مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ شهریور ۱۲۹۰ نشست ۲۸۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۷ شهریور ۱۲۹۰ نشست ۲۸۹
صورت مشروح مذاکرات شب پنج‌شنبه ۶ شهر رمضان المبارک ۱۳۲۹
آقای میرزا مرتضی قلیخان نایب رئیس ۳ ساعت از شب گذشته به کرسی ریاست جلوس نمودند و پس از پنج دقیقه مجلس رسماً تشکیل یافت (آقای میرزا ابراهیم خان صورت جلسه قبل را قرائت کردند).
اسامی‌غائبین جلسه قبل به ترتیب ذیل قرائت شد.
آقایان: ناصر الاسلام- آقا میرزا احمد- اسدالله خان کردستانی- آقا سید محمد باقر ادیب- بدون اجازه غائب بودند آقایان آقا میرزا رضای مستوفی با اجازه غائب بودند آقایانی که از وقت مقرر تخلف کردند شاهزاده سلیمان میرزا یک ساعت و نیم دکتر اسمعیل خان یک ساعت حاج امام جمعه ۵۰ دقیقه حاج شریف العلماء میرزا علی اصفهانی ۴۵ دقیقه حاج مصدق‌الممالک ۴۰ دقیقه حاجی سید نصرالله ذکاء الملک حاجی وکیل الرعایا حاج شیخ الرئیس کاشف میرزا یانس۳۵ دقیقه حاج میرزا رضا خان نجم آبادی آقا شیخ غلام حسین نیم ساعت.
نایب رئیس- در صورت مجلس ملاحظاتی هست؟
انتظام الحکماء- در صورت مجلس نوشته شده است که آقای لواءالدوله ۵ نفر زیاد می‌دانستند و بنده موافق بودم و حال آن که بنده ۶ نفر را هم کم می‌دانستم و پیشنهادی هم کردم فرستادم آن را هم قید نکرده‌اند باید قید شود در پیشنهاد خودم توضیح دادم.
نائب رئیس- اصلاح می‌شود صورت مجلس با این اصلاح تصویب شد و راپورتی است از سردار محیی که به توسط آقای رئیس‌الوزراء مجلس فرستاده‌اند خوانده می‌شود (به عبارت ذیل قرائت شد).
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه مشروحه از آقایان سردار محیی و معین همایون به عنوان مجلس مقدس رسیده بود لطفاً فرستاده و ملاحظه فرموده به نظر نمایندگان محترم خواهد رسید تفصیل فتح نمایان اردوی منصور را هم نوشته‌اند که خلاصه آن به طبع می‌رسد و از نظر شریف می‌گذرد.
مقام منیع دارالشورای کبری شیدالله ارکانه مختصری از جنگ روز جمعه سلخ ماه که در نزدیک عباس آباد خاک سواد کوه اتفاق افتاد شرح مفصل او را به مقام ریاست وزرای عظام داشت شوکه عرض خاطر مبارک نمایندگان محترم را از مجمل آن مستحضر می‌نمائیم عده اشرار ۲ هزار نفر سوار و پیاده فرمانده کل اسمعیل خان مراد خان یا پسرانش سر کردگان جزء لطف علی خان برادر اسمعیل خان برادرهای رشید السلطان و انتظام لشکر خواجوند عراض خان ترکمان الحاصل غیر از محمد علی میرزا و شعاع السلطنه تمام سر کرده گان او یاد و عراده توپ بودند فدائیان و جناب سالار بهادر که در واقع بهادری است بی مثل و مانند با یک ۱۵۰ نفر سوار بختیاری و مجاهد حال به فضل خدا و اقبال دولت مشروطه تصمیم و حمله نموده ایم یک ساعت بعد از ظهر تسلیم فتح و پیروزی ورید سرکرده گان تحقیقاً غیر از اسمعیل خان و مرادخان که فرار کردند معلوم نیست ولی میرپنجه استرآبادی محمد حسین خان توپخانه و انتظام لشکر خواجوند شکرالله خان هزار جریبی عراض خان ترکمن لطف علی خان برادر اسمعیل خان محققاً کشته شده مقتول از یک صد نفر بیش از اشرار را تا به حال شصت هزار نفر به اردو آورده‌اند شکر خدا را به جا آوردیم و امیدواریم به زودی نمایندگان را از نگرانی این صفحات آسوده نمائیم (اطلاعاً به عرض می‌رساند سردار محیی- معین همایون (از طرف عموم نمایندگان تحسین گفته شد).
نائب رئیس- به طوری که در صورت مجلس ذکر شد دستور امشب لایحه وزراء بود ولی می‌دانید که قبلاً باید در کمیسیون مذاکره شده راپورت بدهند تا در دستور گذاشته شود ولی آن راپورت هنوز تکمیل نشده است و چیزی هم حاضر نیست که در دستور بگذاریم به نظر بنده لایحه که در باب اراضی قراب عربستان که مدتی است به کمیسیون رجوع شده و راپورت آن آمده است خالی از اهمیت نیست اگر مجلس رأی بدهد و تصویب بکند داخل مذاکره آن شویم مخالفی هست؟
ارباب کیخسرو- بنده مخالفتی ندارم به علاوه تقاضا می‌کنم راپورت راجع به قنات کسنویه یزد هم چون خیلی محل احتیاج است در دستور گذاشته شود.
افتخار الواعظین- طرحی پیشنهاد شده بود از طرف چند نفر آقایان محترم در باب باغات دولتی که وقت هم گذشته است و کمال اهمیت را هم دارد و رجوع شده بود به کمیسیون مبتکرات کمیسیون هم راپورت خودش را داده است اگر چنان چه آقایان محترم تصویب می‌فرمایند آن راپورت جزء دستور گذاشته شود (بعضی تصدیق کردند).
کاشف- قانون شرکت‌ها مدتی است از کمیسیون فوائد عامه گذشته است و بنده گمان می‌کنم یکی از قوانین مهمه است اگر جزء دستور گذاشته شود به موقع است و خیلی مهم است.
نائب رئیس- قانون شرکت‌ها همین طوری که می‌فرمایند خیلی اهمیت دارد ولی بعضی نظرات در آن هست که باید آن نظرات بشود بعد جز دستور گذاشته خواهد شد.
منتصر السلطان- در خصوص اراضی قراب که اظهار شد راپورت آن جزء دستور گذاشته شود چون خیلی اهمیت دارد و باید بعضی نظرات در آن بشود و افکار هم برای آن حاضر نیست به این جهت بنده عرض می‌کنم که نمی‌شود موراً جزء دستور گذاشته شود.
نائب رئیس- باید رأی بگیریم حالا رأی می‌گیریم در این فقره هر یک از آقایان که تصویب می‌کنند راپورت کمیسیون بودجه در باب اراضی قراب که جزء دستور گذاشته شود قیام نمایند (بعضی قیام کردند).
نائب رئیس- رد شد راپورت کمیسیون بودجه راجع به قنات کنسویه یزد جزء دستور هم هست محتاج برای نیست و چند مرتبه جزء دستور آمده و موقع قرائتش نرسیده حالا اگر مخالفی نیست جزء دستور گذاشته شود (چون اظهار مخالفی نشد به عبارت ذیل قرائت شد).
از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
لایحه وزارت مالیه راجع به شکست قنات کسنویه یزد و مغز آباد واقعه در یزد قرائت گردیده چنان چه سابقاً وزارت مالیه پیشنهاد نموده بودند چهار صد تومان نصف مالیات کسنویه معز آباد تخفیف داده شده بود حالیه نیز نظر به شکست و خرابی قنوات مزبوره وزارت مالیه نصف دیگر بقیه مالیات کسنویه تخفیف داده شود تا این که مالکین قنوات مزبوره شروع به آبادی آن نقاط نموده بعد از آن که محصولی دست داد مجدداً از روی تعدیل مالیات دریافت شود پس از مذاکرات لازمه کمیسیون به موجب مادۀ ذیل تخفیف بقیه مالیات کسنویه را تصویب می‌نماید.
مادۀ- مبلغ چهار صد تومان نصف دیگر مالیات کسنویه و معز آباد تخفیف داده می‌شود.
آقامیرزا ابراهیم خان- بنده از مخبر محترم کمیسیون بودجه خواستم سئوال کنم اصل این مالیات چقدر بوده است چون ابداً معلوم نکرده که اصل مالیات چقدر بوده است و آن چه مجلس تخفیف می‌دهد چه هست خواهشمندم که توضیحی بدهند که معلوم شود اصل مالیات چقدر بوده و این تخفیفی که می‌دهند چقدر است.
حاج عزالممالک- (مخبر کمیسیون بودجه) این جا در راپورت توضیح شده است و مجلس در سابق رأی داده که نصف مالیات آن جا که چهار صد تومان است تخفیف داده می‌شود بر حسب تصویب انجمن ولایتی و تصدیق حکومت آن جا بدهم شرحی از طرف وزارت مالیه نوشته شده است به مجلس که مطابق تصدیق انجمن این نقطه ابداً آبادی ندارد و چیزی ندارد که قابل دادن مالیات باشد کمیسیون هم رأی داد که نصف دیگر شما هم تخفیف داده شود چون در آن جا آبادی ندارد هر وقت آن جا آبادی پیدا کرد هر قسم که از برای سایر املاک قرار دادند آن جا هم مثل سایر املاک مالیات خواهند داد عجالتاً چون چیزی ندارد نمی‌شود مالیات گرفت در این صورت کمیسیون هم رای داد که این مالیاتی که به هیچ وجه وارد نیست تخفیف داده شود.
افتخارالواعظین- بنده هیچ علت آمدن این شکل لوایح را به مجلس شورای ملی نمی‌دانم چیست و وزارت مالیه به جهت چه ارجاع این گونه لوایح را به مجلس لازم می‌داند و تصویب مجلس را می‌خواهد در صورتی که تکلیف وزارت مالیه در ذیل یک قانون مصوبه معین شده است در قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی تصریح شده است که چنان چه یک خرابی برای جائی دست بدهد یا به جهت پاره سوانح آسمانی یک محل مستحق تخفیف بشود فقط چیزی که شرط است تصدیق انجمن ایالتی و ولایتی است که تصدیق کند که این محل محتاج به تخفیف است و وزارت مالیه بعد از تخفیف خواستن انجمن خودش می‌تواند تخفیف بدهد حالا در صورتی که وزارت مالیه لایحه خودش می‌نویسد که انجمن یزد تصدیق کرده است که این تخفیف را باید داد و دو قریه است که به کلی خراب و قنوات او شکسته و از میان رفته است و مخروبه است و به هیچ وجه من الوجوه محصول ندارد و لم یزرع است دیگر نمی‌دانم برای هم چو جائی چه شکل مالیات ممکن است گرفت و چطور تخفیف می‌خواهند و پس از آن که انجمن تصدیق کرده است دیگر تصدیق او کافی است و وزارت مالیه محتاج به ارجاع مجلس به هیچ وجه نیست.
ارباب کیخسرو- بنده اگر چه افتخار الواعظین را موافق دیدم و مقصود دیگری داشتند لکن چون وقتی که خاطر آقایان وکلاء مسبوق نیست نمی‌دانند چه جور رأی بدهند این است که بعضی از مطالب محض ندانستن آن‌ها و ندادن توضیحات همین طور مجمل می‌ماند نه رد می‌شود نه قبول در وقتی که این لایحه آمده بود بنده توضیحاتی در این باب دادم و حالا لازم دانستم عرض کنم کلیه این قنات شصت سال است رو به خشکی گذاشته است و ۴۰ سال است به کلی خشک شده اهل این ده حتی آب حمام شان را هم از چاه چهل ذرعی می‌کشند و خیلی موافق است با عدالت که این تخفیف داده شود که مردم اهالی آن جا وضع حالیه و گذشته را بفهمند که چیست و بدانند که نظر اولیای امور این است که بارهای سنگین آن‌ها را تخفیف بدهند بنده از این جهت عرض می‌کنم که این جا هیچ آبادی ندارد فقط موقوفاتی دارند که به جهت برگذار کردن موقوفاتشان آن جا می‌مانند و می‌روند جاهای دیگر کسب می‌کنند و می‌آیند آن جا موقوفاتشان را برگذار می‌کنند بنده فقط محض توضیحات عرض کردم که حاضر آقایان مسبوق باشد و بدانند که حال آن جا و اهالی چیست.
نائب رئیس- مذاکرات کافی است رأی می‌گیریم در باب راپورت کمیسیون بودجه هر یک از آقایان که تصویب می‌کنند تخفیف این چهارصد تومان را ورقه سفید خواهند داد و هر یک تصویب نمی‌کنند ورقه آبی اوراق اخذ رأی و آقای حاج میرزا رضا خان احصا نمود بدین قرار اعلام نمود اوراق سفید ۶۵ لایقرء یک.
نائب رئیس- به اکثریت ۶۵ رأی تصویب شد راپورت کمیسیون بودجه راجع به ورثه مشهدی محسن مجاهد خوانده می‌شود- به عبارت ذیل قرائت شد.
لایحه وزارت جنگ راجع به مشهدی محسن مجاهد مقتول که در راه حریت شهید شده قرائت گردیده وزارت جنگ نظر به استحقاق ورثه آن مقتول پیشنهاد نموده‌اند مبلغی به ورثه حقوق داده شود پس از مذاکرات لازمه مطابق پیشنهاد وزیر جنگ به اکثریت آراء مادۀ ذیل رأی داده شد.
مادۀ- مبلغ شش تومان ماهیانه تا مدت پانزده سال به ورثه مرحوم مشهدی محسن مجاهد مقتول بشرح ذیل داده می‌شود.
۱- والده آن مرحوم ۲۰ قران
۲- متعلقه آن مرحوم ۱۰ قران
۳- محمد آقا پسر دو ساله اش ۳۰ قران
۴- صبیه چهار ساله اش ۱۰ قران
معدل الدوله- در این مسئله حرفی نیست که حقوق هر کسی که خدمت می‌کند به ملت و دولت بایستی منظور کرد اما وقتی که بی ترتیب این حقوق را منظور می‌کنیم مسلم است که هم آن که خدمت کرده است به پاداش خدمت خودش نمی‌رسد و هم اسباب تجری بعضی می‌شود و بعضی خواهش‌های بی جا می‌کند راجع به محل مجاهدین مکرر در مجلس مذاکره شده است که کلیتاً باید در تحت یک ترتیب و قاعده باشد یک ترتیبی وزارت جنگ در این باب بدهد که معلوم شود که هر کس چه‌اندازه و چه ترتیب خدمت کرده و باید این قدر حقوق به او داده شود و اما بی ترتیبی و یکی یکی این حقوق به مجلس آمدن جز گدا کردن آن ورثه چیز دیگری بر آن‌ها نتیجه ندارد مثلاً تقاضا می‌کنند که ماهی دو تومان به او داده شود این معلوم نیست که چه درد او را وادار می‌کند اگر چنان چه واقعاً باید حقوقی به آن‌ها داده شود باید معلوم گردد درجه خدمت و مجاهدت او را حقوقی به آن‌ها داده شود و برای ورثه او تاماً کاملاً حقوقی منظور کرد و پرستاری معین گردد آن‌ها را نگاهداری کرد و در حقیقت یک ترتیب کلی باید داد که بعضی بعضی نباشد بنده به این نظر به کلی مخالفم با یکی یکی آمدن این قسم لوایح به مجلس و رأی گرفتن که بعضی رأی گرفته می‌شود و بعضی رأی داده نمی‌شود بعضی یک ترتیب عبور می‌کند که همه رأی می‌دهند این اسباب خاطر جمعی است و گدائی و نگرانی و پریشانی خاطر جمعی دیگر از این جهت بنده مخالف هستم این بود عرض بنده.
حاج عزالممالک مخبر کمیسیون- اولاً گویا ترتیب بهتر از این نباشد که وزارت جنگ تحقیق حال یک کسی را بکند و پیشنهاد به مجلس بکند و کمیسیون بودجه هم لایحه وزارت جنگ را تحقیق و مداقه کند و راپورت بدهد و از مجلس بگذرد بیشتر از این گویا نمی‌شود دقت کرد در باب این آدم هم گویا خدمتی از این بالاتر نباشد که جان خود را در راه مملکت نثار کرد کمیسیون هم اگر می‌توانست پینشهاد وزیر چیزی اضافه بکند می‌کرد لکن افسوس این جا است که نمی‌توانست زیاد بکند و فقط می‌توانست به همان پیشنهاد وزیر رأی بدهد البته بعد از این هر یک از مجاهدین سابق و لا حق خودشان را به وزارت جنگ معرفی بکنند به مجلس پیشنهاد خواهد شد و البته تحقیق هم خواهد شد که معلوم شود چه خدماتی کرده‌اند و لابد در پاداش خدمات آن‌ها یا در حق خود آن‌ها یا در حق وراث آن‌ها مجلس شورای ملی هم همین طور تصویب می‌کند (جمعی تصدیق کردند).
نائب رئیس- مذاکرات کافی است گفتند بله کافی است رأی می‌گیریم در باب راپورت کمیسیون بودجه راجع به وراث مشهدی محسن مجاهد مقتول که شش تومان در ماه به ورثه او داده شود هر یک از آقایان که موافقند ورقه سفید و هر یک که مخالفند ورقه کبود خواهند‌انداخت.
اوراق رأی اخذ و آقای حاج میرزا رضا خان احصاء و بدین قرار اعلام نمودند اوراق سفید ۷۵ ورقه آبی یک.
نائب رئیس- به اکثریت ۷۵ رأی تصویب شد.
حاج عزالممالک- راپورت کمیسیون بودجه راجع به فتح‌الله خان مجاهد چندی بود که جزء دستور بود و به واسطه آن که توضیحاتی داده نشد بلاتکلیف ماند بنده تقاضا می‌کنم جزء دستور شود و بنده توضیحاتی بدهم در این خصوص رأی گرفته شود.
نائب رئیس- تقاضا می‌کنید که در جلسه آتیه جزء دستور بگذاریم یا همین امشب در دستور گذاشته شود.
حاج عزالممالک- هم چو اهمیتی ندارد که جزء دستور جلسه آتیه باشد آن روز به واسطه آن که توضیح داده نشد بلاتکلیف ماند و رد نشده اگر آقایان تصویب می‌کنند امشب مذاکره و رأی گرفته شود.
نائب رئیس- چون راپورت حاضر نیست می‌ماند برای جلسه آتیه جلسه آتیه شب یک شنبه راپورت کمیسیون ۸ نفری در باب لایحه وزراء اگر رسید که دستور همان خواهد بود و الا راپورت کمیسیون بودجه در باب اراضی قیلاب عربستان و راپورت کمیسیون بودجه راجع به ورثه فتح‌الله خان مجاهد ایضاً راپورت کمیسیون بودجه در باب یحی خان قزاق.
حاج آقا- بنده با این که منتظرم بودم که این لایحه امشب از کمیسیون آمده باشد به مجلس باز هم چو استنباط کردم از فرمایشات آقای نائب رئیس که معلوم نیست در جلسه آتیه هم به مجلس بیاید چون تجربه خیلی کرده‌ایم که هر لایحه که به کمیسیون برود خیلی معطل می‌شود حتی این که بعضی لوایحه به طوری در کمیسیون معطل مانده که مدفون شده و علاوه بر این لایحه راجع به قانون شرکت‌ها که یک شور هم در آن شده و یک قانون مهمی‌است خوب بود تاکید شود تا بعضی چیزها که اهمیت ندارد موضوع مذاکره قرار ندهند و یک مدتی وقت مجلس صرف آن‌ها نشود علاوه بر این کی سئوالی هم بنده کرده بودم از وزارت داخله راجع به آقای معاضدالملک و حاضر نشدند مستدعی هستم تأکید بفرمائید که حاضر شوند و جواب سئوال مرا بدهند چون مدتی است که چندین مرتبه بنده تقاضی کرده ام که حاضر شوند و حاضر نمی‌شوند.
نائب رئیس- در خصوص کمیسیون امشب منعقد می‌شود وزرا هم امشب خواهند آمد و مذاکره خواهد شد امیدواریم زودتر تمام بشود کوتاهی نخواهد شد.
منتصر السلطان- بنده هم در دستور تقاضا می‌کنم که راپورت کمیسیون انتخابات را اگر تمام شده برای شور دوم جزء دستور نگذارید اگر تمام نکرده‌اند از طرف هیئت رئیسه تأکید بفرمایند که کمیسیون تشکیل شود که شور دومی‌را تمام کند و جزء دستور بشود قانون پستی هم مدتی است که شور اولش تمام شده و دیگر به مجلس برنگشته و این قانون‌ها همین طور در کمیسیون‌ها می‌ماند و در این دوره نخواهد گذشت خوب است کمیسیون‌ها بهتر از این کار بکنند یکی هم قانون شرکت‌ها را که آقای حاج آقا تقاضا کردند بنده هم تقاضا می‌کنم که به کمیسیون تأکید شود که زیادتر مراقبت بکنند که به مجلس بیاید و جزء دستور شود.
آقا سیدحسن مدرس- در قانون شرکت‌ها نظری شده است و بنا شد که آقای رئیس چون ترتیب این قانون شرکت‌ها را ایشان داده‌اند بنشینند و مجلس بکنند و حضرت آقای حاج امام جمعه هم تشریف بیاورند و آن مجلس فراهم نیامد از جانب ما‌ها قصوری و تقصیری نشده است قانون پستی را هم چند مرتبه آوردند که مذاکره شود معاون وزارت پست با بعضی‌ها آمدند بعضی موادش را بردند که ملاحظات خودشان را بکنند پیش آن‌ها معطل مانده است پیش ما معطل نمانده و دیگر پیش ما نیاوردند و الا ترتیبش داده می‌شد و تقصیری از ما نبوده است.
حاج شیخ اسدالله- بنده تقاضا می کنم راپورت کمیسیون بودجه راجع به ورثه مرحوم آقا سید ریحان الله که طبع و توزیع هم شده و یک اندازه اهمیت می‌دهیم بنده این مطلب را هم چنان که نسبت به مجاهدین تشویق می‌کنم خوب است نسبت به روحانیین هم تشویق بکنم و جزء دستور گذاشته شود.
نائب رئیس- در یک جلسه که نمی‌شود در جلسات دیگر در دستور گذارده خواهد شد (مجلس چهار ساعت الاربع ساعت شب گذشته ختم شد).