مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ خرداد ۱۳۴۳ نشست ۷۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۷ خرداد ۱۳۴۳ نشست ۷۵
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۷۵
فهرست مطالب:
۱- بیانات آقای نخست‌وزیر بابر از تأسف از فوت شادروان جواهر لعل‌نهرو نخست‌وزیر هندوستان
۲- اخطار آئین‌نامه‌ای آقای دکتر مبین طبق ماده ۸۴
۳- قرائت لایحه اجازه اجرای آئیننامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین
۴- اخطار آئیننامه آقای دکتر مبین طبق ماده ۱۰۱
۵- طرح و تصویب لایحه اجازه اجرای آئیننامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین و ارسال به مجلس سنا
۶- اخذ رأی نهایی و تصویب لایحه قانون واصله از مجلس سنا دایر به اجازه پرداخت هفده میلیون ریال جهت دفع آفات نباتی سال ۴۱
۷- قرائت گزارش کمیسیونهای دادگستری مجلسین راجع به رد تصویب‌نامه ارجاع کار قضائی
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
| مجلس ساعت ده و پانزده دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
رئیس- چند نفر از نمایندگان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند ولی به علت ضیق وقت با اجازه خودشان وقت‌شان را برای جلسه آینده محفوظ نگه می‌داریم حالا وارد دستور می‌شویم جناب آقای نخست‌وزیر فرمایشی داشتید؟
- بیانات آقای نخست‌وزیر بابر از تأسف از فوت شادروان جواهر لعل نهرو نخست‌وزیر هندوستان
۱- بیانات آقای نخست‌وزیر بابر از تأسف از فوت شادروان جواهر لعل نهرو نخست‌وزیر هندوستان
حسنعلی منصور (نخست وزیر)- بنده میدانم که بیانات جناب آقای رئیس مجلس شورای ملی و همچنین نمایندگان محترم از اظهار تأسف و ندامت شدید ملت ایران شامل دولت هم در واقعه تأسف‌آور فوت نخست وزیر هندوستان جواهر لعل نهرو صادق است (صحیح است) شخصیت بزرگی را دنیا ازدست داد. نهرو تنها نخست وزیر هندوستان نبود بلکه یک شخصیت بین‌المللی و یک فرد عاشق صلح حقوق بشر بود (صحیح است) مردان بزرگ متعلق به مملکت خودشان نیستند فلسفه و افکار بلند آنها در تمام نقاط دنیا سایه می‌افکند و اثر وجودی آنها برای بشریت همیشه باقی می‌ماند (صحیح است) بنده بنام رئیس دولت از طرف دولت شاهنشاهی و با تأیید نمایندگان محترم مجلس از طرف ملت ایران این واقعه تأثرآور را به ملت دوست و برادر ایران هندوستان و بدولت هند و به خانواده جواهر لعل نهرو تسلیت عرض می‌کنم (صحیح است) امیدوارم رجال ممالک مختلف و کسانیکه زندگی ملل را در دست دارند همه روی این روح بشر دوستی، روح صلح طلبی، روح علاقه به بقاء بشریت و فلسفه واقعی بقاء وجود کوشش بکنند که چه در زمان حیات و چه پس از در گذشت آنها نامشان جاویدان بماند و یک اثرات نیکو ثمر بخشی را در تاریخ ممالک خودشان و تاریخ جامعه بشریت باقی بگذارند (صحیح است – احسنت).
- اخطار آئین نامه‌ای آقای دکتر مبین طبق ماده ۸۴
۲- اخطار آئین نامه‌ای آقای دکتر مبین طبق ماده ۸۴
رئیس- آقای دکتر مبین فرمایش دارید؟
دکتر مبین- بنده اخطار نظامنامه‌ئی دارم.
رئیس- بفرمائید.
دکتر مبین- بنده خیال می‌کنم که همه نمایندگان محترم با بنده در این مطلب متفق هستند که جناب آقای رئیس فوق‌العاده رعایت مقررات و آئین نامه را می‌فرمایند (صحیح است) بنابراین بنده یکی از مواد آئین نامه را یعنی ماده ۸۴ را می‌خوانم.
ماده ۸۴- رئیس قبل از اینکه جلسه را ختم کند روز و ساعت تشکیل و دستور جلسه آینده را طبق ماده ۷۲ اعلام و در روزنامه رسمی درج می‌شود» در صورت جلسه قبل جلسه ختم شده بدون اینکه دستور امروز در آن قید بشود بنابراین در دستور امروز هیچ چیز نداریم.
رئیس- به اطلاع آقای دکتر مبین میرسانم که در دستور جلسه قبل لوایحی داشتیم که تمام نشده مانده بود و جلسه قبل بعنوان تنفس تعطیل شد وچون مدت تنفس از نیم ساعت تجاوز کرد یک جلسه محسوب می‌شود و جلسه امروز هم یک جلسه دستور امروز هم دنباله جلسه قبل است یعنی همان دستور جلسه قبل است (صحیح است).
دکتر مبین- صورت مذاکرات جلسه قبل هست که جلسه بعنوان تنفس تعطیل نشده.
رئیس- خود بنده دادم اصلاحش کردند.
- قرائت لایحه اجازه اجرای آئین نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین
۳- قرائت لایحه اجازه اجرای آئین نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین
رئیس- ماده واحده مربوط به اجازه اجرای آئین نامه اصلاحات ارضی مطرح است، قرائت می‌شود.
ماده واحده- بدولت اجازه داده می‌شود آئین نامه اصلاحات ارضی را که متن آن ضمیمه این ماده واحده است پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین بمورد اجرا بگذارد.
- تبصره- به منظور رسیدگی به آئین نامه مزبور در هر یک از مجلسین کمیسیون خاصی مرکب از پانزده نفر از نمایندگان که از طرف هر مجلس انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد.
کمیسیون مزبور با رعایت ماده ۴ آئین نامه مشترک بین مجلسین آئین نامه اصلاحات ارضی را مورد رسیدگی قرار خواهد داد و مصوبات کمیسیون مشترک قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.
- نخست وزیر - وزیرکشاورزی
- اخطار آئین نامه آقای دکتر مبین طبق ماده ۱۰۱
۴- اخطار آئین نامه آقای دکتر مبین طبق ماده ۱۰۱
دکتر مبین- بنده اخطار دیگری دارم.
رئیس- طبق چه ماده‌ای؟
دکتر مبین- طبق ماده۱۰۱ اخطار دارم.
رئیس- بفرمائید.
دکتر مبین- ماده ۱۰۱ می‌گوید «کلیه لوایح باید با مضای نخست وزیر بوده ولوایح مالی برای اینکه در مجلس مطرح شود باید علاوه بر امضاء وزیر مسئول و نخست وزیر امضاء وزیر دارائی را هم داشته باشد» این لایحه امضاء وزیر دارائی را ندارد.
نخست وزیر- مالی نیست.
دکتر مبین- لایحه مالی است چون صد میلیون تومان اعتبار قائل شده‌اند بنابر این مالی است.
رئیس- آقای نخست وزیر.
نخست وزیر- بنده خیلی از اخطار نظامنامه‌ای و اصول خوشم میاید ولی تأکید می‌کنم به آقای دکتر مبین که نسبت به مسائل مهم و اساسی مملکت ولو یک نکاتی هم که با رأی و نظر قاطع مجلس تطبیق نمی‌کند جا دارد که حتی ما وسیله پیشرفت کار را در همین محل فراهم کنیم و این دولت و این مجلس و این انقلاب جا دارد که کارها با صراحت کامل انجام بشود در این قانون صد میلیون تومان نوشته شده است از بودجه عمران مملکت و بودجه عمرانی باختیار سازمان برنامه است و رئیش هم شخص من هستم هیچ مورد ندارد در این باره اشکال بفرمائید بهتر بود و مذاکره و مشورت با نماینده دولت بفرمائید و امیدوار هستم که انشاءالله مجلس بتواند با سرعت کامل کارهای خود را انجام دهد.
صادق احمدی- تذکر آقای نخست وزیر عنوان یک فرد حزبی دارد نه عنوان یک نماینده مجلس (صحیح است).
- طرح و تصویب لایحه اجازه اجرای آئین نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین و ارسال به مجلس سنا
۵- طرح و تصویب لایحه اجازه اجرای آئین نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین و ارسال به مجلس سنا
رئیس – کلیات این لایحه و ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ آقای مهندس بهبودی فرمایشی دارید بفرمائید.
دکتر مهندس بهبودی- شاهنشاه بزرگی که به علت نبوغ ذاتی و چیرگی در سیاست و کاردانی و لیاقت، آن چنان کشتی ایران را در دریای متلاطم خاورمیانه هدایت می‌فرمایند که هیچیک از سرنشینان این کشتی احساس کوچکترین ناراحتی نمی‌کنند برای اینکه کشتی را زودتر بساحل مقصود برسانند اراده فرمودند تا اداره امور آنرا بجوانانی که بکسوت دانش نیز آراسته می‌باشند بسپارند تا شاید بنیه و نیروی جوانی بهتر و زودتر بتواند منویات همایونش را اجرا کند و این جمع شما بود که بمراحم عالیه شاهنشاه مستحضر گشت و برای اینکه نشان دهید لایق این عنایت و موهبت می‌باشید آسایش را برخود حرام کردید و جلسات طولانی هیئیت دولت نیز نمودار این فعالیت بود.
ما مجلسیان که خود را زائیده انقلاب مقدس شاه و مردم میدانیم و به حکم وظیف و بحکم سوگندی که خورده‌ایم و در برابر دینی که بموکلین خودداریم نه تنها دوش بدوش شما قدم بر می‌داشتیم بلکه جدیت می‌کردیم که در این مسابقه خدمتگذاری به شاهنشاه و ملت از شما دولتیان جلوتر رویم (احسنت) جلسات طولانی که به منظور تصویب برنامه شما و یا تصویب لوایح وزارتخانه‌های جدیدالتأسیس شما داشتیم نشانی از این همگامی بود و آن شبی که تا نیمه شب ما در این محل مشغول بحث در لوایح شما بودیم اگر دقت می‌فرمودید خوب میشددید که بجای قیافه‌های خسته و از کار کلیه همکاران ارادتمند قیافه‌های بشاشی داشتند و راضی بودند و امیدوار که می‌توانند با تشکیل جلسات طولانی و بلاانقطاع وظیفه خدمتگذاری خود را نسبت به مردم انجام دهند و آرزو داشتند همیشه دولت آنچنان با مجلسیان در مشورت باشد عرضی که می‌کنم درست است که عقیده هم مسلکان من می‌باشد ولی تصور می‌کنم اجازه داشته باشم که از طرف همه خانمها و آقایان عرض کنم که ما تشنه کار هستیم (صحیح است) و ما عقیده داریم مجلس تحول باید بلاانقطاع کار کند جناب آقای نخست وزیر ملتی که در حال جنگ است استراحت بر آن ملت حرام است مگر ما مشغول جنگ با یأس و بدبینی و ندانم کاری و خرافات نیستیم (صحیح است) بنابراین همانطور که فرمانده بزرگ ما شاهنشاه عالیقدر ما همیشه بحق مراقب امور هستند شما که در صف اول جبهه می‌باشید و ما که باید وسیله نبرد برای شما آماده سازیم نیز باید همیشه بیدار و آماده کار باشیم و ما این چنین هستیم. (صحیح است).
به ابتکار شاهنشاه و بفرمان مبارکش ریشه فئودالیسم از این مملکت کنده شد (صحیح است) ملت که همیشه شاهنشاه خود را نگین وار در میان دارد هنگامی که نظرش استفسار شد با اکثریت قریب باتفاق باصل الغاء رژیم ارباب و رعیتی رأی مثبت داد کشاورزان آزاد شده که پس از قرنها طعم آزادی و مالکیت را چشیده بودند بر خلاف سابق که بنا بمیل اربابان بپایب صندوق رأی می‌رفتند بنا باراده آزاد خود بپای صندوقهای رأی رفتند و همدوش برادران کارگر خود و خواهران آزاد شده خود جمع حاضر را به نمایندگی انتخاب کردند بنابر این ما موظف می‌باشیم آنچه را که شما برای اثبات حقانیت موکلین ما یا اعطائی حقی بدانان یا برای زندگی بهتر آنان به مجلس تقدیم میفرمائید با منتهای دقت بررسی کنیم و اظهار نظر کنیم اصلاح کنیم و بدان رأی دهیم آنچه که عرض کردم اصل است و ما نمی‌توانیم برخلاف اصل عملی انجام دهیم و ما نمی‌توانیم و نباید بارسنگین تصویب صحیح لایحه تقدیمی را فقط بدوش چند نفر از برادران و خواهران خود بگذاریم و بقیه از آن شانه خالی کنیم.
