مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ اسفند ۱۳۳۴ نشست ۲۱۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری هجدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ اسقند ۱۳۳۴ نشست ۲۱۳

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره ۳۲۳۰

۲شنبه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۳۴

سال دوازدهم

شماره مسلسل ۲۱۳

دوره هجدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

جلسه ۲۱۳

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه هشتم اسقند ۱۳۳۴ نشست ۲۱۳

مجلس یکساعت و سی و پنجدقیقه قبل از ظهر بریاست آقای اردلان (نایب رئیس) تشکیل گردید.

فهرست مطالب:

- تصویب صورت مجلس

۱- تصویب صورت مجلس.

نایب رئیس- اسامی غائبین جلسه ذیل قرائت می‌شود. (بشرح زیر خوانده شد):

غائبین بااجازه- آقایان: خزیمه علم، دکتر جزایری، امید سالار، صارمی، رضائی، پیراسته، دکتر پیرنیا، مهندس ظفر، سرمد، عبدالرحمن فرامرزی، محمودی، خرازی، کیکاوسی، محمود ذوالفقاری، ثقةالاسلامی، صادق بوشهری، صدقی، موسوی، احمد صفائی، محمود افشار، مکرم، بوربور، شادمان، تفضلی، امامی، خوئی، اورنگ، سلطانی.

غائبین بی‌اجازه – آقایان: اریه، شیبانی، مهندس شاهرخشاهی، برومند، قوامی.

دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: کریمی، زنگنه، دولتشاهی، جلیلوند، قراگزلو، حائریزاده.

نایب رئیس- نسبت بصورت جلسه قبل اعتراضی نیست؟ (حائریزاده: بنده عرضی دارم) بفرمایید.

حائریزاده – در عرایضی که من راجع بجاده سوم کردم یک اشتباهات مختصری در مطبعه شده تصحیح می‌کنم و می‌دهم باداره تندنویسی.

نایب رئیس- بسیار خوب آقای کریمی.

کریمی – پیشنهادی بامضای بیست نفر از آقایان نمایندگان در پانزده روز قبل تقدیم ریاست شده‌است راجع بمقدم داشتن گزارش کمیسیون نظام این را خواهش می‌کنم جزو دستور قرار بدهید مطرح بشود.

نایب رئیس- این مربوط بصورت مجلس نبود صورت مجلس تصویب می‌شود. سؤالات مطرح است آقای سلطانمراد بختیار. (نمایندگان: دستور، دستور).

نایب رئیس- سؤالات هم جزء دستور است ممکن است برای جلسه بعد بماند (سلطانمراد بختیار: دستور را عوض کنید چون سؤالات هم جزء دستور است).

- بقیه مذاکره در ماده واحده مربوط بجاده سوم تهران – تجریش

۲- بقیه مذاکره در ماده واحده مربوط بجاده سوم تهران – تجریش.

نایب رئیس- ماده واحده مربوط بجاده سوم مطرح است. پیشنهادات قرائت می‌شود پیشنهاد آقای حائریزاده. (بشرح زیر قرائت شد):

• تبصره ذیل را برای الحاق بماده واحده پیشنهاد می‌نمایم. تبصره ۴- اراضی دولتی مشمول مقررات فوق نبوده و ۱۲۰ متر جاده مجاناً بتصرف شهرداری داده خواهد شد. حائریزاده.

نایب رئیس- آقای حائریزاده بفرمایید.

حائریزاده – این مرض قانونگذاری در مملکت ما یک مرضی شده‌است که ما قانون را اجراء نمی‌کنیم ولی هر روز میآئیم و قانون را عوض می‌کنیم یک قانون توسعه معابری در دوره نهم در مجلس در زمان اقتدار شاه سابق گذشته بود راجع باحداث و توسعه معابر و خیابانها، در آنجا تمام این مقررات را راجع بمعابر پیش‌بینی کرده‌است که چه جور اراضی را بگیرند قیمتش را چه جور بدهند چه جور ارزیابی بشود و چه بکنند تمام اینها در آنجا پیش بینی شده‌است حالا همینطور که دخالت کردن قوه مجریه در قوه قضائیه و در قوه قانونگذاری جایز نیست همینطور شهرداریها خودشان یک مقرراتی یک انجمنی و یک قانونی دارند که باید طبق آن عمل کنند ما آمده‌ایم اینجا یک قانونی آورده‌ایم بگذرانیم برای یک مورد خاصی که یک جائی را جزء حوزه شهر تلقی کنیم این جزو وظایف شهرداری نیست من شنیده‌ام که قدیم میخکوبی هم شده‌است و خط سیر هم معلوم شده چیزی نبوده که بیائیم وقت صرف این کار بکنیم دو سه موضوع است که شکایت می‌کنند یکی راجع بکسانی که هزار متر اراضی ارزان قیمت خریده‌اند و چند سال است عمارت ساخته‌اند ومنزل کرده‌اند اینها شکایت می‌کنند که چرا ما که رفته‌ایم و بیابانها را آباد کرده‌ایم و سکنی گرفته‌ایم میائید بما تعدی می‌کنید؟ و ۱۲۰ متر وسط را از ما می‌گیرید و چهل متر طرفین را هم از ما می‌گیرید و بدیگری می‌فروشید راست است که چهل متر ما مشرف بخیابان می‌شود و قیمتش بالا می‌رود و تفاوتش مال خودما می‌شود چرا میایید از ما می‌گیرید و خراب می‌کنید و بدیگری می‌فروشید تفاوت قیمت را از خود ما بگیرید ما رفته‌ایم درخت کاشته‌ایم و عمارت ساخته‌ایم اینها حرفشان حسابی است از یکعده محتکری که اراضی در یدشان است اگر از آنها بگیرید من صددرصد موافقم اشخاصی که آمده‌اند و اراضی بایر را بعنوان مالک تصرف کرده‌اند اینها را از دیدشان بیرون بکنید بقیمت چند سال پیش این اشکالی ندارد ولی کسانی که رفته‌اند دست دوم و سوم هزار متر و پانصد متر خریده و عمارت ساخته‌اند من نمی‌دانستم که عمارت ساخته‌اند در این چند روزه عده زیادی بمن مراجعه کردند و گفتند که ما رفته‌ایم و توی دره‌ها دو سه هزار متر خریده‌ایم خانه درست کرده‌ایم درخت کاشیتم چاه زدیم حالا می‌آیند از دست ما می‌گیرند تا ساختمانهای ما را خراب کنند این برخلاف عدل وانصاف است ما چه کرده‌ایم غیر از آبادی در این مملکت؟ باید بما جایزه بدهند که توی بیابان رفته‌ایم آبادی کرده‌ایم دولتی که خودش نمی‌سازد ما رفته‌ایم قرض کرده‌ایم و توی بیابانها خانه ساخته‌ایم و سکونت کرده‌ایم و توی بیابانها خانه ساخته‌ایم و سکونت کرده‌ایم جهت ندارد یک قسمت از اراضی بوده‌است که مال دولت بوده‌است مثل این اراضی عباس آباد که تقسیم کردند و بافسران دادند و یک قسمتش را باشخاص داده‌اند آن قسمتش که متعلق بدولت است مشمول مقررات کردن که معنی ندارد دولت که با خودش نباید معامله بکند آن ۱۲۰ متری که مال خیابان است منتقل می‌کند بشهرداری و مازادش را دولت می‌فروشد یا ساختمان می‌کند و یا به اشخاص می‌فروشد آن بحثی است علیحده ما در هر قانونی نباید فکر کنیم که چه جوری جیب مردم را بزنیم ما دستگاه دولتمان دستگاه شهرداریمان برای اصلاح کار مردم است نه اینکه مردم را لختشان کنیم وقتیکه دولت با سوء نیت رفتار می‌کند مردم هم برای فرار از قانون و مالیات هزار حقه می‌زنند ما باید ببینیم شهر چه لازم دارد راست است شهر یک خیابان وسیعی که گردشگاههای داشته باشد لازم دارد تهران دویست هزار نفر جمعیت داشته‌است و حالا یک میلیون و نیم جمعیت دارد و گردشگاههای فعلی کافی نیست و یک بلواری لازم دارد یک خیابان وسیعی لازم دارد ولی ما باید یک رویه‌ای اتخاذ نکنیم که مردمی که رفته‌اند توی بیابان زحمت کشیده‌اند درخت کاشته‌اند عمارت ساخته‌اند حقوق اینها تضییع بشود این مطلب را لازم است بعرض برسانم حالا شنیدنش با آقایان است.

نایب رئیس- آقای وزیر کشور.

وزیر کشور(علم)- خوشبختانه آقای حائریزاده لزوم این جاده را تایید فرمودید و بنده گمان می‌کنم که این مطلب مورد تایید کلیه آقایان نمایندگان محترم است (صحیح است) البته شما هر کار مثبتی که بخواهید در این مملکت بکنید بهر حال بیک عده‌ای حالا بنده عرض نمی‌کنم بمنافع غیر مشروعشان، بمنافع مشروعشان برمیخورد یک کسی خانه‌ای ساخته‌است که خراب می‌شود ما که بمفت خراب نمی‌کنیم قیمت زمین را می‌دهیم قیمت خانه را می‌دهیم حالا اگر اشخاصی از سال ۱۳۳۳ تاکنون بعد از اعلان شهرداری خانه ساخته‌اند اگر اینجور اشخاصی باشند البته پول اعیانی خانه شان داده نخواهد شد همانطور که در متن قانون هست ولی غیر از این ما نظری نداریم که بکسی بی جهة ندهیم.

نایب رئیس- آقای وزیر کشور راجع بپیشنهاد هم جواب می‌دهید.

وزیر کشور- اما اینکه فرمودند که اراضی دولتی اگر در مسیر جاده باشد بلاعوض بشهرداری واگذار بشود البته بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم و این یک پیشنهادی است که بنفع شهرداری است البته این یک مطلبی است ولی از دولت بدولت را می‌خواهم عرض کنم که شهرداری مؤسسه دولتی نیست خود جنابعالی توجه فرموده‌اید، اما بهر صورت بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم چون بنفع شهرداری است اما برای استحضارتان عرض می‌کنم که غیر از اراضی عباس آباد و اراضی نظامی که متعلق بقسمتهای ارتش است اراضی دیگری در آنجا نیست بهر صورت بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم چون بنفع شهرداری است.

نایب رئیس- آقای ارباب مخالفید؟ (ارباب: خیر) آقای شوشتری مخالفید؟ (شوشتری: بلی) بفرمایید.

شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم. اولا مکرر چه در مجلس شانزدهم و چه دراین مجلس جناب آقای حائریزاده و چه در مجلس سنا مذاکره کرده‌اند این بر دولت است که وارد شود به تحقیقات و اگر آنوقت وارد می‌شدند به تحقیقات و رسیدگی اراضی اطراف تهران، ما دچار این احتکار واین سفته بازی و این حقه بازیها اساسا نمی‌شدیم این اراضی لغت اراضی موات از نظر علم زراعت، از نظر علم زمین‌شناسی، از نظر علم عمران وجهاً من الوجوه از زیر اراضی سوهانک تا زیر هاشم آباد مرحوم عضدالملک تا زیر پل کن یک وجب اراضی موات نبوده زیرا نهصد کیلومتر مربع یعنی نهصت میلیون ذرع مربع این اراضی را تشکیل می‌دهد که قریب ۳۷۰ میلیونش مال دهات و قراء شمیران است مثل یاخچی آباد و طرشت و حسن‌آباد حاج کاظم فلاح و قریب دویست وخرده‌ای هم شهر طهران را تشکیل می‌دهد یعنی شهر فعلی تهران سابق ۶۰ کیلومتر مربع بود حالا دویست و چند کیلومتر مربع شده بقیه این اراضی جناب آقای وزیر کشور طبق اسناد دولتی و طبق قوانین دولتی، طبق سوابق موجود زیرنهر مرحوم حاج میرزا آقاسی زیر جوی محکوم بمالکیت از نظر قانون محکوم بماقبل است و بعد از آنکه جوی مرحوم میرزاآقاسی.

نایب رئیس- آقا استدعا می‌کنم از موضوع خارج نشوید اینکه مورد بحث نیست. شوشتری- من باید توضیح بدهم که اراضی دولتی چیست واراضی غیر دولتی چیست این اراضی اگر شهرداری این خیابان را احداث کرد بالملازمه این اراضی بدون این پیشنهاد هم در مالکیت شهرداری قرار می‌گیرد باید این را توضیح بدهم و مجلس شورای ملی باید توجه کند این اراضی بعد از آنکه مرحوم میرزایوسف مستوفی الممالک که جوی جدید را ساخت و مرحوم رضا شاه فقید روی مستند حاج میرزاآقاسی که نه سنگ تمام آب بتهران داده بود و مستوفق الممالک نهر کرج را ایجاد کرد و دو سنگ هم مستوفی الممالک آب بتهران داده بود والبته در عمل برخلاف اصول قانونی بود پس قانونیش کردند غرضم این است که توضیح بدهم این اراضی آنچه که بنچاق شده‌است آنچه که مشخص شده‌است مثل عشرت‌اباد مثل یوسف آباد بهجت آباد که محدود بحدود و طبق بنچاق است، بقیه اراضی کل و طرش ملک طلق دولت است و هر کس رفته ضبط کرده روی اسناد مداخله کرده دروغ گفته، غیر از آن پنج قطعه‌ای که مرحوم ناصرالدین شاه طبق فرمان بمرحوم حاج محتشم السلطنه و مقدم و حاج مخبرالسلطنه واگذار کرده‌است و غیر از آن چند خانه که به سادات اخوی داده بوده طبق قوانین و ثبت محاضر علمای روز تمام متعلق بدولت و مختص بدولتاست غیر از مثلا عشرت آباد و عباس آباد حاج امین الضرب است که حالا مال قشون است وزیر محترم جنگ اینجا نشسته‌است باید فکری کنید برای اینکه زاغه‌های عباس‌آباد حالا جزء شهر شده‌است قلعه مرغی و اینها باید برود بخارج شهر و قشون را باید شصت کیلومتر دورتر برد اینها همه مال دولت است و وقتیکه کشیدن این جاده محقق گردید بالملازمه روی قانون تقسیمات و روی قانون خاص شهرداری روی قانون توسعه معابر اینها جزء ملک شهرداری است و فرقی ندارد و النهایه النهایه دولت یک حقی مثلا اینها را جزء سرمایه بانک کشاورزی قرار داده‌است (زنگ رئیس)

نایب رئیس- آقای شوشتری در اصل پیشنهاد صحبت کنید و مختصر بفرمایید.

