مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ اسفند ۱۳۴۸ نشست ۱۷۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۷ اسفند ۱۳۴۸ نشست ۱۷۶
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۲
جلسه: ۱۷۶
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲- ادامه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۴۹ کل کشور
۳- تصویب صورت‌جلسه
۴- ادامه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۴۹ کل کشور و ارسال به مجلس سنا
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای دکتر شاهقلی وزیر بهداری
۶- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده ختم جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج شنبه (۷) اسفند ماه ۱۳۴۸
| مجلس در ساعت ۳ بعد از ظهر به ریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان آموزگار- پرویزی- بانو دکتر دولتشاهی- دکتر رضوانی- رضازاده- دکتر رفیعی- روحانی- بانو زاهدی- مهندس زنجانچی- دکتر غنی- دکتر ملکی- دکتر موثقی- دکتر اسفندیاری- دکتر صدر.
غائبین مریض
- آقایان ارسنجانی- پاینده- تیمسار حکیمیان- ظفر- دکتر عدل طباطبائی- فروتن- دکتر متین- مهندس معتمدی.
- ادامه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۴۹ کل کشور
۲- ادامه مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۴۹ کل کشور
رئیس- وارد دستور می‌شویم ماده واحده بودجه کل کشور مطرح است پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
محترماً پیشنهاد می‌نماید پنج درصد از هزینه‌های سازمان‌های دولتی کسر و برای آبادانی مناطق عقب افتاده مرزی در اختیار وزارت آبادانی و مسکن بگذارند که طبق آئین‌نامه مصوب دولت به مصرف عمران شهرها و روستاهای مرزی برسد.
با تقدیم احترام- ابوذر.
رئیس- آقای ابوذر بفرمائید.
ابوذر- بنده قبل از این که وارد توضیح درباره پیشنهادم بشوم یک مطلبی را حضور جناب آقای نخست وزیر عرض کنم که من درباره عوارض در بحث نوسازی عرض کردم که عوارض سنگین است و در سایر عوارض شهری عرض کردم که عوارض را در جهت مردم و با اطلاع مردم بگیرید که ترغیب بشوند به این که عوارض بیشتری بدهند اما راجع به این پیشنهاد که عرض کردم خواستم جناب آقای هویدا یک عیدی از شما برای مرزنشین‌ها امروز بگیریم و تا این عیدی را نگیرم از پشت تریبون پائین نمی‌آیم (خنده نمایندگان) این مرز نشینیان مملکت این‌ها سربازان مقم جبهه هستند که همیشه و در همه مواقع در صفوفی هستند که از این مملکت حمایت کرده و می‌کنند اگر در بودجه‌های مملکتی من پنج درصد پیشنهاد کردم حضرت عالی هر چه مرحمت بفرمائید بسته به کرمتان است یک مبالغی برای عمران و آبادی این مناطق مرزی بدهید چون این مبالغ کافی نیست، البته استحضار دارید که مهمانی‌هائی می‌شود کارت‌های دعوت زیادی فرستاده می‌شود گل فرستاده می‌شود خرج‌های فراوانی هست انشاءالله بیشتر بشود ولی یک خرده صرفه جوئی بشود یک مبلغ جزئی این شب عیدی از طرف جنابعالی به مرزنشین‌های مملکت عیدی و هدیه داده بشود خیلی متشکرم (احسنت).
رئیس- آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر (امیر عباس هویدا)- جناب آقای رئیس چون راه حل دیگری جز این نبود که ایشان از پشت تریبون پائین بیایند این است که بنده به ایشان پیشنهاد می‌کنم قبل از این که این پیشنهاد را بکنند یک جمله‌ای را استعمال کردند کلمه عقب افتاده بایستی عرض کنم این کلمه‌ای نیست که در فرهنگ ایران امروز باشد (صحیح است) در این مورد می‌شود گفت توسعه نیافته مثل جاهای دیگر (صحیح است) به هر جهت عقب افتاده درست نیست از نماینده محترم ایلام نمی‌شد انتظاری دیگری داشت بنده به ایشان این قول را می‌دهم که در برنامه‌های عمرانی سال ۴۹ همان طور که سال ۴۸ ما یک اولویت به کردستان دادیم و کار کردستان را جلو انداختیم هم از لحاظ جاده سازی، هم از لحاظ شهر سازی و هم از لحاظ روستاهایش این موضوع را گسترش بدهیم به ناحیه ایلام که ایشان علاقه دارند (یک نفر از نمایندگان- به تمام نوارهای مرزی باید توجه بشود) شما لا الله الاالله را بگذارید تمام کنم، بنده راجع به ایلام خواهش می‌کنم خود نماینده محترم ایلام با همکاری دستگاه‌ها و این جا آقای دکتر یگانه وزیر مشاور را مسئول می‌کنم که با ایشان همکاری کنند که یک اولویت‌های بیشتری برای آن جا در نظر گرفته بشود و به قسمت‌های دیگر نوارهای مرزی مان هم یک اولویت‌هایی می‌دهیم و نماینده وزارت کشور هم یادداشت بکنند از آن وجوهی که در اختیارش دارد برای مخارج تقسیم بندی بین شهرداری‌ها یک اولویتی به شهرهای نوار مرزی ایران داده بشود (احسنت).
رئیس- آقای ابوذر متقاعد شدید؟
ابوذر- با وعده‌ای که فرمودند امیدوارم که انشاءالله عملی بشود بنابراین پیشنهادم را پس می‌گیرم.
