مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ بهمن ۱۳۰۶ نشست ۲۰۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۲۰۱
صورت مشروح مجلس یک شنبه ۸ بهمن ماه ۱۳۰۶ مطابق ۵ شعبان المعظم ۱۳۴۶
فهرست مندرجات:
۱-مذاکره نسبت به خبر اخیر کمیسیون بودجه راجع به پرداخت یک دوازدهم بودجه‌های مملکتی برای مخارج دی ماه ۱۳۰۶ تصویب آن
۲- مذاکره نسبت به طرح پیشنهادی قانونی جمعی از آقایان نمایندگان راجع به اصلاح قانون ممیزی و اخذ رأی نسبت به قابل توجه بودن و تصویب یک فوریت طرح مزبور
۳- قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم بابت مخارج مملکتی برای دی ماه ۱۳۰۶
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید و صورت جلسهٔ روز قبل را آقای نگهبان قرائت نمودند غائبین با اجازهٔ جلسهٔ قبل آقایان: دشتی – میرزا ابراهیم آشتیانی غائبین بی اجاز هٔ جلسهٔ قبل آقایان: ایلخان – اسدی – ذوالقدر- امام جمعه
شیراز – اعظمی – نظام مافی – زارع – حاج شیخ بیات – حاج حسن آقا ملک – بنی سلیمان – حاج غلامحسین ملک – پالیزی – دکتر مصدق – میرزا حسن خان وثوق – تقی زاده
دیر آمدگان بی اجازه جلسهٔ قبل
آقایان: اعتبار – روحی – مرتضی قلی خان بیات – حاج میرزا حبیب الله امین – مرآت اسفندیاری – شریعت زاده – یاسائی – زوار – نجومی – قوام شیرازی – مهدوی – مقدم – آقا زاده سبزواری – جهانشاهی – عدل – دیوان بیگی
رئیس – آقای امیر حسین خان
امیر حسین خان – عرض کنم که بنده را در صورت جلسه غائب بی اجازه نوشته‌اند اگر چه بنده این قبیل مسائل و اجازه‌ها را مخصوصا که راجع به خودم باشد میل ندارم در مجلس اظهار کنم ولی اساسا همه آقایان می دانند که بنده یک هفته مریض بستری بودم عده‌ای از نمایندگان صحیح است و آقایان اعضاء محترم کمیسیون عرایض هم باید این اصل را بدانند که کسی که مریض است او را غائب بی اجازه ننویسیند و حال آن که از مقام ریاست هم بنده تحصیل اجازه نموده‌ام
رئیس – از کمیسیون کسب تکلیف می‌شود
صورت مجلس اعتراضی دارد یا نه؟
گفتند خیر
رئیس – صورت مجلس تصویب شد
وزیر مالیه – بنده خواستم تقاضا کنم اگر آقایان موافقت بفرمایند خبر کمیسیون بودجه راجع به دوازدهم جزو دستور شود کمیسیون هم نظریهٔ خودش را اظهار کرده است
رئیس – مخالفی ندارد؟
جمعی از نمایندگان – خیر
رئیس – آقای حقنویس سؤالی از آقای وزیر مالیه داشتند قبلا تذکرداده‌اند
حق نویس – بلی بلی
وزیر مالیه – راجع به چیست؟ بنده اطلاعی ندارم
حقنویس – حالا عرض می‌کنم
رئیس – خبر کمیسیون بودجه راجع به دوازدهم مطرح است قرائت می‌شود (این طور قرائت شد) پیشنهاد عده‌ای از آقایان نمایندگان محترم نسبت به راپرت نمره ۱۲۸ کمیسیون بودجه دائر به این که یک دوازدهم اعتبار مخارج مملکتی مبدل به دو دوازدهم برای دی و بهمن شده و تصویب شد در کمیسیون بودجه مورد شور و مطالعه واقع ولی نظر به این که کمیسیون بودجه از ابتدا مخالف اصل یک دوازدهم بوده و به همین جهت هم تا به حال سعی داشته که بودجه‌های تفصیلی مملکتی را هرچه زودتر رسیدگی وبه تصویب مجلس شورای ملی برساند و چنانچه در مقدمه راپرت خود هم به عرض مجلس شورای ملی رسانیده است قسمت عمده بودجه‌های وزارتخانه‌ها رسیدگی آن در کمیسیون خاتمه و بقیه را هم در اسرع اوقات مشغول رسیدگی می‌باشد بنابراین کمیسیون بودجه معتقد است فقط همان یک دوازدهم تصویب شده شاید برای بقیهٔ سال بودجه‌ها را بتوان تصویب نمود – علی هذا کمیسیون راپرت سابق خود را تأیید می‌نماید
رئیس – آقای دکتر سنگ
دکتر سنگ – موافقم
رئیس – آقای روحی
روحی – مخالفم
رئیس – بفرمایید
روحی – عرض کنم که بنده خیلی میل داشتم و مخصوصا آرزومندبودم کمیسیون بودجه همیشه روحیات
مجلس را محترم بدارد در جلسه گذشته آقایان نمایندگان در اطراف یک دوازدهم توضیحاتی دادند و استدلالاتی کردند که باید دو دوازدهم بشود اکثریت مجلس شورای ملی هم این نظریه را تصویب کرده رأی داد این برای اکثریت باید محترم باشد نه این که کمیسیون اصرار بورزد در عقیدهٔ خودش بدون این که یک دلیلی بیاورند که ما را متقاعد کند همین قدر گفته‌اند می‌خواهیم بودجه‌ها را بیاورند اعضاء ادارا ت ثبات و ضباط که گناه ندارند مستخدمین جزء که گناه ندارند مخارج مملکتی که نمی‌شود معوق بماند خوب بودجه را نمی‌آورند سؤال کنید استیضاح کنید تعقیب کنید والا این حرف منطق ندارد بنده به نوبهٔ خودم اعتراض دارم به کمیسیون بودجه و خواهش می‌کنم نمایندگان محترم موافقت بفرمایند و همان دو دوازدهم را تصویب کنند و توجه می‌دهم اعضاء محترم کمیسیون بودجه را که همیشه آراء اکثریت را محترم بشمارند و این نوع ستیزه در مقابل رأی مجلس شورای ملی نکنند
رئیس – آقای دکتر سنگ
دکتر سنگ – آن منظوری را که آقا داشتند برای رفاهیت اعضاء جزء بود و برای همین موضوع بود که ایشان مخالفت کردند بنده بعضی اوقات می‌بینم بعضی اشخاصی که در خارج به من می‌رسند طوری ناله می‌کنند که چه عرض کنم مخصوصا یکی ازآنها به من پیغام داد که تیکه آخری و وصلهٔ آخری که از لحاف و یا سرداری داشتم آن را هم فروختم ودیگر هیچ چیز ندارم این حرف برای کسی که بخواهد وجدانش را به کار بیندازد چقدر مؤثر است مخصوصا در وقتی که می‌آییم در مجلس و روز اول برج می‌بینیم آن تابلوی قشنگ آویزان است و نوشته است امروز مقرری پرداخته می‌شود البته باید توج کنیم به آن اشخاص بنده خواستم عرض کنم که با آقای روحی موافقم
آقا سید یعقوب دو مخالف پشت سرهم؟
یک نفر از نمایندگان – ایشان اول گفتند موافقم
رئیس – آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع – بنده واگذار کردم به آقای یاسائی
یاسائی – بنده خیلی خوشوقتم که آقای روحی فرمایشاتی فرمودند راجع به کمیسیون بودجه در خصوص یک دوازدهم و دو دوازدهم تا بنده یک قدری در این باب توضیح مفصل تری بدهم تا بلکه اکثریت متوجه بشوند آن وقت یا عرض بنده را تصدیق کنند یا فرمایش شما را یک مرتبه هم بنده این جا عرض کردم که این بودجه‌هایی که دولت تقدیم مجلس می‌کند بودجه‌هایی است که به ترتیب روی کار دادن به اشخاص مرتب و منظم شده است در ظرف چندین سال و فعل یک صورت خاصی پیدا کرده است و بیشتر نظر ما هم به وزارت مالیه بوده است و هست تشکیلات وزارت مالیه به عقیدهٔ همه شماها و به عقیدهٔ تمام ملت ایران یک تشکیلات زیادی و یک مخارج زیادی است و ما در صدد بر آمدیم در کمیسیون بودجه که آن تشکیلات و آن مخارج زائده را تقلیل بدهیم و آن اندازه‌ای که مورد احتیاج است ابقاء شود و آنچه که مورد احتیاج نیست ملغی شود مسئلهٔ ادارهٔ عایدات داخلی را همه دیده‌اند این یکی از دوائرش که ملاحظه فرموده‌اید دائرهٔ امتیازات است پس از آن که ما مطالعه در اطراف آن کردیم دیدیم یک دائرهٔ زائدی است و این دائره مربوط است به وزارت فوائد عامه نه به وزارت مالیه فقط کاری که اینها می‌کنند این است که این بدبخت آقای موقر یک امیتازی که می‌خواهد بگیرد معطل می‌کنند و اشکال تراشی کنند
موقر – صحیح است
یاسائی – و نتیجه‌ای که دارد این است که فقط یک حقوقی به یک اشخاصی داده شود و این هم از زمان دکتر میلسپو بود و در کنترات او بود که باید نظارتی در کارهای امتیازی داشته باشد و او یک دائره برای این کار درست کرد که در آنجا رسیدگی شود و یک راپورتهایی بدهند ولی
فعلا لزومی ندارد خود رئیس کل مالیه شخصا نظارتش را می‌کند او یک خارجی بود و می‌خواست یک تحقیقاتی بکند و راپورتی به او داده شود منجمله از دوائری که در اداره عایدات داخلی هست دائره جزو جمع است به عقیدهٔ بنده دیگر جزو جمع هیچ لزومی ندارد می‌خواهد جزو جمع صنفی را ضبط بکند یا جزو جمع سرشماری را ضبط بکند؟ بالاخره ادارهٔ ممیزی هم که تشکیل شده این جزو جمع را انتقال بدهند به آنجا که این کارها را انجام بدهند پس تصدیق بفرمایید که این هم لزومی ندارد یک قسمت دیگر از این قبیل دوائر در وزارت مالیه هست که زیادی است و یک پولهای زیادی و بی ربطی ما خرج می‌کنیم من جمله ادارهٔ ملزومات کل است که دیروز ما مطالعه کردیم دیدیم که سی هزار تومان خرج می‌کنند برای ملزومات کل یعنی اجزاء و اعضاء ان حقوق می‌گیرند ما دیدیم اگر مثل سابق ملزومات کل را تجزیه کنیم بهتر است و هر وزارتخانه در حدود کار خودش ملزوماتش راتهیه کند و بالاخره جاروب و حصیر از اینجا به بوشهر نفرستند و بالاخره کاغذ که در اصفهان ارزان تر تمام می‌شود تا در تهران بگذارند در مطابع محلی خودشان مطبوعات راتهیه کنند همین طور در خراسان و آذربایجان همه مطبوعات رامطابع محلی چاپ کنند که آنها هم به راه بیفتند هم ارزان تر تمام می‌شود و هم صرفه اش بیشتر است و سی هزار تومان هم بی خود خرج نکنند علاوه هر وزارتخانه یک اعتبار ملزوماتی دارد وزارت مالیه هم که خارج از آن حدود اعتبارش نمی‌دهد یک ادارهٔ ملزوماتی هم در هز وزارتخانه است که اجزائیی دارد و حقوق می‌گیرند و باید درخواست تهیه کنند فقط ملزومات کل به طور کلی یک چیزهایی تهیه می‌کند خوب این هرا همان ملزومات وزارتخانه‌ها تهیه کنند و این اداره بی خود برود پی کارش می‌گویند این برای ما صرفه دارد و اگر ما دستور کلی برای خرید بدهیم با صرفه تر تمام می‌شود در صورتی که این طور نیست اوراق مربوطه به پست و تلگراف یا اوراق راجع به عدلیه یا مربوط به وزارت مالیه اینها ابدا با هم شباهت ندارند و هر وزارتخانه خودش تهیه کند با صرفه تر و بهتر است در هر حال اینها تمام فرق دارد و تفاوت می‌کند و ما دیدیم و حساب کردیم که اگر بخواهیم یک صرفه جویی‌هایی بکنیم در حدود فرضا ده هزار تومان از این راه صرفه جویی می‌شود یا ده هزار تومان از دزدی جلوگیری می‌شود آن وقت ما باید سی هزار تومان خرج کنیم تا ده هزار تومان دزدی را جلوگیری یا سی هزار تومان خرج کنیم که ده هزار تومان صرفه جویی کنیم این مخارج سفیهانه نیست؟ من تعجب می‌کنم مستخدم ملزوماتی در وزارت فوائد عامه که هست در وزارت عدلیه که هست دزد است ولی به وزارت مالیه که رفت دزد نیست؟ آن جا که دورهم جمع شدند صالح می‌شوند؟ چیز غریبی است بالاخره تمام منطقهای مدافعین ملزومات کل را که شنیدیم تازه عقیده پیدا کردیم که باید ملزومات کل را منحل کرد و هیچ فایده ندارد و این سی هزار تومان به ضرر مملکت تمام می‌شود و هر وزارت خانه خودش یک ملزوماتی دارد و همان کافی است در وزارت مالیه هم ممکن است یک ملزوماتی باشد در حدود دو سه هزار تومان مخارج دوائر خزانه را دیدیم نوشته است اداره خزانه داری دائره ارسال مراسلات دائره دار الانشاء دائره محاسبات و صندوق و دائره چه وچه از جمله ادارهٔ بیوتات اعضایش را که دیدیم در سنهٔ ۱۳۰۴ پنج شش نفر بودند حالا ده تا شده‌اند خوب چه احتیاجی به‌ای ده نفر دارند این ده نفر چکار می‌کنند وقتی که تحقیق کردیم دیدیم کار مهمی ندارندفرضا هر شش ماه یک مرتبه از یک وزارتخانه یک سؤالاتی از آنها می‌شود و آنها مراجعه به صورتها و فرامین می‌کنند و جواب می‌دهند و فقط یک نفر می‌تواند دفاتر آن را مرتب کند و سوابق و فرامین را برای مراجعه وزارتخانه در دسترس داشته باشد ما آمدیم واز این بالاتر را
گرفتیم و سه نفر را معین کردیم یعنی ده نفر را تبدیل کردیم به سه نفر و دیدیم سه نفر بس است همین طور سایر قسمتها که بنده حال نمی‌خواهم وار در آنها بشوم
مثل خود بنده عرض می‌کنم که بنده وکیل یک ولایتی هستم که به تمام جزئیات آن آشنا هستم دو قسمت دارد یکی سمنان یکی دامغان عایدات مالیه دامغان با سمنان آن قدرها تفاوت ندارد مالیات مستقیم دامغان بیشتر است و مالیات غیر مستقیم سمنان بیشتر است روی هم رفته تقریبا یکی است و معادل است ولی تشکیلات مالیه دامغان دو هزار و پانصد تومان است شاید اموراتش هم سریعتر وو منظم تر است اما تشکیلات مالیه سمنان چون از قدیم زیاد بوده حالیه هم ده هزار تومانست هرچه می‌گوییم اینجا به هزار تومان هم اداره می‌شود همانطوری که مالیه دامغان می‌شود و هفت هزار تومان زیادی است هر چه گفتیم به دکتر میلسپو گفتیم به دیگران گفتیم دیدیم توجهی نشد حالا امیدوارم در بودجه ۱۳۰۷ آقای وزیر مالیه موفق بشوند یک تقلیلاتی بدهند ولی ایشان به این فکر افتاده‌اند که صدی بیست و یا صدی ۲۵ یک مرتبه از دوائر وزارت مالیه کسر کنند و به رؤساء بگویند بروید بودجه بنویسید این را هم بنده مضر می دانم از چه راه مضر می دانم از راه ادارهٔ ارزاق که همه دیدیم در آن جا دیدیم وقتی که قائل شدیم به تقلیل بودجه فوری رؤساء می‌روند دور هم می‌نشینند خوب رؤساء که نباید حقوقشان کم بشود آن وقت یک عده مستخدمین تحت اشل را می‌ریزند توی خیابان الان یک عده‌ای از همین مستخدمین ارزاق دارند توی خیابانها گدائی می‌کنند ما گفتیم بودجه را تقلیل می‌دهیم آنها اعضاء جزء را خارج کردند و حقوق رؤساء ابدا دست نخورد این مقدمات را بنده عرض کردم این قسمت‌های دیگری هست که حالا بنده نمی‌خواهم عرض کنم ووارد در جزئیات بشوم در موقع مطرح شدن بودجهٔ کل عرض می‌کنم ما از روز اول در کمیسیون سعی داشتیم که بودجه تفصیلی بگذرد و جلسات کمیسیون رامرتبا هر روز قرار دادیم و بودجه‌ها را رسیدگی کردیم تمام هم شده است فقط یک قسمت از بودجهٔ وازت مالیه و امنیه و نظمیه باقی مانده است که انشاءالله تا هفت هشت روز دیگر تمام خواهد شد و تمام بودجه‌های تفصیلی به عرض مجلس می‌رسد که نمایندگان محترم مفصلا آننها را تحت شور قرار دهند و این مدتی را که به آخر سال مانده است وقت خود را صرف بودجه مملکتی بکنند و بودجه را تصویب کنند و صلاح هم هست این طور بشود چرا؟ برای این که اگر ما موفق نشویم که تا آخر سال بودجه از مجلس بگذرد ولو بودجه چهار دیواری هم باشد دیگر مجلس بودجهٔ مملکتی را نخواهد دید زیرا که ما تجربه کردیم در این مدت دو سال نتوانستیم بودجهٔ تفصیلی را به مجلس بیاوریم و چطور در پنج ماه سنه آتیه ممکن است بودجهٔ تفصیلی ۱۳۰۷ بگذرد؟ چرا ممکن نیست؟ برای این که وزارتخانه‌های ما قانون تشکیلات ندارند اگر وزارت خانه‌ها تشکیلات داشتند ما فوری مطابقه می‌کردیم بودجه را با تشکیلات و فرضا صد هزار تومان کم وزیاد شده بود آن را مجلس ملاحظه می‌کرد و هر طور صلاح می‌دانست رأی می‌داد ولی متأسفانه چون وزارتخانه‌ها ی ما تشکیلات ثابتی ندارند ما هم روی اشخاص باید صحبت کنیم و یک مقداری را کسر کنیم و نمی‌فهمیم این کسری را که کرده‌ایم بی مورد است یا با مورد است و هرچه آقایان سعی کنند چون یک تشکیلات منظم و منسقی نیست این اشکالات باقی است تا وزارتخانه‌ها یک قوانینی برای تشکیلاتشان بنویسند حالا دولت طرفدار دو دوازدهم است و ما طرفدار یک دوازدهم و عقیده مان این بود که یک دوازدهم را هم رأی ندهیم تا بودجهٔ تفصیلی به مجلس بیاید ولی دیدیم که بودجهٔ تفصیلی ممکن نیست تمام بشود و احتیاج مبرمی هم اعضاء وزارتخانه‌ها به اخذ حقوق دارند و ناچار شدیم که به این یک دوازدهم رأی دادیم و حالا اگر آقایان به دو
دوازدهم رأی بدهند تصدیق بفرمایید فقط یک ماه از ۳۰۶ باقی می‌ماند و شب عید هم می‌آیند و می‌گویند بودجهٔ اسفند را تصویب کنید و شب عید است و مستخدمین جزء معطلند و آن وقت عاطفهٔ آقایان را جلب می‌کنند و بالاخره رأی می‌دهیم به آن یک دوازدهم آخری و آن وقت دیگر بودجهٔ ۱۳۰۶ معنی ندارد و بای وارد شوید در بودجه ۱۳۰۷ ودر ۱۳۰۷ هم یکی دو ماه فروردین و اردیبهشت هم به یک دوازدهم می‌گذرد و اگر آن وقت بودجه را بیاورند تصدیق می‌فرمایید که آخر مجلس است و دیگر تصویب بودجه عملی نمی‌شود در این صورت نتوانسته‌ایم در این دوره بودجهٔ تفصیلی را بگذرانیم پس ما قضیه را این طور حل کردیم که بالاخره اگر ما رأی بدهیم به دو دوازدهم مصلحت مجلس نیست و مصلحت مجلس این است که به یک دوازدهم رای بدهیم تا بلکه بتوانیم بودجهٔ تفصیلی را بیاوریم و مطرح کنیم و بالاخره توضیحاتی که برای این موضوع لازم بود بنده دادم و خوب است آقایان هم موافقت کنند
وزیر مالیه – موضوع مذاکره را نمایندهٔ محترم از دوازدهم خارج کردند و بردند روی بودجه
یاسائی – دوازدهم هم بودجه است
وزیر مالیه – خیردوازدهم بودجه نیست چون آقا داخل در مذاکره بودجه شدند به این ملاحظه است که بنده مذاکره می‌کنم در جلسهٔ گذشته موقع طرح دوازدهم ملاحظه فرمودید بنده ساکت بودم برای این که کمیسیون محترم بودجه یک دوازدهم را صلاح دانسته و رأی داد و در مجلس دو دوازدهم را صلاح دانستند و رأی دادند اما این قسمتی را که آقای یاسائی فرمودند و یک قسمتش راجع به بودجهٔ وزارت مالیه بود و یک اظهاراتی فرمودند بنده اگر توضیحاتی در جوابش عرض بکنم شاید یک سوء تفاهم‌هایی تولید بشود به این ملاحظه است که بنده باید اینها را حل کنم و توضیح بدهم زیاد بودن یا بی ترتیب بودن تشکیلات نبودن یک تشکیلات متناسبی در تمام وزارتخانه‌ها علی الخصوص در وزارت مالیه اول مصدقش خود بنده بوده‌ام و هر وقت هم موقع به دست آمده خود بنده این را گفته‌ام ولی البه نقطهٔ نظر آقا فرق می‌کند این دیگر بسته به تشخیص و تجربه و اطلاعات است مثلا اگر آقای یاسائی تصور می‌کنند که یکی از چیزهای زائد وزارت مالیه اداره ملزومات است ممکن است بنده هم تصور بکنم که یکی از ادارات واجب ملزومات است ایشان یک دلائلی دارند ممکن است بنده هم یک دلائل مخالف آن داشته باشم ولی در هر صورت در اصل موضوع حرفی نیست که یک تشکیلاتی هست که خوب نیست یا زائد است و باید کمشان کرد وکم خرج تر کرد اختلاف نظر بنده و آقا که در اینجا می‌خواهم توضیح عرض کنم در تحت این قسمت است که آقایان خودشان مسبوقند که بنده از اولی که به وزارت مالیه آمدم تمام سعیم این بود که در قسمت اداری و در قسمت تشکیلات تا آن اندازه که به کار صدمه نخورد صرفه جویی بکنم یک اقداماتی هم در این زمینه تا حالا کرده‌ام ویک اقداماتی هم راجع به بودجهٔ ۱۳۰۷ در نظر دارم واین صحبت‌ها همه راجع به بودجهٔ ۱۳۰۷ است و این بودجه را که آقایان در کمیسیون امروز مذاکره می‌کنند بودجه ۱۳۰۶ است و بودجهٔ ۱۳۰۶ را وقتی آقایان از بنده خواستند گذشته از آن که بودجه ۱۳۰۶ همان بودجه ۱۳۰۵ بود معهذا بنده صورت پرداخت را دارم که صورت پرداخت فعلی را مأخذ قرار دهند و چون مأخذ صورت پرداخت فعلی بود آقایان هنوز آن نظریاتی که بنده با موافقت دولت راجع به تشکیلات وزارت مالیه دارم اصلا ندیده‌اند ما تشکیلات وزارت مالیه را به این شکلی که هست برای ۱۳۰۷ اصلا نگاه نمی‌داریم وخودمان یک تغییراتی داده‌ایم و آن را می‌آوریم و عنقریب در کمیسیون آقایان ملاحظه می‌فرمایند بودجهٔ تفصیلی خیلی خوب است از مجلس بگذرد وخیلی هم چیز لازمی است بنده