شوشتری- از این جهت بنده این تذکرات را لازم دیدم که عرض کنم که جناب آقای حائریزاده با حسن نیت این نظر را داده‌اند و نظرشان این است که یکعده سفته باز زمین خوار بلاغ الارضی که بحقه بازی و سندسازیهای ساختگی این اراضی را برده‌اند اینها طبعا ملک طلق دولت است النهایه یک پیشنهادی دادم باز هم استدعا می‌کنم سعی بفرمایید که این خیابان وسط تحقیقی نرود برای اینکه اشخاصی اگر بعد از آن اعلان آمده‌اند ساخته‌اند چه فرقی می‌کند که اینجا باشد یا آنجا اگر شما بخواهید که خسارت بدهید (زنگ رئیس).

نایب رئیس- آقا مجبورم جلوی صحبت شما را بگیرم با ارادتی که بشما دارم.

شوشتری- در آن ماده‌است که می‌فرمایید. جلیلی – آقای وزیر کشور قبول کردند.

نایب رئیس – مگر آقای وزیر کشور که قبول کرد من نباید توضیح بدهم؟ شوشتری- رای می‌گیریم باین پیشنهاد یکبار دیگر قرائت می‌شود آقایان توجه بفرمایند. (پیشنهاد آقای حائریزاده مجددا بهمان شرح قرائت شد).

نایب رئیس- اجازه بدهید این مفهوم مخالف دارد یعنی بقیه از ملک دولت خارج است ای داد توجه نمی‌کنید بقیه را دادید بمملکت اشخاص، توجه نمی‌کنید.

نایب رئیس- رای می‌گیریم باین پیشنهاد آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد).

• پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر بماده واحده افزوده شود: و در غیاب انجمن شهر یک نفر نماینده عالی رتبه از اداره کل ثبت بجای نماینده انجمن شهر در هیئت مذکور شرکت و انجام وظیفه خواهد نمود. صدرزاده. شوشتری- آقای صدرزاده.

صدرزاده- در جلسه گذشته تذکر دادم که برای اختلافاتی که بین مالکین و شهرداری راجع ببهای اراضی ایجاد می‌شود ۳ نفر کارشناس تعیین خواهد شد یک نفر از طرف صاحب زمین یا صاحب خانه یکی از طرف شهرداری و یک نفر هم بقید قرعه تعیین خواهد شد تا در کمیسیون حل اختلاف یا برای اختلافات بطور مطلق شرکت کند. در این جا یک هیئت حل اختلافی در نظر گرفته شده‌است که یک نماینده از طرف انجمن شهر و یک نماینده از وزارت کشور و یک نفر از وزارت دادگستری، چون الان انجمن شهر تهران تشکیل نشده و مطابق قانون استقلال شهرداریها نماینده وزارت کشور بجانشینی از شرکت خواهد کرد مناسب نیست که از یک وزارتخانه دو نماینده شرکت کند این است که بنده پیشنهاد دادم که تا زمانی که انجمن شهر تشکیل نشده‌است در غیاب انجمن شهر یک نفر مامور عالی رتبه از ثبت اسناد در این هیئت حل اختلاف باشد.

نایب رئیس- آقای وزیر کشور.

وزیر کشور- بنظر بنده این اشکال حضرتعالی باقی می‌ماند بجهت اینکه نماینده دادگستری و ثبت باز یکی می‌شود برای اینکه هر دو نماینده یک وزارتخانه می‌شوند مگر اینکه بفرمایید که نماینده دادگستری یک خبره باشد و نماینده ثبت عضو ثبت اسناد باشد عضو ثبت تهران باشد (صدرزاده: منظور عضو عالی‌رتبه‌است) پس نماینده دادگستری باشد؟ (صدرزاده: خودوزارت دادگستری تعیین می‌کند) پس خواهد شد نماینده وزارت کشور و نماینده ثبت (صدرزاده: نماینده وزارت دادگستری و نماینده علی رتبه از ثبت اسناد) بنظر بنده دوباره از یک وزارتخانه می‌شود دو نماینده واین اشکال باقی می‌ماند. پیشنهاد دیگری بفرمایید قبول می‌کنم چون این باز هم اشکال دارد از یک وزارتخانه دیگر واز یک محل دیگر بفرمایید چون باین ترتیب اشکال باقی خواهد ماند.

نایب رئیس- آقای سلطانمراد بختیار مخالفید؟ (سلطانمراد بختیار: بلی) بفرمایید. سلطانمراد

بختیار- بنده قربان با پیشنهاد جناب آقای صدرزاده مخالفم از دو جهت یکی اینکه علی‌الاصول هر چقدر تعداد اشخاص بیشتر باشد دخالت آنها بیشتر می‌شود و اشکالات بیشتر می‌شود و در درجه دوم قربان تمام زمینهای تهران که از بین رفته‌است مسئول این کار اداره ثبت اسناد بود و تمام عیوبات در ثبت اسناد بوده‌است این جعل اسنادی که شده‌است این زمینهایی را که زمین خوارها برده‌اند و خورده‌اند تام اینها با بند و بست و باشرکت ثبت اسناد بوده‌است (صحیح است) و بدترین دستگاهی که ما داریم الساعه ثبت اسناد است و با این مامورین هم که دارد حتی یک نفر هم نیست که شایستگی چنین شغلی را داشته باشد این است که بنده با این کار مخالفم و معتقدم اگر هم جناب آقای وزیر کشور فرمودند یک نفر از مامورین عالیرتبه وزارت دادگستری باشد چون حالا می‌خواهند عیبی ندارد ولی اگر مامور ثبت آمد بدون رودربایستی یک مقداری سند جعلی درست می‌شود و زمینهای جاده سوم را هم خواهند خورد (صحیح است)

نایب رئیس- رای می‌گیریم باین پیشنهاد.

وزیر کشور – اجازه می‌فرمایید بنده دو کلمه توضیح بدهم؟

نایب رئیس – بفرمایید.

وزیر کشور – بنده نسبت به ثبت اسناد این اندازه بدبین نیستم، دستگاه دولتی است ولی مخالفت بنده با این پیشنهاد از لحاظ این است که دو نفر از وزارت دادگستری خواهد بود و باز کمیسیون یک طرفه خواهد بود بنده می‌خواستم خواهش کنم که این پیشنهاد را مسترد بفرمایند.

صدرزاده- بنده پیشنهادم را مسترد می‌کنم.

نایب رئیس- پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• مقام محترم ریاست – پیشنهاد می‌کنم: تبصره- کوچه‌های احداثی و معابر موجود غیر قابل تغییر است و دعواهای افراد ار شهرداری طبق قانون توسعه معابر حل و فصل می‌نماید. شمس قنات‌آبادی.

نایب رئیس- آقای شمس قنات آبادی (عده‌ای از نمایندگان: نیستند) پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود: (بشرح زیر قرائت شد):

• پیشنهاد می‌کنم تبصره ۲ بطریق ذیل اصلاح شود: تبصره- افزایش بهای زمینهایی را که در دو طرف جاده تازه تهران، شمیران واقع شده‌است تا عمق دویست متر از محور جاده طبق ماده ۸ قانون توسعه معابر شهرداری اخذ خواهد کرد. دکتر افشار.

نایب رئیس-آقای دکتر افشار.

دکتر افشار- منظور بنده از این پیشنهاد این بود که چون ماده ۸ قانون توسعه معابر شرایطی قائل شده‌است برای اینها شهرداری می‌تواند اضافه قیمت را دریافت کند واین شرایط اجرایش در بعضی موارد برای شهرداری بخصوص در جاده جدید گرانتر خواهد شد از مبلغی که بعنوان اضافه قیمت دریافت خواهد کرد چون در این اضافه قیمت همان‌طور که اطلاع دارید فقط سی درصد شهرداری دریافت خواهد کرد و هفتاد درصدش متعلق بهمان صاحبان اراضی خواهد بود و برای این سی درصد شرط اینست که یک کوچه‌ها وخیابانهایی بآن اراضی داده بشود تا اینکه بتواننداین سی درصد را از آنان مطالبه بکنند این بعقیده بنده زائد است واین پیشنهادی که بنده کردم برای این است که این اضافه قیمت را سی درصدش را شهرداری بتواند بگیرد بدون اینکه اجباری داشته باشد که برای این اراضی تا صد متر فاصله یک کوچه‌ها یا خیابانهائی احداث کند و بعد از احداث آن خیابانها حق دریافت این سی درصد را داشته باشد این است که بنده پیشنهاد می‌کنم که این اضافه حقی که بهر حال مسلما ایجاد خواهد شد سی درصدش را بدون شرط و قید بپردازند بشهرداری و هفتاد درصدش مال آقایانی می‌باشد که صاحب زمین هستند.

نایب رئیس- آقای شوشتری مخالفید؟

شوشتری – بلی.

نایب رئیس- بفرمایید.

شوشتری – پیشنهاد آقای دکتر افشار با اصل قانون پیشنهادی مغایرت پیدا می‌کند زیرا در اصل قانون ما ۲۰۰ متر گفتیم ۱۲۰ متر احداث خیابان می‌شود به آن قیمت یعنی دویست متر باین کیفیت خریداری می‌شود بقیمت بهمن ماه ۳۲ درصد و بیست مترش مختص خیابان می‌شود و دو چهل مترش فروش می‌شود بقیمتی که البته ترقی پیدا می‌کند شاید بهشت برابر یا ده برابر و جبران آن را می‌کند آنوقت اگر برویم بگوییم دویست متر از هر طرف از اصل محور، آن قانون اولیه را مخدوش و متزلزل می‌کند بعلاوه در شهرداری موضوع حق تشرف، حق اشراف را که ما ملاحظه کردیم آن کسی که اهل شهرداری است میداند قسمتها فرق می‌کند در گرفتن، جلو یک صورت است وسطهایش یک صورت عقبهایش یک صورت است ما نباید دست شهرداری را ببندیم بیک صورتی که همان صورت ناظر باین تکلیف باشد و اینها نفهمند برای عمران شهر چکار بکنند. اما باید ارفاق بشود قیمت پائین بیاید. قیمت بالا برود اینها همه از نظر اصول باید رعایت بشود بعقیده من موضوع احداث خیابانهای فرعی طبق قانون توسعه معابر خودش یک مختصات خاصی دارد ما چرا آنرا متزلزل کنیم بناء علیهذا بعقیده من با حسن نیتی که آقای دکتر افشار دارا هستند این پیشنهاد چون اصل قانون را متزلزل می‌کند وارد نیست.

نایب رئیس – جناب آقای وزیر کشور.

وزیر کشور- این پیشنهادی که آقای دکتر افشار فرمودند چون این تبصره‌ای که سابقا تصویب شده‌است مستند به ماده هشت قانون توسعه معابر است و اگر مشرف شد می‌توان گفت واگر مشرف نشد نمی‌توان گرفت بنظر بنده نمی‌آید که با آن تبصره‌ای که مجلس امروز تصویب فرمودند احتیاج داشته باشیم که به پیشنهاد حضرتعالی اینجا توجه بکنیم اما با وصف بر این چون بنفع شهرداری است بنده قبول می‌کنم.

نایب رئیس- پیشنهاد دومرتبه قرائت می‌شود تا رای گرفته شود (پیشنهاد مجددا بشرحی که گذشت قرائت شد)

نایب رئیس- آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) رد شد پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• مقام محترم ریاست محترم مجلس شورای ملی: پیشنهاد می‌نماید، در سطر دوم از ماده واحده مربوط بجاده سوم تهران – تجریش در سطر دو بجای بهمن ماه ۱۳۳۲۴ بهمن ماه ۱۳۳۲ گذارده شود. دکتر مشیر فاطمی.

نایب رئیس- این پیشنهاد بهمین صورت قبلا تصویب شده‌است پیشنهاد دیگری قرائت بفرمایید. (بشرح زیر قرائت شد)

• چون جاده‌های اطراف تهران با احتیاجات امروزی شهر تهران متناسب نیست پیشنهاد می‌کنم تبصره زیربماده واحده اضافه شود: جاده تهران بکرج بعرض ۶۰ متر و جاده تهران بمازندران تا سرخ حصار بعرض شصت متر وسعت داده شود. و جاده فعلی تهران به بیسیم نجف‌آباد بعرض ۶۰متر تا شهر ری امتداد یابد شهرداری تهران مکلف است بر اساس مقررات قانون جاده‌های مذکور را احداث کند. مشایخی، دکتر بینا، سهرابیان، بوربور، کدیور، دکتر آهی، دکتر نیرومند، مکرم، عمیدی نوری.