من بعنوان مخالف صحبت می‌کنم بدیهی است مخالفتم در اصل موضوع نمی‌باشد چه کسی که در جلسه دوم آبان ماه هنگام بحث در برنامه دولت جناب آقای علم اظهار داشته (مطلبی که می‌خواهم بعرض برسانم و از جناب آقای وزیر کشاورزی تقاضای توجه مخصوص دارم آن است که مطالعه شود چنانچه امکان آن می‌رود شرکتهای تعاونی مالک قناتهای دهات مشمول اصلاحات ارضی گردند تا بهتر و صحیح تر جایگزین مالکین شوند و محل خالی آنرا پر کند و حتی با اجازه آقایان می‌خواهم قدری پای خود را بالاتر گذاشته و بگویم با مطالعه دقیق آب را در مملکت ملی اعلام فرمایند تا بسیاری از مشکلات از بین برود) امروز که می‌بیند مقداری از نظریاتش عملی شده است نمی‌تواند مخالف باشد من مخالف در نحوه کار هستم در روزی که دولت جنابعالی این لایحه را تقدیم مجلس شورای ملی کرد سؤال کردم که آیا لایحه با قید فوریت تقدیم شده است فرمودید با قید دو فوریت منهم به حکم وظیفه وجدانی خود و بحکم انتظاریکه موکلین اینجانب در انجام این مهم از من دارند از شما تشکر کردم ولی بعد از آنکه فرمایشات آن جناب بپایان رسید و مفهوم کلی فرمایشاتتان را حس کردم معلوم شد نه تنها لایحه را با قید دو فوریت تقدیم نفرموده‌اید بلکه بطریق خاصی اینکار انجام شده است که هیچ معلوم نیست درچه تاریخی اینکار مهم که با سرنوشت قسمت اعظم موکلین نمایندگان این مجلس ارتباط دارد پایان خواهد یافت مجلس زائیده انقلاب مقدس شاه و مردم از دولتی برگزیده و انتخاب شده از بین این مجلس انتظاری غیر از این داشت قبول میفرمائید که هیچکس از این جمعی که اینجا جمع شده‌اند برای آنکه اشکالات اقلیمی هر نقطه از کشور را بیان کند صالحتر نیست و اگر چنانچه لایحه با استفاده از ماده ۳۵ یا ۳۶ آئین نامه داخلی مجلس با قید دو فوریت تقدیم می‌شد امروز همه خانمها و آقایان می‌توانستند در مواد آن اظهار نظر نمایند و از جمع این اظهارات دولتی که ما هم قبول داریم با کمال حسن نیت می‌خواهد انجام وظیفه کند امشب یا فردا صبح و حداکثر فردا شب لایحه‌ای بصورت صحیح بهمان نحو و با همان سرعت که مجلس در مورد سپاه بهداشت اقدام کرد قانونی در دست داشت که حافظ حقوق خرده مالکین و کشاورزان آزاد شده همه مملکت و تجلی منویات شاهنشاه عظیم‌الشأن ما بود (احسنت) من از دولت سؤال می‌کنم علت اینکه این لایحه را که از نقطه نظر کار مملکت و از نقطه نظر ما نمایندگان که به منظور خدمت به مردم اینجا جمع شده‌ایم بسیار مهم است بدین نحو تقدیم داشته است چه بوده من سؤال می‌کنم مگر فلسفه حکومت حزبی و فلسفه حکومتی متکی با کثریت غیر از این است که لوایحی را که معتقد است بحال مملکت مفید است بدون هیچگونه بیم از تصویب آن تقدیم مجلس نماید تازه آن نحوه کار حکومتهائی است که در برابر خود یک اقلیت مخرب داشته باشند من در اینجا لازم میدانم که وضع مجلس را در قبال دولت جنابعالی تجزیه و تحلیل کنم شما خوب میدانید که مجلس فعلی تشکیل می‌شود از یک گروه متجاوز از نصف نمایندگان مجلس که آنان پایه‌های حکومت شما محسوب می‌شوند و من از طرف خود و رفقایم آرزو می‌کنم با اتکاء باین پایه‌های قوی و پرقدرت و خوش فکر که باعث دوام حکومت شما است بتوانید منویات شاهنشاه بزرگ ما را اجرا کنید (انشاءالله) بعد از این گروه که از لحاظ پارلمانی و حکومت عدد گروه قاطعی محسوب می‌شوند جمعی مردمان شریف بنام منفرد و گروهی مردمان شریف دیگر ولی متشکل و بنام فراکسیون مستقل می‌باشند که به حکم سابقه و به حکم وطن خواهی و شاه پرستی خود هر وقت خدمتگذاری بکار خدمت به شاهنشاه و مردم مشغول بوده است مورد تأیید و پشتیبانی آنان بوده است و بعد از آن جمع‌های یاد شده جمعی مردمان روشنفکر و جانباز گروه متشکل و منضبطی را تشکیل می‌دهند که بنام فراکسیون مردم معروف شده‌اند (صحیح است) که این جمع شناخته شده با یک ایدئولوژی واحد دور هم جمع گردیده‌اند و هدف مشخص را تعقیب می‌کنند و آن برتر داشتن منافع اجتماع بر منافع افراد است و جنابعالی مطمئن باشید که هر وقت لایحه‌ای مثل این لایحه که امروز مورد بحث است تقدیم مجلس بفرمائید که منافع اجتماع را در برابر منافع افراد حفظ کرده باشد فراکسیون حزب مردم شمشیر کشان مدافع آن خواهد بود (صحیح است، احسنت). با یک چنین وضعی که مجلس دارد و محققاً لایحه شما صددرصد رأی موافق میاورد چه چیز باعث شد که شما برای کمیسیون خاصی تقاضای اختیارات بفرمائید و باعث شوید که یک چنین لایحه مفیدی با تأخیر بتصویب برسد و از مجرای طبیعی خارج گردد ممکن است در جواب عرایض من بفرمائید که این آئین نامه بیش نیست و معمولا آئین نامه‌ها را کمیسیونها تصویب می‌کند شما خوب میدانید آنچه که به مجلس مقدس تقدیم شده است آئین نامه نیست چه شما در ضمن سطور آن اجازه خواستید که اسنادیکه از طرف شرکتهای تعاونی تنظیم می‌گردد یا وکالتنامه‌هائیکه بین شرکت و زارعین طبق نمونه سازمان اصلاحات ارضی تدوین می‌گردد جزء اسناد لازم‌الاجرا منظور گردد و در جای دیگر اجازه خواسته‌اید که آئین نامه این آئین نامه بقول شما بتصویب هیئت وزیران برسد بنابر این بدلائل فوق‌الذکر و بدلائلی که ذکرش باعث طول کلام می‌گردد آنچه که تقدیم شده است آئین نامه نیست و همانطور که عرض شد از دولت تقاضا می‌کنم و از همکاران مجلسیم در فراکسیون ایران نوین استدعا می‌کنم موافقت فرمایند که مجلس طبق ماده ۳۶ آئین نامه خود، کمیسیون خاصی به منظور بررسی این قبیل لوایح تشکیل دهد و دولت مطمئن باشد با سرعت و دقتی که در شأن این مجلس می‌باشد این لایحه مهم دولت را بررسی و تصویب خواهد کرد چون ممکن است این تقاضا با صددرصد وارد بودن موضوع بعلت تعصب حزبی مورد اجابت قرار نگیرد (احسنت) چون اصل لایحه را مخالف تبصره ماده ۱۰۴ آئین نامه داخلی مجلس میدانم پیشنهادی تنظیم شده است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم تا به موقع و در صورتیکه رفقای من به طرح موضوع در مجلس مصر باشند که لایحه بهمین صورت به بحث گذاشته شود مطرح گردد.
رئیس- آقای خواجه نوری.
خواجه نوری- جای خوشوقتی است که جناب آقای مهندس بهبودی در ابتدای سخنانشان از زحمات مجلس شورای ملی و برنامه دولت تقدیر فرمودند و اشاره به همکاری صمیمانه واقعی این مجلس که از ابتدای کار این دولت مشهود بوده است فرمودند که نمونه این همکاری هنوز ادامه دارد (صحیح است) و تا وقتیکه این دولت مجری او امر شاهانه برای ایجاد بهبود حال مردم ایران است مسلماً ادامه خواهد داشت (صحیح است) فرمودند که هدف اصلی دولت و مجلس جنگ با خرافات و بدبینی است (صحیح است) ما همه سرباز این کار هستیم ما چه در داخل مجلس و جه در خارج مجلس چه حالا که وکیل مجلس هستیم چه آنوقت که در کارهای دیگر بودیم از لحاظ تشخیصی که داده بودیم که راه نجات مملکت ما این است که با جهل مبارزه کنیم و با بدبینی مبارزه کنیم این وظیفه را برای فرد فرد خودمان قائل بودیم و در هر صنف و لباس که هستیم این مبارزه را خواهیم کرد الغای رژیم ارباب و رعیتی به پیشنهاد شخص اول مملکت و به تصویب قاطبه ملت ایران رسیده است و لیکن خود وزیر کشاورزی در پشت همین تریبون مقدس بارها تذکر دادند که تا وقتی که کار مرحله دوم اصلاحات ارضی به تمام معنی تمام نشود به تمام معنی اجرا نشود ما نمی‌توانیم بگوئیم که این برنامه را صددرصد انجام داده‌ایم ما که آمده‌ایم که این رژیم را الغاء بکنیم باید موجبات کار را فراهم کنیم باید اساس کار را بدست دولت بسپاریم (صحیح است) و از او انجام این وظیفه را بخواهیم و اگر خدای نکرده از انجام وظیفه‌اش قصور کرد او را توبیخ کنیم ولی دولتی که می‌خواهد که ما باو این ابزار کار را بدهیم گناه است که ابزار کار رابدست او نسپاریم ولی راجع به فرصتی که در مورد این آئین نامه اظهار نظر بشود فرصت فوت نشده است این ماده واحده انشاءالله به محض آنکه به تصویب مجلس برسد باید برود به مجلس سنا وانجام این تشریفات تا وقتی که به توشیح اعلیحضرت همایونی برسد چند روزی فرصت داریم و چند روز هم قبلا فرصت داشتیم و این آئین نامه را کلیه آقایان و خانمها با دقت مطالعه کردند واظهار نظرهای خودشان را یاد داشت فرمودند در همین سرسرای مجلس بحثها شده صحبتها شده و در فراکسیون‌ها هم همچنین، ما اشخاصی را که انتخاب خواهیم کرد از بین خودمان اشخاصی خواهند بود که از لحاظ فنی و منطقه‌ئی و از لحاظ تقسیم بندی مملکت دارای صلاحیت باشند این اشخاص در واقع که حتماً نماینده‌های ما هستند و این اشخاص در واقع که حتماً نماینده‌های ما هستند و این اشخاص اشخاصی هستند که نظریات یک یک ما را قبول خواهند داشت و در موقع شور و مشورت در کمیسیون مشترک آن نظریات اعلام خواهد شد (صحیح است) بحث هائی شد در باره پاره‌ای اصلاحات در باره این ماده واحده حتی در این مورد هم اتفاق نظر حاصل شد چه فراکسیون اکثریت و چه دوستان اقلیت که نمی‌شود اسمشان را گذاشت اقلیت بلکه اشخاصی هستند که از لحاظ سلیقه و رویه شاید با ما اختلاف نظر کوچکی داشته باشند و لکن از لحاظ هدف، همه ما هدف مشترکی داریم (صحیح است) باهم، هم نظر بودیم که بهتر این است بجای پانزده نفر هر مجلس هیجده نفر انتخاب کنند و این ۱۸ نفر از برای این باشد که فرصتی داشته باشیم که نمایندگان استانها و نواحی مختلف مملکت را در این هیأت ملحوظ داشته باشیم و دوستان ما بتوانند شرایط اقلیمی و اختصاصی خودشان را در جلسات کمیسیون مشترک بیان بکنند ما باز در نظر گرفتیم که در این ماده هر چند آئین نامه مجلس این امکان را می‌داد و لیکن صراحت بیان کنیم که دوستان ما چه در مجلس سنا و چه در مجلس شورای ملی حق داشته باشند پیشنهادهای خودشان را کتباً به کمیسیون تقدیم بدارند و این پیشنهاد دهندگان در کمیسیون مشترک دعوت بشوند و در باره پیشنهاد خودشان توضیح بدهند بنا بر این هر کس صاحب نظر و صاحب عقیده باشد در این خصوص می‌تواند نظر خودش را کتباً باین کمیسیون مشترک اعلام بدارد این هم فرصت دیگری است که در این آئین نامه اظهار نظر بشود وقتیکه این پیشنهادات داده شد چه بسا ممکن است پیشنهادات مشابه باشد و دوستان وقتی درکمیسیون حاضر شوند به بینند با هم همنظر هستند وقت کمیسیون هم کم تلف می‌شود و با تبادل نظر در کمیسیون خود آقایان میدانند برای کارهای فنی تبادل نظر در کمیسیون اصولی تر و محکمتر و علمی تر است تا در جلسه علنی مجلس. و شأن نزول این کمیسیونها که در آئین نامه مجلس هم پیش بینی شده است همین است که در همین کمیسیونها آقایان عضو هستند میدانند که با چه دقت نظری ما در این کمیسیونها بحث می‌کنیم شما خودتان شاهد هستید که در تمام این موارد مباحثات دقیق با نماینده دولت داریم و تا ایمان بیک مطلبی نداشته باشیم رأی نمی‌دهیم پس بدوستان خودتان که انتخاب خواهید کرد اعتقاد و اطمینان داشته باشید که در آن کمیسیون مشترک نظریات یک یک شما ملحوظ خواهد شد (صحیح است) و اطمینان داشته باشید که دوستان شما هم از خود شما هستند و منتخب شما هستند (صحیح است) جناب آقای مهندس بهبودی اشاره‌ئی فرمودند راجع به انتظارات از دولت این انتظارفرق نکرده از اول تأسیس این دولت تا بامروز ما انتظار داشتیم که دولت صمیمانه در اجرای منویات ملوکانه و در اجرای هدفهای انقلابی که در پیش داریم فداکاری بکنند و فعالیت و کار بکنند این انتظار همیشه هست و ادامه هم خواهد داشت و دولت هم خودش را مکلف میداند که این انتظار را برآورده بکند هدفهای ما در تمام موارد مشترک است اتفاق نظر داریم همانطور که عرض کردم و در این مورد هم استدعا دارم اگر در باره همین مواردی که عرض کردم پیشنهادهایتان را به جناب آقای رئیس مجلس تسلیم بفرمائید آزادانه رأی خواهیم داد این همفکری را هم احساس خواهیم کرد و ثابت خواهیم کرد و همین‌ها است که ریشه بدبینی را در این مملکت از بیخ و بن خواهد کند (صحیح است) و خواهید دید برای مسأله مهمی چون اصلاحات ارضی این مجلس ملی اتحاد عقیده و اتفاق نظر دارد و در این موقع است که هر نوع بدبینی ریشه کن خواهد شد (احسنت) و اما راجع به این عبارت لفظی که این آئین نامه است با قانون است و راجع به اهمیت این موضوع هم بیان فرمودند ما اقرار داریم این آئین نامه بسیار مهمی است و لیکن این آئین نامه‌ایست که در اجرای مصوبات ملی این مملکت باید تصویب برسد روی مصوباتی که ملت ایران تصویب کرده صحیح نیست که ما قانون تصویب بکنیم ما آئین نامه تصویب می‌کنیم برای احترام به ملت ایران (صحیح است- احسنت).
