مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ دی ۱۳۵۲ نشست ۱۴۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۸ دی ۱۳۵۲ نشست ۱۴۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۳
جلسه ۱۴۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز شنبه (۸) دی ماه ۱۳۵۲
فهرست مطالب:
| مجلس ساعت نه صبح به ریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان احتشامی - مهندس اسدی لنگرودی - اسعد رزم‌آرا - امیر احمدی - دکتر بازرگانی - بدرخانی - پدرامی - مهندس پروشانی - جندقی - چنگیزی - حق‌شناس - امیر علم خزیمه - دولو - ذوالفقاری - رامبد - رشیدی - حسام رضوی - دکتر رفیعی - زرین‌پور - دکتر سنگ- دکتر فضل الله صدر- طباطبایی دیبا - فرنود - موقر - دکتر یزدان‌پناه - خانم اقبال - خانم ابراهیمی - خانم طالقانی- خانم سرخوش.
غائب بی‌اجازه
- آقای شیخ بهایی.
غائبین مریض
- آقایان ایمان زهرایی - دکتر یحیی بهبهانی - توسلی - جوانشیر - خانقاهی - خورشید - ریگی - مهندس عباس زاهدی - سعید وزیری - سمیعی - دکتر شریف امامی - مهندس عطایی - فضائلی - فیاض - کمالاتی - کمالوند - دکتر مشایخی - مهرزاد - نیک‌پور - دکتر وفا - تیمسار همایونی - خانم ضرابی - خانم مزارعی.
- معرفی آقای احمد اقبال به سمت معاون پارلمانی وزارت امور خارجه به وسیله آقای دکتر خلعتبری وزیر امور خارجه
۲- معرفی آقای احمد اقبال به سمت معاون پارلمانی وزارت امور خارجه به وسیله آقای دکتر خلعتبری وزیر امور خارجه
رئیس- وارد دستور می‌شویم جناب آقای دکتر خلعتبری فرمایشی دارید بفرمایید.
دکتر خلعتبری (وزیر امور خارجه)- آقای رئیس، آقایان نمایندگان محترم، افتخار دارم آقای احمد اقبال را به سمت معاون پارلمانی وزارت امور خارجه به مجلس شورای ملی معرفی نمایم (مبارک است) اطمینان دارم اغلب نمایندگان محترم ایشان را که از صاحب منصبان عالی رتبه وزارت امور خارجه هستند می‌شناسند و می‌دانند که آخرین مأموریت ایشان سفارت شاهنشاهی ایران در نروژ بوده و قبلاً هم معاون وزارت امور خارجه در امور مالی و اداری بوده‌اند. اطمینان دارم که آقای احمد اقبال حلقه رابط خوبی بین دستگاه دولت در امور خارجه و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی برای همکاری و توضیح سیاست خارجی دولت در مسائلی که مورد علاقه آقایان است خواهند بود، همچنین ایشان در کمیسیون امور خارجه و کمیسیون بودجه و سایر کمیسیون‌هایی که لازم باشد شرکت خواهند کرد (نمایندگان- مبارک است).
- طرح گزارش یک شوری کمیسیون بودجه راجع به لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور
۳- طرح گزارش یک شوری کمیسیون بودجه راجع به لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور.
رئیس- گزارش یک شوری بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور که به رعایت مدلول قانون جدید برنامه و بودجه و سایر قوانین و مقررات مالی مربوط در قالب و ترکیب نظام نوین بودجه‌نویسی به صورت بودجه برنامه‌ای و عملیاتی تنظیم شده همراه با اطلاعات جامع و مبسوطی از اوضاع و احوال شکوفان مالی و اقتصادی گسترده و پیشرفته کشور و گزارشات توجیهی متکی به ارقام و آمار در کلیه زمینه‌های فعالیت وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و سایر مؤسسات در تاریخ روز سه‌شنبه مورخ ششم آذر ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و دو از طرف دولت به مجلس شورای ملی تقدیم شده بود در سی جلسه چهار ساعته با حضور جناب آقای نخست‌وزیر و وزراء و معاونان پارلمانی و روساء و مدیران سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و سایر مؤسسات و مسؤلان و کارشناسان بودجه وزارتخانه‌ها و سازمان برنامه و بودجه با امعان نظر و دقت فراوان ارقام واعداد درآمد و هزینه و برنامه‌ها و عملیات و هدف‌ها و سیاست‌های مالی دولت مورد رسیدگی و بررسی کمیسیون بودجه قرار گرفت. قسمت‌های مختلف این بودجه مشتمل بر ماده واحده و تبصره‌ها پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار، هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بر حسب دستگاه‌ها و ردیف‌ها، اعتبارات دستگاه‌ها و ردیف‌ها بر حسب برنامه و مواد هزینه، اعتبارات بودجه عمومی بر حسب امور و فصل و برنامه، توزیع اعتبارات جاری وزارت آموزش و پرورش در مناطق، اعتبارات طرح‌های خاص ناحیه‌ای استان‌ها و فرمانداری‌های کل عملکرد و بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات جزء‌به جزء مطرح و با استقرار سیستم گفت و شنود در برابر اظهارنظرها و سؤالات متعدد و متنوع اعضاء کمیسیون بودجه توضیحات لازم از طرف وزرای مربوط و جناب اقای دکتر مجیدی وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه و جناب آقای قوام صدری وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست‌وزیر و سایر مسئولان اقامه و در اختیار گذارده شد در نتیجه اصلاحاتی در ماده واحده انجام و تبصره‌های پیشنهادی در مواردی حذف و یا اصلاح ماهوی و عبارتی یافته و به پیشنهاد اعضاء کمیسیون تبصره‌های جدیدی به تبصره‌های بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور اضافه و یک تبصره حذف گردید در عناوین درآمدها و ارقام و عناوین هزینه‌ها و قسمت‌های مربوط نیز اصلاحاتی به عمل آمد که مجموع این اصلاحات و تغییرات و پیشنهادات کلاً به تصویب کمیسیون بودجه رسید. اینک نتایج بررسی‌های کمیسیون بودجه را به ترتیب زیر به اطلاع نمایندگان محترم مجلس شورای ملی می‌رساند:
- الف- نظام نوین بودجه‌نویسی
- ب- سیاست‌های عمده دولت در سال آینده.
- ج- بودجه و اثرات آن در جوانب گوناگون مسائل اقتصادی و اجتماعی
- د- ویژگی‌های بودجه با توجه به هدف‌ها
- ه- برنامه مالی دولت در سال ۱۳۵۳ (منابع و مصارف بودجه)
- و- توصیه‌های کمیسیون بودجه
الف- نظام نوین بودجه‌نویسی
نمایندگان محترم استحضار دارند که در سایه رهبری‌های حکیمانه و تعالیم خردمندانه شاهنشاه آریامهر رهبر عالیقدر و اندیشمند ایران طی دهه گذشته، انقلاب مقدس و پر ثمر شاه و ملت مفاهیم تازه‌ای را در مسیر تکامل اجتماعی و اقتصادی جامعه ایرانی پی‌ریزی کرد.
و با ایجاد تغییرات و تحولات شگرف بنیادی نظامی نو متناسب با نیازهای دنیای جدید جایگزین آن ساخت. در این شرایط ضرورت ایجاد تغییرات و تحولات اساسی بر مبنای ملاک‌ها و معیارهای جهانی و مقتضیات و اوضاع و احوال مملکتی در کلیه شئون تشخیص و طی برنامه‌های دقیقی به مرحله اجرا گذاشته شد این تحولات و تطورات و دگرگونی‌های ثمربخش در مسیر و گذر طبیعی خود در امور اقتصادی و مالی نیز اصولی دنیاپسند برقرار ساخت و دولت خدمتگزار مجری انقلاب با برخورداری کامل از تعالیم حکیمانه رهبر عالیقدر ایران و در سایه ثبات و امنیت بی‌نظیر داخلی و حیثیت و اعتبار ممتاز جهانی مملکت توفیق یافت با استقرار و توسعه دید علمی در تجزیه و تحلیل مسائل اقتصادی و اشاعه و گسترش فنون و روش‌های علمی برنامه‌ریزی و وضع و اجرای سیاست‌های اقتصادی معقول اعم از مالی و پولی و بازرگانی و غیره و گسترش خدمات زیربنایی مبانی امور اقتصادی و مالی و برنامه‌ریزی را به صورتی گسترده و شکوفا درآورد و به شهادت آمار و ارقام موجود و دلایل و مدارک عینی به پیشرفت‌های فوق‌العاده‌ای نائل آید. در این زمینه موفقیت دولت در استقرار نظام نوین بودجه‌نویسی نیز حائز کمال اهمیت می‌باشد زیرا از سال ۱۳۴۳ به بعد که دولت روش بودجه‌نویسی متداول و معمولی را پشت سر گذارده و نظام جدید تهیه و تنظیم بودجه را جانشین آن ساخته است همه ساله شاهد و ناظر بوده‌ایم که در این طریق رهنورد ترقی و تکامل بوده و گام‌های بلندی برداشته است به طوری که امروز بودجه برنامه‌ای ایران ارج و منزلتی یافته و همه جا به عنوان شاهد و مثال یک بودجه مترقی و علمی و پیشرفته از آن یاد می‌شود. کمیسیون بودجه پس از بررسی دقیق بودجه برنامه‌ای و عملیاتی دو ساله ۱۳۵۲ - ۱۳۵۳ از لحاظ تهیه و تنظیم آن به چند نکته اساسی برخورد که ذکر بعضی از آنها را ضروری می‌داند.
- ۱- برنامه عملیات
در دنیای پیشرفته امروز آنچه در بودجه‌ها در درجه اول اهمیت قرار دارد همان برنامه عملیات است که به منظور تحقق هدف‌های معین تنظیم می‌گردد خوشبختانه بودجه دو ساله ۵۲-۱۳۵۳ که تصویر گویایی از دو سال اول برنامه عمرانی پنجم کشور می‌باشد به حد بارزی از این خصیصه برخوردار بوده و علاوه بر آن که می‌توان آن را به عنوان یک بودجه برنامه‌ای و عملیاتی علمی و ارزنده عرضه کرد با امعان نظر و دقت در طبقه‌بندی عملیات آن به حجم عملیات و محاسبه هزینه‌ها پی برد و عملیات هر دستگاه را بر حسب برنامه‌ها و فعالیت‌های تابعه ارزیابی نمود. این بودجه که با رعایت کامل موازین علمی نظام جدید بودجه‌نویسی تدوین شده از لحاظ تأمین اعتبارات لازم برای عملیات جاری و سرمایه‌گذاری دولت یکپارچگی و تلفیق کامل داشته و علاوه بر این که در قالب و قیافه‌ای جدید و نو تنظیم شده رعایت کامل اصول وحدت، جامعیت و تمرکز عایدات را که از اصول عمده بودجه‌نویسی و مالیه عمومی هستند فراهم کرده است.
- ۲- انعطاف بین دو سال مالی
اقدام دولت در ایجاد تقارن زمان تقدیم بودجه اصلاحی هر سال با زمان تقدیم بودجه سال بعد در خور یادآوری است زیرا اتخاذ این روش علاوه بر این که تصویری روشن از برنامه مالی و عملیاتی دولت طی دو سال به نمایندگان محترم ارائه می‌نماید و موجبات بررسی بیشتری را فراهم می‌سازد انعطاف لازم و کافی بین دو سال مالی و عملیاتی فراهم می‌آورد در نتیجه دستگاه‌های اجرایی خواهند توانست به موقع خود را برای ایفای مسئولیت‌ها و اجرای برنامه‌هایی که برای سال آینده مالی در نظر گرفته شده آماده سازند و تعهدات لازم را برای به ثمر رساندن طرح‌های مختلف پذیرا شوند.
- ۳- زمان تقدیم بودجه
تقدیم بودجه‌های دو ساله در آغاز فعالیت هر اجلاسیه مجلس شورای ملی مبین این واقعیت است که دولت همواره سعی داشته و دارد که هر سال بیشتر از سال پیش امکاناتی در جهت بررسی کامل‌تر نمایندگان محترم که ناظر بر دخل و خرج مملکت می‌باشند فراهم آورد و تسهیلاتی برای اجرای کامل مرحله رسیدگی و تصویب بودجه در پارلمان که دارای اعتبار و اهمیت سیاسی فراوان می‌باشد ایجاد کند. خوشبختانه در سال جاری با استفاده از وسعت زمان رسیدگی کمیسیون بودجه، برنامه‌ای تحت عنوان برنامه رسیدگی به لایحه بودجه دو ساله ۵۲-۱۳۵۳ تهیه و تدوین نمود و اوقات رسیدگی به بودجه هر وزارتخانه و مؤسسات وابسته آن را دقیقاً مشخص و به اطلاع عموم نمایندگان محترم رسانید تا هر یک از همکاران گرامی در هر قسمتی از برنامه‌ها و ارقام نظری داشته باشند و یا مایل به شرکت در مذاکرات کمیسیون باشند به موقع در کمیسیون حضور به هم رسانند خوشبختانه در طول رسیدگی به بودجه عده‌ای از نمایندگان محترم که عضویت کمیسیون را نداشتند نیز در مذاکرات شرکت کرده و نظریات خود را ابراز داشتند.
- ۴- برآورد هزینه
قسمت چهارم بودجه اختصاص به برآورد هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بر حسب دستگاه‌ها و ردیف‌ها دارد در اینجا لازم به یادآوری است که قبل از انقلاب مقدس اجتماعی ایران که بودجه‌های متداول به صورت سند دخل و خرج تنظیم می‌شد برآورد هزینه‌ها معمولاً بر مبنای هزینه‌های قطعی سال ماقبل آخر و نیمه اول سال جاری به عمل می‌آمد. خوشبختانه در دهه‌ی اول انقلاب پیوسته سعی دولت بر این مهم استوار بوده که توجه و التفات بیشتری نسبت به بخش هزینه و نحوه برآوردهای آن به عمل آید و به همین جهت باید اضافه کنیم که در طریق روش‌های برآورد هزینه پیشرفت‌های قابل توجهی نصیب دولت شده و تجربیات مهمی در این مسیر به دست آمده است به طوری که امروز و مخصوصاً در تهیه و تنظیم بودجه عظیم و متعادل ۳/۱۰۸۶ میلیارد ریالی سال ۱۳۵۳ که عظیم‌ترین بودجه تاریخ ایران لقب گرفته و تقدیم آن به پارلمان یکی دیگر از موفقیت‌های بزرگ دولت می‌باشد محاسبه هزینه‌ها بر مبنای وظایف، برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان‌های دولتی صورت گرفته و اعتبارات جاری از سرمایه‌گذاری ثابت به طور مشخص و مفهوم جدا شده و ایجاد تأسیسات عمومی و سایر ثابت اقتصادی مانند ساختمان و ماشین‌آلات و غیره به تفکیک در آن نشان داده شده است.
- ۵- تسهیل نظارت اداری
با در نظر گرفتن این خصیصه مفید و مؤثر بودجه برنامه‌ای و عملیاتی دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ که مبنای برآورد هزینه‌ها را برنامه عملیات قرار داده و متکی به اطلاعات آماری دقیق درباره پیش‌بینی نوع عملیات، حجم عملیات و هزینه عملیات می‌باشد رابطه بسیار نزدیکی بین تنظیم بودجه و اجرای بودجه ایجاد خواهد کرد زیرا برنامه عملیات مبنای برآورد هزینه به شمار می‌رود و با استقرار سیستم گزارش‌های جامع و دقیق در فواصل معین به خوبی می‌تواند مقدار عملیات انجام یافته را با عملیات پیش‌بینی شده مقایسه کند و بدین ترتیب بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ وسیله مؤثری برای برنامه‌ریزی مؤسسات دولتی و کنترل فعالیت‌های آنها در فواصل مختلف طبق برنامه‌ها و فعالیت‌های پیش‌بینی شده به شمار می‌رود و نظارت مقامات دولتی را تسهیل می‌نماید.
- ۶- نحوه تقسیم‌بندی دخل و خرج
لازم به تذکر نیست که در دنیای پیشرفته کنونی بودجه‌ها مبین و مترجم اقداماتی است که دولت‌ها برای مردم خود انجم می‌دهند و در هر گونه نظام سیاسی و اقتصادی بودجه نقشی نوین و عظیم یافته است زیرا کشورها از بودجه یاری گرفته و برای وصول به هدف‌های کوتاه مدت و بلند مدت اجتماعی و اقتصادی مبادرت به طرح نقشه می‌نمایند و بودجه را وسیله و ابزاری می‌دانند که بتوان از آن برای پیشرفت و بهبود مدیریت بهره گرفت و بر کفایت و کارآیی دستگاه‌ها افزود و بدین مناسبت تقسیم‌بندی اقلام دخل و خرج در امر بودجه‌نویسی مقامی بس شامخ دارد زیرا تنها وسیله نیل به هدف‌های معین و مشخص دولت می‌باشد.
خوشبختانه دولت در دهه‌ی گذشته به این مهم عنایت و توجه خاص داشته و همواره در تنظیم بودجه‌ها خطوط اصلی وظایف خود را در چهارچوب سیاست مالی، سیاست اقتصادی و سیاست اجتماعی و تقویت بنیه دفاعی و امنیت کشور و نیز توسعه خدمات رفاهی تعیین نموده و براساس اهمیت هر یک از این وظایف مقدورات مالی دولت به صورت اختصاص اعتبارات به منظور اجرای هر دسته از وظایف تقسیم گردیده است که خود حائز کمال اهمیت است و اثرات و ثمرات بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ کل کشور را که به صورت یک نوع برنامه‌گذاری مالی و عملیاتی هماهنگی کامل بین عملیات و برنامه‌های دولت ایجاد خواهدنمود از هم اکنون به خوبی پیش‌بینی می‌گردد.
- ۷- تلفیق کامل برنامه و بودجه
دولت با بررسی و مقایسه و سنجش دقیق نیازهای جامعه و امکانات و منابع خویش با رعایت نظام نوین بودجه‌نویسی و حفظ ارتباط میان برنامه‌ریزی و بودجه، کلیه‌ی هدف‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های جاری و طرح‌های عمرانی را در سال آینده در بودجه به خوبی انعکاس داده و آن را به صورت آئینه تمام نمایی از اوضاع سیاسی و اقتصادی و مالی مملکت عرضه کرده است.
- ۸- تلفیق نهادها و سنت‌های ایرانی با تئوری‌های اقتصادی و مالی جدید
دولت در تهیه و تنظیم بودجه برنامه‌ای و عملیاتی دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ ضمن این که عنایت و توجه خاص به تکنیک و فنون و تئوری‌های اقتصادی و مالی جدید داشته خود را در دائره اصول تئوری و نظری محدود نکرده و ضمن توجه کامل به نهادها و سنت‌ها و مقتضیات اقلیمی و اوضاع و احوال جغرافیایی ایران بودجه را به نحوی تنظیم کرده است که ضمن داشتن چهره‌ای علمی و نو و مترقی واجد صبغه و رنگ ایرانی بوده و می‌توان از آن به عنوان وسیله و ابزاری جهت نیل به هدف‌های کوتاه مدت و بلند مدت اجتماعی و اقتصادی و بهبود نظام اداری و مدیریت دستگاه‌های دولتی نام برد.
ب- سیاست‌های عمده دولت در سال آینده
در آغاز این بحث نخست باید به این مطالب اشاره کنیم که بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ با حجمی معادل ۳/۱۰۸۶ میلیارد ریال مبشر و نویددهنده پیروزی کامل و افتخار آفرین ملت ایران در اداره همه جانبه صنایع نفت بوده و حاکی پیروزی غرورانگیز ما در استقرار حاکمیت کشور بر منابع نفتی است که در سایه اقدامات متهورانه و حماسه آفرین شاهنشاه آریامهر به دست آمده است. بدون شک این حکومت و سلطه افتخارآفرین آسان به دست نیامده و وصول به این سلطه و حکومت بر چنین ثروتی بر اثر سال‌ها تلاش، تدبیر، و هوشیاری و رهبری پیشوایی بزرگ و بیدار نصیب ما گردیده و عوائد مهمی را از نفت برای ما تضمین کرده است. آری چنین امکانات مالی ثمربخش به دولت خدمتگزار این امکان را داده است که بودجه سال جاری را با افزایشی معادل ۳۲ درصد تقدیم کند و بودجه را به نحوی تنظیم نماید که از لابلای آن تجسم عظمت و وسعت اداره اقتصاد شکوفان مملکت متجلی باشد و افقی بسیار شکوهمند و سیمایی پر نور و پر حرارت از اقتصاد خیره‌کننده کشور و سعادت و رفاه و سربلندی ملت ایران برابر ما بگستراند. مطلبی که حائز اهمیت است این است که در این عصر پر افتخار و پر برکت که همه چیز ما در طریق منافع ملت و مملکت متحول گردیده و رهبر عالیقدر کشور روز به روز با حسن تدبیر و رهبری صحیح عوائد ملی را ارتقاء می‌دهد دولت به خوبی وقوف دارد که درآمد حاصل از نفت تنها به نسل فعلی ایران متعلق نبوده و نسل‌های آینده نیز در آن سهیم و شریک می‌باشند به این مناسبت رقمی مهم از این عوائد را به مصرف اجرای برنامه‌های تولیدی و عمرانی کشور اختصاص داده تا با بالا بردن سطح ظرفیت تولید در زمینه‌های گوناگون در آینده بتواند امکان کاهش احتمالی ذخایر زیرزمینی را جبران نماید که اتخاذ این سیاست در خور قدردانی است.
به هر تقدیر اقتصاد شکوفان ایران بر اثر تحولاتی که پس از اجرای اصول منشور انقلاب ایران در آن به وقوع پیوسته است به سرعت وارد مراحل تازه‌ای از پیشرفت می‌شود و به هم پیوستگی روزافزون بخش‌های مختلف اقتصادی مسائل بسیار حساس و دقیقی را از نظر برنامه‌ریزی اقتصادی و اجتماعی مطرح ساخته است که دولت به خوبی به دقایق امور این بخش عظیم وقوف دارد و برای حل این مسائل تدابیر و سیاست‌های جامع و سنجیده‌ای اتخاذ کرده است که بر شمردن مواردی چند را ضروری می‌داند:
- ۱- توجه به بخش کشاورزی
از جمله اولویت‌های بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ عنایت و توجه به توسعه و تحرک بخش کشاورزی است که با توجه به مسأله کمبود مواد خام و اولیه در جهان و همچنین مواد غذایی توجه خاص به این بخش فوق‌العاده ضروری و مورد تأیید می‌باشد دولت در سال آینده علاوه بر افزایش اعتبارات موجباتی فراهم آورده که در زمینه کشاورزی انعطاف بیشتری مرعی گردد و از طریق اعطای وام‌های کم‌بهره و کمک‌های بلاعوض و تفویض نقش وسیع‌تری به بخش خصوصی و همچنین رفع مشکلات وثیقه در مورد املاکی که با چنین مشکلاتی مواجه است و واگذاری منابع ملی به صورت اجاره دراز مدت فعالیت بیشتری در این بخش مهم اقتصادی مملکت ایجاد نماید. بدیهی است اتخاذ این سیاست موجبات بهره‌برداری بهتر و بیشتر از منابع تولیدی و بالا بردن میزان تولید کشاورزی و سطح زندگی روستائیان را فراهم خواهد ساخت و با کوشش همه جانبه دولت به منظور ایجاد هماهنگی لازم بین فعالیت‌های این بخش و بخش صنایع از طریق اجرای طرح‌های جامع اقتصادی و اجتماعی و روستایی و توسعه طرح‌های کشت و صنعت، ایجاد مزارع بزرگ، گسترش شرکت‌های تعاونی و سهامی زراعی و تکمیل شبکه‌های آبیاری، کشاورزی ایران را به صورت یک بخش اقتصادی پر تحرک در خواهد آورد.
- ۲- ادامه توسعه صنایع سنگین و اساسی
در زمینه صنایع که توسعه و گسترش آنها تا پایان برنامه چهارم عمرانی کشور از هدف‌های مهم و اساسی مملکت به شمار می‌رفته دولت علاوه بر ادامه طرح‌های سرمایه‌گذاری در صنایع اساسی و صنایع سنگینی چون نفت و پتروشیمی و ذوب‌آهن و غیره به تشویق حمایت از صنایع بخش خصوصی خواهد پرداخت. بدیهی است تلاش دولت در این زمینه بیشتر مصروف اموری از قبیل بی‌نیاز شدن کشور از کالاهای وارداتی مصرفی، تهیه کالاهای سرمایه‌ای، تهیه کالاهای صنعتی صادراتی و بهره‌برداری کامل از مواد اولیه داخلی کشور برای تهیه کالاهای مصرفی صادراتی به میزان قابل ملاحظه بوده و به موفقیت‌های چشمگیری نائل آمده است مسلماً با نویدی که جناب آقای نخست‌وزیر در زمینه تغییر اعتبارات و عملیات برنامه پنجم به علت ارتقاء عوائد مملکتی در کلیه سطوح دادند.
بخش صنعتی نیز مانند سایر بخش‌ها به توسعه و گسترش منطقی خود ادامه خواهد داد.
- ۳- تحکیم زیربنای اقتصادی و اجتماعی
توسعه اقتصادی و اجتماعی مسائلی را به دنبال دارد که چاره‌جویی و حل آنها باید به نحوی باشد که جوابگوی نیازهای روزافزون جامعه بوده و تحولات بنیادی و تحکیم زیربنای اقتصادی و اجتماعی را به منظور نیل به رشد سریع‌تر اقتصاد در آینده فراهم سازد خوشبختانه امور اقتصادی و اجتماعی کشور ما با خصوصیات ویژه‌ای که طی سال‌های اخیر از برکت انقلاب شاه و ملت و در پرتو رهبری‌های داهیانه شاهنشاه آریامهر به دست آورده است موجبات توسعه و تحکیم را به نحو بارزی فراهم ساخته و دولت با توجه و عنایت کامل به نیازهای فوری و ضروری جامعه و برنامه‌های عمرانی نهایت کوشش را معمول داشته تا با ایجاد این هماهنگی پیوند بین حال و آینده به نحو مطلوب حفظ گردد. در زمینه اقدامات تحکیم زیر بنایی می‌توان از توجه دولت به توسعه راه‌ها، راه‌آهن، بنادر، ایجاد فروشگاه‌ها و همچنین وسایل ارتباطی و مخابرات مخصوصاً توسعه شبکه‌های مخابراتی ملی کشور و نوسازی شهرها و روستاها و تأمین آب و برق و ده‌ها برنامه زیربنایی دیگر نام برد که در بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ کل کشور نیز این اقدامات به نحو روشنی ترسیم شده و سهم مهمی از اعتبارات را به خود اختصاص داده‌اند.
- ۴- سرمایه‌گذاری در صنایع نفت
پیش‌بینی دولت در زمینه سرمایه‌گذاری ملی در نفت و مشتقات آن در سال آینده در خور قدردانی و امتنان است زیرا با تصویب و اجرای لایحه الغای قرارداد ایران با کنسرسیوم طومار هفتاد ساله نفت در هم نوردیده شد و سرنوشت بزرگترین ثروت ملی را به دست ما داده که به هر گونه بخواهیم در پی این ثروت بیکران کاوش کنیم و به هر مقدار که نیاز داریم از دل خاک بیرون آوریم و به هر صورت که صلاح مملکت ما باشد تبدیل نماییم و به هر بازار که مقرون به صرفه باشد بفروشیم پس در این دوران پر افتخار ضرورت سرمایه‌گذاری در امر کاوش و استخراج و تصفیه و فروش نفت بیش از پیش احساس می‌گردد و با نیروی ماهر انسانی، تکنولوژی پیشرفته، اقتصاد نیرومند، شناخت کامل سیاست‌های نفتی احاطه به بازارهای جهانی و قدرت مالی و معنوی بی‌نظیر که رهبری داهیانه و مدیریت اندیشمندانه شاهنشاه آریامهر طی سال‌ها کوشش برای ما فراهم آورده‌اند باید سطح تولیدات نفتی خود را طبق برنامه پنجم عمرانی برای فراهم کردن امکان تحصیل درآمدهای مورد نظر از طریق توسعه برنامه‌های تولیدی کشور به حد مطلوب برسانیم و به همین مناسبت است که در بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ کل کشور ملاحظه می‌کنیم علاوه بر سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت از منابع خود، در بودجه عمومی نیز این رقم را دولت حدود نود درصد نسبت به سال ۱۳۵۲ افزایش داده تا این مبالغ صرف سرمایه‌گذاری در استخراج، پالایش، انتقال و پخش در دداخل مملکت و بالاخره مشارکت در امور وابسته به نفت در خارج کشور گردد که خود اقدامی بسیار لازم و در خور تمجید می‌باشد.
- ۵- سیاست‌های اجتماعی و رفاهی
نگاهی کوتاه به بیلان نه ساله خدمتگزاری دولت این مطلب را به خوبی روشن می‌سازد که اهتمام دولت که پیوسته از اصول مقدس انقلاب الهام گرفته و تحت تعالیم رهبر اندیشمند ایران بوده است همواره در جهت ارتقاء جامعه ایرانی و برخوردار ساختن مردم این سرزمین از مزایای فرهنگ و رفاه اجتماعی و بهداشت و کلیه‌ی مواهب و مزایای مملکتی بوده و می‌باشد خوشبختانه تأمین رفاه عمومی و بسط و گسترش خدمات اجتماعی در میان قشرهای مختلف جامعه به ویژه گروه‌های کم درآمد اجتماع و تأمین کار برای همگان، توزیع عادلانه‌تر درآمد ملی بین گروه‌های مختلف مردم، تأمین حقوق فردی و اجتماعی و سپردن کار مردم به مردم و بسط عدالت همواره در صدر سیاست‌های مالی و بودجه‌ای و اقتصادی دولت قرار داشته و در این زمینه‌ها توفیق انجام خدماتی را داشته است. در سال ۱۳۵۳ سهم امور اجتماعی معادل ۵/۱۸ درصد کل بودجه عمومی بوده و علاوه بر این مبالغی جهت کمک به گوشت و نان و اتوبوسرانی و جو و ذرت و بعضی ارقام دیگر اختصاص داده و در سال آینده کمک دولت برای اقلام فوق تا ۱۷۰ میلیارد ریال افزایش داده شده است عرضه خدمات اجتماعی، تعمیم بیمه‌های مختلف اعمال تدابیر خاص جهت مبارزه با گران‌فروشی و تثبیت قیمت‌ها، اختصاص بیش از ۸ میلیارد ریال در بودجه عمومی برای اجرای کمک‌های کشور را تشکیل می‌دهند و اشاعه خدمات رفاهی و اجتماعی در روستاها و ده‌ها اقدام دیگر مظاهری روشن و بین از سیاست‌های اجتماعی و رفاهی دولت در سال ۱۳۵۳ بوده و باید بگوییم که سالی پر رونق را از هر جهت در پیش داریم.
- ۶- سیاست عدم تمرکز
از مهمترین سیاست‌های دولت به هنگام تهیه و تنظیم بودجه دو ساله ۵۲- ۱۳۵۳ کل کشور اجرای سیاست عدم تمرکز و واگذاری بیش از پیش اختیارات و مسؤلیت‌ها به مقامات محلی و ایجاد مکانیسم‌های هماهنگی در همان سطوح است، توسعه و تقویت دفاتر برنامه‌ریزی در استان‌ها و تفویض سهم بیشتری از اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری ثابت به مقامات استانی و ایجاد مقدمات استانی کردن بودجه چند وزارتخانه نشانه‌هایی از تعقیب همین سیاست می‌باشد علاوه بر این دولت در تنظیم بودجه‌های برنامه‌ای از چند سال پیش به این طرف همواره سعی داشته است که عدم تمرکز در عمل برآورد هزینه‌ها را نیز به معنای کامل و وسیعه کلمه برقرار سازد به این ترتیب که برآورد اقلام هزینه بودجه در مراحل اولیه توسط افرادی به عمل آید که نظارت مستقیم بر فعالیت‌های مزبور را به عهده دارند تا واحدهای طبقات پایین سازمان مقدار هزینه را بر مبنای حجم کار برآورد کنند و پیش‌بینی‌ها بیشتر از پیش نزدیک به واقعیت باشد.
ج- بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ و اثرات آن در وجوه گوناگون اقتصادی و اجتماعی
بودجه ۳/۱۰۸۶ میلیارد ریالی سال ۱۳۵۳ کل کشور که از لحاظ حجم و کمیت و از نظر کیفیت در خور دقت و امعان نظر است حدود ۰/۲۶۲ میلیارد ریال نسبت به سال ۱۳۵۲ با افزایش ۳۲ درصد نسبت به کل بودجه و ۳۵ درصد نسبت به بودجه عمومی چگونگی تأمین نیازمندی‌های مادی و معنوی طبقات مختلف جامعه را به خوبی روشن و امور اقتصادی و اجتماعی کشور را طراحی و ترسیم کرده است این بودجه علاوه بر این که تجلی‌دهنده پیشرفت‌ها و ترقیات همه جانبه کشور در گذشته است نموداری از فعالیت‌های پرثمر و عنایت و شناخت واقع‌بینانه اولویت‌های اقتصادی و اجتماعی در آینده بوده و با اجراء آن هدف‌ها و برنامه‌ها و سیاست‌های عمده دولت تحقق یافته و برنامه‌های دراز مدت به خوبی تعقیب خواهد شد. در این زمینه کمیسیون بودجه لازم دانست با رعایت اختصار و ایجاز تعدادی از اثرات و ثمرات اقتصادی و اجتماعی اجرای بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ را به شرح زیر به استحضار نمایندگان محترم برساند:
- ۱- با توجه به اعداد و ارقام و اطلاعات مستند منضم به لایحه بودجه که تصویری از عملیات دو ساله اول برنامه عمرانی پنجم کشور است به خوبی می‌توان اظهارنظر نمود که دولت در تحکیم مبانی برنامه‌ریزی جهت رشد اقتصادی فوق‌العاده موفق بوده و رشد سریع و افتخار آفرین اقتصادی و اجتماعی مملکت با اجرای این بودجه به نحو مطلوب و چشمگیر روند سریع خود را طی خواهد کرد.
- ۲- با توجه به این مطلب که اجرای منشور انقلاب در دهه‌ی گذشته موجب تحولات بنیادی در ارزش‌ها و نهادهای جامعه گردیده و زیر بنای استواری برای دگرگونی ساختمان اقتصادی و اجتماعی و رشد اقتصادی کشور به وجود آورده است به خوبی می‌توانیم بگوییم که جذب حجم وسیع اعتبارات بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ و توسعه و افزایش ۳۲ درصد آن برای جامعه سرافراز ما به خوبی امکان‌پذیر است و جذب و مصرف این اعتبارات حجیم در هر سالی در ایجاد ترقیات و پیشرفت‌ها و دگرگونی چهره نقاط مختلف مملکت فوق‌العاده مؤثر خواهد افتاد.
- ۳- ثبات و امنیت داخلی و توسعه دید علمی در تجزیه و تحلیل مسائل اقتصادی میان مقامات دولتی و اشاعه فنون و روش‌های علمی برنامه‌ریزی و وضع و اجرای سیاست‌های اقتصادی و گسترش خدمات زیربنایی دولت در تحکیم مبانی برنامه‌ریزی مبین این واقعیت است که اجرای بودجه صرفاً در جهت به انجام رسانیدن برنامه‌های مصوب و برای وصول به هدف‌های منظور در قانون بودجه بوده و دولت با هوشیاری کامل از انجام هزینه‌هایی که برای وصول به هدف‌ها و انجام برنامه‌ها لازم نیست مثل گذشته صرف‌نظر خواهد نمود.
- ۴- بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ کل کشور تأکیدی بیش از پیش در مورد طرح‌های گسترش رفاه و خدمات اجتماعی و آن دسته از طرح‌های زیربنایی که نفعش به عموم خواهد رسید بوده و با اجرای دقیق آن یکی از ارکان بس مهم سیاست اجتماعی دولت تحقق خواهد یافت.
- ۵- با اجرای بودجه طرح‌هایی که می‌تواند در توزیع عادلانه درآمد یکی از هدف‌های انقلاب مقدس ما است از قبیل احداث راه‌های فرعی و روستایی، تهیه مسکن برای قشرهای کم درآمد، گسترش تأسیسات آموزشی، پیکار با بیسوادی ایجاد مراکز بهداشتی و درمانگاهی و فعالیت‌های ناظر به سالم سازی محیط مخصوصاً در روستاها، استقرار و تعمیم بیمه‌های مختلف که در برنامه پنجم عمرانی موقع و مقامی خاص دارند به مرحله اجرا در خواهند آمد که در تحکیم بیشتر زیربنای اقتصادی فوق‌العاده مؤثر خواهد افتاد.
- ۶- با اجرای این بودجه سیاست دقیق اشتغال یعنی تأمین کار و بالنتیجه درآمد برای همگان به نحو فعالانه‌ای تعقیب خواهد شد.
- ۷- چون تربیت نیروی انسانی ماهر به مقیاس وسیع یکی از خط‌مشی‌های دولت بوده و با این کار دولت کوشش فراوان دارد که علاوه بر فوائد اجتماعی مربوط به اجرای سیاست اشتغال تام، موجبات ازدیاد قدرت تولید را نیز فراهم کند در این بودجه پیش‌بینی‌های لازم را معمول و اجرای آن اثرات مطلوب را خواهد بخشید.
د- ویژگی‌های بودجه
لایحه بودجه دو ساله ۵۲- ۱۳۵۳ کل کشور پیش از آن که به خاطر ارقام و برنامه‌های متعدد و متنوع خود جالب باشد از این نظر در خور توجه و دقت است که نشانه اعتمادبه نفس، قابلیت دوراندیشی و آمادگی برای بلند پروازی‌های افتخارآمیز دیگر است. فرصت‌هایی که در این بودجه حجیم و پر وسعت و پر دامنه برای مانور دادن امور مالی تعبیه شده، چاره‌اندیشی‌هایی که برای مقابله با تورم پیش‌بینی گردیده و در تعبیری نیکوتر ترکیب متعادلی که از نیازها و امکانات پر توان مملکت به دست داده همه و همه نشانه‌هایی از هوشیاری سیاسی و مهارت فنی در امر مهم برنامه‌ریزی مالی است که جا دارد از این لحاظ به دولت خدمتگزار چنین جهش عظیم را شادباش بگوییم و توفیقش را در اجرای صحیح و دقیق این سند مالی پر افتخار از درگاه احدیت مسئلت کنیم. کمیسیون بودجه ضمن بررسی‌های همه جانبه و دقیق خود به مواردی از ویژگی‌های عمده و نتایج ثمربخش بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ دست یافته است که برای استحضار خاطر نمایندگان محترم در نهایت ایجاز و اختصار شمه‌ای از آنها را معروض می‌دارد:
- ۱- هزینه وصول
با توجه به رقم قریب ۶۸ میلیارد ریال پیش‌بینی درآمد مالیات‌های مستقیم و جمع بودجه وزارت دارایی که قریب ۳ میلیارد ریال می‌شود و قسمت اعظم این اعتبار صرف نظارت در امر هزینه می‌گردد باید عنوان کنیم که هزینه‌ای که برای دریافت مالیات‌های مستقیم مصرف شده قریب ۲ درصد می‌باشد که بی‌سابقه بوده و یکی از موفقیت‌های دولت و وزارت دارایی است که در انجام این وظیفه نهایت صرفه‌جویی را معمول داشته‌اند.
- ۲- کشش و تمایل درآمدهای دولت به سوی مالیات‌های مستقیم
با توجه به این مطلب که مالیات‌های غیرمستقیم شامل اجناس و اشیاء مورد احتیاج و مصرف عموم که میزان مصرف‌شان برای کلیه مصرف‌کنندگان اعم از متمول و کم بضاعت تقریباً در یک حدود است این نوع مالیات برای کم درآمدها بسیار سنگین‌تر از متمولین بوده و به تناسب، قسمت بیشتری از درآمد اشخاص کم بضاعت بابت مالیات مزبور مصرف می‌گردد روی این نقیصه توجه و وزارت دارایی دولت در دهه انقلاب همواره به سوی مالیات‌های مستقیم بوده و نسبت بین مالیات‌های غیرمستقیم به مستقیم که در آغاز انقلاب به نسبت ۴ به ۱ بوده است امروز این نسبت قریب ۵/۱ به ۱ تقلیل یافته که با در نظر گرفتن عوامل دیگر رشد کرده مانند جمعیت و مصرف و سطح درآمد عمومی نسبت ۵/۱ هنوز هم به نسبت (۱) نزدیکتر شده و مبین کامل توجه و عنایت دولت به رفاه حال طبقه متوسط و کم درآمد می‌باشد.
- ۳- دو خصیصه ممتاز
از جمله ویژگی‌های بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ کل کشور که آن را در عداد امتیازات بزرگ آن باید به حساب آوریم تلفیق دو اصل همه‌گیری و اولویت‌پذیری آن است بدین معنی که این بودجه ضمن این که طبقه مخصوصی را در بر نگرفته و چتر اعتبارات و حمایت خود را بر فراز سر همه مردم از هر دسته و طبقه گسترده است معهذا از پرداختن به اولویت‌ها نیز فارغ نیست کما این که در دائره شمول اولویت‌ها در درجه اول توسعه امور اقتصادی قرار دارد که حدود ۳۱ درصد کل اعتبارات عمومی را به خود اختصاص داده است این بخش به امور کشاورزی و صنعتی و ساختمان و توسعه راه‌های اصلی و فرعی و توسعه شبکه راه‌آهن، ساختمان و توسعه بنادر و فرودگاه‌های کشور که از لحاظ ارتباط حوزه‌های تولید و مصرف به امور اقتصادی مربوط می‌شود تجزیه می‌گردد.
پس از آن امور دفاع ملی در عداد اولویت‌ها محسوب شده و رقمی معادل ۲۸ درصد بودجه عمومی را به این قسمت حیاتی و مهم اختصاص داده‌اند. در کمیسیون بودجه ضمن تمجید از اقدام دولت در زمینه قائل شدن اولویت برای امور دفاع ملی اظهارنظر شد که نه فقط با توجه به بودجه و اعتباری که سایر کشورها برای هزینه تسلیحاتی خود اختصاص داده‌اند این رقم قابل مقایسه نیست بلکه با در نظر گرفتن عدم خلع سلاح عمومی و وظیفه خطیر این ارتش نیرومند در حفظ و حراست از حدود و ثغور مملکت و مواریث گرانقدر ملی و مملکتی ودستاوردهای انقلاب مقدس اجتماعی و این که به فرمایش رهبر عالیقدر ایران ارتش شاهنشاهی تا سال ۱۳۵۵ در اعداد ارتش‌هایی در خواهد آمد که دنیا روی آن حساب می‌کند و بدون تردید در تأمین و حفظ و حراست و صلح در جهان و به خصوص در منطقه وظیفه اساسی را ایفاء خواهد کرد افزایش اعتبارات آن، کم وانتظار افزایش بیشتری را در حال یا آینده دارد سومین اولویت بودجه اختصاص به امور اجتماعی دارد که ۵/۱۸ درصد اعتبارات عمومی به آن اختصاص یافته است اجزاء این بخش عبارتند از گسترش فعالیت‌های آموزشی، بسط خدمات بهداشتی و درمانی تأمین رفاه عمومی و توسعه دیگر خدمات اجتماعی است که هر کدام بر حسب مورد و اهمیت، افزایش قابل توجهی نسبت به سال گذشته نشان می‌دهند در زمینه همه‌گیری بودجه سال آینده می‌توانیم صنوف و طبقاتی را منجمله کارگران، کشاورزان، افراد کم درآمد، کارکنان دولت، بازنشستگان، مستمری بگیران، موظفین، جوانان، نوجوانان، دانشجویان، و سایر طبقات را نام برد که توضیح نحوه استفاده هر یک از ین طبقات موجب اطاله کلام خواهد شد.
- ۴- اثر ضد تورمی
نمایندگان محترم تصدیق خواهند نمود که یکی از ویژگی‌های تورم در سال‌های اخیر توسعه عالمگیر آن است که هم اکنون اکثریت قریب به اتفاق ممالک عالم به شدت دچار این بیماری گشته و تقریباً به تمام بخش‌های اقتصادی سرایت کرده است خوشبختانه اقتصاد توسعه یافته و شکوفای ما به خوبی توانسته است مقاومت بیشتری در مقابل تورم از خود نشان داده و عوارض آن را محدود کند و در قیاس با سایر ممالک، کشور ما تاکنون توفیق یافته است در مقابل این بیماری مقاومت کند و رشد شاخص قیمت‌ها قابل تحمل تلقی گردد بدیهی است این امر مسلماً ناشی از سلامت بنیه اقتصادی و توجه به موقع دولت در اجرای اوامر شاهنشاه آریامهر و هماهنگی کامل در ارگان‌های پولی و اقتصادی کشور بوده است. خوشبختانه فرمان مطاع همایونی مبنی بر فداکاری همه جانبه برای صرفه‌جویی و به منظور جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها با فاصله‌ای اندک و به دنبال یک اجتماع متشکل از نمایندگان دولت و بخش خصوصی اطلاعیه خاص دولت را در امتثال این فرمان باعث آمد و برنامه‌ای را پی‌ریزی کرد که فوق‌العاده مؤثر افتاد امید است با کنترل دقیق و توزیع صحیح و برداشتن دست‌هایی که وجود آنها در حد فاصل بین کلی فروشی و جزئی فروشی موجب افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها می‌گردد نظام صحیح خرید و فروش را برقرار سازند و حقوق مصرف‌کننده که مورد عنایت و توجه خاص دولت می‌باشد در مرزی عادلانه حفظ و تثبیت گردد خوشبختانه دولت علاوه بر اقدامات همه جانبه‌ای که در این زمینه شروع کرده در بودجه نیز تدابیری اندیشیده که صورت ضد تورمی به این بودجه داده است از جمله:
- ۱- با تأمین منابع بیشتر برای عمران و توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور از تکیه بر اعتبارات بانکی کاسته است به این ترتیب که در سال ۱۳۵۲ کلاً ۶۷ میلیارد ریال روزی ۵۸۰ میلیارد ریال یعنی معادل ۵/۱۱ درصد بودجه استفاده کرده در صورتی که در سال ۱۳۵۳ کلاً ۴۶ میلیارد ریال روی ۷۸۲ میلیارد ریال یعنی معادل ۹/۵ درصد اعتبار بودجه استفاده خواهد کرد.
- ۲- اختصاص قسمتی از اعتبارات جاری به خرید کالاهای مورد نیاز مانند گوشت و شکر و سیمان و غله قدم مهم دیگری در این طریق است.
- ۳- اختصاص قسمتی از اعتبارات برای خرید ماشین‌آلات و تجهیزات عمده از خارج
- ۴- تشویق هر چه بیشتر سرمایه‌گذاری در جهت افزایش تولید کالاهای مورد نیاز مردم به منظور کاهش اثرات تورمی ناشی از تقاضای روزافزون
- ۵- کاهش هزینه‌های غرتولیدی سازمان‌های دولتی
- ۶- پیش‌بینی فروش اوراق قرضه به بخش غیر بانکی که در بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ تقریباً به دو برابر افزایش یافته عامل مهم دیگری در ضد تورمی بودن بودجه بوده و فوق‌العاده مؤثر است.
- ۵- توسعه کمی و کیفی
با توسعه و بهبود کمی و کیفی منابع انسانی و مالی کشور که از خلال ارقام و اعداد و عناوین و طبقه‌بندی‌های بودجه دو ساله مورد بحث به خوبی مستفاد می‌شود نتایج حاصل از اجرای برنامه پنجم عمرانی کشور را به مراتب چشمگیر از مجموع برنامه‌های گذشته خواهد نمود.
- ۶- صرفه‌جویی کامل
در نحوه مصرف اعتبارات بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ دولت تصمیم جدی دارد که نهایت صرفه‌جویی راحتی بیشتر از پیش معمول داشته و از هزینه‌های غیرلازم و بی‌ثمر قویاً جلوگیری نماید ضمن تقدیر از این تصمیم به موقع و به جای دولت که مخصوصاً در مقابل این بودجه عظیم تصمیمی بسیار عاقلانه و مفید می‌باشد امید است همان طوری که بارها جناب آقای نخست‌وزیر در بیانات خود عنوان کرده‌اند امسال و سال آینده نیز مانند گذشته در اجرای برنامه‌گذاری مالی علمی که طبق موازین صحیح و محاسبات دقیق تهیه و تنظیم شده است نهایت مراقبت معمول گردد تا از منابع مالی و قوای انسانی حداکثر استفاده به عمل آید و در این تلاش عظیم حتی یک ریال از منابع مالی و یک ساعت از قوای فکری و جسمی افراد تفریط نشود نه تنها تفریط نشود بلکه در ثمربخش‌ترین راه به کار افتد و به اجرای طرح‌های سودمند امکان بدهد. در زمینه ویژگی‌های این بودجه عظیم سخن بسیار است و ما به لحاظ رعایت اختصار به همین حد اکتفا می‌کنیم.
- ۷- برنامه مالی دولت (منابع و مصارف بودجه)
بودجه کل کشور در سال ۱۳۵۳ با ۳۲ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۵۲ معادل مبلغ ۳/۱۰۸۶ میلیارد ریال پیش‌بینی شده که در تعقیب هدف‌های پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور، تأمین نیازمندی‌های اساسی جامعه و بالاخره فراهم آوردن محیط مساعد برای سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و لزوم برخی سرمایه‌گذاری‌ها از طرف دولت و نیز حفظ حدود و ثغور مملکت تهیه و تنظیم گردیده است.
- الف- منابع بودجه عمومی
براساس محاسباتی که از منابع مالی دولت برای سال ۱۳۵۳ صورت گرفته است درآمدهای عمومی با رقم ۵/۷۸۲ میلیارد ریال حدود ۱/۲۰۲ میلیارد ریال بالاتر از رقم مشابه سال ۱۳۵۲ برآورد گردیده که از رشدی معادل سی و پنج درصد برخوردار می‌باشد ذیلاً اقلام عمده درآمدها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- ۱- مالیات‌های مستقیم
مالیات‌های مستقیم برای سال ۱۳۵۳ براساس اصلاحیه جدید قانون مالیات‌های مستقیم و نیز امکان بهره‌گیری بیشتر از ظرفیت مالیاتی کشور و کارآیی دستگاه وصول و افزودن به حوزه‌های مالیاتی معادل ۶۷ میلیارد تخمین زده شده است که در مقایسه با سال ۱۳۵۲ از افزایشی بیش از ۲۱ درصد یعنی معادل ۷/۱۱ میلیارد ریال برخوردار می‌باشد.
- ۲- مالیات‌های غیرمستقیم
در بودجه پیشنهادی سال ۱۳۵۳ مالیات‌های غیرمستقیم که عمده‌ترین منبع مالی غیرنفتی دولت را تشکیل می‌دهد معادل ۱/۱۰۲ میلیارد ریال تخمین زده شده که مبلغ ۴/۲۱ میلیارد ریال بیشتر از رقم مشابه سال ۱۳۵۲ بوده و از افزایشی حدود ۲۷ درصد برخوردار می‌باشد.
- ۳- نفت و گاز
درآمد نفت و گاز مندرج در بودجه سال ۱۳۵۳ معادل مبلغ ۴۴۵ میلیارد ریال پیش‌بینی گردیده است.
- ۴- درآمدهای حاصل از انحصارات و اعمال تصدی و مالکیت دولت
در بودجه سال ۱۳۵۳ این دسته از درآمدهای دولت ۷/۹ میلیارد ریال برآورد گردیده که در مقایسه با رقم مشابه سال ۱۳۵۲ تا حدودی کاهش خواهد یافت که معلول افزایش قابل ملاحظه سرمایه‌گذاری شرکت مخابرات ایران به منظور نیل برشد هدف برنامه پنجم و نتیجتاً عدم پرداخت سود سهام از طرف این شرکت به دولت می‌باشد.
- ۵- سایر درآمدها
این بخش از درآمدهای دولت شامل درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات و درآمدهای انتقالی متفرقه دیگر می‌گردد که برای سال ۱۳۵۳ معادل ۸/۷ میلیارد ریال برآورد گردیده و در مقایسه با سال ۱۳۵۲ از رشدی حدود ۱۰ درصد برخوردار می‌باشد.
- ۶- سایر منابع تأمین اعتبار
در تهیه بودجه دو ساله ۵۲- ۱۳۵۳ به منظور نیل به هدف‌های برنامه عمرانی پنجم سعی بر این بوده است که اعتبارات لازم در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار گیرد. تلاش دولت در بهره‌گیری هر چه بیشتر از امکانات مالیاتی کشور و همچنین افزایش قابل توجه درآمد نفت باعث شده که سهم سایر منابع اعتباری نسبت به کل دریافت‌های بودجه عمومی تنزل یابد به عبارت دیگر در سال ۱۳۵۳ استفاده کمتری از اعتبارات سیستم بانکی پیش‌بینی شده است به طوری که استفاده از وام‌های داخلی در این سال به طور ناخالص معادل ۳/۸۲ میلیارد ریال برآورد گردیده که حدود ۳۱ درصد کمتر از رقم مشابه سال جاری می‌باشد و به نوبه خود گام مؤثری در جهت سیاست تثبیت قیمت‌ها به شمار می‌رود. استفاده از وام‌های خارجی در سال ۱۳۵۳ به طور ناخالص معادل ۶/۶۸ میلیارد ریال برآورد شده است و جمع آن معادل ۹/۱۵۰ میلیارد ریال بالغ می‌گردد.
- ۷- درآمدهای اختصاصی
درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی بالغ بر ۷/۲۲ میلیارد ریال گردیده که نسبت به سال گذشته قریب ۴ میلیارد ریال افزایش نشان می‌دهد.
- ب- مصارف بودجه
در بودجه پیشنهادی سال ۱۳۵۳ مصارف بودجه عمومی دولت از محل درآمد عمومی در سطح ۵/۷۸۲ میلیارد ریال پیش‌بینی شده است که در مقایسه با ۴/۵۸۰ میلیارد ریال اعتبارات سال ۱۳۵۲ از افزایشی معادل ۱/۲۰۲ میلیارد ریال برخوردار می‌باشد، همان طوری که معروض افتاد در توزیع منابع سال آینده میان نیازهای گوناگون جامعه، ادامه رشد اقتصادی، ارائه هر چه بیشتر خدمات اجتماعی، تقویت بنیه دفاعی و بالاخره تأمین رفاه کارمندان دولت مورد توجه خاص بوده است ذیلاً اقلام عمده اعتباری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- ۱- امور عمومی
در بودجه تقدیمی دولت هزینه‌های مربوط به امور عمومی با ۲/۸۵ میلیارد ریال اعتبار حدود ۵/۱۱ درصد از کل هزینه‌ها را به خود اختصاص خواهد داد. هزینه‌های این بخش با در نظر گرفتن لزوم بسط خدمات دولتی با ۱۱ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۵۲ برآورد گردیده است.
- ۲- امور دفاع ملی
پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۳۵۳ مبلغ ۴/۲۱۴ میلیارد ریال معادل ۲۸ درصد از کل بودجه عمومی مصروف امور دفاعی مملکت گردد بدیهی است توجه و عنایتی که دولت به تقویت نیروی دفاعی مبذول داشته از جمله مسائلی است که همواره مورد تأیید و تصدیق کامل قاطبه ملت ایران بوده و بدون شک صیانت کشور و حفظ مواریث گرانقدر ملی و مملکتی در عداد مقدس‌ترین و بزرگترین وظایف دولت و ملت قرار دارد. افزایش هزینه‌های دفاعی کشور مسلماً مبین این واقعیت است که سیاست دفاعی دولت پیوسته در جهت حفظ استقلال و امنیت کشور و حراست از ثمرات توسعه اقتصادی و اجتماعی که نتیجه تحولات همه جانبه کشور است طرح‌ریزی شده و دولت به مسؤلیت خطیر خود در حفظ نتایج پیشرفت‌های اجتماعی و مواریث گرانقدر تاریخی و فرهنگی کشور کاملاً توجه داشته است.
- ۳- امور اجتماعی
در بودجه سال ۱۳۵۳ مبلغ ۷/۱۳۷ میلیارد ریال که بیش از ۵/۱۸ درصد از اعتبارات بودجه عمومی را تشکیل می‌دهد به بخش امور اجتماعی اختصاص یافته است که این رقم نسبت به سال ۱۳۵۲ از افزایش معادل ۴/۲۶ درصد برخوردار می‌باشد.
- ۴- امور اقتصادی
اعتبارات مربوط به امور اقتصادی در بودجه سال ۱۳۵۳ در سطح ۴/۲۲۹ میلیارد ریال پیش‌بینی شده است که نسبت به ۳/۱۵۹ میلیارد ریال رقم مشابه سال ۱۳۵۲ حدود ۴۴ درصد و با معادل ۶/۷۰ میلیارد ریال افزایش نشان می‌دهد و مانند گذشته سهم عمده‌ای در کل اعتبارات بودجه عمومی دارد.
- ۵- هزینه‌های متفرقه و دیون و غیره
در بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور برای این بخش از هزینه‌های دولت اعتباری برابر ۵/۷۷ میلیارد ریال منظور شده است که نسبت به سال ۱۳۵۲ رشدی برابر ۵۴ درصد نشان می‌دهد. قسمت اعظم افزایش اعتبارات این بخش جهت اجرای مرحله دوم قانون استخدام کشوری و بهبود وضع کارکنان دولت به مصرف خواهد رسید. معادل ۳۹ درصد از کل اعتبارات این بخش نیز جهت پرداخت بهره وام‌های داخلی و خارجی در نظرگرفته شده است.
- ۶- بازپرداخت وام‌های داخلی و خارجی
در سال ۱۳۵۳ مبلغ ۸/۲۲ میلیارد ریال از وام‌های خارجی و مبلغ ۳/۳۶ میلیارد از وام‌های داخلی بازپرداخت خواهد گردید.
- ۷- هزینه از محل درآمدهای اختصاصی
در سال ۱۳۵۳ مبلغ ۷/۲۲ میلیارد ریال از محل منابع اختصاصی طبق بودجه‌های مصوب به مصارف قانونی می‌رسد که نسبت به سال ۱۳۵۲ معادل ۸۳ درصد افزایش نشان می‌دهد.
- ۸- بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و سایر مؤسسات
بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت در سال ۱۳۵۳ معادل ۲/۵۸۴ میلیارد ریال و بودجه سایر مؤسسات در سال مذکور ۶/۲۵ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌گردد که با احتساب ارقام منظور در بودجه عمومی اعم از دریافت از شرکت‌ها و مؤسسات انتفاعی به صورت سود سهام و مالیات و پرداخت به این شرکت‌ها و مؤسسات که در بخش‌های فوق منظور شده اشت جمعاً ۷/۳۲۸ میلیارد ریال ارقام مضاعف وجود دارد که خالص عملیات این واحدها ۱/۲۸۱ میلیارد ریال می‌شود که با هزینه بخش‌های بودجه عمومی جمعاً به ۳/۱۰۸۶ میلیارد ریال بالغ می‌گردد
- و - توصیه‌های کمیسیون بودجه
ضمن بحث و بررسی مفصل پیرامون بودجه دو ساله ۵۲ - ۱۳۵۳ کل کشور توجه اعضاء کمیسیون به چند مطلب اساسی معطوف گردید که تحت عنوان توصیه‌های کمیسیون بودجه به شرح زیر به اطلاع نمایندگان محترم می‌رساند:
- ۱- با توجه به نظام نوین بودجه‌نویسی ضرورت تجدیدنظر در نحوه طبقه‌بندی درآمدها بیش از هر زمان دیگر احساس می‌گردد با این مراتب کمیسیون توصیه می‌نماید که دولت در تهیه و تنظیم بودجه‌های آینده در نحوه طبقه‌بندی درآمدها تجدیدنظر لازم را معمول دارد.
- ۲- با توجه به لزوم ازدیاد ظرفیت اجرایی استان‌ها توصیه می‌شود در بودجه سال ۵۳ ۱۳۵۴ نسبت به افزایش اعتبارات استانی عنایت و توجه بیشتری مبذول گردد.
- ۳- اعتبارات ردیف‌های استخدامی که در قسمت هزینه‌های متفرقه منظور شده و پرداخت سهم هر وزارتخانه و دستگاه دولتی را در بودجه سالیانه وزارتخانه ذیربط نشان نمی‌دهد قطعاً به علت اجرای مرحله اول و دوم قانون استخدامی بوده که توصیه می‌شود در بودجه سال ۵۳ - ۱۳۵۴ اعتبارات ردیف‌های مرحله اول، یک پایه ترفیع، تغییر ضریب به سطح اعتبار بودجه وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی اضافه شود و فقط اعتبار اجرای مرحله دوم تا پایان انجام این مهم در هزینه‌های متفرقه باقی بماند.
در خاتمه ضمن تقدیر از مساعی رئیس و کارکنان سازمان برنامه و بودجه در تهیه و تنظیم بودجه که خوشبختانه از نظر محتوی و قالب و شکل همواره رو به تکامل بوده امیدوار است گزارش تقدیمی مورد توجه و عنایت نمایندگان محترم قرار گیرد.
مخبر کمیسیون بودجه - صدری کیوان.
ماده واحده الف- ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور به شرح زیر اصلاح می‌شود:
بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور از حیث درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر هشتصد و بیست و چهار میلیارد و چهارصد و هفده میلیون و ششصد و شانزده هزار (۸۲۴۴۱۷۶۱۶۰۰۰) ریال و از حیث هزینه و سایر پرداخت‌ها بالغ بر هشتصد و بیست و چهار میلیارد و چهارصد و هفده میلیون و ششصد و شانزده هزار (۸۲۴۴۱۷۶۱۶۰۰۰) ریال می‌باشد.
بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر پانصد و نود و هشت میلیارد و هشتصد و بیست و چهار میلیون و هشتصد و دوازده هزار (۵۹۸۸۲۴۸۱۲۰۰۰) ریال و از حیث هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بالغ بر پانصد و نود و هشت میلیارد و هشتصد و بیست و چهار میلیون و هشتصد و دوازده هزار (۵۹۸۸۲۴۸۱۲۰۰۰) ریال و به شرح زیر است:
- ۱- درآمد عمومی و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر پانصد و هشتاد میلیارد و چهارصد و شش میلیون و پانصد و نوزده هزار (۵۸۰۴۰۶۵۱۹۰۰۰) ریال و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آن محل بالغ بر پانصد و هشتاد میلیارد و چهار صد و شش میلیون و پانصد و نوزده هزار (۵۸۰۴۰۶۵۱۹۰۰۰) ریال.
- ۲- درآمد اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی بالغ بر هجده میلیارد و چهارصد و هجده میلیون و دویست و نود و سه هزار (۱۸۴۱۸۲۹۳۰۰۰) ریال و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آن محل بالغ بر هجده میلیارد و چهارصد و هجده میلیون و دویست و نود و سه هزار (۱۸۴۱۸۲۹۳۰۰۰) ریال.
ب- بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور از حیث درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر یک هزار و هشتاد و شش میلیارد و سیصد و هفتاد میلیون و یکصد و پانزده هزار (۱۰۸۶۳۷۰۱۱۵۰۰۰) ریال و از حیث هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بالغ بر یک هزار و هشتاد و شش میلیارد و سیصد و هفتاد میلیون و یکصد و پانزده هزار (۱۰۸۶۳۷۰۱۱۵۰۰۰) ریال می‌باشد.
بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر هشتصد و پنج میلیارد و دویست و چهل هفت میلیون و دویست و شصت و شش هزار (۸۰۵۲۴۷۲۶۶۰۰۰) ریال و از حیث هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بالغ بر هشتصد و پنج میلیارد و دویست و چهل و هفت میلیون و دویست و شش هزار (۸۰۵۲۴۷۲۶۶۰۰۰) ریال و به شرح زیر است:
- ۱- درآمد عمومی و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر هفتصد و هشتاد و دو میلیارد و پانصد و شانزده میلیون و هفتصد و پنج هزار (۷۸۲۵۱۶۷۰۵۰۰۰) ریال و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آن محل بالغ بر هفتصد و هشتاد و دو میلیارد و پانصد و شانزده میلیون و هفتصد و پنج هزار (۷۸۲۵۱۶۷۰۵۰۰۰) ریال.
- ۲- درآمد اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی بالغ بر بیست و دو میلیارد و هفتصدو سی میلیون و پانصد و شصت و یک هزار (۲۲۷۳۰۵۶۱۰۰۰) ریال و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آن محل بالغ بر بیست و دو میلیارد و هفتصد و سی میلیون و پانصد و شصت و یک هزار (۲۲۷۳۰۵۶۱۰۰۰) ریال.
درآمدهای عمومی و سایر منابع تأمین اعتبار منظور در قسمت یک بند الف و قسمت یک بند ب این ماده تصویب و به دولت اجازه داده می‌شود که درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار منظور در قسمت سوم این قانون را در سال ۱۳۵۲ و سال ۱۳۵۳ وصول و هزینه‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و همچنین کمک‌ها و اعانات و سایر اعتباراتی را که در جداول قسمت‌های چهارم و پنجم این قانون منظور شده است در حدود وصولی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار در هر سال و براساس تخصیص اعتبار تعهد و با رعایت قوانین و مقررات مربوط و تبصره‌های این قانون در سال ۱۳۵۲ و سال ۱۳۵۳ پرداخت نماید.
بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و سایر مؤسسات منظور در قسمت‌های نهم و دهم این قانون طبق قوانین و مقررات و همچنین اساسنامه‌های مربوط قابل اجراء خواهد بود.
بودجه آن دسته از مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت که در هر یک از سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ به صورت مؤسسه دولتی درآیند برای مدت باقیمانده همان سال پس از تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی قابل اجراء خواهد بود.
تبصره‌های ۱۳۵۲
- تبصره ۱- مفاد تبصره ۹ قانون متمم بودجه سال ۱۳۵۰ کل کشور نسبت به باقیمانده مبلغ پانصد میلیون ریال تا پایان سال ۱۳۵۲ قابل اجراء می‌باشد.
- تبصره ۲- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود تا مبلغ دویست و چهل میلیون (۲۴۰۰۰۰۰۰۰) ریال کسری اعتبار سال ۱۳۵۲ تفاوت بهای خواربار و پوشاک کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی و خانواده آنان را از محل مانده اعتبار تعهد نشده سال ۱۳۵۱ وزارت جنگ تأمین و به سازمان اتکا پرداخت نماید.
- تبصره ۳- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود تا مبلغ چهل و یک میلیون و یکصد و سی و سه هزار و شش (۴۱۱۳۳۰۳۶) ریال هزینه سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ معاودین را از محل مانده اعتبارات تعهد نشده بودجه سال ۱۳۵۱ وزارت جنگ به هزینه قطعی منظور نماید.
- تبصره ۴- در تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور بعد از عبارت «جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران» عبارت «و جمعیت کمک به جذامیان» اضافه می‌شود و در قسمت اخیر تبصره مزبور عبارت «در اختیار جمعیت» به عبارت در اختیار جمعیت‌های اصلاح می‌شود.
- تبصره ۵- به دولت اجازه داده می‌شود مبلغ سی میلیون (۳۰۰۰۰۰۰۰) ریال وام پرداختی از محل اعتبارات عمرانی برنامه سوم کشور به دانشگاه ملی ایران و همچنین بهره متعلق به این وام را به عنوان کمک بلاعوض به دانشگاه مزبور محسوب نماید.
- تبصره ۶- اجازه داده می‌شود چهل دستگاه اتومبیل مستعمل و سایر لوازمی که از طرف سازمان برنامه و بودجهه بدون دریافت بها به سازمان ملی پیشاهنگی ایران واگذار شده است به عنوان کمک بلاعوض به سازمان اخیرالذکر محسوب شود.
- تبصره ۷- ردیف‌های ۵۱۱۰۷ و ۵۱۱۰۸ و ۸۱۹۹ و ۵۱۱۰۶ و ۵۱۱۰۹ و ۵۲۲۰۵ و ۵۱۱۱۲ و ۲/۱۵۸ و ۷/۱۲۷ و ۱۴۳ و ۳/۷۸ مذکور در تبصره‌های قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور در این قانون به ترتیب به ۵۱۱۰۷۰۰۰ و ۵۱۱۰۸۰۰۰ و ۰۹۹۹۹ و ۵۱۱۰۶۰۰۰ و ۵۱۱۰۹۰۰۰ و ۵۲۲۰۵۰۰۰ و ۵۱۱۱۴۰۰۰ و ۱۵۸۲ و ۱۲۶۵ و ۱۴۲۰ و ۱۷۸۱ تغییر می‌یابد.
- تبصره ۸- مهلت مقرر در تبصره ۲۴ قانون بودجه ۱۳۵۲ کل کشور تا پایان سال ۱۳۵۲ تمدید می‌شود.
تبصره‌های ۱۳۵۳
- تبصره ۹- الف- کاهش یا افزایش اعتبار هر یک از مواد هزینه یا برنامه‌های دستگاه اجرایی از محل اعتبارات جاری منظور در قسمت پنجم این قانون با موافقت نخست‌وزیر تا میزان ده درصد و مازاد بر آن فقط برای یک بار با تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی مجاز خواهد بود مشروط بر این که در جمع اعتبارات جاری دستگاه تغییری حاصل نشود.
ب- نقل و انتقال اعتبار مواد هزینه و برنامه‌های مربوط به سپاهیان ترویج و آبادانی بین وزارتخانه‌هایی که از خدمات این سپاهیان استفاده می‌نمایند بنابر پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های مربوط و موافقت نخست‌وزیر و تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی مجاز خواهد بود.
ج- کاهش یا افزایش اعتبار هر یک از مواد هزینه و یا برنامه‌های وزارت جنگ از محل اعتبار جاری تا میزان ده درصد در اختیار وزیر جنگ و مازاد بر آن برای یک بار با موافقت نخست‌وزیر و تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی مجاز خواهد بود مشروط بر این که در جمع اعتبارات جاری وزارت مزبور تغییری حاصل نشود.
- تبصره ۱۰- میزان تنخواه گردان خزانه در سال ۱۳۵۳ سی میلیارد (۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال موضوع ردیف ۴۱۰۲۰ قسمت سوم این قانون از درآمد سازمان بنادر و کشتیرانی را در سال ۱۳۵۳ به درآمد عمومی کشور منظور نماید.
- تبصره ۱۲- الف- به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود اعتبارات مربوط به هزینه‌های پرسنلی و نگهداری بیمارستان‌های وزارت بهداری را که براساس قانون واگذاری بیمارستان‌های وزارت بهداری مصوب خرداد ماه ۱۳۵۰، به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران واگذار می‌شود از بودجه مصوب سال ۱۳۵۳ وزارت مذکور کسر و به عنوان اعانه به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران واگذار کند. این نقل و انتقالات باید به تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی برسد.
ب- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود آن قسمت از اعتبارات ردیف‌های ۵۱۱۰۶۰۰۰ و ۵۱۱۰۷۰۰۰ و ۵۱۱۰۸۰۰۰ و ۵۱۱۰۹۰۰۰ و ۵۱۱۱۰۰۰۰ و ۵۱۱۱۱۰۰۰ قسمت چهارم این قانون را در مورد کارمندانی که در اجرای قانون واگذاری بیمارستان‌های وزارت بهداری مصوب خرداد ماه سال ۱۳۵۰ به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران و جمعیت کمک به جذامیان منتقل شده و خواهند شد به عنوان «اعانه» و به میزانی که از طرف سازمان برنامه و بودجه تشخیص داده می‌شود در اختیار جمعیت‌های مزبور بگذارد.
- تبصره ۱۳- اضافه حقوق مربوط به یک پایه ترفیع مستخدمین رسمی مشمول قانون استخدام کشوری که در اجرای ماده ۳۵ قانون مذکور و با رعایت مقررات مربوط تا پایان سال ۱۳۵۲ استحقاق ترفیع دارند از اول سال ۱۳۵۳ قابل پرداخت است. در مورد مستخدمین وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی مشمول قانون استخدام کشوری این پرداخت از محل ردیف ۵۱۱۱۰۰۰۰ قسمت چهارم این قانون به عمل خواهد آمد.
- تبصره ۱۴- نحوه و میزان اعطای کمک‌های غیرنقدی به کلیه مستخدمین رسمی کشوری و مستخدمین پیمانی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی مشمول قانون استخدام کشوری که اعتبار آن در ردیف ۵۱۱۱۲۰۰۰ قسمت چهارم این قانون منظور شده است طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که به پیشنهاد سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
- تبصره ۱۵- دولت مکلف است اعتبار منظور در ردیف ۵۲۲۰۵۰۰۰ قسمت چهارم این قانون را براساس ضوابط و ترتیباتی که به پیشنهاد وزارت راه به تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی خواهد رسید به مصرف برساند.
- تبصره ۱۶- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود آن قسمت از اعتبارات ردیف‌های ۵۱۱۰۶۰۰۰ و ۵۱۱۰۷۰۰۰ و ۵۱۱۰۸۰۰۰ و ۵۱۱۰۹۰۰۰ و ۵۱۱۱۰۰۰۰ و ۵۱۱۱۱۰۰۰ قسمت چهارم این قانون را به میزان مورد نیاز مناطق آموزش و پرورش با توجه به مفاد تبصره ۲۰ قانون بودجه سال ۱۳۴۸ و تبصره ۴۹ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ و تبصره‌های ۱۴ و ۷۱ این قانون به عنوان کمک برای مصرف در موارد مصرح در این تبصره در اختیار مناطق مربوط بگذارد.
- تبصره ۱۷- به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده می‌شود اعتبار مربوط به تربیت معلم، سپاه دانش و توسعه برنامه‌های موضوع ردیف ۹۹۹۹، قسمت هفتم این قانون را در سال ۱۳۵۳ بر حسب نیازمندی‌های هر یک از مناطق آموزش و پرورش به تفکیک برنامه‌ها و فصول بین آنها به صورت کمک توزیع کند. توزیع اعتبارات و تعیین نیازمندی‌های مناطق در هر صورت در همان سال باید به اطلاع سازمان برنامه و بودجه و تأیید کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی برسد.
- تبصره ۱۸- تبصره ۲۷ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور تا آخر سال ۱۳۵۳ تمدید می‌شود.
- تبصره ۱۹- وزارت دارایی تا مبلغ سه میلیارد ریال از محل درآمد عمومی برای استفاده در موارد ذیل:
الف- دستور پرداخت‌های اصلاحات ارضی،
ب- بهای املاک استیجاری واگذاری به زارعین مستأجر،
ج- بهای موقوفات عام،
د- بدهی دولت موضوع ماده ۳۶ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی،
ه- بدهی دولت بابت ماده ۲ قانون مواد الحاقی به قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره به زارعین مستأجر،
و- بدهی دولت بابت ماده ۵ قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجازه به زارعین مستأجر،
ز- پرداخت حقوق قانونی موضوع قانون تقسیم عرصه و اعیان باغات مشمول قوانین و مقررات اصلاحات ارضی بین مالکان و زارعان مربوط مصوب ۱۹/۹/۱۳۵۱،
ح- اعتبار خرید باقیمانده املاک مشمول مرحله اول اصلاحات ارضی،
ط- تسویه تدریجی قروض تنزیلی زارعین،
ی- پرداخت قبوض اقساطی مالکانی که در اجرای مقررات قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره به زارعین مستأجر مصوب ۲۳/۱۰/۱۳۴۷ ملک آنان از طریق اجرای شق تقسیم و فروش به زارعان مربوط منتقل شده یا می‌شود،
به تقاضای وزارت تعاون و امور روستاها به تدریج در اختیار بانک تعاون کشاورزی ایران قرار خواهد داد و در اول سال ۱۳۵۳ مبلغ سیصد میلیون (۳۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال به عنوان تنخواه گردان به بانک مزبور پرداخت خواهد کرد و به تدریج که با رعایت مقررات مربوط مورد استفاده قرار می‌گیرد در برابر فهرست پرداخت‌های قطعی شده تنخواه مزبور را تجدید خواهد کرد.
وزارت تعاون و امور روستاها در پایان هر سه ماه گزارش استفاده از اعتبارات فوق‌الذکر را بر حسب ردیف‌های ده‌گانه ذکر شده به سازمان برنامه و بودجه ارسال خواهد داشت.
دولت مکلف است معادل مبلغ مورد نیاز برای موارد فوق‌الذکر را در بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ منظور کند.
- تبصره ۲۰- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود تا میزان مبلغ چهل و سه میلیون و سیصدو هفت هزار (۴۳۳۴۷۰۰۰) ریال از محل اعتبار ردیف ۵۱۱۲۴۰۰۰ قسمت چهارم این قانون را به مصرف واریز مانده حساب‌های مربوط به وام نقدی و بذری کشاورزان دشت میشان که از طریق بانک تعاون کشاورزی ایران پرداخت شده برساند.
- تبصره ۲۱- مانده اعتبار مصرف نشده سنوات قبل ردیف اشتباه محاسبه حقوق کارکنان دولت در سال ۱۳۵۳ قابل مصرف خواهد بود.
تبصره‌های ۱۳۵۳ - ۱۳۵۲
- تبصره ۲۲- اعتبار منظور در ردیف ۴۶۱۰ قسمت‌های چهارم و پنجم این قانون تحت عنوان «کمک به تجهیز شهرداری‌های کشور» در سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ بنا به درخواست وزارت کشور و تأیید سازمان برنامه و بودجه و تصویب نخست‌وزیر بین شهرداری‌های شهرستان‌ها توزیع خواهد شد تا طبق مقررات خاص شهرداری‌ها به مصرف تکمیل کادر فنی شهرداری مربوط برسد.
- تبصره ۲۳- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود مبلغ سی و نه میلیون و هفتصد و نود هزار و سیصد و نود و هفت (۳۹۷۹۰۳۹۷) ریال که از بابت ارزش وسایل و لوازم و خواربار و پوشاک دانش‌آموزان و دانشجویان ژاندارمری کشور و سایر دستگاه‌های دولتی تا آخر سال ۱۳۵۱ دریافت داشته است تا پایان سال ۱۳۵۳ برای خرید و جایگزین کردن وسایل و لوازم و خواربار و پوشاک مذکور به مصرف برساند.
- تبصره ۲۴- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود تا مبلغ هشتصد و هفتاد میلیون و ششصد و نود و چهار هزار و نهصد و چهل و چهار (۸۷۰۶۹۴۹۴۴) ریال از محل مانده اعتبار بودجه سال ۱۳۵۱ خود را برای هزینه‌های دفاعی و ضروری بر حسب نیاز در مواد و برنامه‌های مربوط اختصاص داده و تا پایان سال ۱۳۵۳ تعهد و پرداخت نماید.
- تبصره ۲۵- به کمیسیون‌های برنامه مجلسین اجازه داده می‌شود که بنا به پیشنهاد دولت تغییرات لازم در اعتبارات مصوب برنامه عمرانی پنج ساله را براساس اعتباراتی که در جداول مندرج در این قانون برای برنامه‌ها و فصول عمرانی منظور شده است به عمل آورد.
- تبصره ۲۶- سازمان برنامه و بودجه موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ تصویب این قانون اعتبارات مربوط به برنامه‌هایی را که در قسمت هشتم این قانون تحت عنوان اعتبارات طرح‌های خاص ناحیه‌ای سال ۱۳۵۳ به تفکیک فصول و برنامه نشان داده شده است به موجب ماده ۱۵ قانون برنامه و بودجه کشور از اعتبارات دستگاه‌های اجرایی مرکز کسر و به استانداری‌ها و فرمانداری‌های کل مربوط ابلاغ کند.
وزارت دارایی اعتبارات مذکور را مستقیماً در اختیار ذیحساب استان یا فرمانداری کل مربوط قرار خواهد داد تا براساس برنامه‌های مصوب انجمن استان به مصرف برسد.
- تبصره ۲۷- به دولت اجازه داده می‌شود در صورت نیاز اعتبارات موضوع تبصره ۲۹ را حداکثر تا هیجده میلیارد (۱۸۰۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال افزایش داده و میزان افزایش را از مجموع اعتبارات عمرانی مندرج در قسمت پنجم این قانون تأمین نماید.
ب- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود تعهدات پرداخت نشده سال ۱۳۵۲ طرح‌های عمرانی را از محل اعتبار سال ۱۳۵۳ همان طرح و در حد اعتبار آن طرح پرداخت نماید ولو آن که اعتبار ماده هزینه مربوط آن طرح در سال ۱۳۵۳ برای پرداخت آن تعهد کافی نباشد این پرداخت در صورت لزوم در بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ کل کشور منعکس خواهد شد.
- تبصره ۲۹- الف- اعتبار طرح‌های عمرانی (سرمایه‌گذاری ثابت) مندرج در پیوست شماره ۴ این قانون به تصویب کمیسیون‌های برنامه مجلسین خواهد رسید. اعتبار طرح‌هایی که در این منضمه به تفکیک نشان داده نشده و تحت عنوان «سایر طرح‌ها» مندرج است و همچنین تفکیک اعتبارات عمرانی منظور در ردیف ۵۱۱۱۴۰۰۰ قسمت پنجم این قانون به طرح‌های عمرانی مشخص توسط سازمان برنامه و بودجه انجام خواهد شد.
افزایش یا کاهش اعتبار طرح‌های عمرانی در داخل هر یک از برنامه‌های دستگاه اجرایی تا بیست درصد با موافقت سازمان برنامه و بودجه مازاد بر آن با تصویب شورای اقتصاد می‌باشد مشروط بر این که در جمع اعتبارات طرح‌های عمرانی هر برنامه در دستگاه تغییری حاصل نشود.
افزایش یا کاهش اعتبارات عمرانی بین برنامه‌های هر دستگاه اجرایی در داخل فصل تا میزان ده درصد با موافقت سازمان برنامه و بودجه و مازاد بر آن تا بیست درصد با تصویب شورای اقتصاد مجاز خواهد بود، مشروط بر این که در جمع اعتبارات طرح‌های عمرانی هر دستگاه اجرایی تغییری حاصل نشود.
ب- به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود با موافقت دستگاه‌های اجرایی مربوط و با تصویب شورای اقتصاد دستگاه‌های اجرایی طرح‌های عمرانی را تغییر دهد.
ج- موافقت‌نامه مربوط به طرح‌های عمرانی (سرمایه‌گذاری ثابت) که دستگاه مسئول بهره‌برداری از آن غیر از دستگاه اجرایی طرح است بین دستگاه اجرایی و دستگاه مسئول بهره‌برداری و سازمان برنامه و بودجه منعقد خواهد شد و هر گونه تغییری در این قبیل طرح‌ها نیز با موافقت سه دستگاه مزبور انجام خواهد شد.
وزارت دارایی مکلف است اعتبارات طرح مربوط را مستقیماً در اختیار دستگاه اجرایی قرار دهد.
د- اجرای طرح‌های عمرانی که در بودجه سال ۱۳۵۲ بر عهده وزارت آبادانی و مسکن بوده و در اصلاحیه بودجه سال مزبور و بودجه سال ۱۳۵۳ زیر عنوان دستگاه‌های بهره‌برداری کننده منظور گردیده است تا پایان سال ۱۳۵۳ با وزارت آبادانی و مسکن خواهد بود و ذیحسابی آنها کماکان به عهده ذیحسابی وزارت مذکور است.
- تبصره ۳۰- به منظور کمک به حفظ شهر باستانی «و نیز» به دولت اجازه داده می‌شود یک سری تمبر یادبود در دو قطعه به ارزش شش و هشت ریال منتشر سازد و وجوه حاصل از فروش تمبرهای مذکور را به ترتیبی که از طرف هیئت وزیران تعیین خواهد شد به عنوان کمک به شهر «و نیز» پرداخت کند.
- تبصره ۳۱- به دولت اجازه داده می‌شود تا مبلغ ششصد و هفتاد و پنج میلیون (۶۷۵۰۰۰۰۰۰) ریال به تشخیص هیئت وزیران صرف خرید آثار هنری ایران که از لحاظ باستانی و هنری واجد اهمیت باشد بنماید و بهای آثار خریداری شده مزبور را از محل درآمد عمومی پرداخت نموده و وجوه پرداخت شده را در بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ کل کشور منظور نماید.
- تبصره ۳۲- وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت تا پایان سال ۱۳۵۳ جز با تصویب هیئت وزیران مجاز به افزایش کرایه محل‌های استیجاری خود یا اجاره کردن ساختمان جدید نیستند مگر این که طبق احکام لازم‌الاجرای مراجع صلاحیتدار ملزم به افزایش مال‌الاجاره باشند. شرکت‌های دولتی که به موجب قوانین و مقررات خاص شمول قوانین و مقررات دولتی در مورد آنها موکول به ذکر نام آنها می‌باشد نیز مشمول مقررات این تبصره می‌باشند.
- تبصره ۳۳- الف- به دولت اجازه داده می‌شود به منظور تأمین هزینه‌های ضرور زیر:
- ۱- برای راه‌سازی یک میلیارد و پانصد میلیون (۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال.
- ۲- برای توسعه و تجهیز و ایجاد درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی چهارصد میلیون (۴۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال
- ۳- برای ایجاد صنایع روستایی یکصد میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال جمعاً مبلغ دو میلیارد ریال از محل درآمد عمومی و با رعایت مقررات مربوط به اعتبارات عمرانی به مصرف برساند و در بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ منظور نماید.
ب- به دولت اجازه داده می‌شود برای هزینه‌های ضروری تا مبلغ دو میلیارد ریال از محل درآمد عمومی اضافه بر اعتبارات جاری مصوب تا پایان سال ۱۳۵۳ به مصرف برساند و در بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ منظور نماید.
- تبصره ۳۴- مهلت مذکور در تبصره ۱ ماده ۶۹ قانون محاسبات عمومی در مورد سازمان بنادر و کشتیرانی و سازمان معاملات تریاک از تاریخ انقضاء به مدت یک سال تمدید می‌شود.
- تبصره ۳۵- دولت مجاز است تا مبلغ یک میلیارد و پانصد میلیون (۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰) ریال مابه‌التفاوت بهای دولتی و بهای وارداتی سیمان مصرفی در مورد طرح‌های عمرانی در سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ را به تشخیص سازمان برنامه و بودجه در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار دهد و مبالغ مزبور را در لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ کل کشور منظور و گزارش آن را به تفکیک دستگاه اجرایی به کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تسلیم نماید.
- تبصره ۳۶- دولت مجاز است به منظور ذخیره کالاهای مورد نیاز کشور و همچنین کالاهایی که مواجه با کمبود است به میزانی که هیئت وزیران تعیین خواهد کرد از خارج خریداری و بهای آنها را از محل درآمد عمومی پرداخت نماید و در صورتی که به تشخیص هیئت وزیران توزیع کالاهای مزبور به بهای کمتر از تمام شده ضرور باشد میزان زیان را در بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و نیز بودجه سال‌های بعد منظور دارد.
- تبصره ۳۷- مفاد تبصره ۱۹ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور تا پایان سال ۱۳۵۳ تمدید می‌شود.
تبصره‌هایی که تا ملغی نشده به قوت خود باقی است.
- تبصره ۳۸- تبصره ماده ۲ قانون واگذاری امور بهداری به مردم مصوب دهم اردیبهشت ماه ۱۳۳۷ از اول سال ۱۳۵۳ لغو می‌شود.
- تبصره ۳۹- از تاریخ اول دی ماه ۱۳۵۲ شهرداری‌ها از پرداخت سهام بهداری، آموزش و پرورش، کمیته ملی پیکار با بیسوادی، تربیت بدنی و پیشاهنگی و کتابخانه‌های عمومی موضوع بندهای ۱ تا ۵ ماده ۶۸ قانون اصلاحی قانون شهرداری مصوب سال ۱۳۴۵ معاف می‌باشند.