نایب رئیس- آقای مشایخی.

مشایخی – اجازه بفرمایید آقای دکتر بینا صحبت بفرمایند.

نایب رئیس- بسیار خوب آقای دکتر بینا.

دکتر بینا- استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمایید کاری که من در هفته قبل عرض کردم در اینجا می‌شود و پیش‌بینی آینده را می‌کنیم. این پیشنهادی که شده‌است باری شهرداری واهالی تهران و وزارت کشور فوق‌العاده مهم است چون امروز اگر این جاده‌ها احداث نشوددرآتیه شهرداری تهران مکلف است این جاده‌ها را متری ۲۰ تومان و سی تومان خریداری کند و اگر ملاحظه بفرمایید تمام تصادفاتی که رخ می‌دهد در جاده تهران – کرج یا جاده تهران – ری یا تهران بسرخ حصار می‌شود (صحیح است) و اگر مملکت صنعتی بشود و در کرج کارخانجات صنعتی درست بشود از شهر ری تمام مصالح می‌آید و تمام راههای عمده کشور از شهر ری می‌رود بنده در کرج و در سرخ حصار بجز در حضرت عبدالعظیم که در آتیه ممکنست یک متر و نیم جا پیدا بکنم هیچ زمینی ندارم و هیچ جا ندارم ولذا خواهش می‌کنم از آقایان که توجه بفرمایندو باین پیشنهاد رای بدهند سی چهل نفر از آقایان نمایندگان این پیشنهاد را امضاء کرده‌اند و حالا که آقایان برای تهران بشمیران فکر می‌کنند اطراف تهران را هم منظور بفرمایند و باین پیشنهاد رای بدهند از جناب آقای وزیر کشور هم تقاضا می‌کنم که در این مورد موافقت بکنند چون این یکی از قوانین خیلی خیلی نافع و مترقی برای شهر تهران است اطراف طهران را با این قانون جاده‌هایش را تفویض بکنند و برای آتیه شهر تهران یک خدمتی در دوره ۱۸ انجام داده باشیم.

نایب رئیس- آقای وزیر کشور بفرمایید.

وزیر کشور- اگر آقایان باین ساختمانهایی که بین کرج و تهران و شهر ری و تهران و سرخ حصار و تهران می‌شود توجه بفرمایند بنظر من قبول می‌فرمایند که این پیشنهاد بسیار منطقی و درستی است چون با این ترتیب که این ساختمان‌ها پیش می‌رود بنده یقین دارم که این راهها تنگ خواهد شد و حتی احتیاج خواهد بود که بعدها دو جاده باشد ولی یک نکته هست که اگر شهرداری مکلف بشود باید بلافاصله عمل کنیم و این از عهده شهرداری برنخواهد آمد بنده استدعا می‌کنم مکلف است را می‌تواند بفرمایید. ما موافقیم. (مشایخی: بفرمایید تا چند سال؟)

نایب رئیس- آقای دکتر سیدامامی مخالفید بفرمایید.

دکتر سیدامامی- همانطور که جناب آقای وزیر کشور فرمودند اگر این اشکال نداشت پیشنهاد بسیار خوبی بود ولی وقتی که ما یک پیشنهاد می‌دهیم باید ببینیم واقعا عملی هست یا نیست آیا شهرداری می‌تواند اطراف آن زمین را بخرد و زمینهایی است که ساخته شده دیوار کشیده‌اند یا کارخانه احداث شده‌است و گمان می‌کنم که چنین کاری برای شهرداری امکان نداشته باشد ضمنا خواستم بآقایان تذکر بدهم که شما را بخدا تا می‌توانید جلوی تماس مامورین دولت را با مردم بگیرید و تماس مامورین را کمتر بکنید راحتی مردم را فراهم بکنید تمام این پیشنهادات بنفع کارمندان و اعضاء دولت تمام می‌شود یک کاری بکنید که تماس کمتر بشود و در نظر بگیرید که پیشنهاد عملی است یا نه اینست که اگر یک مهلتی داده بشود برای این پیشنهاد که مثلا در مدت چهار سال یا پنجسال باشد بنده موافقم مثلا معین بکنید در عرض پنجسال شهرداری موظف باشد در صورت امکان این جاده را عریض بکند (دکتر بینا: در ظرف پنجسال می‌تواند بگذارید) در اینصورت بنده موافقم باین ترتیب بنده گمان می‌کنم که عملی شود.

دکتر بینا- در ظرف پنجسال مکلف است بگذارید.

وزیر کشور – می‌تواند.

دکتر بینا- در ظرف پنجسال می‌تواند بگذارید.

وزیر کشور- بنده قبول می‌کنم.

نایب رئیس- اما این که می‌تواند خیلی کشدار می‌شود تمام معاملات را راکد می‌گذارد باید تکلیفش روشن باشد یا بکند یا نکند والا می‌تواند که درست نیست هر وقت دلش خواست می‌تواند و هر وقت دلش نخواست نمی‌تواند مکلف است در ظرف پنجسال.

دکتر بینا – بلی صحیح است مکلف است در ظرف پنجسال.

نایب رئیس- پیشنهاد با اصلاح یکبار دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• جاده تهران بکرج بعرض ۶۰ متر جاده تهران بمازندران تا سرخ حصار بعرض ۶۰متر وسعت داده شود و جاده فعلی تهران ببیسیم نجف آباد بعرض ۶۰ متر تا شهر ری امتداد یابد شهرداری تهران مکلف است بر اساس مقررات این قانون در ظرف پنجسال این کار را انجام بدهد (مشایخی: از دو طرف وسعت داده شود)

نایب رئیس- رای می‌گیریم باین پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام کنند (چند نفر برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• پیشنهادمینمایم از تاریخ سوم اسفند ماه ۱۳۳۴ که بخشودگی اراضی کمتر از پانصد متر از پرداخت حق مرغوبیت تصویب شده‌است اگر معاملاتی بمنظور فرار از پرداخت حق قانونی بصورت تفکیک یا تقسیم قطعات بیش از پانصد متر بقطعات کوچکتر انجاام بشود شامل این قانون نخواهد بود. سالار بهزادی.

- تقدیم لایحه بودجه کل کشور از طرف آقای وزیر دارائی و ارجاع آن بکمیسیون بودجه

۳- تقدیم لایحه بودجه کل کشور از طرف آقای وزیر دارائی و ارجاع آن بکمیسیون بودجه.

نایب رئیس- نظر باهمیت پیشنهاد بودجه کل کشور جناب آقای وزیر دارائی می‌خواهد بیاناتی بفرمایند بنابراین شما بیانتان را بفرمایید. بقیه مذاکرات لایحه بعد شروع خواهد شد.

وزیر دارائی – آقایان محترم افتخار دارم بودجه کل کشور راجع بسنه ۱۳۳۵ را بمجلس محترم شورای ملی تقدیم می‌کنم و ضمنااز آقایان اعضای محترم کمیسیون بودجه و سپس از کلیه آقایان محترم استدعا دارم که در رسیدگی و تصویب این لایحه حتی المقدور سرعت بخرج بدهند برای اینکه دولت بتواند در آغاز سال جدید بودجه مصوبه رادردست داشته باشد (صدرزاده: بودجه متعادل)

نایب رئیس- بکمیسیون بودجه ارجاع خواهد شد.

- بقیه مذاکره در ماده واحده مربوط بجاده سوم تهران – تجریش

۴- بقیه مذاکره در ماده واحده مربوط بجاده سوم تهران – تجریش.

نایب رئیس- بفرمایید آقای سالار بهزادی.

سالار بهزادی – عرض کنم در جلسه گذشته همکار محترم جناب آقای سعید مهدوی پیشنهادی فرمودند که اراضی تا پانصد متر که در سر جاده واقع می‌شود از پردات حق مرغوبیت معاف باشد البته از نظر حفظ حقوق اشخاصی که قبل از پیدایش این فکر ایجاد جاده سوم در این اراضی آمدند یک ساختمانهایی کردند این یک پیشنهاد خوبی بود و مجلس هم توجه کرد و حق هم همین بود ولی باید مضارش را هم پیش‌بینی کرد که اگر از روز تصویب این قانون اراضی وسیع را آمدند و تفکیک کردند و بقطعات کوچکتر از ۵۰۰ متر بنده ازاین نقطه نظر این پیشنهاد را تقدیم کردم استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایید پیشنهاد ایسنت که اگر از روز سوم اسفند که این پیشنهاد تصویب شده اراضی بزرگ تقسیم شد بقطعات کوچک آن حق تشرف را از ایشان بگیرند.

نایب رئیس- آقای کریمی مخالفید؟ (کریمی: بله قربان) بفرمایید.

کریمی – البته آقایان بنده دلیل ندارم که بخواهم از مالکیت زمین دفاع کرده باشم ولی معتقدم قوانینی که از مجلس مقننه می‌گذرد باید بسایر قوانین موضوعه کشور لطمه وارد نکند اصل مالکیت یک اصل محترمی است آقایان اینجا تصویب کرده‌اید که اراضی که در مجاورت این خیابان قرار می‌گیرد اگر پانصد متر بپائین بود معاف است از حق تشرف اگر پانصد متر زیادتر بود باید حق تشرف بدهد حالا مثلا اگر کسی صد هزار نفر اولاد داشت و صد هزار متر هم زمین داشت که این را قسمت بکند این آقا اصلا عملی نیست یک کسی که زمین بزرگ دارد می‌فروشد به قطعات ۴۰۰ متری شما می‌خواهید مانع خرید و فروش ملک بشوید مانع معاملات جاری مملکت هم می‌خواهید بشوید مانع معاملات جاری مملکت هم می‌خواهید بشوید بصرف اینکه یک کسی زیادتر از دو سه تا بچه دارد اگر کسی هزار و پانصد متر زمین داشت و این را بین سه تا بچه اش قسمت کرد بایستی معاف بشود و البته کسانی که دارای اراضی زیادی هستند بهیچ عنوانی نمی‌توانند از پرداخت حق تشرف فرار کنند که ما مجبور باشیم یک قانونی بگذرانیم که بسایر قوانین کشوری یک قانونی بگذرانیم که بسایر قوانین کشوری لطمه وارد بیاورد و از این جهت بنده با این پیشنهاد مخالفم.

نایب رئیس- جناب آقای وزیر کشور نظری دارید؟

وزیر کشور- بنده نظری ندارم بسته برأی مجلس است.

نایب رئیس- پیشنهاد یکبار دیگر قرائت می‌شود. (بشرح سابق قرائت شد) رای می‌گیریم، آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.

• اینجانب پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده واحده اضافه شود: تبصره – الف- اشخاصی که دارای زمین تا مساحت هزار متر هستند و زمین یا ساختمان واقع در آن در مسیر خیابان قرار می‌گیرد استحقاق بدریافت قیمت زمین و ساختمانرا طبق مظنه عادله بهمن ماه ۱۳۳۳ خواهند داشت. ب- هر گاه اراضی یا ساختمانهای مزبور در طرفین یکصد و بیست متر تا چهل متر قرار گیرد با پرداخت تفاوت بهای عادله بشهرداری قطعه مزبور در ملکیت خود آنها باقی خواهد ماند. ارسلان خلعتبری – بهبهانی.

نایب رئیس- آقای خلعتبری.

خلعتبری- پیشنهاد بنده دو قسمت است استدعا می‌کنم توجه بفرمایید مبنای قانون باید عدالت وانصاف باشد و هر جا که ممکن است عدالت وانصاف را باید در نظر گرفت نباید از این دو اصل خارج شد آقایان محترم توجه بفرمایید که شهرداری تهران یا بواسطه نداشتن وسائل و پول و یا بجهات دیگر برای مردم خانه و مسکن نتوانست تهیه کند واولین وظیفه شهرداریهای هر یک از ممالک اروپا یا آمریکا یا سایر ممالک تهیه خانه برای مردم است. مردمی پناهنده شده‌اند باطراف تهران برای ساختن خانه یک عده قلیلی از مستخدمین دولت از اعضای فرهنگ یا اشخاص دولت از اعضای فرهنگ یا اشخاص متوسط در یک قسمت از مسیر این خیابان خانه ساخته‌اند حالا این قانون سبب می‌شود که این خانه‌هایی که اینها ساخته‌اند اگر پروانه شهرداری نداشته باشند قیمت بآنان داده نمی‌شود. اگر پروانه داشته باشند مطابق نرخ ۳۲ داده می‌شود حالا آقایان از اینطرف توجه بکنید این قانون که ما وضع می‌کنیم با یک نیت بسیار صحیحی دو طرف دارد یک طرف دویست سیصد نفر هستند که در دره قشلاق، در آن تپه و ماهورها که آب ندارد برق ندارد اینها پناه برده‌اند بآنجا پانصد متر هزار متر زمین ارزان خریدند آنجا (دولتشاهی: خیلی هم ارزان نخریدند) سابق را عرض می‌کنم و خانه ساخته‌اند سالهاست خانه ساخته‌اند اینها خانه‌هاشان باید از بین برود و بقیمت ۳۲ باید بآنها داده شود چون قیمت ۳۲ باید بآنها داده شود چون قیمت ۳۲ یک قیمت نازلی بود نسبت به ۳۳ و ۳۴ و نسبت بحالا از آنطرف فرض را بیاوریم روی آنها که خارج از این چهل متری که شهرداری معین کرده‌است هستند یک مرتبه یک عده‌ای هستند که میلیونها متر زمین دارند هر کدام شاید در حدود متری چهل پنجاه تومان در اثر این قانون بآنها تعلق می‌گیرد. اینها که خارج از چهل متر هستند در این مدت کم یک عده‌ای مردم متوسط بیچاره که تا حدود هزار متر زمین دارند بقیمت ۳۲ بآنان می‌دهند و اگر پروانه نداشته باشند بکلی حقشان از بین می‌رود آنوقت این عادلانه نیست که چهار پنج نفر یک میلیون متر زمین بقیمت متری صد تومان بفروشند آنوقت آن اشخاصی که پانصد تا هزار متر دارند بکلی محروم بشوند بنده شهردار تهران بوده‌ام چند نفر از آقایان محترم جناب آقای دولت آبادی و آقایان دیگر شهردار تهران بودند هنوز هم شهرداری برای یک پروانه آنقدر اشکال می‌کند که خود آقای وزیر کشور اگر توجه بفرمایند متأثر می‌شوند الان که مردم می‌روند خانه بسازند حتی خانه‌های سیصد متری میگویند که باید قبض بیاوری که عوارض را پرداخته باشی و جلو این اشخاص را الان گرفته‌اند آنوقت اشخاصی که رفته‌اند در یک بیاناتی یک وقتی خانه ساخته‌اند حقیقة چون این قانون بچندنفر چند صد میلیون تومان فایده میرساند ولو اینکه شهرداری اعلان کرده باشد و اینها بعد از آن ساخته باشند آقا اینکه بنظر بنده موضوع فراموش شده‌ای بود عدالت اقتضا می‌کند که این پیشنهاد بنده را مجلس مورد توجه قرار بدهد چرا؟ چون ما یک قانون اساسی داریم یک مجلس سنا هم داریم که اگر تصمیمات ما عادلانه نباشد یا ایرادی داشته باشد یا بهانه‌ای باشد بهر حال از آنجا سالم برنخواهد گشت بنابراین باید توجه کرد این را که بنده عرض می‌کنم خلاصه اش این است اشخاصی که دارای زمین تا مساحت هزار متر هستند و زمین یا ساختمانشان واقعا در مسیر خیابان قرار می‌گیرد استحقاق دریافت قیمت زمین و ساختمان را طبق مظنه عادله بهمن ماه ۱۳۳۳ خواهند داشت بین ۳۲ و ۳۴ بهمن ماه ۱۳۳۳ حد وسطی گرفتیم که یک قدری مناسب تر از حالا باشد ولی از ۳۲ بیشتر است قسمت دوم یک حرف بسیار حساببی است هر گاه اراضی یا ساختمانهای مزبور در طرفین یک صد و بیست متر تا چهل متر قرار بگیرد یعنی تا چهل متر کسی خانه داشت یا زمین داشت با پرداخت تفاوت بهای عادله بشهرداری قطعه مزبور در مالکیت خودشان باقی می‌ماند و شهرداری تفاوتش را می‌گیرد آنوقت مردم هم راضی شده‌اند این پیشنهاد بنده با عدالت واصول منطبق است و استدعا می‌کنم جناب آقای وزیر کشور هم موافقت بفرمایند.

نایب رئیس- جناب آقای وزیر کشور.

وزیر کشور- پیشنهاد جناب آقای خلعتبری قسمت اولش خیلی منطقی است و اگر هم نظر آقایان محترم باشد ما پرداخت قیمت اراضی را روی بهمن ۳۴ گذاشته بودیم اینجا پیشنهاد فرمودید بهمن ۳۲ ما هم قبول کردیم چون بهر حال بنفع شهرداری بود و اگر زمینهایی که در حدود هزار متر در مسیر جاده باشد باز کاملا منطقی است که تمام قیمت داده شود چه بهمن ۳۳ چه بهمن ۳۴ بنده قبول دارم اما در قسمت دوم همانطور که بنده عرض کردم و اینجا توضیح دادم اصولا شهرداری در نظر ندارد که در آن چهل متر ساختمانی بکند حتی الامکان در نظر است که اینجا باغ باشد و اگر این پیشنهاد را بنده قبول بکنم ملاحظه می‌فرمایید که یک چیز قشنگی را که درنظر هست برای زیبائی شهر ایجاد شود مخدوش می‌کنیم یعنی یکی پانصد متر دارد می‌آید جلو و یکی هزار متر دارد می‌آید جلو بنابراین خواهش می‌کنم قسمت ب پیشنهاد را جنابعالی مسترد بفرمایید و قسمت الف را تصویب بفرمایید.

نایب رئیس- جناب آقای قنات آبادی (قنات آبادی: بنده عرضی ندارم) آقای سعید مهدوی مخالفید؟ (سعید مهدوی: بلی قربان) بفرمایید.

مهدوی- بنده همه همان قسمت اولی را که آقای وزیر کشور موافقت فرمودند بنده عقیده‌ام اینست که همان پروانه در قسمت پانصد متر برای همه برداشته بشود چون این را باید در نظر گرفت یک عده‌ای هستند که ساختمان کرده اند و ممکن است باعلان شهرداری توجه نداشته باشند این هم جرمی نیست مردم اعلانها را نمی‌خوانند ممکن است هستی یک نفر در ساختمان آنجا مصرف شده باشد و اگر این جا را از او بگیرید او را از هستی ساقط کرده‌اید.

وزیر کشور- بنده قبول کردم.

نایب رئیس- چه جور اصلاح می‌شود؟

خلعتبری- ولو اینکه پروانه ساختمان نداشته باشند اضافه می‌شود.

نایب رئیس- قسمت اول با اصلاح قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• اشخاصی که دارای زمین تا مساحت هزار متر هستندو زمین یا ساختمان واقع در آن در مسیر خیابان قرار می‌گیرد ولو اینکه پروانه ساختمان نداشته باشند استحقاق بدریافت قیمت زمین و ساختمان را طبق مظنه عادله بهمن ماه ۱۳۳۴ خواهند داشت (چندنفر از نمایندگان: ۳۳)

نایب رئیس- خیر اصلاح شد به ۳۴ آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل بماده واحده افزوده گردد: تبصره- دولت مکلف است زمینهای عباس آباد را که وزارت جنگ بین افسران تقسیم نموده و در مسیر این جاده واقع شده واز بین می‌رود عوض آن از هشتاد متر زمینهایی که در طرفین جاده برای فروش باقی می‌ماند مطابق زمینی که از هر افسر گرفته می‌شود باو زمین واگذار نماید. صادق بوشهری.

نایب رئیس- آقای صادق بوشهری.

صادق بوشهری- عرض کنم بنده در جلسه گذشته پیشنهادی تقدیم کردم که شهرداری قیمت زمینهایی را که می‌گیرد به قیمت ۳۲ بردارد و قصد بنده صرفا این بود که از سفته بازی و احتکار و اشخاصی که از زمینهای مردم می‌خواهند سوء استفاده کند جلوگیری شود. بعد از این پیشنهاد عده زیادی از افسران ببنده مراجعه کردند و توضیحاتی دادند که هم بنده را متقاعد کردند و هم متأثر و من باینها قول دادم که عرایض آنها را بسمع نمایندگان محترم مجلس شورایملی و هیئت دولت برسانم از این جهت این پیشنهاد را تقدیم کردم. باین افسران در قسمت عباس آباد از دویست متر حداقل تا هزار متر حداکثر زمین داده شده‌است و اعلیحضرت همایونی هم که این امر را صادر فرموده‌اند قصدشان این نبوده‌است که باینها کمک مالی شده باشد و قصد این بوده‌است که از حیث مسکن خودشان و خانواده‌شان راحت باشند آنهایی که استطاعت مالی داشته‌اند یک ساختمانهایی کرده‌اند آنهایی که استطاعت مالی نداشته‌اند زمین را وثیقه گذاشته‌اند یک پولی پیدا کرده‌اند فرض کرده‌اند و یک ساختمانی کرده‌اند حتی یک افسری را ببنده معرفی کردند که چون استطاعت مالی نداشته‌است خودش و زن و بچه اش رفته‌اند سطل سطل آب از یوسف آباد آورده‌اند چون زمینهای عباس آباد کم آب است ودر مضیقه آب هستند آب آورده‌اند زن خشت تهیه کرده بچه‌ها شاگرد بنائی کرده‌اند و خود افسر هم بنائی کرده ودر ظرف دو سال دو تا اطاق خشت و گلی تهیه کرده‌است ودرش می‌نشیند حالا شما این خانه را از دست این می‌گیرید برای اینکه جاده‌ای تاسیس بکنید که بنده توی اتومبیل کادیلاک خودم لم بدهم تفریح بکنم و استفاده بکنم و شاید این افسر در تمام مدت عمرش یکمرتبه هم برایش اتفاق نیفتد که بتواند ازاین جاده استفاده بکند پول هم باو می‌دهد ولی پولش را چه بکند با این پول که شما باو می‌دهید نمی‌تواند برود جای دیگر خانه بسازد چندین سال هم زحمت کشید اینجا را آباد کرده حالا شما می‌خواهید نتیجه زحمات چندین ساله اش را از دستش بگیرید از این جهت بنده پیشنهاد کردم که این زمینها گویا مقدار اینها خیلی زیاد نباشد، از حدود زمینهایی که بین افسران تقسیم شده و در مسیر جاده اقع می‌شود از حدود سی چهل هزار متر بیشتر نیست این چهل هزار متر را از همین هشتاد متر زمینی که در دو طرف جاده واقع می‌شود باینها بدهید که اینها بتوانند در آنها ساختمانی بکنند جناب آقای وزیر کشور یک چند طبقه‌ای هستند دراین مملکت که حال مرغ و جوجه را پیدا کرده‌اند که در عزا و عروسی سر آنها بریده می‌شود و در مقابل یک عده‌ای هستند که در همه مورد استفاده می‌کنند خون مردم را می‌مکند (شوشتری: مثل روباه) حال گراز را دارند چون جناب آقای شوشتری گراز گوشتش در مذهب اسلام حرام است این جوان موذی باذیت خود ادامه می‌دهد، حاصل زحمت زارع را از بین می‌برد زراعت مردم را زیر و رو می‌کند هیچکس هم بآن اهمیت نمی‌دهد پشت سنگر مصونیت خودش نشسته‌است شما اگر می‌خواهید این گراز صفتها استفاده نکنند آنهایی که چندین میلیون متر زمین دارند ازاینها بگیرید که برای اینکار استفاده نکنند والا یک افسری که دویست متر زمین دارد از دستش بگیرید وویلان وسرگردانش بکنید درست نیست و همه آقایان گمان می‌کنم که با این نظر موافق باشند که این چند تا افسری که خود دولت بآنان زمین داده‌است باینها استدعا می‌کنم جناب آقای وزیر کشور از این زمنیها بدهید.

نایب رئیس- جناب آقای وزیر کشور.

وزیر کشور- بنده خیلی تحت تاثیر قلب رقیق آقای بوشهری واقع شدم که آن خانه‌هایی که فرمودند با آن زحمت ساخته‌اند حالا بدبختانه خراب خواهد شد وباعث تاسف است عرض کنم که واقعا بنده متاثر شدم ولی جیزی که هست برای مصلاح عمومی با آنکه بنده معتقد بمفهوم مثل آن پیرزنی هستم که فردریک پهلوی خانه اش یک خانه‌ای ساخت و آن پیرزن راضی نشد واز این جهت حاضر نشد آن کلبه را خراب بکند. بنده مکرر در اینجا عرض کردم که این بولوار برای یک میلیون ونیم جمعیت تهران است و بهر صورت ما احتراز خواهیم کرد که در آن چهل متر ساختمانی بشود یا ساختمانی در آنجا باقی بماند، این باید باغ بشود و مورد استفاده مردم قرار بگیرد بنابراین با کمال تاسف اگر اشخاصی زحمت کشیده‌اند باید از زحمتشان صرفنظر کنند نه از حقشان برای اینکه همانطور که پیشنهاد شده حقشان کاملا محفوظ است ما قیمت زمین را می‌دهیم قیمت خانه را هم می‌دهیم و قیمت خوب هم می‌دهیم بنظر من اگر زحمتی کشیده‌اند باید ما را ببخشند و مجلس را هم ببخشند.

نایب رئیس- جناب آقای شوشتری.

شوشتری- فرمایشات جناب آقای بوشهری چون یک قسمت بود من ازاین جهت مخالفم اگر اینرا بفرمایند قبل از آن که قطعات عباس آباد تقسیم بافسران بشود در سابق وزارت دارائی معامله می‌کرد و یک مقداری هم سایر کارمندان دولت بالاها زندگی می‌کردند حالا بعضیها افسرند و بعضیها در ردیف افسرند چه منافات دارد که اینرا ما تعمیم بدهیم بعموم کارمندان اگر فرض بفرمایید همانطور که جنابعالی فرموید یک افسری خودش و بچه اش آمده فعلگی کرده من خودم که در وزارت کشور بودم و حالا هم مفتخرم که عضو وزارت کشورم.

نایب رئیس- حالا وکیل مجلس هستید.

شوشتری- من خودم دیدم یک کارمندی خودش می‌ساخت ودرش زندگی می‌کرد اغلب کارمندان دوچار این زحمت بوده‌اند بناء علیهذا همان بیانی که آقای ارسلان خلعتبری کرد جناب آقای وزیر کشور توجه کنند بنده دیروز خدمت آقای منتصر بودم رفتم در باستیان با آقای سرهنگ دبیر سیاقی هم ملاقات کردم وآن نقشه را هم دیدم واین نقشه را که هی اصرار دارم و حالا هم پیشنهاد دادم که از وسط عبور بکند که باید بآن رسیدگی بشود برای این است که رعایت این موضوعات بشود آقا اگر پیشنهادتان را اصلاح بفرمایید که بطور عموم باشد عموم کارمندانی که بآنان زمین داده‌اند بین پانصد و هزار متر مشمول این قسمت بشوند آخر کارمند دولت بیچاره‌ای که شما زمین داده‌اید خودش بدبخت رفته ساخته خودش این زحمت را کشیده حالا پس می‌گیرید پس از اول چرا دادید حالا یک دفعه بیچاره برود، این که نمی‌شود پس این را تعمیم بدهید اگر یک میلیون شهرداری تهران از این جهت بدهد اثر وضعیش در روحیه کارمندان که میگویند ما را هم در ردیف سایرین حساب کرده‌اند خیلی زیاد است از این جهت با تبعیضش مخالفم اینکار را بکنید جناب آقای وزیر کشور.

نایب رئیس- آقای وزیر کشور.

وزیر کشور- عرض کنم حضرت‌عالی بکلی باین پیشنهاد توجه نفرمودید چون پیشنهاد آقای بوشهری این است که اگر در آن چهل متر واقع شد بگذارید باشد. ما نمی‌توانیم با این موافقت بکنیم این باغ را خراب می‌کند آن پیشنهادی که گمان می‌کنم جناب آقای مهدوی داده باشند این طور هست که در ارج برایشان زمین تهیه بشود چه افسر و چه کارمند، این را بنده قبول می‌کنم ولی نمی‌توانم بگذاریم در این چهل متر باشد بنابراین به پیشنهاد توجه نفرمودید استدعا می‌کنم که این پیشنهاد را پس بگیرند ناراحت شویم. صادق بوشهری- بنده قصدم این بود که وضعیت افسران بیک ترتیبی اصلاح بشود و چون آقای وزیر کشور قول دادند که وضعیت آنها را بیک ترتیبی اصلاح بفرمایند بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.

نایب رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• این‌جانب پیشنهاد می‌نمایم شهرداری مکلف است در موقع فروش بنا و زمینهای اضافی طرفین جاده با تساوی شرایط برای صاحبان آن حق تقدم قائل شود، صادق بوشهری.

وزیر کشور- بدیهی است.

صادق بوشهری- بنده پس گرفتم.

نایب رئیس- پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد):

• پیشنهاد می‌کنم بجای جمله: بهای بهمن ۱۳۳۴، نوشته شود: بقیمت روز. حشمتی.

نایب رئیس- بهمن ۱۳۳۴ تصویب شد.

حشمتی – اجازه بفرمایید توضیح عرض کنم. بقیمت روز بنده پیشنهاد کردم، در چند روز پیش یکعده‌ای از آقایان افسران بمنزل بنده آمده بودند و حقیقة خلی ناراحت ونگران بودند من از وضع آنها بخوبی اطلاع دارم و واقعا متأثر شدم که بیایند و قیمت خانه آنها را بقیمت ۱۳۳۲ بدهند، خوب شهرداری اگر دلش نخواست تا دهسال دیگر این کار را شروع کند تکلیف آنها چیست بنده همیشه طرفدار اصول هستم و عقیده‌ام اینست که بین شهرداری و مردم و دولت هیچگونه جدائی نیست اینکه میگویند که منافع دولت باید حفظ بشود بنده ازاین جمله هنوز چیزی نتوانستم بفهمم. یکی از بدبختیها دراین کشور اینست که امروز هیچ کار اجتماعی نمی‌شود، هیچکس جرأت نمی‌کند که کاری بکند اگر یک کارخانه‌ای بیاورد فورا یک قانونی میگذرانند که از بهمن هزار و سیصد یا از تاریخ فلان این کارخانه بهیچوجه نمی‌تواند وجود داشته باشد بهمین دلیل مردم اعتمادشان سلب شده، یکی از وظایف بزرگ دولت اینست که جلب اعتماد مردم را بکند والا آقایان فعال مایشاء هستید اینجا شتریف دارید و می‌نشینید همه حقایق را می‌توانید با یک قانون واژگون کنید در صورتیکه فکر کنید در ماوراء قانون یک حقیقت و انصافی باید وجود داشته باشد بنده هیچ نفع و ضرری نمی‌بینم از اینکه مطابق ۳۲ یا ۳۴ اینکار را بکنید ولی بنده می‌خواهم ببینم مصادره اموال مردم یعنی چه. یک حیله قانونی است مطابق قانون ۱۳۰۸ یعنی یک پول، مسلم است دیگر، بنابراین بیایید آقایان بنده عرض نمی‌کنم عادت کنید ولی واقعا توجه کنید هر وقت یک عملی خواستید بفرمایید مطابق قوانین مملکتی بکنید، شهرداری می‌خواهد برود یک جائی را بخرد ما مکلف می‌کنیم فروشنده را که بشهرداری بفروشد دنده اش هم نرم شود اما مکلف هم بکنیم که بفلان قیمت بچه مناسبت؟‌یک مرد بدبختی که پانصد متر زمین دارد باید بیاید بشهرداری مطابق قانون ۳۲ بفروشد برای چه آقا، شهرداری بیچاره‌است، بدبخت است مستأصل است؟ این بقیمت روز دو منفعت دارد. یکی اینکه شما از حدود انصاف تجاوز نفرموده‌اید و یکی هم شهرداری فورا مکلف می‌شود که برود این عمل را انجام بدهد والا باتکای این قانون این خیابان تا ده، پانزده سال دیگر می‌ماند تمام معاملات اطراف این خیابان را که می‌شود این گرفتاریها تمام برای مردم می‌شود هر روز هم یک سپور می‌رود در خانه آن پیرزن را می‌زند که می‌خواهم عرایضی بکنم که به جنبه ملی ما صدمه‌ای بزند ولی خود آقایان انصاف بدهید آخر ما توی این مملکت باید زندگی بکنیم. یک کاری نکنید که بگویند این مملکت جای ماندن نیست.

نایب رئیس- آقای وزیر کشور.

وزیر کشور- عرض کنم پیشنهاد آقای حشمتی کاملا صحیح است منتهی این نکته را باید عرض کنم اگر بنده اطمینان بدهم که اینکار امسال شروع خواهد شد (حشمتی: در ۳۴ را قبول بفرمایید) ۳۴ که پیشنهاد شده و بنده قبول کردم و تصویب هم شد (حشمتی: بنده عرضی ندارم) ولی اینکار را حتما شروع خواهیم کرد. حشمتی- خیلی متشکرم ازآقای وزیر کشور که سال ۳۴ را قبول کرده‌اند. بنده عرضی نداشته ومسترد می‌دارم.

نایب رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل بلایحه قانونی خرید زمینهای دو طرف جاده سوم اضافه شود: تبصره ۴- درهر مورد برای خریداری اراضی اطراف خیابان مالکین سابق حق تقدم خواهند داشت. دولت‌آبادی. محمد علی مسعودی- در قانون مدنی صراحت دارد.

دولت آبادی- بدیهی است ولی بنده یک عرضی دارم و می‌خواهم بگویم بطور کلی هر کاری مستلزم یک مقدار گذشت و فداکاری و تحمل زحمت است بنده تردید ندارم که دولت این کاری را که راجع بجاده سوم می‌خواهد بکند کار ضروری هست از نظر شهر تهران با این جمعیت و حتی الامکان می‌کوشد که حفظ حدود وحقوق مردم بشود و مخصوصا افرادی که با خون دل در مسیر این خیابانها خانه‌های کوچک تهیه کرده‌اند با زحمت و بنده چون چند نفر از آقایان رفقا گفته‌اند نمی‌خواهم تجدید مطلع کنم پریروز جماعتی از ساکنین شمالی خیابان بهار که با بنده سابقه دوستی دارند بمنزل بنده آمده‌اند و نگران بودند که امتداد خیابان بهار چندین صد خانه کوچک آنها اعم از افسر وغیرافسر از بین خواهد رفت و برای آنها دیگر امکان تجدید خانه نیست من در این مورد با جناب آقای وزیر کشور صحبت کرده‌ام اولا این انعکاسی که در خارج هست که این خیابان ۱۲۰ متری در امتداد خیابان بهار است چنین چیزی نیست و تمنی می‌کنم جناب آقای وزیر کشور هم از نظر اعتماد مردم پشت تریبون این مطلب را تایید بکنند امتداد خیابان بهار بطوری که مستلزم خرابی تمام خانه‌های آنجا بشود نیست بعلاوه نظر شهرداری این است که خیابانهایی که بطرف شمال می‌رود اعم از بهار، روزولت، یوسف آباد اینها تمام برود یک مقداری از همین امتداد بشمال و متصل بشویم بیک میدانی که از آن میدان جاده سوم شروع بشود این را از آن جهت میگوییم که این شهرتها مورد سوء استفاده مردم هوچی و حقه باز نشود (صحیح است) نقشه این است دولت هم توجه دارد که تحمیل ناروا باحدی نشود، بنابراین پیشنهاد بنده امر لازمی نبود بلکه این منظور شده‌است حق تقدم برای آنکسانی که خانه هایشان از بین می‌رود این موضوع را دو سه بار جناب آقای وزیر کشور در اینجا صحبت کرده‌اند چه برای افسرها و چه برای دیگران که برای آنها خانه تهیه می‌شود و زمین داده می‌شود یکی هم راجع به بلوار نهر کرج پیشنهادی که از طرف آقای عماد شده‌است و موجب نگرانی مردم آنجا شده‌است میل دارم جناب آقای وزیر کشور توجه بفرمایند که این موضوع عملی شود و از صورت آرزو و خیال بصورت نقشه عملی و ظاهری برسد و فکری برای مردم بکنندو چون منظور بنده تامین است پیشنهادم را پس می‌گیرم.

- طرح و تصویب پیشنهاد آقای مسعودی راجع بسلب فوریت ماده واحده مربوط به واگذاری اختیار تصویب موقت لایحه مالیات بردرآمد به کمیسیون قوانین دارائی و ارجاع اصل لایحه بقید یک فوریت به کمیسیون

۵- طرح و تصویب پیشنهاد آقای مسعودی راجع بسلب فوریت ماده واحده مربوط بواگذاری اختیار تصویب موقت لایحه مالیات بردرآمد بکمیسیون قوانین دارائی و ارجاع اصل لایحه بقید یک فوریت به کمیسیون.

نایب رئیس- چون پیشنهادات زیاد است جناب آقای وزیر کشور موافقت می‌فرمایند که بقیه مذاکره و پیشنهادها بجلسه بعد موکول شود دولت نظریات دیگری دارد که جناب آقای نخست وزیر و آقای وزیر دارائی می‌خواهند بسته بنظر مجلس است که مطرح بشود دو موضوع هم دارد یکی از مجلس سنا لایحه سازمان برنامه برگشته ویکی هم لایحه مالیات بردرآمد است یک پیشنهاد مفیدی هم از طرف آقای مسعودی شده‌است که قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد.)

• مقام محترم ریاست مجلس شورایملی: این‌جانب پیشنهاد می‌نماید ماده واحده مربوط بلایحه مالیات بردرآمد که بعنوان‌واگذاری اختیار بکمیسیون قوانین دارائی دوفوریتش تصویب شده بود دوفوریت ماده واحده سلب و اصل لایحه قانونی با ید یک فوریت بکمیسیون قوانین دارائی ارجاع شود که گزارش کمیسیون در مجلس مورد شور واقع شده و طبق مقررات قبل از اخذ رای نهایی بمجلس سنا ارجاع شده و پس از اعاده از مجلس سنا در مدت مقرر قانونی اخذ رای نهایی نسبت بآن بعمل آید. محمدعلی مسعودی.

نایب رئیس- آقای محمدعلی مسعودی.

محمدعلی مسعودی- عرض کنم پیشنهاد را بطوری که آقایان ملاحظه فرمودید اگر مایل باشید بنده تشریح می‌کنم نظرم این بود که لایحه قانون مالیات بردرآمد یک لایحه مالی است که رسیدگیش از وظایف مجلس شورای ملی است (صحیح است) در این پیشنهادی که بنده کردم اگر آقایان توجه بفرمایند این نکته را تصریح کردم چون ماده واحده بصورتی که تصویب شد بالاخره یک قانونی است و در حال حاضر مجلس سنا هم وجود دارد بایستی می‌رفت آنجا لایحه اختیارات می‌رفت بسنا، چون این لایحه اختیارات بود، اما پیشنهاد بنده این است که با یک فوریت برود بکمیسیون بیاید بمجلس شور بشود رای گرفته بشود و بعنوان مشورت فرستاده بشود بمجلس سنا (صحیح است) مجلس سنا یا اصلاحاتی می‌کند یا نمی‌کند اگر کرد یا مورد قبول ما هست یا نیست اگر نبود که رد می‌کنیم و اگر بود که قبول می‌کنیم و این اشکالات هم بکلی مرتفع می‌شود (صحیح است) پیشنهاد بنده اینطور است وهیچ حقی از مجلس اسقاط نشده و کار هم سهلتر و از طریق عادی عمل شده‌است (صحیح ست)

نایب رئیس- آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی (فروهر)- از نظر تسهیل کار دولت بنده بااین پیشنهادی که شده‌است موافق هستم واینجا توضیح می‌دهم لایحه مالیات بردرآمد لایحه مالی است ودر مجلس سنا ازنظر مشورتی رسیدگی خواهد شد.

نایب رئیس- آقای مهندس جفرودی.

مهندس جفرودی- بنده موافقم.

نایب رئیس- آقای دولت آبادی.

دولت آبادی – بنده موافقم.

عمیدی نوری- بنده مخالفم.

نایب رئیس- نوبت جنابعالی نیست آقای صدرزاده مخالفید؟

صدرزاده – خیر مخالف نیستم.

نایب رئیس- آقای شوشتری مخالفید بفرمایید.

شوشتری- بلی بنده مخالفم. مشایخی – بنده زودتر اجازه خواسته بودم صدا نفرمودید، بنده مخالف هستم.

شوشتری- بفرمایید آقای مشایخی، من حق خودم را می‌دهم بشما.

نایب رئیس- ایشان وقتی صرفنظر فرمودند نوبت آقای عمیدی نوری است بفرمایید.

عمیدی نوری- بنده تصور می‌کردم، آقای مشایخی هم عقیده شان همین بود که در پیشنهادی آقای مسعودی قید از یک فوریت است و لایحه مالیات بردرآمد هم لایحه مالی است وقتی قید یک فوریت نکنیم یک شوری می‌شود ولی باتذکری که جناب آقای اردلان الان فرمودند عقیده شان اینست که اگر یک قید یک فوریت نکنیم دو شوری می‌شود بنابراین با قید یک فوریت یک شوری است و میاید در مجلس و پیشنهادات مطرح می‌شود در مجلس بنابراین بنده مخالفتی ندارم.

نایب رئیس- رای می‌گیریم، این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابراین لایحه با یک فوریت بکمیسیون قوانین دارائی ارجاع می‌شود.

- طرح اصلاحات مجلس سنا در لایحه سازمان برنامه

۶- طرح اصلاحات مجلس سنا در لایحه سازمان برنامه.

نایب رئیس- نامه‌ای که از مجلس سنا رسیده قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• ریاست محترم مجلس شورای ملی: عطف بمراسله شماره ۲۰۴۲۵ – ۲ر۱۱ر۱۳۳۴ مربوط بلایحه قانونی راجع ببرنامه هفت ساله دوم عمرانی کشور اشعار می‌دارد: لایحه فوق طی جلسات متعدد مورد شور واقع و با اصلاحاتی در جلسه سه شنبه اول اسفند ماه ۱۳۳۴ بتصویب مجلس سنا رسید. اینک یک نسخه از آن منضماً ارسال می‌شود. رئیس مجلس سنا – سید حسن تقی زاده

نایب رئیس- پیشنهادی دراین باب شده‌است که قرائت می‌شود: (بشرح زیر قرائت شد):

• مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی: امضاءکنندگان زیر تقاضا داریم لایحه قانونی مربوط ببرنامه هفت ساله دوم عمرانی کشور مشتمل بر چهار فصل و بیست ویکماده که پس از تصویب مجلس شورای ملی برای تصویب مجلس سنا فرستاده شده و در مجلس سنا اصلاحاتی در پاره‌ای از مواد آن بعمل آمده و برای تصویب مجدد مجلس شورای ملی اعاده شده‌است نسبت بکلیه لایحه قانونی مزبور با اصلاحات منظوره از طرف مجلس سنا اخذ رای بعمل آمده و پس از تصویب برای اجرا بدولت ابلاغ گردد. دولت آبادی، محسن مرآت اسفندیاری، محمود ذوالفقاری، احمد افخمی، سلطانمراد بختیار، امیر احتشامی، فرید اراکی، اعظم زنگنه، تفضلی، دولتشاهی، قنات آبادی، مصطفی ذوالفقاری، مسعودی، استخر، دهقان، عماد تربتی، باقر بوشهری، شادلو.

نایب رئیس- آقای دولت آبادی.

مهندس جفرودی – پیشنهاد را مجددا بخوانید.

دولت آبادی – خودم پیشنهاد را خلاصه می‌کنم چنانچه آقایان محترم اطلاع دارند لایحه سازمان برنامه بصورت یک لایحه قانونی بمجلس تقدیم شده در مجلس بصورت ماده واحده درآمد و نظر هم این بود که دولت زودتر دستش باز باشد و از مجرای سازمان برنامه بکارهای تولیدی و عمرانی دست بزند زیرا هم مجلس و هم مردم وهم دولت اتفاق کلمه دارند در این امر که چاره و درمان تمام دردهای بی درمان این مملکت شرع کار است، البته مطالعاتی هم شده‌است زحمت کشیده‌اند آقایان، بنده نمی‌خواهم وارد جزئیات بشوم پیشنهاد چیست؟ خلاصه پیشنهاد اینست که چون لایحه دولت را بصورت ماده واحده درآوردیم رفت بسنا و در سنا اصلاحاتی نمی‌شد و عین آن ماده واحده تصویب می‌شد برمیگشت اینجا و یک رای نهایی لازم داشت، عرض کنم در این لایحه مطالعات زیادی در کمیسیون برنامه و کمسیون مشترکی که از تمام کمیسیونهای مجلس تشکیل شده بود تقریبا بیش از چهل نفر یعنی اکثریت نسبی قاطع از وکلای حاضر درآن رسیدگی کرده بودند آنچه که تنقیح و تصویب شد یک چیز مطالعه شده‌ای بود و حالا هم اصلاحاتی که مجلس سنا کرده‌است ۲۶ فقره اصلاح است که بنده بکمک آقایان و آقای وزیر دارائی آمده‌ام و این اصلاحات را کاتگوریزه کرده‌ام، طبقه بندی کرده‌ام چهار کاتگوری بیشتر نیست بیشتر این موارد آنجاهایی که لفظ کمیسیون برنامه بوده‌است تبدیل شده‌است بکمیسیون برنامه مجلسین بنظر بنده این صحیح است طبق قانون اساسی مجلس سنا هست و اعمال او مؤید اصول قانون اساسی و حفظ اصول قانون اساسی است بدون تردید، بنابراین این وظیفه اساسی او است کار مملکت است بایستی مجلس سنا در آن نظر داشته باشد، بنابراین چیزی باقی نمی‌ماند جز دو سه مورد که آنها را برای آقایان اجمالا عرض می‌کنم و آن اصلاحات، اصلاحات اساسی است، پیشنهاد ما بر این بوده‌است که در یک امر تولیدی که همه معتقدیم باید هر چه زودتر شروع شود از اطاله کلام پرهیز کنیم و زودتر تصویبش کنیم زیرا ایناری که ماکرده بودیم یک کار تمام شده‌ای بود این اصلاحات را بنده توضیح عرض می‌کنم و امیدوارم اینکار تمام بشود، یکی از موضوعاتی که مجلس سنا اصلاح کرده‌است تبصره ۲ ماده ۱ است که دولت مکلف است در مدت سه ماه حساب عملیات برنامه هفت ساله اول را از تاریخ شروع تا اول مهر ماه ۱۳۳۴ تنظیم و بکمیسیون مشترک برنامه مجلسین تقدیم نماید، در آنچه که ما تصویب کردیم مقداری اینکار به اجمال برگزار شده بود آقایان نمایندگان مجلس سنا بذهنشان اینطور گذشت که یک تصویب ضمنی از حساب گذشته سازمان برنامه‌است در صورتی که مجلس شورای ملی هم آن حساب را قابل رسیدگی می‌دانست منتهی آقایان تاکید کرده‌اند و ضرب الاجل قائل شده‌اند و اینکار بسیار اساسی است بنظر بنده، یکی دیگر در ماده پنج در تبصره سوم نوشته‌است اعتبار آن فصل با موافقت دولت و کمیسیون برنامه باشد در این جا اضافه شده‌است کمیسیون برنامه مجلسین این را یک مورد گفتم از تمام موارد و نظیر این یکی در تبصره ۲ ماده ۸ در لایحه سابق این بود دولت مکلف است اقداماتی بعمل آورد که کسر بودجه عمومی کشور از سال ۱۳۳۷ به بعد جبران بشود در این جا مجلس سنا تفصیلی قائل شده‌است نوشته‌است در صورتی که کل درآمد نفت در سال ۱۳۳۵ از ۱۴۴ میلیون دلار و در هر یک از سالهای ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ از ۱۸۸ ملیون دلار تجاوز نماید مازاد آن علاوه بر سهمی که در این قانون برای وزارت دراائی پیش بینی شده‌است جهت رفع احتیاجات ضروری دولت در اختیار وزارت دارائی قرار خواهد گرفت دولت مکلف است که اقداماتی بعمل آورد که کسر بودجه عمومی کشور در سال ۱۳۳۷ به بعد برداشته شود یک موضوع قابل توجه این است که در تبصره ۳ ماده ۸ نوشته شده‌است، هر گاه اعتبارات لازم برای عملیات برنامه تغییر پیدا نماید سازمان برنامه می‌تواند کسری اعتبارات خود را در سالهای ۳۴و ۳۵ و ۳۶ با تصویب کمیسیون برنامه از راه تحصیل وام یا اعتبارات از مؤسسات داخلی یا خارجی تامین نموده و از محل عواید مصرحه در ماده ۸ یا درآمدهای دیگر سازمان مستهلک سازد در این جا مجلس سنا اصلاح بسیار اساسی و صحیحی کرده‌است و آن اصلاح این است که برای عملیات سازمان برنامه هر گاه اعتبار بخواهد تحصیل نماید دولت مجاز است کسری احتیاجات سازمان برنامه را در سالهای ۳۴و۳۵و۳۶ تا میزان ۲۴۰ میلیون دلار از تحصیل اعتبارات از مؤسسات داخلی یا خارجی تامین نماید کاری که در این جا مجلس سنا کرده‌است عبارتست از محدود کردن آن اعتبار به ۲۴۰ میلیون دلار یعنی آن آزادی عملی که در لایحه سازمان برنامه بوده‌است محدود شده‌است به ۲۴۰ میلیون دلار دیگر اینکه کلمه وام که طبق نص صریح قانون اساسی جز با تصویب مجلس نمی‌شود در این جا تحصیل اعتبار شده‌است و جا دارد که از آقایان در این مورد تشکر بشود. (عمیدی نوری: در کمیسیون گفته شد ولی توجه نشد، بنده گفتم) یکی دیگر در قسمت ب ماده ۱۱ باین صورت نوشته شده‌است شورایعالی مرکب از ۷ نفر عضو خواهد بود که برای تمام مدت برنامه ۰۰۰ در آنجا اضافه کردند شورای عالی مرکب از ۷ نفر عضو خواهد بود که از اشخاص صالح، مجرب و ذیفن انتخاب شوند یکی دیگر در ماده ۱۱ در قسمت ج هیئت نظارت آقایان توجه کنید که یک قدری حساس است هیئت نظارت مرکب از ۶ نفر عضو خواهد بود که مجس شورای ملی از میان فهرست ۱۸ نفری که از طرف دولت پیشنهاد می‌گردد انتخاب می‌نماید این جا نوشته شده‌است هیئت نظارت مرکب از ۶ نفر عضو خواهد بود که ۳ نفر را مجلس سنا از میان فهرست ۹ نفری و ۳ نفر دیگر را مجلس شورای ملی از میان فهرست ۹ نفری انتخاب خواهد کرد. عرض کنم که تنها راه عملی این است که برای اینکه اگر فهرست هجده نفری بمجلس شورای ملی آمد واز این مجلس رفت بمجلس سنا درست است که در ادوار گذشته مجلس سنا عین مصوب مجلس شورای ملی را تصویب کرده‌است و باین نباید بی توجه بود یعنی آن حسن نظر از طرف مجلس سنا در دو مورد اعمال و اجرا شده‌است البته آقایان نمایندگان باید توجه داشته باشند ولی برای اینکه طریقه عملی داخله باشد تقسیم هیجده نفر به ۹ نفر وانتخاب سه نفر در هر مجلس فکر می‌کنم راه بدی نیست و بی انصافی نیست اما یک مطلبی که اینجا هست وبنده باید اضافه کنم این است که یک عده‌ای که الان منتخب مجلسین هستند همان عده‌ای که الان در شورا هستند و تمنی می‌کنم که آقای وزیر دارائی توجه بفرمایند (صدرزاده: در هیئت نظارت هستند) آن عده‌ای که در هیئت نظارت انتخاب شده‌اند منتخب مرضی و مصوب مجلسین هستند بنابراین آنها بایستی تا پایان دوره شان حفظ حقوقشان بشود زیرا منتخب مجلسین هستند اینهایی که عرض کردم مواردی بود که اصلاح شده و به عرایضم خاتمه می‌دهم چون مورد دیگری نیست که عرض کنم انتظار دارم که مورد توجه واقع شود چون میدانیم و میدانید که هیچیک از مشکلات این مملکت بدون شروع کار تولیدی چاره نخواهد شد و زیر این بار نروید که یک ساعت تاخیرش را بگردن مجلس شورای ملی بیندازید.

نایب رئیس- آقای مهندس جفرودی مخالفید؟

مهندس جفرودی – خیر مخالف نیستم.

نایب رئیس- آقای صدرزاده.

صدرزاده – بنده عرضی ندارم.

نایب رئیس- آقای تیمورتاش مخالفید؟

تیمورتاش- بلی بنده مخالفم.

صدرزاده – الان پیشنهاد مطرح است یا اصل موضوع؟

نایب رئیس – خود موضوع مطرح است.

تیمورتاش- عرض کنم که بنده من حیث مخبر مدافع این لایحه بودم و واقعا هم عقیده مندم که قابل دفاع است و همچنین با تغییراتی که سنا داده‌است کاملا موافقم اما با موضوعی که مخالف هستم این است که این تصحیحات و تغییراتی که سنا داده‌است بعنوان ماده واحده در اینجا مطرح بشود عقیده من این است که شأن مجلس شورای ملی که در قانون سازمان برنامه اول مداخله تام و تمام داشته‌است و حالا هم با نهایت حسن نیت قدری از مداخله خود را بمجلس سنا داده‌است عقیده بنده این است که حالا که این لایحه از مجلس سنا گذشته و برگشته‌است باید در این کار دقت بیشتری شود اما از این مرحله که گذشت می‌خواهم عرض کنم این تغییراتی که مجلس سنا داده‌است مشتمل بر سه قسمت شده‌است یکی اصلاحات عبارتی باین معنی که وقتی ما در ماده واحده قبول کردیم که بکمیسیون مجلسین برود طبیعة این میرساند که در هر کجا که کمیسیون مجلس شورای ملی بود باید کمیسیون مجلسین بشود و قسمت اعظم اصلاحات ۱۷ فقره همین تغییر کلمه مجلس بمجلسین است (صدرزاده: ۲۲ تایش اینطور است) بیست و دو تا و اما موضوعی که در خارج انعکاس زیاد پیدا کرده‌است راجع بقرضه‌است که مجلس سنا راجع بقرضه یک مقررات جدیدی وضع کرده‌است و حال اینکه به هیچ وجه من الوجوه اینطور نیست بنده توجه آقایان محترم را مخصوصا باین نکته جلب می‌کنم ماده ۳ قانونی که آقایان تصویب فرمودید در هر یک از سالهای ۳۵و۳۶و۳۷ تا آخر عمر سازمان برنامه تعیین فرموید که در هر یک از سنوات چقدر پول باید خرج بشود (صحیح است) در سه سال اول سازمان برنامه اختصاص دادید، یعنی شصت درصد، می‌شود ۲۶۱ میلیون دلار یا ۱۹ میلیارد و ۳۵۰ میلیون ریال اما مخارجی که طبق ماده ۳ همین قانون برای این سال در نظر گرفته‌اید ۳۵۳۶۶۰۰۰۰۰۰ ریال است، بنابراین تفاوتی که بین رقم خرج ور قم درآمد هست ۱۶ میلیارد و ۱۶ میلیون ریال است استدعا می‌کنم آقایان در نوشتین این ارقام توجه داشته باشند.

در کمیسیون هم صحبت شد که ناگزیر باید در ظرف این سه سال اول قرض کرد مشروط باین شرط که مسلم و معین که در ظرف چهار سال بعد از محل درآمد خود سازمان برنامه پرداخت شود واز اینجهت مسئولیتی بعهده دولت و دستگاه نباشد بعبارة آخری وقتی که بیلان هفت ساله آخر راببندید آنچه را که در سه سال اول قرض کردید در چهار سال آخر از همان محل داده خواهد شد و ما متشکریم از مجلس سنا که این را فورموله کرده‌است یعنی جزء لاینفک قانون کرده‌است ۲۴۰ میلیون دلاری که مجلس سنا اجازه تحصیل اعتبار داده‌است مساوی است با ۱۷ میلیارد ریال یعنی آن مبلغی که در سه سال اول کسر داشتیم پس بنابراین ما با تشکر از این قسمت که این را جزء متن قانون کرده‌اند عمل فی ذات هو و نفس عمل چیزی بوده‌است که در کمیسیون مطرح شده‌است و مذاکره شده‌است و آقایان نمایندگان محترم هم توجه داشته‌اند و میدانسته‌اند که جریان این است. نکته دیگری که باید عرض کنم و تغییری درش داده شده‌است راجع بتبصره ۳ است که درماده ۸ پیش بینی شده‌است اینهم باعث کمال تشکر است و باید عرض کنم که اصل موضوع تازگی داشت یعنی زمانی که در کمیسیون برنامه مشغول بحث دراطراف این لایحه بوده‌ایم صحت اینکه احتمال افزایش تولید نفت برای ایران برود نمی‌شود بنابراین ما آنقدر حس پیش‌بینی و حس پیغمبری نداشتیم و آقایان سناتورها که کمال تشکر را از لطفشان داریم آقایان سناتورها چون این موضوع کسیون دوژور (Question De jour) یعنی موضوع روز بود توجه فرمودند و گذاشتند اما در همه جا در متن قانون گذاشتند این موضوع تذکر داده شده بود که درآمد سازمان برنامه فقط همان ۷۰۰ میلیارد ریال خواهد بود و بیش از آن اگر باشد متعلق بدولت است و اما راجع به نظار که بنده خیال می‌کنم باید کمال تشکر را کرد از این آقایانی که در آنجا زحمت می‌کشند و بجای دیوان محاسبات کار می‌کنند منتخب مجلس شورای ملی انتخاب کرد و مجلس سنا تایید فرمودند بنده عقیده شخصی خودم را عرض می‌کنم چه بسا اولی بود در آن کمیسیونی که فعلا دارای ۳۶ عضو خواهد بود ۱۸ نفر از این مجلس و ۱۸ نفر از سنا، در آنجا موضوع مطرح می‌شد و مورد توافق قرار می‌گرفت و این خاصه خرجی مجلس و سنا از میان می‌رفت و بنظر بنده بهتر بود واز نقطه نظر عمل هم عملیتر و آسانتر بود حالا اگر نظر آقایان این است که سه نفر از اینجا و سه نفر از آنجا انتخاب شود عرضی نیست ولی یک نکته را بنده می‌خواهم تذکر بدهم واستدعا می‌کنم جناب آقای وزیر دارائی توجه بفرمایند ۷ سال از عمل سازمان برنامه می‌گذرد مجلس شورایملی در آنجا مداخله داشته‌است و عمل کرده‌است تمام سوابق امر در مجلس شورایملی است و کسانی هم که ورادند و عمل کرده‌اند مخصوصا آقای دادگر را اجازه می‌خواهم از پشت این تریبون عرض کنم که در این مورد بسیار زحمت کشیده‌اند خواستم تشکر کنم واگر اینطور مذاکره بفرمایید که محل عمل تعقیب سابقه در همین مجلس باشد بنده خیال می‌کنم اولی باشد از نقطه نظر اینکه سوابق امر در اینجاست کار دراینجاست (صحیح است) واین اختلاف، اختلاف که نیست. این امر را هم حل بفرمایید برای اینکه بسلامتی و میمنت شروع بشود وهمه آقایان و همه مملکت ایران انشاءالله از این بهره مند شوند (احسنت).

نایب رئیس- خاطر آقایان متوجه‌است که پیشنهادی که شده‌است فقط یک نفر مخالف می‌تواند صحبت کند بنابراین اگر دولت نظری دارد اظهار کند بعد رأی می‌گیریم (رأی – رأی) یک پیشنهادی هم آقای افشار کردند باینکه این هیئت نظارت تا آخر باقی بماند البته آنها منتخب مجلسین هستند و بکار خود باقی می‌مانند دولت هم موافق است با این اصلاحاتی که شده‌است؟ (وزیر دارائی: عرضی دارم) بفرمایید.

وزیر دارائی- عرض کنم راجع به پیشنهادی که از طرف عده‌ای از آقایان نمایندگان محترم شده‌است بنده در ضمن اظهار تشکر از این پیشنهاد خواستم باستحضار آقایان نمایندگان برسانم که اصلاحات یا تغییراتی که در مجلس سنا داده شده‌است صرفنظر از یکی دو تا که اینجا آقایان تیمورتاش و دولت‌آبادی هم در اطرافش صحبت فرمودند اصولا اصلاحات عبارتی است کمااینکه در این مواد فقط کمیسیون برنامه را گذاشته‌اند کمیسیون مشترک این هم در ضمن آن ماده واحده بطور کلی بتصویب مجلس محترم شورایملی رسیده بوده‌است و یکی در ماده دیگر راجع بقضیه اعتبار مبلغ مشخص شده‌است در صورتی که قبلا همانطوریکه آقای تیمورتاش تذکر دادند با مراجعه باقلام خرج و درآمد، این مبلغ کسر پیدا می‌شد واین موضوع روشن می‌شد واین موضوع هم در کمیسیون برنامه مجلس شورایملی رسیدگی شده‌است فقط توضیح داده‌اند اما راجع بقضیه نظار اشکالی که پیش بینی می‌کردند در مجلس سنا این بود که چون مجلس محترم شورایملی موافقت کرده‌اند که این شش نفر انتخابشان بتصویب مجلسین برسد از فهرست ۱۸ نفری که دولت تقدیم خواهد کرد راست است که در دو دفعه پیش که یکی در دوره اول بود و یکی هم در این دوره ولو اینکه قانونی هم نبوده‌است باز از نظر همکاری بین المجلسین بمجلس سنا هم ارسال شده بود و آنها هم عینا رای داده بودند محتمل بود که این اشکال پیش بیاید که از وسط این فهرست ۱۸ نفره فرضاً شش نفر را مجلس شورای ملی انتخاب کرد ۶ نفر دیگر را آنها انتخاب کنند یا دو مورد سه چهار نفر اختلاف باشد واین یک کشمکش زیادی ایجاد می‌کرد این راه حل را پیدا کردند و بنده هم در مجلس سنا بنام دولت با این راه حل موافقت کردم و تصور می‌کنم که یک راه حل بسیار صحیحی باشد هیچگونه اختلافی هم بعدا پیدا نخواهد شد مخصوصا که در مجلس سنا و شورایملی دو شاخه از یک قوه هستند (صحیح است) اما راجع بنظار چون این موضوع الان مطرح نیست موضوعی که الساعه مطرح است موادی است که باصطلاح در مجلس شورایملی تصویب شده‌است و مجلس سنا هم اصلاحاتی درآن کرده‌است یعنی فقط آن تغییرات و یا اصلاحات در اینجا مطرح است بنابراین بنده بنام دولت برای اینکه کار برنامه بعهده تعویق نیفتد بخصوص با در نظر گرفتن این نکته که بتصریح این قانون سازمان برنامه شخصا کاری نمی‌تواند بکند باید تمام عملیاتش و برنامه‌هایش و اعتباراتش بتصویب کمیسیون مشترک مجلسین برسد و وقت هم فوق‌العاده کم است آقایانی که لطف و مرحمت را فرمودند چندین روز روزهای متوالی در کمیسیونها راجع باین ماده در حدود چهل و پنج شش نفر صرف وقت فرمودند البته من یقین قاطع دارم که مایل نخواهند بود که برای یک تغییر کوچکی اساس کار بعهده تعویق بیفتد یعنی اگر کمیسیونها مجال نداشته باشند که این برنامه‌های فوری را رسیدگی کنند بطور تحقیق تمام کار سازمان فلج خواهد شد این است که بنده هم استدعا می‌کنم در تعقیب آن لطف و مرحمتی که فرموده‌اید لطفا باین پیشنهادی که داده شده‌است البته بسته بنظر آقایان است دولت فقط استدعا و پیشنهاد می‌کند یک رای موافق لطف بفرمایید واین را با دادن یک رای تسجیل کنید و دولت را مجاز بفرمایید که عملیات عمرانی وتولیدی خودش را شروع کند و باعث یک نوع رفاهیتی لااقل برای این مملکت بشود و موجبات رفاه مردم را آقایان محترم فراهم کنند بنده یقین دارم که حسن نیت تمام آقایان نمایندگان محترم بدون استثنا دراین قسمت مؤید نظر دولت است.

نایب رئیس- پیشنهاد سکوت شده‌است که قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد): اینجانب پیشنهاد سکوت می‌کنم. خلعتبری.

نایب رئیس- آقای خلعتبری.

خلعتبری- عرض کنم آقایان مطلب خیلی مهمی است همه ما هم علاقمند هستیم که موضوعات اقتصادی زودتر تصویب شود بنده تغییراتی که مجلس سنا داده‌است دیروز بدستم آمد و بدقت مطالعه کردم دیدم مجلس سنا هیچ تغییر اساسی نداده‌است این برنامه چند قسمت عمده واساسی دارد اولش قسمت صنعت است در قسمت صنعت مصوبات مجلس شورای ملی را عینا سنا تصویب کرده‌است دوم اختیارات سازمان برنامه‌است و اختیارات دولت در مقابل سازمان، مجلس سنا بهمان ترتیب و بهمان کیفیت تصویب کرده‌است قسمت سوم راهها و ارتباطات وامور اجتماعی است که آنرا هم سنا بهمان کیفیت تصویب کرده قسمت چهارم قسمت کشاورزی است که سنا حتی مطالعه هم دراین قسمت نکرده‌است و بنده لازم میدانم در این مورد حالا که جناب آقای نخست وزیر و آقای وزیر دارائی تشریف دارند مطالبی عرض کنم و آقایان نمایندگان محترم مخصوصا آقایان نمایندگان شهرستانها باین عرض من توجه بفرمایند گرچه مصوبات مجلس شورای ملی محترم است ولی در مورد کشاورزی این برنامه با اینکه ۷ هزار میلیون تومان پول مملکت را مبصرف خواهد رساند از لحاظ کمک بکشاورز وکشاورزی صفر است الان جهتش را بشما عرض می‌کنم اعلیحضرت همایونی همینطور که می‌بینید هر وقت صحبت می‌کنند میفرمایند توجه بحال کشاورزان، مهمترین مسئله در کشاورزی ما توجه بحال کشاورز است

نایب رئیس- راجع بسکوت بفرمایید.

خلعتبری- جهتش را عرض می‌کنم جهت اینکه این لایحه را چرا پیشنهاد کردم مسکوت بماند می‌خواهم عرض کنم که باین مسائل توجه نشده‌است و باید این مسئله بحث شود و دو مرتبه در این مسئله اظهار نظر بکنیم بنابراین اجازه بفرمایند که بنده عرایض و دلایلم را بیاورم شاید آقایان نمایندگان راضی شوند بنده آنموقع مریض بودم و نتوانستم در اینجا حاضر بشوم برای وام بکشاورز در این لایحه فقط بیست میلیون تومان پول داده شده آنهم در ظرف چند سال مصرف شود جناب آقای شوشتری گیلان وگرگان و مازندران صد و پنجاه هزار خانوار زارع دارد اگر بهر خانواری در سال سیصد تومان قرض بدهند که استحقاق دارند.

نایب رئیس- آقای خلعتبری ممکن است تذکرات جنابعالی خیلی خوب و مفید باشد ولی مربوط بپیشنهادتان نیست.

خلعتبری- بنده می‌خواهم عرض کنم که توضیحات و تذکرات لازم است می‌خواهم عرض کنم که لازم است روی این مسئله بحث بشود مسئله روی این دور می‌زند که آیا این پیشنهاد را قبول کنیم و همینطور تمام بشود و یا آنچه همانطور که مجلس سنا عمل کرده‌است در یکی یکی مواد وارد بحث بشویم واظهار نظر کنیم بنده می‌خواهم بگویم که این مسائل لازم است تذکر داده بشود برای اینکه آقایان ببینید که محتاج ببحث ثانوی هستیم یا نیستیم اگر هستیم بکنیم اگر نیستیم که نکنیم و بنده هم متقاعد می‌شوم ایران پنجاه هزار قریه دارد این بیست میلیون تومانی که اعتبار برای وام کشاورزی داده شده بهر قریه‌ای بیش از ۴۰۰ تومان نمی‌رسد در صورتیکه از این پول بهر خانواده کشاورز باید چهارصد تومان وام داد که محصول خودش را بنصف قیمت و ثلث قیمت بسلف بفروشد آقایان وقتی که کشاورز محصول خودش را بنصف و ثلث فروخت تولیدکننده دیگر تولید نمی‌کند این همه تقلبات درارزاق و غذا برای این است که در مملکت جنس وجود ندارد بانک کشاورزی پول ندارد و کشاورز هر چه تولید می‌کند پولدارها بثلث قیمت از او می‌خرند الاان رعایای گیلان ومازندران دهها هزار نفر بما مراجعه می‌کنند بانک کشاوری پول ندارد سازمان برنامه پول نمیدهددولت نمی‌دهد ما جواب صد هزار کشاورز شمال را چه بدهیم؟ منظور بنده این است نمی‌خواهم اخلال کنم نمی‌خواهم اشکال کنم با نهایت حسن نیت این تذکرات را می‌دهم شما یک قراردادی دارید برای ساختن راه و قریب هزار میلیون تومان من موافقم در هر کجای کشور جاده ساخته شود اما الان برای راههای گیلان و مازندران سازمان برنامه اعتبار نمیدهد و راهسازی معطل مانده می‌خواهم عرض کنم که این اعتبارات این مواد این اختیارات آنطوری نیست که منافع کشاورز را در مملکت تامین کند بنده نهایت اطمینان را بجناب عالی و حسن نیت جنابعالی و وزرایتان آقای نخست‌وزیر دارم و بنده ممکن است پیشنهادم را پس بگیرم اما شما راجع بکشاورزی و کشاورز اعتباراتی که باید داده شود ده میلیون کشاورز و ایلات وعشایر در انتظار این برنامه وتصویب آن بودند ما چه جواب بدهیم باشخاص؟ پنجاه هزار قریه در کشور داریم اگر هر قریه یک گاو شیری بخواهد بخرد می‌شود ۵۰ میلیون تومان وعلاقه شما موجب خواهد شد که باین حرفها توجه کنید برای راههای استانها سازمان برنامه می‌گوید که ما پول نداریم اعتبار نداریم، جناب آقای نخست وزیر جناب آقای وزیر دارائی، بلند شوید اینجا قول بدهید که این کمک را بکشاورزان و رعایا بکنید و طوری کنید که از این سلف فروشی جلوگیری شود کمک و وام برعایا را اعتبارش را تامین کنید بکمک این بانک کشاورزی بشتابید که برای مردم و کشاورزان مازندران و گیلان پول بدهند که سلف نفروشند اگر بفروشند دیگر تولید در مملکت رو بنقصانی و کاهش خواهد گذاشت، همه ولایات همینطور است، تمام کشاورزان ایران محتاج بکمک هستند و تمام ایلات و عشایر، جناب آقای نخست وزیر بلند شوید قول بدهید که تامین می‌کنم و توجه داریم سلف فروشی را جلویش را خواهم گرفت می‌خواهم جنابعالی توجه داشته باشید و آقای وزیر دارائی در مقابل من خواهش می‌کنم که همینقدر بفرمایید و قول بدهید در مقابل مجلس قول بدهید بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.

نایب رئیس- آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی – بیانات جناب آقای خلعت‌بری یک حقایق عریانی بود که ایشانهم خیلی عریان‌تر اینجا بیان کردند (خلعت بری: احسنت، مرد منطقی هستید) دراینکه بامور کشاورزی مملکت باید توجه بشود هیچگونه شک و تردیدی نیست برای اینکه کشور ایران فعلا و برای مدتهای زیادی در درجه اول یک مملکت کشاورزی است و اگر توجه فرموده باشید در این لایحه که بتصویب مجلس محترم رسیده‌است کمابیشس یک اعتبارات نسبة زیادتری برای امور کشاورزی درش پیش بینی شده‌است در اینجا یک مسئله‌ای را اینجا می‌خواهم عرض کنم اگر آقایان تصور بفرمایید که با این هفت هزار میلیون تومانی که اینجا پیش بینی شده‌است تمام بدبختیها وگرفتاریها رفع خواهد شد بعقیده بنده این تصور مورد نخواهد داشت واین مبالغ برای رفع تمام بدبختیهای مملکت بهیچوجه کافی نیست والبته دولت هم در درجه اول در حدود مقدورات خودش باید کار کند. مثل هر فرد که در حدود مقدوراتش باید کار کند، بنده اینجا بجناب آقای خلعتبری و مجلس محترم شورای ملی صراحة عرض می‌کنم که دولت با تمام قوا در حدود مقدوراتش، بیش از مقدوراتش از هیچکس نباید توقع داشته باشیم، راجع بامور کشاورزی عطف توجه کند.

نایب رئیس- آقای خلعت‌بری پس گرفتید؟ (خلعت‌بری: بلی پس گرفتم) رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد، مقصود اینست که لایحه سازمان برنامه با اصلاحاتی که در سنا شده‌است عینا بدولت ابلاغ بشود آقایانیکه موافق هستند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.

- طرح و مذاکره در لایحه مستمری بازماندگان مرحوم عبدالصاحب صفائی وارجاع آن بمجلس سنا

۷- طرح و مذاکره در لایحه مستمری بازماندگان مرحوم عبدالصاحب صفائی وارجاع آن بمجلس سنا.

نایب رئیس - لایحه مربوط به مقرری ورثه مرحوم عبدالصاحب صفائی قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد):

• ماده واحده- بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود مبلغ پانزده هزار ریال ماهیانه در وجه وراث مرحوم عبدالصاحب صفائی نماینده مجلس شورای ملی از تاریخ فوت برقرار و تا مدتی که مشغول تحصیل بوده و یا شوهر اختیار نکرده‌اند طبق مقررات قانونی وظایف و مستمریات پرداخت گردد نخست وزیر- وزیردارائی.

بعضی از نمایندگان – (رأی، رأی)

نایب رئیس- اجازه بدهید آقایان، آقای شوشتری تذکری دارند.

شوشتری- با تشکر از احساسات محترم نمایندگان و مخصوصا تشکر از ساحت مقدس سلطنت که این امر را فرمودند واین ملبغ را ناچارم از نظر اینکه این قانون است و بعد در بین ورثه اختلافی پیدا نشود توضیح بدهم با جناب آقای اورنگ نشستیم صحبت کردیم آن مرحوم دو عیال دارد، هفت اولاد دارد، پسر دارد وقتی صحبت کردند للذکر مثل حظ الانثیین دیدیم هر سهمی ۱۲۵ تومان می‌شود برای دختر و ۲۵۰ تومان برای پسر و طبق قانون باید عمل شود و این توضیح باید داده شود یعنی برای یک خانمی که اولاد دارد یا خانمش ۱۲۵ تومان حساب کردیم ۱۰۰۰ تومان می‌شود و برای آن خانم و دو بچه اش پانصد تومان. این توضیح را ناچارم بودم در مجلس بدهم.

نایب رئیس- برای اظهار نظر بمجلس سنا فرستاده خواهد شد.

- اخذ رای نهایی نسبت بلایحه سازمان برنامه و تصویب آن

۸- اخذ رای نهایی نسبت بلایحه سازمان برنامه و تصویب آن.

نایب رئیس- حالا رای می‌گیریم باصل لایحه سازمان برنامه با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد. اسامی آقایان نمایندگان بترتیب زیر توسط آقای محمدعلی مسعودی (منشی) اعلام و اخذ رای در محل نطق بعمل آمد.

آقایان: بیات ماکو، امیرتیمور، دکتر بینا، دکتر سیدامامی، قنات آبادی، دکتر عدل، صفاری، صدرزاده، حمید بختیار، میراشرافی، مهندس اردبیلی، پناهی، داراب، صادق بوشهری، مرآت اسفندیاری، مصطفی ذوالفقاری، سلطانمراد بختیار، زنگنه، دکتر مشیرفاطمی، رضا افشار، ارباب، شوشتری، حشمتی، مهندس جفرودی، تفضلی، دولت آبادی، غضنفری، عباسی، ایلخانی زاده، دکتر وکیل، فرید اراکی، سهرابیان، شفیعی، بوداغیان، افشار صادقی، عماد تربتی، اسکندری، جلیلوند، بزرگ نیا، اکبر، مشایخی، دکتر آهی، سالار بهزادی، بوربور، مکرم، امیر احتشامی، یارافشار، خاکباز، سلطانی، دکتر امیر نیرومند، مهدوی، سعیدی، لاری، کدیور، شادلو، خلعت بری، بهبهانی، درخشش، دکتر افشار، دکتر عمید، نقابت، یدالله ابراهیمی، عمیدی نوری، هدی، نصیری، عرب شیبانی، استخر، مرتضی حکمت، دهقان، جلیلی، باقر بوشهری، مسعودی، فرود، اخوان، گیو، نراقی. (آراء مأخوذه توسط آقایان منشیان شمرده و ۷۰ رای موافق و یک رای مخالف شماره گردید).

نایب رئیس- با ۷۰ رای موافق لایحه تصویب شد.

اسامی موافقین- آقایان: دکتر وکیل، دکتر سیدامامی، دکتر آهی، پناهی، صفاری، جلیلی، دکتر بینا، مرآت اسفندیاری، قنات آبادی، مصطفی ذوالفقاری، نراقی، خاکباز، صادق بوشهری، میراشرافی، بیات ماکو، حمید بختیار، غضنفری. مهندس اردبیلی، یدالله ابراهیمی، مرتضی حکمت، شوشتری، سلطانی، مسعودی، استخر، فرود، مکرم، مشایخی، یارافشار، معین زاده، تفضلی، حشمتی، دولت آبادی، اعظم زنگنه، دکتر مشیرفاطمی، عماد تربتی، جلیلوند، سلطانمراد بختیار، سهرابیان، باقر بوشهری، گیو، عمیدی نوری، اخوان، مهدوی، دکتر امیر نیرومند، نقابت، نصیری، امیر احتشامی، دهقان، دکتر افشار، شادلو، لاری، کدیور، هدی، سعیدی، ارباب، ایلخانی زاده، بوربور، فرید اراکی، دکتر عدل، ارباب، سالار بهزادی، بوداغیان، اسکندری، بزرگ نیا، صدرزاده، عباسی، اکبر، شفیعی، مهندس جفرودی، افشار صادقی. مخالف: آقای رضا افشار. ورقه سفید علامت امتناع یک برگ.

- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه

۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه.

نایب رئیس- دستور جلسه آینده علاوه از چیزهایی که سابقا در دستور بوده راپرت کمیسیون راجع بوزارت کشاورزی هم علاوه خواهد شد. بفرمایید جناب آقای نخست وزیر.

نخست وزیر- بنده می‌خواهم مجددا از آقایان نمایندگان محترم تشکر کنم از توجهی که فرمودند و این قانون بتصویب نهایی رسید وامیدوارم که انشاءالله با توجه خود مجلس ودولت این قانون بخوبی اجرا شود.

نایب رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آتیه روز پنجشنبه ساعت ۹ صبح. (مجلس چهل دقیقه بعدازظهر ختم شد).

نایب رئیس مجلس شورای ملی – اردلان