رئیس- آقای دکتر مبین نظری داشتید؟ راجع به چه ماده‌ای است؟
دکتر مبین- راجع به ماده ۱۳۷ است.
رئیس- اخطار نظامنامه برای چیست؟
دکتر مبین- راجع به منافی بودن لایحه با قوانین کشور.
رئیس- این لایحه نیست، آئین نامه است.
دکتر مبین- پس به مجلس برای چه آمده؟ بنده استفاده می‌کنم از فرمایشات جناب آقای نخست وزیر که می‌بایست بعضی از مطالب کوچک در خارج حل بشود بهمین منظور بنده دو دفعه تذکر نظامنامه‌ای دادم که در این جلسه فرصتی داشته باشم بتوانم صحبت کنم واین فرصت را به بنده ندادند و من متأسفم که باید مطلب اصلی را عرض کنم در ماده ۵ اصول ششگانه که به تصویب ملت رسیده و در حکم قانون اساسی است ما هیچ گونه تغییری در آن نمی‌توانیم بدهیم و به همین مناسبت هیچکدام از این اصول به مجلس عرض نشده در ماده ۵ ذکر شده آئین نامه اجرائی این نامه را وزارت کشاورزی تهیه و پس ازتصویب هیئت وزیران به موقع اجرا می‌گذارد این آئین نامه تهیه هم شده و به تصویب هیئت وزیران هم رسیده و در زمان نخست وزیری جناب آقای علم به کمیسیون کشاورزی مجلس سنا داده شده دولت مکلف است آن آئین نامه را طبق مصوبه ملت اجرا بکند ما الان می‌خواهیم چکار کنیم؟ ما الآن میگوئیم که اختیاری را که ملت بهیأت دولت داده است این اختیار را که ملت بهیأت دولت داده است این اختیار را از هیأت دولت بگیرند بدهید به کمیسیون خاص و این مخالف نظر صریح ملت است (روحانی- دولت سابق داده است) دولت سابق اگر اشتباهی کرده دولت فعلی نباید بکند بنده اگر اصرار دارم در گفتن حقایق برای این است که عضو حزب هستم و به هیچ وجه میل ندارم دولتی که متکی به حزبی است که من در آن هستم مرتکب اشتباه بشود (احسنت).
رئیس- آقای نخست وزیر فرمایش داشتید؟
نخست وزیر- بنده ابتدا می‌خواستم از بیانات آقای مهندس بهبودی خیلی سپاسگزاری بکنم و در اشاره‌ای هم که جناب آقای صادق احمدی فرمودند اصولا برای سیاست و برای زندگی اجتماعی باید یا ردش کافی داشت و یا بتدریج این مسائل را پیدا کرد و امیدوار هستم که بتدریج این مملکت ما آن دمکراسی واقعی که آروزمند هستیم همین مجلس تا پایان دوره کاملا بآن پی ببرد و عمل بکند و خود آقایان بهترین نمونه‌اش هستید که مربی این کارها هستید امید وارم ما را هدایت بفرمائید از لحاظ قوانین و امور مملکتی که ما هم پیروی کنیم از نظریات مجلسین و اطمینان داشته باشید اگر عدم توجهی در این گونه مسائل می‌شود اینها بتدریج در عالم سیاست حل خواهد شد و مسأله‌ای را که خواستم بگویم جناب آقای خواجه نوری مطالب را بطور کامل فرمودند تصور می‌کنم هم ایشان از طرف فراکسیون ایران نوین هم جناب آقای مهندس بهبودی و هم سایر آقایان همه در اصل موضوع اتفاق نظر داریم (صحیح است) اینجا موضوعی است خیلی مهمتر از این مسائلی که ما وارد لغات موضوعی است خیلی مهمتر از این مسائلی که ماوارد لغات یا الفاظ بشویم موضوعی است که بازندگی یک ملت، موضوعی است که با زندگی اقتصادی یک ملت، موضوعی که با یک هدف انقلابی توأم است هر گونه مسائلی که قبلا پیش آمده است باز باراده مجلس و باراده نمایندگان ملت همه گونه قابل تغییر است هر اشتباهی باشد باید رفع کرد و آنچه که ما امروز می‌کنیم باید صحیح باشد در اینجا من وارد بحث حقوقی نمی‌خواهم بشودم قانونی است بتصویب ملت رسیده است و این قانون اشاره کرده است به آئین نامه باین جهت از اینکه ما بحث بکنیم آئین نامه است یا قانون و خارج از آن نمی‌توانیم عمل کنیم این آئین نامه است و اگر آئین نامه‌ای هم قبلاً گذشته باشد این آئین نامه را دولت فعلی وقتی بصورت ماده واحده به مجلس تقدیم می‌کند و در بیانات خودش هم جناب آقای وزیر کشاورزی بتفصیل توضیح فرمودند و هم بنده بعرض آقایان رسانیدم باینکه یک مصوباتی هم اگر قبلا از طرف دولت در دوره فترت شده با قانون اساسی انقلاب شاه و ملت مغایرت دارد و این درشأن این مجلس نیست که مجدداً وارد بحث آئین نامه بشویم که از لحاظ اصول صحیح نیست و تقدیم این آئین نامه در حقیقت اصلاح همه مسائلی است چه از لحاظ اصولی و چه از لحاظ مراحلی که باید با نظر آقایان به تصویب برسد و قاطعیت داشته باشد این آئین نامه را دولت طبق تجویزی که شده است می‌توانست تصویب بکند ولی همیشه مصوبات دولت قابل تغییر است با نظریات افراد مختلف در دستگاههای دولت ما این موضوع را از لحاظ اینکه باید آئین نامه باشد طبق تصریح کامل قانون هیچ چاره‌ای نداریم که آئین نامه تلقی بکنیم از لحاظ اینکه این دولت مایل نبود که حتی از این حقش استفاده بکند و این دولت مایل نبود که حتی از این حقش استفاده بکند و این آئین نامه را تقدیم مجلس کرد این احترام زیادی است که به نظر شما قائلیم (صحیح است) و مایل هستیم که آئین نامه هر روز دستخوش هوی و هوس افراد دولت قرار نگیرد و این آئین نامه جنبه قانونی پیدا کند و یک ثباتی در زندگی مردم بوجود بیاورد این حرفها را باید کنار گذاشت و به نظر بنده به نکات جزئی نپرداخت از جناب آقای مهندس بهبودی از نماینده محترم حزب مردم از نمایندگان محترم فراکسیون مستقل از برادران عزیز منفرد از همه از روز اول تشکیل این دولت نهایت سپاسگزارم و همینطور که فرمودید ما جز اتحاد و اتفاق و یگانگی دراجرای هدفهای عالی هیچ منظوری نداریم اگر دولت تا ساعت چهار صبح کار می‌کند نمایندگان ملت در ۲۴ ساعت در فکر آسایش مردم هستند ما از شما الهام می‌گیریم و موظف هستیم که کار کنیم منتی هم نداریم بنده استدعا می‌کنم همانطور که این رویه معمول بوده برای اینکه اگر این لایحه را می‌دادیم به مجلس بصورت قانون و به قید دو فوریت حتی وقتی باندازه‌ای که الآن برای مطالعه هست پیش نمی‌آید حتی مجبور بودیم دانه دانه وارد موارد بشویم این مواد ممکن بود در مجلس سنا طور دیگری بشودتغییر بکند و باز برگردد به مجلس شورای ملی و یک تشتت رأی و فکر بوجود بیاید و زمان بیشتری هم لازم داشت ما با قبول اینکه نمایندگان محترم فراکسیون مردم و فراکسیون مستقل و دوستان عزیز منفرد و دوستان اکثریت حزب ایران نوین اگر نظریاتی داشته باشند بصورت فرد فرد نباشد اینطور تقاضا کردیم که بطور اجتماع نظریات خودشان را روی آئین نامه تنظیم شده تهیه وتنظیم بفرمایند و در جلسه کمیسیون خاص مطرح بفرمایند همینطور هم از مجلس سنا استدعا خواهد شد تا در جلسه کمیسیون خاص چند نظر اصولی و کلی مورد بحث قرار بگیرد تمام نمایندگان و در حقیقت کلیه افراد حق دارند در آنجا یا منفرداً با بصورت دسته جمعی نظریات خودشان را تقدیم بکنند تا بتوانیم این آئین نامه را بصورت منقح و صحیح و منجز بگذاریم و هرچه زودتر وظیفه خودمان را انجام بدهیم بنده با احترامی که به نظر جناب آقای مهندس بهبودی می‌گذارم خیلی متشکر می‌شود که این ماده واحده با اتفاق آراء از لحاظ اهمیت مسأله از لحاظ تذکراتی که دادم به تصویب برسد و همین امروز ملت در تأیید فرمایشات آقایان بداند که شما جز این راه راهی ندارید و ما خودمان را همکار شما میدانیم و هر ساعتی در کمیسیون هر رأیی هر نظری باشد مورد احترام دولت است (احسنت).
رئیس- آقای سرتیپ پور.
نمایندگان- نیستند.
رئیس- آقای احمدی.
صادق احمدی- بنده عرضی ندارم.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- بنده مطالبی داشتم که در جلسه خصوصی گفته شد حالا دیگر عرضی نمی‌کنم (احسنت).
رئیس- آقای کیهان یغمائی.
کیهان یغمائی- با اینکه بنده آمادگی عرایض مربوط به این لایحه را ندارم فرمایشات همکاران عزیز و بیانات جناب آقای نخست وزیر موجب شد که بنده چند دقیقه مزاحم بشوم و معذرت می‌خواهم (رضای خاطر من باشد آنچه او خواهد) انقلابی است به تصویب شاه و ملت رسیده واجب‌الاطاعه است محترم است مازاییده و نماینده همین انقلاب هستیم با کمال افتخار با کمال میل در راه به ثمر رساندن این انقلاب کوشش خواهیم کرد تا رضای خاطر ملت و شاهنشاه عظیم‌الشأن فراهم شود (صحیح است، احسنت) با صراحت و شجاعت باید عرض کنم در شأن دولت جناب آقای منصور و درشأن پارلمان بود که این لایحه بطور خیلی عادی به مجلس بیاید جای هیچ گونه تردیدی نبود که با موشکافی و بحث و با مطالعه و بطور قطع باتفاق آراء بتصویب می‌رسید (صحیح است) وقتی در یک پارلمانی یک لایحه مستمری ۱۵ تومانی مطرح می‌شود جا داشت یک لایحه باین مهمی که با سرنوشت بیست و چند میلیون نفر تماس داشت خیلی بطور عادی می‌آمد و بنده خیال نمی‌کنم خدای نکرده یک نفر با این اصول مخالفت داشته باشد (صحیح است) اصلا چنین عملی امکان نداشت این تصویب ملی است (یک نفر از نمایندگان- این آئین نامه است) آئین نامه را عرض می‌کنم اجازه بفرمائید دنباله‌اش را عرض کنم وزارت کشاورزی می‌توانست بر طبق تصویب ملی آئین نامه را خودش اجرا بکند و به پارلمان هم ندهد جای کمال خوش وقتی است که تیمسار سپهبد ریاحی وزیر محترم کشاورزی که به نظر بنده در چندین جلسه‌ایکه خدمتشان بحث داشتیم مردی اصولی است (نمایندگان- به نظر همه) بنده از نظر خودم عرض کردم خیلی تشکر می‌کنم که نظر همه آقایان همین است ایشان مردی هستند بسیار اصولی بسیار با شجاعت، فهیم و مطالعه کرده نظرات طبقات مختلف را گرفته‌اند آئین نامه‌ای تدوین کرده‌اند خدا پدرشان را بیامرزد تا با مطالعه بیشتر به پارلمان تقدیم کردند اما چرا این لایحه باینصورت به نظر بنده به پارلمان آمده برای اینکه یک بلاتکلیفی یک سرگردانی و ابهامی برای تمام ملت ایران در مملکت پیدا شده است اگر این سرگردانی بطول می‌انجامید با کمال تأسف نمی‌خواستم این عرایض را بکنم با حضور جناب آقای نخست وزیر ولی حالا عرض می‌کنم اگر بیشتر از این بطول می‌انجامید همانطور که یک روز پیش می‌آید یک اکیپ می‌رود پنیر بیاورد یکی می‌رود گوشت بیاورد یکی چیز دیگر برای شما بیاورد دو ششمه دیگر یکی می‌رفت برای شما گوجه فرنگی بیاورد پس لازم بود این بلاتکلیفی و عدم اطمینان به سرمایه گذاری و عدم اطمینان به کشت و زرع هر چه زودتر از بین برود نظر ملت ایران روشن بشود به نظر بنده اینها یک نقاط ابهام و تاریکی بود که این لایحه رفع کرده است (یکنفر ازنمایندگان- قانون خوب است اجرا نمی‌شود) بنده بعنوان موافق صحبت می‌کنم طاقت بیاورید نتیجه عرایضم را مستحضر خواهید شد جنابعالی باید طاقت بیاورید (یکی از نمایندگان- بنده عرض کردم قانون خوب است فقط اجرا نمی‌شود) انشاءالله اجرا خواهد شد لطفاً طاقت بیاورید حالا که باینصورت در آمده است و در کمیسیون خاص باید رسیدگی بشود بنده معتقدم اگر فراکسیون مردم هم همین نظر را تأیید بکند و شاید انشاءالله در پیشنهادی که تقدیم مقام ریاست شده است این ماده قید باشد خوشبختانه جناب آقای نخست وزیر مژده اتمام اینکار را دادند که آقایان نمایندگان هر کس در منطقه خودشان آزاد خواهد بود که نظرات خودشان را بدهند و در کمیسیون مورد بحث قرار بگیرد و اگر آئین نامه داخلی مجلس هم اجازه نمی‌داد که آن نماینده برود در آنجا ایشان فرمودند مانعی ندارد چون و آئین نامه داخلی می‌گوید اگر رئیس کمیسیون یا کمیسیون موافقت کرد نماینده احضار می‌شود و با او بحث می‌شود حالا با این نظر موافقت دارند ممکن است نماینده دولت قبول بکند که اضافه بشود که نمایندگان اگر نظریاتی دارند بدهند به کمیسیون و شرکت در کمیسیون آزاد باشد که نماینده برود و بحث کند و نظر بدهد دولت باید در لایحه‌اش موافقت کند که ایجاد کشمکش نشود (بالاخانلو- منظور جنابعالی نماینده استانها است یا نماینده مجلس، نماینده مجلس همه وقت می‌تواند برود و در کمیسیون شرکت کند) نه اگر شما یک پیشنهادی به کمیسیون خاصی دادید بر طبق آئیننامه و کمیسیون تصویب نکرد که بروید بحث کنید شما نمی‌توانید در کمیسیون شرکت کنید این آئین نامه داخلی مجلس را ملاحظه و مطالعه بفرمائید به هر حال یکی از خوشبتختیهای بنده این است که بنده در یک کمیسیون سه ساعته که در حضور اقای نخست وزیر و جناب آقای وزیر محترم مشاور بودیم یک مطالب کلی واصولی گفته شد و ایشان فرمودند قابل بحث است رسیدگی می‌کنیم و با هم رسیدگی می‌کنیم ممکن است یا مواد اصلاح بشود و یا اضافه بشود برای راحتی خیال همه نمایندگان و از جناب آقای نخست وزیر و جناب آقای وزیر کشاورزی بنده استدعا می‌کنم تشریف بیاورند پشت این تریبون در این مکان مقدس و فی‌المجلس نظر خودشان را اعلام بفرمایند که آیا پیشنهادی مؤثری که داده شود با شرط اینکه از چهار چوبه تصویب ملی خارج نگردد مورد تأیید کمیسیون خواهد بود یا همینکه هست باید تصویب بشود بنده دیگر عرضی ندارم (نمایندگان- کمیسیون رسیدگی و نظر خودش را اعلام می‌کند) بنده در کار خودم مختار هستم بنده باید عرضم را بکنم (نمایندگان- تغییر بسته به نظر اکثریت است) کمیسیون آئین نامه را باید تصویب بکند به هر حال تغییر بسیار خوب است اجازه بفرمائید نماینده محترم فراکسیون مردم هم موافقت بفرمایند (مهندس بهبودی- بنده به نمایندگی از طرف فراکسیون مردم پیشنهادی دادم اجازه بفرمائید پیشنهاد مطرح بشود) بنابر این بنده تشکر می‌کنم از آقای وزیر محترم کشاورزی آنچه که احساس می‌کنم بسیار روح با سازش دارند و روحی است که حتماً به نفع مردم و مملکت قدمی برداشته می‌شود بشرط آنکه از چهار چوبه انقلاب ملی و تصویب ملی خارج نشود که این نظر، نظر خوبی است و ما اگر نظری داریم در کمیسیون بحث خواهیم کرد و انشاءالله کاری خواهیم کرد که به نفع عموم مردم و ملت ایران باشد (انشاءالله).
رئیس- آقای مهندس بهبودی در کلیات فرمایشی داشتید یا در ماده واحده؟
دکتر مهندس بهبودی- بنده در کلیات در تأیید فرمایشات جناب آقای نخست وزیر عرایضی دارم.
رئیس- بفرمائید.
دکتر مهندس بهبودی- جناب آقای نخست وزیر در فرمایشی که فرمودند افراد فراکسیون حزب مردم را شرمنده کردند و بنده مفتخرم که بعرض مجلس شورای ملی برسانم که انجام وظیفه برای دولت و نمایندگان محترم مجلس بهترین پاداش است اگر کسی وظیفه‌اش را انجام داد دیگر نه دولت باید از او تشکر کند و اگر دولت انجام وظیفه کرد نمایندگان ملت نباید تشکر بکنند و ما تصور می‌کنیم که وظیفه‌مان را انجام دادیم و خیال می‌کنیم اگر چه یک روزی مورد بی مهری آقای نخست وزیر قرار گرفتیم و فرمودند که شم سیاسی دسته‌ای ضعیف بوده اجازه بفرمایند با پیشنهادی که تهیه و تقدیم کرده‌ایم شاید جبران مافات را کرده باشیم.
رئیس- آقای مهندس اخوان مخالفید؟ بفرمائید
مهندس اخوان- بنام خدا، شاید در بادی امر عده‌ای که سطحی ممکن است قضاوت بفرمایند تعجب کنند چرا بنده که جزو مجریان قانون اصلاحات ارضی بودم با این آئین نامه و با این شکل مخالفت می‌کنم.
رئیس- آقای مهندس اخوان الآن آئین نامه مطرح نیست.
مهندس اخوان- بنده در کلیات همین لایحه عرض می‌کنم. بنده مطالبی که می‌خواهم عرض کنم چه در این موقع و چه در مواقع دیگر واجب کفائی میدانم یعنی اگر یکی از نمایندگان محترم آن مطلبی را که بنده می‌خواهم عنوان کنم عنوان کرد بنده وقت عزیز مجلس شورای ملی را نمی‌گیرم و یا اینکه اگر مطلی را که می‌خواستم عرض کنم آقایان موافقین با دولت مطالبی فرمودند که بنده قانع می‌شدم باز هم وقت عزیز مجلس را نمی‌گرفتم متأسفانه در مطلبی که راجع به کلیات می‌خواهم عرض کنم نه کسی به تحقیق و دقت عنوان کرد و نه جناب آقای نخست وزیر مطالبی بیان فرمودند که بنده اقناع شده باشم (یکی از نمایندگان – قانع) در لغت بحث نفرمائید اصل موضوع را توجه بفرمائید اینجا فرهنگستان نیست اینجا مجلس است (صحیح است) در هر حال بنده برای اینکه در این مطلب مهم مبادا خدای نکرده مطالبی بزبانم جاری شود که قلیم نمی‌خواهد بگوید آن مطالب را برای اولین دفعه نوشته‌ام و عیناً می‌خوانم قبلا اجازه می‌خواهم خواهش کنم از نمایندگان محترم که توجه کامل بفرمایند: مخالفت بنده با این لایحه نه از آن جهت است که خدای نکرده تصور بشود با این لایحه نه از آن جهت است که خدای نکرده تصور بشود با این آئین نامه مخالفتی دارم بلکه مخالفت بنده مخالفتی است اصولی و امیدوارم در صورتیکه نمایندگان محترم مجلس بدقت توجه فرمایند با نظر بنده موافقت خواهند فرمود قانون اصلاحات ارضی و مواد الحاقی بآن که جزو مواد ۶ گانه تصویبی مردم است جزئاً و کلاً لازم‌الاجر است پس به هیچ وجه نمی‌توان همه یا قسمتی از آن را ندیده انگاشت و اگر نسبت به بعضی از مواد آن خواسته باشند تغییراتی بدهند بدیهی است نه آنکه به قانون اصلاحات ارضی خدشه‌ای وارد کرده‌اند بلکه به کلیه لوایح تصویبی ملت لطمه وارد ساخته‌اند چه ممکن است دولت‌های دیگری هم بهوس این تغییر بیفتند و این عمل را مدل کار خلاف خود قرار دهند پس هر گونه تغییری در آن یا هرگونه حذف ماده‌ای از مواد آن بدعت محسوب شده و سنتی برای آیندگان خواهد بود (حاذقی- بدعت سنت نمی‌شود) متأسفانه آوردن آئیننامه اجرائی مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی به مجلس شورای ملی کاملا خلاف ماده ۵ مواد الحاقی به قانون اصلاحات ارضی است و برای اینکه نمایندگان محترم بهتر اطلاع حاصل فرمایند عین ماده ۵ را قرائت می‌کنم.
ماده ۵- آئین نامه اجرائی این قانون را وزارت کشاورزی تهیه و پس از تصویب هیأت وزیران به موقع اجرا می‌گذارد.
ریگی- برای محکم کاری این کار را کرده‌اند.
دکتر عدل طباطبائی- حق قانونگذاری که از مجلس سلب نشده جناب آقای نخست وزیر الان توضیح دادند.
مهندس اخوان- این از وظایف رئیس مجلس است که بین‌الاثنین صحبت نشود.
رئیس- آقای مهندس اخوان دلیلی نیست که دولت نتواند تصویب یک آئین نامه‌ای را از مجلس بخواهد.
مهندس اخوان- بنده درکلیات عرض می‌کنم اجازه بفرمائید تا آخر بخوانم راجع به کلیات است اگر اجازه نمیفرمائید عرضی نمی‌کنم.
رئیس- آقای شیخ الاسلامی.
شیخ الاسلامی- اجازه بفرمائید مطالب گفته شود این درشأن مجلس نیست که اجازه ندهند حرف زده بشود (صحیح است).
رئیس- ایشان در بیان مطالبشان آزادند بفرمائید
مهندس اخوان- ملاحظه بفرمائید که این ماده با صراحت تکلیف وزارت کشاورزی را در تهیه آئین نامه تعیین نموده و به هیچ وجه مجلس شورای ملی یا مجلس سنا یا کمیسیونهای کشاورزی یا کمیسیون خاص وغیره را دخالت نداده همینطور که قانون اساسی را این مجالس نمی‌توانند تغییر بدهند تغییر موادی از قانون اصلاحات ارضی که در حکم قانون اساسی است از صلاحیت مجلس شورای ملی و سنا خارج است بعلاوه این ماده بعقیده بنده شاخص اهمیت قانون اصلاحات ارضی است که برای سرعت عمل اختیار را مستقیماً به وزارت کشاورزی و هیأت دولت داده است از طرفی آئین نامه اجرائی قانون از مختصات وزارت مربوطه و هیأت دولت است نه مجالس مقننه، بدیهی است در صورتی که وزارت کشاورزی خواسته باشد یا ریاست مجلس شورای ملی صلاح بدانند عده‌ای از کارشناسان لازم برای کمک و هدایت در تنظیم یا تصحیح آئین نامه فعلی معین خواهد کرد تا با وزارت کشاورزی همکاری لازم را بنمایند متأسفانه قبلا تا آن اندازه که بنده اطلاع دارم در تدوین این آئین نامه متخصصین فن از مجلس شورای ملی شرکت نداشته‌اند و شاید چون وزارت کشاورزی در نظر داشته این آئین نامه را به مجلس شورای ملی تقدیم کند لازم ندانسته برای دو مرتبه وقت نمایندگان را بگیرد.
در هر حال نمایندگان محترم ملاحظه فرمودند در صورتیکه این لایحه در مجلس مطرح شود چه تصویب آن در جلسه علنی مجلس و چه در کمیسیونها باشد درست مخالف با ماده ۵ لایحه الحاقی به قانون اصلاحات ارضی است بدیهی است نمایندگان محترم مجلس شورای که توجه دارند عملی انجام ندهند که مخالف با مواد ۶گانه تصویبی ملت باشد در این عرایضی که کردم توجه کامل خواهند فرمود و هم چنین دولت نیز در تقدیم این لایحه به مجلس دقت بیشتری خواهد نمود و بنده به حتم میدانم اگر چنین دقت‌هائی از طرف نمایندگان مجلس شورای ملی و دولت بعمل آید طرح این آئین نامه از دستور مجلس شورای ملی خارج شده و دولت همانطور که قانون اصلاحات ارضی و مواد الحاقی بآن تکلیف او را تعیین نموده به وظایف قانونی خود عمل خواهد نمود.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی (سپهبد ریاحی)- این بر خلاف انضباط اداری بنده است که بعد از فرمایشات جناب آقای نخست وزیر عرایضی بکنم ولی مطالبی اینجا گفته شد که اگر جواب داده نشود حمل بر غرض خواهد شد و بنده در عرض بیاناتم آن نزاکت و ادب جناب آقای نخست وزیر را عادتاً ندارم ولی عرض می‌کنم همان صراحت و صداقت در صحبت بنده هم هست و بیاناتم منطبق با منافع ملی خواهد بود (احسنت) آقایان در این سالن نشسته‌اند این شأن مجلس شورای ملی است که یک نماینده مجلس با نهایت صداقت و صراحت نسبت به لوایح دولت و نظریات دولت اظهار نظر بکند (صحیح است) ولی من یک تمنا دارم که نمایندگان محترم مجلس شورای ملی که این دولت را مورد تأیید قرار داده‌اند توجه بوضوع خاص مأموریتی که باین دولت محول می‌کنند باشند آیا وزیر کشاورزی می‌تواند بدون یک آئین نامه یک آئین‌نامه‌ای که از نظر استحکام متناسب با اصلاحات ارضی باشد عملی انجام دهد؟ آقای من وزیر کشاورزی باید آئین نامه مصوبه قبلی را عیناً اجرا کنم؟ آئین نامه‌ایکه بهش اعتماد و اعتقاد و ایمان ندارم و معتقد هستم که نقض غرض شده (احسنت) از قانون تخلف شده است (احسنت) من معذرت می‌خواهم تکرار می‌کنم من سربازهستم: صریح می‌گویم جز راه صراحت هم هیچ راهی در عمرم پیش نگرفتم و نخواهم گرفت من آنروز در پرده عرض کردم که موادی در آئین نامه هست که قانون را نقض می‌کند چطور این آئین نامه را من اجرا کنم؟ اگر شما صحه می‌گذارید؟ اگر امر استیضاح نخواهید کرد؟ من اجرا خواهم کرد. من یک مجری هستم هر ابزاریکه بدستم بدهید با آن ابزار کار خواهم کرد من خودم ابزار تراش نیستم اگر من آمدم آئین نامه‌ای را بررسی کردم آن را برخلاف مصالح ملی و بر خلاف قانون تشخیص دادم مدتها صرف دقت کردم و ادعا می‌کنم که با نهایت دقت و توجه به تمام منافعی که اشخاص از این قانون باید بهره‌مند شوند این آئین نامه تنظیم شده است من انتظار دارم مجلس شورای ملی مجلس که حکومت می‌کند بر تمام قوانین مملکت مرا تأیید بکند من گناهی مرتکب نشوم آیا صحیح است که من یک آئین نامه محرمانه و مخفیانه در دفتر خودم تنظیم کنم فردا هم ابلاغ کنم به مأمورین اصلاحات ارضی که بروید و اجرا کنید آنوقت من اصول پارلمانی را رعایت کرده‌ام چون که در قانون در ماده ۵ نوشته است که آئین نامه را خودت تنظیم کن اگر این کار را کرده بودم من مقصر بودم ولی در مقابل سرنوشت آینده مملکت من مقصر نخواهم بود من با ماده ۵ نقض قانون اصلاحات ارضی را نمی‌کنم من تحکیم می‌کنم قانون اصلاحات ارضی را چرا آقایان توجه نمی‌فرمایند (دکتر عدل طباطبائی – مجلس حق قانونگذاری دارد) بنده ناچار هستم در اینجا عرض کنم آئین نامه قبلی همیشه در کیف من هست برای اینکه عرض کنم آئین نامه قبلی همیشه در کیف من هست برای اینکه هر آن مورد استفاده قرار می‌گیرد این ماده ۵ را که جناب آقای مهندس اخوان و سایر آقایان محترم اشاره فرمودند جزء موادالحاقی به تصویب رسیده است ماده ۵ را ایشان قرائت کردند و من دیگر احتیاجی به قرائتش نمی‌بینم این آئین نامه‌ای که تنظیم شده است قسمتی مربوط به مرحله دوم است و قسمتی مربوط به تکمیل مرحله یکم است همین آئیننامه ابتدائی که تنظیم شده و به تصویب دولت وقت رسید مشمول مواد مربوط به مرحله یکم و مشمول موادی مربوط به مرحله دوم بود به همین دلیل در آن زمان دولت در همین آئین نامه‌ای که بمن ابلاغ کرده می‌نویسد وزارت کشاورزی مأمور اجرای این تصویب نامه قانونی است از لغت تصویب نامه قانونی من چی استنباط کنم؟ بگویم دولت قانونگذار است من که چنین استنباطی ندارم اگر قانون است باید بیاید به مجلس و مجلس تأیید کند و به همین دلیل و بر حسب همین تکلیف ما عین آئیننامه را تقدیم کردیم به مجلس سنا برای اینکه هیچ عمل خلاف قانونی نشده باشد ضمناً مشغول شدیم به مطالعات خودمان برای رفع مشکلات آئین نامه و اینکه بتوانیم مأموریت خودمان را صحیحاً انجام بدهیم این کار انجام شده است با یک روی باز بدون سالوس و توطئه و مکر و خیانت یک آئین نامه روشن، صریح، متضمن منافع همه طبقات زارع دهقان من این (رآکسیون) را در مجلس نمیدانم تابع چی بدانم آیا کسانی هستند که میل دارند آن آئین نامه را اجرا بکنم بنده حرفی ندارم هر آئین‌نامه‌ای را که تصویب فرمودید من اجرا می‌کنم و همانطور که عرض کردم برای من لازم الاجر است البته مقاله نوشتن، مقاله خواندن و بیان احساساتی کردن همه آسان است و لیکن بایستی مراقب باشیم که در این احساسات و تنظیم این مقالات را منافع ملی خارج نشویم (احسنت) عرض کنم وقتی میگوئیم کمیسیون مشترک تشکیل می‌شود از نمایندگان فراکسیون‌ها که فراکسیون‌ها کسانی را انتخاب می‌کنند که مطلع تر و قوی تر و دارای منطق بالاتری باشند بین خودشان مسأله را شور و بررسی می‌کنند به نمایندگانشان در کمیسیون اختیار می‌دهند بروند راجع به این پیشنهاد صحبت کنند یک جلسه که تمام نمی‌شود در جلسات بعد باز مطالب مطرح می‌شود باز روی پیشنهادها و مطالب صحبت می‌شود و در حقیقت فراکسیون از یک طریق توافق می‌کنند بمفاد آئین نامه بوسیله نمایندگان فراکسیون و نمایندگان شعب و بوسیله نمایندگان ولایات هر چه هست از بین آقایان محترم که همه آقایان الحمدالله اهل نظر وفضل و وطن پرست و شاهدوست هستند می‌آیند به کمیسیون، کمیسیون در یک محیط آرامتری محیطی که می‌شود اداره‌اش کرد محیطی که می‌شود بطور آزادتر صریح تر همه مطالب را مورد بررسی قرار داد و بعد هم می‌شود یک آئین نامه‌ایکه مجلس شورای ملی و مجلس سنا صحه گذاشته است و یک عده مأمورین هم با مراقبت، لیاقت وتوجه به انقلاب عظیمی که در حال اجرا هستیم این قانون را اجرا بکند والا بنشینیم صحبت‌هائی بکنیم یکی از نمایندگان محترم می‌گویند قانون اصلاحات ارضی اجرا نشده است بله در کردستان کاملاً اجرا نشده است تصدیق می‌کنم تصادفاً آقای کمانگر رئیس اصلاحات ارضی کردستان بودند چرا خودم را متهم کنم این مطالبی است که نبایستی از پرده بیرون بیفتد باید بین خودمان حل کنیم اگر جناب آقای کمانگر ایرادی در کار من دارند بیایند بگویند من کی دفترم را روی نمایندگان محترم مجلس شورای ملی بسته‌ام کی آمدید آنجا به تمام مطالب و سفارشات قانونی رسیدگی نکردم من رسیدگی می‌کنم ولی گفتن در مجلس که قانون اصلاحات ارضی در فلان جا اجرا نشده این بر خلاف مقررات بر خلاف اصول بر خلاف نص صریح قانون است چرا بگوئیم این را دشمن می‌گوید دوست نباید به این حربه‌ها متوسل بشود کی من این حرفها را زدم کی باین حربه‌های متوسل می‌شود کی مقصر است اگر من کردم این من این ملت این دیوان کیفر و تمام مراجع قانونی و قضائی این حرفها را گفتن به نظر من نقض غرض شده (مهندس کمانگر- اجرا شده ولی پیشرفت نکرده) شما متخصص هستید این حرفها را نزنید جنابعالی چکیده این کار هستید خودتان میدانید چرا نشده (مهندس کمانگر- من دو دفعه قانون اصلاحات ارضی را عمل کردم یک دفعه قانون اولی و یک دفعه قانون دومی) احسنت بر شما شما میدانید که در تمام کشور در تمام ناطق هنوز اسناد مالکیت صادر نشده است هنوز کار ثبت تمام نشده است طبق استدعائی که من از پیشگاه شاهنشاه کردم، امروز اداره ثبت مشغول است بکارهای املاک رسیدگی می‌کند و کارهای ملکی آنجا را انجام می‌دهد و انشاءالله ما پیش خواهیم رفت چرا ما بگوئیم که اصلاحات ارضی پیش نمی‌رود و بگوئیم فلان ده تقسیم نشده است من عرایضم مفصل تربود و لیکن خلاصه می‌کنم و همانطوری که جناب آقای نخست وزیر در بیانات کامل و جامع و مختصر خودشان فرمودند تکرار می‌کنم بین دولت و مجلس اختلافی نیست دولت منصوب این مجلس است (احسنت) این مجلس پشتیبانی کننده این دولت است سرنوشت این مجلس و این دولت یکی است (صحیح است) اگر موفقیت است نصیب هر دوتا است اگر خدای ناخواسته شکست است باز هم همه ما و همه شما دچار این شکست خواهیم شد اجازه بفرمائید با همکاری، همفکری سوء تفاهمات را از بین برداریم و وارد مرحله عمل بشویم و واقع بینانه وارد عمل بشویم و واقع بینانه قضاوت کنیم عرضی ندارم استدعای توجه نمایندگان را به این ماده واحده‌ای که تقدیم شده است دارم (احسنت- احسنت).
(بالاخانلو- توضیح جنابعالی که فرمودید تصویب نامه قانونی رفع ابهام کرد اگر این نبود نمی‌شد).
رئیس- آقایان پاینده، حاذقی، ریگی، مهندس آراسته و محسنی مهر تقاضای صحبت کرده‌اند (عده‌ای از نمایندگان- رأی- رأی).
رئیس- آقای ریگی.
ریگی- بنده عرض می‌کنم سرنوشت قانونگذاری را نمی‌شود به هیئت وزیران داد بنده موافقم.
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده آقای پاینده با پیشنهاد کفایت مذاکرات مخالفید؟
پاینده- با کفایت مذاکرات مخالفم، بنده صبر می‌کنم پیشنهاد را بخوانند از نظر فرم چون پیشنهاد نخوانده را نمی‌شود مخالفت کرد.
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات قرائت می‌شود.
پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم، سیفی، مقام معظم ریاست مجلس- اینجانب پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم. قراچورلو.
پاینده- از این قرار معلوم می‌شود بنده با دو تا پیشنهاد مخالفم.
پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم.
هاجر تربیت.
پاینده- بنده نمیدانم از نظر فرم سه تا ۵ دقیقه می‌توانم صحبت کنم یا نه (در این موقع آقای مهندس آصفی با آقای نخست وزیر مشغول صحبت بودند) آقای مهندس آصفی اجازه بفرمائید، بنده برخلاف نظر آقای مهندس آصفی اجازه بفرمائید. بنده بر خلاف نظر آقای وزیر کشاورزی معتقدم هر چه در این باب بیشتر گفتگو بشود بهتر است در اصل مطلب هیچ اختلافی نیست وحدت نظر هست بخصوص در موارد یکه در مجلس این قبیل لوایح مطرح می‌شود باید بحث و گفتگو شود اینجا یک مطلبی مطرح شد و یکی از همکاران عزیزم استدلال کردند که چون گفته شده است قانون اصلاحات ارضی مثل قانون اساسی اس بنده خواستم از این فرصت استفاده کنیم و در اطراف این مطلب توضیح بدهم مطالبی در اصل قانون دارم که اگر فرصت شد در کلیات آخر عرض می‌کنم ولی بنده خواستم به این همکار عزیز عرض کنم که وقتی گفتند مثل نه تمام من اتفاقاً یادم می‌آید که یک آقائی مهمان داشت در خانه‌اش گفتند نان بخر رفت به نانوائی نانوا گفت نان دارم مثل روغن گفت روغن می‌خرم که بهتر است رفت دکان روغن فروشی، روغن فروش گفت روغن دارم مثل آب رفت یک کاسه آب گذاشت جلوی مهمان ملاحظه بفرمائید گفتند قانون اصلاحات ارضی که به تصویب ملی رسیده است مثل قانون اساسی است از نظر اعتبار از نظر اینکه در این قانون هیچگونه تغییری نمی‌شود داد آیا به نظر این درست است توجه بفرمائید اما طبیعت متغیر زمانه اقتضا نمی‌کند چیز غیر قابل تغییری در زمانه باشد قانون برای مصالح مردم است برای مملکت است نه اینکه ما بچسبیم بگوئیم این قانون همین است که هست مطلب این است که وزیر کشاورزی دولت آمده است گفته است یک آئین نامه‌ای را خودم حق تصویب و اجرا دارم آورده‌ام مجلس یعنی محکمتر شده یعنی بهتر شده یعنی رعایت مصالح ممکلت بهتر شده من هر چه فکر کردم نفهمیدم چه مشکلی در اینکار است با توجه با این مطلب با کفایت مذاکرات مخالفم و می‌خواهم مذاکرات ادامه داشته باشد بحث شود و هیچ نقطه ابهامی باقی نماند.
رئیس- آقای سیفی.
سیفی- برای بنده جای بسیار خوشوقتی است که ناظر بیانات آقایان عضو فراکسیون مردم یا ایران نوین یا جناب آقای نخست وزیر یا جناب آقای وزیر کشاورزی بودم که تمامش یکسان بود در اصل مطلب همه وقتی صحبت می‌کردند نتیجه می‌گرفتند باینکه این آئین نامه ایکه تقدیم مجلس شورای ملی شده مشکل گشای قانون اصلاحات ارضی است و تمام صحبتها هم در یک مداراست هیچ کدام با دیگری تفاوتی ندارد اما از نظر اینکه بحث زیاد بود در کلیات است که آیا این آئین نامه لازم بود به مجلس داده شود یا نه آنچه که بنده استنباط کردم جناب آقای نخست وزیر صراحتاً اینجا فرمودند باینکه طبق ماده پنجی که آقایان قرائت کردند بدولت اجازه داده شده که این آئیننامه قرائت کردند به دولت اجازه داده شده که این آئین نامه را تصویب بکند واجرا بکند ولی منعی نداشته که این را تقدیم مجلس شورای ملی و سنا بکند ایشان فرمودند از نظر محکم کاری و احترام به افکار نمایندگان محترم این آئین نامه را آورده‌ایم این جاما بایستی اظهار تشکر بکنیم و از این اظهار محبت‌ها یک نتیجه بگیریم بیائیم حالا که آقایان وابسته به وزارت کشاورزی می‌گویند و اذعان دارند که در بعضی جاها اجرا نشده علتش ناقص بودن آئین نامه بوده است کسانی که مصدر کار باشند می‌فهمند چه مشکلاتی جلو پایشان هست نشتن و از دورقضاوت کردن فکر می‌کنم برای همه مهیا باشد ولی وقتی انسان یک مسئولیت را دارا می‌باشد باید توجه کافی داشته باشد نسبت بآن مسأله این آئیننامه بعقیده اکثریت ملت ایران مکمل اجرای قانون اصلاحات ارضی است (صحیح است) این است که بنده از این نظر تقاضای کفایت مذاکرات کردم و استدعا می‌کنم از آقایان با این گرفتاری که دولت دارد با این تقاضاهائی که آقایان دارند از نظر پیشرفت کلی مملکت در این باره صحبتها کافی است تصمیم بگیرید (صحیح است) آن آقایانی هم که انتخاب می‌شوند آنها هم نمایندگان مورد اعتماد این مجلس خواهند بود و نظریات آقایان را بی مورد اجرا خواهند گذاشت.
رئیس- بکفایت مذاکرات درکلیات ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است خوانده می‌شود.
ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود آئین نامه اصلاحات ارضی را که متن آن ضمیمه این ماده واحده است پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین بمورد اجرا بگذارد.
- تبصره- به منظور رسیدگی به آئین نامه مزبور در هر یک ازمجلسین کمیسیون خاصی مرکب از پانزده نفر تشکیل می‌گردد کمیسیون مزبور با رعایت ماده ۴ آئین نامه مشترک بین مجلسین آئین نامه اصلاحات ارضی را مورد رسیدگی قرار خواهد داد. مصوبات کمیسیون مشترک قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.
نخست وزیر - وزیر کشاورزی.
رئیس- نسبت به ماده واحده نظری نیست؟ آقای کبیری نظری داشتید؟ (کبیری- بنده در ماده ۸ نظر دارم پیشنهاد می‌دهم) آقای آراسته شما مخالفید؟ (خیر) مخالفی نیست؟ (اظهارنشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود:
احتراماً پیشنهاد می‌نماید: ماده واحده بشرح زیر اصلاح شود.
ماده واحده- بدولت اجازه داده می‌شود آئین نامه اصلاحات ارضی را که تقدیم شده است پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین به مورد اجرا بگذارد.
- تبصره ۱- به منظور رسیدگی به آئین نامه مزبور کمیسیون خاص مشترکی مرکب از سی و شش نفر که (از هر یک از مجلسین ۱۸ نفر انتخاب خواهند شد) تشکیل می‌گردد و مصوبات کمیسیون مزبرو لازم‌الاجرا می‌باشد.
- تبصره ۲- کمیسیون مزبور مکلف است از نمایندگان مجلسین که ظرف ده روز ازتاریخ اعلام تشکیل کمیسیون پیشنهادات کتبی تقدیم داشته‌اند برای اداری توضیح در اطراف پیشنهاد خود دعوت بعمل آورد.
بهبودی.
رئیس- آقای مهندس بهبودی بفرمائید توضیح بدهید.
مهندس بهبودی- عرض کنم با اجازه خانمها و آقایان محترم قبل از اینکه وارد این پیشنهاد بشوم دو سه ثانیه می‌خواهم وقت آقایان را بگیریم در جواب فرمایشات جناب آقای پاینده فرمودند که آنچه که به تصویب ملت رسیده زیاد شبیه قانون اساسی نیست بنده صریح از پشت این تریبون مقدس عرض می‌کنم قانون اساسی را مجلس مؤسسان می‌تواند تغییر دهد در صورتیکه اصلی راکه به تصویب ملت رسیده آنهم به پیشنهاد شاهنشاه یعنی تنها کسی که حق مراجعه برأی ملت را دارد قاطع است و نقضش هم باید با تصویب ملت و پیشنهاد شاهنشاه عملی شود (صحیح است) عرض کنم در مورد ماده واحده تقدیمی دولت اصلاح کوچکی هم حزب مردم بعمل آورده این اصلاح عبارت از این است که عده ۱۵ نفر را تبدیل به ۱۸ نفر کرده آن هم در اثر تواقفی بود که بالیدر محترم فراکسیون ایران نوین و آقای وزیر مشاور و وزیر کشاورزی بعمل آمده بدیهی است در مورد نحوه انتخاب این ۱۸ نفر مذاکراتی شده و مصلحت چنین دیدیم که در قانون و لایحه ماده واحده چیزی درج نشود که هر کدام از مجلسین طبق آئین نامه خودش این انتخاب را انجام دهد آئین نامه داخلی مجلس شورای ملی بنحو قاطع طرز انتخاب این اعضاء را معین کرده و گفته اگر پنج نفر از آقایان پیشنهاد بدهند می‌شود این کمیسیون خاص از شعب یا از کمیسیونها انتخاب شوند اینکه فراکسیون حزب مردم هم پیشنهاد تقدیم کرده بعد از اینکه ماده به تصویب رسید کمیسیون خاص انتخاب شود مسأله دیگری که امروز از نحوه فرمایشات جناب آقای نخست وزیر استنباط شد که صددرصد موافق هستند مسأله اظهار نظر آقایان نمایندگان محترم است که اگر نمایندگان محترم پیشنهادی تقدیم کمیسیون محترم کردند کمیسیون موظف است که نمایندگان محترم را احضار کنند نظریاتشان را مطابق آئین نامه داخلی مجلس گوش بدهند و بعد از اینکه از جلسه خارج شدند رأی بدهند (مهندس والا- چرا در غیاب و از کمیسیون خارج بشوند) مطابق آئین نامه است جناب آقای مهندس والا پیشنهاد دهندگان فقط حق توضیح پیشنهادشان را دارند وحق رأی ندارند اینکه گفتم مطابق آئین نامه برای این بود که کمیسیون اظهار نظر خواهد کرد یا رأی خواهد داد یا نخواهد داد بدیهی است گروههای متشکل از دادن پیشنهادات متفرق خودداری خواهند کرد و پیشنهادهای متعدد هم تقدیم خواهند کرد ولی آقایان منفرد وظیفه ندارند قبلا پیشنهادها را بررسی کنند و رسیدگی بشود آقایان مختار هستند پیشنهادشان را شخصاً تقدیم کنند آقایان منفرد هستند و خواسته‌اند که این رویه انفراد را در کارهای پارلمانی که بسیار محترم هم هست پیش بگیرند و آزادی عمل هم دارند و ما هم آزادی عمل را بهمکاران ارجمندمان داده‌ایم بدیهی است فراکسیون ایران نوین که پایه حکومت دولت است و فراکسیون مستقل و مردم که تا حدی کار دسته جمعی انجام می‌دهند پیشنهادات غیر مدون تقدیم نخواهند کرد حالا بسته است برأی اکثریت مجلس (احسنت).
رئیس- ماده ۳۱ آئین نامه داخلی مجلس شورای ملی برای اطلاع خانمها و آقایان نمایندگان محترم خوانده می‌شود.
ماده ۳۱- در جلسات کلیه کمیسیونها نمایندگانیکه عضویت ندارند می‌توانند حاضر شوند ولی حق شرکت در مذاکرات و دادن رأی ندارند مگر آنکه از طرف کمیسیون برای اداء توضیح یا شرکت در مذاکرات دعوت شده باشد هر گاه از طرف دولت تقاضا شود و کمیسیون نیز مقتضی بداند محرمانه بودن آن جلسه اعلام می‌گردد و در این صورت هیچکس غیر از اعضاء کمیسیون حق حضور در کمیسیون نخواهد داشت.
رئیس- آنچه از پیشنهاد آقای مهندس بهبودی بر می‌آید تفاوتش با لایحه تقدیمی دولت اینستکه کلیه نمایندگان بتوانند بکمیسیون مراجعه کنند و پیشنهاد بدهند و در آنجا راجع به پیشنهاد خودشان توضیح بدهند در این باره پیشنهادهای دیگری رسیده اجازه بفرمائید یکجا بخوانیم و بعد نسبت به این موضوع تصمیم بگیریم.
اینجانب پیشنهاد می‌نماید که به تبصره ماده واحده بشرح زیر اصلاح شود.
- تبصره – به منظور رسیدگی به آئین نامه مزبور در هر یک از مجلسین کمیسیون خاصی مرکب از ۱۸ نفر از نمایندگان که از طرف هر مجلس انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. نمایندگان مجلسین پیشنهادات اصلاحی خود را به کمیسیون مزبور ارسال خواهند داشت و همچنین برای ادای توضیحات در کمیسیون مزبور حضور خواهند یافت.
محسن خواجه نوری.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید برای تشکیل کمیسیون خاص مربوط به رسیدگی به آئین نامه اجرای قانون اصلاحات ارضی طبق ماده ۳۶ آئین نامه داخلی مجلس شورای ملی از هر شعبه ۳ نفر انتخاب شوند.
مهندس بهبودی.
رئیس- این فعلا مطرح نیست در موقعیکه خواستند کمیسیون را انتخاب کنند در آن موقع مطرح خواهد شد (خواجه نوری اجازه میفرمائید بنده راجع به پیشنهادم توضیح بدهم) پس از خاتمه قرائت پیشنهادها توضیح میفرمائید.
پیشنهاد می‌نمایم ماده واحده بشکل زیر تغییر یافته و تبصره حذف شود.
ماده واحده- بدولت اجازه داده می‌شود آئیننامه اصلاحات ارضی را که متن آن ضمیمه است پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین که با توافق مجلسین تشکیل می‌شود تصویب و بمورد اجرا بگذارد. دکتر بقائی یزدی.
رئیس- آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری- پیشنهاد این جانب با پیشنهاد جناب آقای مهندس بهبودی تقریباً یک معنی را دارد لیکن از لحاظ عمل پیشنهاد ایشان ممکن است مشکلی را تولید کند و آن تعیین ضرب الاجل است برای کمیسیون همانطوریکه آقایان مطلع هستند و در کمیسیونها کار کرده‌اند میدانند که کمیسیونها از ماده اول می‌گیرند تا آخر رسیدگی می‌کنند ممکن است پیشنهاداتی برسد که لازم باشد وقتی به ماده ۳۵ مثلا می‌رسند پیشنهاد دهنده را دعوت کنند که در اطراف پیشنهادش توضیحاتی بدهد این است که نمی‌شود گفت که کمیسیون در ظرف ده روز ملزم است پیشنهاد دهندگان را دعوت کند به کمیسیون هر وقتی که آن پیشنهاد مطرح است پیشنهاد دهنده را دعوت کند (دکتر مهندس بهبودی- پیشنهاد را در ظرف ده روز تقدیم کند) به هر صورت این ضرب‌الاجل را چه از لحاظ توضیح و چه از لحاظ تقدیم لازم نمیدانم و خودبخود آقایانی که پیشنهاداتی دارند چه حاضر دارند و چه بعد حاضر خواهند کرد به کمیسیون تقدیم می‌کنند و موقعی که موضوع آن پیشنهاد مطرح است کمیسیون پیشنهاددهنده را دعوت می‌کند که توضیحاتی بدهد معین کردن ضرب‌الاجل چه از لحاظ دادن پیشنهاد وچه از لحاظ دعوت کردن پیشنهاد دهنده ضرورتی ندارد با وجود این اگر آقای مهندس بهبودی نظری داشته باشند بسته است برأی مجلس.
دکتر مهندس بهبودی- نظر اکثریت هر چه باشد قبول است بنده این پیشنهاد را کردم آقایانی که می‌توانند پیشنهاد بدهند (قراچورلو – ممکن است قبل از ده روز کمیسیون کارش را تمام کند) به صورت بنده این ذکر زمان و مهلت را ضروری میدانم حالا بستگی به نظر آقایان دارد.
رئیس- بهتر این است که پیشنهادها را تجزیه کنیم و یکی یکی مطرح بشود اول نسبت به آن پیشنهاد که می‌گوید کمیسیون مخصوص باشد و کمیسیون مشترک باشد مثل اینکه نسبت به این پیشنهاد اتفاق آراء است (صحیح است) نظری روی این موضوع نیست راجع به تعداد…
- (قراچورلو- توافق شده)
- (خواجه نوری- توافق شده)
تعداد در اصل ماده واحده ۱۵ نفر است این جا پیشنهاد می‌گوید ۱۸ نفر باشد اجازه بفرمائید در صورتیکه راجع باین موضوع ایرادی نباشد رأی بگیریم.
- (فولادوند – بنده مخالفم)
نسبت به این موضوع که تعداد از ۱۵ نفر به ۱۸ نفر باشد آقای فولادوند مخالفید؟ بفرمائید.
فولادوند- راجع به این موضوع و چند کلمه دیگر عرضی دارم، با اجازه خانم‌های محترم و نمایندگان محترم عرض بنده اینست که این صحبتها بنده را بیاد یکی از داستانهای مثنوی ملای روم می‌اندازد که یک اطاق تاریکی بود و یک شیئی در آن اطاق وعده‌ای دور آن شیئی (حاذقی- توی اطاق فیلی بود) (دکتر عدل طباطبائی- شاید ماده واحده‌ای بود) اصولا روبرو شدن با صحبت‌های جناب آقای حاذقی هم کار حضرت فیل است عرض می‌شود همانطور که فرمودند فیلی بود در اطاق و یکی در تاریکی دستی باین می‌برد و میگفت عجب این ضخیم است یکی دیگر میگفت عجب نازک است دعواشان می‌شد و یکی دست می‌زد میگفت عجب سخت است و دیگری میگفت نرم است دعوا می‌کردند، کشت و کشتار می‌کردند تا عاقبت پنجره‌ای باز شد و نوری تابید و دیدند که یک شیئی است و همه درتحت یک نور واحد بودند ولی او را نمیدیدند و در جدال و نزاع بودند، اینجا متأسفانه تصور می‌کنم که باز در این زمینه هم تاریخ تکرار شده، نیت یکی است انقلاب شاه مردم است مبتکر انقلاب اعلیحضرت همایون شاهنشاه است پیرو انقلاب ملت و سربازان ملت، دولتی که منبعث از این ملت است (صحیح است- احسنت) عرض می‌شود حضور مبارکتان لایحه‌ای آورده شده استس باین طریق آوردند مأمور اجرایش هستند و ضامن اجراء و حسن اجرایش هستند، بنده اصولاً نمیدانم که ۱۸ نفر یا ۱۵ نفر چه فرقی دارد (بعضی از نمایندگان- فرقی ندارد) اگر بخواهید تناسب را رعایت بفرمائید یک ربع شصت نفر که سناتورهای محترم مجلس شورای ملی هستند ۵۰ نفر است ممکن است بفرمائید ۵۰ به ۱۵ باشد.
(مهندس – بهبودی- این حرف صحیح نیست).
جناب آقای مهندس بهبودی اجازه بفرمائید که ما هم در کلام شما بهبودی به بخشیم عرض کنم من اصلا در میان فرمایشات جنابعالی تکلم نکردم شما هم قدری لطفاً مراعات بنده را بفرمائید (دکتر مهندس بهبودی- چشم) تشکر می‌کنم، بنده می‌بینم بالاخره اعضای کمیسیون هر چه بشود خانمها و آقایان محترم با حسن نیت کار خواهند کرد نه اینکه باید بکنید حتماً خواهید کرد، هر وقتیکه تصویب قانونی در مجلس صلاح نباشد راه دست دولت و ملت نباشد و کار مطابق قانون نباشد می‌رود به کمیسیون، در کمیسیون تمام وکلای محترم نه تنها خودشان می‌توانند بلکه هر الهامی یا هر راهنمائی از هر فکری بگیرند تقدیم آن کمیسیون محترم می‌کنند کمیسیون هم منبعث از خود آقایان خواهد بود تمام متخصصین خودمان را بآنجا خواهیم فرستاد هم چنین مجلس محترم سنا هم پیشنهادی داده شد روی آن مطالعه خواهد شد چه ۱۵ نفر مطالعه کنند و چه ۱۸ نفر بنده می‌بینم برای اظهار رأی صائب و صحیح ۱۵ نفر بسیار و تکرار دو پانزده نفر یعنی سی نفر عده لازم و کافی است و دون‌شأن مجلس است که فکر کنید سه نفر بالا ممکن است درست شود یا ۳ نفر پائین خراب شود این ممکن نیست علی‌الخصوص که تمام این افراد مرمانی هستند منبعث از انقلاب شاه مردم و هر صحبت حسابی که بشنوند ۱۸ نفر رد می‌کنند (صحیح است) این است که استدعا می‌کنم حالا که بعد از بحث زیاد و شاید یک خرده زیادی باین نتیجه رسیدیم از خانمها وآقایان نمایندگان زاییده انقلاب استدعا می‌کنم لایحه دولت را بعنوان اعتماد کامل بدولت شاهنشاه هینطوری که هست بهش رأی بدهید (احسنت).
رئیس- بین پیشنهادهای رسیده پیشنهادی است که از طرف آقای مهندس بهبودی رسیده و جامع ترین پیشنهادهاست، که خوانده می‌شود آقای خواجه نوری.
خواجه نوری- با توافقی که شده اصلاحاتی شده است و در واقع این پیشنهاد مورد موافقت بنده هم هست.
رئیس- بنابراین، این پیشنهاد مطرح است و قرائت می‌شود.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید: ماده واحده بشرح زیر اصلاح شود:
ماده واحده- بدولت اجازه داده می‌شود آئین نامه اصلاحات ارضی را که تقدیم شده است پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین به مورد اجراء بگذارد.
- تبصره ۱- به منظور رسیدگی به آئین نامه مزبور کمیسیون خاص مشترکی مرکب از سی‌شش نفر (که از هر یک از مجلسین هیجده نفر انتخاب خواهند شد) تشکیل می‌گردد و مصوبات کمیسیون مزبور لازم الاجراء می‌باشد.
- تبصره ۲- کمیسیون مزبور مکلف است از نمایندگان مجلسین که پیشنهادات کتبی تقدیم داشته‌اند برای ادای توضیح در اطراف پیشنهاد خود دعوت بعمل آورد.
یک نفر از نمایندگان – کی امضاء کرده؟
دکتر الموتی- پیشنهاد از آقای مهندس بهبودی است و آقای خواجه نوری و دیگران توافق کرده‌اند.
عده‌ای از نمایندگان- رأی، رأی.
مهندس آصفی- اگر آقای خواجه نوری هم موافقند امضاء کنند.
خواجه نوری- بنده موافقم.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهار نشد) به پیشنهاد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابراین این پیشنهاد بجای ماده واحده قرار می‌گیرد. یک رأی هم در کلیات اخر لازم دارد مخالفی نیست؟ (اظهار نشد) به کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
وزیر کشاورزی- با اجازه آقایان خواهش می‌کنم بجای آئین نامه اصلاحات ارضی، آئین نامه قانون اصلاحات ارضی ذکر شود.
رئیس- آئین نامه قانون اصلاحات ارضی ذکر می‌شود. راجع به نحوه انتخاب، چون باید ابتدا این لایحه بتصویب مجلس سنا برسد تا مجلس شورای ملی بتواند اعضای کمیسیون را انتخاب بکند، اجازه می‌فرمایند پس از اینکه به مجلس سنا رفت و در مجلس سنا تصویب شد راجع به انتخاب اعضاء در مجلس صحبت کنیم (صحیح است).
مهندس والا- در ضمن مذاکراتی که شد نحوه انتخاب….
رئیس- فعلا نحوه انتخاب مطرح نیست پس از اینکه ماده واحده در مجلس سنا تصویب شد در مجلس شورای ملی نحوه انتخاب مطرح خواهد شد.
مهندس والا- پس مطرح خواهد شد. این در صورت جلسه قید شود.
رئیس- بنابراین لایحه دولت باین ترتیب به تصویب رسید و برای مجلس سنا فرستاده می‌شود. آقای وزیر کشاورزی.
وزیرکشاورزی- بالاخره پس از جر و بحث طولانی ولی مفید همه باین نتیجه رسیدیم که همه یک فکر می‌کنیم (دکتر الموتی- شأن دمکراسی است که بحث شود) همه پیرو یک مرام هستیم ولو اینکه در فراکسیون‌های مختلف عضویت داشته باشیم و یا در دولت عضو داشته باشیم، البته شأن مجلس شورای ملی هم همین است که روی مسائل بحث و فحص بشود و اصلاحاتی بشود دولت با نهایت تشکر تمکین می‌کند باین اصلاحیکه در ماده واحده انجام شد و بنده از تمام نمایندگان محترم که توجه فرمودند بفوریت امر و اهمیت امر صمیمانه سپاسگزارم. (احسنت).
رئیس- آقای پاینده فرمایشی دارید بفرمائید.
پاینده- بنده توضیحی که می‌خواستم بدهم در مورد مطالبی بود که آقای مهندس بهبودی فرمودند بنده با اینکه در مدرسه راجع به زبان فارسی نوعاً نمره‌های خوب گرفته‌ام معلوم شد این جا مطلب را نتوانستم درست بگویم و سوء تفاهمی شده است در اینکه قانون اصلاحات ارضی به تصویب ملی رسیده گفتگو نیست در این جا همه قوا منبعث از ملت است و ما هم به حکم ملت این جا هستیم تردید نیست و در اینکه وقتی قانون را ملت تصویب کرد یا تغییر پذیر نیست یا تغییرش شرایط خاصی دارد که بازهم گفتگوئی نیست (صحیح است) اما بنده خواستم این مطلب را بگویم ظاهراً اگر مستمعی نیست بنده عرضی نکنم (نمایندگان- بفرمائید) بنده می‌خواستم این مطلب را بعرض مجلس برسانم که وقتی گفته می‌شود قانونی مثل قانون اساسی است معنیش این نیست و که تغییراتش مثل قانون اساسی است و همان شرایط را دارد بنده تصور می‌کنم که در این باب اختلاف نظری نیست و خواستم این مطلب را توضیح بدهم بنده در باره اصل قانون که به مبارکی به تصویب مجلس شورای ملی رسید خواستم این مطلب را عرض کنم که یکی از مبارکترین قوانینی که از مجلس شورای ملی گذشته است همین ماده واحده امروز است و قطعاً در دفتر افتخارات این دولت با خط بر جسته ثبت می‌شود و من مطمئن هستم که در دورانهای آینده این عصر را عصر اصلاحات ارضی نام خواهند گذاشت.
- اخذ رأی نهائی و تصویب لایحه قانون واصله از مجلس سنا دایر به اجازه پرداخت هفده میلیون ریال جهت دفع آفات نباتی سال ۴۱
۶- اخذ رأی نهائی و تصویب لایحه قانون واصله از مجلس سنا دایر به اجازه پرداخت هفده میلیون ریال جهت دفع آفات نباتی سال ۴۱
رئیس- لایحه‌ای از مجلس سنا رسیده قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت گردید)
گزارش کمیسیون شماره ۴ مربوط به لایحه شماره ۳۲۴۰۲-۱۳۴۲/۱۰/۱۲ دولت راجع به اجازه خرج مبلغ هفده میلیون ریال از محل فروش وسائل دفع آفات برای هزینه‌های جاری و تعهدات دفع آفات برای هزینه‌های جاری و تعهدات دفع آفات نباتی که ضمن شماره ۴۵۸۱-۴۳/۱/۲۶ از مجلس شورای ملی به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه چهارشنبه ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۴۳ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور برای اخذ رأی نهائی بضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
ماده واحده- وزارت کشاورزی مجاز است از محل وجوه حاصل از فروش سوم دفع و وسایل دفع آفات نباتی موضوع قانون دفع آفات نبایتی و حیوانی مصوب خرداد ماه ۱۳۳۴ تامبلغ هفده میلیون ریال جهت پرداخت تعهدات و انجام هزینه‌های جاری دفع آفات نباتی سال ۱۳۴۱ استفاده نماید.
لایحه قانونی فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه چهارشنبه بیست و سوم اردیبهشت ماه ۱۳۴۳ شمسی بتصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- این لایحه بهمان ترتیبی که در مجلس شورای ملی بتصویب رسیده بود در مجلس سنا هم بتصویب رسیده نسبته به آن ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب زیر وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد)
- دکتر کلالی- دکتر سام- مهندس جلالی نوری-مجد- خواجه نوری- دکتر شفیع امین- دکتر مصباح زاده – موقر- مهندس والا-بوشهری-معتمدی- مرتضوی- دکتر خطیبی- موسوی ماکوئی- دکتر جعفری- روستا- اوزار- مصطفوی نائینی- دکتر مهندس بهبودی- دکتر امامی خوئی- دکتر مبین- دکتر ضیائی- رضوی- بانو ابتهاج سمیعی- بانو دکتر دولتشاهی- بانو دکتر فرخ رو پارسای- بانو جهانبانی- بانو تربیت- قراچورلو- امیر احمدی- صائبی- باغمیشه- حق شناس- صائب- سیفی- دکتر پورهاشمی- دکتر اسفندیاری- بانو نفیسی- دکتر بقائی یزدی- پاینده- دکتر قراگزلو- بختیار بختیاریها- ظفر- دکتر اعتمادی- آقایان- فیصلی- مهندس عطائی- موسوی- دکتر سعید- دکتر رهنوردی- مهندس معینی- کنگرلو- دکتر وحیدنیا- نیری- ریگی- دکتر کیان- مهندس ارفع- پروین شاخوئی- البرزی- محدث زاده – لفوطی- محسنی مهر- پاک ذات- غلام نیاکان- هیراد- دکتر صاحب قلم- ویلیام ابراهیمی- ذبیحی سلطان احمدی- حاج باغلو- ویلیام ابراهیمی- ذبیحی سلطان احمدی- حاج باغلو- آقا میر ارسنجانی- پژند- ضابطی طرقی- شفیعی پورکرمانی- مبارکی- ساگینیان- طهماسبی- امام مردوخ- مافی- مهندس برومند- مهندس صائبی- دکتر یزدان پناه- روحانی- دکتر حاتم- توسلی- دکتر فربود- پزشکی- دکتر عدل طباطبائی- دکتر رضوانی- دکتر معتمد وزیری- دکتر رشتی- شیخ‌الاسلامی- میرهادی- اقبالی- سرتیپ پور- امینی- خراجی- حسینی- حاذقی- پرویزی- ملک زاده آملی- میرافضل- بالاخانلو- بدرصالحیان – جهانشاهی- حبیبی- قلعه جوقی- علی مرادی- حکمت یزدی- اولیاء- متولی باشی- مهندس کیا- رهبر- کلانتر هرمزی- طالب زاده رودسری- مهندس انصاری- دکترزعفرانلو- دکتر مدنی- مهندس بهبودی- دکتر مهدیزادی- مهندس عدلی- مهندس مجتهدی- مهندس آصفی- مهندس آراسته- مهندس صدقیانی- مهندس مالک- مهندس معین زند- دکتر یگانگی- حکیمیان- فخر طباطبائی- دیهیم – نکوزاد- همایونی- دکتر حکمت- رامبد- کورس- کشفی- دکتر غنی- فولادوند- نصیری- آموزگار- پورادبی- نوربخش- بهادری- قاسم مرادی- جهانگیری- تبریزی- فهیمی- یعقوب تهرانی- اهری- زهتاب- فرد- دکتر حکیم شوشتری- کیوان- دکتر رمضانی- مهندس- ریاحی- کسرائی- مهندس کمانگر- سعید وزیری- احتشامی- مهندس جلالی- دکتر عدل- مهندس اسدی سمیع- مهندس زرآور- مهندس زنجانچی- دکتر نجیمی- ثامنی- مهندس اخوان- زند- مهندس پروشانی- ادیب سمیعی- دکتر سامیراد- یغمائی- دکتر اسدی- سلیمانی کاشانی- ناروئی- مهرزاد- طباطبائی- رجائی- ایلخان- کمالوند- صفی پور- دکتر صالحی- کبیری- شکیبا- جاوید مهندس ریاضی- دکتر الموتی- دکتر مهذب- صادق احمدی.
(آراء مأخوذه شماره شد نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
- آراء موافق ۱۵۹ رأی
- ورقه سفید علامت امتناع یک رأی.
رئیس- لایحه با ۱۵۹ رأی موافق تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود.
اسامی موافقین
- آقایان دکتر رشتی- کیوان- مهندس معینی- مهندس ریاضی- خانم جهانبانی- مهندس صائبی- دکترمدنی- دکتر مهدیزاده- مهندس زنجانچی- احتشامی- ضابطی طرقی- ناروئی- فولادوند- دکترصالحی- دکتر خطیبی- هاشم جاوید- دکتر اعتمادی- حکمت یزدی- اولیاء- دکتر نجیمی- خانم نفیسی- دکتر وحیدنیا- امام مردوخ- فخر طباطبائی- مهندس عطائی- مصطفوی- نائینی- سرلشگرهمایونی- دکتر یزدان پناه- موسوی- مهندس کمانگر- مهندس برومند- خواجه نوری- دکتر امامی خوئی- مهندس ریاحی- دکتر ضیائی- دکتر سعید- دکتر مبین- پژند- قراچورلو- مهندس اسدی سمیع- دکترحاتم- مهندس یحییی مجتهدی- دیهیم- رضوی- دکتر کلالی- مهندس جلالی- مهزارد- دکترزعفرانلو- فتح‌الله مافی- ایلخان- ثامنی- دکتر موثقی- مهندس آراسته – رهبر- خانم تربیت- متولی باشی- مهندس صدقیانی- ریگی- صائب- محسنی مهر- موسوی ماکوئی- رجائی- چهانشاهی- بدرصالحیان- سرلشگر نکوزاد- اهری- زهتاب فرد- صائبی- دکتر فربود- کشفی- صادق احمدی- موسوی کبیری- قاسم مرادی - لفوطی - محدث زاده- حکمی شوشتری- مهندس پروشانی- بالاخانلو- ساگینیان- پور ادبی- معتمدی- تبریزی- فهیمی- میرافضل- امینی خراجی- مکی فیصلی- دکتر الموتی- هیراد- خانم ابتهاج سمیعی- آموزگار- رامبد- دکتر قراگزلو- دکتر معتمدوزیری- بهادری- ناروئی- جهانگیری- کیهان یغمائی- دکتر مهندس بهبودی- دکتر عدل- افراسیاب کیا- بانودکتر پارسای- مهندس اخوان- قلعه جوقی- بختیار بختیاریها- دکتر رمضانی- میرهادی- ادیب سمیعی- دکتر جعفری- مهندس معینی زند- سیفی- کنگرلو- زند- اوزار- روستا- دکتر رضوانی- مهندس والا- مهندس زرآور- پاینده- دکتر بقائی یزدی- دکتر اسفندیاری- مرتضوی- مهندس مالک- مجد- شیخ‌الاسلامی- کورس- ویلیام ابراهیمی- نصیری- ذبیحی سلطان احمدی- پرویزی- کمالوند- شفیعی پور- کرمانی- دکتر صاحب قلم- دکتر حکمت- حاذقی- علی مرادی- پاک ذات- ملک زاده آملی- کسرائی- موقر- ظفر- کلانتر هرمزی- حسن حسینی- دکتر کیا- حق شناس- غلام نیاکان- حاجی باغلو- دکتر پورهاشمی- دکتر عدل طباطبائی- مهندس آصفی- نوربخش- پزشکی- باغمیشه- دکتر یگانگی- سرتیپ حکیمیان- دکتر غنی.
- قرائت گزارش کمیسیونهای دادگستری مجلسین راجع به رد تصویب نامه ارجاع کار قضائی
۷- قرائت گزارش کمیسیونهای دادگستری مجلسین راجع به رد تصویب نامه ارجاع کار قضائی
رئیس- یکی از تصویب نامه‌های زمان فترت در کمیسیونهای دادگستری مجلس سنا و مجلس شورای ملی رد شده فعلاً قرائت می‌شود و طبع و توزیع می‌شود و در جلسه بعد گزارش کمیسیونها مطرح خواهد شد.
تصویب نامه شماره ۷۳۵۲-۱۳۴۲/۵/۷ دولت مربوط به ارجاع کار قضائی در تهران وحومه و مراکز استان به متقاضیان شغل قضائی که به موجب ماده واحده مصوب بیستم آذر ماه ۱۳۴۲ مربوط به تصویب نامه هائی که از تاریخ ۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۴۰ تا تاریخ افتتاح مجلسین (۱۴ مهر ۱۳۴۲) از هیأت وزیران صادر شده در جلسه نوزدهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و چهل و سه شمسی پس از اظهار عقیده آقای وزیر دادگستری مبنی بر رد آن اخذ رأی بعمل آمد و رد شد. خواهشمند است دستور فرمایند مراتب را برای اطلاع دولت ارسال دارند و تا تصویب نهائی مجلسین قابل اجرا نیست.
نایب رئیس کمیسیون شماره ۳ دادگستری مجلس سنا – رئیس کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی.
رئیس- این لایحه طبع و توزیع می‌شود و در جلسه آینده نسبت به آن رأی می‌گیریم.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد – ختم جلسه
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
- ۱- گزارش شور دوم از کمیسیونهای دادگستری – اموراستخدام راجع به معافیت از شرط بازنشستگی عده‌ای از کارمندان ثبت نام شماره چاپ ۸۶۹.
- ۲- گزارش شور دوم از کمیسیونهای کشاورزی- بودجه- امورخارجه- استخدام راجع به استخدام ۶ نفر کارشناس فرانسوی در مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر شماره چاپ ۸۶۶.
- ۳- گزارش شور اول از کمیسیونهای دارائی- برنامه راجع به شرکت مدیر عامل سازمان برنامه در جلسات شورای پول و اعتبار شماره چاپ ۸۶۸.
- ۴- گزارش شور اول از کمیسیونهای نظام- استخدام راجع به اعطای درجات موقت به افسران نیروهای هوائی و دریائی ارتش شماره چاپ ۸۶۷.
- ۵- گزارش شور اول از کمیسیونهای فرهنگ- دارائی- اقتصاد راجع به ترخیص اتومبیل فولکس واگن اهدائی دولت آلمان غربی شماره چاپ ۸۶۳.
- ۶- گزارش شور اول از کمیسیونهای بودجه – برنامه- دادگستری- دارائی- خارجه- کشاورزی راجع به تحصیل مبلغ هفتاد و سه میلیون دویچ مارک وام از دولت جمهوری آلمان غربی. شماره چاپ ۸۵۲.
- ۷- گزارش شور اول از کمیسیونهای نظام- بودجه راجع به اجازه پرداخت فوق‌العاده سختی خدمت افسران و کارمندان مأمور خدمت در آسایشگاههای مسلولین شماره چاپ ۸۷۱.
- ۸- گزارش شور دوم ازکمیسیون‌های اقتصاد و بازرگانی- دارائی راجع به کمک بتوسعه صدور بعضی از اقلام کالاهای صادراتی شماره چاپ ۸۷۲.
- ۹- گزارش شور اول از کمیسیونهای اقتصاد و بازرگانی- دارائی راجع به معافیت حقوق گمرکی و سود بازرگانی هیجده هزار دستگاه سمپاش شماره چاپ ۸۷۳.
- ۱۰- گزار شور اول از کمیسیونهای اقتصاد و بازرگانی- دارائی راجع به معافیت انبارداری لوازم لوله کشی زاهدان شماره چاپ ۸۷۴.
- ۱۱- گزارش شور دوم از کمیسیونهای نظام – امور استخدام راجع به اصلاح ماده ۲۱ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی شماره چاپ ۸۷۵.
- ۱۲- گزارش شور دوم از کمیسیونهای نظام – امور استخدام راجع به پذیرفتن درجه داران وظیفه دیپلمه داوطلب خدمت در کار ثابت نیروهای مسلح شاهنشاهی. شماره چاپ ۸۷۶.
- ۱۳- گزار شور دوم از کمیسیونهای نظام امور استخدام راجع به فارغ التحصیلان آموزشگاه تکنیسین نیروی هوائی شاهنشاهی شماره چاپ ۸۷۷.
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یک شنبه خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی.