مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ خرداد ۱۳۳۴ نشست ۱۲۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۱۲۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۷ خرداد ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- قرائت دست‌خط تلگرافی اعلیحضرت همایون شاهنشاه در جواب تلگراف نیابت ریاست مجلس شورای‌ملی
۳- بیانات قبل از دستور آقایان: مهندس اردبیلی- کریمی- افشار صادقی
۴- تقدیم لایحه حیازت اراضی موات به قید یک فوریت و استرداد لایحه قبلی به وسیله آقای وزیرکشاورزی
۵- طرح و تصویب یک فوریت لایحه حیازت اراضی موات
۶- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به مالیات بر ارث از ماده ۱۳
۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت و پنج دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای نورالدین امامی (نائب رئیس) تشکیل می‌شود.
۱- تصویب صورت‌مجلس.
نائب رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
عائبین با اجازه آقایان: مسعودی- مرتضی حکمت- بزرگ ابراهیمی- دکتر بینا- خرازی- دکتر جزایری- باقر بوشهری- دکتر افشار- دکتر عمید- سهر ابیان امید سالار- دهقان- قوامی- صدرزاده- سرمد- امیری- نوری- ظفر- پیراسته سلطانی- کی‌نژاد- محمودی- پورسرتبپ- دولت‌شاهی- اورنگ- عبدالرحمن فرامرزی- امامی‌خویی شوشتری.
غایبین بی‌اجازه آقایان: خزینه علم- امیر احتشامی- عرب شیبانی- استخر- یار افشار- حشمتی- سامری- شیبانی- احمد فرامرزی- اریه
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: احمد صفایی- امیر تیمور کلایی- شاد لو- محمود افشار- افخمی- محمود ذلفقاری- دولت آبادی- تجدد- سنندجی- دکتر حمزوی- خاکباز- مهندس جفرودی- مهندس اردبیلی- مهندس شاهرخشاهی- دکتر پیر نیا- حمیدیه- کاششانی- موسوی- قنات آبادی- صادق بوشهری.
دیرآمدگان و وزدرفتگان بی‌اجازه آقایان: ارباب- تفضلی- نقابت- نراقی-
غائبین در رأی- آقایان: می‌اشرافی- سالار- بهزادی- اکبر- بهبهانی- ثقةالاسلام- صراف‌زاده- صفاری- فرود- صدقی- دکتر سعید حکمت- تفضلی- نراقی- لاری- دکتر سعید امامی- قراقزلو- قرشی
نائب رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ آقای ارباب.
ارباب- بنده نه دیر آمدم و نه زود رفته‌ام به موقع آمده‌ام به موقع رفته‌ام.
نائب رئیس- اگر آقا به موقع تشریف آورده بودید و به وقع تشریف برده بودید الزامی نبود اسم آقا را بنویسید (ارباب- ممکن است اشتباه شده باشد) اگر اشتباه شده باشد اصلاح می‌شود ولی تصور نمی‌کنم اشتباه شده باشد جناب آقای اردلان.
اردلان- در موقع تعیین دستور در آخر صورت‌جلسه یک اشتباهی بود که بنده تذکر دادم اصلاح بشود.
نائب رئیس- در صورت‌مجلس نظر دیگری نیست (اظهاری نشد) صورت‌مجلس جلسه قبل تصویب شد.
۲- قرائت دست خطر تلگرافی اعلیحضرت همایونی شاهنشاه در جواب تلگراف نیابت ریاست مجلس.
نائب رئیس- خاطر محترم آقایان سابقه دارد که پس از تشریف فرمایی اعلیحضرت همایونی به شیراز تلگرافی به پیشگاه مبارک عرض شد دست‌خط شاهانه برای اطلاع آقایان نمایندگان محترم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
تهران- نیابت ریاست مجلس شورای ملی- تلگراف شما ملاحظه شد و خیر مقدمی که متضمن احساسات و دعاهای صمیمانه نماینده‌گان مجلس شورای مجلس بود موجب خوشبختی و رضایت خاطر گردید عواطف مخصوصه ما را به عموم نمایندگان مجلس اقدام نمایید. ۵ خرداد ماه ۱۳۳۴- شاه
نائب رئیس- آقای مهندس اردبیلی در صورت‌مجلس نظری داشتید (مهندس اردبیلی- خیر)
امیر تمیور- راجع به این تلگراف که الان قرائت فرمودید بنده اطلاع نداشتم که به چه تلگرافی مخابره شده است.
نائب رئیس- اظهار ارادت نمایندگان بوده این موضوع مطرح نیست استدعا می‌کنم بفرمایید این کار را از اختیارات هیئت رئیسه بوده و موجه است.
امیر تیمور- مقصود این است که اگر اظهار ارادتی هم می‌شود به اطلاع مجلس شورای ملی باشد من و هیچ یک از آقایان از این تلگراف اطلاع نداشتیم و موجه وقتی است که ما را از جریان تلگراف مطع می‌نمودید.
نائب رئیس- هیئت رئیسه این اختیارات را دارد.
امیر تیمور کلایی- از طرف خود ولی از طرف نمایندگان ندارد قربان
۳- بیانات قبل از دستور آقایان: مهندس اردبیلی- کریمی- افشار صادقی.
نائب رئیس- نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- به نام ایزد دانا و توانا
مدتی است اینجانب سکوت اختیار کرده‌ام و مشغول مطالعه و تحقیق بوده‌ام و قریب به ۱۴ ماه است از عمر مجلس شورای ملی دوره ۱۸ می‌گذرد بیلان عملکرد ما نسبت به شهرستان‌ها آنچه که من مشاهده می‌نمایم صفر است و نسبت به آذربایجان که می‌توان گفت این ابیات زبان حال آن است.
من آن خاک بلا خیز و بلا گردان ایرانم من آذربایجانم پرورشگاه دلیرانم.
من آذربایجان لایموتم من نمی‌میرم اگر ایران ما جسم است من در جسم آن جانم.
به طوری که در برنامه‌های دولت و دستگاه‌های وزارتی ملاحظه می‌شود جزء وعده‌های بی‌اساس چیز دیگری به خورده ما نمی‌دهند وقتی که ابرهای تیره و تار افق ایران را فرا می‌گیرد وقتی عظمت و استقلال ایران عزیز در مهلکه و خطر می‌افتد می‌گویند آذربایجان تاج سر ایران است آذربایجان ضامن استقلال ایران است ولی وقتی با مشت‌های آهنین و همت بلند آذربایجانی‌ها این ابرها و خطرات از بین رفتند دیگر آذربایجانی در بین نیست و به کلی فراموش می‌شود آقایان آذربایجان در ادوار تاریخی خود خدماتی که به همین عزیز نموده را نزد خاص و عام است متأ سفانه این منطقه حساس و عظیم به یک بیغوله مبدل شده این ناحیه بزرگ ایران که وقتی پایتخت شاهنشاهان پر عظمت بود و باب تجارت آسیا و اروپا بود حالا به یک بن‌بستی رسیده که از هر طرف راه‌های تجارتی و اقتصادی بر روی آذربایجانی بسته شده است و راه ترانزیت ترکیه که مدت‌هاست نمی‌دانم در کدام وزارتخانه پرونده‌اش خاک می‌خورد این جریانات که برای آذربایجان یک موضوع حیاتی است معلوم نیست که دست‌های مرموزی مانع از دایر شدن این راه است و نمی‌گذارند آذربایجان از این بن‌بستی نجات یابند این راه به دریای مدیترانه نزدیک‌تر از سایر راه‌هاست زیرا رضاییه تا اسکندرون که بندر آزاد دریای مدیترانه است ۱۴۰۰ کیلومتر بیشتر نیست در صورتی که از رضاییه تا به یکی از بنادر در جنوب بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر راه است که مال‌التجاره آذربایجانی از طریق ترانزیت ترکیه در حداقل مدت و مسافت به مقصد خواهد رسید و همچنین در نزدیک‌ترین فرصت اجناس سفارشی در دسترس مصرف‌کننده‌گان گذاشته می‌شود ولی بالعکس در صورتی که کالای آذربایجانی از طریق تهران پس از طی ۱۵۰۰ کیلومتر راه تازه به بنادر خلیج‌فارس می‌رسد و پس از یک سلسه اشکال تراشی‌ها و ماندن کالا در انبارهای گمرکات جنوب و بسا پوسیدن مال‌التجاره‌های خوارباری و مواد اولیه کارخانجات از بین رفتند آن‌ها و غیره و مسافرت از چندین درای و بندر تازه به دریای مدیترانه خواهد رسید من خیلی متأسفم آیا واقعاً اولیای امور در فکر ملت ایران مخصوصاً آذربایجان نیستند یا تعمدی در کار است آقایان دو تا دو تا چهارتا می‌شوید دیگر برای فورمول‌های ریاضی لازم نیست نقشه‌های متعدد دنیا و ایران همیشه در نظر عموم مخصوصاً آن‌هایی که به اسم مأمور غم مردم را می‌خورند و وجود دارد ببینید مطالعه کنید این راه ترانزیت کوتاه‌ترین راه‌ها است و نزدیک‌ترین راه به اروپاست و قسمتی از آسیاست و مخصوصاً به دریای آزاد که تجار تهرانی و سایر نقاط ایران هم به مراتب بهتر از بنادر جنوب از این راه استفاده می‌نمایند و این راه علاوه بر کوتاه بودن مزیت دیگر هم دارد و آن سرعت حمل و نقل و ورود کالاها به نازل‌ترین قیمت و به نازل‌ترین بهای حمل و نقل می‌باشد که در اقتصادیات ایران سهم بسزایی دارد و من جداً از دولت خواستارم به این امر توجه عاجلی کرده و امروز و فردا موکول نکند هر چه زودتر تکلیف این را مخصوصاً آذربایجان را روشن نمایند من به حکم وظیفه وجدانی و ادعای حق سوگند که از پشت این تریبون یاد کرده‌ام ناچار از ذکر پاره حقایق درباره آذربایجان می‌باشم هر چند ذکر این حقایق به عللی جایز و خوشایند نباشد ولی آینده مخوف را که با این عدم توجهات مشاهده می‌نماییم و حوادث هولناک گذشته ناچارم کرده از پشت این تریبون به نام یک فرد آذربایجانی فریاد زده دولت‌های خواب‌آلود را بیدار نماییم و به هیچ‌وجه از افشای عقاید و افکار خود قصوری نکنم و اگر به زودی چاره نشود روزی می‌رسد که راه علاج پیدا نخواهد شد همان طوری که در نطق‌های قبلی اعلام داشته‌ام و حقایق را تا اندازه‌ای روشن ساخته‌ام که در نتیجه سوء‌سیاست‌های دولت‌های وقت و تمرکز تمام کارها در مراکز عدم توجه به شهرستان‌ها و شهرنشین‌ها می‌شود بدبختی بزرگی دامنگیر ملت ایران می‌شود و مسئول دولت است و پس می‌گوییم در صورت‌جلسه مجلس ضبط می‌شود طوری نکنید که تاریخ تکرار شود. من معتقدم با گفتن و شنیدن و وعده‌های سر خرمن دادن و مبارزه با فساد با این طرز که شروع شده که این کشور و ملت را از منجلاب مفاسد نجات نخواهد داد مبارزه با فساد معنی ندارد بلکه از بین بردن فساد شرط است باید از مرحله حرف به عمل نزدیک شد و مقدرات مردم را به دشت خود مردم داد تا بلکه این ملت چاره خود را پیدا نموده و راه‌حلی برای رفاه آسایش خود فکر کند من در این مدت مجلس آنچه مشاهده می‌فرماید عدم توجه به ملت و افکار اوست و قوانینی هم که از مجلس گذارده شده برای رفاه و آسایش کارمندان دولت است که ملت از اغلب آن‌ها ناراضی هستند آقایان می‌دانید باعث از بین رفتن ملت‌ها از صفحه روزگار ظلم و بیدادگری و تبعیض و نبودن عدالت اجتماعی است و این تفاوت و فاصله عمرانی که بین مرکز و شهرستان‌ها ایجاد شده و این نارضایتی عمومی که در شهرستان‌ها به گوش ما می‌رسد نمی‌دانم تا چه اندازه این دولت قادر خواهد بود این قوه مغناطیسی تهران را ثروت و اشخاص مؤثر و فعال شهرستان‌ها را جلب می‌نماید بشکند آقایان می‌دانید که با ساختمان یک آپارتمان در قسمت شمالی تهران باعث ویرانی چندین خانه و آبادانی در شهرستان‌هاست نمی‌دانم دولت پی به این حقیقت برده یا نه یا مشغول تنظیم پروژه و برنامه است در صورتی که در آذربایجان کارخانجات مهم یکی بعد از دیگری تعطیل می‌شود و مردم بی‌کار هستند تجارت رخت بربسته تجار محترم آذربایجانی دست روی دست گذاشته تماشاگر این صحنه رقت‌بار می‌باشند آقایان نمایندگان محترم اعلیحضرت همایونی که در تابستان سال گذشته به آذربایجان تشریف فرما شدند و گرفتاری‌ها و مشکلات آذربایجان را از نزدیک مشاهد فرمودند و دستورات مکرر صادر فرمودند متأسفانه دولت‌ها و گوش شنوایی نداشتند و دستورات اعلیحضرت اجرای نشد.
یک نفر از شخصیت‌های ایران جناب آقای گل شائیان را به آذربایجان اعزام داشته‌اند و فرماندار بسیار نجیب و خوبی هم با خود برده‌اند متأسفانه این مرد کاری و فداکار در آذربایجان عاطل و باطل افتاده زیر تمام تقاضاهایی که می‌نمایند و پیشنهاداتی که می‌کنند و اعتباراتی که می‌خواهند دولت کوچک‌ترین توجهی نمی‌کند ما از آقای گل شائیان چه انتظاری داشته باشیم عیناً مثل این که یک سرباز با شهامت و فداکار و رشد را بدون اسلحه و ادوات جنگی به میدان کارزار فرستاده‌اید که هیچ‌کاری از دستش ساخته نخواهد شد.
آقایان محترم نمایندگان در آذربایجان چندین هزار کارخانه بافنده‌گر نخی و پشمی دستی و موتوری موجود است به واسطه ورود اجناس مشابه از طریق قاچاق و عدم توجه دولت جهت جلوگیری آن‌ها هم دارند تعطیل می‌شوند و با تعطیل آن‌ها کارخانه‌ها پرس‌های‌دستی که مکمل پارچه‌باف‌های دستی هستند نیز تعطیل و عده کثیری که از این امر اعاشه می‌نمایند بی‌کار می‌مانند این‌ها اعلام خطراتی است که من از یک کلام رسمی می‌کنم و آنچه در این مدت نمایندگی مشاهده می‌نمایم قاچاق- مبارزه با فساد- تعقیب دزدان و شروع اصلاحات و غیره و غیره تماماً حرف است و بس. صنایع دستی آذربایجان در اثر نبودن تشویق رو به زوال می‌رود و اگر دیگر دولت غفلت کند در ترویج آن قدم‌های مؤثری بر ندارد این‌ها نیز از بین رفته مشکلات دیگری ایجاد خواهد شد آذربایجان تقریباً معادل ربع ایران بلکه بیشتر جمعیت دارد وسعت آن نیز کمتر از جمعیت آن نمی‌باشد باید دولت ربع اعتبارات اصلاحی و عمرانی و بودجه‌ای حداقل به آن ناحیه تخصیص دهد متأسفانه در جلسه ۱- ۲- ۳۴ روز یکشنبه که جناب آقای دکتر جزایری از وزارت راه سؤالی کرده و محل مصرف عوارض بنزین و بودجه وزارت راه را خواسته بود معادل وزارت راه به موجب صورت‌جلسه مجلس شورای ملی مناطقی که آن هم آسفالت شده مبلغ کلی آن صرف تهران و اطراف آن شده ذکر نمود و ابداً از آذربایجان اسمی برده نشد آقایان نمایندگان این وضع قابل دوام نیست که آذربایجان عوارض بنزین بدهد که راه‌ها و خیابان‌ها آسفالت شود تا از خستگی راه‌ها و امراض گوناگون خلاصی یابند ولی دولت‌های وقت آن را صرف جاهای دیگر بکنند وزارت راه طبق آمار چاپی عملیات آسفالت‌کاری که در دست بنده و آقایان محترم می‌باشد از سال ۲۶ لغایت اسفند ماه ۳۳ مبلغ ۵- ۷۸ میلیون تومان در کشور خرج آسفالت‌کاری نمود اگر جمعیت آذربایجان ربع جمعیت ایران حساب کنید بایستی اقلاً بیست میلیون تومان جهت آسفالت‌کاری راه‌های آذربایجان خرج می‌نمود متأسفانه مبلغ بسیار ناچیزی یعنی برای یک منطقه پنج میلیونی غریب به سه میلیون تومان است جهت آسفالت‌کاری بین تبریز و بستان‌آباد که بیش از ۴۸ کیلومتر نیست خرج کرده که می‌توان گفت اصلاً در راه‌های آذربایجان حتی به اندازه یک متر آسفالت وجود ندارد و پول را خورده‌اند و به ریش این وزارتخانه و دولت خندیده‌اند. آقایان محترم نمایندگان که در التزام اعلیحضرت همایونی به آذربایجان تشریف آورده بودند در خط سیر و سایر جاده‌های آذربایجان کدام آسفالت را دیدند جزء خوردن خاک در خط سیر چیزی مشاهده فرمودند اظهار بفرمایند در صورتی که کرج که بیش از سه الی چهار هزار نفر جمعیت ندارد قریب به دو میلیون خرج آسفالت‌کاری کرده‌اند و تهران که سر منشأ بدبختی‌های ایران است و یک قشر جمیعت ایران تشکیل دهد ۵- ۱۳ میلیون تومان صرف جاده‌های آن شده آقایان محترم نمایندگان در آذربایجان را وجود ندارد و مسافرین که هر روز از آذربایجان می‌آیند از خرابی جاده‌ها و گرو و خاک و ناراحتی و دم توجه به راه‌ها شکایت زیادی می‌کنند و دائماً به ما مراجعه و از این عدم توجهات بسیار ناراضی هستند من نمی‌دانم این چه تبعیضی است آیا آذربایجان و آذربایجانی جز سپر بلا بودن در راه میهن جز خدمت در راه استقلال ایران عزیز جز زجر مشقت و ناراحتی چه کرده که مورد این همه بی‌مهری دولت‌ها به هوش رفته وقت شده فقدان ارتباط بین اغلب بخش‌های تابعه با مرکز استان آذربایجان از لحاظ داشتن راه رسمی و پست و وسایل مخابراتی زندگی را برای ساکنین بخش‌های تابعه سخت‌تر و مشکل‌تر نموده و مخصوصاً در منطقه عظیم هشترود و قوری چای و چهار اویماق که دارای حداقل یکصد و هشتاد هزار نفر
نفوس می‌باشد خطرات بزرگی در نتیجه بروز یکی از امراض عفونی پیش‌بینی می‌شود این موضوع چندین دفعه به وزارت راه که معنی حقیقی خود را از دست داده تذکر داده شد نمی‌دانم آیا روزی خواهد رسید که وزارت راه معنی حقیقی کلمه راه‌سازی را پیدا نماید از شهریور ماه ۱۳۲۰ به این طرف سازمان برنامه و وزارت راه ۹۰۰ میلیون تومان خرج راه‌سازی متأسفانه راهی که اقلاً ده کیلومتر طور باشد در ایران وجود ندارد مشغولیت این وزارتخانه جزء خاک‌ریزی و اتلاف وقت و حیف و میل کردن بودجه سنگین کشور چیز دیگری نسیت شاهد من راه‌هایی است که درست کرده‌اند و آسفالتی که ریخته‌اند حتی یک سال هم دوام نداشته این است که من داد می‌زنم مادامی که اصل تنبیه و تشویق در ایران اجرا نشود مدامی که دستگاه قضایی اصلاح نشده مادامی که امنیت اجتماعی بر قرار نباشد مبارزه با فساد معنی ندارد هرگاه بخواهیم کشور را از وجود خیانت‌کاران مملکت و ملت خالی نماییم بایستی حسابی در کار باشد تکلیف خیانت و خدمت معلوم گردد خیانتکار مجازات ببیند خدمتکار تشویق گردد در غیر این صورت نمی‌توان انتظار روز بهتر داشت بلکه همواره کارهای اساسی مملکت در دست کسانی قرار خواهد گرفت که به هیچ چیز این کشور و مردم ابقاء نخواهند کرد و کار را به جایی خواهند رساند که تیشه بر ریشه استقلال و ملیت چندین ساله بزنند.
نائب رئیس- آقای مهندس اردبیلی وقت شما تمام شد ولی آقای ایل خواهی‌زاده وقتشان را به شما داده‌اند.
مهندس اردبیلی- خیلی ممنون هستم خوب به خاطر دارم با جناب آقای علم وزیر کشور صحبت می‌کردم و می‌گفتم آیا در این مبارزه با فساد که شما عده‌ای را از کار برکنار می‌کنید اقلاً طوری می‌کنید که بعد از شما وزیری که بر سر کار می‌آید دیگر با آن‌ها کار ندارد جواب مثبتی ندادند این قسم مبارزه با فساد به عقیده من به دوزد بازی بیشتر شبیه است جایی که با عوض شدن دولت آن‌ها دوباره بر سر کار خواهند آمد دیگر مفهومی برای مبارزه باقی نمی‌ماند باید اصل دستگاه قضایی اصلاح شود و دولت مبارزه با فساد سایر وزارتخانه‌ها را ترک کند تنها وزارت دادگستر که من ایمان دارم قضات با شهامت و با شرف در این دستگاه زیاد است سر کار آورده و دستگاه قضایی را تقویت و اصلاح کرده و از وجود عناصر فاسد پاک نمود دیگر احتیاج به هیچ چیز نیست قوانین موجوده درباره رشوه‌گیران و مخترسین و دزدان و غیر موجود است که پنجه عدالت می‌تواند از گلوی آن‌ها گرفته به زندان‌های تاریک و یا بالای دار سوق دهد باید دزدان میلیونر از بین بروند و با گرفتن آفتابه‌دزدها کاری ساخته نیست باری عرایض زیادی دارم متأسفانه وقت خیلی کم است که هر قدر درد دل مردم را شرح دهم و گرفتاری‌هایی که از نزدیک شاهد آن هستم بیان نماییم مثنوی هفتاد من می‌شود با وجود این که یک سال پیش به دستور نخست‌وزیر وقت معاونین وزارتخانه‌ها جمع شدند و صورت‌جلسه نمودند که بعد از این تمام لوازم‌تحریر و پوشاک و خواربار ادارات لشکر و کشوری در استان آذربایجان در خود آن استان خریداری و تأمین شود و تمام لوازم مطبوعاتی در محل طبع و خریداری شود و تمام معاونین امضا کرده‌اند کوچک‌ترین ترتیب اثری داده نشد و فقط امضا بدون عمل معاونین روی کاغذ باقی ماند که سند محکمی به عدم توجه شهرستان‌ها می‌باشند و معلوم نیست تعمدی در کار است آقایان از مرکز ادارات لشکری و کشور کفش و لباس و غیره فرستاده می‌شود کفشی که فرستاده می‌شود به کاغذ و مقوا بیشتر شبیه است تا به چرم و در ثانی چندین برابر قیمت محل تمام می‌شود لباس یکه فرستاده می‌شود جنسش خیلی خراب و به بدن مأمورین محلی یا خیلی گشاد است یا خیلی تنگ آخر نمی‌دانم این چه سری است اگر این‌ها در محل تأمین شود جزو این که کارخانجات با عظمت چرم‌سازی و پارچه‌بافی در آذربایجان به کار افتاده و عده زیادی کارگر مشغول کار می‌شوند چیز دیگری است این‌ها نیست مگر این که این کارها را می‌کند که منظورشان عملی شود دولت مبارزه با فساد را شروع کرده ولی به این نکات اساسی توجه نمی‌کند.
در موضوع دادن اختیارات به شهرستان‌ها اگر واقعاً راست می‌گویند اگر دولت می‌خواهد این کار عملی شود من بارها نوشته‌ام باید مقدور آن ارزی به نسبت جمعیت بین شهرستان‌ها تقسیم شود آن وقت تاجر که کارش تجارت است وقتی در تهران سهمیه ارزی کفاف تجار تهرانی را ننماید ناچاراً تجار شهرستان‌ها که به مرکز آمده‌اند به ولایات خود کوچ خواهند کرد تا از این سهمیه شهرستان‌های خود استفاده نمایند این موضوع را دو دفعه کتباً به دولت تذکر داده‌ام ولی عملی نشد چرا برای این که نان آقایان قطع می‌شود و درآمد سرشاری که از این راه دارند از بین می‌رود به هر صورت بنده در این مدت هر چه به وزارتخانه‌های جهت رفع گرفتاری‌های حوزه انتخابیه جهت عمران و آبادی آذربایجان جهت رفع مشکلات موکلین خود مراجعه نمودم چه راجع به راه‌آهن چه راجع به راه‌های خراب آذربایجان چه راجع به برق چه راجع به تأمین آب و چه جهت تأسیاست تلفن‌ها خودکارر و چه رفع مشکلات تجاری و اقتصادی و چه سایر حوایج مردم جوابی که شنیده‌ام این است که آقایان مشغول تهیه برنامه و مشغول تهیه پروژه هستند من نمی‌دانم این ۱۴ سال را چه می‌کردند آخر تا کی به مردم وعده‌های سر خرمن بدهیم آخر تا کی مردم انتظار داشته باشند کاسه صبر همه لبریز شده دیگر به گفته‌های من و شماها اطمینان ندارند لبخند می‌زنند که مدت ۱۴ سال است این حرف‌ها را می‌شنویم معلوم نیست کی و چه موقع پروژه‌ها و برنامه‌ها شروع خواهد شد دستگاه‌های دولتی با هم هماهنگی ندارند مثل این که هر وزارتخانه برای خودش دولتی است مثل این که خادمین و جیره بگیر این ملت نیستنند مثل این که این‌ها برای استخوان لای زخم گذاشتند آماده‌اند مثل این که آقا بالا سر این مردم هستند و هزاران مثل این که‌ها وجود دارد که من امیدی به اصلاح و سر سامان دادن این کشورها نمی‌بینم سازمان برنامه دو ماه از فصل کار گذشته کاری با این وعده و وعیدها به این کشور انجام نداده تازه بعد از تمام فصل کار شروع زمستان برای ما مستشار خواهند آورد و باز وعده برای سال دیگر خواهند داد و سایر وزارتخانه‌ها هم همینطور یأس و پریشانی و نگرانی تمام سلول‌های بدن این مردم را فرا گرفته و من هم چاره جز انجام وظیفه نمایندگی ندارم در خاتمه انتظار دارم دولت با پیروی از منویات اعلیحضرت همایونی قبل از انقضا فصل کار پروژه‌های و برنامه‌های کار خود را مخصوصاً آذربایجان عملی نماید و بیشتر از این مردم را در انتظار نگذارند والا ناچارا از اختیارات نمایندگی استفاده خواهند کرد.
نائب رئیس- آقای نادعلی کریمی
کریمی- اگر پیش‌آمد تگرگ در کرمانشاه اتفاق نمی‌افتاد بنده به هیچ‌وجه قست نداشتم مزاحم وقت آقایان بشوم تلگرافی که در جلسه گذشته تقدیم مقام ریاست کردم و به عرض آقایان رسید این بود که در تاریخ ۲۵ اردیبهشت یک تگرگ فوق‌العاده شدیدی در ناحیه حاصلخیز و معروف ایران است آن‌جا هم حاصل را از بین برده است و دیگر ناحیه به اسم حسن‌آباد که خود آقای علم وارد هستند و جزو املاک اختصاصی بوده است یک قسمت زیادی را تا شاه‌آباد را از بین برده است به طول ۱۵ فرسخ شاید به عرض یک تا دو فرسخ این ناحیه را نابود کرده است یک تلگراف دیگر بنده در تاریخ دوم داشتم از روانسر از دهات اطراف بین سنندج و کرمانشاه که این دهات را به کلی تگرگ نابود کرده است مردمی که در این‌جاها زندگی می‌کنند استعداد این که برای سال آینده‌شان بذر تهیه کنند ندارند نان برای عائله خودشان ندارند مالکین این ناحیه خوشبختانه خرده‌مالک هستند و قدرت ندارند کمی به آن‌ها بکنند باید دولت جناب آقای دکتر امینی که جناب عالی دستور دادید گندم این‌ها را به قیمت ارزانی ازشان گرفتید امروز هم باید یک مقداری گندم قرض بدهید که هم بذر داشته باشند هم نان سه هزار جفت زمین در طول همین خط از بین رفته است غیر از قسمت روانسر که عرض کردم مطلب دیگری می‌خواستم به آقایان عرض کنم این است که خواستم تذکر بدهم ۱۳ الی ۱۴ ماده از عمر وکالت آقایان گذشت دولت هر وقت لایحه‌ای آورد ما با کمال حسن‌نیت دامن به کمر زده‌ایم اتهامات و خطرات را تحمل کرده‌ایم و تصویب کردیم آقای دکتر امینی لایحه نفت را آوردند با حساسیتی که داشتند آقایان همه با حسن‌نیت رأی دادند و تصویب شد اصلاحات بین مرز ایران شوری را آوردند با این که یک ناحیه‌ای را به اسم فیروزه از ما منتزع می‌کردند چون مصلحت مملکت بود و از جاهای دیگر منافع ما محفوظ شده است ما این فداکاری را کردیم رأی دادیم و صدها لایحه دیگر آوردید آقایان با کمال فداکاری رأی دادند حالا ما فکر کنیم آقایان نمایندگان شهرستان‌ها چند ماه دیگر باید به حوزه انتخابیه خودمان برگردیم بنده که به سهم خودم خجالت می‌کشم که بگویم ما با دولت این قدر مماشات کردیم و اطاعت کردیم ولی آن‌ها برای شما کاری نکردند آقای دکتر امینی شما توی روزنامه اعلام کردید که آمریکایی‌ها به شما پول می‌دهند چراغ روشن می‌کردید فلان می‌کردید که کمک می‌کنند از این پول‌ها هیچ‌کاری برای شهر ستان‌ها نکردید به شهرستان‌ها هیچ استفاده‌ای نکردید این سازمان برنامه با این همه تفصیلی که دارد (یکی از نمایندگان- همهش حرف است) همه‌اش حرف زدید بنده که واقعاً خجالت می‌کشم که به موکلینم چه بگویم جناب آقای اعلم بدانید که مردم شهرستان‌ها ملت ایران هستند همه شاه‌پرست هستند همه به استقلال مملکت علاقه دارند (صحیح است) اما متأسفانه از وسایل محروم هستند نه بهداشت دارند بنده روزی نیست که دو سه نفر مسلول فقیر را که از کرمانشاه به تهران برای معالجه آمده است به وزارت بهداری معرفی نکنم اگر وزارت بهداری این‌جا بود این مطلب را تصدیق می‌کرد یک آسایشگاهی برای استان دو میلیون نفری، سه میلیون نفری برای استان بزرگ غرب که همدان خودش یک شهرستان بسیار بزرگی است شامل قصرشیرین و ایلام هست در نظر بگیرید جناب آقای پور سرتیپ گله می‌کردند که ایلام یک دادگاه ندارد دادگاه از آن
چیزهای بسیار لازمی است که قانون را حفظ می‌کند و حقوق مظلوم را حفظ می‌کند (پورسرتیپ- برای دادن یک شهادت از شصت فرسخی اشخاص را می‌برند) اگر یک ژاندارمری مردم را غارت کند به کی شکایت کنند چون برنامه دولت سر لوحه‌اش اصلاحات و مبارزه با فساد بود بنده سکوت کردم حالا یک ماه و بیشتر هم هست که دولت مشغول است البته جناب آقای ایمنی وزارت دارایی را کاملاً اصلاح کرده‌اند حالا می‌خواهند وزارت دادگستری را اصلاح کنند (احسنت) اگر دعا کنیم که همه اصلاحات به ضرر ملکت است امیدورام انشاءالله بقیه اصلاحات این جور نباشد انشاءالله دولت یک تکانی به خود بدهد یا قولی که داده‌اند و با این همه وعده‌ای که به اعلیحضرت همایونی داده‌اند شاید اصلاحی بشود. و در هر صورت بنده از دولت استدعا می‌کنم راجع به حوزه انتخابیه خود در درجه اول چون پیغمبر هم برای خودش دعا می‌کرد انسان باید در درجه اول حق خودش را احقاق کند بعد هم راجع به سایر رفقای ما و شهرستان‌های ما توجهی بفرمایید فرهنگ ما خراب است بهداشت نداریم به هیچ‌وجه وسایل بهداشت در کرمانشاه مرکز استان نیست جناب آقایی وزیر کشاورزی شما که به این آقایان تماس دارید فکری برای کرمانشاه بکنید عرض کنم یک روضه‌خوانی بوده است این می‌رفته منبر وقتی که مستمعی تازه می‌آمد از سر روضه را شروع می‌کرده بسم‌الله الرحمن‌الرحیم از اول شروع می‌کرده است تا به آن‌جایی که باید گریز بزند می‌رسیده یکی می‌آمده است دوباره از اول شروع می‌کرده است و بعد می‌دیده است یک کس دیگر آمده است از نو شروع می‌کرده ما هم چون ثباتی در دولت‌ها نبوده است هر دولتی می‌آید مجبور می‌شویم مثل روضه خوان‌ها از اول شروع بکنیم وزیر راه این‌جا نیست بنده ناچارم در حضور سایرین آقایان وزرا این مطلب را عرض کنم استدعا می‌کنم که عرض آقای وزیر راه برسانید ناحیه‌ای است در کرمانشاه به اسم سنقر و کیلایی که هزار و پنجاه نفر جمعیت مفلوک بیچاره دارد که از جنبه تمدن دور است چون راه ندارند آقای وزیر راه گذشته قول داد که در ظرف یک ماه دو ماه آن راه را بسازد آن وزیر رفت حالا وزیر تازه آمده است بنده از این وزیر راه تازه استدعا می‌کنم که برای راه سنقر فکری بفرمایید و دستور بفرمایید مقدماتی که دولت گذشته تهیه کرده بود برای سنقر کاری بکند که یک همچون ناحیه بزرگی بودن راه نماند سنقر و کیلایی عرض کردم ۱۰۵۰ هزار نفر جمعییت دارد و زراعت آن‌جا از همه جای کرمانشاه بهتر است گندمش باید به تهران حمل بشود و ما آقایان احتیاج دارید و راه برایش نساخته‌اید اگر برای آن‌ها راه نمی‌سازید برای اهالی تهران ییک فکری بکنید اگر به آن‌ها توجه ندارید لااقل برای نان مردم عزیز تهران را بسازید که از کجا گندم بیاورند (صدقی- برای مردم تهران دلتان نسوزد از راه هوا هم اگر گندم لازم باشد می‌آورند) بنده بقیه وقتم را به آقای صادقی می‌دهم و دیگر عرضی ندارم.
افشار صادقی- بنده از جناب آقای کریمی تشکر می‌کنم که چند دقیقه وقت خودشان را به من دادند چنان‌که در ذهن اخبار جراید به استحضار آقایان نمایندگان محترم رسیده به اراضیه دچار یک بلیه آسمانی شده و در اثر جریان سیل هولناک چندین آبادی که در مسیر سیل بوده‌اند آسیب زیادی دیده و قسمت اعظم خانه‌های رعایا منهدم و تمام هستی آن‌ها از بین رفته و خاکسترنشین شده‌اند هر چند مؤسسه شیروخورشید سرخ رضاییه بلافاصله به قدر مقدور کم و مساعدت کرد ولی بدبختانه زیان و خسارات نه آنچنان بود که این جریانات آن را جبران کند بنده برحسب وظیفه مراتب را به عرض مقام ریاست رسانیده و از هیئت محترم دولت استدعا می‌کنم به وسایل ممکنه هر چه زودتر کمک شایان و مؤثری در حق رعایای مصیبت‌زده قراء آسیب دیده مبذول فرموده و آن‌ها را از خاکستر مذلت و بدبختی دستگیری و نجات دهند بدیهی است اشخاص خیر و نیکو کار نیست در این مورد از قیام به فرایض نوپروری دریغ نخواهند فرمود ببنده از جناب آقای مهندس اردبیلی تشکر می‌کنم که راجع به فواید و محاسن راه ترانزیتی ایران و ترکیه بیاناتی فرموده و حمل و نقل کالاهای صادراتی را متذکر شدند.
۴- تقدیم لایحه حیازت اراضی موات به قید به یک فوریت و استرداد لایحه قبلی از طرف آقای وزیر کشاورزی.
نائب رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی (مهندس طالاقانی)- آقایان محترم نظرشان هست که غریب دو هفته قبل بنده یک لایحه راجع به حیازت اراضی موات تقدیم مجلس کردم با قید یک فوریت ولی چون آن لایحه یک نواقصی داشت از آن تاریخ تا به حال کمیسیون‌های متعددی تشکیل شد و آقایانی که در این قسمت نظر داشتند اعم از دادگستری و کشاورزی و بانک ساختمانی مشورت شد و لایحه جدید درباره همین موضوع پس از مشورت خیلی زیاد تهیه شده است بنده امروز می‌خواهم این لایحه را تقدیم کنم و آن لایحه را مسترد می‌کنم ولی چند کلمه‌ای توضیح به عرض آقایان می‌رسانم که دولت و همه مردم به این امر علاقمندند آقایان اگر نظرشان باشد موضوع اساسی برنامه دوم مبارزه با فساد بود بنده می‌خواستم عرض کنم که این لایحه چه ارتباطی با مبارزه با فساد دارد (قنات‌آبادی- وقتی می‌گویید مبارزه با فساد البته یک چشمتان را هم بگذارید) البته نه دولت و نه هیچ یک از آقایان منکر این نیستند که یک اشخاصی بیایند و بروند و یک اراضی را بگیرند و آباد بکنند ساختمان بکنند و باغ بسازند خانه بسازند این کارها را نه این که دولت جلوگیری نخواهد کرد بلکه کمک هم خواهد کرد اما اگر بنا باشد مقدار زیادی از ارضی را همینطور یک عده از اشخاص بیایند و سال‌های سال بگذارند به یک عنواینی این ارضی همین طور عاطل و باطل بماند این اسباب زحمت است از این جهت هست که تمام تجار در ولایات هستند و تمام اشخاصی که در این‌جا مشغول معاملات هستند وقتی می‌بینند چندین برابر آنچه که از راه مشروب داد و ستد به دست می‌آورند از این راه پول به دست‌شان می‌آید هیچ وقت در فکر کارهای دیگر نخواهند افتاد برای این که مردم تشویق بشوند که سرمایه خودشان را در راه تجارت و کسب کشاورزی و معدن و غیره و مصرف بکنند دولت فکر کرد یک کاری بکند که بعد از این جلوی این قبیل سفته‌بازی گرفته بشود و این نقاطی که در بیرون گفته می‌شود زمین تجارتی این‌ها به کلی از بین برود زمین برای کسی است که بخواهد آن را آباد بکند و دولت هم همینطور که عرض کردم نهایت کمک را خواهد کرد که آباد کند این است که با اجازه آقایان بنده آن لایحه را پس می‌گیرم و این لایحه را که در ده ماده و ۴ تبصره دارد با قید یک فوریت تقدیم می‌کنم (بور بور- اگر راست می‌گویید لااقل مالیات این زمین‌ها را بگیرد) (ارباب- دولت هم نباید زمین‌ها را احتکار کند)
قنات‌آبادی- بنده اخطار دارم
نائب رئیس- طبق چه ماده‌ای اخطار دارید
قنات‌آبادی- طبق قانون حکومت نظامی
نائب رئیس- تأمل بفرمایند آقا مطابق قانون حکومت نظامی می‌خواهند آقا بفرمایند جلسه فوق‌العاده می‌خواهد
قنات‌آبادی- بله دولت حکومت نظامی اعلام می‌کند بدون این که لوایحش در مجلس تصویب بشود و مجلس موظف است که طی یک جلسه فوق‌العاده تشکیل بدهد و لوایح را رسیدگی بکند
نائب رئیس- اگر جناب عالی صبر داشتید تشکیل جلسه فوق‌العاده را به عرضتان می‌رسانم چون قانون مالیات بر ارث جزو دستور بوده است و این لایحه با قید یک فوریت داده شد اول باید رأی گرفته بشود که این لایحه مطرح بشود یا خیر و بعد آقایان درباره فوریت آن صحبت کنند.
عبدالصاحب صفایی- وقتی لایحه مطرح شد رأی بگیرید
نائب رئیس- لایحه مالیات بر ارث جزو دستور است جناب آقای وزیر کشاورزی با قید یک فوریت این لایحه را به مجلس شورای ملی تقدیم کردند باید اول رأی بگیریم که این لایحه در دستور باشد بعد نسبت به فوریتش رأی گرفته بشود آقایانی که موافقند این لایحه در دستور قرار بگیرد قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد
۵- طرح و تصویب یک فوریت لایحه حیازت ارضی موات
نائب رئیس- فوریت لایحه مطرح است قرائت می‌شود. به شرح زیر خوانده شد
فصل اول- ثبت ارضی بایر و موات اطراف تهران و سایر شهرها
ماده یک- تقاضای ثبت نسبت به اراضی بایر بلامالک و موات اطراف شهر تهران واقع در حدود ذیل منحصر به دولت خواهد بود و اشخاص به عنوان حیازت و احیای حق تصرف و تقاضای ثبت آن را ندارند: شمالاً و شرقاً و جنوباً از اوضاع خارجی خیابان‌های شاه رضا و شهباز و شوش و امتداد آن‌ها تا هیجده کیلومتر و غرباً از ضلع جارجی خیابان سی متری نظامی و امتداد آن تا ۳۶ کیلومتر
ماده دو- وزات کشاورزی ملکف است به تقاضای ثبت ارضی فوق‌الذکر اقدام و به وسیله بانک ساختمانی ارضی مذکور را تصرف و پس از تأمل احتیاجات دولت و اموال عام‌المنفه بقیه را به قطعات کوچک تقسیم و به معرض فروش بگذارد
ماده سه- اشخاصی که نسبت به این قبیل اراضی ادعای داشته باشند پس از ثبوت در محاکم صالحه وجهی را که دولت از خریدار دریافت نموده به آنان خواهد پرداخت و اگر اراضی به فروش نرفته باشد به قیمت و اقساطی که زمین‌های مشابه توسط بانک ساختمانی به فروش می‌رود وجه آن پرداخت خواهد شد.
تبصره- دولت نسبت به دعوای فوق‌الذکر نمی‌تواند از طریق داوری و اصلاح اقدام نماید.
ماده چهار- مقررات فوق شامل ارضی بایر بلامالک و موات واقع در شش کیلومتری اطراف سایر شهرهای کشور که دولت التازم بداند خواهد بود و خیایان‌های اطراف شهر که مبدأش کیلومتر فوق‌الذکراند به پیشنهاد انجمن شهر و تصویب شورای شهرستان معیین و آگهی خواهد شد.
ماده ۵- اقداماتی که از طرف دولت راجع به اراضی بایر و موات اطراف شهر تهران و سایر شهرستان‌ها بر طبق لوایح سابق تاکنون شده است معتبر خواهد بود.
فصل دوم- خرید ارضی بایر و موات اطراف تهران و شهرها
ماده شش- دولت می‌تواند برای احتیاجات خود و عامل‌المنفعه از قبیل ساختمان بیمارستان و مدارس و امثال آن از ارضی
موات و بایر اطراف تهران و سایر شهرها در حدود مذکور در ماده ۱ و ۴ این قانون که تا اشخاص سند مالکیت گرفته‌اند با تصویب هیئت وزیران و در حدود احتیاج قطعی به نرخ عادلانه خریداری نمایند.
تبصره- تعیین نرخ خرید به عهده هیئت مرکب از دادستان، رئیس کشاورزی، رئیس ثبت نماینده انجمن شهر و شهرداری‌ها نمایندگان آن‌ها که با توجه به نظر کارشناسان و ملاحظه اسناد و معاملات اراضی مشابه در دفاتر رسمی و امثاله اتخاذ نظر می‌نمایند واگذار می‌گردد.
رئیس- بانک ساختمانی در تهران نماینده او در شهرستان حق حضور و نظارت در جلسات هیئت را خواهد داشت ولی حق رأی ندارد و رأی هیئت قطعی است.
ماده ۷- بانک ساختمانی مجاز است نسبت به زمین‌هایی که موات تشخیص می‌دهد و اشخاص تقاضای ثبت نموده‌اند ولی سند مالکیت صادر نشده است در ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون به تقاضای ثبت اعتراض نماید اعم از این که مدت اعتراض منقضی شده یا نشده باشد.
فصل سوم- اجازه حیازت موات خارج شهر
ماده ۸- از این تاریخ حیازت و احیای ارازی موات خارج از خروج مندرج در ماده ۱ و ۴ این قانون نیست به هر منطقه‌ای که دولت معین نماید یا اجازه و نظارت دولت خواهد بود که اجازه مذبور پس از رسیدگی به صلاحیت و استعداد احیا و حیازت کننده به شرط احیا و استعداد در مدت معینی صادر خواهد شد و حدود کامل زمین مورد اجازه و نحوه احیا در آن قید خواهد گردید.
تبصره ۱- آئین‌نامه مربوط به اجازه و نظارت دولت و نحوه تشخیص صلاحیت دولت و استدعای احیا و حیازت کننده از طرف وزارتین دادگستری و کشاورزی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا گزارده خواهد شد.
تصبره ۲- دولت می‌تواند برای اجازه برحسب اقتضا مورد تعرفه معتل و مناسبی مقرر دارد.
ماده ۹- هر گاه موات بدون ملکی مورد اختلاف باشد رسیدگی به آن‌ها در تهران به عهده هیئتی خواهد بود مرکب از دو نفر از رؤسا و مستشاران دیوان عالی کشور و یک نفر نماینده وزات کشاورزی و شورای عالی ثبت در شهرستان به عهده هیئت مرکبی از دادستان و شهرستان یا نماینده او و نماینده اول وزارت کشور و رؤسای ثبت و کشاورزی و نماینده انجمن شهر خواهد بود و رأی این هیئت قطعی است.
ماده ۱- آئین نامه‌هایی مربوط به این قانون را وزارتخانه‌های دادگستری و کشاورزی تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا خواهد گزارد به جای نخست‌وزیر وزیر دادگستری وزیر کشاورزی.
نائب رئیس- فوریت لایحه مطرح است آقای دولت آبادی مخالفید (دولت‌آبادی- خیر موافقم) آقای امیر تیمور شما مخالفید؟ (امیر تیمور- بله مخالفم) بفرمایید.
امیرتیمور کلالی- بنده معتقدم آن وزیر کشاورزی هم آن وزیر کشاورزی هم موافقت بفرمایند لایحه جریان و سیر عادی خودش را طی کند و به کمیسیون برود برای این که در کمیسیون بیشتر مداقه بشود بنده فعلاً از نظر مطلب اظهارنظر نمی‌کنم اما چون موضوع مربوط به مالکیت و مربوط به یک اساس است این اساس باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و از این نظر خواهش می‌کنم آقای وزیر کشاورزی موافقت بفرمایند این لایحه برود به کمیسیون بنده قول می‌دهم در کمیسیون ما صمیمانه سعی و کوشش و مساعدت بنماییم که این لایحه به یک صورت صحیحی منقح بشود و نظر دولت و نظر مصلحت مملکت رعایت بشود (صحیح است)
نائب رئیس- در هر صورت اگر فوریت آن هم تصویب بشود این لایحه به کمیسیون خواهد رفت آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- همان طوری که مقام ریاست توضیح دادند به فرض این که یک فوریتش تصویب بشود به کمیسیون خواهد رفت و هر نظر اصلاحی که آقایان داشته باشند به عمل خواهند آورد. بنده این‌جا می‌خواهم یک نکته را تذکر بدهم و آن این است که در این لایحه نهایت دقت شده که به این اساس مالکیت در حدود قانون کوچک‌ترین لطمه‌ای وارد نیاید فقط نظر دولت این است که جلوی سفته‌بازی زمین گرفته بشود (صحیح است)
نائب رئیس- آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی- لایحه‌ای که امروز دولت آورده است به مجلس به حدی سریح و جامع و مطالعه شده است که دفاع از آن دشوار نیست و فکر می‌کنم مورد موافقت همه آقایان نمایندگان باشد که این موضوع سر و صورتی بگیرد و از این وضعیت بیرون بیاید اما تذکری که همکار محترم جناب آقای امیرتیمور دادند خوشبختانه نظر ایشان تأمین است زیرا لایحه بیش از یک فوریت ندارد و بعد از تصویب فوریت آن می‌رود به کمیسیون و قابل رسیدگی است مطلبی که بنده می‌خواستم این‌جا عرض کنم این است که ما همه از اوضاع زندگی ناراضی هستیم و هر روز گوشمان از ناله‌ها و فریادها و بی‌عدالتی‌ها متأثر است اما آن قدری که باید همت در کارهایمان بکنیم نمی‌کنیم این بی‌عدالتی‌ها این ناراحتی‌ها از کجا پیدا شده این عدم یک توازن و عدم تعادل زندگی از این‌جا پیدا شده است که یک کسی که با شیادی و با شارلاتانی با حقه‌بازی می‌رود یک اراضی را تصرف می‌کند برخلاف حق (صحیح است) و بعداً آن‌ها را به مردم نادان می‌فروشد ثروت غیرمشروعی از این راه به دست می‌آورد من خودم مردمی را سراغ دارم که رفته‌اند در ده کیلومتری پانزده کیلومتری زمین را با آب خریده‌اند از همین شارلاتان‌ها از قرار متری چهار یا پنج تومان حالا که می‌روند زمین را تحویل بگیرند تپه‌های بالای کندوسولاقان را تحویل می‌دهند البته دولت که مأمور اجرای منویات قانونی مجلسین است و جز این هیچ سمتی ندارد که قوانین و مقررات را اجرا کند امروز آمده است و به مجلس می‌گوید که راه جلوگیری از این تجاوز و بی‌عدالتی نسبت به این اراضی این است بنده فکر می‌کنم اگر آقایان بخواهند از این میلیونر تراشی غلط خلاص بشوند و کسی نرود میلیون‌ها به حقه‌بازی یه تصرف بیاورد راهش همین لایحه است آقایان می‌بینید که یک آقایی از کنار خیابان بلند شده و صاحب ده میلیون متر زمین است برای او خرید پرتقال دانه‌ای پنج تومان و روغن یک من پنجاه تومان اهمیتی ندارد ولی برای مردم فقیر بی‌بضاعت ممکن نیست این بی‌عدالتی‌ها از همین جا شروع شود من تقدیر می‌کنم دولت را برای این لایحه‌ای که آورده است و از آقایان انتظار دارم که به فوریت آن رأی بدهند و هم کمیسیون نتیجه مطالعاتش را زودتر بیاورد به مجلس و یک کار اساس و مفید و یک خدمت با ارزش مجلس دولت تلقی بشود (صحیح است).
نائب رئیس- پیشنهادی داده شده است که با ورقه اخذ رأی به عمل آید (بعضی از نمایندگان- فوریت که با ورقه رأی گرفته نمی‌شود) اشکالی ندارد، وقتی پنج نفر تقاضا کند با ورقه رأی گرفته شود
(پیشنهاد به شرح زیر قرائت شد)
امضاءکنندگان زیر پیشنهاد می‌کنیم که به فوریت لایحه اراضی موات با ورقه رأی گرفته می‌شود.
محمود رضایی- محمود ذوالفقاری- محمود محمودی- صدقی- مهندس جفرودی.
نائب رئیس- آئین‌نامه اجازه داده است که پنج نفر می‌توانند تقاضای با ورقه کنند اخذ رأی می‌شود آقایانی که به فوریت لایحه رأی می‌دهند ورقه سفید به اسم بدهند.
قنات‌آبادی- ولی این رأی به فوریت رأی به دولت نیست رأی به فوریت این لایحه است. (اسامی آقایان نمایندگان به ترتیب ذیل به وسیله آقای جلیلی (منشی) اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: امیر تیمور کلالی- کریمی- صفایی- عماد تربتی- رضایی- بهادری- قنات‌آبادی- پور سرتیب- میراشرفی- صدقی- برومند- زنگنه- شادمان- مشایخی- دکتر عدل- محمودی- مهندس جفرودی- مصطفی ذالفقاری- عباسی- دکتر وکیل- ایلخانی‌زاده- دکتر حمزوی- بداقیان- شفیعی- بایت ماکو- افشار صادقی- عبدالصاحب صفایی- داراب غضنفری- ارباب- پناهی- پیراسته- نراقی- کاشانیان- قراگوزلو- بوربور- جلیل وند اردلان- کیکاوسی- حمید بختیار- درخشش- توماج- دکتر امیر نیروند- تیمورتاش- (به فوریت رأی دادند چون بر خلاف اصل است بنده رأی نمی‌دهم) دکتر سید امامی- مکرم- مهدوی- دکتر مشیر فاطمی- قریشی- لاری- تجدد- کدیور- شادلو- سعیدی- تفضلی- محمود افشار- بهبهانی- سلطانی- گیو- فرود- اخوان- دکتر افشار- سالطان مراد بختیار- سید احمد صفایی- موسوی- اسکندری- نقابت- هدی نصیری- دکتر آهی- دولت‌آبادی- اکبر- دکتر پیرنیا- مرات اسفندیاری- محمود ذلفقاری- افخمی- ابراهیمی- صراف‌زاده- سالار بهزدای- رضا افشار- معین‌زاده- محمود جلیلی- فرید اراکی شارخشاهی مهندس اردبیلی-
آرا مأخذه شمارش شد و نتیجه به این قرار بود:
ورقه سفید موافق ۶۹
ورقه کبود مخالف ۱
ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع ۹ برگ
نائب رئیس- فوریت لایحه حیازت ارضی موات از ۸۵ نفر حاضر با ۶۹ رأی موافق تصویب شد
اسامی موافقین- آقایان: دکتر افشار- میراشرفی- بهبهانی- عبدالحمید بختیار- دکتر مشیر فاطمی- محمودی- ایلخانی‌زاده- عباسی- مهندس جفرودی- بداقیان- مصطفی ذلفقاری- افشار صادقی- حیدر علی برومند- نراقی- داراب- دکتر وکیل- غضنفری- بیات ماکو- کاشانیان- پناهی- قراگوزلو- دولت‌آبادی- درخشش- ارباب- سلطانی- رضایی- صفاری- بهادری- مشایخی- صدقی- شادمان- اعظم زنگنه- قنات آبادی- پیراسته- مهندس اربیلی- پور سرتیب- جلیلوند- کیکاوسی- بور بور- دکتر حمزوی- کریمی- موسوی- تفضلی- لاری- مهدوی- شاد لو- دکتر سید امامی- دکتر آهای- دکتر پیرنیا- اکبر- افخمی- اخوان- گیو- سلطان مردا بختیار- سالار بهزدای دکتر امیر نیرومند- محمود ذالفقاری- مرات اسفندیاری- صراف‌زاده- اسکنری- توماج- نصیری- سید احمد صفایی- جلیلی- فرود- نقابت- یدالله ابراهیمی- فرید اراکی- معین‌زاده- دکتر عدل
مخالف آقای مهندس شاهرخشاهی
ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع: ۹ برگ
نائب رئیس- آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی- از توجهی که آقایان نمایندگان محترم نسبت به این لایحه فرمودند بنده به نام فرد فرد اهالی این مملکت که میل دارند جلوی این سفته‌بازی گرفته بشود تشکر می‌کنم (احسنت).
نائب رئیس- لایحه مالیات بر ارث مطرح است فعلاً با اجازه آقایان ۵ دقیقه تنفس داده می‌شود و بعد بر می‌گردیم لایحه را مطرح می‌کنیم
(یک ساعت قبل از ظهر جلسه ببه عنوان تنفس تعطیل و سه ربع پیش از ظهر مجدد تشکیل گردید)
نائب رئیس- در فوریت لایحه قبل که رأی گرفته شده عده موافق را ۷۰ تا بوده یکی هم رأی آقای دکتر عدل بوده بنابراین ۶۹ رأی ۷۰ رأی می‌شود.
۶- مذاکره در گزارش کمیسیون قوانین راجع به مالیات بر ارث از ماده ۱۳.
نائب رئیس- لایحه مالیات بر ارث مطرح است.
(به شرح زیر قرائت شد.)
ماده ۱۳- ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیرمنقولی را به اسم وارث ثبت می‌نماید و همچنین کلیه دفتر اسناد رسمی‌در موقعی که می‌خواهند تقسیم نامه راجع به ماترک را ثبت کنند بایستی گواهی‌نامه اداره دارایی صلاحیت دارد را راجع به این که وراث اظهارنامه مالیاتی داده است و در اظهارنامه مال مورد تقاضانامه ثبت را ذکر کرده است مطالبه نمایند و قبل از ارائه این گواهی‌نامه مجازات به ثبت نیستند و در صورت تخلف مضاماً مسئول پرداخت مالیات قانونی خواهند بود.
تبصره ۱۵- اداره دارایی مکلف است در ظرف ۱۵ روز پس از تسلیم اظهارنامه از طرف مودی گواهی‌نامه متضمن رونوشت مصدق زیر ماترکی را که در اظهارنامه نوشته شده بود به مؤدی بدهد.
تبصره ۲۵- اداره دارایی مکلف است در برابر صدود گواهی‌نامه مذکور در ماده ۱۳ از مؤدی تضمین کافی بخواهد هرگاه مودی از دادن تضمین کافی خودداری نماید اداره دارایی مکلف است برای تأمین وصول مالیات به مقدار لازم از ماترک را تحت توقیف در آورده و مراتب را در گواهی‌نامه تذکر دهند.
نائب رئیس- مخالفی نیست نسبت به ماده ۱۳ و تبصره‌ها؟ اعلام رأی می‌شود آقایانی که با این ماده‌ها و تبصره‌ها موافقند قیام فرمایند اکثر برخاستند تصویب شد ماده ۱۴ قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۴- کلیه بانک‌ها و مؤسسات و اشخاص دیگر که مالی از متوفی نزد خود دارند در صورتی می‌توانند مال مزبور را به وراث بدهند و همچنین کلیه شرکت‌ها و مؤسسات موقع ثبت اوراق بهادار با اسم از هر قیبل که باشد از اسم مورث به اسم وراث در صورتی مجاز به این امر هستند که گواهی‌نامه اداره دارایی راجع به این که وراث اظهارنامه داده و اظهارنامه مال مورد بحث و ذکر کرده ارائه شود و در صورت تخلف علاوه بر جرایم مقرر متضاماً مسئول مالیات متعلقه می‌باشند.
نائب رئیس- آقایان توجه بفرمایند آقایانی که با ماده ۱۴ موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند تصویب شد) ماده ۱۵ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
ماده ۱۵- کلیه دادگاه‌ها دادگستری که قانون به تقاضای انحصار وراثت رسیدگی می‌نماید در صورت مبادرت به تسلیم گواهی‌نامه انحصار وراثت خواهند نمود که گواهی‌نامه مذکور از طرف وراث یا یکی از آن‌ها به دادگاه تقدیم شده باشد و پس از صدور حکم انحصار وراثت باید ظرف ۱۵ روز رونوشت گواهی شده آن از طرف دادگاه به اداره دارایی محل فرستاده شود.
تبصره- در مواردی که طبق کتاب ۵ جلد دوم قانون مدنی حکم فوت صادر می‌شود نیز دفتر دادگاه باید رونوشت حکم را به اداره دارایی محل بفرستد.
نائب رئیس- آقایانی که با ماده ۱۵ و تبصره آن موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ۱۶ قرائت شد.
ماده ۱۶- از تاریخ تصویب این قانون هرگاه شخصی اموال غیرمنقول خود را به وراث طبقه اول بفروشد خواه به طور مستقیم و خواه مع‌الواسطه انتقال از طریق ارث محسوب و مشمول مالیات ارث خواهد بود.
دکتر مشیر فاطمی- یکی از این قانون‌ها نوشته بود اگر ۵ سال فاصله تا فوت نداشته باشد.
نائب رئیس- آقای میراشرفی.
دکتر عدل- مخالف هستید یا موافق؟
میراشرفی- بنده نه مخالفم نه موافق.
نائب رئیس- یعنی چه؟
میراشرفی- در تابلو به اسم مخالف اسم نوشتم یک مطلبی را می‌خواستم به جناب آقای کفیل وزارت دارایی تذکر دهم توجه بفرمایید در ماده ۱۶ ذکر شده که هر گاه شخصی اموال غیرمنقول خود را به وراث طبقه اول بفروشد مشمول مالیات بر ارث می‌شود از این امکانات زیاد می‌شود یک کسی ممکن است فرزند داشته باشد این شخص اگر ملک خودش را به برادر بفروشد چون برادرش جزو طبقه دوم است مشمول مالیات بر ارث نمی‌شود این است که بنده می‌خواهم از جناب آقای کفیل وزارت دارایی خواهش کنم که این جمله طبقه اول را از این ماده بردارند یعنی قبول بفرمایند هر یک از وراث اعم از طبقه اول و دوم و غیر آن بفروشد مشمول مالیات می‌شود (احسنت)
کفیل وزارت دارایی- بنده موافق هستم (احسنت)
نائب رئیس- آقای دکتر پیرنیا
دکتر پیرنیا- بنده به عنوان موافق ماده ۱۶ اسم نوشته‌ام برای این که همانطوری که آقایان توجه فرمودند این ماده ۱۶ ماده‌ای اساسی این قانون مالیات بر ارث است اگر این ماده به این صورت تصویب نشود سایر قسمت‌هایش تمام آن‌ها جنبه تشریفاتی و عبارات خواهد داشت ما تجارب زیادی داریم در قسمت مالیات بر ارث البته به موجب قانون گذشته هم مالیات بر ارث باید خیلی بیشتر وصول می‌شد ولی وقتی که مراجعه کردیم چرا مالیات وصول نمی‌شد متوجه شدیم که اشخاص با وارث خودشان به بیع قطعی در محضر معامله کرده‌اند آنچه که حقاً باید به ارث آن‌ها برسد به صورت بیع در محضر معامله کرده‌اند و مشول مالیات بر ارث نشده‌اند و به همین جهت است که این ماده به این صورت تنظیم شده البته راجع به این قانون مالیات بر ارث مطالعات خیلی زیادی شده و یکی از مهم‌ترین قوانینی خواهد بود در دوره قانونگذاری دوره ۱۸ و یکی از بهترین یادگارهای این دوره خواهد بود و متمم نظریاتی که آقایان راجع به عدالت اجتماعی راجع به مبارزه با فساد راجع به کم شدن فاصله طبقاتی دارند به تدریج از طریق این قانون عملی خواهد شد به همین جهت است که بنده تقاضا دارم راجع به این موضوع موافقت بفرمایید و رأی بدهید ولی راجع به اصلاحی که جناب آقای میراشرافی فرمودند چون نرخ مالیات‌های طبقه دوم و سوم خیلی زیاد است یعنی ۵۰٪ و ۷۵٪ است و به علاوه معاملات بین طبقه دوم یعنی دو برادر و خواهر یا بین کسانی که طبقه سوم وقاع شده‌اند خیلی رایج است اشخاص آشناهایی دارند که در طبقه دوم و سوم هستند آن معاملات برای فرار از مالیات بر ارث نیست خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد که یک کسی در زمان حیاتش بیاید ملک بیع قطعی به وراث طبقه سومش بفروشد برای این که از مالیات بر ارث معاف بشود از این جهت بنده تقاضا دارم که به همین ترتیبی که هست موافقت بفرمایید تصویب شود (میراشرفی- ممکن است یک کسی وارث نداشته باشد به برادرش بدهد)
نائب رئیس- مهدی ارباب عرض کنم قوانینی که در این‌جا می‌گذرد گذشته از این که برای تمام کشور است ممکن است در نسل‌های آینده هم مؤثر باشد توضیحاتی که بنده عرض می‌کنم در زمنیه مخالف از نظر خودم یا اشخاصی که الان حاضر هستند نیست بنده اگر طلبه کارها بعد از فوتم ورثه راحت بگذارند همان ارث کافی است، از نظر شخصی از نظر عموم است این ماده ۱۶ از مواد بسیار مضر این لایحه است و نسل‌های بعد را گرفتار اختلاف زیاد می‌کند امروز فرضاً آقای احتیاج به پول پیدا کردی رفتیدید ملک خودتان را به یزیدی فروختید بعد یکی از وراث شما شریک آن ملک بوده خواست یک قسمت از آن ملک را دوباره بخرد و به خودش انتقال دهد این مشمول مالیات بر ارث می‌شود این صحیح نیست به عقیده بنده این اختلافاتی ایجاد خواهد کرد که نسل‌های بعد را هم گرفتار می‌کند و این ماده یا باید اصلاح بشود یا حذف می‌شود (بعضی از نمایندگان- حذف شود) استدعا می‌کنم خوب به مفهوم این ماده توجه کنید و رأی بدهید همین طور قیام و قعود نفرمایید برای نسل‌های آینده‌تان مؤثر است (صحیح است)
نائب رئیس- آقای صفایی
عبدالصاحب صفایی- در این که باید مالیات بر ارث پرداخت شود بحثی نیست بنده با این ماده از لحاظ این که کسی فرار از پرداخت مالیات بر ارث نکند مؤافقم ولی آیا این ماده آن منظور را تأمین می‌کند یا نه بحث است که اگر کسی در اوان فوتش یک ماه، دو ماه به مردم خود یک نقل و انتقلاتی به این صورت بکند جا دارد گفته شود او برای فرار از پرداخت مالیات بر ارث یک چنین عملی را انجام داده است جناب آقای دکتر پیر نیا آیا مقصود گرفتن مالیات بر ارث است یا مقصود فلج کردن معاملات و آبا و ابنا است؟
داراب- مقصود جلوگیری از فرار مالیات است.
نائب رئیس- آقای صفایی شما فرمایشات‌تان را بفرمایید. چرا آقایان را مخاطب قرار می‌دهید؟
عبدالصاحب صفایی- بنده با در و دیوار که حرف نمی‌زنم آقایان احساساتتان را واقعاً کنار بگذارید و قانون مفید تصویب کنید عرض کنم هرگونه عملی که باعث فرار از پرداخت مالیات بر ارث می‌شود البته شما باید جلوگیری کنید ما هم باید جلوگیری کنیم که کسی به عنوان فرار از مالیات بر ارث معامله‌ای نکند ولی به این عنوان یک نسخ معاملات را فلج کردن و اشخاص را از حق قانون مدنی ممنوع کردن صحیح نیست بنده الان در یک سنی هستم آقای صدقی جنابعالی در یک سنی هستی که انشاءالله ۶۰ سال
دیگر در این دنیا تشریف خواهید داشت شما تمام معاملات‌تان با طبقه اول فلج می‌شود این صحیح نیست بنده اگر بخواهم یک خانه را واقعاً به پسرم بفروشم این را چه باید بکنم؟ (یکی از نمایندگان- مالیاتش را بدهید) چرا؟ عرض کنم کل اعمالی که برای جلوگیری از فرار مالیات بر ارث باشد بنده موافقم بشود لذا این ماده ۱۶ را به هر نوعی که جلوی فرار از مالیات بر ارث را بگیرد بنده موافقم و واقعاً بایستی این کار بشود ولی با این طرح جلوگیری از مالیات با طبقه اول یعنی یک پدر نمی‌تواند با پسرش معامله کند با مادرش نمی‌تواند معامله کند با پدرش نمی‌تواند معامله کند صحیح نیست (داراب- این معاملات صوری است).
نائب رئیس- آقایان خواهش می‌کنم نظم مجلس را حفظ بفرمایید، بفرمایید آقای صفایی
عبدالصاحب صفایی- به نظر بنده آقایان طوری دچار احساسات شده‌اند که فرض می‌فرمایند اگر هر قانونی به عنوان مالیات بر ارث بگذرد دلیل آزادی‌خواهی است. (داراب- ولی از شما انتظار داری) اجازه بفرمایید تصدقت بروم قانون را باید صحیح وضوع کرد. من عرض می‌کنم یک عده از افراد این مملکت را شما از قانون مدنی دارید محروم کنید می‌گویید اگر یک کسی خانه‌اش را به پسرش فروخت باید ۵۰ هزار تومان مالیات بدهد این که صحیح نیست بله اگر در حین مرض منجر به فوت یک چنین معامله‌ای بکند حق با آقایان است یعنی اگر در یک کسالتی که منجر به فوت شد معامله و نقل و انتقالاتی کرد این شخص باید مالیات بر ارث بدهد این را بنده موافقم ولیی غیر مستقیمش چیز عجیبی است! یعنی بنده خانه‌ام را بفروشم به جناب آقای وزیر دارایی و تصادفاً پسرم برود از ایشان بخرد او هم مشمول مالیات بر ارث بشود؟ این خیلی عجیب است. اگر در وضع قوانین که این‌جا می‌گذرد و آقایان دچار احساسات بشوید مطمئناً به ضرر مملکت تمام می‌شود و مطمئناً نتیجه مطلوب را ما نمی‌گیریم خدا شاهد است این بیانی که من عرض کردم در این‌جا معمول احساسات یا یک منافع خصوصی و شخصی نیست ولی بنده زیبنده نمی‌دانم که یک قانونی بگذارید و یک قسمت از معاملات را فلج کنید این‌جا ذکر شده است غیرمستقیم غیرمستقیم یعنی چه آقای قریشی یک خانه‌ای را به بنده بفروشند بنده تصادفاً بعد از دو سال دیگر به آقازاده‌شان بفروشم این باید مشمول مالیات بر ارث بشود؟.
نائب رئیس- جناب آقای صفایی آیا زیبنده است که جناب عالی به عنوان موافق مخالفت بکنید؟
عبدالصاحب صفایی- بنده کاملاً موافقم که از هر نوع عملی که باعث فرار از مالیات بر ارث بشود جلوگیری گردد و با ماده ۱۶ بنده موافقم به شراطی که قید بشود هرگونه معاملاتی که در مرض منجرب به فوت وارث گردد مورث باید مالیات بدهد والا اگر همین طوری باشد صحیح نیست و استدعا می‌کنم آقایان دقت بفرمایند که به صورت لج و لج‌بازی پیدا نکند.
نائب رئیس- آقای کفیل وزارت دارایی.
کفیل وزارت دارایی- آقای مسبوق هستند که این ماده یا چیزی شبیه به آن در قانون ۱۳۱۶ نبود و در خلال این مدت البته نمی‌خواهم اسم ببرم (میراشرفی- اسم ببرید) خیر نمی‌برم ولی اعمالی که بسیاری از مورثین ما را واداشت که این ماده را در این قانون بگذاریم و همانطوری که جناب آقای دکتر پیرنیا فرمودند حذف این لایحه این ماده است اگر این ماده نباشد تمام مواد دیگر تشریفاتی است البته بنده نمی‌خواهم عرض کنم که همه افراد واقعاً از دادن مالیات فرار می‌کنند یا مالیات بر ارث یا هر نوع مالیاتی البته بسیاری مردمان واقعاً منظم و صالح هستند که مالیات دولت را از روی حق و حقیقت می‌دهند بدون این که قصد فرار از مالیات را داشته باشند ولی در عین حال عرض می‌کنم آن عده‌ای که این‌طور هستند متأسفانه خیلی قلیل هستند اکثریت طوری هست که نمی‌خواهند مالیات بدهند (پورسرتیپ- حق دارند چون به جا خرج نمی‌شود) البته یک بدبینی‌هایی دارند اما چیز که هست آقایان در سال ۱۳۲۸ لایحه مالیات‌ها را که گذرانیدند تصویب فرمودند که بیست درصد از معاملات غیرمنقول برای جلوگیری از همین سفته‌بازی که هست خود مجلس تصویب کرد که گرفته شود البته آقایان که وارد هستند در این معاملات یا لااقل علاقمند باشند تحقیق کنند می‌بینند دائم معاملات زمین می‌شود متری هفتاد تومان و هشتاد تومان و متری سه تومان سند صادر می‌شود حالا بنده عرض نمی‌کنم اما هفت سال این طور عمل شد و ما در تجربه دیدیم چیزی که می‌بایستی اقلاً ما یقنع صد میلیون تومان مالیات گرفته باشیم ۳ میلیون گرفته‌ایم این تجربه ما را وادار می‌کند که وقتی که می‌خواهم لایحه بدهید این نقیصه را رفع کنیم قصد بنده این است و در این لایحه تنها ماده‌ای که بتواند جلوی فرار مالیات را بگیرد همین یک ماده است از آقایان استدعا می‌کنم الان نزدیک ظهر است فرصت هم نیست استدعا می‌کنم این ماده را بگذارید اگر نقصی دارد برای جلسه بعد رویش صحبت کنیم و اگر این ماده تصویب نشود اصلاً این لایحه موردی ندارد.
نائب رئیس- آقای کفیل وزارت دارایی تقاضا فرمودند این ماده فعلاً بماند ماده ۱۷ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
فصل دوم- نقل و انتقالات بلا عوض
ماده هفدهم- اگر مالی اعم از منقول یا غیرمنقول بلاعوض به شخصی داده شود بدن رعایت حداقل بخشودگی برطبق نرخ مالیات بر ارث طبقه دوم وراث مالیات تعلق می‌گیرد دهنده و گیرنده متضامنان مسئول پرداخت مالیات متعلقه می‌باشد جهیزیه و اموالی که برای امورخیریه یا عام‌المنفعه از قبیل بیمارستان کودکستان و پرورشگاه یتیمان و مدارس و نظایر آن داده می‌شود از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
تبصره- صلح محاباتی با شرط خیار فسخ با اختصاص منافع به مالک به طور دائم یا موقت از نظر این قانون در حکم صلح قطعی محسوب شده و مشمول مالیات می‌گردد.
تبصره دو- منظور از عوض آن است که بهای مال مورد صلح با قیمت واقعی آن بیش از بیست درصد اختلاف نداشته باشد.
نائب رئیس- آقای میراشرفی
آقایان استدعا می‌کنم توجه بفرمایید آقای عدل استدعا می‌کند توجه بفرمایید در ماده ۱۷ یک تبصره‌ای است که نوشته شده است که (صلح محاباتی با شرط خیار فسخ یا اختصاص منافع به مالک به طور دائم یا موقت از نظر این قانون در حکم صلح قطعی محسوب شده و مشمول مالیات می‌گردد) بنده این‌جا یک استدعای از آقایان دارم که اولاً توجه بفرمایند و در ثانی این جمله اضافه شود اول ماده اصلاحی را عرض می‌کنم و بعد توضیح مفصل به عرض می‌رسانم نوشته شود (صلح محاباتی با شرط خیار فسخ اعم از این که صبلح محاباتی با شرط خیار فسخ قبل یا بعد از این قانون واقع شده باشد هم اشخاصی هستند که اموال خودشان را در گذشته بین وراث‌شان تقسیم کرده‌اند تقسیم نامه‌ای نوشته‌اند و مادام‌العمر از ورثه و فرزندانش اختیار گرفته‌اند که مالک منافع باشند اختیار فسخ قائل شده‌اند که اگر یک روزی یکی از فرزندان خواست شیطنت کند و منحرف بشود اختیار فسخ داشته باشد و خود انتقال دهنده از اختیاراتش استفاده کند و فسخ کند اجازه بفرمایید آقای صفایی یا خودش از اختیاراتش استفاده بکند و فسخ بکند یا فوت بکند و فسخ بکند پس مالیات بر ارث مطابق روح این قانون موقعی تعلق می‌گیرد که یک کسی فوت کند به ماترکش مالیات تعلق می‌گیرد و باید از آن ما ترک مالیات به دولت بدهد ولی اشخاصی که قبل از تصویب این قانون (این قانون مدتی است که در جریان است) اموال زیادی دارند ۵۰ میلیون صد میلیون ثروت دارند این ثروت‌ها را بین اولادهای‌شان تقسیم کرده‌اند و خیار فسخ هم بعد از اجرای این قانون واقع شد یعنی ممکن است این قانون که تصویب شد ده روز دیگر این شخص بمیرد آن وقت این مال زیاد از مالیات معاف می‌شود بنده می‌خواهم از آقایان استدعا کنم اگر زبان بنده و بیان بنده قاصر است آن طوری که شاید و باید بیان بکنم به هوش سرشار خودشان رجوع بکنند و استداع می‌کنم آقای وزیر دارایی توجه بفرمایند که این مطلب خیلی مهم است خیلی سرمایه دارهای بزرگ را بنده اطلاع دارم که اموال‌شان را تقسیم کرده‌اند با خیار فسخ به محض این که مردند وراثتشان معاف می‌شود از مالیات و آن کسی که صد میلیون دویست میلیون صورت دارد معاف می‌شود و می‌روند یقیه فلان پیرزن را می‌گیرند که چرا تو مالیات بر ارث نداده‌ای و آن کس که صد میلیون و پنجاه میلیون دارایی معاف می‌شود.
نائب رئیس- آقای احمد صفایی
میراشرفی- بنده از آقای کفیل وزارت دارایی خواهش کردم قبول بفرمایند این نظر بنده را خوب بود ایشان جواب می‌دادند.
سید احمد صفایی- آقای وزیر بنده منظورم یک تذکر و توضیحی است که به هر صورتی که باشد قید بشود و آن این است که در ذیل ماده ۱۷ نوشته شده است جهزیه و یا اموالی که برای امورخیریه و یا عام‌المنفعه آقا خواهش می‌کنیم توجه بفرمایید جهزیه و اموالی که برای امورخیریه و عام‌المنفعه از قبیل بیمارستان، کودکستان پرورشگاه یتیمان و مدارس و نظایر آن داده می‌شود از پرداخت مالیات معاف خواهند بود. آیا مساجد و تکایا مشمول کلمه نظایر هستند؟ اگر هستند چرا دولت قبول نمی‌کند اجالتاً مورد ابتلا است شخصی مالی را وصیت کرد برای این که مسجد بسازد برحسب این ماده از مالیات بر ارث معاف می‌باشد ولی دولت قبول نمی‌کند دارایی هم قبول نمی‌کند می‌گوید کلمه مساجد چون نیست قبول نیست در قانون سابق هم همین طور که بایستی اموالی که برای امورخیریه و عام‌المنفعه تخصیص داده می‌شود از پرداخت مالیات معاف می‌باشند مساجد هم همینطور تکایا هم همینطور اموالی که برای این قبیل مصارف و این قبیل امکان وصیت می‌کنند یا این که اصلاً خود شخص مسجد بسازد باید معاف باشد این را خواهش می‌کنم توضیح بدهید در صورت‌مجلس قید شود.
نائب رئیس- آقای فروزان
فروزان- بنده موافق هستم (صدقی- پیشنهاد بدهید)
احمد صفایی- پیشنهاد که نمی‌شود داد منظور این است که در صورت‌مجلس قید بشود که کلمه نظایر شامل مساجد و تکایا هم هست، احتیاجی به پیشنهاد دادن نیست منتهی بایستی توضیح داد که دیگر شبحه و خدشه نشود یکی دیگر تمام آقا، حمام برای امور عام‌المنفعه است، البته حمامی که وقف است نه حمامی که مستقل باشد مثل حمام‌های دهات که برای عموم است بدون استفاده از مال‌الجاره خلاصه باید توضیح داده بشود فقط بنده می‌خواهم عرض کنم این نظایر را توضیح بدهید
نائب رئیس- آقای فروزان
فروزان- عرض کنم این نظایر آن می‌توان اصلاح کرد به مساجد و تکایا (سید احمد صفایی- و حمام) حمام را بنده نمی‌دانم (صفایی- حمام ده که اجاره ندارد) (میر اشرفی- جواب بنده را هم بفرمایید) و این جمله‌ای را هم که جناب اقای میراشرفی این‌جا اضافع فرمودند بنده ضرری نمی‌بینم که اضافع شود و نوشته شود اعم از این که صلح محاباتی قبل و یا بعد از این قانون واقع شده باشد
نائب رئیس- آقای فروزان قبل یعنی تا کی؟ (کفیل وزارت دارایی- قبل از این قانون) از اول حضرت آدم تا حالا قبل است این‌که نمی‌شود
میراشرفی- از سال ۱۳۱۶ یعنی از سال تصویب قانون مالیات بر ارث زمان اعلیحضرت و فقید
۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نائب رئیس- اجازه بفرمایید با اجازه آقایان جلسه ختم می‌شود جلسه آینده روز سه‌شنبه ساعت ۹ صبح خواهد بود دستور هم مذاکره در همین لایحه در هر صورت باید رأی گرفته شود و به پیشنهاد ایشان
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نائب رئیس مجلس شورای ملی- نورالدین امامی