- تبصره ۴۰- اعتباراتی که برای پرداخت وام با بهره نازل یا کمک بلاعوض به منظور احداث ساختمان و تأسیسات و خرید تجهیزات مورد نیاز مؤسسات آموزشی غیر دولتی در این قانون و قوانین بودجه سال‌های بعد تحت عنوان «کمک به مؤسسات آموزشی غیر دولتی» منظور می‌شود براساس آئین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارت علوم و آموزش عالی و وزارت آموزش و پرورش به تصویب شورای اقتصاد خواهد رسید قابل استفاده است. بیست درصد اعتبارات منظور در بودجه هر سال در تهران و بقیه در شهرستان‌ها درباره مؤسسات آموزشی دوره‌های حرفهای، ابتدایی، راهنمایی تحصیلی، متوسطه و جامع قابل مصرف می‌باشد و از تاریخ تصویب این قانون تبصره ۲۱ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور لغو می‌شود.
- تبصره ۴۱- اجازه داده می‌شود اسناد موضوع تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور و همچنین اسناد مربوط به پرداخت‌های انجام شده برنامه‌های عمرانی گذشته طبق مصوبات طرح‌های مربوط حسب مورد از طریق ممیزی یا حسابرسی مورد پذیرش قرار گیرد.
حساب و اسناد هزینه مربوط به اعتبارات طرح‌های عمرانی (سرمایه‌گذاری ثابت) برنامه‌های عمرانی شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و مؤسسات غیردولتی وسیله حسابرسان منتخب وزارت دارایی حسابرسی می‌شود و حساب سالانه آنها برای رسیدگی به دیوان محاسبات ارسال می‌گردد. حکم اخیر شامل شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت که از محل اعتبارات جاری وجهی دریافت می‌کنند نیز خواهد بود.
- تبصره ۴۲- عبارت زیر به آخر تبصره ۳۷ قانون بودجه ۱۳۵۲ کل کشور اضافه می‌شود.
«آن قسمت از اعتبارات نقدی طرح‌هایی که استفاده از آن موکول به تحصیل موافقت وام‌دهنده نیست در موافقت‌نامه طرح تعیین خواهد شد.»
- تبصره ۴۳- در تبصره ۴۴ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور بعد از عبارت:
«ضوابط مربوط به تعیین نرخ فروش برق» عبارت «و حق انشعاب» اضافه می‌گردد.
- تبصره ۴۴- وزارت دارایی مکلف است شش درصد سهم انجمن ملی حمایت کودکان از محل عوائد عوارض جایگزین عوارض دروازه‌ای موضوع تبصره ۴۰ قانون بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور را مستقیماً به انجمن مذکور پرداخت نماید.
- تبصره ۴۵- دولت می‌تواند تمام یا قسمتی از زیان عملیات جاری شرکت‌های دولتی را به عنوان کمک از محل اعتبارات جاری مصوب در بودجه هر سال و به نسبت سهام خود تأمین و پرداخت کند.
- تبصره ۴۶- در مواردی که دریافت حقوق دولتی در مقررات مربوط به قبل از تصویب قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۸ تیرماه ۱۳۵۱ به مأخذ ریال طلا تعیین شده مبلغ قابل دریافت طبق آئین‌نامه‌ای که بنا به پیشنهاد وزارت دارایی به تصویب کمیسیون‌های دارایی مجلسین خواهد رسید تعیین می‌شود.
- تبصره ۴۷- به منظور تصفیه حساب برنامه‌های عمرانی گذشته تا حد کارهای انجام شده در برنامه‌های مزبور اجازه داده می‌شود:
الف- کمیسیون‌های برنامه مجلسین بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه تغییر و اصلاح اعتبارات بندها و فصول و اعتبارات سنواتی برنامه‌های مذکور را تصویب نمایند.
ب- آن دسته از طرح‌های عمرانی برنامه‌های گذشته که واریز حساب آنها طبق قانون برنامه چهارم و سایر مقررات موکول به تصویب یا کسب موافقت هیئت عامل برنامه بوده است به استثناء موارد مذکور در ماده ۷ قانون برنامه عمرانی پنج ساله پنجم - توسط هیئتی مرکب از معاون مالی و اداری سازمان برنامه و بودجه و یک نفر به انتخاب رئیس آن سازمان و معاون هزینه وزارت دارایی مورد بررسی قرار گیرد و هیئت مزبور در حدود اختیارات هیئت عامل برنامه تصمیم لازم اتخاذ نماید و مراتب را به شورای اقتصاد گزارش دهد.
آئین‌نامه اجرایی این تبصره به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه به تصویب شورای اقتصاد خواهد رسید.
- تبصره ۴۸- اصلاحات زیر در تبصره ۵۴ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور به عمل می‌آید:
الف- عبارت «و همچنین قسمتی از مابه‌التفاوت نرخ بخشوده فوق را طبق ضوابط مصوب شورای فوق‌الذکر بر مبنای وزن چغندر که به قیمت ارازن‌تر تولید شده و تحویل کارخانه‌جات می‌شود وصول و به خزانه‌داری پرداخت نماید» حذف می‌شود. حکم این اصلاحیه از اول سال ۱۳۵۲ مجری خواهد بود.
ب- قسمت اخیر تبصره «همچنین به دولت اجازه داده می‌شود ....» به شرح زیر اصلاح می‌شود:
«وزارت دارایی مجاز است تا میزانی که از محل هر کیلو پنجاه دینار مابه‌التفاوت نرخ قند و شکر به حساب درآمد عمومی عاید می‌شود از محل اعتباری که همه ساله تحت عنوان کمک برای تعدیل نرخ کودهای شیمیایی در بودجه کل کشور منظور گردید به درخواست وزارت کشاورزی و منابع طبیعی به شرکت سهامی پخش کود شیمیایی پرداخت نماید»
- تبصره ۴۹- تنخواه‌گردان موضوع تبصره ۵۵ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور به مبلغ ده میلیارد ریال افزایش داده می‌شود.
- تبصره ۵۰- تبصره ۴۸ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور به شرح زیر اصلاح می‌شود:
دولت مجاز است تمام یا قسمتی از هزینه‌های مربوط به تهیه کود، سموم، بذر مرغوب، خوراک دام، تسطیح اراضی، زهکشی، تأمین آب، احداث شبکه‌های درجه سه و چهار آبیاری و عرصه دیگر خدمات کشاورزی و دامپروری و همچنین احداث صنایع غذایی و جنگلی و ایجاد مسکن برای جنگل‌نشینان و تبدیل محصولات کشاورزی و دامی را به عنوان وام با بهره یا بدون بهره یا کمک بلاعوض به زارعان، کشاورزان، دامپروران، شرکت‌های تعاونی روستایی، شرکت‌های سهامی زراعی و واحدهای تجارتی کشاورزی و دامپروری و واحدهای مربوط به صنایع جنگلی و ایجاد مسکن برای جنگل‌نشینان مذکور پرداخت نماید.
اعتبارات لازم برای اجرای این سیاست، همه ساله در بودجه کل کشور منظور خواهد شد. آئین‌نامه اجرایی این تبصره توسط وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، وزارت تعاون و امور روستاها و وزارت آب و برق تهیه می‌شود و پس از تأیید شورای اقتصاد به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
- تبصره ۵۱- وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است وام‌هایی را که برای اجرای طرح‌های کشاورزی و دامپروری از طرف آن وزارت با توجه به مطالعات فنی و اقتصادی و مالی موجه تشخیص داده می‌شود و همچنین وام‌های طرح‌هایی را که از نظر صندوق توسعه کشاورزی ایران موجه شناخته می‌شود لیکن از نظر وثیقه با مقررات جاری صندوق مزبور وفق نمی‌دهد از لحاظ بازپرداخت اصل و بهره و کارمزد متعلقه براساس قراردادهای مربوط در قبال صندوق توسعه کشاورزی ایران تضمین کند.
وجوه اداره شده برنامه‌های عمرانی که به منظور توسعه کشاورزی و دامپروری در اختیار وزارت کشاورزی و منابع طبیعی قرار می‌گیرد و به وسیله صندوق مزبور اداره می‌شود با تصویب مجمع عمومی به عنوان ضمانت در اختیار صندوق خواهد بود.
آئین‌نامه اجرایی این تبصره با توافق سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و صندوق توسعه کشاورزی ایران تهیه خواهد شد.
- تبصره ۵۲- به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی اجازه داده می‌شود درآمد حاصل از تولید محصولات کشاورزی و دامپروری را که در اثر عملیات آزمایشی در دوران اجرای طرح مربوط تحصیل می‌نماید در حساب یا حساب‌های مخصوصی که در بانک مرکزی ایران افتتاح خواهد کرد نگاهداری کند. موجودی حساب یا حساب‌های مذکور با رعایت مقررات و تأیید سازمان برنامه و بودجه برای تأمین سرمایه مؤسسه یا مؤسساتی که به منظور بهره‌برداری از طرح یا طرح‌های مربوط تشکیل خواهد شد به مصرف می‌رسد.
- تبصره ۵۳- به بانک رهنی ایران اجازه داده می‌شود که طبق ضوابط و شرایط مذکور در آئین‌نامه پرداخت کمک بهره وام‌های مسکن که در اجرای بند ج تبصره ۳ قانون افزایش اعتبارات برنامه عمرانی چهارم کشور مصوب ۲۵ اسفند ماه ۱۳۵۰ به تصویب هیئت عالی برنامه رسیده است از ابتدای سال ۱۳۵۳ به کارفرمایانی که اقدام به احداث واحدهای مسکونی سازمانی کارگری نموده یا بنماید کمک بهره پرداخت کند.
اصلاحات لازم در این آئین‌نامه به پیشنهاد وزارت آبادانی و مسکن به تصویب شورای اقتصاد خواهد رسید.
- تبصره ۵۴- به سازمان جغرافیایی کشور اجازه داده می‌شود درآمدهای حاصل از اجرای وظایف سازمان نقشه‌برداری را وصول و به عنوان درآمد اختصاصی طبق بودجه‌ای که به تأیید سازمان برنامه و بودجه و تصویب هیئت وزیران خواهد رسید به مصرف هزینه‌های مربوط برساند.
درآمد اختصاصی تا پایان سال ۱۳۵۲ سازمان نقشه‌برداری نیز مشمول حکم این تبصره می‌باشد.
- تبصره ۵۵- به وزارت دادگستری اجازه داده می‌شود فرآورده‌ها و مصنوعات کارگاه‌های کانون‌های اصلاح و تربیت را به فروش رساند و وجوه حاصل از فروش آنها را منحصراً برای تهیه مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز کارگاه‌های مزبور مصرف کند نحوه اجرای این تبصره بر طبق آئین‌نامه‌ای که از طرف وزارت دادگستری با موافقت وزارت دارایی تنظیم خواهد شد تعیین می‌گردد.
- تبصره ۵۶- دولت مکلف است در هر یک از استان‌ها یا فرمانداری‌های کل که سازمان توسعه موضوع تبصره ۵۶ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور تشکیل شده یا بشود، آن قسمت از اعتبارات جاری مصوب وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی را که مقدور باشد به تفکیک برنامه‌ها و مواد هزینه برای هر یک از استان‌ها و فرمانداری‌های مذکور مشخص نموده و پس از تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی به موقع اجرا گذارد و از سال بعد به تفکیک در بودجه کل کشور منظور نماید.
تربیت اجرای این تبصره طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد وزارت دارایی و سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
- تبصره ۵۷- هیئت مذکور در ماده ۷۱ قانون محاسبات عمومی در مورد معاملات راجع به طرح‌های عمرانی خاص ناحیه‌ای که بر طبق ماده ۱۵ قانون برنامه و بودجه کشور به این عنوان از طرف سازمان برنامه و بودجه شناخته شده باشد با شرکت استاندار یا فرماندار کل، مسئول دستگاه اجرایی مربوط در محل و ذیحساب طرح‌های خاص ناحیه‌ای تشکیل می‌شود و وظایف مقرر در ماده مزبور را انجام خواهد داد. دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی از لحاظ معاملاتی در اجرای طرح‌های عمرانی مشمول قسمت اخیر ماده ۲۱ قانون برنامه و بودجه می‌باشند.
- تبصره ۵۸- از تاریخ تصویب این قانون نمایندگی سهام دولت در مجامع عمومی شرکت‌های دولتی به عهده وزیر مسئول و وزیر دارایی و یک یا چند وزیر دیگر که با تصویب هیئت وزیران معین می‌شوند یا نمایندگان آنان خواهد بود.
این حکم شامل شرکت‌هایی که به موجب قوانین خاص خود شمول قوانین و مقررات دولتی در مورد آنها موکول به ذکر نام آنها است در صورتی که در مجامع عمومی آنها کمتر از سه وزیر شرکت داشته باشند نیز خواهد بود.
مجامع عمومی شرکت‌های وابسته به وزارت جنگ مرکب از مقاماتی خواهد بود که در اساسنامه آنها مذکور است.
مجامع عمومی شرکت‌های دولتی مجازند از نظر تسریع و تسهیل انجام امور شرکت براساس ضوابطی که از طرف هیئت وزیران معین خواهد شد قسمتی از اختیارات خود را که لازم بدانند به وزیر وزارتخانه‌ای که شرکت مربوط وابسته به آن می‌باشد و به عنوان رئیس مجمع عمومی عمل خواهد کرد واگذار نمایند.
- تبصره ۵۹- تبصره ۲۱ قانون بودجه سال ۱۳۴۰ کل کشور به شرح ذیل اصلاح می‌شود:
«نقل و انتقال اعتبار حقوق و مزایای مستمر یا فوق‌العاده شغل مستخدمینی که از یک وزارتخانه یا مؤسسه دولتی به وزارتخانه یا مؤسسه دولتی دیگر منتقل می‌شوند بنابر پیشنهاد وزارتخانه یا مؤسسه دولتی مربوط که اعتبار مورد نظر باید از بودجه آن کسر شود و تأیید سازمان برنامه و بودجه از طرف وزارت دارایی انجام خواهد شد.
در مورد افسران و درجه‌دارانی که از وزارت جنگ به ژاندارمری کشور و یا شهربانی کشور و یا بالعکس منتقل می‌شوند همچنین در مورد مستخدمینی که به موجب قانون با پست‌های سازمانی مربوط از یک وزارتخانه یا مؤسسه دولتی به وزارتخانه یا مؤسسه دولتی دیگر منتقل می‌گردند انتقال اعتبار سایر فوق‌العاده‌ها و هزینه‌های پیش‌بینی شده در قوانین استخدامی مربوط و هزینه‌های اداری آنان نیز مشمول حکم فوق خواهد بود.
- تبصره ۶۰- الف- وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی در صورتی می‌توانند درآمدهای اختصاصی خود را به مصارف مربوط برسانند که ضمن درآمدهای اختصاصی در بودجه کل کشور منظور و در حساب‌های خزانه تمرکز شده باشد. درآمدهای مزبور به هر مبلغ که وصول شود قابل تعهد و مصرف خواهد بود و خزانه مکلف است پس از وصول درخواست، با رعایت بند ج این تبصره، وجه لازم را در اختیار وزارتخانه و یا مؤسسه دولتی مربوط بگذارد.
ب- تمرکز وجوه درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها و مؤسسات آموزش عالی و سایر مؤسسات آموزشی و مراکز آموزش حرفهای و صندوق کار آموزی و بیمارستان‌های آموزشی و کتابخانه‌ها و موزه‌ها و بناهای تاریخی و درآمد سازمان اوقاف از محل موقوفات و اماکن متبرکه و درآمدهای محلی که به وسیله انجمن‌های بهداری و شوراهای آموزش و پرورش منطقه‌ای از منابع غیر دولتی تحصیل می‌شود و درآمد حق‌السهم صاحبان دفاتر اسناد رسمی در خزانه الزامی نیست.
دستگاه‌ها و مؤسسات موضوع این بند موظفند برای وجوه مزبور در یکی از بانک‌های دولتی و یا با موافقت وزارت دارایی در بانک‌های غیردولتی که شرایط مناسب‌تر و تسهیلات بیشتر پیشنهاد نمایند حساب خاصی افتتاح و درآمدهای حاصله را بلافاصله پس از وصول به حساب مزبور منتقل نمایند.
ج- کلیه درآمدهای اختصاصی به استثنای درآمدهای موضوع بند ب این تبصره در صورتی قابل مصرف است که بودجه آن قبلاً به تأیید سازمان برنامه و بودجه رسیده باشد. دستگاه‌های مشمول این حکم توسط وزارت دارایی و سازمان برنامه و بودجه تعیین خواهد شد.
- تبصره ۶۱- الف- از اول فروردین ماه ۱۳۵۳ در اجرای ماده ۳۳ قانون استخدام کشوری ضریب جدول حقوق موضوع ماده ۳۲ قانون مذکور از پنجاه ریال به شصت ریال افزایش داده می‌شود و تفاوت حاصل از این افزایش از محل اعتبار مربوط پرداخت می‌گردد ولی در مورد مستخدمین رسمی که حقوق آنان براساس ضریب پنجاه ریال بیش از بیست هزار ریال می‌شود نسبت به مازاد بیست هزار ریال به شرح زیر عمل می‌گردد:
- ۱- پنجاه درصد افزایش متعلق به ۲۰۰۰۱ ریال تا ۳۰۰۰۰ ریال حقوق بدواً از تفاوت تطبیق حقوق یا مزایای موقت شغل کسر می‌گردد و در صورتی که پنجاه درصد افزایش مذکور بیش از تفاوت تطبیق حقوق یا مزایای موقت شغل باشد مازاد آن از مزایای مستمر یا فوق‌العاده شغل مستخدم کسر می‌گردد.
- ۲- تمام افزایش متعلق به ۳۰۰۰۱ ریال حقوق به بالا بدواً از تفاوت تطبیق حقوق یا مزایای موقت شغل کسر می‌گردد و در صورتی که این افزایش بیش ازتفاوت تطبیق حقوق یا مزایای موقت شغل باشد مازاد آن از مزایای مستمر یا فوق‌العاده شغل مستخدم کسر می‌شود.
ب- افزایش حقوق ماه اول به استثنای مبلغی که از تفاوت تطبیق حقوق کسر می‌شود به نفع صندوق بازنشستگی برداشت می‌شود.
ج- از اول فروردین ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و ۳ حداقل مجموع حقوق یا اجرت و مزایای مستخدمین رسمی و پیمانی مشمول قانون استخدام کشوری پس از اجرای بند الف این تبصره هفت هزار و پانصد ریال تعیین می‌شود و تا زمانی که مجموع حقوق یا اجرت و مزایای هر یک از آنان از هفت هزار و پانصد ریال کمتر باشد بقیه به عنوان تفاوت حداقل دریافتی قابل پرداخت خواهد بود. تفاوت مذکور نوعی از مزایا محسوب و در مورد مستخدمین رسمی از آن کسور بازنشستگی برداشت می‌شود. آن قسمت از دریافتی مستخدمین رسمی و پیمانی که از لحاظ اجرای مقررات این بند به عنوان مزایا محسوب می‌شود به پیشنهاد سازمان امور اداری و استخدامی کشور توسط دولت تعیین خواهد شد.
- تبصره ۶۲- الف- از اول فروردین ماه ۱۳۵۳ در اجرای تبصره ماده ۱۴۹ قانون استخدام کشوری، به حقوق بازنشستگی و وظیفه از کارافتادگی و وظیفه وراث کلیه مستخدمین رسمی که حقوق بازنشستگی یا وظیفه آنان از صندوق بازنشستگی کشوری پرداخت می‌شود به استثای مستخدمین رسمی مشمول قانون استخدام کشوری که مرحله دوم قانون مذکور درباره آنان اجراء و حقوق بازنشستگی یا وظیفه از کارافتادگی یا وظیفه وراث آنان براساس گروه و پایه قطعی معین و برقرار شده است همچنین به استثنای مستخدمین رسمی مذکور در بندهای الف و ب و ث ماده ۲ قانون استخدام کشوری و دارندگان پایه‌های قضایی و اعضای هیئت آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی علمی دولتی که تابع مقررات خاص استخدامی خود خواهند بود بیست درصد اضافه می‌شود. حقوق بازنشستگی و وظیفه از کارافتادگی و وظیفه وراث مشمولین این تبصره که بیش از پنج هزار ریال و کمتر از شش هزار ریال است منحصراً از بیست درصد موضوع این تبصره استفاده خواهند کرد.
ب- جقوق بازنشستگی و وظیفه از کارافتادگی و وظیفه وراث مستخدمین رسمی مشمول قانون استخدام کشوری که بعد از اجرای مرحله دوم قانون مذکور درباره آنان بازنشسته یا موظف یا فوت شده یا بشوند هیچ گاه از حقوق بازنشستگی یا وظیفه از کارافتادگی یا وظیفه وراث مستخدم رسمی نظیر که در اجرای بند الف این تبصره افزایش یافته است نباید کمتر شود و از اول فروردین ماه ۱۳۵۳ مابه‌التفاوت به آنان پرداخت خواهد شد.
ج- افزایش ناشی از اجرای این تبصره از صندوق بازنشستگی کشوری پرداخت می‌شود.
- تبصره ۶۳- الف- از اول سال ۱۳۵۳ به حقوق دارندگان پایه‌های قضایی بیست درصد اضافه می‌شود و افزایش حقوق ماه اول که به پایه قضایی مربوط تعلق می‌گیرد به نفع صندوق بازنشستگی کشوری کسر می‌شود.
ب- از اول سال ۱۳۵۳ به حقوق بازنشستگی و وظیفه از کارافتادگی و وظیفه وراث دارندگان پایه‌های قضایی که تا پایان سال ۱۳۵۲ بازنشسته یا موظف یا فوت شده یا بشوند بیست درصد اضافه می‌شود.
ج- دارندگان پایه قضایی در صورتی که قبل از پایان سه سال مهلت مندرج در بند ۲ تبصره ۵۲ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور به طور اختیاری بازنشسته شوند حقوق بازنشستگی آنان به نحو زیر تعیین می‌گردد:
ابتدا حقوق بازنشستگی آنان با رعایت مقررات مربوط براساس آخرین پایه قضایی بدون در نظر گرفتن افزایش موضوع بند ۲ تبصره ۵۲ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور محاسبه و پانزده درصد به آن علاوه می‌شود سپس حقوق حاصل مشمول بیست درصد افزایش موضوع بند الف این تبصره قرار می‌گیرد.
- تبصره ۶۴- الف- از اول فروردین ماه سال ۱۳۵۳ حقوق وظیفه مشمولین تبصره ۲۷ قانون بودجه سال ۱۳۵۱ کل کشور تا میزان مقرر در پایه یک گروه یک قانون استخدام کشوری افزایش داده می‌شود و مشمول ترمیم‌های آن نیز خواهد بود و از محل اعتبارات وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی مربوط پرداخت می‌شود.
ب- حقوق وظیفه یا مستمری وظیفه بگیران و مستمری بگیرانی که به موجب قوانین و مقررات خاصی از اعتبار وزارتخانه یا مؤسسه دولتی مربوط حقوق وظیفه یا مستمری دریافت می‌دارند در صورتی که از میزان مقرر در پایه یک گروه یک جدول حقوق قانون استخدام کشوری کمتر باشد از اول فروردین ماه سال ۱۳۵۳ تا میزان مذکور افزایش داده می‌شود و مشمول ترمیم‌های آتی آن نیز خواهد بود و از محل اعتبارات وزارتخانه‌ها و مؤسسات مربوط پرداخت می‌شود.
ج- وراث قانونی مستخدمین غیررسمی شرکت‌های دولتی موضوع بند پ ماده ۲ قانون استخدام کشوری که از حقوق وظیفه یا مستمری استفاده نمی‌کنند و مورث آنان قبل از تاریخ تصویب مقررات مذکور (۵/۳/۱۳۵۲) فوت شده است از تاریخ اول فروردین ماه سال یک هزار و سیصد و پنجاه و سه مشمول تبصره ۲۷ قانون بودجه سال ۱۳۵۱ کل کشور و حکم بند الف این تبصره خواهند بود.
- تبصره ۶۵- از آغاز سال ۱۳۵۲ آمبولانس‌های متوفیات وارداتی توسط شهرداری‌ها یا مؤسسات وابسته به شهرداری‌ها با تأیید وزارت کشور از پرداخت حقوق گمرکی معاف است.
- تبصره ۶۶- وزارت دارایی مجاز است از محل درصدی که سهم اطاق بازرگانی و صنایع و معادن و اطاق اصناف از محل وصولی مالیات بر درآمد اشخاص و شرکت‌های بازرگانی می‌باشد پنج درصد برداشت و برای تأمین قسمتی از هزینه‌های اداری کمیته ملی حمایت از مصرف کننده در وجه کمیته مزبور پرداخت کنند.
- تبصره ۶۷- قند و شکر وارداتی از اول سال ۱۳۵۳ و قندو شکر محصول سال ۱۳۵۳ به بعد کارخانه‌جات داخلی از پرداخت حق انحصار موضوع بند ۱۰ ماده ۵۴ قانون امور گمرکی معاف است.
- تبصره ۶۸- افتتاح اعتبار از محل وام‌های خارجی در حدود اعتبار مصوب سالانه در بودجه کل کشور برای طرح‌های عمرانی تعهد محسوب می‌شود.
- تبصره ۶۹- عبارت «در پایان سال سوم تا پایان سال هفتم» مذکور در ماده ۴ قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد به عبارت «در پایان سال چهارم تا سال هفتم» اصلاح می‌شود.
- تبصره ۷۰- عبارت آخر ماده ۴۹ قانون برنامه و بودجه کشور به شرح زیر اصلاح می‌شود:
«اعتبار کشور به شرح زیر اصلاح می‌شود:
«اعتبار کمک‌های ایران به کشورهای خارجی تحت عنوان خاص در بودجه عمومی دولت منظور و با تصویب هیئت وزیران به مصرف خواهد رسید.
۱- در قسمت چهارم صفحه ۳ ستون ۲ عبارت «وزارت دادگستری» به اول عنوان ردیف ۱۱۷۱ اضافه می‌شود.
۲- در قسمت چهارم صفحه ۱۲ ستون ۲ در عناوین ردیف‌های ۲۸۵۰ و ۲۸۵۱ کلمه «سهامی» زائد است.
۳- در قسمت چهارم صفحه ۱۴ ستون ۲ در عنوان ردیف ۳۶۵۱ بعد از عبارت «حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی» جمله «کالاهای وارده سازمان بنادر و کشتیرانی» منظور می‌شود به جای عبارت «تعهدات مربوط به لوازم فنی وارده برای سازمان بنادر و کشتیرانی»
۴- در قسمت پنجم صفحات ۳ و ۵۲ عنوان برنامه ۴۰۱۰۲۰۰۰ زیر ردیف‌های ۱۰۶۳ و ۴۳۲۰ در ستون ۲ از «برنامه کشت و صنعت واحدهای بزرگ کشاورزی» به «برنامه کشت و صنعت و واحدهای توسعه کشاورزی و دامپروری» اصلاح می‌شود.
۵- در قسمت پنجم صفحه ۶ ستون ۲ در آخر عنوان ردیف ۱۱۵۵ کلمه (کمک) اضافه می‌شود.
۶- در قسمت پنجم صفحات ۲۶ - ۴۳ و ۴۵ ستون ۲ عنوان برنامه ۴۰۸۰۲۰۰۰ زیر ردیف‌های ۱۸۱۰ - ۱۸۱۱ - ۲۹۲۲ - ۳۱۱۰ از «برنامه بهبود و توسعه صادرات» به «برنامه توسعه و بهبود صادرات» اصلاح می‌شود.
۷- در قسمت پنجم صفحه ۲۷ ستون ۲ عنوان برنامه ۳۰۳۰۵۰۰۰ زیر ردیف ۱۸۲۰ از «برنامه تحقیق و بررسی» به «برنامه بهبود تغذیه» اصلاح می‌شود.
۸- در قسمت چهارم - پنجم و ششم صفحات ۱۳ - ۴۶ و ۳۶ عنوان ردیف‌های ۳۶۰۲ از «زیان هفت ماهه خرید و فروش گوشت اصفهان در سال ۱۳۵۲» به «زیان خرید و فروش گوشت اصفهان» اصلاح می‌شود.
۹- در قسمت‌های چهارم - پنجم و ششم صفحات ۱۳ - ۴۶ و ۳۶ عنوان ردیف‌های ۳۶۰۲ از «زیان هفت ماهه خرید و فروش گوشت اصفهان در سال ۱۳۵۲» به «زیان خرید و فروش گوشت اصفهان» اصلاح می‌شود.
۱۰- در قسمت سوم صفحه ۸ ستون ۲ در عنوان ردیف ۵۱۱۲۲ کلمه «مخابرات» بعد از عبارت «درآمد تلگرافات» زائد است.
۱۱- در قسمت سوم صفحات ۱۱ و ۱۲ ستون ۲ عنوان ردیف‌های ۵۱۵۷۰ و ۵۹۰۳۰ از «اداره کل گمرک» به «گمرک ایران» اصلاح می‌شود.
۱۲- در قسمت‌های چهارم و پنجم صفحات ۱۸ و ۵۸ ستون ۲ در عنوان ردیف ۵۱۱۱۱۰۰۰ «ماده ۳۰» به «ماده ۳۳» اصلاح می‌شود.
۱۳- در قسمت ششم صفحه ۴۷ ستون ۲ عنوان برنامه ۴۰۸۰۲۰۰۰ از «برنامه بهبود و توسعه صادرات» به «برنامه توسعه و بهبود صادرات» اصلاح می‌شود.
۱۴- در قسمت سوم صفحه ۶ ستون ۲ در عنوان ردیف ۴۲۰۹۰ کلمه «خدمات» بعد از عبارت «شرکت سهامی» و قبل از عبارت «ماشین‌های محاسب الکترونیکی» اضافه می‌شود.
۱۵- در قسمت پنجم صفحه ۳ ستون ۲ به آخر عنوان ردیف ۱۰۶۴ کلمه «کمک» اضافه می‌شود.
۱۶- در قسمت‌های چهارم - پنجم و ششم صفحات ۷- ۲۳ - ۲۴ و ۳۷ ردیف ۱۷۴۱ «سازمان حفاظت محیط زیست - کمک به باغ‌های گیاه‌شناسی کشور» حذف و با اعتبارات مربوط در سال‌های ۱۳۵۱ - ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ در ردیف ۱۵۸۴ و با عنوان «وزارت کشاورزی و منابع طبیعی - کمک به باغ‌های گیاه‌شناسی کشور» در صفحات ۶ قسمت چهارم و ۲۲ قسمت پنجم و ۳۷ قسمت ششم ذیل وزارت کشاورزی و منابع طبیعی منظور گردید و در سایر جداول نیز به همین نحو اصلاح شد.
۱۷- در قسمت‌های چهارم - پنجم و ششم صفحات ۱۱ - ۴۰ - ۳۸ و ۳۹ ستون ۲ عنوان ردیف ۲۷۰۰ «شرکت سهامی سازمان عمران غرب» به «شرکت سهامی عمران منطقه غرب ایران» اصلاح می‌شود.
۱۸- در قسمت‌های چهارم - پنجم و ششم صفحات ۳ - ۱۱ و ۱۷ عنوان ردیف ۱۲۶۵ از «کمک به مؤسسات آموزشی غیرانتفاعی عام‌المنفعه» به «کمک به مؤسسات آموزشی غیردولتی» اصلاح می‌شود.
۱۹- در قسمت‌های چهارم - پنجم و ششم صفحات ۳- ۱۱ و ۱۹ عنوان ردیف ۱۲۶۶ «صندوق رفاه دانشجویان -
کمک به «صندوق‌های رفاه دانشجویان - کمک» اصلاح می‌گردد.
۲۰- در قسمت پنجم صفحه ۱۰ ستون ۲ کلمه «کمک» به آخر عنوان ردیف ۱۲۶۳ اضافه می‌شود.
۲۱- در قسمت‌های چهارم و پنجم صفحات ۱۸ و ۵۸ ستون ۲ عبارت «و دارندگان پایه‌های قضایی» به آخر عنوان ردیف ۵۱۱۱۱۰۰۰ اضافه می‌شود.
۲۲- در قسمت چهارم صفحه ۵ و در قسمت پنجم صفحه ۱۶ ستون ۲ در عنوان ردیف ۱۴۳۵ بعد از عبارت «و مستحدثات مجاور» و قبل از «ایران باستان» کلمه «موزه» اضافه می‌شود.
۱- در قسمت پنجم صفحه ۷۶ اعتبارات جاری دستگاه بر حسب مواد هزینه ردیف دستگاه ۱۲۳۰ دیوان محاسبات ستون ۵ سال ۱۳۵۳ مبلغ پانصد هزار (۵۰۰۰۰۰) ریال اعتبار ماده ۸ هزینه‌های سری کسر و این مبلغ عیناً به اعتبار ماده ۳ هزینه سفر، مأموریت، حمل و نقل و ارتباطات اضافه می‌شود.
۲- در قسمت پنجم صفحه ۷۵ سال ۱۳۵۲ ستون ۴ ردیف دستگاه ۱۲۱۰ وزارت دارایی ماده ۱ حقوق و دستمزد از هفتصد و شصت و یک میلیون و ششصد و سی و شش هزار (۰۰۰/۶۳۶/۷۶۱) ریال به مبلغ نهصد و شصت و یک میلیون و ششصد و سی و شش هزار (۰۰۰/۶۳۶/۹۶۱) ریال و ماده ۲- مزایا و کمک‌ها از مبلغ نهصد و چهل میلیون و نهصد و نود و هفت هزار (۰۰۰/۹۹۷/۷۴۰) ریال اصلاح می‌شود.
۳- در قسمت پنجم صفحه ۷۳ ردیف دستگاه ۱۱۷۰ وزارت دادگستری در سال ۱۳۵۳ ستون ۵ اعتبار ماده ۱۰ از مبلغ چهار میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۴) ریال به مبلغ یک میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱) ریال و اعتبار ماده ۱۱ از مبلغ پنج میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۵) ریال به مبلغ هشت میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۸) ریال اصلاح می‌شود.
۴- در قسمت پنجم صفحه ۷۷ ردیف دستگاه ۱۲۴۰ وزارت جنگ ستون ۵ سال ۱۳۵۳ اعتبار ماده ۴ اجازه از مبلغ یک میلیارد و پانصد و چهل و شش میلیون و دویست و بیست و نه هزار (۰۰۰/۲۲۹/۵۴۶/۱) ریال به مبلغ سیصد و نود و شش میلیون و دویست و بیست و نه هزار (۰۰۰/۲۲۹/۳۹۶) ریال و ماده ۵ خدمات قراردادی از مبلغ پانزده میلیارد و سیصد و سی و هشت میلیون و هفتصد و چهل و هشت هزار (۰۰۰/۷۴۸/۳۳۸/۱۵) ریال به مبلغ شانزده میلیارد و هشتاد و هشت میلیون و هفتصد و چهل و هشت هزار (۰۰۰/۷۴۸/۰۸۸/۱۶) ریال و ماده ۱۲- ماشین‌آلات و تجهیزات عمده از مبلغ پنجاه و هشت میلیارد و سیصد و هشتاد و نه میلیون و شصت و نه هزار (۰۰۰/۰۶۹/۳۸۹/۵۸) ریال به مبلغ پنجاه و هشت میلیارد و هفتصد و هشتاد و نه میلیون و شصت و نه هزار (۰۰۰/۰۶۹/۷۸۹/۵۸) ریال اصلاح می‌شود و سایر ارقام مربوط نیز در فصول هزینه به همین نحو اصلاح می‌شود.
۵- در قسمت پنجم صفحه ۹ در ستون‌های ۱۱ و ۱۴ سال ۱۳۵۳ وزارت جنگ مبلغ چهارصد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۴۰۰) ریال از اعتبار برنامه ۲۰۱۰۲۰۰۰ عملیات و نگهداری کسر و عیناً به اعتبار برنامه ۲۰۱۰۳۰۰۰ تهیه، تولید، نوسازی و بازرسی اساسی اضافه می‌شود و سایر جداول و ارقام نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۶- در قسمت پنجم صفحه ۶۴ ردیف دستگاه ۱۰۵۱ نخست‌وزیری - سازمان تنقیح و تدوین قوانین و مقررات کشور ستون ۴ سال ۱۳۵۲ از مواد ۲- مزایا و کمک‌ها و ۱۳- سایر کالاهای مصرف نشدنی به ترتیب از هر کدام دویست هزار (۰۰۰/۲۰۰) ریال کسر می‌شود و جمعاً اضافه می‌شود به ماده ۷- مواد و لوازم مصرف شدنی مبلغ چهارصد هزار (۰۰۰/۴۰۰) ریال و سایر ارقام مربوط نیز در فصول هزینه به همین نحو اصلاح می‌گردد.
۷- در قسمت ششم صفحه ۱۴ ستون ۱۷ سال ۱۳۵۳ در ردیف برنامه ۳۰۱۰۶۰۰۰ آموزش فنی و تربیت حرفهای رقم (۰۰۰/۸۵۵/۱۱۴/۷) ریال به (۰۰۰/۸۵۸/۱۱۴/۷) ریال اصلاح می‌شود.
۸- در قسمت نهم صفحه ۱۶ ستون ۶ ردیف دستگاه ۲۵۸۰ شرکت ملی گاز ایران رقم (۰۰۰/۰۰۰/۶۰۰/۳) ریال به (۰۰۰/۰۰۰/۶۰۰/۲) ریال اصلاح می‌شود.
۹- در قسمت پنجم صفحه ۵۶ در سال ۱۳۵۳ ستون‌های ۱۲ و ۱۴ در زیر ردیف ۴۶۰۱ سازمان تربیتی شهرداری پایتخت اعتبارنامه ۳۰۴۰۴۰۰۰ خدمات رفاهی از مبلغ هشت میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۸) ریال به مبلغ هیجده میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۸) ریال و مبلغ سی و هشت میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۲۸) ریال به مبلغ چهل و هشت میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۴۸) ریال و اعتبار برنامه ۳۰۴۰۵۰۰۰ توانبخشی گروه‌های خاص از مبلغ بیست میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۲۰) ریال به مبلغ ده میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۰) ریال و مبلغ چهل میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۴۰) ریال به مبلغ سی میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۳۰) ریال اصلاح می‌شود این اصلاحات در قسمت ششم صفحات ۲۵ و ۲۶ و سایر جداول و ارقام مربوط انجام می‌شود.
۱۰- در قسمت پنجم صفحه ۱۴ در ستون ۸ اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت سال ۱۳۵۲ مبلغ سی میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۳۰) ریال از اعتبار برنامه ۳۰۱۰۵۰۰۰ آموزش متوسطه عمومی و جامع وزارت آموزش و پرورش کسر می‌گردد و به اعتبار همین برنامه در زیر ردیف جدید ۱۴۲۴ با عنوان «کمک به مؤسسات آموزشی غیردولتی» اضافه می‌شود و سایر جداول و ارقام نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۱۱- در قسمت پنجم صفحه ۱۴ ستون ۱۲ سرمایه‌گذاری ثابت سال ۱۳۵۳ مبلغ هفتاد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۷۰) ریال به ترتیب سی میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۳۰) ریال از اعتبار برنامه ۳۰۱۰۲۰۰۰ آموزش ابتدایی و ده میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۱۰) ریال از اعتبار برنامه آموزش راهنمایی تحصیلی و مبلغ سی میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۳۰) ریال از اعتبار برنامه ۳۰۱۰۵۰۰۰ آموزش متوسطه عمومی و جامع وزارت آموزش و پرورش کسر و عیناً به اعتبار همین برنامه‌ها در زیر ردیف جدید ۱۴۲۴ کمک به مؤسسات آموزشی غیردولتی اضافه می‌شود و سایر جداول و ارقام مربوط نیز به همین نحو اصلاح می‌گردد.
۱۲- در قسمت سوم صفحه ۳ درآمدها بر حسب بخش، بند و اجزاء آن ستون‌های ۹ و ۱۱ سال ۱۳۵۳ مبلغ هشتصد و چهل میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۸۴۰) ریال اعتبار ردیف ۲۲۰۶۰ قند و شکر (حق انحصار) حذف می‌گردد و سایر ارقام و جداول مربوط نیز به همین نحو اصلاح شد.
۱۳- در قسمت سوم صفحه ۱۱ ستون‌های ۶ و ۸ سال ۱۳۵۲ مبلغ شصت و پنج میلیون و پانصد (هزار ۶۵۵۰۰۰۰۰) ریال اعتبار ردیف ۵۲۰۳۰ حذف گردید و سایر ارقام و جداول مربوط نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۱۴- در قسمت سوم صفحه ۱۲ ستون‌های ۹ و ۱۱ سال ۴۳۵۳ مبلغ یک میلیارد و ششصد و چهل و پنج میلیون و هشتصد و هفتاد و پنج هزار (۰۰۰/۸۷۵/۶۴۵/۱) ریال از اعتبار ردیف ۵۹۰۴۰ «وزارت دارایی - متفرقه کل کشور» کسر می‌گردد و سایر ارقام و جداول نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۱۵- در قسمت چهارم - پنجم و ششم صفحات ۷. ۲۶ و ۴۷ ردیف ۱۸۱۱ «مرکز توسعه صادرات - جبران خسارت صادرکنندگان ناشی از افزایش ارزش ریال نسبت به دلار آمریکایی» با اعتبار مربوط در سال ۱۳۵۳ کلاً حذف می‌گردد و اعتبار مربوط عیناً به قسمت دوم اعتبار ردیف ۵۱۱۰۱۰۰۰ قسمت‌های چهارم و پنجم صفحات ۱۸ و ۵۸ اضافه می‌گردد و سایر جداول و ارقام مربوط نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۱۶- در قسمت پنجم صفحه ۷۲ اعتبارات جاری دستگاه بر حسب مواد هزینه ردیف دستگاه ۱۱۶۰ وزارت اطلاعات ستون ۵ سال ۱۳۵۳ مبلغ سه میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۳) ریال از اعتبار ماده ۴ اجاره کسر و عیناً به اعتبار ماده ۱۷ کمک و اعانه - بخش خصوصی اضافه می‌گردد و سایر ارقام مربوط در فصول هزینه نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۱۷- در قسمت پنجم صفحه ۹۰ اعتبارات جاری دستگاه بر حسب مواد هزینه ردیف دستگاه ۱۷۲۰ سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور ستون ۵ سال ۱۳۵۳ مبلغ دویست و پنجاه هزار (۰۰۰/۲۵۰) ریال از اعتبار ماده ۸ هزینه‌های سری کسر و عیناً به اعتبار ماده ۳ هزینه سفر، مأموریت، حمل و نقل و ارتباطات اضافه می‌شود.
۱۸- در قسمت پنجم صفحه ۹۵ اعتبارات جاری دستگاه بر حسب مواد هزینه ردیف دستگاه ۱۸۷۰ سازمان جلب سیاحان در ستون ۴ سال ۱۳۵۲ مبلغ سیصد هزار (۰۰۰/۳۰۰) ریال از ماده ۸ هزینه‌های سری کسر و عیناً به اعتبار ماده ۳ هزینه سفر، مأموریت، حمل و نقل و ارتباطات اضافه می‌شود.
۹- در قسمت‌های پنجم و ششم صفحات ۱۴ و ۱۵ و ۲۱ ستون‌ها ۷ - ۱۰ - ۸ و ۱۲ سال ۱۳۵۲ مبلغ شصت میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۶۰) ریال از اعتبار برنامه ۳۰۱۹۹۰۰۰ خدمات اداری وزارت آموزش و پرورش کسر و عیناً به اعتبار برنامه ۳۰۱۰۶۰۰ آموزش فنی و تربیت حرفهای اضافه می‌شود و سایر ارقام و جداول مربوط نیز به همین نحو اصلاح می‌شود.
۲۰- در قسمت پنجم صفحه ۹۴ اعتبارات جاری دستگاه بر حسب مواد هزینه ردیف دستگاه ۱۸۴۳ وزارت راه مطالعه هماهنگی حمل و نقل ستون‌های ۴ و ۵ سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ مبلغ ششصد هزار (۰۰۰/۶۰۰) ریال از اعتبار ماده ۸ هزینه‌های سری کسر و عیناً به ماده ۱ حقوق و دستمزد اضافه می‌گردد و سایر ارقام مربوط در فصول هزینه نیز به همین نحو اصلاح می‌شود ضمناً عبارت «اعتبار سال ۱۳۵۲ این دستگاه به صورت کمک پرداخت می‌شود» به صورت زیرنویس در ذیل این دستگاه منظور می‌شود.
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۱۷/۹/۱۳۵۲ با حضور نمایندگان دولت تبصره ۶۳ لایحه بودجه اصلاحی سال ۲۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون بودجه را در این مورد تأیید و تصویب کرد
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری - دکتر سید محمدرضا تنکابنی.
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه روز شنبه ۱۷/۹/۱۳۵۲ با حضور نمایندگان دولت تبصره‌های ۴۶ و ۴۷ لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون بودجه را در این مورد تأیید و تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
مخبر کمیسیون دارایی - امان‌الله ریگی.
گزارش از کمیسیون بهداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون بهداری در جلسه روز سه‌شنبه ۲۰/۹/۱۳۵۲ با حضور آقای دکتر مرشد معاون وزارت بهداری تبصره ۳۸ لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون بودجه را در این مورد تأیید و تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون بهداری - دکتر حیدرقلی برومند.
گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه روز دوشنبه ۲۶/۹/۵۲ با حضور نمایندگان دولت تبصره‌های ۲۵ و ۲۶ و ۲۹ و ۴۷ لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی که در تبصره‌های مذکور به عمل آورد تصویب کرد و اصلاحات مزبور در جلسه روز سه‌شنبه ۲/۱۰/۱۳۵۲ مورد تأیید کمیسیون بودجه قرار گرفت.
اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
مخبر کمیسیون برنامه - دکتر فروزین.
گزارش از کمیسیون تعاون و امور روستاها به مجلس شورای ملی
کمیسیون تعاون و امور روستاها در جلسه ۲۶ آذر ماه ۱۳۵۲ با حضور نمایندگان دولت تبصره ۱۹ لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی تصویب که اصلاحات مزبور در جلسه ۲ دی ماه ۱۳۵۲ به تأیید کمیسیون بودجه رسید. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون تعاون و امور روستاها - مهندس خسروی.
گزارش از کمیسیون فرهنگ و هنر به مجلس شورای ملی
کمیسیون فرهنگ و هنر در جلسه ۲۷ آذر ماه ۱۳۵۲ با حضور نمایندگان دولت تبصره‌های ۳۰ و ۳۱ لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور را مورد رسیدگی قرار داد و با مختصر اصلاحی که در جلسه دوم دی ماه به تصویب کمیسیون بودجه رسید تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
مخبر کمیسیون فرهنگ و هنر - مجید محسنی مهر.
گزارش از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی.
کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه ۲۷ آذر ماه ۱۳۵۲ با حضور نمایندگان دولت تبصره‌های ۱۳ - ۱۴ - ۵۸- ۵۹- ۶۱ - ۶۲ - ۶۳ - ۶۴ کل کشور را لایحه بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی تصویب کرد و اصلاحات مزبور در جلسه ۲ دی ماه ۱۳۵۲ به تأیید کمیسیون بودجه رسید.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری - رضا پیرزاده.
رئیس- آقای صدری کیوان بفرمایید
صدری کیوان (مخبر کمیسیون بودجه)- به نام خداوند توانا با اجازه مقام معظم ریاست، از نظر این که رقم درآمد و هزینه ماده واحده مندرج در گزارش کمیسیون بودجه نسبت به رقم درآمد و هزینه مندرج در ماده واحده پیشنهادی دولت کاهش نشان می‌دهد و معمولاً به علت این که این کاهش در متن بودجه عمل می‌شود و در ماده واحده منعکس می‌گردد و فقط اجزاء آن در فصل تغییرات عناوین و ارقام مذکور می‌افتد لازم دانست برای استحضار بیشتر نمایندگان محترم توضیحی درباره این کاهش معروض دارد کاهش رقم ۸/۱۰۸۸ میلیارد ریال (درآمد و هزینه) ماده واحده پیشنهادی دولت به رقم ۴/۱۰۸۶ میلیارد ریال (درآمد هزینه) ماده واحده مندرج در گزارش کمیسیون بودجه مربوط به چند موضوع است که عبارتند از:
- ۱- دولت به موجب بند ۱۰ ماده ۵۴ قانون امور گمرکی از هر کیلو قند یا شکر اعم از وارداتی و یا محصول داخلی ۲۵/۱ ریال به عنوان حق انحصار دریافت می‌دارد. پیش‌بینی این رقم در سال ۱۳۵۳ معادل با ۸۴۰ میلیون ریال می‌باشد که در مالیات‌های غیرمستقیم مذکور افتاده است. دولت که عنایت و توجه خاصی به حمایت از منافع مصرف کننده و نیز تعقیب سیاست تثبیت قیمت‌ها دارد موافقت نمود که از اول سال ۱۳۵۳ قند و شکر وارداتی و قند و شکر محصول داخلی از پرداخت حق انحصار معاف باشند (احسنت) و به این ترتیب ۸۴۰ میلیون ریال از درآمدها کم شده است و این موضوع در تبصره ۶۷ بودجه سال ۱۳۵۳ ذکر شده است.
- ۲- موضوع دوم مربوط به کمک به شهرداری تهران است به این ترتیب که طبق ماده ۴ قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد شهرداری تهران موظف بوده است در پایان سال هفتم اصل وام و از سال سوم تا پایان سال هفتم به اقساط مساوی بهره آن را بپردازد سر رسید اولین قسط بهره سال ۱۳۵۳ بوده که به موجب تبصره ۶۹ به سال ۱۳۴۵ موکول گردیده و از این بابت ۰۰۰/۸۷۶/۶۴۵/۱ ریال از جمع درآمدهای متفرقه کسر گردیده است.
- ۳- قسمت سوم مربوط به اصلاح تبصره ۵۴ قانون بودجه ۱۳۵۲ می‌باشد به موجب قسمتی از آن تبصره وزارت کشاورزی و منابع طبیعی موظف بوده است مابه‌التفاوت نرخ چغندر را که براساس ضوابط مصوب شورایعالی نظارت بر صنایع قند ارزان‌تر می‌شود از کارخانه‌جات دریافت و به خزانه واریز نماید در اینجا نیز دولت در طریق کمک به چغندرکاران و کشاورزان موافقت نمود که از دریافت این مابه‌التفاوت خودداری نماید. به این مناسبت طبق بند الف تبصره ۴۸ بودجه سال ۱۳۵۳ قسمت مربوط تبصره ۵۲ سال ۱۳۵۲ حذف گردیده در نتیجه ۱۸۰ میلیون ریال دیگر از درآمد کسر می‌گردد.
حال چنانچه این سه رقم را جمع کرده و از مبلغ ۸/۱۰۸۸ میلیارد ریال کم کنیم رقم ۴/۱۰۸۶ میلیارد ریال حاضر می‌شود که همان چیزی است که در ماده واحده مندرج در گزارش کمیسیون بودجه مذکور افتاده است.
آخرین مطلبم مربوط به اصلاحات قسمت هشتم اعتبارات طرح‌های عمران ناحیه‌ای استان‌ها و فرمانداری‌های کل می‌باشد که چون تغییرات زیاد بود از سازمان برنامه بودجه خواستیم که جداول آن را تغییر دهد سازمان برنامه که یک سازمان فعال و متحرک است این جداول را تهیه کرد که تقدیم مقام معظم ریاست می‌گردد (احسنت).
رئیس- این قسمت طبع می‌شود و خدمت خانم‌ها و آقایان توزیع خواهد شد. لازم به توضیح نمی‌دانم که خوشبختانه دولت امسال خیلی زودتر از سال‌های گذشته لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد و به همین جهت کمیسیون بودجه فرصت داشت، در جلسات عدیده صبح و بعدازظهر و شب به لایحه بودجه رسیدگی کند، کلیه نمایندگان محترم و حتی نمایندگان رادیو تلویزیون و مطبوعات کشور در جلسات کمیسیون بودجه شرکت می‌کردند و کم و بیش مطالب را به اطلاع عامه مردم رساندند در اینجا وظیفه خود می‌دانم که از فرد فرد اعضای کمیسیون بودجه و مخصوصاً رئیس فعال آن آقای دکتر دادفر تشکر بکنم. ضمناً برای بعضی از تبصره‌ها پیشنهاد فوریت شده است پیشنهاد فوریت قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید تبصره‌های:
۱۳ - ۱۴ - ۱۹- ۲۵- ۲۶- ۲۹- ۳۰- ۳۱- ۳۸- ۴۶- ۴۷ - ۵۸- ۵۹- ۶۱- ۶۲- ۶۳- ۶۴- ۴۷ بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور به قید یک فوریت مطرح گردد.
رئیس فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین در مجلس شورای ملی - الموتی.
رئیس- نسبت به فوریت این تبصره‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به فوریت این تبصره‌ها رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات لایحه مطرح است آقای رامبد بفرمایید.
رامبد- جناب آقای رئیس، هیئت محترم دولت نمایندگان محترم مجلس شورای ملی، همه کسانی که در اینجا حاضرید و صدای مرا می‌شنوید حق دارید با آمدن من پشت تریبون به این فکر و این خاطره اندیشه کنید که هر سال مقارن همین ایام چندی زودتر، چندی دیرتر متمم بودجه و یا لایحه خود بودجه به مجلس تقدیم می‌شد. ابتدا جراید جسته و گریخته مطالبی را که گویا در راهروها شنیده‌اند به صورت اخبار و شایعات منتشر می‌کنند و در روزی با تشریفات خاصی رادیو، تلویزیون، با پرژکتوارهای آن و خبرنگاران مطبوعات و جناب آقای نخست‌وزیر به مجلس می‌آیند و بودجه را تقدیم می‌کنند و گزارشی قرائت می‌کنند و از آن به بعد با حرف درشت در روزنامه‌ها آنچه راجع به ارقام بودجه چند میلیاردی، چند هزار نفر اشتغال جدید پیدا می‌کنند چه اقداماتی عمرانی خواهد شد و امثال آن در تمام شئون مطالبی منتشر می‌شود و بالاخره کمیسیون بودجه هم به همان ترتیبی که می‌دانید و امسال علاوه بر گزارش کتبی مرسوم شد که مخبر کمیسیون یک گزارش شفاهی هم به عنوان نماینده دولت یا نماینده مجلس در اینجا عنوان کنند (دکتر الموتی- نماینده مجلس نه نماینده دولت) (صدری کیوان- برای روشن شدن جنابعالی بود که تکرار نفرمایید که چرا این ارقام عوض شده) تصور می‌کردم این توضیحات را باید در گزارش کتبی و قبلی کمیسیون بودجه می‌دادید نه به صورت مدافع و موافق اول بودجه به صورت سخنران پشت تریبون بیایید. به هر حال بحث در این موارد نبود آنچه که اساس مطلب است این بود که حق دارید فکر بکنید ساعت‌ها امثال من در پشت این تریبون وقت شما را بدون نتیجه تضییع می‌کنیم ولی عاقبت در ظرف این ۱۰ سال جناب آقای هویدا که به نام نخست‌وزیر و ما به عنوان اقلیت و حزب مقابل و مخالف در اینجا صحبت می‌کنیم از ساعت‌ها صحبت، یک بار، یک کلمه، یک جمله یک پیشنهاد یک طرح یک ایراد آنچه را که مورد توجه قرار گرفت کدام بود؟
دکتر الموتی- مطالب منطقی همیشه قبول می‌شود.
رئیس- اجازه بدهید صحبت‌شان را بکنند.
رامبد- آنچه که شما حق دارید در بی‌نتیجه بودن این صحبت‌ها فکر کنید همین چند روزه فکر مرا هم به خود مشغول کرده بود و در این باره فکر می‌کردم هر گونه صحبتی طبق گذشته بی‌نتیجه است اما بالاخره آن احساس نهان و ندای وجدان که حدود وظایف هر کس را مقرر می‌دارید. با تمام این احوال مرا به آن داشت که آنچه شرط مسئولیت است باز هم بگویم و خاموش ننشینم زیرا معتقدم
- به راه بادیه مردن به از نشستن باطل
- اگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم
(احسنت)
جناب رئیس دولت خوب می‌دانند خدمتگزاری صادقه انجام وظیفه نمایندگی به طور صمیمانه با سکوت ممکن نیست. نماینده‌ای که سخنی دارد و به آن سخن معتقد است با سکوت و پرده‌پوشی نه تنها خدمتی نمی‌کند بلکه از انجام وظیفه می‌گریزد. درباره بزرگترین بودجه تاریخ مملکت، درباره ارقام نجومی و مبالغ هنگفت بی‌سابقه‌ای که ستون‌ها خرج آن را پر می‌کند، در باب طریق خرج این سرمایه گران که بهای منابع طبیعی و نیروی انسانی این مرز و بوم است، سکوت کردن و اگر مصلحتی اندیشیده شده است آن را پنهان داشتن جرم است، خیانت است (الموتی - چه کسی به شما گفته است سکوت کنید؟) فرار از انجام وظیفه است برای دولت هم بهتر است که همه افراد ملت عموماً و ما نمایندگان خصوصاً ناظران باهوش باشیم نه حاضران خاموش چون عاشقی مدهوش فقط سراپا گوش (خنده نمایندگان) به هر حال (عباس میرزایی- این بحر طویل را در بودجه باید بگذارند تا خرج شود) با این مقدمه و به جهاتی که عرض کردم با وجود تجربه تلخ گذشته ۲۲ صفحه گزارش مفصل رئیس دولت ۱۰۵ صفحه برنامه دولت که تصور می‌کنم جناب آقای نخست‌وزیر وقت مطالعه‌اش را نداشتند (الموتی- آقا این حرف‌ها چیست که می‌زنید؟!) و بالاخره با کمال تأسف ضمیمه شماره ۴ که درباره‌اش بعداً توضیح بایدبدهم همه را خواندم. ماده واحده و ۵۸ تبصره اولیه و تبصره‌های ضمیمه بعدی که بر خلاف مقرر در لایحه بودجه آمده بود، آنها را هم مطالعه کردم، ارقام طولانی بودجه عمومی و مؤسسات وابسته و انتفاعی دولت و مؤسسات متفرقه که امیدوارم هر چه زودتر در مورد این مؤسسات ترتیبی بدهند که به وزارتخانه‌های مربوطه بپیوندند، همه را بررسی نمودم. هر چند قرار نبود من هم از دولت یا شخص نخست‌وزیر تعریف بکنم ولی واقعیت را باید قبول کرد. در تمام طول قرائت این گزارشات قیافه اخلاقی شخص نخست‌وزیر با شاهکار ادبی تصویر شده بود و در هر جمله و عبارت و صفحه‌ای که می‌گذشتم یک بار مجدداً مرور می‌کردم و می‌دیدم که با آن فضیلت انسانی شخص نخست‌وزیر که فلسفه گذشت و خوش‌بینی را فقط پیروی می‌کنند و به مصداق (در همه چیزی هنر و عیب هست - عیب مبین تا هنر آری به دست) جبران تمام اشتباهات را به صورت یک پیش‌بینی آینده تمام اعتراف گناهان و تقصیرات و لزوم اصلاح آن را به صورت یک عرضه خدمت تازه در این عبارت شیرین تنظیم شده بود، به راستی همان طور که برای تجسم آهنگ موسیقی نت را اختراع کردند اگر برای نقاشی اخلاق هم می‌شد عباراتی درست کرد عبارات همین گزارش بود، که بعد می‌رسیم جناب نخست‌وزیر همچنان که تمام معایب قصور، اشتباه، کوتاهی همکاران دستگاه‌ها و مؤسساتی که مسئولیت‌شان را به عهده دارد با یک نصیحت، با یک گذشت، با یک تبسم، با یک چشم‌پوشی ولی گذشتی بیش از وسعت دریا همه را قبول می‌کند و در فکر چاره‌اندیشی است در این گزارش خیلی ظریف شاهکار ادبی هم هر جمله را که می‌خوانیم ابتدا وعده توفیقی ذکر گردیده دوم با یک عبارات شیرین به ظاهر نوید یک توفیق در باطن به حقیقت تلخی حاکی از یک شکست و قصور اشاره شد اما من که باید حقیقت را بفهمم و اگر خوب است تأیید کنم و اگر اشتباه است تذکر بدهم، از لابلای این جملات به واقع بدانم یک توفیق است یا خبط است، این اشتباه است یا اعتراف است، یا مزایای اخلاقی است؟ یا خیر پیشرفت اقتصادی است؟ زیاد دقت کردم و پس از آن که واقعیات و حقایق را درک کردم به حق تبریک دوم را باید به شما بگویم زیرا علاوه بر این شاهکار ادبی و گذشت اخلاقی که داشتید این بود که در موقع طرح بودجه آن چنان مطبوعات و رادیو و تلویزیون تبلیغات عظیمی کردند و توفیقی بزرگ نصیب‌شان شد که من در آن موقع خواستم جنابعالی را ملاقات کنم و توجه بدهم که به نفع دولت است هر کس تعهد کار بودجه را برای انعکاس در مطبوعات داشت به سمت وزارت تبلیغات منصوبش کنید زیرا ما در کشور پیشرفت‌های زیاد، توفیق‌های واقعی افتخارآمیز داشته‌ایم که بر اثر کوتاهی و عدم آشنایی دستگاه تبلیغات به طوری که باید نتوانستند آن چنان که در شأن و ارزش آن توفیق بود، در دل مردم رسوخ کنند اما با تمام این تفاصیل از دید یک شخص غیر حاضر در اوضاع مملکت که اگر نمی‌دانست هنوز این قیافه‌های موفق به عنوان وزراء در جلوی مجلس نشسته‌اند فقط می‌خواست با خواندن این گزارش اقتصادی و این طرح‌های عمرانی و این برنامه دولت از یک طرف و خواندن صورت مذاکرات مجلس و تذکرات پیش‌بینی‌ها و انتقادات که از طرف ما اقلیت مجلس در مدت این ده سال شده بود آنها را می‌خواند ملاحظه می‌کرد تمام پیش‌بینی‌های ما تحقق پیدا کرده و اثر عدم توجه دولت در جلوگیری از آنچه که تذکر داده شده اکنون در این گزارشات به ترتیبی منعکس است ناچار در تمام این گزارشات به ترتیبی منعکس است ناچار در تمام این گزارشات یک مقدمه و یا یک مؤخره مفقوده این را جستجو می‌کرد. مقدمه یا مؤخره مفقوده چه می‌توانست باشد، اگر نگویم تعویض همه متصدیان و معرفی جدید کابینه جناب هویدا، حداقل تعداد زیادی از متصدیان سطح بالا که متأسفانه چنین چیزی دیده نشد. ولی باز خوشوقتم که مقارن همین ایام حتی برای تعدیل این احساس هم باشد چند وزیر دست‌اندر کار شدند و طبق معمول تقصیرها به گردن هر چه کوچکتر است افتاد. به هر حال من تصدیق می‌کنم که انتقاد آسانتر از سازندگی است با این اعتقاد در جهت تحویل گرفتن آن چیزی که دولت تهیه کرده بود، مطالعه کردم. در شروع عرض کردم گویا جناب نخست‌وزیر مجال نفرمودند و برنامه دولت را نخواندند لیدر اکثریت فرمودند که این حرف‌ها چیست، جناب آقای دکتر الموتی! در عین حال که ما در دو صف قرار گرفته‌ایم ولی چه شما چه من چه هر فرد ایرانی باید همیشه حیثیت شخصیت‌های مملکت را هم در هر جبهه که باشند چون جزو سرمایه مملکت‌اند باید حفظ کنیم لذا نمی‌خواهم ایشان را متهم بکنم که برخلاف اصول مشروطیت و قانون اساسی برای قوه مقننه تکلیف تعیین می‌کنند و برای سیستم کار ما طرحی به مجلس ارائه می‌دهد صفحه یک را جنابعالی خواندید جناب هویدا! در صفحه یک برنامه دولت وظایف تمام کسانی که از صندوق مملکت به ترتیبی حقوق می‌گیرند چون بودجه برنامه‌ای شده است پول را می‌دهند، وظیفه را هم تعیین می‌کنند نتیجه را هم عرضه می‌کنند از جمله در مورد وضع قوانین دولت معتقد است در بند وضع قوانین که بلافاصله بعد از اداره عالیه کشور ارائه می‌کنند ۸۵ میلیون تومان برای مخارج مجلسین و قوه مقننه از صندوق مملکت پرداخت می‌شود ولی این پرداخت برای چه است؟ از دید تهیه‌کنندگان بودجه برنامه‌ای و اطلاعات عمیق حقوقی ایشان این چنین است که قرائت می‌کنم در تنها آقای دولو عبارت تنها را فراموش نکنید - برنامه این فصل لوایحی که از طرف دولت تقدیم مجلس شورای ملی و سنا می‌گردد، در کمیسیون‌های مختلف مورد رسیدگی قرار گرفته، در جلسات علنی مجلسین مطرح و تصویب می‌شود (یکی از نمایندگان- کجا باید مطرح شود؟) جناب آقای مجیدی شما که تهیه‌کننده بودجه و برنامه هستید از شما می‌پرسم که فقط برای تهیه این کتاب‌ها چرا ۴۰ میلیون تومان برای ما صورت می‌دهید؟ یک قانون اساسی برایتان آورده‌ام که اگر مجال داشتید مطالعه بفرمایید. چون مجال ندارید من برایتان یادداشت می‌کنم. اصل ۱۵- ۱۷- ۱۹- ۲۱- ۲۷ و ۲۹ قانون اساسی و اصل ۲۷ و ۲۹ متمم، اینها را بخوانید آنچه را که شما به حساب بند ۳ این ماده جزو وظیفه خودتان تصور کردید و به این مناسبت هم ۳۰۰ و ۶۰۰ و ۷۰۰ میلیون برای اداره سیاست کشور گذاشته‌اید و نوشته‌اید که «این برنامه شامل نظارت بر کلیه فعالیت‌های مملکتی و نظارت بر اجرای قوانین و مقرات و حسن انجام برنامه‌ها است» این آن چیزی است که این جماعت به نام ملت و برای انجام همین وظیفه نظارت نیز اجتماع کرده‌اند (صحیح است) جناب مجیدی و باز بدانید که نه تنها دولت است که به مجلس لایحه می‌دهد، در این اصل‌هایی که برای شما گفتم این شاهنشاه هستند که قوانین را انشاء و توشیح می‌فرمایند و این مجلسین هستند موظفند آنچه به صلاح مملکت می‌دانند به صورت طرح، مطالعه و تصویب کند. دولت هم اگر لوایحی تقدیم کرد ای بسا در جلسه علنی تصویب می‌گردد و ای بسا که نمایندگان اگر وظایف خود را درست انجام دادند و تشخیص دادند که به مصلحت مملکت نبود رد می‌گردد نه این که تنها وظیفه‌ای برای قوه مقننه قائل شده‌اید این است که آنچه که دولت تقدیم کرده مطرح و تصویب می‌گردد خیر، طول مدت حمایت یک جانبه مجلس از دولت این اشتباه را برای هر کس پیش می‌آورد (یکی از نمایندگان- بودجه مطرح است برنامه که مطرح نیست) (دکتر متین- حزب مردم چه آورده است؟) به هر حال بعد از این مقدمات آنچه که در برنامه‌های دولت موجب مسرت جناب نخست‌وزیر در تقدیم گزارش‌شان بود تنظیم برنامه توأم با بودجه سال آتی، این یکی از مطالبی بود که جزو محاسن امسال عنوان شد، قسمت دوم تصویر روشن از نظام مالی، و عملیاتی دو ساله، قسمت سوم انعطاف کافی بین دو سال مالی قسمت چهارم تلفیق بودجه‌های عمرانی و عمومی و مؤسسات انتفاعی قسمت پنجم فهرست کامل طرح‌های عمرانی ضمیمه شماره چهار و بالاخره قسمت ششم تدوین و تنظیم و تجزیه و تحلیل سیاست‌های مالی و اقتصادی، شاید موقعی که ابتدای عرایضم عرض کردم که یک شاهکار ادبی بود که هر جمله‌ای که انسان می‌خواند واقعاً توفیق تصور می‌کرد، شما تصور کردید که من زیاده‌روی کردم ولی حالا هر یک را جداگانه، یکایک، می‌شکافم و می‌بینیم که این توفیق در چه چیز است و قبل از این که وارد تجزیه و تحلیل این بحث شوم، در پایان این توفیق‌ها توفیق واقعی و به جای ما را در مورد پیروزی نفت انعکاس دادند و اشاره فرمودند و نتیجه‌گیری کردند که توانایی انجام برنامه‌های همه جانبه بی‌نیازی از اعتبارات بانکی نقصان تأمین اعتبارات خارجی یعنی تأمین اعتبار از منابع خارجی جبران تورم جهانی وارد به کشور و بالاخره تأمین رفاه عمومی. جناب فروهر شما هم مثل هر ایرانی از هر جمله این عبارات قطعاً احساس غرور و سرافرازی می‌کنید من هم مثل شما، ولی تا آخر خواندم و بعد از خواندن اینها این جزوه را هم دیدم. حالا تجزیه و تحلیل می‌کنم. قسمت اول که تنظیم و تسلیم متمم بودجه سال جاری توأم با بودجه سال آتی است که به نظر دولت یک توفیقی است. اولین مطلب اصولاً طبق ماده ۵۵ قانون محاسبات عمومی تعهد بودجه برای یک سال است پس آنجایی که یا به عنوان انعطاف بیشتر برای دستگاه اجرایی با استفاده از تبصره‌های مختلف که اگر امسال بودجه نبود از بودجه سال دیگر خرج کنند و اگر امسال بودجه نبود از بودجه سال دیگر این معنای خاصی دارد معنا بر این است که اگر آن چنان که خواهیم رسید و با ارقام و اعداد خواهیم دید دستگاه‌ها برنامه‌هایی را که ارائه شده در ظرف یک سال انجام ندادند حقوق را امسال گرفتند ولی کار را انجام ندادند سال دیگر هم باز از این مبلغ خرج می‌کنند و اگر امسال برخلاف برنامه ولخرجی کردند و کم آوردند باز دست گشاده دولت باز است که از محل سال دیگر خرج می‌کنند این انعطاف اولی اما نتیجه دومی که برای دولت به حق باید جای مسرت باشد برای این که خود من هم گاهی خودم را می‌گذارم جای آقای دکتر هدایتی و می‌بینم هیچ معقول نیست یک نفر این قدر فریاد بزند این قدر علیه برنامه دولت صحبت کند اگر یک بار متمم بودجه را می‌آوردند و بار دیگر خود بودجه را آن وقت تمام این مسائل با دقت بیشتر دو بار مطرح می‌شد یک بار هنگام طرح متمم بودجه و یک بار در موقع طرح خود بودجه اما حالا این کار جزو برنامه‌های ادغامی و سرعت فوق‌العاده دولت توفیقی باید محسوب شود که هر دو کار توأماً انجام شد؟.....
عباس میرزایی- حالا شما وقت کافی دارید هر چه می‌خواهید صحبت کنید، هر چه می‌خواهید دل تنگت بگو.
رامبد- اما جناب آقای مجیدی، آن قدر شما در صدد آن امر تبلیغاتی که ۱۳۱ میلیارد متمم بودجه آورده و دولت چه توفیق فوق‌العاده پیدا کرده بودید که اصلاً شما با این ۴۰ میلیون تومان مجال این را پیدا نکردید که بدانید این ۱۳۱ میلیارد نیست این ۷۴ میلیارد بیشتر نیست می‌دانید چرا؟ هان، ۷۴ میلیارد ریال است ۵۶ میلیارد که اختلاف بازپرداخت وام‌ها بوده در یکی با وام خالص پس از بازپرداخت و در یکی با وام ناخالص حساب کردید و نتیجه‌گیری کردید که ۱۳۱ میلیارد است اما اصولاً شما استاد اقتصاد هستید ولی من احساس مرد عامی خیابان را غریزه اجتماع می‌دانم و به آن بسیار اهمیت می‌دهم در وضع مملکت ما که هر روز آقای دکتر آموزگار بر اثر رهبری شاهنشاه یک توفیق نفت را اعلام می‌کند درد ما پول داشتن یا نداشتن نیست که شما می‌خواهید با ارقام ملت را به توفیق امیدوار کنید برعکس عقیده و سلیقه من این است که یکی از گرفتاری‌های موجود مملکت ارقام نجومی است که دولت دائماً ارائه می‌کند و باعث توهم و مسائل دیگری شبیه تورم می‌شود شما خیلی بهتر بود که به جای ۱۳۱ میلیارد همان ۷۴ میلیارد را اعلام می‌کردید....
صدری کیوان- آن ناخالص است آقای رامبد و امسال دولت به سیستم بانکی کمتر توجه کرده اگر گزارش لایحه بودجه را مطالعه فرموده بودید متوجه می‌شدید.
رامبد- برای این که تعصب و عقیده شدید شما را نسبت به دولت که من هم از لحاظ شخص دارم نه از لحاظ سیاسی در منطقی که شروع کردید می‌دانم باید بهتان مژده بدهم که ساعت‌ها اینجا صحبت خواهیم داشت و به همه مطالب، سیستم بانکی و غیر بانکی و وام داخلی و وام خارجی خواهیم رسید تعجیل نفرمایید.....
صدری کیوان- ما هم جوابتان را می‌دهیم.
رامبد- قسمتی بعد از انعطاف و موضوع متمم بودجه موضوع فهرست کامل طرح‌های عمرانی بود که جناب نخست‌وزیر جزو توفیق‌های تنظیم بودجه امسال فرمودند فهرست طرح‌های عمرانی این جزوه ضمیمه چهار است که چون بحث مفصلی در اینجا داریم فقط این را به خاطر بسپارید بعداً اینجا عنوان می‌کنم که تجزیه و تحلیل را بیشتر متوجه شوید اما در مورد رقم ۱۳۱ میلیارد حضرتعالی ماده ۲۹ قانون محاسبات عمومی را جناب آقای مجیدی خوب می‌دانید نوشته‌اند که ارقام در بودجه باید طوری تنظیم شود که قابل مقایسه با سال قبل باشد شما در این بودجه‌ای که تنظیم فرموده‌اید در کدام سطر این فقط بودجه واقعی که تصویب شده بود و متممی که ارائه می‌کنید پهلوی هم گذاشتید که ما بتوانیم بفهمیم از کجا بیشتر درآمد پیدا کردیم و به کجا بیشتر می‌پردازیم این کار را نکردید ولی من برای شما کردم با خواندن این جداول و تطبیق با جداول قبل برای شما درآوردم که اولاً به طوری که عرض کردم ۱۳۱ میلیارد نیست و ۷۶ میلیارد است و آن مابه‌التفاوت دو نوع رقم متفاوت است که مقایسه کردید اما توفیق دولت در دو مطلب بوده آقای دکتر آموزگار، در امر مالیات و نفت که درآمد بیشتری حاصل شده و یک مطلب دیگر که من خوشحالم اما شما به عنوان عدم اجرای برنامه باید توضیح بدهید آن مربوط به وام‌های خارجی است که بعد می‌پرسیم، همیشه گفته‌ام این ارقام وام را نگذارید برای این که هم احتیاج نداریم هم موفق به کسبش نمی‌شوید و هم قادر به خرجش نیستید، شاید می‌گویید بودجه باید متعادل باشد رقم وام را از آن جهت می‌گذارید بعد به این مطلب هم می‌رسیم و برای این که وقت جناب آقای نخست‌وزیر صرفه‌جویی شود صورتی از وام‌ها برای ایشان تهیه کرده‌ام که تقدیم می‌کنم اما این بار بیایید توافق کنیم زیرا برای دهمین بار آنچه گفتم صدق کرده و بالاخره مطلبی را که دوست دیگر من راجع به آن با شما صحبت خواهد کرد شرکت‌های دولتی است که درآمد آنها نسبت به پیش‌بینی کم شده اما اضافه درآمدها را در کدام بخش‌ها خرج می‌کنید راجع به ۱۳۱ میلیارد شما و ۷۶ میلیارد واقعی آنجا که می‌پردازید ارقام را می‌خوانم ۸ میلیارد امور عمومی در متمم بودجه ۸ میلیارد امور دفاعی ۴ میلیارد امور اجتماعی ۲۵ میلیارد امور اقتصادی ۶ میلیارد متفرقه و بالاخره سایر مؤسسات ۱۲ میلیارد شما اصولاً از لغت «سایر» خوشتان می‌آید چون در این ضمیمه چهار به «سایر» و «غیره» خیلی خواهیم رسید شما معتقدید که در امور اقتصادی واردید خیلی خوب است من هم موافقم ولی بعد از تجزیه و تحلیلی که خواهیم کرد باید ببینیم که این امور اقتصادی در قسمت خرج است یا در قسمت هزینه تولید با هم آن موقع اختلاف نظر خواهیم داشت به هر حال آنچه که از متمم بودجه نتیجه گرفتیم ستون‌ها مطلقاً قابل مقایسه نیست و شاید دولت تعمداً این طور تنظیم کرده برنامه‌ها اصولاً ارائه نشده و این سازمان برنامه آنچه که خود مدعی است برای برنامه‌ریزی ۶۰ میلیون تومان با ۹ درصد اضافه برای خدمات فنی ۹۴ میلیون تومان با ۳۸ درصد اضافه برنامه ارزشیابی با ۱۳۰ درصد اضافه این بودجه به نظر من غیرقابل تفهیم و مغشوش و بی‌برنامه را به ما ارائه می‌کند.
عباس میرزایی- چنین چیزی نیست.
رامبد- اما بعد مطلبی که از جناب آقای نخست‌وزیر تقاضا خواهم کرد آن ۷۴ میلیون تومان بابت دستگاه آمار که با داشتن یک چنین دستگاهی آن آمارهایی که ما احتیاج داریم برای اطلاع خودشان و ما بفرمایند تهیه کنند، فرمودید چنین چیزی نیست برای نمونه خواهش می‌کنم هر یک از نمایندگان در این باره اطلاعی دارند من بی‌اطلاع را روشن کنند مربوط می‌شود به تبصره ۲۶ این لایحه که مثلاً وزارت آبادانی و مسکن در برنامه عمرانی ۴۵۰۰ میلیون تومان بودجه دارد از آن ۴۵۰۰ میلیون تومان ۶۴ میلیون تومان مربوط می‌شود به احداث ساختمان‌های کشوری از این ۶۴ میلیون تومان ساختمان دولتی ۲۴ میلیون تومان ساختمان تغییر محل یافته میدان نقش جهان اصفهان ۱۷ میلیون سایر طرح‌ها ۲۲ میلیون، حالا من نمی‌دانم ساختمان نقش جهان اصفهان چه اهمیتی داشت که ۱۷ میلیون می‌نویسند و سایر طرح‌ها را ۲۲ میلیون اما تمام نشد عرض کردم ۴۵۰۰ میلیون تومان بودجه دارد می‌آید برنامه سایر ساختمان‌های دولتی مجدداً از ۲۷۸۰ میلیون ۷ میلیون تومان فروشگاه شرکت تعاونی اتکاء چهار میلیون تومان ساختمان جغرافیایی کشور ولی سایر طرح‌های ۲۷۶۰ میلیون تومان پس آن نماینده مجلسی که برای ۲۷۶۰ میلیون تومان توضیحات در کمیسیون بودجه را به حافظه بسپارد می‌پرسم که ساختمان نقش جهان اصفهان چه خاصیتی دارد که آن را استثناء کرده‌اید زیرا همان طوری که در تبصره ۲۶ نوشته‌اید که این تغییرات با سازمان برنامه است احتیاج نداشتید هیچ یک از ارقام را توضیح بدهید.
دکتر الموتی- کمیسیون بودجه هم اینها را رسیدگی کرده و ما هم اینها را با رقم و عدد جواب می‌دهیم متأسفانه مطالعه نمی‌فرمایید و اینجا مطالبی را عنوان می‌کنید که صحیح نیست.
رامبد- از نظر شما مطالبی صحیح است که خوشایند شما باشد و اما از لحاظ تقسیم کارهای برنامه چون بودجه، بودجه برنامه‌ای است و ما هم انقلاب اداری کرده‌ایم صفحه همین ضمیمه ۴ را باز می‌کنید توسعه فعالیت‌های کشاورزی و فنی در سیستان و بلوچستان آقای مصطفوی شما با سابقه کار دولتی فکر می‌کنید این جزو فعالیت کدام سازمان باید باشد متأسفانه توسعه فعالیت‌های کشاورزی با وجود سازمان برنامه که تصویب کردید که سازمان برنامه یک دستگاه ارائه دهنده طرح‌ها خواهد بود جزو کارهای سازمان برنامه است نه جزو کار وزارت کشاورزی اما این چیزی است که به دست ما داده‌اید بفرمایید اگر خودتان نخوانده‌اید ما نشان‌تان می‌دهیم.
دکتر الموتی- فقط شخصی که می‌خواند شخص آقای رامبد هستند.
رامبد- ناراحت نشوید آقای دکتر الموتی شما در هر حال لیدر حزب اکثریت هستید و می‌گویید حکومت حکومت عدد است.
دکتر الموتی- ما دلمان می‌خواهد برنامه را در سطح علمی بررسی کنید والا خوانده‌اید و نخوانده‌اید یعنی چه؟
رامبد- ما از این بودجه حداقل نتوانستیم ارقامی دربیاوریم چرا برای این که آنچه امر ساختمان است یک فعالیتی در بخش ساختمانی است حال اگر بیمارستان باشد اگر سیلو باشد اگر مدرسه باشد اگر استادیوم باشد اگر وزارت کشاورزی باشد این مطلب مطلبی است فعالیت ساختمانی بودجه را که باز می‌کنیم می‌بینیم نه تنها به این ترتیب تفکیک نشده بلکه همان مطلبی که الساعه اشاره کردم وظایف هم قابل تشخیص نیست اما از این موضوعات گذشته باز قسمت‌های دیگری که حداقل من نمی‌توانم بفهمم که مسرت جناب آقای نخست‌وزیر از تنظیم این نوع بودجه که حالا قرائت می‌کنم چه می‌تواند باشد. در برنامه تحقیق و بررسی جزو وظایف دستگاه تحقیق و بررسی (تهیه آمارهای لازم از مناطق کشاورزی و حوزه‌های مالیاتی توسط واحد تحقیق و بررسی برای چی؟ جناب دکتر آموزگار برای برآورد صحیح مالیات‌های کشاورزی) مگر اصلاً خرجی نکنید یا در جای دیگر صفحه ۹ ثبت اسناد جزو وظایف مختلف خودش مطالبی را ارائه می‌دهد شاید هم درست باشد آخر سر بی‌مقدمه و نقشه‌برداری از شهر قزوین» (خنده نمایندگان) انتخاب شهر قزوین بدون هیچ توضیح در سراسر مملکت این سلیقه خاص بوده یا احترام خاص به لیدر اکثریت (خنده نمایندگان) نمی‌دانم.
تنکابنی- طرح جدیدی دارند که در قزوین پیاده کرده‌اند.
رامبد- البته همان طور که جناب آقای الموتی فرمودند خیلی از این مسائل ممکن است جواب‌هایی داشته باشد این را بدانید که من هم مثل شما ایرانی هستم و هر چه که نواقص و عیوب کمتر باشد بیشتر خوشحال می‌شوم از این لحاظ آنچه را که در داخل برنامه برای من روشن می‌شود لااقل حق دارم مطرح کنم که با همان جواب‌ها کسان دیگری که مثل من متوجه نیستند روشن بشوند و یا اگر انتقاد وارد بود حداقل حالا اصلاح کنید (دکتر الموتی- این درست است اما این که می‌گویید دولت نخوانده درست نیست طرز رسیدگی به لایحه مترقی بوده و ۳۰ جلسه در کمیسیون بودجه بحث کرده‌اند این که دیگر بحثی ندارد) (صحیح است) اما قسمت اخیری که اصولاً .... (عباس میرزایی- حقایق را نفی نکنید می‌گویند نخوانده‌اید پس چه طور است در این جلسات کمیسیون که ۳۰ جلسه تشکیل شد آقای رامبد شما هم بیش از دو سه دفعه شرکت نکردید خدا پدر فخر طباطبایی را بیامرزد، حقایق را بفرمایید).
رئیس- آقای عباس میرزایی اجازه بدهید صحبت‌شان را بکنند.
رامبد- ماحصل از مقدمه‌ای که راجع به وظایف مجلس در برنامه دولت اشاره کردم و عبارتی که در مقدمه تبصره ۲۶ راجع به اختیارات سازمان برنامه و نیز عبارت‌های دیگری شبیه صرفه‌جویی، عدم تحقق و تخصیص اعتبار که هر کدام فصل مفصلی دارد تخصیص اعتبار آن جایی است که تقدم را نخواستید مراعات کنید، عدم تحقق آن جایی است که پول وصول نشد یا برنامه اجرا نشد و تبصره‌های دیگری که چه جناب وزیر جنگ، جناب نخست‌وزیر، سازمان برنامه، کمیسیون بودجه هر یک به ترتیب در قسمت‌هایی ۱۰ درصد و ۲۰ درصد و ۱۰۰ درصد کم و زیاد کنند حق وظیفه مجلس همان بوده که در برنامه دولت محترمانه اشاره شده و من با ارقامی که بعداً ارائه می‌کنم واقعاً نمی‌دانم این تصویب‌ها به چه منظوری است اما از طرز تنظیم بودجه که بگذریم به خود بودجه می‌رسیم بودجه یک ابزاری است دست دولت که در این پیکره مملکت از لحاظ اقتصادی اجتماعی، سیاسی هر چه را که دولت نامیزان می‌داند و یا جایی کمبودی احساس می‌کند به وسیله بودجه با گرفتن و دادن و یک تعدیل‌هایی یک موازنه‌ای به وجود می‌آورد اما این بودجه مطلقاً جهت و هدف و برخلاف اسمش برنامه ندارد هم رفاه هم مبارزه با تورم هم ساختمان هم قانون تعدیل مال‌الاجاره هم وام ساختمانی هم ندادن پروانه ساختمان متناقض، مغایر بودن مسائل هم به چپ می‌روند هم به راست می‌آیند هم جلو می‌روند هم عقب می‌روند یعنی هیچ جا نمی‌روند هم در گزارش دولت منصفانه به زیاد شدن حجم پول با عبارت بانکی گله می‌کنند شکایت می‌کنند اثرات تورمیش را اشاره می‌کنند و خودشان عالمانه عدم اتکاء دولت را از استفاده سیستم بانکی توصیه می‌کنند اما به رقمهایش می‌رسیم خلاف آن عمل می‌کنند و همچنین می‌فرمایید (در این موقع که درآمد بیشتری داریم اقدام به بازپرداخت وام‌های خارجی می‌کنیم) اما به رقمش می‌رسیم خلاف آن است و لذا به من حق بدهید عرض کنم هدف و جهت و برنامه در این بودجه را من نمی‌توانم پیدا کنم (صدری کیوان- درصد تکیه بر سیستم اعتبارات بانکی را خواندید جناب رامبد؟ که چقدر نسبت به سال گذشته کمتر شده است؟) اولین عبارتی که در ارقام بودجه به نظر ما می‌رسد دو رقم است بودجه کل مملکت که به بودجه عمرانی یعنی خرجی در جهت تولید و بودجه عمومی یعنی در جهت ریختن پول در بازار در حالی که بودجه کل ۳۲% اضافه می‌شود معهذا بودجه عمومی ۳۵% اضافه می‌شود البته بلافاصله دولت از هدف اصلی هر برنامه‌ریزی فارغ نیست چون می‌داند نهایت هر برنامه دولت رفاه تأمین زندگی بهتر و اعتلای کشور است دو جمله را فوراً تحویل می‌دهند برای هر فرد برای رفاهش ۲۵۰ تومان و برای هر شاگرد مدرسه هزار تومن خرج می‌کنیم خیلی تشکر می‌کنم ولی تقسیم‌بندی را هم یک نگاهی بکنید که ببینید اگر در این قسمت این خرج را می‌فرمایید در قسمت‌های دیگر چگونه تقسیم‌بندی می‌کنید از جمع ۳ رقم که در گزارش رئیس محترم دولت منعکس است ۱۰۸ هزار میلیون تومان بودجه امسال ۱۴۰ هزار میلیون تومان تولید ناخالص ملی برای سال آینده و ۴۴۰۰ تومان درآمد سرانه، این سه مطلبی است که اساس تجزیه و تحلیل و برآورد بودجه ما را باید تشکیل بدهد وهله اول از ۱۴۰ میلیارد تومان تولید ناخالص ملی ۱۰۸ میلیارد تومان بودجه دولت است البته این مطلب بستگی به سیستم اقتصادی و نظام سیاسی کشورهای مختلف دارد در ممالک سوسیالیستی ممکن است که خیلی رقم بودجه دولت نسبت به تولید ناخالص ملی نزدیکتر باشد ولی به هر رقم و میزانی که جناب نخست‌وزیر این دو رقم نزدیکتر باشد وقتی سهم بیشتری از تولید ناخالص ملی توسط دولت به گردش در می‌آید می‌دانید که وظیفه مسئولیت و قبول تعهدات دولت بیشتر است آیا وزرای شما این چنین احساس مسئولیتی را در قبال تمام امور زندگی آموزشی و درمانی افراد این مملکت می‌کنند؟ (دکتر متین - بله می‌کنند) اما در مورد رقم ۱۰۸ میلیارد که خود به خود با توجه به بخش‌های قبل به نظر من یک بودجه تورمی است (صدری کیوان- عوامل ضد تورمی همه در گزارش نوشته شده است) سه نکته خود دولت واقع‌بینانه اشاره کرده و آن این است که بر اثر توفیق در امر نفت توانسته‌ایم از اعتبارات بانکی کمتر استفاده کنیم تورم جهانی قیمت‌ها را که به کشور ما وارد شده تا اندازه‌ای جلوگیری کنیم و قسمتی از وام‌های خارجی را بپردازیم متأسفانه هیچ یک از این سه مطلب عمل نشده بعداً شرح خواهم داد ولی یک نکته خیلی جالب‌تر را عرض می‌کنم حضرتعالی تفریغ بودجه دو سال اخیر را قطعاً مطالعه فرموده‌اید در این تفریغ بودجه که بعداً توضیح خواهیم داد ملاحظه می‌کنید آنچه که مربوط به امور عمرانی است و اجرای کارهای فنی ارقامی ک از ۵ دردص تا ۹۵ درصد انجام نشده که خود عدم توانایی و کارآیی دستگاه دولت در آن منعکس است شما که امسال ۳۲ درصد و پارسال رقمی شبیه این در ظرف دو سال بیش از ۱۰۰ درصد ارقام بودجه را بالا بردید آن دستگاهی که باید این ارقام را جذب بکند و خرج بکند ولی سالم خرج بکند که به تولیداتی برسیم آن کدام است خود حضرتعالی به بازدیدها تشریف می‌برید نتایج گزارشات عمرانی و تولیدی را می‌خوانید چه نیروی انسانی، چه کادر مجهز، چه مهارت جدیدی در دستگاه دولت به وجود آمده است که این چنین بالا رفتن رقم خرج را جناب آقای مجیدی فوراً ارائه می‌دهند که برای تولید و مبارزه با تورم است ولی جناب آقای مجیدی اگر این صحیح جذب نشد و بعداً توضیح خواهم داد تمام بودجه اداری و جاری خرج شد یعنی استخدام جدید شد حقوق پرداخت شد پاداش دادید جیپ خریدید گازوئیل ریختید خرج کردید ولی بیمارستانی که باید می‌ساختید نساختید یعنی چه؟ ساختمانی که باید می‌ساختید نساختید یعنی چه؟ یعنی خرج شده ولی کار عمرانی انجام نشده و به تورم کمک کرده‌اید (ایلخانی‌پور- بیمارستان‌های زیادی ساخته شده به هر حال آنچه که بیشتر در یک بودجه باید در نظر گرفته شود این است که ما چه می‌دهیم و چه می‌گیریم، در چه مدت و به ازاء این سرمایه‌گذاری که کردیم از این به بعد چه تولیدی داریم این را می‌توانید جواب بدهید جناب آقای مجیدی (یک نفر از نمایندگان- همه جواب داده می‌شود) من این نتیجه‌گیری را که می‌فرمایند در هر حال در این بودجه نمی‌بینیم اما از لحاظ تعادل این بودجه همان طوری که در قسمت اول عرایضم عرض کردم برای تأمین تعادل هم لغات جدیدی پیدا کردید که این لغات را که پهلوی هم بگذاریم آقای دکتر آموزگار می‌فهمند یعنی چه. وام داخلی وام خارجی اوراق قرضه با اوراق قرضه مخالف نیستم ولی برای حضرتعالی لیستی تهیه کرده‌ام که خود نیز بدانید همچنین لغات عدم تحقق و صرفه‌جویی تعادل شما عبارت است از این ۷ عبارت که هر یک حاکی از عدم تعادل بودجه است و هیچ احتیاجی هم به عقیده ما نداشته که ارقام را این قدر بالا ببرید که از این طرف کم بیاورید آنچه که داریم همان طور که عرض کردم به واقع‌بینی گرائیم قدرت جذب و کارآیی انجامش را نداریم هزار بازار گذشته پیشرفت کردیم ولی هنوز به ایده‌آل نرسیده‌ایم چرا خودشان را آلوده کنیم نمی‌دانم برای این که ارقام بگذریم و خسته نشویم و خواه ناخواه کسی که باید عمل کند شخص جناب نخست‌وزیر هستند برای این که بدانند من هم واقف هستم و می‌دانم این صورت را بدهید خدت آقای نخست‌وزیر (در این موقع ورقه کاغذی به آقای نخست‌وزیر داده شد) بعد از تعادل بودجه امر موازنه ارزی پیش می‌آید در کار موازنه‌ای ارزی در کشوری مثل ایران با درآمد نفت با رهبری شاهنشاه با ثبات سیاسی با توانایی مورد ادعای دولت و طول مدت حکومت من تصور نمی‌کنم که حق داشته باشیم بودجه‌ای تنظیم کنیم که موازنه ارزی ما نسبت به سال قبل پایین بیاید برایتان می‌خوانم بین دو سال امسال و سال آینده که دولت پیشنهاد می‌کند دریافت‌های ارزی ما ۵۸۱۸ میلیون دلار در امسال است و پرداخت‌هامان ۵۷۶۰ میلیون دلار با زمینه سال قبل موازنه ارزی کل۶۵۰ میلیون دلار ولی برای سال آینده که دولت پیشنهاد می‌کند دریافت‌هایمان ۸۵۸۰ میلیون دلار و پرداخت‌ها ۸۶۳۹ میلیون دلار یعنی چه؟ یعنی ۲۶۰ میلیون دلار کمتر البته من هم اکنون جواب را خوب می‌دانم با درآمدهای نفتی که در پیش داریم همه این مسائل حل می‌شود ولی در بخش نفت که رسیدیم عرض می‌کنم که ما به حساب نفت نباید گشاده دستی بکنیم (صحیح است) درست است که نفت روزی در اینجا صحبت یک دلار و ۶۲ سنت بود امروز تیتر روزنامه‌ها به ۱۷ دلار عنوان می‌شود ولی ما چون فرزند حاجی ثروتمندیم نباید خودمان را فقط متوسل به این نعمت خداداد کنیم سایر کشورهایی که مثل ما درآمدی نظیر نفت ندارند چه می‌کنند؟ باید از این درآمد آنچه که توضیح خواهم داد حداکثر استفاده را برای ترقی و تعالی آینده کشور بکنیم نه آن که هر چه کسر آوردیم برای حساب جاری و خرج‌های عادی خودمان از این گنجینه پر که به حمداله درآمد آن مثل چشمه‌ای زیادتر می‌شود با راحتی خیال ارقامی را جابه‌جا کنیم (صحیح است) از خود رقم کل بودجه که بگذریم و به دو ستون درآمدها و پرداخت‌ها که نگاه کنیم رقم اول درآمدها را مالیات‌ها تشکیل می‌دهد در حین صحبت من یکی از دوستان ک در مقدمه‌نویسی بودجه از دولت هم پا فراتر گذاشته بود به تغییرات درصدها اشاره کردند (کیوان- حقایق را عرض کردم) البته درصدهای افزایش وصول مالیات شایان تقدیر است ولی هر چیز با قیاس است ما اگر نسبت به گذشته مقایسه بکنیم البته وصول مالیات خیلی خوب شده ولی اگر واقع‌بین باشیم و آن چنان که هر اقتصاددان دلسوز و وطن‌پرستی این چنین می‌کند رقم نفت را در خارج می‌گذارد و خرج و دخل مملکت را برای امور جاری به نیروی انسانی و فعالیت‌های داخلی تکیه می‌دهد می‌بینیم که مالیات ما نسبت به آن چیزی که باید سهمی در درآمدها تعیین کند نیست و خاصه این که در تقسیم دو رقم مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم بحث خیلی زیادی دارم آنچه حق است عدالت است دلیل پیشرفت مملکت است دلیل پیشرفت درآمد مردم است این مالیات مستقیم است ولی آنچه که تحمیل به مصرف‌کننده است و موجب بالا رفتن قیمت‌ها است به همان مطلبی که بحث زیاد خواهیم داشت مالیات غیرمستقیم است ما از زیاد شدن مالیات غیرمستقیم شما تحسینی نداریم (عباس میرزایی- شما به هم مسلکان پر درآمدتان این را بفرمایید) من از جناب آقای رئیس استدعا می‌کنم، به آقای عباس میرزایی بفرمایید مجلس جای رجزخوانی نیست و من اگر هم مسلک شرافتمند و پر درآمد دارم این باعث افتخار من است متأسفانه آقای عباس میرزایی من نمی‌توانم با شما هم صحبت شوم صحبت فرد اینجا نداشتیم که کی مالیات می‌دهد کی مالیات نمی‌دهد صحبت مملکت داشتیم و سیستم وصول مالیات نمی‌دهد صحبت مملکت داشتیم و سیستم وصول مالیات بر درآمد که باید بیشتر توجه بشود برای بالا بردن سیستم مالیات مستقیم و این مطلب هم فقط با قانون نیست مالیات یک امر وجدانی است و احساسی است نمودار روابط ملت و دولت نمودار اعتماد به نحوه خرج است فقط با تنظیم قانون نه مال‌الاجاره پایین می‌آید نه مالیات بالا می‌رود این است که از دولت تقاضا می‌کنم نسبت به بالا بردن مالیات‌های مستقیم و پایین آوردن مالیات‌های غیرمستقیم حتماً توجه کند (صحیح است) صحبت درصدها بود خوشبختانه در همین درصدها نشان می‌دهد که در سال ۵۱ که کل بودجه عمومی دولت ۳۵۹ میلیارد ریال بود مالیات‌ها ۱۰۲ میلیارد ریال بود یعنی ۵/۲۸% از درآمد کل دولت توسط مالیات تأمین می‌شد در سال ۵۳ این رقم به ۵/۲۳ تقلیل پیدا کرده و نسبت به بودجه کل در سال ۵۱ - ۱۷% و امسال ۱۵ درصد این محاسبه چه چیزی را نشان می‌دهد معرف آن است که رقم مالیات‌ها با وجود پیشرفت شایان تقدیری که در زیاد شدن ارقامش بوده به سبب اتکاء زیاد به نفت ما را از وظایف داخلی خودمان بازداشته اما رقم دوم درآمد که در واقع رقم اول درآمد است و کلمه آخر صحبت من است البته نه صحبت در بودجه بلکه صحبت درآمدها آن کلمه نفت است با شنیدن کلمه نفت لغت نفت اسم نفت هر ایرانی به خاطر می‌آورد که افسانه شکست‌ناپذیری اربابان نفت داستان اسارت و اطاعت ملل صاحب نفت سنت تغییر ناپذیر بودن تصمیمات گردانندگان بازار نفت همه از مسلمات تاریخ سیاسی مملکت ما شده بود (احسنت - احسنت) مگر ملل صاحب نفت حق داشتند درباره سرنوشت خود تصمیم بگیرند؟ مگر با نیروی عظیم دستگاه‌های نفتی جهان می‌شد مبارزه کرد مگر در قلمرو دیرین خدایان نفت جهان جای بحث و گفتگو بود آنچه در کار نفت شد توفیق درخشان فتح نمایانی است که دست توانای شهریار ما به ملت ما ارزانی داشت و مسلماً جزو بزرگترین وقایع و حوادث تاریخ ملت ما در تاریخ ثبت و ضبط خواهد شد ار روز نخست لحن شاهنشاه در طرح مسئله نفت افشاء سود کلان دیگران و زیان هنگفت ملت ایران قاطعیت اندیشه بلندی که اراده می‌کرد صراحت زبانی که سخن می‌گفت گواه این بود که فصلی نوین در تاریخ ما کشور ما گشوده خواهد شد چنان که شد و بالاخره سرانجام بر اثر خرد و اراده و رهبری شخص شاهنشاه ملت ایران به چنین توفیقی رسید که دست یافتن به آن از محالات تاریخ می‌نمود (صحیح است) این هدیه شاهنشاهی بزرگ و خردمند به ملتی حق‌شناس است امروز در این مرز و بوم همه افراد از روستایی و شهری کارگر و دهقان خرد و کلان سپاهی و اداری مست این پیروزی و سرخوش این توفیق بی‌مانندند (صحیح است - احسنت) امسال در امر نفت درآمد ما بیشتر از پیشتر، دامان ما پر تر، دل ما گرم‌تر، خاطر ما آسوده‌تر است.
عباس میرزایی- حرف‌هایی به این خوبی بگویید ما هم احسنت احسنت می‌گوییم اما حرفهای ناحق که کمال بی‌انصافی نسبت به دولت است وقتی می‌گویید تکذیب می‌کنیم.
رامبد- اما این نعمت را چگونه باید سپاس گفت این وظیفه خطیر دولت است که حاصل این مجاهدت عظیم را به جا و در نهایت صرفه‌جویی خرج کند از حاتم‌بخشی بپرهیزد درآمد نفت گنج بی‌رنج بی‌انتها و ثروت بادآورده ابدی نیست که به غفلت به بادش دهیم این هدیه شاهنشاه است و در مصرف آن باید کمال مراقبت و دلسوزی را به خرج داد و از خرج‌های بیهوده پرهیز کرد هر چه عزیزتر است ارزنده‌تر است و هدیه ارزنده را باید صرف کارهای ارزنده کرد، نه دولت حق دارد در این راه گشاده‌دستی کند و نه ما حق داریم در این راه خاموش باشیم نکند که دولت چون فرزندی که به غفلت عطایای پدرش را به هر زه خرج می‌کند به حساب این نعمت دست بگشاید و راه اسراف در پیش گیرد که در این باره هیچ گناهی بخشودنی نیست (صحیح است) نیمی بیشتر از درآمد ما نیمی بیشتر از تولید ناخالص ملی ما مستقیم و غیرمستقیم از درآمد نفت است دولت صورت می‌دهد که ارزش افزوده بخش نفت پارسال ۱۳ و امسال ۲۳ و سال آینده انشاءالله پنجاه درصد رشد کرده ولی جای دیگری که ارقام تشویق‌آمیز است ولی واقعیت ما را باید به خود بیاورد این است که سهم نفت در تولید ناخالص ملی با به همین ترتیب رشد می‌کند این ارقام ۵/۱۹ درصد ۲۱ درصد و بیست و چهار درصد که سهم بخش نفت در ترکیب تولید ناخالص ملی ما است چه معنی دارد معنی این است دولت ملتی که روزانه شش میلیون بشکه نفت خارج می‌کند نتوانسته است به این سرعت در سایر امور خودش را به حرکت درآورد تا آنچه را که از نفت در می‌آورد و استفاده می‌کند دستگاه‌های تولیدی آن بازده‌های تولیدی فراهم کنند تا در سایر بخش‌های دیگر هم باید به همان میزان رشد کنند درست است ما محصولات کشاورزی را نمی‌توانیم قیمتش را به میزان نفت ترقی بدهیم ولی اگر ارقام تنزل و ترقی بخش‌های دیگر را با هم مقایسه کنیم می‌بینیم که دو برابر که خیر در بعضی موارد به فقط آنچه که داشته‌ایم هم نتوانسته‌اید حفظ بکنید و عقب هم رفته قیمت نفت ما را اغفال نکند این قیمت از آخرین باری که من به پشت تریبون آمدم و طبق معمول بعضی از افراد نمایندگان اکثریت از اعتراض خودداری نداشتند فقط انصاف و انسانیت شخص نخست‌وزیر مطالب حقیقی من را تأیید کرد موقعی بود که ما صحبت ۹ سنت اضافه قیمت می‌کردیم و من اینجا به واقع‌بینی گفتم توفیق نسبی شما را تبریک می‌گویم مطلب از صحنه مجلس گذشت به جراید و به اصطلاح به هدلاین‌های روزنامه‌ها رسید و من متهم و مقصر و مورد خطاب قرار گرفتم که آقای رامبد شما این توفیق عظیم و درخشان و بی‌مثال را توفیق نسبی فرض می‌کنید بله شما دیدید که آن موقع که صحبت یک دلار و شصت هفتاد سنت بود بعد به ۲۹/۳ و ۵/۵ و ۷ و ۱۴ و ۱۷ و شاید هم فردا در روزنامه نوشتند که مقداری هم در جایی به ۲۷ دلار فروخته شد ما باید ارزش خودمان را نشان بدهیم انحصار، افتخار و ابتکار این کار را در این مملکت در وهله اول با شخص شاهنشاه و در وهله دوم خدمتگزارانی که رهبری ایشان را خیلی خوب انجام دادند و خوب از عهده وظیفه برآمدند به فرض خیلی خوش‌بینی هم که بنگرید بعد به دولت مجری امر مربوط است من و شما نمایندگان هم باید سهمی داشته باشیم در اجرای برنامه‌ها نظارت در برنامه‌ها یادآوری این صرفه‌جویی این سهم توجه به حق خرج شدن‌ها و به هدر ندادن درآمد است به هر حال دولت ضمن گزارش‌های خود نوید می‌دهد که تا سال ۱۹۷۵ یعنی دو سال دیگر این میزان را به ۸ میلیون بشکه در روز می‌خواهند برسانند و در این راه هم برخلاف سلیقه من در تنظیم برنامه‌ای که در این بودجه امسال ترتیب داده‌اند در بخش اقتصادی که اولویت‌ها اول کشاورزی دوم مواصلات و برق و سوم نفت را قرار داده‌اند بودجه نفت را نود درصد بالا برده‌اند در برنامه نفت هم گفته‌اند کشف، استخراج، پالایش، توزیع و فروش، سرمایه‌گذاری در خارج و چه و چه اولاً در اینجا جناب نخست‌وزیر یک مطلب روانی را باید تذکر بدهم در هر توفیقی که مملک پیدا می‌کند هر ایرانی احساس غرور می‌کند ولی بلافاصله وضع زندگی خود را در جنب آن توفیق قرار می‌دهد و مقایسه می‌کند ما اگر درآمدمان از نفت زیاد می‌شود البته باید همه بدانند ولی اگر بدانند همه چیز را بدانند که اگر وهله اول فوق‌العاده خوشحال شد وهله دوم نسبت به زندگی خود آنچه واقعیت است بفهمد و احساس کند ما در گذشته آنچه از کنسرسیوم می‌گرفتیم مخارج کنسرسیوم با خودش بود ولی آنچه اکنون می‌کنیم مخارجی طبیعی است وقتی پولش را شما می‌گیرید خرجش را هم باید شما بکنید در هیچ یک از این مسائل که در مورد نفت مطرح شد من ندیدم به این موضوع اشاره شود من ندیدم ما کتمانی نداریم با این همه توفیق این همه پیروزی این همه بالا رفتن ارقام آنچه هست با واقعیت باشد، خیلی دلنشین‌تر است. اما به هر حال این توفیق نمی‌تواند همیشگی باشد صحبت همیشگی ممکن است در دوران حیات من و جناب الموتی میزان استخراج نفت هم خیلی بیشتر و امکانات ما وسیع‌تر بشود ولی آنچه اطلاع امروز بشری حکم می‌کند از ۱۹۸۵ فاصله زیادی نداریم یازده یا دوازده سال دیگر منحنی نمایش استخراج و استحصال نفت در دنیا سیر نزولی خواهد پیمود آنچه تمام فریاد من خواهش من التجاء من است این است که به یاد بیاورد که ما باید از فروش این نفت آن چنان مؤسساتی آن چنان سرمایه‌گذاری آن چنان پی‌ریزی در امر اقتصاد بکنیم که اگر منابع جدیدی جانشین آن نشد کشفیات جدیدی، به ما نوید همیشگی نداد آن روز هم باید هفتصد میلیون تومان برای ورود گندم و سیصد میلیون برای شکر و چند میلیون برای ورود گوشت داد؟ مواد اولیه کارخانه‌جات را هم باید خرید؟ ولی اگر نخریدید کارخانه‌جات متوقفند تولید کالا کمتر و کارگر بیکار؟ در قسمت وام‌ها هم می‌رسیم و استدعای من این است که مراعات این قبیل پیش‌بینی‌ها از جمله بازپرداخت وام‌ها به تناسب ازدیاد نفت جزو برنامه دولت قرار گیرد ما در گذشته برای همین پیش‌بینی‌ها برای همین احساس مسئولیت‌ها قانون داشتیم، قانون داشتیم که درآمد نفت تا چند درصد منحصراً در راه سرمایه‌گذاری در امور عمرانی باید خرج شود در امور عمرانی از این حرف من بدتان نیاید آقای الموتی از جمله اصطلاحات که اختراع کردید و کلاه‌های شرعی که درست کردید این لغت بودجه مستمر عمرانی بود و استدلال همچنین کردید که کارهای عمرانی که انجام شده باید که عده‌ای آن را نگهدارند ولی در واقع این پرداخت‌ها فقط خرج بود نه سرمایه‌گذاری آن روز به جای خود بعد از مدتی اصلاً این پایه و اساس از بین رفت و دست دولت باز شد که این درآمد نفت را به هر ترتیب که بخواهد و به هر نسبت در بودجه عمومی و عمرانی عمل کند چنین نشان می‌دهد برای شما نوع خرج‌ها فرق نمی‌کند باز هم با این زمزمه که از پایین تکذیب می‌کنید بهتر است از عبارت‌ها بگذریم و به واقعیت‌ها عنایت بفرمایید ممکن است اختلاف سلیقه باشد ولی در هر حال یادآوری این امر را لازم می‌دانم ما اصلاً چه نیازی داریم که هر چه از درآمد نفت به دست بیاوریم حتماً خرجش کنیم چه اشکالی دارد که این ذخیره ارزی‌مان را بالا ببریم تا اعتبار پولمان در دنیا زیاد بشود چه عیبی دارد وام‌ها را بپردازیم یا که در خارج بخواهیم سرمایه‌گذاری کنیم چون بازپرداخت آن مسلم است ولی باز در آن هم شروط زیاد دارد اصلاً چه معنی دارد قبل از آن که بدانیم برنامه‌هایی را می‌توانیم انجام بدهیم یا نمی‌توانیم انجام بدهیم این همه استخراج کنیم و ارقامی برایش بگذاریم پس توصیه شدید من به آقای نخست‌وزیر این است حال که همه گونه امکان با این تبصره‌ها و با این عبارات برای تقلیل و تعدیل بودجه همه گونه در اختیار شماست در بازپرداخت وام‌ها و در کم گرفتن وام‌ها و در ذخیره بیشتر ارزی و در کمتر فروش نفت تجدیدنظر بفرمایید.
صحبت سرمایه‌گذاری خارج شد به واقع هر ایرانی هر موقع هر یک از فرمایشات شاهنشاه را می‌شنود مطالعه می‌کند، تجزیه و تحلیل می‌کند جا دارد که یک بار به خدا سپاس گوید و به رهبری شاهنشاه خرمندمان تعظیم و تفاخر کند این امر سرمایه‌گذاری در خارج که اخیراً اشاره فرموده‌اند یکی از اموری است که بالاخره دیر یا زود در هر مملکتی که درآمدی دارد باید به آن توجه کند شاید در ابتدا این امریکا بود که در سایر نقاط دنیا سرمایه‌گذاری می‌کرد ولی فقط یک نگاهی به ارقامی که اروپائی‌ها و ژاپنی‌ها بین ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در خود آمریکا سرمایه‌گذاری کردند می‌بینید به فاصله ۵ سال، ۵ سال این ارقام از ۱۸ میلیارد به ۲۶ و از ۲۹ میلیارد به ۴۵ میلیارد. پس مسابقه گذاری سرمایه‌گذاری در خارج از کشور یکی از اموری است که مورد توجه همه ممالکی که بتوانند قرار گرفته اما شروط زیادی دارد اکنون چون صحبت از آمریکا شد شاید در خود آمریکا بعضاً ندانند فلان صابونی که مصرف می‌کنند از کارخانه با سرمایه خارجی است، آن دوایی که مصرف می‌کند یا آن سیم و فولادی که در بازار آمریکا عرضه می‌شود قسمتی مربوط به کارخانه‌جات یا بلژیکی یا فرانسوی یا انگلیسی و یا ژاپنی است که در آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما آقای معتمد وزیری شما که درس مدیریت می‌دهید می‌دانید بازار تابع رقابت تکنولوژی قیمت و عواملی است که اگر مراعات نشود بی‌رحمانه خرد می‌کند و سرمایه را از بین می‌برد ما البته در سرمایه‌گذاری خارج ممکن است فکر می‌کنم پول حمل و نقل دریایی نمی‌دهیم و از عوارض و تعرفه گمرکی معاف می‌شویم و خیلی کارهای دیگر ولی جناب آقای نخست‌وزیر در این سرمایه‌گذاری سه مطلب باید مورد توجه دولت قرار بگیرد مرحله اول موضوعی که مورد علاقه همیشگی شماست یعنی تکنولوژی وهله دوم صداقت و شایستگی و مدیریت متصدیان که در آنجا دیگر حمایت دولت و امثال این مسائل خیلی کمک نخواهد کرد و در مرحله سوم انتخاب بازار است که می‌خواهید سرمایه‌گذاری کنید اما در بحث درآمدهای دولت در مالیات و رقم دوم نفت صحبت کردیم رقم سومی که من به هر حال آنچه در ظرف این مدت از روی اصول علمی در پشت این تریبون من هم سعی کردم ذهن مردم را روشن کنم باز هم موفق نشدم آن مربوط به وام است البته می‌دانیم وام امروز که اسمش را تأمین اعتبار از منابع گذاشتند به مفهوم قرض قدیم نیست، می‌گویید طرح هست و نیروی کارآیی انسانی هست و قطعاً حساب کردید امکانات فنی هست و توجیه اقتصادی هست و فقط کمبود سرمایه است که بگیرید با درآمد بیشتر و بازدهی اصل و بهره وام نفع هم ببرید این بحث‌ها را زیاد کردیم ولی هنوز هم به هر سببی که فکر کنید در خاطره ملت ایران کلمه وام کلمه خوشایندی نیست ممکن است که معانی نزد اشخاص فرق کند لغت بهره برای یک کسی که رئیس بانک است خیلی خوش آمد است وقتی ارقام آن را می‌بیند خوشوقت می‌شود ولی کسی که باید آن را بپردازد به یقین خوشوقت نمی‌شود شما در ستون درآمد دولت دو نوع درآمد از محل تأمین اعتبار دارید یکی مربوط به داخل و یکی مربوط به خارج است. دولت خود توجه دارد و تذکر می‌دهد که کاهش بکند دولت بر اعتبارات بانکی که ارقام آن در بودجه منعکس است خود نمودار دیگری از کوشش‌های دولت در جلوگیری از تورم و افزایش هزینه زندگی است. پس در اصل با هم موافقیم حالا بگذریم که عمل کردید یا نکردید در سال ۵۱ وام داخلی شما ۴۶ میلیارد ریال بود در سال ۵۲، ۶۷ شده و خالصش در سال ۵۳، ۴۶ شده که ناخالصیش ۸۲ است درست است که نسبت به پارسال کمتر شده ولی مگر جزو وظایف همیشگی شما است که در بودجه یک رقمی به اسم وام بگذارید چرا مقایسه نمی‌کنید نسبت به سال ۵۳ نسبت به سال ۵۱ باز بیشتر شده ولی اگر مدعی هستید در سال ۵۳ نسبت به سال ۵۲ وام داخلی را کمتر در نظر گرفته‌اید متقابلاً از وام خارجی در سال ۵۱ فقط ۱۰ و در سال ۵۲ تقریباً ۱۴ میلیارد ریال استفاده شده و برای سال ۵۳ خالص آن را ۴۵ میلیارد ریال پیش‌بینی کرده‌اید یعنی نسبت به پارسال سه برابر و نسبت به سال ۵۰، چهار برابر شده و این چیزی است که نمی‌توانم با شما موافقت کنم (یک نفر از نمایندگان- کشورها التماس می‌کنند که به شما وام بدهند دلیلش چیست) (صدری کیوان- دلیلش اعاده حیثیت ماست) و اما واقع‌بینی و سیاستمداری شخص جناب آقای نخست‌وزیر ایشان را وادار داشت که در یکی از نطق‌هایشان در مورد بودجه فرمودند که در بازپرداخت وام‌های خارجی از این موقعیت استفاده می‌کنیم من اکنون خواهش می‌کنم آنچه وعده فرمودند عمل کنند اما در بودجه که چنین چیزی منعکس نیست و برایتان ارقامش را می‌خوانم، بازپرداخت وام‌های داخلی در سال ۵۱، ۴۳ میلیارد و در سال ۵۳، ۳۶ میلیارد یعنی کمتر از سال ۵۱ ولی وام خارجی را اگر ۲۲ میلیارد پس می‌دهید همان قدر که موجب خوشحالی است یک اعلام خطر هم هست و آن خطر را حالا عرض می‌کنم. قبلاً یک خاطره را عرض کنم روزی یکی از مخبرین کمیسیون‌ها روی عشقی که به دولت وقت می‌ورزید صحبت ۱۰ - ۲۰ سال پیش است در مورد یک قرارداد نفت آن چنان انشاء و عبارات و کلماتی ردیف کرده بود که ما در این قرارداد آن چنان منافع خارق‌العاده و زاید بر حق از کمپانی می‌گیریم که طبق صورت مذاکرات مجلس ناچار شدم بیایم پشت تریبون و بگویم آقای نماینده مجلس که الحمدالله امروز تشریف ندارند، شما وکیل کمپانی هستید یا وکیل ملت ایران، شما آن چنان بحثی در این قرارداد می‌کنید که اگر طبق معمول دنیا روزی در نحوه اجرای این قرارداد بر اثر اختلافی مجبور شدیم آن را در روی میز محاکمه بین‌المللی بگذاریم کمپانی همین صورت مجلس را بردارد و بگوید با تأیید نماینده مجلس خودشان و سکوت مجلسیان از همان روز اول به ضرر ما بوده حالا هم وقتی صحبت از وام می‌شود خواهش می‌کنم دوستان دولت باز دولت نشوند خود دولت با اطلاعات بیشتر و مسئولیت بیشتر آنچه می‌خواهد جواب می‌گوید این قدر ابراز احساسات نکنید آن چه مسلم است این است که هیچ دولتی در راه خدا پولی به دیگری نمی‌دهد مگر منافعی بر آن مترتب باشد هیچ چیز دیگری نیست و اصولاً وام را با دو صورت بیشتر نمی‌گیریم یا پول می‌گیریم یا کالا می‌گیریم، اگر کالا می‌گیریم من احتیاج به بازگو کردن نداریم، گزارش‌هایی که به دولت رسیده خود حاکی است که هر چقدر بهره‌ها کمتر کالاها با مشخصات پایین‌تر و کالا به قیمت گرانتر بوده و در تمام دنیا این اصلی است که در فروش کالابا دادن وام اعمال می‌شود نه در ایران بلکه در تمام دنیا و اما اگر خود وام را بگیرید و تسعیر کنید این برخلاف سیاست دولت است و حجم پولی که خود دولت شکایت دارد و یکی از موجبات بالا رفتن قیمت‌هاست باز هم بیشتر می‌شود پس اگر اکثریت قبول نمی‌کند مختارید ولی استدعای من این است که دولت هر چقدر می‌تواند در این برنامه تجدیدنظر کند موضوع نسبت به بازپرداخت وام بود که رقم خوشایند ۲۲ میلیارد ریال را ارائه کردند هر چقدر هم بیشتر بود خوشوقت می‌شدیم ولی گفتم یک اعلام خطری در پیش است و این است که ما وقتی به جدول بازپرداخت وام‌های خارجی نگاه می‌کنیم قبل از نگاه کردن به ارقامش باید توجه داشت که در واقع این صورت فهرست دریافت وام و همچنین صورت سر رسید بازپرداخت اصل و بهره وام‌های خارجی ما می‌باشد و چنین ارقامی را نشان می‌دهد در سال ۴۴ که ابتدای وزارت و صدارت جناب هویدا بود دریافت وام خارجی ده میلیون تومان بود اما امسال جناب آقای آموزگار ۴۵۰۰ میلیون تومان است چهارصد و پنجاه برابر شده و به ترتیب سال به سال موعد بازپرداخت سر می‌رسد آن هم بالاتر می‌رود و از این جهت است که خواهش می‌کنم به این ارقام اضافه‌تر نکنید اگر درآمد بیشتر نفت دارید در تسویه هر چه زودتر اینها اقدام کنید، آقای مجیدی از تذکرتان تشکر می‌کنم باید توجه داشت که بازپرداخت وام‌های خارجی در شروع دولت شما ۸/۲ میلیارد ریال با بهره بازپرداخت می‌کردید و در این بودجه ۸/۲۲ میلیارد رسیده بدون بهره یعنی نزدیک به ۹ الی ۱۰ برابر یا هر سال ۱ برابر تقریباً به این رقم بازپرداخت اضافه می‌شود لذا با توجه به ازدیاد مستمر دریافت‌های هر ساله شما این ارقام سر رسید بازپرداخت به مراتب بالاتر خواهد رفت و به کجا خواهد رسید من نمی‌دانم اما مطلب دیگر در ابتدای عرایضم عرض کردم بودجه برنامه‌ای نیست، خیلی‌ها ناراحت شدند عرض کردم ارقام تحقق‌پذیر نیست خیلی‌ها برآشفتند، اکنون با رقم و عدد ارائه می‌دهم این ارقامی که اکنون اشاره می‌کنم عبارت از وام‌هایی است که در طول مدت تصویب کردید و ارقامی است که دولت چه مبلغ از این وام‌ها را در هر سال تحصیل کرده البته آنچه را دولت تحصیل کرده خیلی کمتر از چیزی است که شما تصویب کردید و برای امثال من موجب خوشوقتی است زیرا اصولاً با دریافت وام مخالف بودیم و خوشوقت شدیم ولی یک معنی دوم هم دارد این است که یا پیش‌بینی و برنامه و محاسبه صحیح نبوده که احتیاج حاصل نشده یا تأمین نشده و در نتیجه برنامه اجرا نشده و تولیدات به حد پیش‌بینی نرسیده، در سال ۴۴، ۵/۹ میلیارد پیش‌بینی کردید فقط ۳/۲ میلیارد تأمین یا دریافت شد در سال ۴۵ «۲۲» میلیارد پیش‌بینی کردید ۴ میلیارد توانستند استفاده کنند در سال ۴۶ «۲۰» میلیارد پیش‌بینی کردید فقط ۱۰ میلیارد استفاده کردند در سال ۴۷ «۳۷» میلیارد پیش‌بینی کردید ۲۵ میلیارد استفاده شد در سال ۴۹ «۴۴» میلیارد پیش‌بینی کردید ۲۸ میلیارد تأمین گردید بالاخره در سال ۵۰ و ۵۱ که به ترتیب ۶۱ و ۵۱ میلیارد پیش‌بینی کردید در یکی ۲۸ و در دیگری ۲۵ میلیارد استفاده بیشتر نکردند، خوب جواب خیلی افتخارآمیز است که ما از محل‌های دیگر تأمین کردیم و برنامه‌ها را اجرا کردیم و احتیاج به وام پیدا نکردیم ولی در واقع این نیست آنچه اثرات واقعی است این است که این ارقام به بزرگ شدن بودجه اثرات روحی تورم ولخرجی‌های بی‌جای ملت و دولت هر دو کمک می‌کند ولی آنچه که باید این برنامه با این رقم انجام شود و تولیدش عرضه بشود که تعادلی بین عرضه و تقاضا پیش بیاید حاصل نمی‌شود لذا بدون احتیاج به این نوع استدلال و بحث‌ها بهتر است اصولاً از ابتدا این ارقام را جهت ادعای تعادل بودجه عرضه نکنید ما حصل برای خاتمه دادن به این بحث باید یک حقیقت را عرض کنم با آن که می‌دانم حضرتعالی کسالت دارید و هیچ قصد ناراحت کردن شخص شما را ندارم ولی می‌دانید انجام وظیفه و خیلی از مسائل شخصی با هم درست در نمی‌آید به هر حال به خلاف ادعای دولت که تکیه بر اعتبارات بانکی کم شد و بازپرداخت وام خارجی زیاد خواهد شد در این بودجه می‌بینیم ۹۵ میلیارد ریال جمع وام دولت بالغ شده یا رقمی در همین حدودباید به این ترتیب درآمد فوق‌العاده و افتخارآمیز نفت هم که روز به روز زیاد می‌شود حجم بودجه دولت زیاد می‌شود از طرفی دولت برای جلوگیری از گردش پول در دست بخش خصوصی اعتبارات آنها را محدود کرد نتیجه چه می‌شود نتیجه این می‌شود، دولت خرج کننده، تولید نکنند با این ارقام فوق‌العاده در بازار پول خواهد ریخت و بخش خصوصی که موظف به تولید است تولید نخواهد کرد و آن برنامه‌ای که دولت در فصل ما قبل آخر بودجه خودش به عنوان مبارزه با بالا رفتن هزینه زندگی عنوان کرده، توفیق حاصل نخواهد کرد (صدری کیوان- آن ۹۵ ناخالص است جناب آقای رامبد) شما بعد بیایید دفاع کنید، اما بحث به همین جا خاتمه پیدا نمی‌کند به نوع دیگری تحصیل اعتبار هم از طرف دولت اقدام شده که روز تقدیم لایحه این نوع تأمین اعتبار من جزو موافقین بودم، و آن انتشار اوراق قرضه بود.
اوراق قرضه یعنی به واقع پس‌انداز مردم، سرمایه‌گذاری مردم در کار مملکت و این آن چیزی است که هر چه بیشتر بهتر است. اما متأسفانه در این امر دولت را موفق نمی‌دانم، چون بسته به این است که این اوراق قرضه را کی بخرد اگر قرار شد آقای رهنما از بودجه وزارت اطلاعات اوراق قرضه بخرد و بعد خودش هم در بانک بگذارد که این از این جیب به آن جیب است. برایتان ارقام را یاد می‌کنیم تا دولت باز هم در این امر تجدیدنظر بکند. از ۵ ماهه آخر سال ۴۸ تا آخر سال ۵۱ جمع انتشار اوراق قرضه ۹۲ میلیارد اما به چه ترتیب تقسیم شده، ۵۶ میلیارد از این رقم مربوط به خرید بانک‌های دولتی است و ۱۹ میلیارد مربوط به بخش خصوصی است خرید بانک‌های دولت اوراق قرضه واقعی نیست (صدری کیوان- می‌دانید ۲ برابر شده، امسال اوراق قرضه غیربانکی دو برابر شده) جناب آقای هویدا من مطمئن هستم آقای کیوان صدری (یک نفر از نمایندگان- صدری کیوان) چه علی خواجه چه خواجه علی، برای شما معاون پارلمانی خوبی نخواهد شد، چون خیلی ابراز احساسات می‌کنند. مثل این مرد با حوصله که تمام ارقام را می‌داند و در دلش می‌جوشد و به صورت خنده می‌کند (اشاره به مجیدی) شما هم همان کار را بکنید (صدری کیوان- ارقام غلط گفته شد) با کمال تأسف مطالبی در مجلس مطرح می‌شود که مطلقاً در شأن مجلس نیست، آن ارقامی که من اینجا عنوان می‌کنم ارقامی است که یا در لوایح رسمی دولت یا در انتشارات رسمی دولت مثل بانک مرکزی است و به گفتن غلط به لوایح رسمی دولت یا انتشار رسمی بانک مرکزی در شأن مجلس نیست (صدری کیوان- جنابعالی بفرمایید اوراق قرضه ملی دو برابر شده در بودجه هم منعکس است، رقم را بخوانید) در ابتدای عرایضم ۳ رقم یاد کردم، ۱۰۸ میلیارد تومان بودجه مملکت که به منظور تحقق تولید ناخالص ملی، تا ۱۴۰ میلیارد تومان و عرض کردم پیرامون این ۲ رقم به اضافه رقم سوم که هدف ۴۴۰۰ تومان درآمد سرانه سال ۵۳ پیش‌بینی شده صحبت خواهیم کرد. هر وقت آقای نخست‌وزیر پیرامون لوایح مهم مثل برنامه عمرانی یا بودجه مملکتی گزارشی تقدیم مجلس شورای ملی کردند طبعاً همان طور که این مطلب مورد نظر تمام اقتصادیون و هدف تمام کشورها در امور اقتصادیشان قرار گرفته از رقم رشد و توسعه و عبارت و رقم چند درصد رشد و چه توسعه که سر فصل برنامه اقتصادی تمام ممالک خاصه بعد از جنگ دوم جهانی شده صحبت کردند ولی این رشد که مثلاً در برنامه چهارم عنوان کردم که هدف ما ۴/۹ درصد رشد اقتصادی است و رسیدیم به نزدیک ۱۲% در برنامه پنجم گفتند با تکمیل ظرفیت واحدهای اقتصادی می‌خواهیم سطح درآمد را به ۲ برابر برسانیم ۴/۱۱% پیش‌بینی شده اما پیش‌بینی می‌کنیم به ۱۵% می‌رسد و بالاخره این رقم ۱۴۰ میلیارد تومان به اصطلاح شما استادان G.N.P چه مفهومی دارد (یکی از نمایندگان- یعنی چه) تولید ناخالص ملی ببینیم ما از لحاظ مملکت خودمان با این ارقام چه چیزی را نمایش می‌دهیم اصلاً این رقم هر چقدر بزرگ باشد تنها کافی برای سلامت اقتصاد یک اجتماع نیست. ترکیب بخش‌های مختلف این رقم باید به ما نشان بدهد که دولت چه می‌کند و توفیق برنامه تا چه اندازه بوده است. در گزارش صادقانه و ادیبانه و ماهرانه دولت اشاره شد که بیشتر این رقم بر اثر حجم بودجه دولت به وجود آمده اما برای این که حداقل شما ۳ نفر که هر کدام به سهمی بیشتر از سایر وزراء در امر اقتصادی مملکت مسئولیت دارید خواهش می‌کنم این ارقام را از لحاظ برآورد کار خودتان و ملت بدون تعصب محاسبه کنید آن وقت برنامه ما را واقع‌بینانه‌تر و استفاده از نفت را دقیق انجام خواهید داد (الموتی - از نظر ما اقتصاد بدون نفت محکوم است) قصد وارد شدن در این مسائل نبود جناب الموتی (خواستم متوجه‌تان کنم) بحث در اینجا بحث بودجه بدون نفت نیست، نه من از آن بیدها هستم که از این بادها بترسم نه شما آن چنان آدم بی‌اعتقادی هستید که اگر مثلاً در لایحه قطع درخت گفتم چنین بکنید یا چنان نکنید شما هم بیایید اینجا و بگویید مگر شما با رژیم مخالفید؟ گفتم این مسائل را اصلاً در بحث مطالب خود وارد نکنیم من به رژیم معتقدم سر تعظیم فرود می‌آورم جانم را هم در این راه می‌دهم با اصول اقتصادی مملکت هم در جهات اصلی موافقم، نفت را هم برای اقتصادی ایران لازم می‌دانم ولی فروختن نفت را برای پرداختن حقوق غلط می‌دانم و اگر گفتید نفت را می‌فروشیم و چهل چراغ وارد می‌کنیم رأی نمی‌دهم به آن بودجه (الموتی - نفت جزو اقتصاد ما است) در این ترکیب تولید ناخالص ملی دولت هر بار برنامه‌ای یک جا ارائه می‌دهد و عنوان می‌کند که من با انجام این برنامه‌ها در بخش کشاورزی، این برنامه‌ها در امر آب و برق این کارها در خدمات و سایر بخش‌ها با انجام این فعالیت‌ها این رشد را تحصیل می‌کنم و جمع این ارقام این توفیق را برای مملکت به دست می‌آورد. ما وقتی نگاه می‌کنیم در ظرف این مدت برنامه دولت پیش‌بینی شده و اجراء شده و آمارگیری شده نشان می‌دهد که یا پیش‌بینی درست نبوده یا اجراء تحقق نیافته پس بنابراین یا برنامه غلط بوده که اجرا نکردید یا برنامه صحیح بوده و کارآیی و توانایی اجراء نداشته‌اید در اینجا چند رقم یادآور می‌شوم و بالاخره امیدوارم از هزار مطلبی که گفته می‌شود جناب آقای نخست‌وزیر تشریف بیاورند و بگویند که این یک مطلب مسئولش کی بود و برای تحقق اصل تنبیه و تشویق این کسی که موفق به انجام کار خود نشده چه ترتیبی خواهند داد. در ترکیب تولید ناخالص ملی خودتان در گروه‌های اصلی پیش‌بینی کرده بودید که در امر خدمات ۵/۷ درصد رشد داشته باشیم فقط در یک سال ۵۱ - ۴/۱۸ رشد داشتیم ولی پیش‌بینی کرده بودید در امر کشاورزی در برنامه گذشته ۴/۴ رشد داشته باشد در سال ۴۹- ۵۰ نه تنها رشدی اصلاً نداشت بلکه پایین هم آمد البته جواب را الساعه جناب آقای دکتر مجیدی خواهند فرمود که همان سالی بود که خشکسالی شد آقای دکتر الموتی شما که مخالف تز اقتصاد بدون نفت هستید من هم مخالف به امید باران ماندن و یا وارد کردن گندم برای پر کردن شکم ملت هستم اگر دولت هم مخالف بود به من بگویید در این ده سال شبکه آبرسانی زیر سدها را چه کرده‌اید؟
اخلاقی- تکمیل شده - کانال‌کشی شده.
رامبد- به هر حال برای خاتمه بخش رشد و ضمناً برای رفع اشتباه شما که فرمودید دولت هم در فکر است می‌رسیم و به شما نشان می‌دهم با رقم و عدد که فکر ما و دولت در یک جهت نیست.
یک نفر از نمایندگان- نباید هم در یک جهت باشد.
ایلخانی‌پور- دبیرکل شما با ما همکاری داشت در مورد کشاورزی.
رامبد- در امر توسعه و رشد باید قبول کنیم که رشد اقتصادی کشور فوق‌العاده افتخارآمیز بود ولی تقسیم فعالیت در بخش‌های مختلف به هیچ وجه متناسب نبوده و نتیجه این عدم تناسب مطلبی است که در بحث بعدی پیش می‌آید و آن توزیع عادلانه درآمد است چون اگر رشد زیاد شد تنها به این منظور نیست که ما در کاغذ بنویسیم و یا من در اینجا بیایم صحبت کنم هدف غایی و نهایی در هر رشد رفاه بیشتر و بهبود وضع برای عموم طبقات مردم است و اگر این هدف تأمین نشد دولت باید حتماً فعالیت خودش را در بخش‌های مختلف اصلاح کند و قبل از خاتمه دادن به بحث رشد و کلمه افتخارآمیزی که با اعتقاد عنوان کردم یک کلمه تصحیحی و تکمیلی را هم باید اضافه کنم و آن این است که اگر رشد را مسائل مادی بدانیم این چنین است ولی مشروط بر این که معنویات و احتیاجات واقعی بشری در برنامه‌ها تحت‌الشعاع ارقام مادی رشد قرار نگیرد و موضوع رشد یک مطلبی است که البته من و شما اینجا وقتی صحبت می‌کنیم با تغییر رقم ۱۱ به ۱۵ اظهار خوشوقتی می‌کنیم و متصدیان اجراء احساس افتخار ولی آنچه که به واقع امر باید از این رشد نتیجه‌گیری کرد آن تقسیم صحیح متناسب این رشد از طریق بخش‌ها به زندگی طبقات مختلف مردم است یعنی اگر ما ادعا کردیم که ۵۸% جمعیت کشور روستانشین است و ۳۸% از جمعیت فعال را روستائیان تشکیل می‌دهند و آن وقت رشد کشاورزی ما حتی به نسبت رشد جمعیت در بعضی از سال‌ها نرسید شما می‌دانید وضع زندگی بهتری برای روستاها فراهم نکرده‌اید من از دولت تقاضا می‌کنم از این به بعد ضمن گزارش اقتصادی خودش ضمن برنامه‌های دولت به ما عرضه کند که بر اثر انجام این برنامه‌ها تغییر زندگی که در طبقات مختلفه به وجود آمده چه بوده؟ برای شما یک مثال می‌آورم از امریکا چون صحبت شد یک بار اینجا که آقای مجیدی در امریکا تحصیل کرده‌اند در امریکا در سال ۱۹۶۰ درآمد متوسط خانواده نه درآمد سرانه درآمد هر خانواده ۷۰۰۰ دلار بود در ۱۹۷۰ به چیزی کمتر از ۱۰ هزار دلار رسید مفهوم این نیست که همه خانواده‌های امریکایی بلااستثناء در آن ایام هفت هزار دلار درآمد داشتند و امسال ده هزار دلار آنچه که افتخار متصدیانش می‌تواند باشد این مطلب دومی است که می‌گویم در سال ۱۹۶۰ که متوسط هفت هزار دلار بود تعدادی که از پنج هزار دلار کمتر داشتند ۳۰% جمعیت را تشکیل می‌داد تعدادی که بین پنج - ده هزار دلار ۴۱% خانواده‌ها را تشکیل می‌دادند و تعدادی که متجاوز از ده هزار دلار بود ۲۹% را تشکیل می‌داد این ترکیب بر اثر یک اقداماتی که از جمله اجرای بودجه برنامه‌ای و برنامه‌های مختلف بود به این ترتیب تغییر کرد ۳۰% که کمتر از پنج هزار دلار بود به ۱۹% کم شد یعنی تعداد خانواده‌هایی که کمتر از پنج هزار دلار درآمد داشتند اکنون کمتر هستند ولی تعداد کسانی که از ده هزار دلار کمتر داشتند از ۲۹% به ۴۹% جمعیت بالا رفت یعنی آن کس که میلیون‌ها دلار درآمد داشت قدری پایین‌تر آمد و صدها نفر دیگر که از پنج هزار دلار کمتر داشتند به بالا ی ده هزار دلار رسیدند دکتر متین - قیاس مع‌الفارق است.
رامبد- من از دولت تقاضا می‌کنم روی اصول علمی با ۷۴۰ میلیارد ریال در بودجه اداره آمار ترتیبی بدهند که مثلاً بفرمایند درآمد ۱۰% مردم چه حدود است ۲۰% در چه حد ۱۵% در چه حدود است و هر یک از طبقات مختلف جمعیت به چه تربیت درآمد دارند آن وقت است برای درآمد ۴۴۰۰ تومان درآمد سرانه من می‌توانم مثل بعضی موارد بیایم و از شما تشکر کنم که این ترکیب به صورت سلامت است ولی فقط رقم درآمد سرانه خیلی مفهوم سالمی نمی‌تواند داشته باشد (یک نفر از نمایندگان- به چه دلیل؟) جناب آقای دکتر متین فرمودند ۲۰ سال پیش البته، با تمام ایرادات و تمام این انتقادات نه تنها نمی‌توانم حقایق را فراموش کنم بلکه انتقادات ما هم به حدی نباید باشد که مردم را از واقعیت گمراه کند همین در زمان نسل حاضر بود که تیمسار صفاری وقتی که شهردار بودند مشکل‌شان خاموش کردن چراغ‌های نفتی خیابان لختی بود و وجه تسمیه خیابان لختی هم به این جهت بود که در آنجا شب‌ها مردم را لخت می‌کردند دور نرویم خود من از سفر خارجی که برمی‌گشتم بیست و چند سال پیش که شما اشاره کردید از رادیو اتومبیل شنیدم وزیر کشاورزی وقت ضمن گزارش سالیانه‌اش ساختن یک اطاق موقت برای نگاهداری مصالحی که جهت ساختن سد خاکی یک نهری را گزارش می‌داد باز هم دور نرویم خدا حفظ کند تیمسار انصاری وزیر راه اسبق را که یکی از رجال خیلی صالح و صحیح‌العملی است وقتی وزیر راه بودند برای چند کیلومتر جاده خاکی صحبت می‌کردیم امکانات مالیش محدود بود اما امروز ما از صدها کیلومتر شاهراه‌ها، اضافه کردن ظرفیت ذوب‌آهن از یک میلیون و دویست هزار تن به ۴ و ۶ و ۸ میلیون تن و آخر برنامه ششم به ۱۵ میلیون تن صحبت می‌کنم (چند نفر از نمایندگان- ۲۰ میلیون تن) بله در این فاصله ۲۰ میلیون تن بنابراین همه این چیزها را می‌دانیم ولی بارها در اینجا تذکر داده‌ام که اتومبیل هر قدر بزرگتر و با سرعت هر قدر بیشتر ساخته شود سلامت مکانیزم کار ایجاب می‌کند دستگاه‌های مراقبت و نظارت و ترمز و توقف به همان نسبت بیشتر باشد و شاید در ادوار گذشته هیچ وکیلی به خودش اجازه نمی‌داد این قدر طولانی تضییع وقت سایر دوستان را بکند و این قدر ارقام را به بحث بکشد ما که این قدر پیشرفت و عظمت و افتخار و عوامل مشوق را که می‌بینیم در این امور باید بیشتر کنجکاو بشویم به همین جهت از دولت تقاضا دارم در تنظیم این برنامه‌ها یک مطلب را فراموش نکند و آن چیزی است که از زمان افلاطون و ارسطو تا امروز به اعتبار خودش باقی مانده که ارزش هر چیز بستگی به میزان مصرف آن دارد بنابراین در برنامه‌ها برای یک نماینده‌ای که در سطح مملکت وظیفه مطالعه دارد تنها نمی‌تواند بدون توجه به کیفیت فقط با رقم بزرگتر خیلی خود را متقاعد کند همیشه دولت در اینجا عنوان کرده است که ما کارخانه برق اتمی می‌گذاریم خیلی برنامه مدرنی است من هم مخالف نیستم این امور یک مسائل فنی است محاسبه‌ای دارد یکی می‌بینید تولید برق از آب را بیشتر توصیه می‌کند اگر آب باشد لذا تنها عنوان کردن یک سری مطالب به عنوان برنامه نمی‌تواند ارزش آن برنامه را تعیین کند آنچه که می‌تواند ارزش یک برنامه را به طور صحیح ارائه کند آن محاسبه‌ای است که به انگلیسی می‌گویند ایفشنسی Efficiency به مفهوم کارآیی بازدهی واقعی نتیجه‌گیری نهایی نیروی انسانی سرمایه مادی با توجه طول مدت و همه امکاناتی را که به کار بردید و آنچه که امروز به دست آوردید و میزان آمادگی که برای اجرای برنامه‌های بعدی تحصیل کردید این آن چیزی است که می‌تواند افتخارآمیز باشد حالا اگر دولت عنوان کرد که من در رشد به این نتیجه رسیدم ولی قیمت‌ها را ثابت نگاه داشتم البته این نتیجه‌گیری برای هر کس رضایت‌بخش است ولی اگر نه در ایران در هر مملکت دیگر فرضاً بالا رفتن هزینه زندگی به آن حد رسید که اثرات رشد را منتفی کند این برنامه حتماً احتیاج به تجدیدنظر دارد آنچه که در حین قرائت گزارش دولت و جناب نخست‌وزیر به واقع موجب تأسف من شد از این جهت بود که مرتباً به خاطرم می‌گذشت که در یکایک مسائل که از بابت قیمت‌ها از جهت کشاورزی و از لحاظ توزیع عادلانه درآمد از لحاظ قیمت و مصرف و کیفیت مصرف درآمد نفت و بالاخره آنچه خودشان اشاره کردند ولی متأسفانه خیال می‌کنم توجه نکردند محیط‌زیست که معتقدم یک روز مثل همین موضوع نفت که امروز گریبانگیر دنیا شده روزی دنیا را به بحران خواهد کشید با همین نحوه بحث امروز در طول ده سال در اینجا یادآوری کردم جناب نخست‌وزیر به خاطر دارید در سالی که آقای نهاوندی و عالیخانی دو دانشمند اقتصاد در دو طرف شما نشسته بودند آن موقع قیمت‌های ما بهترین قیمت‌های دنیا بود در موقعی که سایرین با ۱۰- ۱۵ - ۲۰ درصد گرانی مواجه بودند، ۵/۲ - الی ۵/۱ درصد بیشتر ترقی قیمت نداشتیم ولی سیر کار بودجه خود به خود این مطلب را برای امروز نشان می‌داد ممکن است بفرمایند که مشاورین اقتصادی داریم همه عالم و حداقل در این مطالب از همه واردترند راجع به خودم صحبت نمی‌کنم ولی این مشاورین اقتصادی شما از چه کسانی تشکیل می‌شود و این همان نوع مشاورین اقتصادی هستند که من روزی در اطاق وزیری بودم اسم نمی‌برم او خیلی نگران بود و مرتب با تلفن با سازمان برنامه تماس می‌گرفت مطلب را پرسیدم گفت راجع به برنامه وزارتخانه ما امروز شورایعالی برنامه جلسه دارد جرح و تعدیل می‌کند می‌خواهم نتیجه را بدانم و این مشاورین اقتصادی هم شبیه آن شورایعالی برنامه است اگر شما فکر می‌کنید فقط هر کسی وزیر شد مطلع است این طور نیست آن استاد دانشگاه هم که سمت دولتی قبول نکرده مطلع است و همان طور که اشاره کردید در آخر گزارش خودتان آن کدخدای محل هم نمایندگان انجمن‌های شهرستان هم در کار خود مطلع هستند در این مشاورین شما کسانی که امروز به سبب تصدی شغلی اینجا هستند و فردا برای مذاکره با بانک بین‌الملل به واشنگتن می‌روند پس فردا احتمالاً ممکن است در شانگ‌های کنفرانس داشته باشند از وضع مصرف کننده هیچ نمی‌دانند و وظیفه‌اش نیست و نباید هم اطلاع داشته باشد از مصرف‌کننده باید مطلع شوید که بر او چه می‌گذرد این است که برنامه‌ها به سبب پیش‌بینی‌های غیر واقع‌بینانه و اجرای ناقص نتایجی را که مورد نظر بوده به عمل نمی‌آورد آن وقت ما مطالب را به طور دیگری تفسیر می‌کنیم و احتمالاً اگر کسی خواست تذکری بدهد با شماتت دوستان مواجه می‌شود.
- تعیین موقع و دستور جلسه آینده - ختم جلسه
۴- تعیین موقع و دستور جلسه آینده - ختم جلسه
رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان این جلسه را ختم می‌کنیم آقای رامبد بقیه صحبت‌شان را ساعت ۴ بعدازظهر ادامه خواهند داد.
رئیس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی.