ملاک سازمان قرار بدهند و اینها می‌گفتند که باید برود به کمیسیون مربوطه یا هر کمیسیون دیگری و رسیدگی شود ولی برای این که زودتر این کار بگذرد بالاخره آمدند توافق کردند درکمیسیون بودجه که وزارتخانه‌ها باید تا ۴۰ روز سازمان‌شان را بدهند ولی وزارت دارایی به واسطه این که وسعتش بیشتر است و قسمت‌های اقتصادی دارد آن را خیال می‌کنم استثنائاً تا دو ماه برایش قرار دادند.(اردلان - تا آخر آذر) خیر چون تاریخ تصویب عوض شده این طور قرار گذاشتیم که از روزی که قانون گذشت تا دو ماه دیگر و این تصمیم با حضور هیئت دولت در کمیسیون بودجه گرفته شد. به نظر من این یک اطلاعی هست ولی یک فورمولی می‌خواهد این کار که مجلس تصمیم کمیسیون بودجه را بداند و موافقت کند که این موضوع جنبه قانونی داشته باشد شکل قانونی داشته باشد. از این جهت بنده معتقد هستم که آقای طباطبایی و آقایان دیگر هم موافقت بفرمایند که این تصمیمی را که کمیسیون بودجه گرفته است به موقع اجرا گذارده شود و اگر در اصل موضوع مذاکره هست یعنی در طرزش ایرادی هست وقتی که مطرح شد هر اصلاحی که به نظر آقایان می‌رسد بفرمایند و حالا موافقت بفرمایند که مطرح شود.
رئیس - آقای روحی پیشنهادکرده‌اند که از دستور خارج شود.
مهندس فریور - بنده هم یک توضیحی دارم اجازه می‌فرمایید؟ (رئیس - بفرمایید) عرض کنم این فرمایشات آقای دکتر طاهری بیشتر در اصل موضوع و در اصل قضیه بود. بنده خیال می‌کنم کمتر کسی باشد که مخالف با اصل موضوع باشد همه موافقند که این ادارات و این وزارتخانه‌ها باید یک روزی سازمان‌شان را بیاورند به مجلس و این مطلب هم یک مطلب قانونی است و همان طور که فرمودند سابقاً قانونش تصویب شده است و این مربوط به اصل قضیه است ولی صحبت‌هایی که شد و فرمایشاتی که آقایان طباطبایی و دکتر عبده فرمودند روی پروسدور بود که چطور باید یک همچو لایحه‌ای بیاید به مجلس و راه آمدن یک همچو لایحه‌ای به مجلس از کدام مجرا است؟ البته فرمایشات صد در صد صحیح بود ولی اگر این طرح قانونی است که باید آن پانزده امضاء را داشته باشد و برود به کمیسیون مبتکرات و بیاید به مجلس و اگر دولت آورده است باید از طرف دولت پیشنهاد بشود ولی این لایحه هیچ کدام از این دو صورت نیست و بنده یک مطلبی را از آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی تعجب می‌کنم و او این است که در بعضی موارد ایشان خیلی سخت‌گیر می‌شوند و در بعضی از موارد خیلی سهل انگار یک طرحی بود اگر خاطر آقایان باشد راجع به این بود که دولت مکلف است چند روز دیگر قانون استخدام مهندسین را بیاورد این را بنده چند روز گفتم و داد می‌زدم و ایشان سخت می-گرفتند که دولت باید حاضر باشد ولی در اینجا اصرار می‌کنند که اگر مطرح شود مانعی ندارد. اگر برای آن موضوع دولت باید باشد برای این هم دولت باید باشد چون شما دارید دولت را مکلف می‌کنید اما راجع به اصل قضیه که آقای دکتر طاهری فرمودند بنده می‌خواهم من باب تذکر یک مطلبی را عرض کنم و توجه آقایان را جلب کنم به این موضوع و آن این است که فراموش نفرمایید که شما در یک موقع استثنایی هستید یعنی وضع ادارات ما الان آن طور که برای مملکت لازم است آن طور نیست خیلی زائد است آقایان می‌دانند که چقدر از مستخدمین دولت ما زیادی هستند یا نه؟ گفتند یک روزی حاکمی گفت این مردکه را ببرید هزار شلاقش بزنید گفت من شلاق را می‌خورم ولی شما یا حساب سرتان نمی‌شود یا تا به حال شلاق نخورده‌اید. آقایان هم یا از وضع ادارات ما اطلاع ندارید یا غافلید از این که وضع استثنایی است الان ما اعضا زائد در وزارتخانه‌هایمان خیلی داریم و هیچ کارشان هم نمی‌توانیم بکنیم. الان یک وزارتخانه خواست سازمان بیاورد خوب وقتی سازمان خواست بیاورد آن عده استریک می‌نیموم را که پیشنهاد نمی‌کند همین عده موجود را درست می‌کند و سازمانش را پیشنهاد می‌کند و بنده عقیده-ام این است که اینها می‌روند اداره درست می‌کنند اسم که کاری ندارد اداره امور اداره داخلی اداره خارجی و تمام این عده را می‌گنجانند و چاره دیگری هم ندارند. بنابراین عملی که از دوره پنج تا به حال نشده است الان هم با این وضع استثنایی شدنی نیست. به نظر بنده این وضع باید برگردد به وضع عادی بدواً مجلس و دولت فکری برای مستخدمینش برای آن عده که زیادی داریم بکند بعد از این که این کار را کردند یک لایحه سازمان حسابی بیاورند و آن عده که لازم دارند نگاه دارند و آن مستخدمینی را که لازم ندارند آن فکرهایی که برایشان کرده‌اند بفرستند دنبال آن کارها نه این که بیرون کنند. این اصل قضیه را بنده و همه آقایان با آن موافقیم و بهتر این است که هر وقت آوردند در کمیسیون و مطالعه کردید دیدید صحیح است آن وقت بیاورید به مجلس این ماده یک اختیاری است از مجلس که می‌خواهد برود به کمیسیون بودجه در صورتی که به نظر من هیچ لزومی ندارد و البته عرایضی که دارم راجع به اصل موضوع درموقع طرحش عرض خواهم کرد ولی الان راجع به پروسدور صحبت است که چه جور باید بیاید به مجلس اگر این روی اصول و نظامنامه است که باید یکی از این دو راه را داشته باشد یعنی یا دولت بیاورد یا یک طرحی پیشنهاد بشود و برود به کمیسیون و الّا اگر غیر از این دو صورت باشد برخلاف قانون است و این گزارش نباید مطرح شود چون دولت را مکلف می‌کند و باید نماینده دولت هم اینجا باشد ولی به طور
کلی بالفعل شاید به عقیده بنده این موضوع صلاح نباشد.
امینی - این راه حل دارد راه حلش خیلی ساده است
شریعت‌زاده - بنده هم مخالف با طرح این گزارش هستم.
رئیس - آقای شریعت‌زاده شما اگر صحبت دارید باشد بعد بفرمایید. چندین پیشنهاد رسیده است قرائت می‌شود:
پیشنهاد آقای روحی:
پیشنهاد می‌کنم خبر کمیسیون بودجه از دستور خارج شود.
رئیس - آقای روحی
روحی - عرض کنم برای این که موضوع به کلی حل شود و از بین هم نرود موافقت بفرمایید که امروز از دستور خارج بشود زیرا همان طور که گفتیم امروز و با وضعیت فعلی دنیا ما اگر بخواهیم یک سازمانی در ایران ترتیب بدهیم بسیار کار مشکلی است. بنده الان برای آقایان عرض می‌کنم اداره پخش کالا اداره سیلو و نان اداره جیره‌بندی و کوپن آیا اینها باید تا ابد در ایران باشد؟
دکتر کشاورز - اداره تریاکش باید باشد
روحی - اگر تا ابد باید در این کشور باشد؟ پس ما موفق نمی‌شویم حالا بالاتر عرض کنم در یک استان ۷ دولت ۱۲ هزار نفر مستخدم دارد آیا باید اینها الی الابد باشند؟ پس این کار عملی نیست فرمول قانونیش را هم همان طور که آقایان تذکر دادند اجازه می‌دهند آقایان اعضای کمیسیون این کار را زودتر عملی کنند ۱۸ نفرند و ۱۵ نفر برای این کار کافی است یک چیزی به قید دو فوریت بردارند امضاء کنند به مجلس تقدیم کنند اگر مجلس قبول کرد که کرد و اگر نکرد نکرد اما به طور کلی اگر این لایحه هم رد بشود شاید صلاح نباشد که موافقت کنید این گزارش امروز از دستور خارج شود.
رئیس - آقای دولت آبادی در باب پیشنهاد فرمایشی دارید؟
دولت آبادی - در باب پیشنهاد عرضی ندارم
رئیس - آقای دکتر زنگنه
امینی - آقا بنده با این پیشنهاد مخالفم
دکتر زنگنه - عرض کنم خیلی اسباب تعجب است که آقایان محترم در پشت تریبون از اول تا حالا همه‌اش شکایت از بدی و خرابی سازمان کردند وقتی که یک قدم عملی می‌خواهد برداشته شود فوراً جلویش را می‌خواهند بگیرند کمیسیون بودجه در این قسمت اول بنده گمان می‌کنم احتیاجی ندارم عرض کنم که چه معایبی هست در کار ادارات و چه اندازه لازم است که اصلاح در کار ادارات بشود بنده هم همان طور که گفتند در پروسدور و صورت ظاهرش عرایضی می‌کنم کمیسیون بودجه یک مأموریتی دارد که رسیدگی کند به کار بودجه‌ها و مطابق قانون اساسی، مطابق قانون مطابق آئین‌نامه مجلس یک مأموریت دیگری هم بخصوص مجلس شورای ملی به کمیسیون بودجه داد که تحقیق بیشتری بکند و حتی جرح و تعدیل بکند در بودجه یعنی اختیارات بیشتری به او داده شد، این کمیسیون بودجه که مأموریت دارد می‌گوید آقا من برای مأموریت خودم اسباب کار ندارم اسباب کار من این است که وقتی فلان اداره می‌گویند زائد است یا فلان اداره را که یکی دیگر می‌گوید باید اضافه شود از روی چه تشخیص بدهد؟ بودجه وزارت داخله را که آوردند قلم اولش را که نگاه کردم یک اداره تفتیش هست آنجا که ۶۵ نفر رتبه هفت یا هشت نشسته‌اند آنجا (مهندس فریور - کاری نمی‌توانید بکنید) کاری که می‌کنیم این است که یک قلم بر می‌داریم می‌کشیم روی آن اداره تفتیش وزارت کشور اداره تفتیش نمی‌خواهد اگر لازم باشد ۴ نفر مفتش کافی است.
رئیس - آقا در پیشنهاد صحبت کنید.
دکتر زنگنه - پس باید این سازمان تغییر بکند تغییر به چه صورت است باید عده زیادی خارج بشوند، عده زیادی خارج بشوند در نظر گرفته شد ولی در نظر گرفته نشد که چه باید کرد برای تأمین زندگی آنها ولی بگوییم که خوب ببینیم که واقعاً چه مقدار لازم است چه مقدار لازم نیست اساساً آن وقت وارد صحبتش بشویم حالا هم کمیسیون بودجه گفته است که من بدون این که سازمانی باشم نمی-توانم کار بکنم و این را گزارش داده است به کسی که به او مأموریت داده است بنده در اینجا هیچ اشکالی نمی‌بینم که مجلس شورای ملی جواب
کمیسیون بودجه را بدهد که این حرف صحیح است یا نه و شما بدون سازمان می-توانید رسیدگی کنید یا این که اگر سازمان را آورد باید قبول کنید و اگر هم خیلی مقید به فرم و فرمالیته باشیم باز به نظر بنده هیچ اشکالی ندارد ممکن است ۱۵ نفر امضا بکنیم کمیسیون بودجه ۱۸ نفر است و الان وقتی که مجلس اصرار دارد ممکن است به صورت یک طرحی تقدیم کرد اشکالی ندارد.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای روحی که این لایحه از دستور امروز خارج شود. آقایان موافقین قیام کنند. (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای دشتی بنده پیشنهاد می‌کنم خبر کمیسیون بودجه به عنوان طرح قانونی و به قید دو فوریت با امضای ۱۵ نفر مطرح شود.
رئیس - گمان می‌کنم این هم همان است (امینی - این کار عملی شده است) آقا بفرمایید توضیح بدهید.
دشتی - وقت مجلس غالباً صرف این می‌شود که چه کار بکنیم چه کار نکنیم باید ببینیم که این مطرح شود یا نه خیلی عجیب است ما اگر به نظامنامه عمل کنیم بدون حرف این اشکالات پیش نمی‌آید و کار درست می‌شود چیزی که در مجلس مطرح می‌شود یا باید از طرف دولت تقدیم شده باشد یا طرح قانونی باشد غیر از این شق دیگری ما نداریم و این موضوع البته مهم است همانطور که فرمودند و اساساً یک چیز مهمی است ولی طرز آوردنش که کمیسیون خودش یک ماده واحده طرح بکند و مخبر کمیسیون هم بیاورد اینجا این هیچ سابقه نداشته است بنابراین به عقیده من برای این که این به یک صورت درستی در بیاید و از دستور خارج نشود پیشنهاد کردم که به همین شکل به شکل طرح تقدیم کنند حالا هم امضاء کرده‌اند که به شکل طرح تقدیم کنند اما باید نماینده دولت هم باشد.
رئیس - آقای ملک ¬مدنی
ملک¬ مدنی - عرض کنم این که آقایان فرمودند حالا جواب عرض می‌کنم در قانون متمم بودجه گذشته یک ماده تصویب شد که در ضمن آن قانون دولت مکلف است که در ظرف شش ماه سازمان وزارتخانه‌ها را تهیه کند و لایحه‌اش را تقدیم کند ولی شش ماه گذشت و دولت لایحه را نیاورد کمیسیون بودجه روی اصل ماده که گذشته است در متمم بودجه این را آورده (طباطبایی - کدام متمم بودجه؟) شما در عرض بنده هیچ وقت تردید نفرمایید الان می‌آورند ملاحظه می‌کنید.
محمد طباطبایی - متمم بودجه مال یک سال است.
ملک¬ مدنی - با این که قانون هم گذراندند مدتی هم گذشته و دولت نیاورده است کمیسیون خواست یک صورتی به این کار بدهد یک زمینه با حضور تمام وزرا تهیه کرد این بود که گزارشی در این باب با موافقت آقایان وزرا داده است حالا هم اگر من باب فرمالیته است هر طوری که نظرتان باشد اشکالی ندارد اصلاً اگر هم تصویب نشود و مجلس صلاح نداند ما هم تعصب زیادی در این کار نداریم ما یک همچو چیزی به نظرمان رسیده است و البته برای رفع اشکال همان طور که گفتید ۱۵ نفر امضا کرده‌اند و تقدیم می‌شود:
رئیس - حالا این طرح قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون بودجه را به عنوان طرح قانونی با قید دو فوریت تقدیم می‌داریم.
دکتر طاهری - کاظمی - ملک‌مدنی - دولت آبادی - صفوی - مرآت اسفندیاری - ذوالقدر - مجد ضیایی - دکتر معظمی - فرهودی - نجومی - شجاع - فرخ و چند امضاء دیگر.
طباطبایی - حالا هم بنده مخالفم. اجازه می‌فرمایید؟
با فوریتش مخالفم
رئیس - آقای طباطبایی
طباطبایی - عرض کنم که نوشته شده است خبر کمیسیون بودجه را به عنوان طرح قانونی با قید دو فوریت تقدیم می‌کنیم بد نیست که بنده از همین جا استدلال بکنم به کارهای دور از ترتیبی که انجام می‌شود و وقت ما را می‌گیرد کمیسیون فقط می‌تواند به مجلس گزارش بدهد، آن هم گزارش لایحه یا طرح قانونی که می-رود به کمیسیون حالا خود این ماده را آقایان لطفاً و منصفانه بخوانند ببینند لایحه است یا خبر
است، ماده واحده‌ای است که یک کمیسیون مجلس شورای ملی پیشنهاد کرده است و حالا با این اصلاح، این منقصت و عیبی که بود با این دو سطری که نوشته شده به نظر من برطرف نمی‌شود این را باید بگیرند و به عنوان طرح قانونی آقایان تنظیمش بکنند و آن مقدمه دور و درازی هم که هست با یک شکلی که متناسب با طرح قانونی باشد به مجلس تقدیم کنند چون این مقدمه متناسب با این ماده واحده‌ای است که کمیسیون گزارش داده و به علاوه چون مربوط به دولت است به طوری که آقای اقبال به من تذکر دادند مطابق اصل ۴۰ قانون اساسی حتماً نماینده دولت هم باید حاضر باشد. بنابراین حالا که تا این اندازه موافقت فرمودید خواهش می‌کنم که یک قدم دیگر هم باز به سمت موافقت بردارید و موافقت بفرمایید که این تا جلسه آینده از دستور خارج بشود و تا جلسه آینده هم فرمش، هم شکلش از لحاظ قانون و نظامنامه تنظیم شود و هم اگر بنا است به قید دو فوریت یک همچو طرح قانونی به مجلس بیاید نماینده دولت هم حضور داشته باشد در اصل مطلب هم همان طور که همه آقایان تذکر دادند ما همه موافقیم، یک روزی باید یک سر و صورتی به سازمان اداری مملکت داده شود حالا امروز موقعش است یا در آینده باید این اقدام بشود این یک مطلب علی‌حده‌ای است اما در اصل مطلب همه موافقند.
امینی - بنده دو ثانیه اجازه توضیح خواستم و امضا کننده این طرح هم هستم
رئیس - بفرمایید
امینی - عرض کنم که اولاً بنده در پیشنهادی که دادم راجع به خارج شدن اعتبارنامه‌ها ضمناً در آن پیشنهاد نوشته بودم که گزارش کمیسیون بودجه مطرح شود و به آن پیشنهاد رأی گرفته شد مجلس هم رأی داد بنابراین تمام این مذاکرات در دنبال آن رأی زائد است بعد یک پیشنهادی آقای روحی دادند که از دستور خارج شود و آن هم رد شد پس بنابراین باید مطرح شود و این پیشنهادی که ما کردیم، این طرحی که ما دادیم قبل از پیشنهاد آقای روحی بود که خوانده شد و رد شد بنابراین ما حق داریم که این طرح را پس بگیریم و وارد دستور شویم و خبر کمیسیون مطرح شود بنابراین بنده به عنوان یک نفر امضا کننده این طرح را پس می‌گیرم.
رئیس - این نظر آقای امینی صحیح است برای این که پیشنهاد خروج از دستور شده (مهندس فریور - قابل طرح نیست) بنده آقا عرض کردم آنچه که از کمیسیون بودجه به مجلس پیشنهاد می‌شود نه لایحه است نه طرح و مجلس اصولاً حق دارد و به تمام مجلسی‌ها این حق داده شده است که در ضمن بودجه‌ها هر نظری داشته باشند بر دولت تحمیل کنند و این مانعی ندارد چون این لایحه مربوط به بودجه است و ما همیشه در مجالس پیش از این حق استفاده کرده‌ایم و برای همین بود که بنده این را طرح کردم و اگر مال بودجه نبود مطرح نمی‌کردم و وقتی هم که رأی گرفتیم به پیشنهاد خروج از دستور و رد شد باید مطرح شود و اشکالی هم ندارد.
مهندس فریور - آقا اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
مهندس فریور - بنده تأسفم از این است که یک ساعت وقت مجلس بی‌جهت تلف شده است ببینید ما امروز صبح تا حالا چه کرده‌ایم همه‌اش صحبت می‌کردیم که چی باید طرح شود.(حاذقی - وقت مجلس را آقای طباطبایی گرفته‌اند و شما گرفته‌اید آقای مهندس فریور بگذارید طرح بشود) نمی‌شود آقا مطرح بشود آخر لجاج نیست که قانون اساسی می‌گوید نماینده دولت باید باشد شما نمی‌توانید قانون اساسی را زیر پا بگذارد هر روز ما هر طور می‌خواهیم نظامنامه را می-چرخانیم این برخلاف قانون اساسی است نوشته لایحه که مربوط به دولت است نماینده دولت هم باید باشد مجلس رأی داده و بی‌خود رأی داده است.
رئیس - حالا اگر آقایان موافقند که تلفن کنیم از طرف دولت یک نفر بیاید (مهندس فریور - اگر نماینده دولت آمد بسیار خوب) پیشنهاد آقای نبوی قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
چون طرح حتماً باید با حضور نماینده دولت مطرح شود
پیشنهاد می‌کنم این طرح از دستور خارج شود.
رئیس - آقا این پیشنهاد رد شده دیگر نمی‌شود.
نبوی - اجازه بفرمایید
رئیس - بفرمایید
نبوی - آن طرحی که آقایان امضا کردند و تقدیم¬¬¬¬ کردند آن را پس می‌گیریم ¬¬¬¬¬و این گزارش که از کمیسیون آمده است برای طرحش چندین اشکال هست یکی این که به صورت طرح نیست و از طرف دولت هم پیشنهاد نشده و اشکال دیگر این است که نماینده دولت حاضر نیست و به این جهت بنده حالا پیشنهاد می‌کنم برای این که یکی از این اشکال‌ها مرتفع بشود از دستور امروز خارج بشود شاید جلسه بعد نماینده دولت هم بیاید و ا ین لایحه هم به صورت بهتری در بیاید.
رئیس - آقا این پیشنهاد رد شده و رأی گرفته‌ایم به عقیده بنده ده دقیقه تنفس داده شود بهتر است.
(در این موقع (یک ربع به ظهر) جلسه به عنوان تنفس تعطیل و روز یکشنبه ۱۴ آبان ماه یک ربع ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای ملک‌مدنی (نائب رئیس) تشکیل گردید)
نائب رئیس - جلسه پیش به طور تنفس تعطیل شد بنابراین صورت جلسه خوانده نمی‌شود پیشنهادی از آقای نبوی رسیده بود راجع به این که خبر کمیسیون بودجه که در جلسه قبل از تنفس مطرح بود از دستور خارج بشود. آقای نبوی،
جمعی از نمایندگان - مخالفی نیست
نائب رئیس - بنابراین خبر کمیسیون بودجه از دستور خارج می‌شود چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (محمد طباطبایی - حالا وسط دستور است آقا) اجازه نطق قبل از دستور یا باید قبل از دستور باشد یا بعد از خاتمه دستور آن وقت وارد مذاکره می‌شویم اگر لازم دیدند صحبت می‌شود و این مطابق آئین‌نامه است آقای وزیر پیشه و هنر.
۷ - تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای وزیر پیشه و هنر راجع به الغا انحصار پیله
وزیر بازرگانی و پیشه و هنر (آقای دکتر نخعی) - خاطر محترم آقایان نمایندگان مستحضر است الغای تدریجی انحصارات در برنامه دولت منظور شده بود آنچه که مربوط است به انحصارات خارجی همه آقایان مستحضر هستند که در نتیجه بروز جنگ این انحصارات به وجود آمده و با این که خاتمه جنگ نزدیک است امید می‌رود در آتیه نزدیکی انحصارات کالاهای خارجی ملغی بشود ولی در مورد انحصارات کالاهای داخلی این را هم همه می‌دانیم که هر یک از این انحصارات علل و جهات خاصی داشته و این انحصارات هم غالباً مفید واقع نشده و موجب شکایت اشخاصی که تهیه این کالاهای مورد انحصاری را می‌نموده‌اند همیشه بوده است پیله که به منظور تهیه مواد اولیه برای کارخانه چالوس انحصار شده است و در قید انحصار در آمده است چون بایستی نهایت مراقبت در تهیه آن به عمل بیاید و نهایت مواظبت در تهیه آن بشود و از طرف دیگر چون خرید پیله به هرحال و به هر شکل به وسیله انحصار تضمین شده است و پیله مبتلا به امراض مختلفی شده است که این صنعت ملی ما را متزلزل می‌کند و به همین جهت لایحه‌ای تهیه شده است راجع به الغا انحصار پیله که تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود و استدعا می‌کنم با قید دو فوریت تصویب آن را ابلاغ بفرمایید. البته الغا انحصار این کالا به دو منظور است یکی این که کمک بشود به تهیه کنندگان پیله و از طرف دیگر در امر تهیه پیله ابریشم یک مراقبت‌های بیشتری قطعاً به عمل خواهد آمد برای این که هر نوع از کالاهایی که به این عنوان به دولت پیشنهاد می‌شود یا عرضه می‌شود دولت خریداری می‌کند و البته مراقبت کامل و جامعی برای حفظ این محصول به عمل نمی‌آید ولی تخم نوغان، تخم نوغان که بایستی از هر جهت و از هر حیث صحت و سلامتش منظور باشد و نهایت دقت در فراهم کردن آن باید بشود انحصارش باید در تحت نظر دولت باقی باشد.
و از طرف دیگر همان طوری که عرض کردم چون در نتیجه عدم مراقبت تخم‌ها مریض شده یعنی به این ترتیب که در بدو امر ممکن است پیله مریض بشود و تأثیرش را در تخم بکند و یا این که تخم مریض بشود و تأثیرش را در پیله بکند و هر دو اینها می‌شود گفت در نتیجه انحصار خراب شده است و این که پیله را پیشنهاد الغا انحصارش می‌شود البته انحصار تخم به حال خود باقی خواهد ماند و نظر به این که تخم‌های موجوده در کشور هفتاد درصد مریض است در نتیجه جدیتی که به عمل آمده است و معلوم شده است تصمیم گرفته شده است مقدار زیادی تخم نوغان کشور وارد شود و از تخم‌های خوب خارجه خریداری بشود و چون سابقه معلوم کرده است که تخم‌هایی که از خارجه تهیه می‌شود فوق‌العاده سالم و خوب است امیدواریم که با ورود تخم نوغان تازه و سالم به کشور و برداشتن انحصار در مورد پیله موفق بشویم یک تغییر اساسی در امر ابریشم کشور بدهیم که اساس صنعت ملی کشور ما است ولی متأسفانه آن طوری که باید مراقبت از طرف ادارات دولتی تا به حال نشده است. و صاحبان این کالاها (باز تکرار می‌کنم) چون در انحصار دولت بوده است هر وقت این کالا را عرضه داشته‌اند از طرف دولت خریداری شده است و دولت موظف بوده است که آنها را بخرد به این جهت مراقبت کامل در تهیه و سلامتی آن کرده‌اند دولت می‌تواند امراضش را به وسیله وارد کردن تخم-های نو و سالم و تازه از خارجه تأمین کند ولی در صورتی که پیله در داخل کشور تهیه بشود بایستی که در نتیجه این گونه مراقبت‌ها و برداشتن انحصار از روی پیله این نظر را تأمین کرد و اخیراً یک قراردادی برای خرید چهل هزار جعبه تخم نوغان امضاء شده است و در صدد هستیم مقدار دیگری هم خریداری بکنیم و امیدواریم نظر نمایندگان محترم مجلس شورای ملی و دولت که حفظ این صنعت بزرگ ملی است تأمین بشود و لایحه را تقدیم می‌کنم.
نائب رئیس - قرائت می‌شود:
ماده واحده - قسمت انحصار تهیه و خرید و فروش…
جمعی از نمایندگان - با مقدمه لایحه قرائت بشود.
(این طور قرائت شد)
مجلس شورای ملی - چون طبق برنامه دولت در نظر است انحصارات به تدریج لغو گردد لهذا برای رفاه حال تهیه کنندگان پیله ماده واحده زیر با قید دو فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارد.
ماده واحده - قسمت انحصار تهیه و خرید و فروش پیله از جزء ماده یک قانون انحصار تهیه و خرید و فروش تخم نوغان و پیله مصوب ۲۴ بهمن ۱۳۱۶ از این تاریخ ملغی و حذف می‌شود. سایر مقررات ماده یک و ماده دو و تبصره آن از قانون نامبرده به قوت خود باقی است.
نائب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای امینی
ابوالقاسم امینی - بنده خیلی متأسفم که در لایحه آقای دکتر نخعی مخالفت می‌کنم و این واقعاً مناسبت ندارد با زحماتی که ایشان کشیده‌اند و همه ما ادعا نداریم که ایشان اولین وزیر جوانی هستند که یک اقدامات اساسی در امور وزارتخانه خودشان کرده‌اند و از این قضیه خیلی خوشوقتیم ولی این لایحه‌ای که آورده‌اند به نظر بنده کمی نپخته است از این جهت که در ابتدای امر باید این لایحه در آن شورای نوغانی که دارند کاملاً مطالعه می‌شد و از نظر علمی و عملی کاملاً معلوم می‌شد و به علاوه از این لحاظ به دلایلی که بنده دارم این لایحه لااقل باید برود به کمیسیون و کاملاً مورد دقت قرار بگیرد موضوع انحصارها را هم نباید زیاد با هم مخلوط کرد البته بعضی از انحصارها مضر است و باید ملغی بشود ولی بعضی کالاها هم که انحصار شده است برای این بوده که یک دلایلی در این کار بوده است… موضوع انحصار پیله تازگی ندارد شاید از موقعی که پیله در ایران اهمیت پیدا کرد درست از زمان شاه عباس انحصار شد و شاه عباس تمام پیله را از تمام کشور جمع‌آوری می‌کرد و خودش می‌خرید بعد هم خودش معامله می‌کرد و به همین دلیل بود که پیله را تشویق کرد و
صنعت ابریشم از اینجا شروع شد. موضوع انحصاری که بعد پیش آمد در زمان وزارت آقای فرخ بودکه اصولاً نوغان ایران در زمان ایشان یک سرو صورتی پیدا کرد و روز به روز بهش اضافه شد و انحصار هم اگر حقیقتاً شد به دلایلی بود که این انحصار لازم بود برای پیشرفت کار نوغان ولی به نظر بنده امروز لغو این انحصار بدون مطالعه یک اشکالاتی خواهد داشت که عرض می‌کنم. اولاً امروز وقتی که رعیت یک جنسی را تهیه می‌کند می‌داند که با یک نرخ معینی به دولت خواهد فروخت این اطمینان خواهد داشت که سال دیگر جنسی را که تهیه می‌کند قیمت ثابت و معینی خواهد داشت و مشتری مسلمی دارد ولی وقتی خرید به دست اشخاص افتاد و قمیتش غیر ثابت بود البته این دیگر آن اطمینان فعلی را ندارد و این نگرانی برای رعیت و کشاورز هست که اگر بخواهد به عملش توسعه بدهد و در این قسمت زحماتی بکشد آیا موفق خواهد شد که به قیمت خوب بفروشد یا خیر؟ و اگر پیله یک قیمیتی پیدا کند که برای آن تهیه کننده مقرون به صرفه نباشد یک مرتبه به کلی محصول نوغان از بین خواهد رفت. پس به نظر بنده این موضوع باید در نظر گرفته شود که شما که خودتان مشتری مقداری پیله هستید که تقریباً نصف محصول کشور است باید قیمت را همه ساله خودتان معین کنید از روی قیمت خریداران خارجی و قیمت را عادلانه معین کنید و سایرین هم موظف باشند به آن قیمت خریداری کنند و باید این موضوع لغو انحصار با یک تبصره‌هایی ضمیمه باشد که تولید اشکالی در عمل نکند حالا که شما می‌خواهید انحصار پیله را لغو کنید بنده مخالف لغوش نیستم ولی مخالفم که با این سادگی و با این فوریت لغو کنید پس بنابراین بنده استدعا دارم که موافقت بفرمایید این لایحه را با دو فوریت نباشد و برود به کمیسیون و ما در آنجا نظریات خودمان را بدهیم که بی‌مطالعه این کار انجام نشود (صحیح است) راجع به تخم نوغان هم خیلی خوشوقتم که در حدود چهل هزار جعبه خریداری شده است البته می‌دانید که مصرف سالیانه تخم نوغان در حدود صد و شصت هزار جعبه است که صد و بیست هزار جعبه برای گیلان و بقیه برای سایر نقاط و این میزانی که تهیه شده است خیلی کم است با این میزان کم و محصول بد امسال و تخم نوغان بد و فاسدی که گرفته شده است این را مخصوصاً خواستم عرض کنم که سعی کنند این تخم نوغان که خریداری خواهد شد از اشخاص مطمئن و صحیحی باشد که در این کار کثافت کاری نکرده باشند که بالنتیجه محصول ما تقلیل پیدا کند برای این که خود شما آمار این محصول را دارید که از هزار و دویست تن محصول پارسال تقلیل پیدا کرده است به ششصد تن و این واقعاً خوب نیست و حقیقتاً یک عمل خوبی که در موضوع نوغان شد همان شورای نوغان بود که تشکیل دادند و امیدوارم که تمام کارها را با نظر آن شورا بکنید که از اطلاعات یک اشخاصی که در این کار بصیرت دارند استفاده شود و این لایحه به نظر بنده قطعاً به شورا نرفته است و هنوز پخته نشده است و از این نظر بنده با دو فوریت مخالفم و عقیده دارم که برود به کمیسیون و در آنجا نظریاتی که لازم است داده شود.
وزیر بازرگانی و پیشه و هنر - این که آقای نماینده محترم فرمودند این لایحه بدون مطالعه تهیه شده است بنده ناچارم تکذیب کنم برای این که بنده از روزی که به وزارت پیشه و هنر رفتم و افتخار خدمتگزاری را پیدا کردم با آقایان نمایندگان گیلان و آقایان دیگری که در این مورد ذی نظر بودند صحبت شد.(دکتر رادمنش - تکذیب می‌کنم) و نظر عموم آقایان با لغو انحصار پیله موافق بود ولی شاید با قید دو فوریت بنا نبود این لایحه تقدیم مجلس شورای ملی بشود و آن شورای نوغان هم که اشاره فرمودند تشکیل شده است خدماتش خیلی برای این امر مفید بوده است ولی چیزی که مسلم است بنده قبل از این که نظر فرد فرد آقایان را نخواسته باشم این لایحه را تقدیم مجلس نکرده‌ام (دکتر کشاورز - نظر بعضی را) با جنابعالی مذاکره نکردم
دکتر رادمنش - با بنده هم مذاکره نشده با آقای قائم مقام‌الملک هم مذاکره نشده….
وزیر پیشه و هنر- این که فرمودند بایستی قیمت
ثابتی معین شود و همیشه کالا را به همان قیمت بخرند این است ایراد کار ما و ایرادی که به انحصارات وارد است همین است دولت باید نرخ را مطابق میزان روز و عرضه و تقاضا معین کند گاهی است که در تمام دنیا می‌شود یک کالایی است که میزان محصولش فوق‌العاده زیاد است یک دولتی برای این که کمکی هم به مالیات کشور بشود و از آن راه استفاده کند آن را در انحصار دولت می‌آورد مثل تنباکو که در فرانسه هم در انحصار دولت است برای این که از این راه یک استفاده زیادی عاید دولت می‌شود ولی در مورد تخم نوغان این طور نیست بایستی آن کسی که تهیه می‌کند و نهایت درجه در این راه زحمت می‌کشد و جدیت به عمل می‌آورد دولت نباید قیمتی را که معین می‌کند به او تحمیل کند و این خسارات و ضررهایی که از انحصار بر مردم تحمیل می‌شود بیشتر از این راه‌ها بوده است لهذا بنده به نظرم رسید که این عمل لغو انحصار یک خدمت بزرگی است ولی چرا با قید دو فوریت تقدیم شد برای این که آقای رئیس کل دارایی و نمایندگان ما در گیلان این طور تصمیم اتخاذ کردند و این طور مقتضی دانستند که اگر بنا شود این تصمیم جدی قدری دیرتر گرفته شود برای سال آتیه انجام نخواهد شد و نتیجه قطعی گرفته نخواهد شد و این است که بنده این قسمت را با قید دو فوریت آوردم و تصدیق می‌کنم در این مورد با آقای امینی که ایشان علاقه زیادی در این خصوص بروز داده-اند و مکرر در این امر ابراز علاقه فرموده‌اند و تشکیل شورای نوغان هم در اثر فکر ایشان و جدیت ایشان بود که یک اصلاحاتی در این امر به عمل آید و این الغای انحصار بسته به نظر و مشاوره با ایشان و سایر آقایان نمایندگان است و بنده عیبی نمی‌بینم که چون نظرها قبلاً صحبت شده است و اشکالی هم در امر نیست با قید دو فوریت موافقت بفرمایند برای این که کار ما پیش نخواهد رفت و خسارتی هم متوجه مردم خواهد شد زیرا اگر خریداری بشود باید تکلیف حسابدارها و اولیای امور معلوم بشود.
نائب رئیس - آقای فرخ با فوریت مخالفید؟
فرخ - بلی مخالفم. موضوع انحصار نوغان از مسائلی است که خیلی مفید است لغو شد ولی چون موضوع فوریت است، بنده وارد سایر مسائل نمی‌شوم برای این که معلوم شود که دولت در این انحصاری که لغو می‌کند، علی‌الاصول برای ترتیب جلوگیری از امراض مدرسه و حفظ گرن تخم نوغان چه خواهد کرد و حتی امراضی که لغت فارسی هم ندارند مثل فیلاشری و گراسری و سایر امراض اینها به چه ترتیب جلوگیری می‌شود و به چه ترتیب ارگانیزاسیون آن را عمل می‌کند و به چه وسیله مدافعه خواهد شد. البته بنده با فوریتش هم مخالف نیستم ولی تصور می-کنم همان طور که آقای امینی هم فرمودند یک فوریت را تصویب بکنیم و برود کمیسیون این موضوعات کاملاً مطالعه شود، برای این که موضوع تخم نوغان موضوع کاملاً مهمی است و خود انحصار تخم نوغان و گرن را که دولت نگاه خواهدداشت، متخصصین و لوازم و آن یخچال‌ها و جزئیاتی را که برای این کار لازم است باید در نظر بگیرند، و به علاوه برای تخم نوغان خراسان چه عملی خواهند کرد؟ آن هم مورد توجه است زیرا در ایران تنها منطقه‌ای که ابریشمش برای پاراشوت به درد می‌خورد و مفید است منحصراً ابریشم خراسان است، حتی ابریشم یزد و نطنز و سواحل بحر خزر به درد این کار نمی‌خورد این ا ست که بایستی دقت شود، بنده تصور می‌کنم که بهتر این باشد که آقای وزیر پیشه و هنر موافقت بفرمایند که با یک فوریت برود به کمیسیون و در کمیسیون مطالعاتی بشود و بنده هم در این موضوع یک نظریاتی دارم به عرض کمیسیون برسانم مطالعه شود و دقت بیشتری بشود بعد آنچه را که از روی بصیرت پیش‌بینی کردند، تمام آن مواردی که از نقطه‌نظر فنی برای این کار لازم است، بشود که بعد موجب ندامت نشود.(صحیح است)
نائب رئیس - آقای فرمانفرمائیان با فوریت مخالفید؟
فرمانفرمائیان - بنده با فوریت مخالف نیستم موافقم
نائب رئیس - بفرمایید؟
فرمانفرمائیان- بنده به طور کلی می‌خواستم، این را عرض کنم که این اولین لایحه است که برای الغای انحصار
دولت می‌آورد، در صورتی که بنده موضوعی را که می‌خواهم عرض کنم و در آذربایجان اتفاق می‌افتاد موضوع انحصار پنبه است آن هم یک موضوعی است که دستگاه دولتی آماده نیست برای این که بتواند یک موضوع انحصاری که ممکن است در بعضی موارد و در بعضی جاها مفید باشد، دستگاه دولتی ما آماده نیست و نمی‌تواند این کار را عملی کند و به منزل برساند بنابراین چه انحصار نوغان، و چه انحصار برنج و چه انحصار پنبه و کلیه انحصارات را ما می‌بینیم که به ضرر کشور و آن اشخاصی که این محصول را به عمل می‌آورند، تمام شده است، تمام زارعین در آذربایجان پنبه‌کار هستند، پنبه در ارسباران و حدود مغان از قدیم‌الایام بوده است و به کلی از بین رفته است تمام در اثر توجه و شایستگی دستگاه دولتی بوده است از این نقطه‌نظر است که بنده با فوریت این لایحه مخالف نیستم و خیلی امیدوار هستم که آقای وزیر پیشه و هنر در آتیه نزدیکی لغو انحصارات دیگر را هم به مجلس بیاورند (نمایندگان - کافی است - رأی بگیرید)
وزیر پیشه و هنر - بنده خواستم در جواب آقای فرخ عرض کنم که اساساً وقتی که تجدیدنظر در عمل تخم نوغان بشود و آن سردخانه‌ها که منظور ایشان است نگاهداری بشود خواهد شد همین طور که عرض کردم تخم نوغان جدیداً وارد کشور می‌شود و پشتیبانی آن نظریات، آن شورای عالی نوغان باشد به هیچ وجه اشکالی در این امر نخواهد بود و راجع به یک فوریت و دو فوریت خواستم عرض کنم که اگر اشکال فنی نبود و وزارت دارایی این مطالب را تذکر نمی‌داد و همین طور اولیای امور ما در گیلان و سایرین که اتفاقاً ذی‌نظر هستند در این امر تذکراتی نمی‌دادند بنده این استدعا را نمی‌کردم و این یک امری است که مورد تقاضای کلیه اهالی گیلان است که مشغول تهیه تخم نوغان هستند و تأخیرآن به نظر بنده مورد ندارد و آقایان نمایندگان محترم با نظری که آقای فرمانفرمائیان فرمودند دولت را تشویق بکنند که هرچه زودتر موضوع انحصارات را ملغی بکند این انحصارات در کشور ما نتیجه خوب ندارد، این عمل را ما اگر بخواهیم به تعویق بیندازیم ممکن است در سال آتیه نتوانیم عمل بکنیم این اشکالاتی است که به نظر خیلی مهم آمده است و اظهار شده است که بایستی زودتر اگر نظر این است که بایستی الغا شود، انحصار پیله ملغی شود، و نتیجه قطعی به دست بیاید و بنده تصور می‌کنم که هیچ گونه نگرانی برای آقایان باقی نمی‌ماند، زیرا مقدار کل پیله که در سال دو میلیون کیلو بوده است رسیده است، به ششصد، هفتصد هزار کیلو و تمام مریض است کارخانه چالوس اگر بخواهد با این ترتیب کار بکند با پیله‌های مریض البته عایداتی نخواهد داشت، و پیشرفت نخواهد کرد و با نگاه داشتن انحصار پیله آن پیله که منظور آقایان است نخواهد داد به این جهت با نگاه داشتن انحصار تخم نوغان اشکالی پیش نخواهد آمد.
نائب رئیس - آقای نبوی
نبوی - بنده پیشنهادی به مقام ریاست تقدیم کردم و تقاضا کردم که دو فوریت را تبدیل به یک فوریت بکنند دو فوریت برای مواردی است که اگر امروز در این جلسه نگذرد یک ضرر وزیان نزدیکی متوجه بشود ولی این از آن موارد نیست در این که باید انحصار لغو شود تمام آقایان موافقت دارند صحبت از آن نیست ولی موافقین یک نواقصی در لایحه مشاهده می‌کنند و تصور می‌کنند آقایانی که وارد هستند در این امر که اگر این لایحه به کمیسیون برود ممکن است توضیحاتی در این لایحه در کمیسیون بدهند و لایحه به صورت بهتری بیاید به مجلس از این جهت بنده استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند با یک فوریت بیاید.
دکتر آقایان - بنده مخالفم
نائب رئیس - بفرمایید
دکتر آقایان - آنچه آقایان مخالفین فرمودند راجع به تخم نوغان، قضایا را بایستی از همدیگر تفکیک کرد آزاد کرد پیله یعنی این که تولید کنند به هر قیمت که دلش می‌خواهد به مصرف کننده مطابق اصول عرضه و تقاضا بفروشد این هیچ اشکالی ندارد و ارتباطی هم نه با تخم نوغان دارد و نه با اصلاح تخم نوغان (مظفرزاده - خیر ارتباط دارد) اجازه بفرمایید در صورتی که قضایا را از هم تفکیک کنیم دیگر
موضوع باقی نمی‌ماند که مورد مطالعه باشد مورد مطالعه راجع به تخم نوغان است راجع به امراض این یک داستان فوق‌العاده مفصلی است که ارتباطی به این که آیا تولید کننده نوغان را آزاد بفروشد یا به دولت بفروشد ندارد (مظفرزاده - دارد آقای دکتر) … خواهش می‌کنم آقایان وکلای گیلان این را در نظر بگیرند که بنده هم تا حدی از کار نوغان اطلاع دارم طرحی را که بنده در دوره پنجم به مجلس داده بودم اگر کمک کرده بودند امروز این وضعیت کثیف نوغان را نداشتیم و ایران یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان نوغان دنیا بود و قطعاً به این صورت در نمی‌آمد اما راجع به اصلاح نوغان آن یک مسأله فوق‌العاده مفصلی است بدبختانه این را باید اقرار کرد که وزارت پیشه و هنر و وزارت کشاورزی از ابتدای تشکیل با این که دارای متخصصین خیلی خوب بودند موفق نشدند که وضعیت نوغان را اصلاح کنند آقای قائم مقام‌الملک در نظر دارد، در نتیجه جنگ گذشته هم نوغان ایران همین طور تنزل کرد چون تخم نبود مقدار تولید تنزل کرد بعد از او به تدریج ترقیاتی کرد اگر دولت لیاقت این کار را داشت و در ظرف ده سال عمل علمی صحیح می‌کرد این نتیجه را نمی‌داد آقای امینی می‌فرمایند که تخم نوغانی که در مملکت تولید می‌شود فاسد و خراب است البته تخم نوغان را مرتباً بایستی خیلی با دقت از زیر میکروسکوب بگذرانند این کار خیلی مفصلی است. (دکتر کشاورز - این مربوط به دو فوریت نیست)
نائب رئیس - راجع به فوریت بفرمایید آقای دکتر
دکتر آقایان - در صورتی که آقایان قبول داشته باشند که خرید و فروش پیله مربوط به تخم نوغان نیست این عمل چه اشکالی دارد.(یکی از نمایندگان - این طور نیست آقا) (مهندس فریور - ولی امراض‌شان مربوط است)…. امراضش که در خرید و فروش دخالتی ندارد این امراض یا هست یا نیست اگر هست خرید و فروش را دو ماه عقب بیندازید که این امراض از بین نمی‌رود چه مانعی دارد (دکتر اعتبار - آقای دکتر زیاد اصرار نکنید) … نمی‌دانم چه اشکالی دارد یک مالی بوده است که خریدارش دولت بوده است حالا می‌گویند فروشش آزاد باشد این که ارتباطی با تخم نوغان ندارد.
وزیر بازرگانی و پیشه و هنر - بنده با تشکر از توجهات مخصوص آقایان نمایندگان نسبت به این لایحه می‌خواستم موافقت خودم را نسبت به تقاضای بعضی از آقایان که واقعاً ذی‌نظر هستند در این امر عرض کنم و با یک فوریت لایحه بنده موافقت می‌کنم و امیدوارم که در جلسات بعد به نحو خوبی مطرح شود و رأی لازم داده شود.(صحیح است)(جمعی از نمایندگان - به یک فوریت رأی بگیرید.)
نائب رئیس - چند نفر از آقایان دیگر هم در فوریت اجازه خواسته‌اند (نمایندگان - کافی است آقا) چون آقایان موافقت کرده‌اند با یک فوریت باشد بنابراین رأی می-گیریم به فوریت اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند.(اکثر برخاستند) تصویب شد بنابراین لایحه به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۸ - موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
عده‌ای از نمایندگان - ختم جلسه
نائب رئیس - چون چیز دیگری در دستور نداریم اگر اجازه بفرمایید جلسه راختم کنیم (صحیح است) جلسه آینده روز پنجشنبه ۱۶ آبان سه ساعت قبل از ظهر دستور هم لوایح موجود.
مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد صادق طباطبایی