- تصویب صورت جلسه
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس- صورت جلسه بعد از ظهر یک شنبه حضور خانم‌ها آقایان توزیع شده نسبت به این صورت جلسه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود.
- ادامه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۴۹ کل کشور و ارسال به مجلس سنا
۴- ادامه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۴۹ کل کشور و ارسال به مجلس سنا
رئیس- پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌شود بند زیر به تبصرۀ ۲۲ اضافه شود:
بند (ج) تبصرۀ ۲۲- مقصود از حقوق وظیفه مندرج در بندهای (الف) و (ج) ماده ۱۲ قانون متمم بودجه سال ۴۷ حقوق وراث مستخدمینی که به سبب انجام وظیفه فوت شده‌اند نیز می‌باشد.
موسی درودی.
رئیس- آقای دکتر درودی بفرمائید.
دکتر درودی- در تبصره ۱۲ متمم بودجه سال ۴۷ بیست درصد به حقوق کارمندان بازنشسته غیر لیسانس یعنی موظفین و بازنشسته‌ها اضافه شد البته مقصود این بود که این شامل حال وراث آنها هم بشود ولی چون کسانی که در حین انجام وظیفه فوت شده‌اند در بعضی قوانین کلمه مستمری درباره آنها ذکر شده و این جا حکمی برای آنها صادر شده که مشمول آنها نمی‌شود در صورتی که غرض این است که ۲۰ درصد مشمول کلیه کسانی که ۹۵۰ تومان می‌گرفتند بشود اعم از این که بازنشسته شده یا فوت شده‌اند این نظری است که اگر قبول بفرمائید یا این جا یا در متمم بودجه‌ای که بعداً آورده می‌شود این مسأله ذکر بشود.
رئیس- آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر (امیر عباس هویدا)- جناب آقای رئیس چون سیاست دولت همیشه برای رفاه بیشتر مستخدمینش بوده و به خصوص این موضوع را درباره بازنشستگان ثابت کرده‌ایم و در بودجه‌هایی که هر سال آورده‌ایم در مورد مستمری بگیرها و وظیفه بگیرها اقداماتی شده است ولی چون این موضوع این جا خیلی برای ما روشن نیست و لایحه مربوط به قانون استخدام در مجلس است البته بررسی می‌کنیم هر نظری که بتواند گشایشی برای این مردم باشد ما در آن جا با خود نماینده قزوین موضوع را بررسی می‌کنیم اگر اجازه بفرمائید موضوع را در آن جا مطرح خواهیم کرد.
رئیس- آقای دکتر درودی متقاعد شدید؟
دکتر درودی- بله پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس- کلیات آخر لایحه بودجه مطرح است آقای صادق سمیعی بفرمائید.
فضل اله صادق سمیعی- بحث در لایحه بودجه کل کشور و دقت در تنظیم و بررسی اقلام آن از مهم ترین وظایف مجلس است زیرا از طریق مطالعه بودجه است که می‌توان همه امور جزئی و کلی کشور را مورد بررسی قرار داد.
لوایح دیگر با همه اهمیتی که ممکن است داشته باشند فقط نشان دهنده فعالیت یک واحد خاص اداری کشور محسوب می‌شوند نه معرف فعالیت همه سازمان‌ها و با این ترتیب بدیهی است هیچ یک از لوایح تقدیمی‌دولت از لحاظ اهمیت در ردیف لایحه بودجه نیستند.
در لایحه بودجه علاوه بر انعکاس فعالیت همه سازمان‌های مملکتی خط مشی سیاسی و اقتصادی مملکت نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد زیرا نحوه تهیه بودجه و تنظیم اقلام اعتبارات و میزان توجهی که به بعضی از واحدهای اداری می‌شود به خوبی سیاست مالی و اداری دولت و روش کلی مسئولین امور را روشن می‌کند بنابراین مطالعه کافی و کامل در این امر علاوه بر این که از نظر دقت در اقلام درآمد و هزینه مملکت درشان مجلس و از وظایف دستگاه قانون گذاری است از لحاظ بررسی روش عمومی‌دولت کار در سیاست اقتصادی و اداری کشور نیز قابل توجه و در خور تأمل است.
تنظیم بودجه یک کشور در حقیقت تنظیم درآمد و هزینه افراد یک خانواده وسیع به نام مملکت است و برای این کار همان طور که در یک خانواده عاقل و مال اندیش مجری و مرسوم است اولاً اقلام درآمد بودجه باید واقعی و حقیقی باشد نه واهی و متکی به وهم و تصور ثانیاً در تنظیم و تخصیص هزینه‌ها باید اصل الاهم فلاهم رعایت گردد و در عین حال حتی المقدور کوشش شود که درآمد عمومی‌در مسیر تولید که منجر به ازدیاد درآمد خانواده می‌شود به کار افتد و در این راه به مصرف برسد و ثانیاً توازن و تناسب پرداخت‌ها کاملاً رعایت شود و از اسراف یا امساک بی مورد و غیر موجه با دقت و هوشیاری اجتناب و احتراز بعمل آید.
موضوعی به اهمیت و عظمت بودجه را می‌توان از طرق متعدد و از دیدگاه‌های مختلف مورد مطالعه قرار داد زیرا بودجه دارای جنبه‌های متعدد است و بعضی از جنبه‌های آن کاملاً فنی و تخصصی است که خوشبختانه تمام صاحب نظران در کلیات این لایحه اظهار نظر لازم را نمودند ولی بنده فقط به ذکر یکی از جنبه‌های آن می‌پردازم که در حقیقت جنبه بازرگانی بودجه است و امیدوارم توضیحاتی که در این مورد به عرض می‌رسانم مورد توجه شخصیت‌های ذیصلاحیت دولت و مجلس واقع شود.