خودم به بودجهٔ چهار دیواری قائل نیستیم بودجه چهار دیواری معنی ندارد و بودجه هم باید بر طبق تشکیلات باشد متذسفانه همان طوری که گفته شد ما قانون تشکیلات نداریم و قانون تشکیلاتمان اگر هم داریم متناسب با وضعیت امروزه نیست به این ملاحظه بودجه نویسی کار مشکلی است و بنده هم حق می‌دهم به آقایان اعضاء کمیسیون به وجه که عوض این که در یک کلیاتی نظر بکنند و کارشان آسان باشد مجبور هستند که متصل داخل یک جزئیاتی بشوند و در حقوق ثبات و ضباط و رئیس اداره و غیره وقت خودشان را تلف کنند خصوصا بعضی ابتلائات هست که باید آنها را رفع کنیم زیرا تشکیلاتی که فعلا هست یک تشکیلات ناقصی است که باید اصلاح شود مخصوصا از نقطه نظر مالیه و این که بنده خودم در این باب یک قدری ملایمت می‌کنم و عجله نمی‌کنم برای یک چیزی است که آن را می‌خواهم به آقایان عرض کنم که علت مهم آن آوردن متخصصین و متخصص خواستمان برای تشکیلات است مثلا برای بودجه ۱۳۰۷ بنده خیلی با احتیاط در تشکیلات مداخله کردم چرا؟ برای این که این عملی را که ما می‌کنیم و می‌خواهیم متخصص بیاوریم که از او یاد بگیریم تشکیلات مالیه مان را چه جور بدهیم بی جهت یک عمل لغوی نشده باشد زیرا حالا یک وضعیت موجودی در وزارت مالیه هست بنده اگر آنها را زیر و زبر کنم و بعد آن کسی که می‌آید نظر بنه را نپسندد خوب نیست زیرا اگر بنده خودم می‌دانستم دیگر قائل به آوردن متخصص نمی‌شدم ما از یک کسانی که برای کارهای خودمان استمداد می‌کنیم باید حرف آنها را گوش کنیم این است که بنده خیلی با احتیاط در این قضیه مداخله می‌کنم و فعلا یک تشکیلاتی را برای ۱۳۰۷ تهیه دیده‌ایم و تشکیلات فعلی را کوچکتر کرده‌ایم ووقتی که عقیده و رای وزیر و دولت را آقایان دیدند و بحث کردند آن وقت حرف می‌زنند و می‌بینند که مطابق نظرشان هست یا نیست این بودجه‌ای که فعلا هست و آقایان دیده‌اند این بودجه سابق است با یک تغییرات خیلی جزئی که بنده در این مدت از نقطه نظر صرفه جویی داده‌ام بودجه ۱۳۰۷ نیست که در آن نسبت به تشکیلات اعمال نظر شده باشد که آقایان بگویند این تشکیلات صحیح است و ما موافق با آن هستیم یا نیستیم و فعلا بنده مداخله در قسمت دوازدهم و یکی بودن یا دوتا بودن آن نمی‌کنم وواگذار می‌کنم به نظر آقایان زیرا در یک چیزی که اختلاف نظر بین خود آقایان هست دلیل ندارد که بنده مداخله کنم و البته اگر فردا بنده یک دوازدهم دیگر هم لازم داشته باشم آن را به مجلس می‌آورم و تقاضای تصویب آن را می‌کنم
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
شیروانی مخبر کمیسیون بودجه با این که باید یک دوازدهم و دو دوازدهم خیلی ساده همان دیروز یا امروز گذشته باشد و صورت و قیافه مجلس یک تغییری به خودش ندهد معهذا نمی دانم چه چیز سبب شده است که اصول پارلمانی هم یک قدری امروز بهم خورده است یعنی بنده و آقای وزیر که بایستی با هم بلند شویم و از یک موضوعی دفاع کنیم باید با یکدیگر مخالفت کنیم این لابد یک چیزی است که خیلی ساده نیست و قضیه یک دوازدهم و اینها نیست
روحی – صحیح است
مخبر – آقای روحی بنده را خوب می‌شناسند که اهل هوشدن نیستم بنده خیلی خوشوقتم که قدمهایی که کمیسیون بودجه در این دوره برداشته و اقدامات منفی که کرده است در مجلس مورد جمله بعضی از آقایان نمایندگان مثل آقای روحی شده ما در این کمیسیون یک قدمهای خیلی انقلابی بر داشتیم ولی مجلس شورای ملی جائز ندانست و ما هم به اصطلاح معروف جا زدیم ما اشل را توی این مملکت کم کردیم با سی هزار نفر طرف شدیم بالاخره آقای روحی صلاح ندانستند با
اکثریت مجلس صلاح ندانست البته ما هم مطیع صلاح اکثریت مجلس هستیم ولی در عین حال آقای روحی اجازه بفرمایند که به ایشان آن اندازه اجازه داده نشود که به یک عده هیجده نفری رفقای خودشان حمله کنند
روحی – من حمله نکردم
مخبر –بالاخره آقای روحی به بنده با آقای بهبهانی یا آشتیانی یا افشار و ملک مدنی و رفیع و امثال این قبیل رفقای خودشان برای این که می‌فرمایند فلان مدیر کل یک روز حقوقش دیر می‌رسد حمله می‌کنند
روحی – برای یک نفر ثبات
مخبر – بسیار خوب ثبات اگر جایز است که ما برای حقوق یک نفر ثبات به فرمایش ایشان یامدیر کل به عرض بنده که حالا ثابت می‌کنم مدیر کل است نه ثبات به یکدیگر حمله کنیم برای اساس و برای آن چیزی که بنده و شما در سایهٔ او باید زندگی کنیم خوب است بسیار خوب حمله کنید بنده هم حاضرم مجلس شورای ملی آقای روحی توپ و تفنگ ندارد و بالاخره نمی‌خواهد با دولت هم دست بیخه جنگ کند توپ و تفنگ و قوه و زور ما این است که بگوییم یک دولتی بدون اجازهٔ قانونی حق یک اقدامی را ندارد
مدرس – آن هم نشنود
مخبر – آن هم به فرمایش آقای مدرس نشنود بخصوص که شش ماه به آخر دوره مانده است عرض کنم موضوع این است یکی از رفقا می‌گفت استیضاح کنید یکی از رفقای این جا نه از رفقای خارج بنده عرض کردم بنده که استیضاح کن نیستم ما اکثریتیم و بالاخره باید یک دولتی را حفظ کنیم فقط از مجاری قانونی رویه‌های پارلمانی آن چیزهایی که در مجلس ممکن است و در سایهٔ او توسل پیدا کرد باید یک قدری جلوی خلاف کاریها را بگیریم این است که در این جا دلسوزیهایی شدبرای مستخدمین باز بنده مجبور هستم که آن عرض را که در هفت هشت ماه پیش اینجا عرض کردم به آقای روحی مخصوصا تذکر بدهم که ایشان وظیفه شان این است که برای آن کسانی که هنوز مالیات سرانه می‌دهند دلسوزی کنند ایشان برای آنها باید دلسوزی کنند بنده و ایشان در درجه اول باید برای آن طبقهٔ از موکلین خودمان حرف بزنیم که می‌دهند بعد هم برای آنهایی که می‌گیرند اول وظیفهٔ من و شما دفاع از آنهایی است که می‌دهند نه دفاع از آنهایی که می‌گیرند حالا بنده می‌خواهم ببینم چه می‌گیرند و چه می‌گیرند کی چی می‌گیرد کی چی می‌دهد موکلین آقای روحی که در تمام دورهٔ سال شاید نان گندم به دهنشان نمی‌رسد و ارزن می‌خورند اینها در مقابل خارکشی ودر مقابل دویدن روزتا شب توی آفتاب یک پولهایی پیدا می‌کنند و شاید اگر یک چیزی برای او بماند زینت پیراهن زنش می‌کند همین آدمی که آقای روحی ازش دفاع می‌کنند می رود با شلاق توی سرش می‌زند و ازش می‌گیرد ایشان فعلا از این طبقه امروز میلشان کشیده است که دفاع کنند اینها هم موکلین ما هستند و شاید از گرسنگی هم بمیرند ولی از دسترنج آن طبقه زحمت کش نباید زندگانی کنند باید کار کنند و زندگانی کنند و اما این که ما می‌خواهیم برای این طبقه دلسوزی کنیم و بگوییم که اینها سردشان است و کلیجه خزشان چرک شده است بنده نمی دانم بنده می‌خواهم بپرسم که ما از آمریکا و انگلیس هم باید جلو بیفتیم؟ در کجای دنیا پیش پیش مواجب داده‌اند؟ در انگلسان هم پیش پیش نمی‌دهند در امریکا هم که پولش دلار است و در تمام دنیا خرج می‌شود حقوق پیش پیش نمی‌دهند امروز ششم هفتم بهمن است و ما حالا می‌خواهیم حقوق آنها را تصویب کنیم که دنیا دارد بهم می‌خورد
روحی – ممالک دیگر بودجه دارند
مخبر – خیلی جاهایش هم دوازدهم است عرض کنم آقای روحی به قدری دلشان برای موکلین حقیقی خودشان کباب شده است که می‌گویند مبادا وضعیتشان خراب باشد و بایدیک ماه جلوتر حقوق بگیرند بنده
عرض می‌کنم هیچ لزومی ندارد یک ماه گذشته را بهشان می‌دهیم یک ماه آتیه را هم بعد تصویب می‌کنیم ما که فرار نمی‌کنیم آقای روحی مگر بنا است که ما فرار کنیم؟ مگر مشروطیت در می‌رود؟ بالاخره کار ما این است که آقایان بیاورند اینجا و ما هم تصویب کنیم این عجله اصلا چه بوئی می‌دهد؟ بنده نمی‌فهمم مقصود چیست؟ ما اینجا هستیم همهٔ آقایان هم تشریف دارند بعد یک دوازدهم هم دیگر هم می‌آورند تصویب می‌کنیم فعلایک دوازدهم را تصویب می‌کنیم و اعضاء وزارت مالیه هم حقوقشان را می‌گیرند الان ما چند دوازدهم تصویب کرده‌ایم؟ ۹ دوازدهم بنده اطلاع دارم و از روی قلم و مدرک به شما نشان می‌دهم که بعضی جاها در ولایات هنوز از چهارده ماه تا سه ماه حقوق طلبکارند همین وزارتخانه‌های این جا بنده جلوی آقای وزیر مالیه عرض می‌کنم که همه شان از وزارت مالیه عقبند این وزاتخانه‌ها که الان جلوی چشمشان است یعنی فاصله آنها تا وزارت مالیه بیست قدم است دو ماه و سه ماه حقوقشان عقب افتاده است این ربطی به دوازدهم تصویب کردن شما دارد؟ شما که تصویب کرده‌اید آن را که تصویب کرده‌اید چرا نداده‌اند؟ پس شما این دلسوزیها را آقای روحی نفرمایید جریان وزارتخانه‌ها یک جریانی است برای خودشان و تصویب شما هم یک فصلی دارد یک روزی دارد که حتما باید آن روز دوازدهم را تصویب کنید شما نباید از بیچاره و بدبخت‌ها دلسوزی بکنید بیچاره بدبخت‌ها بیچاره و بدبخت‌ها سرجای خودشان است بنده و شما هم بیچاره و بدبختیمان سرجای خودمان است و باید آنها در یک روز معینی حقوق بگیرند حالا ما می‌خواهیم بفهمیم به فرمایش خود آقای وزیر مالیه که اینجا گفتند این عجله معنایش چیست؟ خود ایشان هم گفتند که ما هم یک دوازدهم دیگر وقتی که لازم داشتیم می‌آییم و تقاضا می‌کنیم پس نمی دانم که عجله آقای روحی برای چه چیز است؟ نمی دانم چرا ایشان این همه ولع دارند که حتما باید امروز این دو دوازدهم را تصویب کنیم و به فردا نیفتد؟ بنده یک قدری مشکوکم که این عجله چه بویی می‌دهد بنده که یک قدری مشکوکم حالا آقایان این شک را ندارند بروند تحقیق کنند آنها هم مشکوک خواهند شد بنده به نظرم یکی از جهاتش بنده نمی‌خواهم بگویم این عجله بوی بدی دارد خیر این چیزها نیست و ما از جریانات اطمینان داریم ولی یک چیزی بنده حدس می‌زنم و کمیسیون بودجه هم در نتیجه همین عملی که شاید آقای کازرونی هم مخالفتشان در نتیجه همین عملی است با دو دوازدهم مخالف بود و حالا آقا می‌فرمایند که یک دوازدهم تصویب کردن فایده ندارد بنده عرض می‌کنم خیر فایده دارد و آن این است که ما در نتیجه نگاهداری بودجه ودر نتیجه حملاتی که بعضی موقع‌ها شاید خود آقای روحی آمده‌اند و نشسته‌اند و دیده‌اند که بعد از مدیت تازه ما توانسته‌ایم یک هفته قبل بودجه وزارت مالیه را بگیریم
وزیر مالیه – این طور نیست آقا
مخبر – و این هم در نتیجهٔ این بوده است که ما شلاق یک دوازدهم را در دست گرفته‌ایم و فشار آوردیم و اینها بالاخره یک هفته قبل بودجه را به ما دادند آن هم باز ناقص است و بالاخره ما نتوانستیم یک حساب ارزاق را از آقایان بگیریم حساب کامل به ما ندادند من اینجا در حضور آقایان رفقا عرض می‌کنم که کمیسیون بودجه با آن مقاومتهایی که کرد فقط توانست جلوی آن یک شکافی که در مالیه به اسم ادارهٔ حمل و نقل باز شده بود و پولها را می‌برد بگیرد که آن یکی را شنیدیم اسما بسته‌اند ولی اعضایش هنوز پولها را می‌گیرند و ادارهٔ ارزاق هنوز مثل سابق است و با همان وضعیات است که آقای وزیر مالیه در یکی از نطق‌هاشان که بنه اینجا نبودم اظهار کرده بودند که چهار ملیون و نیم پول رفته است و معلوم شده است و نتوانستیم حسابش را تا به حال بکنیم این دوازدهم‌ها عجالتا یک
شلاقی در دست کمیسیون بودجه شده است که ما هر دفعه گفته‌ایم که تصویب نمی‌کنیم و خبرش را به مجلس نمی‌دهیم بالاخره آقا روی همین یک دوازدهم و دو دوازدهم بود که ما توانسته‌ایم بودجه‌ها را بگیریم فراموش نشود که ما یک وقتی دور هم نشستیم و گفتیم که یک دوازدهم را تصویب می‌کنیم سوای وزارت مالیه را که تا به حال بودجه اش را نداده است که بعد بودجه اش را آورد و حالا هم آقایان ندهید تا حسابش را بیاورد و این تصمیم برای این گرفته شده است یک مطلب دیگر که بنده عرض می‌کنم که قطع نظر از این که از هر اداره ما در کمیسیون بودجه صدی سی کاسته‌ایم دو سه ادارهٔ گندم را هم حذف کرده‌ایم و بر خلاف عقیدهٔ آقای وزیر مالیه نه تنها آنها را لازم می‌دانستیم بلکه برای مملت مضر دانستیم همین ادارهٔ ملزومات کلی را که آقا فرمودند ممکن است دلائلی باشد که لازم باشد بنده بالعکس عرض می‌کنم که ما نه تنها لازم ندانستیم بله مضر دانستیم برای این که تجربه کردیم که یک دویست هزار تومان یک قلم از تویش دزدی شده است و آن هم به دست یک نفر خارجی و هیچ کس هم صدایش در نیامد و این بیشتر به واسطهٔ این بود که ما لقمه را بزرگ گرفته بودیم در ملزومات وزارت داخله اگر خدای نخواسته دزدی بشود سی چهل پنجاه صد یا پانصد تومان می‌شود و آن را هم ایرانی می‌دزدد و در همین جا خرج می‌شود ولی یک ملزومات کلی درست شد و سیصد چهار صد هزار تومان پول تویش پیدا شد دویست هزار تومان فلان خارجی بلند کرد و رفت ما یک چنین اداره‌ای که لقمهٔ آن هم به این درشتی باشد برای مملکتمان اصلا لازم نداریم بیست و نه هزار تومان هم بودجه اش بود این را ما حذف می‌کنیم و وقتی که این قبیل ادارات را حذف کردیم البته به منافع یک عده زیادی اصطکاک می‌کند ما هم می دانیم که اصطکاک می‌کند نه این که ندانیم بنده که نمی‌خواهم وکیل تهران بشوم آراء آن آقایان منور الفکر را لازم ندارم و به آراء همان دهاتیها قناعت می‌کنم و می دانم که این آقایان از این عمل بدشان می‌آید ولی بالاخره وظیفه وجدانی و وظیفه‌ای را که خدا و وجدان برای ما معین کرده است به بنده اجازه نمی‌دهد که دسترنج یک عده از موکلین آقای روی را بدهم به مدیر کل‌های تهران حالا شما اجازه نمی‌دهید؟ ما آمدیم گفتیم که برای وزارت مالیه یک مدیر کل بیشتر لازم نیست بالاخره دیروز با دلائلی که نمایندهٔ مالیه این جا اظهار کرد گفتیم که یک مدیر کل برای ادارهٔ خزانه که آن هم از ادارات لازم است و بالاخره تمام قوهٔ مالیه در آنجا تمرکز می‌یابد بعد از آمدن آن مستخدمین مالیمان یک مدیر کل هم آنجا داشته باشد حالا بیست و هفت بیست و هشت سی تا مدیر کل در وزارت مالیه است اینها همه پارتی دارند مدافع دارند اشخاص عادی نیستند آقای روحی برای بنده و شما آن مدیر کل‌هایی که حقوقشان را کم کردیم پیش نوشته‌اند توی زیر زمین خانه شان رفته‌اند تأتر داده‌اند تأتر مجلس را داده‌اند تأتر مالیهٔ سابق را داده‌اند پیش درست کرده‌اند این مدیر کل‌ها البته بدشان می‌آید از ما که این کارها را می‌کنیم برای این که می دانند ما جلو پولهارا می‌گیریم اینها مردمان قوی هستند آقا مردمانی هستند حزب ساز اصلا در نتیجهٔ حزب سازی و هو مدیر کل شده‌اند اینها می‌گذارند که ما به این زودی بتوانیم بودجهٔ ۳۰۶ را از مجلس بگذرانیم و یک میلیون از بودجهٔ مالیه کسر کنیم البته نمی‌گذارند پشت سر هم عجله است و از اینجا می‌خواهند بودجهٔ ۱۳۰۶ را به عنوان دوازدهم نجات بدهند و بروند مخصوصا یک فرمایشی هم آقای وزیر مالیه فرمودند فرمودند این بودجه‌ای که ما به کمیسیون بودجه آوردیم بودجه‌ای نیست که مجلس اجازه پرداخت آن را داده باشد ما اجازه داده‌ایم که به طور یک دوازدهم عینا مطابق معامله‌ای که در ۱۳۰۴
می شده است تا حالا هم بشود ما اجازهٔ پرداخت این بودجه را که شما پرداخته‌اید نداده‌ایم و هر وزیری که پرداخته است قابل استیضاح است بنده اینجا صاف می‌گویم به آقای وزیر مالیه که شما اجازهٔ پرداخت این بودجه را نداشته‌اید شما اجازه داشته‌اید مطابق پرداخت ۱۳۰۴ بودجه بپردازید چه حق داشته‌اید مطابق این بودجه بپردازید؟ بنده یک صفحهٔ این بودجه را می‌آورم پشت این تریبون می‌خوانم ببینید آقایان چه چیز را پرداخته‌اند خلاصه این که آقای روحی باید بدانند که کمیسیون بودجه یک عده از رفقای ایشان بوده‌اند و اینها هم خیانتی به این مملکت نکرده‌اند اگر یک روزی خواسته‌اند اشل را کسر کنند روی مصالح این مملکت بوده است و حالا اگر بخواهند از بودجه‌ها یک چیزهایی حذف بکنند برای مصالح مملکت است و بالاخره ایشان خیلی بی التفاتی فرمودند کی کمیسیون بودجه احترام به مجلس نگذاشته؟ مجلس شورای ملی هر وقت هر رأیی داده است البته کمیسیون آن را روی چشمش گذاشته و هیچ وقت هم هیچ کس نمی‌تواند به رأی اکثریت مجلس شورای ملی احترام نگذارد
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
روحی – خیر کافی نیست بنده مخالف هستم
رئیس – آقای روحی
روحی – عرض کنم که بنده عرایضی کردم و تصور می‌کردم که عرایض بنده حقیقتا از نقطه نظر خیر خواهی و همان وظیفهٔ وکالتی بوده است آقای شیروانی یک حملات خیلی سختی کردند و همه اش هم تقریبا صحبت بین الاثنینی بود با بنده طرف بودند و حال آن که طرف مجلس شورای ملی است مجلس رأی داد به دو دوازدهم بنده هم یک نفر از آنها بودم و بنده لازم می دانم در مقابل گفته‌های ایشان که اغلب آن را مخالف هستم عرایضی عرض کنم تا مجلس هم مسبوق شود
رئیس – آقای احتشام زاده
احتشام زاده – نمایندهٔ محترم آقای روحی خودشان فرمودند که آقای شیروانی تعرضات بین اثنینی به شخص ایشان فرمودند بنده خیال می‌کنم برای جواب مذاکرات بین اثنینی بیرون مجلس بهتر باشد و به عقیدهٔ بنده در اصل موضوع هم که پرداخت یک دوازدهم یا دو دوازدهم باشد مذاکره به قدر کافی شده است و بنده تصور می‌کنم به همین دلیلی که ایشان دارند که در پرداخت حقوق اعضاء ادارت نباید تعویق بشود به همین دلیل بنده عرض می‌کنم مذاکرات را کافی باید دانست
رئیس – آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند (اکثر برخاستند)
رئیس – اکثریت است پیشنهادات خوانده می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای روحی – پیشنهاد می‌کنم دو دوازدهم که دولت تقاضا کرده تصویب شود به قید دو فوریت
پیشنهاد آقای استر آبادی – بنده پیشنهاد می‌کنم به لایحهٔ دولت رأی گرفته شود و دو دوازدهم تصویب شود
پیشنهاد آقای فیروز آبادی – بنده پیشنهاد می‌کنم که رأی گرفته شود به دو دوازدهم
پیشنهاد آقای کازرونی – بنده پیشنهاد می‌کنم که به دو دوازدهم رأی گرفته شود
پیشنهاد آقای عراقی – بنده پیشنهاد می‌کنم که به لایحهٔ دولت رأی گرفته شود
پیشنهاد جمعی از آقایان – امضاء کنندگان پیشنهاد می‌نماییم که به اصل لایحهٔ دولت رأی گرفته شود رفیع فیروز آبادی – میر ممتاز – فرشی – ثابت و عدهٔ دیگر پیشنهاد آقای زوار – بنده پیشنهاد می‌کنم به لایحهٔ دولت رأی گرفته شود
رئیس – آقای روحی
روحی – عرض کنم بنده همیشه احتراز می‌کنم که داخل اعتراضات شخصی بشوم خاصه با نمایندهٔ محترم آقای شیروانی ایشان یک مذاکراتی کردند که تقریبا در اطراف کلیات بودجه بود همچنین آقای یاسائی که بنده تصور نکردم دو دوازدهم است واقع تصور کردم بودجه را آورده‌اند که آقایان در اطرافش بحث می‌کنند که مالیات را رنجبر می‌دهد مدیر کل می‌خورد تأتر داده‌اند شب‌ها روضه خوانی کرده‌اند و چه وچه همه اش کلمات زننده و برخلاف اخلاق ولی من عقیده دارم و به شما نشان می‌دهم در این شهر اعضاء ادارات را که امروز اسباب توی خانه شان نیست شما نباید این را گرو بکشید برای این که ملزومات وزارت مالیه زیاد است اگر ملزومات زیاد است مجلس به شما اختیار داده است شما کمیسیون بودجه هستید قلم بزنید بنده هم با شما موافقم چرا خلط مبحث می‌کنید؟ چرا در یک مسائلی بی خود آسمان و ریسمان به هم می‌بافید ودر این جا اظهار می‌کنید که اصلا به یک ماده استناد نداشت و منطق نداشت جز این که چرا ما دو دوازدهم بدهیم می‌گویید امریکا حقوق قبلا نمی‌دهند بنده عرض می‌کنم امریکا بودجه دارد این جا دوازدهم است و جز این که اینجا وقت مجلس را بگیرید و آقای وزیر مالیه هم به خودشان زحمت بدهند و دوباره به مجلس بیاید و کمیسیون را زحمت بدهند و دو مرتبه طبع و توزیع شود باز دوازدهم را تصویب بکنید فایده دیگری ندارد و اگر واقعا شما که آقای شیروانی هستید یک بودجه راآوردید درست است.
بنده فردا که جلسه است قبل از دستور ثابت می‌کنم که کمیسیون بودجه تعلل کرده است و به وظایف خودش رفتار نکرده است و نتوانسته‌اند کار بکنند شما هنوز تبعیضات را در بودجه نتوانسته‌اید حذف بکنید مفتش معارف کرمانشاهان چقدر حقوق می‌گیرد مفتش معارف آذربایجان چقدر حقوق می‌گیرد مفتش ایالتی چقدر حقوق می‌گیرد اصفهان خودتان را نگاه کنید یا کاشان تبعیضات را هنوز نتوانسته‌اید حذف کنید شما اگر حقیقتا دلسوز هستید
دکتر طاهری – این طور نیست (همهمه نمایندگان – صدای زنگ رئیس)
روحی – اجازه بدهید بعد به نوبه خودتان صحبت کنید بودجهٔ معارف طبع شده است برای معارف شما چکار کرده‌اید بنده عرض می‌کنم شما که این کارها را کرده‌اید پس بودجه را بیاورید به ما بگویید اصلاح کنیم این باعث می‌شود که شما کلمات زننده و هزار رطب و یابس بهم ببافید؟ و به بنده طعن بزنید؟
شیروانی – مزخرف چرا می‌گویی؟ رطب و یابس چرا می‌گویی
روحی – خودت می‌گویی نگو تا نشنوی
رئیس – آقای یاسائی
یاسائی – بنده هیچ انتظار نداشتم که آقایان نسبت بهم یک مذاکراتی بکنند در مجلس که توهین آمیز باشد و باید به این ترتیب خاتمه داده شود فرمودند که ما تعلل کرده‌ایم در گذراندن بودجه و خیلی خوشوقت هستم که قضیه برعکس است در تمام جلسات مرتبا حاضر شدیم روحی کو و مطابق صورت ملجس مدلل می‌کنیم که کار کرده‌ایم همهمه صدای زنگ و رفتیم و کار کردیم فقط چیزی که هست ما موفق شدیم به یک سلسله خدمات مشعشعی که شاید هیچ کدام از کمیسیونها موفق نشدند و بالاخره یک قسمت این کار را کردیم در قسمت معارف هم که اشاره فرمودید بودجه معارف را مراجعه بفرمایید با آن قسمت صدی نیم ممیزی که به تناسب برای هریک از نقاط معین شده آن وقت مقایسه کنید ببینید تفاوتی بین ایالت آذربایجان وکرمان کمیسیون بودجه قائل نشده است در صورتی که تصدیق می‌فرمایید که آذربایجان دو سه برابر کرمان است از حیث آبادی و جمعیت و بالاخره وقتی آنجا هم ایالت شد ممکن است با هم مساوی باشند این که فرمودید کمیسیون
بودجه هیچ منطقی برای یک دوازدهم ندارد بنده با توضیحاتی که دادم گمان می‌کردم رفقا متقاعد شده‌اند معذلک می‌بینم باز یک اظهاراتی می‌کنند بنده عرض می‌کنم که یک دوازدهمی که شما رأی می‌دهید یا دو دوازدهم یعنی چه؟ یعنی عین اعتبار وزارت مالیه مثلا در ۳۰۴ حالا هم پرداخت شود وزارت مالیه البته طرفدار یک دوازدهم است چرا؟ برای این که به صرفهٔ او است یعنی بودجه ۱۳۰۴ به صرفه وزارت مالیه است و برخلاف عقیدهٔ مجلس است شما این را خیال کنید که اگر این دو دوازدهم را هم بگذرانید دیگر سنه ۱۳۰۶ را بودجه خواهید داشت؟ شما خیال می‌کنید که دیگر بودجه ۱۳۰۷ از تصویب مجلس خواهد گذشت؟ ما اصراری نداریم که بودجهٔ ۳۰۶ در امسال تصویب و عملی شود ولی همین قدر که این را مجلس تصویب کرد مناط است برای بودجه ۳۰۷ ما که موفق شدیم و بودجه‌ها را گذراندیم مثلا بودجه وزارت معارف را که گذراندیم دو تومان و سه تومان حقوق معلم را زیاد کردیم یا حقوق اعضاء وزارت پست و تلگراف را زیاد کردیم و می‌بایستی هم حقا زیاد بشود و بعد اضافات وزارت مالیه را که می‌خواهیم بزنیم و یک قسمتش را هم زدیم که تعدیلی بشود البته وزارت مالیه با این تعدیل موافق نیست و می‌خواهد دو دوازدهم حالا بگذرد و شب عید هم آخر اسفند یک دوازدهم را بگذراند و تمام بشود این تعدیلات از طرف ما باید بشود ووظیفهٔ واقعی ما این است و بالاخره تصدیق کنید که بودجهٔ تفصیلی باید از مجلس بگذرد ولو این که تمام اوقاتمان را صرف این کار بکنیم تا تعدیلی در بودجه‌ها بشود شما دقت نکرده‌ای که مالیات صنفی که ملغی شد اعتبار حقوق مأمورین وصول مالیات صنفی چه شد مالیات سرشماری که ملغی شد اعتبار حقوق مأمورین وصول آن چه شد؟ و همین طور مالیات سوق الدواب و سایر مالیاتها همهٔ مأمورین آنها اعتبار حقوقی شان هنوز در بودجهٔ وزارت مالیه هست و بر حقوق مدیر کل‌ها اضافه کردند با هفده نفر مدیر کل در وزارت مالیه تصدیق کنید که نمی‌شود موافقت کرد پس هرچه ما با بودجهٔ اساسی وزارت مالیه از بابت ۱۳۰۴ کمتر موافقت کنیم به صرفهٔ مملکت است بگذارید یک دوازدهم تصویب شود که تا آخر بهمن انشاءالله بودجه تمام شود بودجهٔ ۳۰۶ که گذشت هریک دوازدهمی شامل آن می‌شود من تصور می‌کنم اصلاح اساسی در آن می‌شود ویک تعدیلات اساسی خواهد شد دیگر بسته به نظر آقایان است
رئیس – رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد با اوراق رأی قطعی است
آقا سید یعقوب – تبصرهٔ پیشنهادی چه شد؟
رئیس – بعد تکلیفش معلوم می‌شود
(اخذ و استخراج آراء به عمل آمده ۴۸ ورقه سفید و یک ورقه کبود تعداد شد)
رئیس – عدهٔ حضار ۱۰۴ اوراق سفید ۴۸ کبود ۱
اسامی موافقین
آقایان: نوبخت – کازرونی – فرمند – رفیع – سید محمدتقی طبا- امام جمعه اهر- عباس میرزا- فومنی – خطیبی – ایل خان – عراقی – جلائی – موقر – جمشیدی – سید جواد محقق – فرهمند – روحی – ملک ایرج پور تیمور- افخمی – میرزا عبدالله خان وثوق – عدل – زوار – اسعد – خوئی – جوان شیر – میرزا حسن آیه الله زاده – یحیی خان زنگنه – لیقوانی – مولوی – مفتی –امیر اسدالله خان عامری – مقدم – ثابت – دکتر رفیع خان امین – ابراهیمی – ملک آرائی – محمد ولی میرزا- میر ممتاز – فرشی – مسعود – افسر ضیاء- حاج میرزا حبیب الله امین – دولت شاهی – سلطان محمد خان عامری – دکتر لقمان – فهیمی – وکیلی طباطبائی
مخالف – تقی زاده
عراقی – یعنی راپرت کمیسیون رد شد؟
آقا سیدیعقوب – خبر پیشنهاد روحی رد شد
یک نفر از نمایندگان – باید راپرت کمیسیون رأی گرفت
ضیاء – بنده پیشنهاد تنفس می‌کنم
رئیس – راجع به عدهٔ حضار اینجا یک اختلاف عقیده‌ای هست باید آقایان دوباره بشمارند
آقا سید یعقوب – هرچه باشد اکثریت نیست مسلما
کلالی – عدهٔ فعلی مناط نیست (در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس – بعد از آن که پیشنهاد آقای روحی رد شد باید رأی گرفته شود به خبر کمیسیون ولی چند فقره پیشنهاد دیگر رسیده است که باید تکلیفش معلوم شود دو تاش تبصره است که باید بعد از ماده رأی گرفته شود یکی هم راجع به اصل ماده است آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب – این فرمایشی را که مقام ریاست فرمودند من خواستم عرض کنم خوب است مجلس یک رأیی بدهد که این محل شبهه نباشد چون اینجا مجلس است آقایان وکیل هستند وکیل نمی‌تواند پیشنهاد خرج کند این لایحه هم به کمیسیون که آمد کمیسیون بودجه یک نظریاتی داشتند که این طور پیشنهاد کردند که من حالا نمی‌خواهم وارد آن بشوم گمان می‌کنم بعد هم تایخ قضاوت بکند که کمیسیون بودجه به تکالیف خودش عمل کرده است ولو این که هزاران نفر به ما حمله بکنند و هرچه بگویند یا نگویند حقیقت گواهی خواهد داد و تاریخ هم شهادت خواهد داد که یگانه کمیسیونی که در این دورهٔ ششم یک روز تعطیل نکرد و در گرما و سرما یک روز تعطیل نکرد و در تابستان آقایان رفتند گردش کمیسیونها درش بسته شد کمیسیون بودجه بود که می‌نشست تا ظهر و تا نصف شب کار می‌کرد آن وقت آقای روحی یا دیگران در مجلس شورای ملی می‌فرمایید که اعمال نظر کرده‌اند این است گواهی ما این است راپرت اعمال ما دست حقیقت یک روزی ظاهر خواهد شد اغلب کمیسیونها هست که درش بسته شد و لوایح درش مانده است و بعد کمیسیون را تعطیل کرده‌اند که ما لوایح نداریم حالا کاری نداریم محاکمه هم نیست هر کس هرچه می‌خواهد بگوید بگوید بنده همه وقت حاضر هستم بنده خواستم به آقای رئیس اخطار کنم که آقای روحی به هیجده نفر از اعضاء مجلس توهین کرد و صحیح هم نبود توهین کند معهذا غمض عین کردم و صرف نظر شد و من در برادری خودم و آزادی خواهی خودم حق خودم را عفو کردم لکن برادران دیگر من حق دارند یک عدهٔ اعضاء کمیسیونی که شب و روز زحمت می‌کشند در مجلس باید از آنها قدردانی کنید این جور می‌کنید؟ مختارید راجع به این مسئله بنده چون شبهه دارم شبههٔ علمی در شبههٔ علمی مجلس که رأی بدهد رفع شبهه می‌شود که پیشنهاد ما پیشنهاد اصلاحی لایحهٔ دولت بوده لایحه دولت دو دوازدهم بود ما پیشنهاد اصلاحی یک دوازدهم کردیم بعد آقای روحی پیشنهاد کردند به لایحهٔ دولت رأی گرفته شود مجلس به آن رأی نداد و اکثریت حاصل نشد حالا می‌خواهم عرض کنم که مجلس رأی بدهد که آیا محلی برای پیشنهاد کمیسیون باقی است یا نه؟ چون بنده همچو می‌فهمم که خبر کمیسیون فرع است لایحه دولت اصل است لایحه دولت که اصل است رد شد لایحهٔ کمیسیون هم که فرع است رد می‌شود مگر این که اصل این مسئله را قرار بدهیم آن وقت بنده عرضی ندارم
رئیس – عرض کنم پیشنهادی که آقای روحی کردند عین این پیشنهاد دیروز شد و به عنوان اصلاح تلقی شد نمی‌توانستیم به قابل توجه بودن آن رأی بگیریم عین آن پیشنهاد امروز باز پیشنهاد شد چون پیشنهاد جدیدی نبود به موجب نظامنامه بنا شد رأی قطعی بگیریم رأی قطعی هم گرفته شد اکثریتی حاصل نشد حالا اگر می‌فرمایید طور دیگر باز معمول شود این بسته به این است که پیشنهاد جدیدی بشود.
رفیع – خیر به خبر کمیسیون رأی گرفته شود
امامی – نمی‌شود پیشنهاد خرج است
رئیس – دیروز هم که اصلاح پیشنهاد شد و قابل توجه شد اگر پیشنهاد خرج می‌بود همانجا می‌بایستی به بنده اخطار بفرمایید که تذکر بدهم
بعضی از نمایندگان صحیح است
امامی – خبر کمیسیون را عرض می‌کنم پیشنهاد خرج است نه اصلاح را
رئیس – پیشنهاد آقای دهستانی (به شرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده اضافه شود به استثنای مخارج مساعده
رئیس – آقای دهستانی
دهستانی – بنده خواستم از تقدیم این پیشنهاد استفاده کرده باشم آقای وزیر مالیه که تشریف دارند به ایشان عرض کنم مالیات صنفی و سرانه که تا به حال از مردم گرفته شده و پس داده نشده است بعد از تصویب این دوازدهم به همان حال سابق باقی است یعنی آن پولها را پس خواهند داد یا خیر؟
رئیس – آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب – بنده نفهمیدم که این فرمایشی که آقا فرمودند به کجای این لایحه مربوط بود؟ در دو دوازدهم‌ها عنوان مساعده که نبود یک دوازدهمی است که سابقه هم دارد و یک قوانینی مربوط است به این دوازدهم‌ها که همیشه در کمیسیون مطرح می‌شد و همین جور دولت پیشنهاد کرده بود اینها مربوط به این قوانین است و به همان ترتیب هم کمیسیون بودجه رأی داده است دیگر این کلمه درش نبوده است
هستانی – پس می‌گیریم
رئیس – رأی گرفته می‌شود به خبر کمیسیون با اوراق.
(اخذ و استخراج آراء به عمل آمده ۵۹ ورقهٔ سفید تعداد شد)
رئیس – عدهٔ حضار صد وچهار با پنجاه ونه رأی تصویب شد
اسامی رأی دهندگان
آقایان: طاهری – خواجوی – اسفند یاری – شریعت زاده – دهستانی – سید حسین آقایان – آقا زادهٔ سبزواری – ایلخان – حاج میرزا علی اکبر امین – فهیمی – مرتضی قلیخان بیات – حیدری – نجومی – محمد آخوند – حاج میرزا حبیب الله امین – دولتشاهی – یاسائی – فرهمند – معظمی – افشار – جلائی – مهدوی – عصر انقلاب – ملک ایرج پور تیمور- صالحی – ارباب کیخسرو- میرزا عبدالله خان وثوق – ملک آرائی – زنگنه – نوبخت – فرمند – خطیبی – طباطبائی دیبا – عباس میرزا – حج آقا رضا رفیع – موقر – لیقوانی – ساکینیان – دادگر – مقدم – ملک مدنی – دکتر لقمان – محمد ولی میرزا – ابراهیمی – دکتر مصدق – محقق – میر ممتاز- عمادی – کی استوان – حقنویس – نگهبان – طباطبایی وکیلی – دکتر رفیع امین – سید ابراهیم ضیاء – تقی زاده – غلامحسین میرزا مسعود – افسر – دکتر سنگ – احتشام زاده
رئیس – تبصره پیشنهادی آقای آقا سیدیعقوب (به شرح ذیل خوانده شد)
تبصره ذیل را به ماده واحده پیشنهاد می‌کنم
تبصره – دولت مکلف است حقوق کلیهٔ وزارتخانه‌ها و شعب مربوطهٔ به آنها را تا این تاریخ هرچه عقب افتاده بلافاصله بپردازد
رئیس – آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب – عرض کنم این مسئله در کمیسیون بودجه هم صحبت شد بنده خودم دیشب رونامه جاتی که از فارس رسیده بود خواندم نوشته بود که هنوز حقوق
آبان و آذر را نسبت به مدارس که خیلی هم در اینجا توجه داریم نداده‌اند همین طور جاهای دیگر به آقایانی که از ولایات مطلع هستند و کاغذ براشان می‌آید در اینجا صحبت شد ه حقوق را مطابق همین دوازدهم‌ها که گذشته است در غالب جاها نپرداخته‌اند و بنده خواستم این مسئله را یک طوری بکنم که یک مسئله قانونی بشود اگر چه این مسئله ذکر کردنش شرم آور است که ما این موضوع را یک قانونی از مجلس برایش بگذرانیم ه تبعیض نشود آن وقت یکی اینجا می‌گفت هر کس نزدیک بخاری است زودتر گرم می‌شود این معنی ندارد بلی آن که دورتر است یک قدری دیرتر حقوقش می‌رسد ولی نه این که چند ماه حقوقش عقب بیفتد در غالب جاها شعب مرتبطه به وزارتخانه‌ها هنوز حقوق دو سه ماه آنها عقب افتاده بنده خواستم در مجلس یک کسی بگوید یا وزیر مالیه باشد و بگوید این مسئله را تأمین کند که حقوق وزارتخانه‌ها و شعب مربوطه به وزارتخانه‌ها که حقوقشان در سابق نرسیده است بهشان بدهند حالا اگر کسی بگوید و تأمین کند این عقیدهٔ بنده را بنده تبصره پیشنهادیم را استرداد می‌کنم والا به عقیدهٔ خودم باقی هستم که خود دولت بلافاصله این دو دوازدهم‌های گذشته را بپردازد که فقط همین یک دوازدهم عقب مانده باشد این بود نظر من
رئیس – آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع – اولا بنده از مقام ریاست سؤال می‌کنم که پس از رأی دادن به آن لایحهٔ دیگر موقع رأی گرفتن به این تبصره هست یا نه چون سابقه این بود که اول مذاکره می‌شد در ماده تبصره هم قرائت می‌شد بعد تکلیفش که معلوم می‌شد رأی با ورقه می‌گرفتند این فقط به عنوان سؤال بود ولی راجع به این موضوعی که آقا فرمودند من در نظر دارم یک وقت که همان یک دوازدهم و دو دوازدهم مطرح بود در چند ماه قبل بنده این را تذکر دادم بعد آقای وزیر مالیه وقت فرمودند راجع به محاسبات مالیه و قوانینی که در خود مالیه هست به یک اشکالاتی برخورده است که ما نمی‌توانیم در زمان واحد به همه جا برسانیم برای این که باید قبلا توضیحات از آنجاها بخواهیم محاسبات و رئیس مالیهٔ آنجا تصدیق کند بعد بیاید این خودش به یک اشکالاتی برخورده است که بعضی جاها مقدم و مؤخر شده است و به همین جهت جریانات و قوانین مالیه است که ما مجبور شدیم و دولت مجبور شده است متخصصین مالیه بیاورد و اآن اشکالات را بر طرف کنند و درضمن اصلاحات اساسی مالیه گمان می‌کنم این مسئله هم اصلاح شود اگر چنانچه آقا مسبوق باشید به این که به یک اشکالاتی برخواهند خورد عجالتا تبصره را مسترد می‌دارید و به همین قانع خواهید شد تا به زودی متخصصین مالی بیایند و اساسا یک کاری بکنند که در یک موقع و یک وقت مواجب ماهیانه و شهریهٔ همه مردم داده شود حالا را از نقطه نظ یک اشکالاتی که در وزارت مالیه دارد گمان نمی‌کنم عملی باشد
رئیس – آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب – این مسئله را که آقا فرمودند می‌خواستم جوابشان را بدهم که چرا حق داشتم به علت این که این ماده الحاقیه است و ربطی به آن ندارد و اما راجع به این تبصره چون ملاحظه می‌کنم که مبادا مجلس رأی ندهد تبصره را استرداد می‌کنم ولی نظرم این است که باید دولت تأمین کند
رئیس – در مواقعی که رأی قطعی گرفته نمی‌شود ممکن است که به تبصره قبل از خود ماده رأی گرفته شود چون اگر تبصره قبول شد و ماده رد شد چندان اشکالی پیش نمی‌آید چون مراجعه می‌شود به کمیسیون و دوباره رأی می‌گیریم ولی رأی قطعی که می‌خواهیم بگیریم اول نمی‌شود به تبصره رأی گرفت چون ممکن است تبصره قبول بشود و خود ماده رد بشود قانون بلدیه از مادهٔ چهارم مطرح است
امامی – پیشنهادی شده تقدیم شده بود راجع به دستور
رئیس – پیشنهاد جمعی از آقایان (به شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌داریم طرح اصلاحی قانون ممیزی به یک فوریت اخذ رأی شده ارجاع به کمیسیون قوانین مالیه گردد – مولوی – محمد تقی طبا – جواد امامی – محمد ولی – جهانشاهی و عده‌ای از آقایان
رئیس – آقای محمد ولی میرزا
محمد ولی میرزا – بنده در توضیحاتی که در جلسهٔ قبل عرض کردم گویا یک سوء تفاهمی بعضی آقایان در ذهنشان روی داده بود و مقصود از آن توضیحات که به اختصار هم کوشیدم این بود که داخل ماهیت موضوع که مجلس نمی‌شود مقصود این است این طرح به مناسبت این که دولت یک لوایحی در کمیسیون قوانین مالیه دارد و آن قوانین دولت در تحت شور است و قریبا یک به یک تقدیم مجلس شورای ملی خواهد شد تمنا می‌کنم که اصلاح قانون ممیزی را که قطع دارم آقایان نمایندگان ولایات مخصوصا کاملا می دانند تا چه اندازه به مشکلات برخورده است در اینجا رأی بگیرند که مراجعه شود به کمیسیون قوانین مالیه و از آنجا با توافق نظر دولت یک پیشنهاد اصولی به مجلس شورای ملی تقدیم شود
رئیس – آقای بامداد
بامداد – عرض کنم که این تغییر دستور سبب اضطراب ذهن می‌شود الان دو سه ماه از قانون بلدی که بای آحاد و افراد و برای همه مفید است بیشتر نمانده اجازه بفرمایید این چند ماده تمام شود بعد این مسئله مطرح شود ما هم رأی می‌دهیم
رئیس – رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای محمد ولی میرزا و جمعی از آقایان آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده اول – مالیات املاک اربابی به غیر از خالصجات انتقالی که به موجب قانون علیحده مشخص می‌شود به طریق ذیل خواهد بود
۱- املاک از محصول شتوی اعم از آبی و دیمی و صیفی و باغات
رئیس – چون آقای محمد ولی میرزا یک شیوهٔ مخصوصی دارند خوب است خودشان تشریف بیاورند قرائت فرمایند
(آقای محمد ولی میرزا لایحه مزبور را به شرح ذیل قرائت نمودند)
ماده اول – مالیات املاک اربابی (به غیر از خالصجات انتقالی که به موجب قانون علیحده مشخص می‌شود) به طریق ذیل خواهد بود
۱- املاک از محصول شتوی (اعم از آبی و دیمی) و صیفی و باغات از کل عایدات مطلق مالکانه صد هفت.
ب – جنگلات و مراتع از عایدات مطلق مالکانه صده ده
ج- طواحین و آبدنگ از عایدات مطلق مالکانه صد پنج
د – از عایدات قنوات که به مصرف شرب برسند صد پنج
تبصره ۱- عینا
تبصره ۲- عینا
تبصره ۳- مقصود از شتوی گندم و جو و شلتوک است
از ماده دوم تبصره حذف می‌شود
ماده هفتم – مالیات حیوانات به قرار ذیل دریافت خواهد شد
عین ماده قانون
تبصره ۱- مالیات فوق فقط از حیوانات متعلق به ایلات به طور مطلق اخذ خواهد شد
تبصره ۲- عینا
تبصره ۳- عینا
تبصره ۴- ممیزی حیوانات نبت به یک طایفه از ایل و از خود عشیره به طور جمعی است الی آخر
تبصره ۵- عینا
رئیس – آقای یاسائی
یاسائی – بنده از نقطه نظر این که طرفدار الغاء مالیات ارضی هستم تصور نمی‌کنم که این طرح مفید باشد بهتر این است که کمیسیون قوانین مالیه زودتر راپورت راجع به الغاء مالیات ارضی را بیاورند به مجلس تا تکلیف آن معلوم شود دولت وقتی که لایحهٔ الغاء مالیات ارضی را آورد نمی دانم چرا کمیسیون به تعویق می‌اندازد و معطل می‌کند خود دولت اظهار عقیده کرده است که مالیات ارضی ملغی شود ماها می‌باید عجول تر باشیم و سریعتیر کار کنیم در این طرح که بنده مطالعه و دقت کردم هیچ اصلاحی قائل نشده است نمی دانم چه قسمت را اصلاح کرده‌اند توضیحاتی هم که دادند چیزی نفهمیدم مادهٔ اول قانون ممیزی املاک این است که مالیات املاک اربابی به غیر از خالصجات انتقالی که به موجب قانون علیحده مشخص می‌شود به طریق ذیل اخذ خواهد شد
۱- املاک از کل محصول اعم از آبی و دیمی و باغات قبل از تقسیم ۳٪ چون این قید قبل از تقسیم را دارد بنده خیال می‌کنم اشکالی هم در عمل پیش نمی‌آید اگر در آذربایجان سهم مالکانه کم است چون اینجا قید شده است قبل از تقسیم صدسه و نیم آن را بر می‌دارند بقیه را مطابق معمول محل تقسیم می‌کنند در خراسان و حدود شرق یک جور تقسیم می‌شود بین مالک و رعیت در نواحی غرب یک طور دیگر در نواحی مرکز یک طور در آذربایجان هم یک طور وقتی که بنا شد ما در قانون قید کردیم قبل از تقسیم تمام مشکلات رفع خواهد شد حالا اگر اشکال دیگری هست غیر از این آن را توضیح بدهند والا این که اشکال نیست قبل از تقسیم تمام اشکالات را رفع می‌کند ما در دورهٔ پنجم تحقیق کردیم از تمام نواحی مملکت و دیدیم که در حدود ده یازده ترتیب برای مزارعه و تقسیم عمل زراعت موجود است این قید را کردیم که اشکالی در عمل نشود اگر وزارت مالیه اشکالی در عمل می‌کند آن مربوط به قانون نیست باید به وزارت مالیه تذکر داد اگر هم در قانون اشکالی هست خوب است توضیح بدهند تا ما هم موافقت کنیم به عقیده بنده این یک اقدام غیر لازمی است و بهتر این بود به جای این اقدام می‌کردند و راپورت الغاء مالیات ارضی را به مجلس می‌فرستادند
رئیس – آقای محمد ولی میرزا
محمد ولی میرزا – به طوری که نماینده محترم فرمودند مخصوصا با دقت کاملی که آقای یاسائی در این امور دارند بنده خیلی تعجب می‌کنم از این بیانات می‌فرمایند صدی سه و ما این صدی سه را مخصوصا قید کردیم در قانون که قید شده است صدی سه از عایدات به طور کلی قبل از تقسیم تمام اشکالات در عمل از اینجا تولید شده است قبل از این که آقا این فکر را بفرمایند و این تتبع از مجلس شورای ملی بشود یک ترتیبی بود یک جزء جمعی بود و مالیات و عایداتی که وصول می‌شد غالبا متوجه بود به سهم مالکانه چه از عایدات خالص و چه از عایدات مطلق در بعضی از جزو جمعع‌ها و ممیزیها مخارجی را موضوع کرده بودند نسبت به آنچه که به مالک عاید می‌شد یک سهمی به قرار یک عشر یا دوعشر یا یک عشر ونیم در بعضی ایالات و ولایات متوجه کرده بودند و این تشکیل می‌داد مالیات جزء جمعی را ما آمدیم در دوره قبل مالیات ارضی را به این صورت در آوردیم اگر این اشکالات ایجاد نشده بود (اگر مراجعه به صورت‌های مجالس بفرمایید ملاحظه خواهید فرمود) دو ثلث از
آقایان حاضر قبل از دستور تشریف نمی‌آوردند اینجا و یک اظهاراتی نمی‌کردند در عدم پیشرفت قانون ممیزی اینجا همیشه سعی می‌شود که قضایا را متوجه بکنند به مأمورین دولت شما فرمودید قانون بسیار خوب است و قانون از این بهتر نمی‌شود ولی مأمورین چنین و چنان می‌کنند بنده عرض می‌کنم خیر اگر خود شما مأمور باشید باز هم این شکایت به جای خودش باقی خواهد ماند شما اگر منظورتان آسایش مردم است از اجرای این قانون اشکال رفع نخواهد شد این ماده اصلاحی هم که اینجا پیشنهاد شده است بنده عرض نکردم مقصود آقایانی که این طرح اصلاحی را پیشنهاد کرده‌اند این است که عینا کلمه به کلمه این طرح اصلاحی تصویب شود مقصود این بود که دولت و مجلس شورای ملی را متوجه کنند که قانون ممیزی فعلی محتاج به یک اصلاحاتی است وقتی شما این قضیه را طرف توجه خودتان قرار دادید و به یک فوریت این طرح اصلاحی رأی دادید می‌رود به کمیسیون قوانین مالیه مجرای طبیعیش این است که برود به کمیسیون قوانین مالیه وقتی آنجا رفت دولت و نمایندهٔ وزارت مالیه آنجا حضور بهم می رسانند ناچارند در کمیسیون حضور به هم برسانند در آن جا مسئله طرف توجه واقع می‌شود و از نظریهٔ آقایان به طور کلی استفاده می‌شود و آقایان هم تشریف می‌آورند آنجا و نظریاتشان را می‌فرمایند یا این که همانطور که آقا طرفدار الغاء مالیات ارضی هستند ملغی می‌شود یا این که به طور کلی اصلاح می‌شود بنده بیشتر طرفدار اصلاحش هستم و بر خلاف آقا که طرفدار الغاء مالیات ارضی هستند بنده به اصلاحش بیشتر عقیده دارم و گمان می‌کنم تمام مملکت ضروری می دانند که قانون ممیزی اصلاح شود و اصلاح عملی بشود نه این که از این ستون به آن ستون بیندازند تا این چهار ماه پنج ماه بگذرد یگانه طریق اصلاح عملیش هم این است این فکر هم از طرف بنده ایجاد نشده است جمعی از آقایان به این فکر افتاده‌اند که باید همچو طرحی اینجا پیشنهاد شود و به فوریت آن رأی داده شود برود به کمیسیون وقتی به کمیسیون رفت دولت خودش ناچار می‌شود بیاید در کمیسیون و یک فکر اصولی بکند و یک راپرتی به مجلس بدهد اگر طرفداران الغاء مالیات ارضی غلبه داشته باشند البته آن طور می‌شود اگر طرفداران اصلاحش غلبه داشته باشند اصلاح می‌شود در هر صورت نمی دانم آقا چه اصراری دارید که داخل در ماهیت قضیه می‌شوید مقصود این جا ارجاع به کمییون است مقصود این نیست که این اصلاح کاملا کافی است یا خیر بلکه این اصلاح جزئی است و باید یک اصلاح خیلی مهمتری بشود ارجاع به کمیسیون که شد قضیه حل می‌شود این است که بنده تقاضا می‌کنم این مسئله مذاکراتش به طول نینجامد رأی داده شود برود به کمیسیون ودر کمیسیون این قضیه اصلاح خواهد شد
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس – (خطاب به آقای شریعت زاده) اخطارتان را بفرمایید.
شریعت زاده – عرض شود مطابق نظامنامه در موردی که فوریت موضوعی مطرح است فقط مذاکرات باید محدود شود به دلائل فوریت در اینجا می‌بینیم که همه مذاکرات را جع به محسنات وچیزهای به این قانون است و دلائل فوریت گفته نمی‌شود در صورتی که صریح نظامنامه این است که تقاضای فوریت با مقدمه‌ای که حاوی دلائل آن باشد اظهار می‌شود و پس از آن مجلس در فوریت و عدم فوریت اظهار رأی می‌کند در اینجا مذاکراتی که آقای یاسائی و آقای محمد ولی میرزا کردند راجع به این بود که این قانون خوب است یا بد است یا راه اصلاحش این است در صورتی که باید مذاکراتی بشود که معلوم شود این طرح مستلزم فوریت هست یا نه به عقیدهٔ بنده باید اینجا مذاکره در فوریت شود
رئیس – نقدا مذاکره راجع به قابل توجه بودن این
طرح می‌شود وقتی مذاکرات کافی شد فوریت مطرح می‌شود
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس – رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن این طرح آقایانی که این طرح را قابل توجه می دانند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس – قابل توجه شد فعلا مذاکرات راجع به فوریت است آقای مهدوی
مهدوی – بنده فوریت این پیشنهاد را مخالفم و دلیلم هم این است که قانون ممیزی که در دوره چهارم و پنجم به عقیدهٔ بنده یک دقت‌های فوق العاده‌ای در آن شده است بهترین قانون بوده است اگر به مالیات ارضی ادامه داده شود در صورتی که اکثر آقایان در کمیسیون قوانین مالیه حاضر شده و مذاکراتی کردند راهی بهتر از این پیدا نکردند که همانطور قبل از تقسیم نوشته شود چون معمول است مالیات را مالک بدهد در صورت مذاکرات مجلس هم هست و حالا دو سال از تصویب قانون ممیزی گذشته و مأمورین مالیه به موقع اجرا نگذاشته‌اند یک وقتی بنده از وزیر مالیه وقت پرسیدم که چرا اجرا نمی‌کنید جواب دادند که ما پیشنهاد داده‌ایم این مالیاتها الغاء بشود دیگر چرا اقدام به اجرای قانون ممیزی بکنیم در همین حال یک قسمت از مملکت را ممیزی کرده‌اند آنهایی که به صرفهٔ دولت بوده است عمل کرده‌اند یک قسمت دیگر که به صرفهٔ دولت و مالکین متنفذ نبوده است گذاشته‌اند و ممیزی نکرده‌اند و بالاخره مطابق قانونی که از مجلس گذشته است دولت عمل نکرده است و حالا بنده می‌فهمم علتش چه چیز است تقسیمات زراعتی در مملکت اقسام مختلف دارد در خراسان صدی پنجاه می‌گیرند در آذربایجان آنچه که بنده شنیده‌ام و خمسه و بعضی جاهای دیگر صدی بیست می‌گرفتند که صدی ده عوض مالیات دولت بوده و صدی ده عوض حق مالک اگر ما بخواهیم مطابق اصلی که آقا قائل می‌شوند به فوریت این موضوع رأی بدهیم نتیجه اولش این می‌شود که وزارت مالیه ممیزی را کنار می‌گذارد و نتیجهٔ دومش این است که تاکنون چهارصد پانصد هزار تومان خرج ممیزی شده دویست هزار تومان ما اینجا تصویب کردیم به طور مساعده داده شود یک صد پنجی هم از مردم گرفتند و بالاخره نتیجه‌ای ازش گرفته نشد در صورتی که برای ممیزی کمیسیون قوانین مالیه در دورهٔ پنجم مجلس به قدری تسهیل کرده بود که ممکن بود تمامش در ظرف یک سال با کمال راحتی عملی بشود اما نه آن طور که وزارت مالیه قانون را تفسیر کرد آن طوری که ملجس قانون را وضع کر در یک سال در تمام مملکت با نهایت عدالت و آسایش ممیزی می‌شد نمی دانم وزارت مالیه چرا نخواست و حقیقتا یک بختی هم برای مملکت تولید کرند در هر حال نتیجه‌ای که از این ارجاع به کمیسیون حاصل می‌شود این خواهد بود که وزارت مالیه جواب خواهد داد حالا که پیشنهاد اصلاح شده است ما دگیر چرا ممیزی کنیم بنده کاملا با آن قانون موافقم و به علاوه این اصلاح را به ضرر مملکت و دولت هر دو می دانم.
رئیس – آقای دهستانی
دهستانی – عرض کنم آقایان مسبوقند در دوره پنجم وقت زیادی صرف قانون ممیزی شد و همین طور هم تا به حال مبلغ هنگفتی صرف این کار شده است بنه هم موافق هستم که این مالیات لغو شود ولی اساسا هیچ موافق نیستم که تا مالیات دیگری وضع نشده این قانون ممیزی به حال فعلی باقی بماند اصلاحی را که آقایان پیشنهاد کرده‌اند یک چیزهایی نیست که دقت زیاد لازم داشته باشد چیزی که باعث زحمت رعیت و مالک شده است دو قسمتش است آقایان امریکائیها اظهار می‌کردند که ما می‌خواهیم مالیاتها را متحدالشکل بکنیم ما هرچه در کمیسیون گفتیم که تقسیمات مملکت اساسا متحد الشکل
نیست که عوائد دولتی را متحد الشکل کنند در نتیجه در ماده اول قرار شد که قبل از تقسیم مالیات گرفته شود و همین مسئله باعث دردسر مالک و رعیت شد عرض کنم این قبل از تقسیم هیچ تفاوت نمی‌کند با آن صدی هفت که پیشنهاد شده اس از عایدات مالکانه گرفته شود برای این که حال هم قبل از تقسیم از مالک می‌گیرند ولی یک فرقی دارد مالکین آذربایجان اساسا گاه از رعیت نمی‌گیرند و رعی هم زیر بار نخواهد رفت که گاه خرورا دو ریالی را بدهد آن وقت می‌روند از مالک کاه را مطالبه می‌کنند رد صورتی که مالک عایدی کاه ندارد در قسمت دیگر در دهاتی که در اطراف شهر و سایر جاها هست مخصوصا در اطراف قزوین مالک جریبانه می‌گیرد از هر دوهزار و چهار صد ذرع مالک دوازده قران جریبانه می‌گیرد مالیاتی که فعلا برای او وضع شدهه است بیشتر از مبلغ بیست و پنج قران می‌شود و بای یک چیزی هم مالک روی آن چیزی که از رعیت می‌گیرد بگذارد و مالیات بدهد پس اگر مطابق این طرحی که پیشنهاد شده فقط قائل شوید که از سهم مالکانه گرفته شود هر قدر باشد تمام قضایا حل می‌شود بنابراین بنده هیچ مانعی نمی‌بینم که در همین ماده اول آقایان رأی بدهند که از سهم مالکانه هر قدر هست مالیات گرفته شود به علاوه یک زحمت دیگر به هم برای مردم فراهم شده است که الان بین مالک و رعیت هم اختلاف است چون همین کلمه قبل از تقسیم را بعضی از ملاکین به رعایا تحمیل می‌کنند که شما هم باید از سهم کار خودتان مالیات بدهید در صورتی که مجلس مالیاتی برای کار وضع نکرده است پس بنده تقاضا می‌کنم از آقااین که موافقت بکنند راجع به فوریت این لایحه که اسباب زحمت یک مشی مردم فراهم شده باشد (خندهٔ نمایندگان)
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
افسر – بنده مخالفم
رئیس – بفرمایید
افسر – عرض کنم چون آن قانون در دست همه آقایان نیست و نمی‌توانند مطالعه کنند چطور می‌شود بدون بحث زیاد رأی داد بنده در خود قانون ودر فوریتش حرف دارم ولی حالا نمی‌خواهم وارد شوم و عرض می‌کنم باید بیشتر مذاکره و بحث بشود و مطلب معلوم شود که آیا قانون دیگری می‌آید یا فقط منحصربه همین است
رئیس – آقای احتشام زاده احتشام زاده – این پرواضح است بعضی از آقایان نظر دارند که فعلا این قانون ممیزی باید اصلاح شود و بعضی دیگر از آقایان نظرشان این است که با این که دولت قانون الغاء مالیاتهای ارضی را آورده است دیگر احتیاجی به اصلاح قانون ممیزی و مطالعه آقایان نیست برای این که این مطالعه آقایان فوت می‌شود در صورتی که اگر این فوریت تصویب شود به کمیسیون مراجعه می‌شود ودر آن جا در مسئله بحث خواهد شد و بالاخره کاملا قضیه حلاجی شده به مجلس برخواهد گشت
رئیس – آقای فیروز آبادی مقصود از ختم جلسه این است که پس از تعیین تکلیف این لایحه ختم شود یا خیر
فیروز آبادی – چون این قانون الان تازه آمده است و صدر و ذیل آن را نمی دانیم قانون بلدیه ده جلسه درش گفتگو شده و همین امروز تمام می‌شد نمی دانم چه شد که رأی دادند آن بماند و این مسئله مطرح شود در حالتی که هیچ یک از آقایان در این مسئله مطالعه نکرده‌اند این است که بنده پیشنهاد کردم جلسه ختم شود که مطالعه در این امر بکنیم بعد بیاییم رأی بدهیم
رئیس – آقای دادگر
دادگر – با این که غالب آقایان سابقه طولانی نسبت به مجلس دارند گاهی نمی دانم چرا اشتباه می‌کنند و یک مسئله را فراموش می‌کنند مگر قابل توجه شدن و ارجاع به یک کمیسیونی شدن معنایش این است که به همین وضعیت تمام شود خیر تازه می‌رود برای تحقیق و اقدام و قضیه که به کمیسیون مراجعه می‌شود اگر به فورتی هم باشد باید کمیسیون مطالعه کند و تحقیق کند و بعد از آن که مطالعه و تحقیق کرد راپرت آن کار را با ادله‌ای که برای این کار درست کرده است به مجلس بدهد تازه در مجلس نفیا و اثباتا مسئله قابل مباحثه است ممکن است ردش کرد و ممکن است قبولش کرد بنابراین این چون وچرا برای آقای فیروز آبادی معنی ندارد به علاوه این که پیشنهاد فرمودید جلسه ختم شود همیشه بنده دیده‌ام خود آقا مقید هستند که صرفه مالی بشود در وسط یک کاری را قطع کردن که التزام دارد در موقع دیگر این قطع تکرار شود ضرر مالی خواهد داشت پس خوب است آقا هم پیشنهاد خودشان را مسترد بدارند
رئیس – رأی می‌گیریم به ختم جلسه آقایانی که موافقند قیام فرمایند (چند نفری برخاستند)
رئیس – تصویب نشد رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند اغلب قیام نمودند رئیس – اکثریت است رأی گرفته می‌شود به فوریت قسم اول آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند (جمع کثیری برخاستند)
رئیس – تصویب شد
بعضی از نمایندگان – حالا ختم جلسه
رئیس – یک پیشنهادی راجع به دستور رسیده است قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای افشار
پیشنهاد می‌کنم لایحه مربوطه به تعمیم روشنایی که خبر آن چندی است طبع و توزیع شده است جزو دستور روز سه شنبه در درجه اول گذارده شود
بعضی از نمایندگان –(با همهمه) بعد از قانون بلدیه
رئیس – پیشنهاد جمعی از آقایان (این طور خوانده شد)
پیشنهاد می‌داریم در جلسه آینده اول دستور لایحه بلدیه مطرح شود
جمعی از نمایندگان – صحیح است
رئیس – می‌فرمایید بلدیه مقدم باشد (نمایندگان – صحیح است)
رئیس – بعد هم پیشنهاد آقای افشار (مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
قانون
اجازه پرداخت یک دوازدهم بودجه‌ها و اعتبارات مصوب ۱۳۰۵ بابت مخارج مملکتی دردی ماه ۱۳۰۶
مصوب ۸ بهمن ماه ۱۳۰۶
ماده واحده – وزارت مالیه مجاز است مخارج مملکتی را برای یک ماهه دی ۱۳۰۶ به میزان یک دوازدهم بودجه‌ها و اعتبارات مصوب ۱۳۰۵ و برطبق قوانینی که شامل این قبیل پرداخت‌ها می‌شود به رسم علی الحساب بپردازد این قانون که مشتمل در یک ماده است در جلسه هشتم بهمن ماه یک هزار و سیصد و شش شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس – شورای ملی حسین پیرنیا