مبنای تنظیم بودجه بر چهار نوع درآمد است بشرح زیر:
- ۱- مالیات مستقیم.
- ۲- مالیات غیر مستقیم.
- ۳- عوائد حاصله از خدمات (آمار- دادگستری- فروش تمبر- پست و تلگراف و غیره).
- ۴- عوائد حاصله از مؤسسات انتفاعی و بازرگانی وابسته به دولت (قند و شکر و چای و دخانیات و آب و برق و تلفن و غیره).
برای وصول این عوائد دستگاه‌هائی وجود دارد که به نام دولت و ملت انجام وظیفه می‌کند و عاملین این دستگاه‌ها کارمندان دولت نامیده می‌شوند و در قبال وظایف محوله از دولت حقوق دریافت می‌کنند و پرداخت این حقوق نیز تابع مقررات خاصی است که قانون استخدام کشوری نامیده می‌شود.
با وجودی که رعایت اصل تناسب درآمد و هزینه و رعایت اصول و مقررات اداری کشور ایجاب می‌کند که نوعی هماهنگی و اعتدال در نحوه پرداخت حقوق و مزایای مأمورین سازمان‌های وصول عوائد برقرار شود ولی متأسفانه عملاً چنین نیست مثلاً به هیچ وجه حقوق یک کارمند پست و تلگراف با حقوق یک کارمند سازمان برق منطقه‌ای و سایر مؤسسات انتفاعی و بازرگانی وابسته به دولت قابل مقایسه نیست. قبلاً لازم است به این نکته اشاره کنم که بحث درباره اهمیت دستگاه‌ها و این که کدام اداره یا کدام مؤسسه مهم تر و مؤثرتر است بحث عبث و بیهوده ایست البته هیچ کس نمی‌گوید همه مأمورین سازمان‌های مختلف دولتی در یک سطح هستند و یا مسئولیت همه مساویست دولت مأمورین عالی رتبه‌ای دارد که مسئولیت اداری و اجتماعی آنان به هیچ وجه با مسئولیت کارمندان ساده قابل قیاس نیست ولی نکته این جاست که در سطح‌های مساوی و برابر نباید به ترجیح بلا مرجع معتقد شویم همه یک هدف داریم و یک راه را طی می‌کنیم هدف عموم افراد و اشخاص و سازمان‌های اداری علی‌الاصول خدمت به ملک و ملت و رهبر عالی قدر مملکت است و در راه رسیدن این هدف نباید کاری کنیم که در میان عناصر و عوامل هم گام و هم سطح احساس تبعیض و بی عدالتی شود ولی متأسفانه این تبعیض وجود دارد و تا موقعی که چنین است ایجاد صمیمیت در انجام وظایف محوله کاری بسیار دشوار است پرداخت هزینه‌های اداری بیشتر به دلیل ازدیاد روز افزون سودی که سازمان‌ها تحصیل و عاید دولت می‌کنند نشانه بی توجهی به هدف و علت ایجاد این سازمان‌هاست.
علت ایجاد این مؤسسات بازرگانی دولتی و حتی علت ایجاد وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی این بوده است که با ارشاد و حمایت تولید کننده سطح تولید در کشور بالا برود و تدریجاً ملت ایران از محصولات و مصنوعات خارجی یا حداقل از محصولات کشاورزی بی نیاز شود ولی ما عملاً می‌بینیم با وجودی که دولت با قدرت اداری و امکانات مالی خود به این مؤسسات انتفاعی کمک می‌کند مع ذلک هنوز تا مرحله تحقق هدف مذکور فاصله زیادی داریم برای توجیه مطلب مسأله گوشت نکته جالبی است زیرا با وجودی که دولت سالیانه مبلغ قابل ملاحظه‌ای بابت مصرف گوشت تهران ضرر می‌کند باز همه ساله مشکل گوشت در تهران وجود دارد در حالی که اگر این سازمان‌ها به هدف و فلسفه وجودی خود که تأمین احتیاجات عمومی‌است توجه می‌داشتند با همین مبلغ که اکنون همه ساله ضرر این کار را می‌دهد می‌توانستند چنان دام داری را تقویت و دام داران را ارشاد و حمایت کنند که مملکت دچار کمبود گوشت نشود تا کنون به این هدف توجه نشده و به همین دلیل علاوه بر این که هنوز مشکل گوشت وجود دارد دام دار نیز که از حمایت و هدایت محروم و مأیوس شده محل خود را ترک و برای یافته کار به تهران عزیمت می‌کند که اکنون مسأله فراهم کردن موجبات معاودت آنان خود مشکلی است چه برسد به تشویق آنان در تجدید شغل دام داری.
وضع آب و برق و تلفن و چای و توتون نیز که به صورت بازرگانی به وسیله دولت اداره می‌شود عیناً مانند گوشت است و متأسفانه در همه این مؤسسات با اختلاف مختصر هدف‌ها فدای وسائل شده‌اند و بدون این که علت واقعی ایجاد این مؤسسات بازرگانی توجه شود به تجملات و وسائل کار توجه شده و جالب توجه اینست که دلائلی که برای پرداخت هزینه‌های گزاف پرسنلی و فوق العاده و مزایای بیش از حد متعارف و معمول در این شرکت‌ها اقامه می‌شود کاملاً ناقض هدف‌های اعلام شده و نقطه مقابل علت ایجاد این مؤسسات است زیرا نه تنها علت ایجاد این مؤسسات حتی علت ایجاد وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی هدایت و حمایت طبقه مولد و کشاورز و تأمین مصرف عمومی‌در حد متعادل است بنابراین اگر در نتیجه این هدایت و حمایت عوائدی نصیب دولت شود حق این است که مبلغ قابل توجهی از این عوائد مجدداً در جهت حمایت طبقه مولد به کار افتد تا سطح تولید محصول مورد نظر روز به روز گسترش یابد ولی متأسفانه رقمی‌که برای این کار اختصاص می‌یابد بسیار ناچیز است و در عوض هزینه‌های اداری این مؤسسات بزرگ ترین ارقام این سازمان‌ها را تشکیل می‌دهد دلیل این پرداخت‌های نامتناسب این است که شرکت‌های دولتی به عنوان مؤسسات بازرگانی خود را تابع مقررات اداری و استخدامی کشور نمی‌شناسد و به کلی دخل و خرج خود را از سایر سازمان‌های اداری جدا می‌دانند.
جالب‌ترین دلیلی که در این زمینه شینده می‌شود اینست که می‌گویند پرداخت مزایای شرکت‌های دولتی تحمیلی به بودجه دولت نیست زیرا این شرکت‌ها از محل سودی که به دست می‌آورند هزینه‌های خود را تأمین می‌کنند شاید یک مؤسسه بازرگانی خصوصی حق داشته باشد چنین تصمیمی‌بگیرد و حقوق و مزایای کارمندان خود را بر اساس سودی که به دست می‌آورد پرداخت کند زیرا مؤسسات خصوصی در معرض رقابت مؤسسات مشابه خود قرار دارند که ممکن است از آنان قوی تر باشد چنین مؤسساتی اگر سودی به دست آورند حقیقتاً مدیون تلاش و فعالیت و مدیریت صحیح مأموران خود می‌باشند ولی یک مؤسسه دولتی به هیچ وجه نباید مجاز باشد از چهار چوب مقررات استخدام کارمندان دولت تجاوز کند چنین تجاوزی در حقیقت تجاوز به قوانین و نظامات اداری و استخدامی مملکت است اگر بنا باشد مأمورین چنین مؤسسات به موازات ازدیاد عوائد مزایای بیشتری برای خود تصویب کنند تدریجاً رقم این پرداخت‌ها سرسام آور خواهد شد زیرا طبیعی است یک شرکت دولتی وقتی که رقیب تجارتی قوی و مقتدری نداشته باشد و از حمایت بی دریغ دولت نیز برخوردار شود هر چه بخواهد به قیمت کمتر خریداری و به گران ترین قیمت عرضه کند قطعاً رقم سود سالیانه او بسیار بزرگ خواهد بود.
آن چه گفته شد درباره تمام مؤسسات انتفاعی و بازرگانی دولت صادق است ولی مسأله چای در این مقام مخصوصاً جالب توجه است بر اساس اوامر ملوکانه سازمان چای تشکیل شد و هدف از تشکیل آن نیز حمایت از کشاورزی و صنعت چای بود ولی اکنون مبلغی که به خرید برگ چای سبز اختصاص می‌یابد به حدی نازل است که حتی احتیاجات اولیه زندگی کشاورزان را تأمین نمی‌کند و جالب است که با وجود قلت قیمت برگ سبز چای مصرف کننده چای را گران می‌خرد و این امر فقط ناشی از آنست که هزینه‌های اداری و پرسنلی این سازمان و عوائدی که از این طریق به صندوق دولت تحویل می‌شود به حدی زیاد است که محلی برای این که به تولید کننده بیشتر پرداخت و از مصرف کننده کمتر دریافت شود باقی نمی‌گذارد دولت بالغ بر ۵۷ میلیون تومان سالیانه به نام سود بازرگانی و مالیات چای تحویل خزانه می‌کند اگر از این مبلغ ۲۰ میلیون تومان در اختیار تولید کننده بگذارد و معادل همین مبلغ نیز از قیمت محصول در موقع عرضه بکاهد باز ۱۷ میلیون تومان سود دارد این کار علاوه بر این که تولید کننده و مصرف کننده را به تولید بیشتر و مصرف بیشتر ترغیب می‌کند به سبب توسعه مصرف محصول مرغوب داخلی جلوی سیل قاچاق چای خارجی را سد می‌کند و به احتمال قوی از طریق ازیاد عوائد گمرک معادل آن چه که هم اکنون از چای سود می‌برد تحویل خزانه می‌کند و متأسفانه به این مسائل مهم و اساسی تاکنون توجه نشده است.
جالب توجه است که دولت با وجود به افزایش هزینه زندگی به کارمندان و کارگران این شرکت‌های دولتی که مأمور خدمات عمومی‌باشند اضافه حقوق و اضافه دست مزد می‌دهد و این افزایش در صفحه ۳۵۱ بودجه و عملکرد مؤسسات انتفاعی مربوط به شرکت چای به این صورت ذکر شده.
حقوق و دست مزد کارگران و کارمندان شرکت چای و هزینه اداری از ۴۲ میلیون ریال در سال ۴۷ به ۱۰۰ میلیون ریال در بودجه سال ۴۹ ترقی داده شده و در حقیقت ظرف همین دو سال قریب ۱۵۰ درصد به حقوق و دست مزد کارگران و کارمندان هزینه اداری خود اضافه نموده که در نتیجه جمع کل هزینه‌های توزیع و فروش اداری از ۶۹ میلیون ریال در سال ۴۷ به ۱۵۰ میلیون ریال در سال ۴۹ افزایش یافته شاید این اضافه لازم باشد ولی توجه نمی‌کند که تولید کننده این محصول نیز حداقل به همین اندازه تحت تأثیر بالا رفتن سطح زندگی قرار می‌گیرد و باید به قیمت برگ سبز چای که هزینه استحصال آن تابع بالا رفتن سطح زندگی و دست مزد کارگران است به همین نسبت اضافه شود.
بنده لازم می‌دانم به عنوان اولین قدم به صورت پیشنهاد عرض کنم که بهتر است از هم اکنون ضابطه‌ای دقیق یا مقررات استخدامی‌برای حقوق و مزایای کارکنان شرکت‌های دولتی وضع و کاملاً اجراء شود که از این حیث تبعیضی میان دستگاه‌های اداری مملکت موجود نباشد و پرداخت مزایا بر اساس سود که به کلی غلط و خلاف مقررات استخدام دولتی است لغو شود و هزینه‌های اداری شرکت‌ها و منافع دولت جمعاً از حد نصابی معین مثلاً ده درصد از مبلغ خرید به هیچ وجه تجاوز نکند و رقم بیشتر سود حاصله با توجه به هدف و فلسفه ایجاد این سازمان‌ها به حمایت و هدایت عناصر و عوامل تولید اختصاص یابد. و چنان چه به این ترتیب عمل نشود دولت تدریجاً برای ضرر مؤسسات و شرکت‌های دولتی باید رقم بزرگ‌تری منظور کند مثلاً در مورد چای کاملاً برای بنده قابل پیش بینی است که چنان چه وضع موجود ادامه یابد کشاورزان چای نیز تدریجاً دچار وضع دام داران می‌شوند ناچار فعالیت‌های تولیدی را ترک و برای یافتن کار به تهران عزیمت و از میلیون‌ها سرمایه گذاری که در این راه به عمل آمده اضطراراً صرف نظر می‌نمایند.
بالاخره در آخر مطالبم تقاضا دارد نسبت به زارعین توتون و بالخصوص برنج و وضع تولید و افزایش محصول ایشان دولت تجدیدنظر و توجه خاصی مبذول دارد (احسنت- احسنت).
رئیس- آقای دکتر حکیم شوشتری بفرمائید.
دکتر حکیم شوشتری- به نام خداوند بزرگ،
- باز افتاد دلی در سر زلفی کارش
- نکند این دل من باشد و زلف یارش
- مگر این خفته صد ساله که بختش خوانند
- خبر مرگ من از خواب کند بیدارش
(خنده نمایندگان- احسنت- احسنت)
باز خوشبختانه از طرف آقایان و یا بگویم متأسفانه از نظر بنده سهم صحبت بنده آخرین نفر است که قرار گرفتم که صحبت کنم البته چون ما در مکتب حزب ایران نوین تربیت شده‌ایم و مکتب حزب ایران نوین مکتب گذشت و همکاری و کار دسته جمعی است حتی اگر لازم نبود که بعد از آخرین مخالف در کلیات آخر صحبتی شده باشد بنده به مصیبت استماع شما را گرفتار نمی‌کنم (صحیح است) و سعی می‌کردم صحبتی نکنم (احسنت) جناب آقای مروتی اطمینان داشته باشید عرضی نخواهم کرد.
بنده میل داشتم صحبت خود را در حد بضاعت مزجات خود راجع به حکومات عرایضی بکنم (هم همه نمایندگان) هر وقت اراده فرمودید به عرایض بنده گوش کنید ادامه خواهم داد بنده راجع به تاریخ حکومت‌ها به آقایان تصدیع نمی‌دهم به هر حال حکومت‌ها یا رژیم‌های مختلف در دنیا سال‌ها است حکومت می‌کنند در مملکت ما هم از دیر زمانی حکومت‌های مختلفی بر این قطعه از زمین که به نام ایران نام گذاری شده است حکومت کرده‌اند این حکومت‌ها فراز و نشیب‌هائی داشته است مثل تمام دنیا همیشه به خاطر وجود حکومت درباره حکومت افرادی اندیشیده‌اند یعنی وجود نفس هر حکومتی در حد خود لازمه اش تماس با مردم و تماس با اعمال مردم است و خواه نا خواه مردم را وادار می‌کنند که درباره آنها و کارهایشان و اعمالشان ارزش یابی کنند و فکر کنند (احسنت) در مملکت ما بعد از آن دویست و سیصد سال تاریک یا تأسف آور خوشبختانه شیر دلی به نام رضا شاه کبیر از این اوضاع ناراحت شد و به دگرگونی اوضاع پرداخت و حکومتی برای ایجاد مرکزیت و برای ایجاد ارزش‌های نوین و برای اعتلای ایران در رساندن ایران به قافله تمدن پا به عرصه وجود گذاشت بعد از جنگ دوم که چند سالی از سلطنت اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر گذشته بود با توجه به سوابق تحصیلی شاهنشاه بزرگ ما و با توجه به تمام خصوصیت‌هائی که در مملکت ما بود چه از جهت تاریخ و چه از جهت سنت‌ها و احتیاجات و تعصبات و تمام عوامل محیطی که در مملکت وجود داشت و تمام احتیاجاتی که مملکت ما به آن محتاج بود اندیشمند بزرگ ما را به فکر وا داشت که برای ایران فکری بکند و راه و رسم حکومت تازه‌ای برای ایران به وجود بیاورد و بنده با بیان این مطلب که در طول تاریخ چه موجباتی افکار سیاسی را در فکر مردمان روشن فکر و اندیشمند به وجود آورد، آقایان را تصدیع نمی‌دهم (احسنت) فقط عرض می‌کنم تمام راه و رسم‌های حکومتی زائیده فکر افراد بودند آن افرادی که توانستند حکومت را در دست بگیرند با افکاری که با تصورات و تخیلات به وجود آمد و به دست تاریخ سپرده شد بدون این که اثرات عملی از آن افکار به دست آید واقعاً مردم ایران بایستی خداوند را شاکر باشند که افکاری را که شاهنشاه به نام انقلاب شاه و ملت ایران عرضه کرد زائیده فکر بزرگ شاهنشاه ما بود (صحیح است- احسنت) عرضه کردن این فکر به وسیله شاهنشاه ما موجب زودتر به ثمر رسیدن انقلاب شد و موجب شد که این انقلاب رنگ سفید به خودش بگیرد و با توجه به تمام سنت‌هائی که برای احترام به شاهنشاهی ایران در نهاد تمام ایرانیان وجود داشت ما و تمام ملت ایران از این سرمایه برای به ثمر رسیدن این انقلاب که پرچم آن را شاهنشاه ما بلند کره بودند استفاده کردیم و این برای ملت ایران موهبتی است و لازمه چنین انقلاب بزرگ، به وجود آمدن دسته‌ای بود که برای اجرای این فکر و برای به ثمر رساندن این فکر لازم بود عده‌ای از روشن فکران که قبلاً ضابطه فکری روی ایست وایسم‌ها و افکار قبلی از این نوع حکومت‌ها نداشته باشند دور هم جمع بشوند و این انقلاب را مجری باشند و پاسداری بکنند جبر تاریخ حزب ایران نوین را برای اجرای این هدف بزرگ به وجود آورد (هم همه نمایندگان) (پزشکپور- جبر تاریخ را که آقای نخست وزیر قبول ندارند) ما برای پاسدارای انقلاب و اجرای منشور انقلاب مأمور هستیم و این مأموریت را به خوبی انجام خواهیم داد و این انقلاب را به ثمر خواهیم رسانید خوشبختانه دولت حزبی ما در این چند ساله نشان داده است که مجری خوبی برای اجرای هدف‌های انقلاب است بنده وظیفه داشتم و پیش بینی کرده بودم که مقداری از کارهای انجام شده‌ای که تا کنون در این مجلس بیان نشده به سمع برسانم با توجه به کمی وقت اجازه می‌خواهم از آن چه که در این مورد پیش بینی کرده بودم صرف نظر کنم (احسنت) و انشاءالله به وقت دیگری این عرایض را موکول خواهم کرد به خصوص که همه آقایان بعد از چند روز شنیدن سخنان مختلف خسته هستید بنده ناگزیرم و وظیفه خودم می‌دانم در یکی دو مورد که از طرف آقایان مطالبی عنوان شد عرایضی بکنم یکی از مطالبی که بنده خواستم به عرض برسانم صحبت‌هائی بود که درباره وزارت اطلاعات و دستگاه‌های وابسته به آن به عمل آمد آقایان این مطلب را به عرض برسانم با وجودی که وزارت اطلاعات تمام دستگاه‌های تبلیغاتی رادیو و تلویزیون و نمایشگاه را به عهده دارد همه چیز را در اختیار دارد برای خودش تبلیغ نمی‌کند ولی یکی از بزرگ ترین وسایلی که لازمه بیدار شدن مردم و روشن کردن مردم برای پی بردن به اهداف انقلاب و آشنا نمودن به برنامه‌های مترقی که در حین اجرا است رادیو و تلویزیون است و هر چه ما در این باره خرج کرده‌ایم و هر چه سرمایه گذاری کرده‌ایم ضرر نکرده‌ایم آقای فرهادپور (فرهادپور- من چنین مطلبی عرض نکردم) مطلبی هم آقای مروتی راجع به سازمان تربیت بدنی فرمودند (یک نفر از نمایندگان اقلیت- که به حق و درست گفتند) و راجع به سایر سازمان‌ها فرمودند که خوشبختانه جناب آقای نخست وزیر دستور رسیدگی دادند و با توجه به این که تمام خدمات و خدای ناکرده تمام عدم خدمت‌ها در جائی ثبت و رسیدگی می‌شود بنده در این مورد عرضی نمی‌کنم (آفرین) و عرایض خودم را خاتمه می‌دهم چون همیشه فرصت صحبت باقی است (احسنت- احسنت).
رئیس- آقای دکتر شفیع امین بفرمائید.
دکتر شفیع امین- بودجه سال ۱۳۴۹ با علاقه و فعالیت همکاران محترم رسیدگی شده تحت مطالعه قرار گرفته طی جلسات متعدد با حوصله کامل رسیدگی شده ناطقین محترم موافق و مخالف صحبت‌های زیاد و چند ساعته‌ای کردند بنده حس می‌کنم همکاران محترم مخالف که صحبت کردند آنها هم بودجه را تائید کردند یعنی دولت بودجه‌ای را که تهیه کرده بود حقاً زحمت زیادی کشیده است تائید کردند هم نظریات و توصیه‌هائی داشتند خواسته‌ها و پیشنهادهائی داشتند که دولت با توجه آنها را گوش کرد جناب آقای نخست وزیر هم به آنها پاسخ کافی فرمودند و امیدواریم که دولت ما آن چه که دوستان اقلیت می‌خواهند در امکانات دولت هست انجام بدهد و انجام خواهد داد برای راحتی و آسایش ملت انجام خواهد داد در این مدت که وظیفه مقدس نمایندگی دارم بنده یقین دارم همکاران محترم همه شان در شهرستان‌ها و بخش‌ها و دهات حوزه انتخابیه‌شان همه شاهد پیشرفت‌های زیاد انقلاب شاه و ملت هستیم دولت هم با فعالیت کامل آن چه امکان داشته دستگاه‌های اجرائی تا کنون انجام داده البته خواسته‌های مردم زیاد است وی بنده واقعیت را می‌گویم با امکاناتی که هست و بود در این چند سال هر سال که می‌گذرد بنده چون در دوره‌های پیش هم افتخار نمایندگی داشتم وقتی که مقایسه می‌کنم در این چند سال در این دو دوره که دوره ۲۱ و ۲۲ است آن چه نیات عالیه شاهنشاه بزرگ بوده و ملت نجیب ایران لبیک گفته‌اند و مجلس تصویب کرده است دولت کوشش داشته که آن چه توانسته اجرا کند و دولت اجرا کرده است خوشبختانه هنوز هم شاهد پیشرفت‌هائی در شئون مختلف کشور هستیم اعم از صنعتی، کشاورزی، اقتصادی، بهداشتی و فرهنگی و بنده امیدوارم که با این بودجه‌ای که در شرف اتمام است و همکاران محترم تائید خواهند فرمود انشاءالله امیدوارم با علاقه‌ای که دارند بیش از پیش در تأمین و آسایش و رفاه ملت کوشش نمایند (احسنت) بنده با استفاده از موقعیت دو سه تقاضا داشتم و تذکری خواستم به دولت بدهم یکی راجع به راه‌های فرعی بود که مورد علاقه دولت و نمایندگان محترم و شخص آقای نخست وزیر است راه‌های فرعی که در برنامه چهارم تصویب شده برای بنده همه شهرستان‌ها عزیز هستند بنده نماینده تبریز هستم ولی شهرستان بندرعباس و چاه بهار با اهواز و سرخس و نیشابور و دزفول برایم عزیز است فرقی ندارد و بنده وکیل همه جا هستم ولی با تماسی که با شهرستان آذربایجان دارم هم شهری‌های آذربایجانی خواسته‌اند که از نظر راه خیلی در زحمت هستند بنده چندین مرتبه مزاحم شدم ما شهرستانی داریم به نام هشترود خدمت جناب آقای نخست وزیر عرض کنم که ما متأسفانه یک کیلومتر راه نداریم آن جا راه ساخته نشده راجع به شبه جزیره شاهی اشاره فرمودند که ۷-۸ ماه از سال را باطلاقی و از آب محصور هستند و در زحمت هستند یک راه ۲۸ کیلومتری فقط احتیاج به خاک ریزی است و نمی‌توانند از آن راه استفاده کنند مردم راه می‌خواهند بقیه راه‌های آذربایجان را توجه بفرمائید راه تبریز به سراب و اردبیل، اردبیل به مشکین شهر راه اهر دور کوه‌های سبلان را توجه بفرمائید بنده از دولت خواستارم که به این راه‌های فرعی مخصوصاً راه هشترود و راه شبه جزیره شاهی را توجه بفرمائید و همین طور راه‌هائی که اولویت دارند من حس می‌کنم که اولویت این راه از همه راه‌های دیگر بیشتر است راجع به بهداری تذکری داشتم راجع به بیمارستان هشترود و راجع به آموزش و پرورش که بعداً به عنوان قبل از دستور یا بعد از دستور مزاحم می‌شوم امیدوارم که دولت با این بودجه‌ای که تصویب خواهند فرمود بتواند بیش از پیش در اجرای نیات پیشوا و رهبر عالی قدرمان انشاءالله موفق بشود و ما هم که وکیل ۲۷ میلیون ملت علاقمند و با ایمان و شاه دوست ایران هستیم سربلند باشیم تشکر می‌کنم (احسنت).
رئیس- نظر دیگری نسبت به کلیات آخر لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به لایحه رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا فرستاده می‌شود. جناب آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر (امیر عباس هویدا)- جناب آقای رئیس خواستم از تصویب لایحه دولت تشکر کنم به خصوص از شخص جنابعالی که با حوصله و شکیبائی چنین جلسات پر شوری را هدایت فرمودید و مثل همیشه دول را کمک کردید که با سرعت کارها را پیش ببرد از رئیس کمیسیون بودجه جناب آقای مرتضوی و از همکاران ایشان و از تمام اعضائی که مسائل را با حوصله موشکافی کردند تشکر می‌کنم امیدوارم بتوانیم کارهای مان را به نحو احسن در سالی که در پیش داریم انجام دهیم و بودجه‌ای بهتر با نظراتی که دوستان اکثریت و اقلیت ابراز فرمودند منظور کنیم که همه خدمت گزاران بهتری برای شاهنشاه و ملت باشیم جای تأسف بود که جناب آقای رامبد بعد از این که بنده صحبت کردم فرمایشاتی کردند بنده تعجب کردم چه طور پاسخ آقایانی که به خصوص از دو حزب دیگر صحبت کرده بودند نداده بودم ولی امروز که به نطق خودم در رادیو گوش کردم ملاحظه کردم تمام نکاتی که مطرح کرده بودم از لحاظ سیاست‌ها و اولویت‌ها پاسخ داده شده مسلماً دولت دو بار پاسخ می‌دهد دفعه اول در خود همین بودجه است که تقدیم می‌شود این بودجه رقم نیست برنامه‌ای است که آقایان یا با آن موافق هستند یا مخالف هستند و نظریاتی کلی داده می‌شود ولی ما در این جا وظیفه داریم اگر آقایان وکلا هفت ساعت صحبت کنند ما هفت ساعت صحبت نکنیم و در مدت کوتاهی عرایض خودمان را بکنیم و اگر آن نکاتی که مطرح کردند مربوط به بودجه و سیاست‌های بودجه‌ای و اولویت‌های بودجه ایست ما هم راجع به آن عرایض مان را می‌کنیم و مسلماً امیدوارم در جراید یا صورت جلسه جناب آقای رامبد ملاحظه بکند که دولت وظیفه‌اش را سعی می‌کند انجام بدهد.
بنده هم با ایشان هم فکر هستم که دولت باید جواب بدهد مسئولیت هم دارد که باید جواب بدهد و سعی می‌کند که جواب بدهد گاهی بایستی گفت که دولت جواب نداده روی اصل این که یک اختلافی با هم پیدا کنیم وگرنه خیلی سخت خواهد بود برنامه‌هایی را که دولت انجام داده و پیشرفتی که ایران دارد ما در آن موارد با هم اختلاف سلیقه داشته باشیم بنده خیال نمی‌کنم چون همه مان سلیقه مان یک نوع است، در این جا چون با سرعت باید جواب بدهم جناب آقای فضل صادق سمیعی راجع به ارقام چای و سازمان چای فرمایشاتی کردند خیال می‌کنم دو سه رقم را با هم حساب می‌کنند یعنی خرید راه هم روی حقوق می‌گذارند و اگر خرید و حقوق را با هم جمع کنید البته رقم می‌رود بالا ولی اگر خرید چای را از حقوق کم کنید متوجه می‌شوید که سطح حقوق می‌آید پائین این یک چیزی است رئیس دفتر بودجه در خدمتتان هست می‌تواند این رقم‌ها را برای شما روشن کند ایشان از گوشت شروع کردند به چای ختم کردند البته همه اش برای مملکت ما مهم است جناب حکیم شوشتری فرمایشاتی فرمودند در مورد جبر تاریخ، آقای دکتر عاملی باید عرض کنم که نظرشان جبر تاریخ نبود جبری است که ما در مدرسه می‌خواندیم و تاریخ که این دو تا را با هم متصل کردند و این همان جبری است که همه مان خوانده‌ایم و خیال می‌کنم اقلاً روی جبر موافق باشیم اگر تاریخ را اضافه نکنیم از آقای دکتر شفیع امین تشکر می‌کنم که موافقت فرمودند که ما اولویت‌ها را به نوار مرزی بدهیم و راه‌ها را برای نوار مرزی بیشتر بسازیم مسلماً برای ایشان علی السویه است یا بیشتر مهم است که جاهای دیگر را منظور کنیم خیال می‌کنم در برنامه سال دیگرمان برای همه سهمی‌باشد چون در برنامه سال ۴۹، سه هزار کیلومتر راه فرعی ساخته خواهد شد و کار چهار هزار کیلومتر راه دیگر را هم آغاز می‌کنیم این دولت با خلوص نیت و تمام قوا آماده خواهد بود که خدمت گزار خوبی باشد و بتواند با الهام از نظریات تمام نمایندگان مجلس شورای ملی که نمایندگان حقیقی ملت ایران هستند وظایفش را انجام بدهد (احسنت- احسنت).
- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای دکتر شاهقلی وزیر بهداری
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای دکتر شاهقلی وزیر بهداری
رئیس- آقای دکتر شاهقلی بفرمائید.
دکتر شاهقلی (وزیر بهداری)- با اجازه مقام ریاست لایحه مربوط به درمان و نو ترانی معتادین و معاملات تریاک تقدیم می‌شود.
رئیس- لایحه به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده ختم جلسه
۶- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده ختم جلسه
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
- ۱- گزارش شور دوم اجازه پرداخت فوق‌العاده سختی خدمت به مأمورین زندان‌های نیروهای مسلح شاهنشاهی شماره ترتیب چاپ ۱۱۲۱.
- ۲- گزارش شور دوم اجازه اجرای تبصره ۶۷ قانون بودجه سال ۱۳۴۲ کل کشور در مورد افسران و هم‌ردیفان ژاندارمری و شهربانی کل کشور شماره ترتیب چاپ ۱۱۲۲.
- ۳- گزارش شور اول خط مرزی حد فاصل فلات و قاره بین ایران و قطر شماره ترتیب چاپ ۱۱۳۰.
- ۴- گزارش شور اول رواج قانونی سکه‌های تاج گذاری شماره ترتیب چاپ ۱۱۳۲.
- ۵- گزارش شور اول تکمیل قانون اجازه تأسیس مؤسسه استاندارد ایران شماره ترتیب چاپ ۱۱۳۴.
- ۶- گزارش شور اول موافقت‌نامه بین ایران و یونسکو به منظور تأسیس مؤسسه بین‌المللی روش‌های تعلیم بزرگ سالان شماره ترتیب چاپ ۱۱۴۴.
رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یک شنبه هفته آینده خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی.