مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آذر ۱۳۳۶ نشست ۱۳۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه ۱۳۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه هفتم آذرماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱)تصویب صورت مجلس
۲) تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای بهبهانی
۳) سؤال آقای عمیدی‌نوری راجع به راه‌سازی توسط جان مولم و جواب آقایان معاون وزارت راه و مهندس هداست معاون نخست‌وزیر
۴) تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر صنایع و معادن
۵)تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
۶)سؤال آقای مهندس جفرودی راجع به تضییقات نسبت به مهندسین ایرانی و جواب آقای معاون وزارت راه
۷)قرائت طرح پیشنهادی راجع به روابط مالکین و مستأجرین و استرداد لایحه اصلی به وسیله آقای کفیل وزارت دادگستری
۸) تقدیم یک فقره طرح قانونی به وسیله آقای سراج حجازی به قید یک فوریت
۹) طرح و عدم تصویب فوریت طرح پیشنهادی راجع به عدم اجرای احکام تخلیه محل پیشه و کسب
۱۰) شور اول گزارش کمیسیون دارایی راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها
۱۱) معرفی آقای مزیتی به معاونت وزارت فرهنگ به وسیله آقای وزیر فرهنگ
۱۲) بقیه شور اول گزارش کمیسیون دارایی راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها
۱۳) تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
جلسه مجلس دو ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱ - تصویب صورت مجلس
نایب رئیس- صورت اسامی غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود
(به شرح ذیل خوانده شد)
غائبین با اجازه آقایان: کورس. دکتر جهانشاهی. دکتر اصلان افشار. اعظم زنگنه. دکترسعید حکمت. سنندجی. سعیدی. ذوالفقاری. عبدالحمید بختیار. مجید ابراهیمی. عامری. یارافشار. مرتضی حکمت. قوام. کشکولی. امیر بختیار. صادق بوشهری. بوربور. صراف‌زاده. اورنگ. افخمی. محمودی. دکتر عمید. مهندس سلطانی. امامی خویی. سلطان‌مراد بختیار. هدی. مشار. قبادیان.
غائبین بی‌اجازه آقایان: دکتر طاهری. اریه. دکتر فریدون افشار.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: طباطبایی قمی. مهندس فروغی. صفاری. دکتر شاهکار. سالار بهزادی. معین‌زاده. جلیلی. اسفندیاری. دکتر آهی. دولتشاهی. اخوان. امید سالار. پناهی. صدرزاده. بزرگ‌نیا. دکتر پیرنیا. تیمور تاش. دکتر حسن افشار. آقایان دکتر هدایتی.
نایب رئیس- نسبت به صورت مجلس اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب می‌شود سؤالات مطرح است آقای بهبهانی فرمایشی دارید بفرمایید.
۲ - تقدیم یک فقره سوال به وسیله آقای بهبهانی
بهبهانی- سؤالی است از وزارت راه که تقدیم می‌کنم
نایب رئیس- بسیار خوب آقای مهندس جفرودی (عده‌ای از نمایندگان- نیستند آقا) سؤال دیگر مطرح می‌شود آقای عمیدی‌نوری سؤالی از وزارت راه کرده‌اند بفرمایید
۳ - سؤال آقای عمیدی‌نوری راجع به راه سازی توسط جان مولم و جواب آقایان معاون وزارت راه و مهندس هدایت معاون نخست‌وزیر
عمیدی‌نوری- سؤال بنده در موضوع راه‌های ایران و قرارداد مربوط به جان مولم است جان مولم یک کمپانی خارجی است که از دو سال و نیم قبل بحث می‌شود که تخصص فراوان در امر راه سازی به صورت بهترین طرز و جدیدترین اسلوب راه‌سازی دارد و به ما این طور مژده دادند که با بستن قرارداد با یک چنین مؤسسه فنی متخصصی ما می‌توانیم بهترین راه‌های جدید را در ایران به وجود بیاوریم این مطلب به قدری مورد علاقه تمام مردم ایران واقع شد که حقیقه هر کسی که این قسمت از راه‌ها از حوزه انتخابیه او من گذشت به تمام موکلین خودش مژده می‌داد که دارای چنین راهی خواهند شد در تعقیب این امر یک قرارداد ۶ هزار کیلومتری با جان مولم بسته شد و این قرارداد در اردیبهشت ۱۳۳۴ (اگر فراموش نکنم) بسته شد در آن موقع صحبت بود که در ظرف ۷ سال جان مولم این شش هزار کیلومتر راه را خواهد ساخت سال اول را برای مطالعه گذاشتند که جان مولم در سال ۳۴ مطالعه در راه‌های ایران بکند این مسایلی که به عقیده بنده زیاد مربوط به راه نیست بنده چون افتخار عضویت کمیسیون راه را هم داشتم در یک موقع که برای دیدن کارهای جان مولم دعوت شدم جناب آقای امیر نصرت اسکندری هم تشریف داشتند و تمام رفقای کمیسیون راه هم تشریف داشتند و تمام رفقای کمیسیون راه هم تشریف داشتند رفتیم یک عمارت بسیار بزرگی را در تهران دیدیم که اسمش لابراتوار بود این عمارت بسیار مجلل پنج، شش طبقه‌ای بود و کارمندان خیلی زیادی هم در آنجا بودند از زن و مرد و با گل و خاک آنجا مشغول بازی بودند یعنی چه جور گل را می‌شود ریخت چه جور می‌شود خاک‌ها را با هم مخلوط کرد واقعاً تماشایی بود از حیث وضع لابراتوار و زیبایی این دستگاه و قشنگی و از نظر ظرافت به عقیده بنده در جای خود یکی از نمونه‌های زیبایی و خوبی و قشنگی بود این را دیدیم بسیار خوشوقت شدیم برای این که این طور به ما گفتند که در این لابراتوار است که جنس خاک و تعیین نوع خاک که با هر منطقه‌ای از راه متناسب است معلوم می‌کنند می‌گفتند ما می‌خواهیم راه‌های ایران را در این لابراتوار امتحان کنیم از بهترین راهی باشد که در دنیا نظیر نداشته باشد و ما خوشحال شدیم دو سه ماه دیگر دعوت شدیم برویم نمونه کاری را که با داشتن چنین لابراتواری که جان مولم به وجود آورده است ببینیم یک روز زمستان که روز بسیار سردی بود جناب آقای ابتهاج هم تشریف داشتند از کمیسیون راه هم عده‌ای بودند رفتیم تاکستان قزوین خیلی باد شدیدی می‌آمد آنجا دیدیم که چه جور گل‌ها را می‌چینند و ضمناً یک وسایلی هم داشتند یک پرس بود که می‌گفتند ۱۲ تن فشار وارد می‌کند در هر حرکتی که می‌کند و این جاده طوری خواهد بود که اگر کامیون‌های هزار تنی هم که باشد ازش رد می‌شود و رد خورد ندارد (مهندس بهبودی- هزار تن که خیر)
جنابعالی تشریف داشتید و آن روز هم ملاحظه فرمودید و همه آقایان هم تشریف داشتند و گفته‌های مهندسین جان مولم را شنیدند ما واقعاً خوشحال شدیم که ما می‌توانیم با یک چنین دستگاهی بهترین راه‌ها را به وجود بیاوریم بنده فراموش نمی‌کنم که در مراجعت از تاکستان جناب آقای ابتهاج می‌گفتند که از سال آینده یعنی از سال ۱۳۳۵ جان مولم باید هزار کیلومتر راه بسازد و این هزار کیلومتر راهی که باید بسازد حساب می‌کردند و می‌گفتند که در حدود سی میلیون دلار را می‌توانیم به جان مولم بپردازیم جناب آقای قنات‌آبادی هم در آن مسافرتی که از تاکستان برمی‌گشتیم تشریف داشتند که آقای ابتهاج می‌فرمودند سی میلیون دلار را چه جور فراهم کنیم و اینها هم تمام کارهای‌شان مرتب شده است و یالی هزار کیلومتر باید بسازند به هر نحوی هست باید از برنامه‌های دیگرمان بزنیم گفتیم خوب حالا مهمترین کار ما راه‌سازی است حالا چه عیب دارد آمده‌اند لابراتوار درست کرده‌اند انبار درست کرده و ماشین‌آلات آورده است شما سی میلیون دلار که بدهید هزار کیلومتر راه درست می‌کنند اما سال ۳۴ رفت سال ۳۵ هم گذشت (قنات‌آبادی- و سال‌های دیگر هم می‌گذرد) الان هم سال ۳۶ دارد می‌گذرد همه ما شنیدیم که آن صد کیلومتر راهی را هم که در تاکستان جان مولم ساخته است به محض این که یک برف و باران آمد خراب شد و بعد این مطلب را بنده در همین جا سؤال کردم و جناب آقای وزیر راه هم تا حدی مطالب مرا تصدیق نمودند حالا می‌شنویم خود جناب آقای ابتهاج عقیده دارند که جان مولم بد کار کرده است و باید قراردادش را فسخ کرد اخیراً هم در مجلس سنا که توضیحاتی دادند قبول کردن که فسخ کردن قراردادش را و شش هزار کیلومتر بنده آن طوری که در خارج شنیدم از قرار معلوم کیلومتری پانصد هزار تومان خرج این راه‌سازی است حالا نمی‌دانم صحیح یا غلط بنده از یکی از مأمورین وزارت راه شنیدم که پروژه‌ای جدیداً تهیه شده برای ۱۲۰۰ کیلومتر برای هر کیلومتری پنج میلیون ریال برای راه‌سازی و آسفالت با جان مولم در نظر گرفته‌اند و قرارداد بسته‌اند خواستم ببینم حقیقت این جریان چیست جان مولم چرا کارش به اینجا رسیده و خسارت ما نسبت به این تأخیرها و با این حرف‌هایی که به ما گفته‌اند به کجا خواهد رسید وزارت راه و دستگاه سازمان برنامه چه فکری برای راه‌های ایران کرده‌اند با این اعتبارات و پولی که ما داریم و با علاقه‌ای که تمام مردم این مملکت به راه‌سازی دارند حالا منتظر آقایان جواب بفرمایند و البته بعد جواب عرض می‌کنم
نایب رئیس- آقای معاون وزارت راه
معاون وزارت راه (مهندس مشایخی)- نسبت به سؤال جناب آقای عمیدی‌نوری چنانچه خاطر آقایان محترم مسبوق است جهت نقشه‌برداری و قطعه‌بندی و مناقصه و نظارت در ساختمان شش هزار کیلومتر راه‌های اصلی کشور قراردادی با شرکت جان مولم به عنوان مهندس مشاور تنظیم شد ولی در اجرای امر تأخیراتی صورت گرفت که منجر به مذاکرات بین سازمان برنامه و شرکت مذکور گردید که چون هنوز ادامه دارد بنابراین نمی‌توان قبل از خاتمه آن مذاکرات توضیحی به عرض برساند و اما راجع به مبلغ دریافتی آن شرکت تا این تاریخ چون مستقیماً با سازمان برنامه طرف است لذا مبالغ دقیق را آقای قائم‌مقام سازمان برنامه به عرض خواهند رسانید
نایب رئیس- آقای مهندس هدایت
مهندس خسرو هدایت- (معاون نخست‌وزیر) فرمایشات نماینده محترم آنچه که جنبه فنی داشت این بود که از امور فنی یک مطالعات عمیق و به خصوصی ندارند برای این که درباره لابراتوار فرمودند که درست نمی‌دانند چه می‌کنند خوشبختانه در این لابراتوار گل بازی نمی‌شود و حال آن که اگر یک کسی بیک لابراتوار زمین‌شناسی برود به نظرش می‌آید که یک عده‌ای با خاک و سنگ مشغول بازی هستند و حال این که آنچه مشاهده می‌فرمایند تعیین مقاومت گل در مقابل فشار و یا تعیین جنس خاک است چون هر خاکی را نمی‌شود در ساختن راه به کار برد و آن سیستمی که خواستند در ایران راه بسازند مثلاً از تهران به قم می‌آمدند وسط راه چند کیلومتر را معین می‌کردند و چند تا میخ چوبی می‌زدند و به چند تا مقاطعه کار می‌گفتند برو این راه را بساز و خود مقاطعه کار باید تعیین کند که چقدر بایستی خاک‌برداری کند و چقدر بایستی خاک برداری کند و چقدر بایستی پل بسازد خیال می‌کنم که آقایان اجازه نمی‌دهند که همان سیستم متداول باشد برای این که فرض بفرمایید می‌رفتند و می‌آمدند می‌گفتند این راه ۷۰۰ هزار متر خاک‌برداری می‌خواهد درعمل شاید چهارصد هزار متر می‌ریختند ولی در مطالعه صد هزار متر هم نمی‌خواست برای تغییر وضع آن جور راه‌سازی و برای رسیدن به این هدف که راه‌های اساسی ساخته بشود این تصمیم گرفته شده که مهندسین مشاوری که در دنیا کارشان راه‌سازی است بیایند خودشان مشخصات را تعیین کنند نقشه جات را تنظیم کنند خودشان نظارت بکنند آنها که آمدند گفتند باید بدانیم که این سنگ برای راه‌سازی و جاده مقاومت دارد یا خیر این بود که این لابراتوار تهیه شد و خود این که از جنابعالی و آقایان محترم اعضای کمیسیون دعوت به عمل آمد و به لابراتوار و کارخانه تشریف آوردید این علامت حسن نیت بود یعنی می‌خواستند به آقایان عرضه بکنند این اقدامات صورت می‌گیرد برای این که منجر به یک راه‌سازی اساسی بشود و وقتی که ابتدا شما تشریف آوردید به کارگاه با کمال دقتی که در راه‌سازی می‌شد به عرضتان هیچ وقت نرسید که این راه در مقابل هزار تن مقاومت دارد آنچه که بنده می‌خواهم به استحضار آقایان برسانم این است که راه‌های درجه یک که در امریکا ساخته می‌شود می‌آیند حساب می‌کنند که به هر محوری یک مقدار معین فشار وارد می‌آید و آن وقت در تعیین مشخصات راه آن مشخصات و ابعادی را در نظر می‌گیرند که در آن فشار مقاومت می‌کند آنچه که راه‌های درجه یک دنیا بود وقتی که آمدند مهندسین مشاور و چند تا کامیون را امتحان کردند گفتند تا ۲۴ تن این محور قبول می‌کند آمدند گفتند اگر مطابق مشخصات فنی دنیا بخواهیم بسازیم هشت تن در هر محور است و چون کامیون‌ها بیشتر بارگیری می‌کنند با این ترتیب این راه‌ها خراب می‌شوند ما باید این را قوی‌تر بسازیم ما گفتیم که دولت می‌تواند صاحبان کامیون‌ها را وادار کند که بیش از آنچه که مجاز است بار نزنند بنابراین شما بیایید و مشخصات بین‌المللی را در نظر بگیرید ولی بالاخره بعد از مذاکرات نهایی این شد حالا که واحد مقاومت همه جا هشت تن است شما چهارده تن بگیرید چون اینها می‌خواستند روی ۲۴ تن حساب کنند خلاصه با مشخصات فنی که تنظیم شده فعلاً روی ۱۳ تن است در حالی که کامیون‌هایی هستند که ۲۴ تن بارگیری می‌کنند و باید دقیقاً رسیدگی شود که کامیون‌هایی که بار می‌زنند مطابق این ظرفیت بار بزنند که نه به خودشان خسارتی وارد بیاید نه ماشین‌شان از بین برود و نه راه‌های مملکت از بین برود (بزرگ‌نیا- کنترلش مشکل است) این کاره شده و تصویب نامه‌ای گذشته و شهربانی و ژاندارمری مأمور اجرایش هستند و شروع کرده‌اند و اجرا هم می‌شود فرمودند که راه‌هایی که به این ترتیب ساخته خواهد شد کیلومتری پانصد هزار تومان تمام می‌شود پیش‌بینی نمی‌شود کرد و گفت که راه کیلومتری چند تمام می‌شود اگر که راه را از اینجا به کرمانشاه بسازید تا قزوینش یک قیمت دارد و از قزوین به همدان یک قیمت دیگر از گردنه اسدآباد یک قیمت و در اوج یک قیمت دیگر آنچه که ما خیال می‌کنیم این است که راهی که تمام شده است کیلومتری ۳۲۰ هزار تومان به طور متوسط تمام خواهد شد حالا ممکن است که در جلگه ۱۲۰ هزار تومان تمام بشود و در گردنه اسدآباد چهارصد هزار تومان ولی آنچه که برآورد کرده‌ایم و روی مشخصاتی که تنظیم کرده‌ایم همین رقم است. در این که برنامه راه‌سازی ما دچار تأخیر شده است تردیدی نیست و خودمان هم مطلع بوده و هم در صدد جبران هستیم و همان طوری که به استحضار آقایان نمایندگان محترم رسیده چون ما دیدیم که دستگاه جان مولم کند کار می‌کند و به آن میزان شش هزار کیلومتری که بهش دادند اگر به این وضع پیش برود در مدتی که متصور شده است تمام نخواهد شد این بود که آمدیم گفتیم که آقا این همه راه را به شما نمی‌توانیم بدهیم آمدیم در قراردادش مشغول تجدیدنظر هستیم و در میزان راهی که به وسیله جان مولم می‌خواهیم ساخته بشود و تحویلش بدهند پهلوی به خرمشهر است و نسبت به سایر راه‌ها: شیراز به اهواز و شیراز به بوشهر و تهران به بروجرد و آبعلی به آمل و راه‌های دیگری که در نظر داشتیم بسازیم آنها را به طرز دیگری و به وسیله کسان دیگر و دستگاه‌های دیگری خواهیم ساخت که هر کدام‌شان مشغول کار شوند که در انتهای مدت برنامه میزان کار انجام شده بیشتر خواهد بود سؤال جناب آقای عمیدی‌نوری این بود که چه راه‌هایی ساخته شده و چه پول‌هایی خرج شده است آنچه که بنده به خاطرم است سؤال جنابعالی این بود و در جواب سؤال باید عرض کنم به این ترتیب که ما طرز راه‌سازی را به سه مرحله تقسیم کردیم مرحله اولش مطالعات اولیه است تعیین مسیر است و برآورد مقدماتی وقتی این کار شد مسیر تعیین شد مطالعات اولیه شد برآورد هم شد مرحله اول تمام شده بعد نقشه‌برداری و تهیه طرح می‌شود و مناقصه آن هم می‌شود و بعد ساختمان و نظارت است حالا در این مدت از اردیبهشت ۳۴ تا این دقیقه در راه‌هایی که به جان مولم واگذار شده همه این کارها انجام شده از لحاظ مرحله
اول یعنی مطالعه اولیه و شناسایی مسیر و برآورد مقدماتی چهار هزار و سیصد و دو کیلومتر که راه‌هایش عبارت است از پهلوی خرمشهر تهران قم قم اراک شیراز اهواز و راه شیراز اصفهان چاه‌بهار زاهدان شیراز بوشهر تاکستان قزوین بازرگان آبعلی آمل (ارباب- از بندرعباس هیچ اسمی نیست) مطالعات اولیه از تاکستان تا مرز بازرگان هم شده (ارباب- بندرعباس فراموش شده) در بندرعباس کاری نشده در ۴۳۰۲ کیلومتر این مطالعات یعنی تعیین مسیر شده است مرحله دوم نقشه‌برداری و تهیه طرح محاسبات فنی و آزمایشات است محاسبات فنی سیمان بود که عرض کردم خاک‌برداری و خاک‌ریزی و آزمایشات هم همان لابراتواری است که عرض کردم که تعیین مقاومت خاک است و در این مرحله در ۳۱۹۲ کیلومتر به شرح زیر این اقدامات شده است بندر پهلوی خرمشهر تهران قم قم اراک بروجرد شیراز اهواز مرحله سوم که مناقصه است آن هم تهیه شده است و حاضر برای شروع به کار است ۴۶۲ کیلومتر در محور پهلوی به خرمشهر که تحت نظارت است و الان آنچه که تحت ساختمان است ۲۳۱ کیلومتر است این کارهایی است که در این دو سال و نیم صورت گرفته است (دکتر بینا- یک کیلومتر هم برای آذربایجان بنویس بنده رئیس کمیسیون هستم) بیشتر می‌نویسیم در راه آذربایجان راه بازرگان و تاکستان در برنامه ماست و خود وزارت راه هم راه‌ها بسیار دیگری در دست دارد و راه‌آهن آذربایجان هم که انشاءالله قریباً تکمیل خواهد شد پس تصور این که در این مدت کاری نشده است اشتباه است این کارهایی که عرض کردم در این مدت صورت گرفته است ما می‌بایستی تا این تاریخ هزار کیلومتر راه زیر ساختمان می‌داشتیم نداریم ولی عرض کردم دلایل مختلفی داشت که یکیش را بنده اینجا عرض کردم که عبارت از این بود که اول کار که مهندسین مشاور آمدند اینجا حساب کردند که ورن محور اصلی هشت تن است و در عمل دیدند که این طور نیست و مشخصات را عوض کردند و این کار مدتی وقت را گرفت بعد از مدتی مذاکرات این کمیسیون‌ها چون می‌خواست مأخذ را ۲۴ تن قرار بدهد و ما می‌گفتیم که این اغراق است و بالاخره به ۱۳ تن رساندیم و این مدت طول کشید ما نظرمان این است که در تجدید پیمان جان مولم به ترتیبی عمل کنیم که اولاً این راهی که بین پهلوی و خرمشهر است دقیقاً معلوم باشد که در چه تاریخ تمام شده آسفالت شده و حاضر است دوم آن که این کارهایی که انجام داده حق‌الزحمه‌اش را معلوم بکنند که آنچه علاوه پرداخته‌ایم جز حق‌الزحمه‌هایی که من بعد بهش تعلق می‌گیرد محسوب بشود به نحوی که بر اثر تأخیر و تندی خسارتی وارد نشود و همین الان که حضورتان گزارش عرض می‌کنم در سازمان برنامه مشغول تنظیم پیمان‌هایی هستند و امیدوارم در اوایل هفته آینده این پیمان تمام بشود و مبادله بشود
نایب رئیس- آقای عمیدی‌نوری
عمیدی‌نوری- بنده و جناب آقای مهندس خسرو هدایت هر دو در مدرسه دارالفنون درس می‌خواندیم و با هم از مدرسه بیرون آمدیم بنده رفتم دنبال حقوق و ایشان رفتند دنبال مهندسی، لابراتوار را هم با هم دیدیم تا آن اندازه که در مدرسه متوسطه و با هم همکلاس بودیم پس به آن اندازه لابراتوار را در مدرسه متوسطه دیدیم می‌دانم و به همین جهت هم تعریف کردم از لابارتواری که جان مولم درست کرده ولی بنده که یک آدم عامی هستم یک آدم حقوقی و قضایی و سیاسی هستم از نظر کار روزنامه‌نویسی بنده همیشه با افکار اجتماع و با مردم سر و کار دارم و کار من این است من آنچه که از مردم می‌شنوم مردم از جان مولم راه می‌خواهند مردم از جان مولم لابراتوار نمی‌خواهند بله ما رفتیم و دیدیم بسیار هم خوب بود از نظر لابراتوار اما می‌پرسیم این تجربه‌ای که در لابراتوار شد نتیجه‌اش چه شد آن راهی که با آن اسلوب مطالعه در خاک همان طوری که فرمودید ما هم خوشوقت شدیم برای اولین دفعه یک نمونه فنی برای راه‌سازی هست کو نتیجه‌اش؟ آن را بنده می‌خواهم بعد هم بنده عرض کردم نمونه کارشان را در تاکستان نشان دادند البته آن نمونه کار آن لابراتوار بود نتیجه کاری است که در یک اطاق در بسته‌ای انجام می‌شود و بعد هم عملش در خارج نمایان می‌شود این اصل است تا اینجا را بنده می‌دانم با این که غیر فنی هستم ولی وقتی ما رفتیم در تاکستان دیدیم ظاهراً خیلی هم خوب بود ولی بعد هم باران و برف آمد و کامیون‌ها از آنجا گذشتند عملی را که ما بعد دیدیم این بود که خراب شد و برای منظور اصلی ما قانع کننده نیست معلوم می‌شود بیشتر توجه این دستگاهی که با آن قرارداد بسته شده دنبال تهیه لابراتوار دنبال مطالعه و نقشه‌برداری است اما آن چیزی که مردم می‌خواهند راه است که اتومبیل از آن رد شود و این راه‌سازی نشد در نتیجه توضیحی که آقای مهندس خسرو هدایت فرمودند و بنده یادداشت کردم در ظرف دو سال و نیم بلکه بیشتر فرمودند که ۳۳۱ کیلومتر تحت نظارت جان مولم مشغول ساختن هستند بعد ارقام ۴۳۰۲ کیلومتر مطالعه ۲۱۹۱ کیلومتر نقشه‌برداری ۴۶۹ کیلومتر مناقصه تهیه شده اما آن راهی که تحت ساختمان است که باز هم تعیین نفرمودند که چقدرش ساخته شده و تحویل شده فرمودند تحت نظارت جان مولم ۲۳۱ کیلومتر است بنده نظرم این نبود سؤال من این بود که آیا این ۲۳۱ کیلومتری که تحت نظارت هست با آن قراردادی که بسته‌اند که در ظرف هفت سال شش هزار کیلومتر راه باید ساخته شود تطبیق می‌کند؟ البته متشکرم تا حدی جواب بنده را فرمودید که ما انتظار داشتیم لاأقل هزار کیلومتر زیر ساختمان باشد البته از این بیانشان بنده استفاده می‌کنم که قبول فرمودند که لااقل هزار کیلومتر باید باشد و نشد و بنابراین ۲۳۱ کیلومتری هم که باز تحت ساختمان است و انجام نشده دلیل تخلف صریح این شرکت خارجی است که ما امیدوار به جنبه فنی آن بودیم و متأسفانه معلوم شد اطلاعات فنی ندارد و نتیجه نداشته و بحث در این است که بعضی از رفقای مطلع بنده حتی به بنده نوشته‌اند که این شرکت جان مولم سابقه راه‌سازی در هیچ جای دنیا نداشته بنده نمی‌دانم این را یکی از رفقا به بنده نوشته‌اند آقای آقایان نوشته که در هیچ جای دنیا سابقه راه‌سازی نداشته و بلکه مقاطعه کار ساختمان است بنده عرض کردم فنی نیستم که اظهار عقیده می‌کنم ولی این اطلاعی است که یکی از رفقا به بنده نوشته و داده و همین طور یکی از رفقای دیگر نوشته که مقصود از لابراتوار و کار آن بد نبوده و خیلی خوب تنظیم کرده است ولی منظور از قرارداد با شرکت جان مولم این بود که راه‌هایی که آسفالت باشد به ما تحویل بدهند نه این که لابراتوار به ما تحویل بدهند، این عقاید رفقای بنده است و بنده تأیید می‌کنم و تصور نفرمایید، جناب آقای مهندس خسرو هدایت که بنده تنها این نظر را دارم بنده عرضی که می‌کنم تا اندازه‌ای سعی می‌کنم که مبین افکار و عقاید مجلس شورای ملی باشد و اینها نظریاتی است که عرض می‌کنم همین طور یکی از آقایان نوشته است که بر ما ثابت شده که شرکت جان مولم کار غلط کرده است و وسیله این را نداشته است که کار صحیحی انجام بدهد، این هم عقیده یکی از آقایان دیگر است این نامه‌ها همه حاکی از این موضوع است که ملاحظه می‌فرمایید بسیار مؤثر شده است این بحثی که در اینجا پیش آمده و بنده معتقدم که دولت و مجلس باید بیش از این در مقابل یک شرکت خارجی که ما را امیدوار کرده است و ۱۲۰ میلیون تومان تا به حال گرفته است شش ماه پیش روزنامه‌ها نوشتند که این قدر گرفته است سؤال بنده این بود که چقدر پول گرفته و در این مورد جناب آقای مهندس هدایت جواب نفرمودند که معلوم بشود که ما در مقابل ۲۳۱ کیلومتر راه تحت ساختمان چقدر پول دادیم و آیا برای مملکت ما صلاح است که این طور عمل کنیم، و آن وقت این رویه را در مقابل مأمورین و مهندسین و شرکت‌های داخلی خودمان هم داریم؟
خدا می‌داند خیر، بنده اطلاع دارم بعضی از شرکت‌های داخلی راه‌سازی می‌کنند و پول عملجات را ندارند بدهند عملجات آمده‌اند تهران فشار می‌آورند و آن شرکت می‌گوید من از وزارت راه طلب دارم و پول مرا نمی‌دهند ما این وضع را در مقابل مقاطعه کاران داخلی خودمان داریم و این هم رویه ما در مقابل مقاطعه کار خارجی که بیش از ۱۲۰ میلیون پول گرفته است و می‌گویند تازه ۲۳۰ کیلومتر تحت ساختمان است آن را هم نمی‌دانم چقدر ساخته شده و چقدر ساخته نشده جواب هم نفرمودند بنابراین بنده معتقد هستم که در مقابل چنین شرکت خارجی که این ترتیب با ما عمل کرده و حالا وعده می‌فرمایید که ما یک قرارداد جدیدی برایش تنظیم خواهیم کرد فرمودید که سعی می‌کنیم در این قرارداد کاری بکنیم که معلوم بشود چه موقع و در چه تاریخ راه آسفالت شده تحویل می‌دهد بسیار خوش‌وقتم که اقلاً در این قرارداد این مطلب قید می‌شود بنده خیال می‌کنم که در قرارداد سابق هم قطعاً این بوده و قید شده است اگر نبود جناب آقای ابتهاج در آن مسافرتی که ما از پاکستان می‌آمدیم نمی‌فرمودند که جان مولم تا سال آینده هزار کیلومتر باید بسازد و من نزدیک سی میلیون دلار باید بدهم و از مجموع عواید نفت که ۱۲۰ میلیون دلار است اگر یک رقم سی میلیون دلار بدهم باقی کارها را چه بکنم پس معلوم است که شما یک قراردادی داشتید که در ظرف شش سال یا هفت سال شش هزار کیلومتر راه بسازد معهذا دو سال و نیم گذشته و انجام نشده است و می‌فرمایید ۲۳۰ کیلومتر در حال ساختمان است بنده معتقد هستم که ما اگر در مقابل این شرکت‌های خارجی بیشتر دقت بکنیم هم به مصلحت مملکت ماست و هم آن حس ناسیونالیستی که در اطرافش گفته می‌شود که ملت ایران بیدار شده و خوب خودش را حفظ می‌کند بیشتر به خارجی‌ها نشان داده می‌شود که برای حفظ حقوق خودش کوشا و جدی است و در مقابل یک همچو جریانی که لااقل دو سال و نیم وقت مملکت را تلف کرده ساکت ننشسته نه با این کیفیت ما بگوییم دوباره با اینها قرارداد می‌بندیم هر کیلومتری به طور متوسط ۳۵۰ هزار تومان، در حالی که بنده شنیدم پانصد هزار تومان و عرض کردم و جوابش را دادند که به طور متوسط ۳۵۰ یا ۳۲۰ هزار تومان خوب وقتی متوسط آن ۳۲۰ هزار تومان بود پانصد هزار تومانی هم دارد شخصی که در وزارت راه بود و به من گفت پانصد هزار تومان پس معلوم می‌شود حرف صحیحی است خوب ما پانصد هزار تومان می‌دهیم و دو سال و دو سال و نیم وقت خودمان را هم تلف می‌کنیم آقایان وقت در دنیا قیمت دارد چند روز پیش نطق ایزنهاور را در اکلاها ما می‌خواندم نکته‌ای که پیش از همه
جلب توجه مرا کرد نکته‌ای بود که راجع به وقت گفت که راست است که امریکا پول دارد و می‌تواند از حیث قمر مصنوعی و اختراعات اتمی جلو برود ولی وقت و زمان را عقب افتاده و از حیث زمان در چند سال روسیه جلو افتاده و ما با پول می‌توانیم اختراع خودمان را تکمیل کنیم اما زمان را نمی‌توانیم به دست بیاوریم دنیا به زمان اهمیت داده و نبایستی وقت ما را خارجی‌ها تلف کنند و به ما وعده بدهند و یک وجب راه حسابی برای ما درست نکنند لابراتوار بسازند، انبار بسازند راه هم درست نکنند (صحیح است، احسنت)
قنات‌آبادی- آقای عمیدی‌نوری مگر این راه‌ها ساخته نشده؟!
نایب رئیس- آقای مهندس خسرو هدایت
معاون نخست‌وزیر (مهندس خسرو هدایت)- بنده افتخار دارم که همان طور که فرمودند هم درس جناب آقای عمیدی‌نوری بودم و بنده شاگرد سوم بیرون آمدم و ایشان شاگرد بیست و هفتم بودند جناب آقای عمیدی‌نوری توجه بفرمایید مخارجی را که داده‌ایم به جان مولم صورتش را آورده بودم اشاره نفرمودید ملاحظه بفرمایید ۱۳۵ میلیون ماشین‌آلات خریدیم، ۷۹ میلیون آزمایشگاه ۲۸۲ میلیون ریال به مقاطعه کار داده‌ایم آنچه به جان مولم داده‌ایم ۴۹۰ میلیون ریال است و حق‌الزحمه‌اش ۱۷ میلیون ریال، آنچه به جان مولم داده شده است ۴۹۰ میلیون ریال است بعد هم عرض کردم که در قرارداد اخیر که تنظیم می‌کنیم آنچه که خرج دارد تماماً معلوم می‌کنیم آنچه را که دریافت شده او را می‌توانیم در قرارداد آینده منظور بکنیم بنده از سؤال جناب آقای عمیدی‌نوری استفاده می‌کنم برای این که بفهمانم به آنها که ما در تحت فشار هستیم در این قراردادی که می‌نویسیم از این سؤالی که می‌شود می‌خواهم عرض کنم استفاده می‌کنیم ولی بنده می‌خواهم عرض کنم دیگر آنقدر توضیحات داده نشود از طرف بنده که شاید منجر بشود به این که آنهایی که دارند قرارداد را می‌نویسند اتخاذ سند بکنند و ما می‌گوییم که از طرف مجلس شورای ملی و مجلس سنا در تحت فشار هستیم و باید در بهترین شرایط قرارداد بسته شود و همان طور که جنابعالی فرمودید که مردم راه می‌خواهند ما هم راه می‌خواهیم و کوشش می‌کنیم که این تأخیر جبران بشود و راه‌های حسابی ساخته بشود و مدتی که برای ساختن راه تلف می‌شود در صورتی که صحیح و اساسی ساخته شود تلف شده نیست برای این که ممکن است یک راهی را خوب نساخت و سال بعدش از بین برود (دکتر دادفر- ضمانت اجرا بگیرید) گرفته‌ایم و هست.
عمیدی‌نوری- ولی جناب آقای مهندس هدایت بنده شاگرد اول بودم و دیپلم من هم هست نشان می‌دهم
(مهندس هدایت- شاگرد اول شیوا بود)
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر صنایع و معادن
نایب رئیس- آقای وزیر صنایع و معادن
وزیر صنایع و معادن (مهندس شریف امامی)- لایحه‌ای است راجع به سازمان زمین‌شناسی کشور که تکمیل شده و تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم در این لایحه ترتیبی داده شده است که سازمان‌های متصرفی که الان در دستگاه‌های متعددی هستند آنها را متمرکز بکند و آن اقدامی که برای زمین‌شناسی کشور لازم است در یک جا جمع بشود که برای استخراج معادن ما بتوانیم مطالعات دقیق و جامعی بکنیم که مورد استفاده همه قرار بگیرد. (احسنت)
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
نایب‌رئیس- به جریان گذارده می‌شود آقای وزیر دارایی فرمایشی داشتید
وزیر دارایی- (ناصر) در اجرای تبصره ۴ قانون اصلاح بازنشستگی ژاندارمری لایحه‌ای برای اصلاح و ترمیم حقوق بازنشستگی کلیه کارمندان کشوری و شهربانی تقدیم می‌شود (احسنت)
نایب‌رئیس- به کمیسیون مربوطه فرستاده می‌شود
۶- سؤال آقای مهندس جفرودی راجع به تضییقات مهندسین ایرانی و جواب آقای معاون وزارت راه
نایب‌رئیس- سؤال دیگرمطرح است آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی- بنده متن سؤال خود را می‌خوانم برای این که یادآوری شده باشد و منتظر می‌مانم که آقای مهندس مشایخی معاون وزارت راه توضیحاتی بدهند تا مطالبی را در اینجا به عرض همکاران محترم مجلس شورای ملی برسانم ازچند ماه به این طرف اقداماتی به عمل می‌آید متضیقاتی ایجاد می‌شود که مهندسین وزارت راه که شاغل پست‌های حساسی هستند و باید وظایف خود را در نظارت راه‌ها به طور مؤظف و مرتب انجام بدهند از عهده بر نیایند از جمله این اقدامات یکی آن است که این مهندسین را از استفاده از اتومبیل محروم نموده‌اند و حال آن که در همان حال صدها اتومبیل در اختیار مهندسین مشاور خارجی گذاشته شده است که ساده‌ترین کارمندان آنها در پیش چشمان مهندسین عالی‌مقام ایرانی از آنها استفاده نمایند (در جواب این سؤال بنده منتظرم که آقای معاون وزارت راه توضیحاتی بدهند تا مطالبی را با رقم به عرض مجلس شورای ملی برسانم.
نایب رئیس- آقای معاون وزارت راه
معاون وزارت راه- مهندس مشایخی نسبت به سؤال جناب آقای مهندس جفرودی وزارت راه هیچ گونه تضییقاتی نسبت به اتومبیل فراهم نساخته است اقدامی که نماینده محترم سؤال فرموده‌اند این بوده است که چون در موردی که کار فوری جهت بازدید راه پیش آمد نموده بود هیچ اتومبیل در دسترس نبود دستور صادر شد که از اتومبیل‌ها به طرز سرویس استفاده شده و پس از انقضای وقت اداری در گاراژ ماشین‌آلات مجتمع نمایند تا اگر احتیاج فوری برای هر یک از آقایان مهندسین و مسئولین امر پیش آمد نمود که محتاج به بازدید در خارج از شهر باشند وسیله نقلیه حاضر باشد این عمل احتیاطی که در کلیه سازمان‌های فنی که مسئول انتظام امور هستند یکی از واجبات است نه تنها ذره به نیت تضییق نبوده بلکه بر عکس به منظور فراهم نمودن تسهیل کار و انجام وظیفه مهندسین بوده به خصوص که امسال وزارت راه در نتیجه مضیقه بودجه ماشین سواری جدیدی خریداری ننموده و با نهایت صرفه‌جویی بلکه زحمت از وسایطی که تعمیر و مرمت می‌کند استفاده می‌نماید والحال در همه ادارات به دستور دولت طرز استفاده) سرویس (از اتومبیل‌ها مجری گردیده است. در خاتمه به عرض می‌رساند در وزارت راه مهندسین مشاور خارجی مؤظف نداریم و چنانچه باشد در فراهم نمودین وسایل کار تمیزی بین خارجی و داخلی نیست و تا حد امکان پیوسته مجاهدت شده است که وسیله کار آقایان مهندسین در حدود توانایی فراهم شود اعم از این که خارجی باشند یا داخلی
نایب رئیس- آقای مهندس جفرودی توضیحاتی دارید بفرمایید
مهندس جفرودی- بنده تصور می‌کنم جناب آقای مهندس مشایخی معاون محترم وزارت راه از لحاظ انجام وظیفه اداری که دارند اینجا از وزارت راه دفاع فرموده‌اند والا خود ایشان که ۳۰ سال است به عنوان مهندس در این مملکت خدمت کرده‌اند و آثاری در همه استان‌ها دارند باطناً از وضعی که در وزارت راه هست دلی پر خون دارند ولی ما نباید متوقع که ایشان بیایند و اینجا اعتراف بکنند این رسم این که هر نماینده دولت بیاید هر سؤالی را که نماینده مجلس می‌کند تکذیب بکند بسیار رسم بدی است (صحیح است)
معلوم می‌شود که نماینده مجلس سؤالی را که می‌کند دلایل خاصی برایش وجود دارد والا اگر مطلبی باشد مطالبی باشد وضع نامطلوبی باشد امروز تنها راه حل این است که نماینده مجلس بیاید و آن را از پشت تریبون مجلس اظهار نکند ابراز بکند و دولت هم باید بیاید اینجا به عقیده من تأیید کند و وعده بدهد که رفع ظلم خواهد کرد نه این که بیاید و تکذیب بکند (صحیح است) در مملکت ما هر روز که از منابع زیرزمین یا روی زمین بهره‌برداری می‌شود به حق و به جا مردم ایران در هر لباس و هر طبقه‌ای که هستند خوشحال می‌شودند برای این که فکر می‌کنند چه از لحاظ فنی گشایش در کار آنها به وجود خواهد آمد ولی با نهایت تأسف باید بگویم هر اندازه از منابع طبیعی مملکت ما بیشتر بهره‌برداری می‌شود در حال حاضر مردم ایران یعنی صاحبان منابع مملکت کمتر استفاده می‌کنند و بیشتر خارجی‌ها و مشاورین خارجی استفاده می‌کنند در حدودی که با حدود ایرانی‌ها تفاوت فوق‌العاده زیاد دارد بنده منکر مشاورین خارجی برای بعضی کارها نیستم ولی مشروط بر این که که حق ایرانی‌ها و تمام کسانی که در عمران و آبادی این مملکت سهیم هستند در حدود سهم‌شان ادا بشود والا اگر بنا باشد که از منابع طبیعی مملکت ما بهره‌برداری بشود و ما استفاده نکنیم بهتر آن است که از آن منابع استفاده نشود (صحیح است)
بنده نمی‌گویم این سؤال برود به کمیسیون تحقیق بنده هیچ همچو عرضی نمی‌کنم ولی می‌گویم و از آقای مهندس مشایخی به عنوان یک مهندس تمنی می‌کنم که این عرایض را تکذیب نکنند برای آینده مملکت می‌گویم این نواقص هست و آقای وزیر راه توجه داشته باشند و رفع ظلم از یک مشت مردم فنی مملکت که متأسفانه تعدادشان فوق‌العاده که است و در این روزها که کارهای فنی انجام می‌شود مفید و مؤثر است و رفع ظلم از آنها بکنند
نایب رئیس- توضیح دیگری دارید آقای معاون وزارت راه؟
معاون وزارت راه- عرضی ندارم (دکتر بینا- تأیید فرمودند)
نایب رئیس- سؤال دیگری در دستور بود که آقای پردلی از وزارت راه کرده بودند و چون مریض هستند و در مجلس نیستند لذا از دستور خارج می‌شود
۷- قرائت طرح پیشنهادی راجع به روابط مالکین و مستأجرین و استرداد لایحه اصلی به وسیله آقای کفیل وزارت دادگستری
نایب‌رئیس- وارد شور در اطراف لوایح می‌شویم طرح پیشنهادی آقایان ماده واحده مطرح است که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی نظر به این که لایحه راجع به رفع اختلاف مالکین و مستأجرین محل پیشه و کسب کار بنابر قانون راجع به اجازه اجرای لوایح پیشنهادی وزارت دادگستری مصوب ۳۱ تیر ماه ۱۳۳۵ در کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین مطرح است از لحاظ روابط مالکین
و مستأجرین فوق‌العاده مهم بوده و سزاوار از نظر عمومی و جلوگیری از افزایش هزینه زندگی مورد بررسی دقیق‌تری قرار گیرد و به علاوه به موجب مقررات قانون مزبور حداکثر بعد از یک سال آزمایش مصوبات کمیسیون مشترک دادگستری اجباراً بایستی برای تصویب تقدیم مجلسین شود و امضاکنندگان زیر پیشنهاد می‌نماییم طرح زیر با قید دو فوریت و فی‌المجلس مطرح و مورد تصویب قرار گیرد ماده واحده لایحه راجع به رفع اختلاف مالکین و مستأجرین محل پیشه و کسب که بنابر قانون راجع به اجازه اجرای لوایح پیشنهادی وزارت دادگستری مصوب ۳۱ تیر ماه ۱۳۳۵ تقدیم کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین گردیده تا تصویب مجلسین قابل اجرا نخواهد بود
تبصره اجرای تخلیه‌هایی که نسبت به محل پیشه و کسب صادر شده و تاکنون اجرا نشده ارجاع به داوری خواهد شد مهندس هدایت. قباد ظفر. دکتر اسدی. مهندس شیبانی. مهندس دهستانی. دکتر افشار. سراج حجازی. پردلی. فخر طباطبایی. دکتر بینا. فیروز. فروهر. شادمان. دکتر مشیر فاطمی. پرفسور اعلم. سرتیپ شیبانی. مهندس جفرودی. فضایلی. نصیری. قراگوزلو.
نایب رئیس- آقای کفیل وزارت دادگستری
کفیل وزارت دادگستری- (مجلسی) البته آقایان محترم استحضار دارند که این لایحه مربوط به تأمین رابطه بین مالک و مستأجر از طرف دولت سابق به وسیله مجلس سنا تقدیم کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین شده بود ولی حالا چون دولت مشغول مطالعه در تنظیم یک لایحه جامع‌الاطراف است که هم منافع مستأجرین و هم منافع مالکین در نظر گرفته شود این است که با این ترتیب نظر به این که این لایحه به مجلس سنا تقدیم شده آن را از مجلس سنا مستردد خواهم کرد بنابراین دیگر موردی برای مذاکره در این طرح باقی نمی‌ماند (صحیح است)
نایب رئیس- مطابق اصل سی و شش قانون اساسی هر یک از وزرا می‌توانند مطلبی را که به مجلس اظهار کرده در هر درجه از مباحثه که باشد استرداد کنند بنابراین مطلبی که از طرف آقای کفیل دادگستری تقدیم شده است به کمیسیون مشترک مجلسین که در واقع به مجلس شورای ملی هم تقدیم شده و به مجلس سنا هم تقدیم شده است و در کمیسیون مسترک مطرح است لذا با صراحت قانون اساسی که در هر مرحله که باشد وزیر می‌تواند استرداد کند بنابراین لایحه اصلی مسترد شده محسوب است و طرحی که آقایان محترم با قید دو فوریت تنظیم و تقدیم فرموده بودند و دو فوریت آن هم تصویب شده بود و می‌بایستی در این جلسه مطرح شود فرع با آن لایحه‌ای که در مجلس سنا و شورا و در کمیسیون مشترک مطرح بوده می‌باشد و چون اصل که از بین رفت فرع هم بالتبع از بین خواهد رفت لذا موردی در این صورت باقی نخواهد بود که بگویم قابل اجرا باشد یا نباشد برای این که چیزی دیگر مطرح نیست بنابراین آن طرح پیشنهادی هم قابل طرح نیست اجازه بفرمایید که مسکوت بماند آقای سراج حجازی فرمایشی دارید؟
۸- تقدیم یک فقره طرح قانونی به وسیله آقای سراج حجازی
سراج حجازی- یک طرحی است با قید یک فوریت که آقایان امضا فرموده‌اند تقدیم می‌شود.
۹- طرح و عدم تصویب یک فوریت طرح پیشنهادی راجع به عدم اجرای احکام تخلیه محل کسب
نایب‌رئیس- قرائت می‌شود و یک فوریت آن مطرح می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی:
به منظور تأمین حقوق حقه عموم مردم اعم از مالک و مستأجر ماده واحده ذیل و تبصره آن پیشنهاد و تصویب آن را با قید یک فوریت درخواست می‌نماییم
ماده واحده- دولت مکلف است در ظرف ده روز لایحه قانونی راجع به روابط موجر و مستأجر که تأمین حقوق حقه آنها را بنماید تسلیم مجلس شورای ملی بنماید
تبصره ۱- از این تاریخ قبل از پرداخت حق کسب و کار مستأجر و یا کسی که در حکم مستأجر است که میزان آن در صورت عدم توافق طرفین به وسیله داوری معلوم گردد نمی‌توان محل کسب و پیشه را تخلیه کرد مشروط بر این که مستاجر از اجاره بها و یا اجرت‌المثل در مواعد مقرر تأخیر نکرده باشد
تبصره ۲- مفاد تبصره ۱ شامل اجراییه‌هایی که در مورد محل کسب و پیشه صادر شده و تاکنون اجرا نشده است نیز می‌باشد سراج حجازی. فروهر. دکتر حسن افشار. مهندس ظفر. مهندس هدایت. اعظم زنگنه. دکتر سعید حکمت. مهندس دهستانی. مهندس بهبودی. دکتر بینا. مهندس سلطانی. مرآت اسفندیاری. نصیری. فضایلی. قراگزلو.
نایب‌رئیس- چون بیش از پانزده نفر آقایان طرح را امضا فرموده‌اند لذا فوریت آن مطرح است آقای کفیل وزارت دادگستری فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
کفیل وزارت دادگستری- یک قسمت از این طرح به نظر بنده یک اشکال حقوقی و قضایی دارد البته موضوع حق کسب و کار که در خارج به عنوان سرقفلی موسوم است از نظر قانون مدنی حقی نیست اول بایستی این حق را ایجاد کرد و بعد گفت که تا قبل از این که این حق پرداخت نشده و به نظر بنده این فوریت قابل مذاکره نیست (صحیح است)
مهندس هدایت- مردم را می‌خواهید از محل کسب‌شان بریزید بیرون
نایب رئیس- فعلاً اصل طرح مطرح نیست مطالب له و علیه مربوط به اصل مطلب است قابل استماع در این جلسه نیست فقط فوریت مطرح است آقایان اگر فرمایش در اطراف فوریت دارید بفرمایید آقای سراج حجازی در فوریت اگر مطلبی دارند چون از امضاکنندگان هستند می‌توانند بفرمایند.
سراج حجازی- خاطر نمایندگان محترم مسبوق است که قانونی که فعلاً حاکم به روابط بین مستأجر و مالک است مربوط به قوانین موقع جنگ است و بیش از شش ماه قابل اجرا نبوده است متأسفانه تا حالا ادامه پیدا کرده و به صورت بسیار اسفناک بدی درآمده است جناب آقای وزیر دادگستری می‌فرمایند که بایستی این حق را ایجاد کرد قوانین تابع اراده مردم است وقتی که مردم سرقفلی می‌دهند و سرقفلی می‌گیرند ما چه چیز را ایجاد کنیم قوانین اراده مردم است یک خانه‌ای شخصی می‌سازد مبلغ گزافی سرقفلی می‌گیرد این را نمی‌شود ندیده گرفت هر روز اجراییه صادر می‌شود و این قانون را هم که شما پس گرفتید و وضع مردم را به صورت بدی درآورد دید این است که بنده استدعا می‌کنم آقایان به یک فوریت رأی بدهند و حتی بنده عقیده داشتم که با قید دو فرویت و یا سه فوریت باشد برای این که قانون فعلی نمی‌تواند حاکم باشد و بایستی یک قانون بسیار جالبی تهیه کنند و بیاورند به مجلس تقدیم کنند و تکلیف مردم را تعیین کنند و یک مقدار زیادی اجراییات الان در دست اقدام است که هم ضرر به مالک می‌زند و هم به مستأجر با پس گرفتن این قانون وضعیات هر دو دسته به صورت بسیار بدی در خواهد آمد اگر این را تعدیل بفرمایند و بگذارید تا یک قانون جامع و مانعی بیاورید به مجلس همه راضی خواهند بود و مردم هم دعاگو خواهند شد
نایب رئیس- آقای کفیل وزارت دادگستری.
کفیل وزارت دادگستری- عرایض بنده تصور می‌کنم نارسا بود و ایجاد سو تفاهم کرد بنده عرض کردم مطابق قانون مدنی حقی برای سرقفلی شناخته نشده است (صحیح است) و عرض می‌کنم که به موجب همان لایحه‌ای که در کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین بود این حق را می‌خواستند بشناسند بنده هم موافقم که این حق شناخته شود ولی مادام که این حق شناخته نشده چطور می‌فرمایید که در دادگاه‌ها یا در اداره مال‌الاجاره به محض این که صحبت بشود که ملکی سرقفلی داد...
پرفسور اعلم- اگر شناخته نشده پس چرا مالیات می‌گیرند.
کفیل وزارت دادگستری- مالیات به طور کلی از هر وجهی که از یک محلی تحصیل بشود گرفته خواهد شد مثل این است که یک کسی از یک محلی یک مرتبه صد هزار تومان پول به دست بیاورد آن مالیات به طور کلی است بنده منظورم این بود که اول این حق شناخته شود بعداً اجرا بشود اما راجع به اجراییه‌ها بنده تصور می‌کنم که در این قبیل موارد شتابزدگی درست نیست یعنی آقایان طرحی اگر داشته باشند البته این را تقدیم می‌کنند به مجلس و بعد هم در کمیسیون مذاکره می‌شود والا فوریت و شتابزدگی در قوانین دادگستری به نظر بنده درست نیست به این ترتیب قوانین دادگستری را به فوریت نمی‌شود تغییر داد مردم رفته‌اند چند سال قبل عرض حال داده‌اند و بعد از مدتی دو سال سه سال این اوراق را تحصیل کرده‌اند این را هم عرض کنم که این اوراق اجراییه طوری نیست که آن را اجرا کنند الان اداره مال‌الاجاره بیشتر این اوراق اجراییه را به صورت کدخدا منشی دارند حل می‌کنند طوری نیست که بتوان تصور کرد به محض این که ورقه اجراییه صادر شد به مرحله اجرا درمی‌آید آقایان خودشان احترام قوانین را در نظر بگیرند احترام حکم دادگاه‌ها باید محفوظ باشد به فوریت و یک شوری قانون گذرانیدن به نظر بنده هیچ صلاح نیست
نایب رئیس- آقای فخر طباطبایی با فوریت مخالفید بفرمایید.
سراج حجازی- بنده توضیح در اطراف فرمایشات ایشان دارم
نایب رئیس- شما توضیح خود را فرمودید یک موافق و یک مخالف می‌توانند در فوریت صحبت کنند آقای فخر طباطبایی
فخر طباطبایی- عرض کنم چون از طرف مقام ریاست هم تذکر داده شد که راجع به فوریت صحبت شود و وارد ماهیت قضیه نشویم بنده در اصل موضوع صحبت نمی‌کنم ولی این طرح اگر فقط به این کیفیت که عرض می‌کنم بود بنده با فوریت اولش که هیچ با چند فوریت هم که بود موافقت می‌کردم که مکلف بکنند وزارت دادگستری را در مدت محدودی طرح جامع‌الاطرافی تهیه بکند و به مجلس تقدیم کنند و نظر اکثریت آقایان هم همین بوده که طرحی تهیه بکنند به کیفیتی که هم حقوق موجر در آن منظور شده باشد و هم حقوق مستأجر البته بنده هم موافق بودم ولی در این مورد به خصوص به کیفیتی که این طرح نوشته شده احکام لازم‌الاجرا را می‌خواهند از اثر بیندازند صحیح نیست و مخالفت بنده
روی این قسمت است والا با قسمت اولش من فکر می‌کنم تمام آقایان موافق باشند طرح قبلی هم که داده شده بود بنده امضا کردم علتش هم این بود که فکر می‌کردم که آن لایحه‌ای که در کمیسیون مشترک هست قسمتی از موادش قبلاً تصویب شده بود و قسمتی از موادش با هم نمی‌خواند و بالاخره نه منظور دولت و نه منظور آقایان هیچ کدام حاصل نمی‌شد فکر کردم که بهتر این است که دولت یک لایحه جامعی بیاورد که حقوق طرفین محفوظ باشد و من فکر می‌کنم که اگر این طرح به این صورت باشد که دولت را ظرف مدت محدودی مکلف بکنیم یک چنین لایحه‌ای بیاورد بنده و عموم آقایان موافق باشیم
نایب‌رئیس- آقای ارباب موافق هستید بفرمایید
ارباب- قبل ازعرض مطالب استدعا می‌کنم هر کدام از آقایان اطلاع نداشته باشند تحقیق بفرمایند بنده نه اجاره بگیر هستم نه اجاره بده و مشمول هیچ یک از این حرف‌ها نیستم علاقه‌مند به مملکت هستم برای این که در این ممکلت خودم و آبا و اجدادم رندگی کردیم اعقاب من هم باید زندگی کنند با فوریت این طرح موافق هستم به این شرط که مدت آن از ده روز به یک ماه لااقل تمدید شود برای این که این موضوع یکی ازمعضلات بزرگ این کشور است و اهمیتش بیش از اینها است که ما فکر بکنیم تا دولت هم وقت کافی برای تنظیم لایحه داشته باشد دولت بایستی یک لایحه‌ای بیاورد به مجلس که به اصل مالکیت لطمه وارد نیاورده و بنده با یک ماه موافق هستم
نایب‌رئیس- آقای ارباب حق نداشتند به نام موافق تشریف بیاورند و مخالف صحبت کنند بنابراین یک موافق دیگر می‌تواند صحبت بکند آقای دکتر مشیر فاطمی موافقید بفرمایید
دکتر مشیر فاطمی- بنده همین طور که تصور می‌شود موافق این طرح هستم و راجع به مدتش هم اگر نظری باشد حل شدنی است ولی بنده اطلاع دارم که در این چند روزه که این بحث بوده است یک احکام زیادی صادر شده (احسنت) بنده این را اطلاع دارم و از جناب آقای مجلسی که ما همه به ایشان اعتقاد داریم خواهش می‌کنم که در اینجا یک توضیحی بدهند که لااقل اگر این چند روزه احکامی صادر بشود چه صورتی پیدا خواهد کرد این را متوقف بکنند ما حاضریم برود به کمیسیون.
نایب‌رئیس- چون به اندازه کافی صحبت شده است لذا اعلام رأی می‌شود.
سراج حجازی- اگر اجازه بفرمایید بنده طبق ماده ۸۲ یک توضیحی دارم که در رأی تأثیر دارد.
نایب‌رئیس- چون موافق و مخالف هر دو صحبت کرده‌اند اعلام رأی شد بنابراین به فوریت طرح که در نتیجه یک شوری می‌شود رأی می‌گیریم آقایانی که با فوریت موافقند قیام بفرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد بنابراین به طور عادی به کمیسیون ارجاع می‌شود. لایحه دیگری مطرح است آقای سراج حجازی فرمایشی دارید؟
سراج حجازی- توضیح بنده در رأی تأثیر داشت بنده مطابق ماده ۸۲ اجازه خواستم برای این که عرایض مرا تحریف کردند وکیل باید حرف خودش را بزند
نایب‌رئیس- جنابعالی توضیح دادید و در فوریت به بیش از یک موافق و یک مخالف اجازه صحبت داده نمی‌شود.
۱۰- شور اول گزارش کمیسیون دارایی راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها
نایب‌رئیس- گزارش کمیسیون دارایی راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها مطرح است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی. کمیسیون دارایی لایحه شماره ۴۶۴۶ دولت راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها را با حضور نمایندگان دولت مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی تصویب نمود اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده ۱- عوارض مربوط به هواپیمایی به شرح زیر تصویب می‌شود.
الف- برای صدور گواهینامه ثبت و تابعیت هر هواپیما پانصد ریال (۵۰۰)
ب- برای گواهینامه قابلیت پرواز هواپیما هشتصد ریال (۸۰۰) و برای تجدید آن هشتصد ریال (۸۰۰)
ج) برای صدور گواهینامه بیسیم هواپیما دویست ریال (۲۰۰) و تجدید آن دویست ریال (۲۰۰)
د) برای صدور گواهینامه دانشجوی خلبانی یا خلبان خصوصی صد ریال (۱۰۰)
و- برای تجدید آن هواپیما ریال (۵۰) ه برای صدور گواهینامه خلبان بازرگانی آموزگار خلبانی خلبان سرویس حمل و نقل هوایی هوانوردی مکانیسین هواپیمایی عبور و مرور هواپیمایی هواشناسی دویست ریال (۲۰۰) و برای تجدید هر یک از آنها صد ریال (۱۰۰) و برای ثبت اختیارات جدید در هر یک از گواهینامههای مذکور در بند (ه) هر دفعه صد ریال (۱۰۰)
ز- برای تصدیق ارزش هر یک از گواهینامههای مذکور در بندهای ب ج د ه که به وسیله کشورهای بیگانه صادر شده باشد صد ریال (۱۰۰)
ح- برای صدور اجازه نامه استفاده از یک فرودگاه خصوصی پانصد ریال (۵۰۰) و برای تجدید آن دویست ریال (۲۰۰)
ط- برای هر دفعه فرود آمدن هواپیماهایی که از خارجه به ایران وارد می‌شود نسبت به هر یک صد کیلوگرم وزن حداکثر هواپیما که در گواهینامه قابلیت پرواز آن تعیین شده دو ریال (۲)
تبصره ۱- هواپیماهای خارجی موضوع این بند در صورتی که از چند فرودگاه کشوری در داخل ایران استفاده کنند برای هر فرود حق فرود و توقف و سایر عوارض مقرره را باید بپردازند.
تبصره ۲- فرودهایی که به منظور آزمایش پس از فرود هواپیما در یک فرودگاه کشوری صورت می‌گیرد مشمول مقررات این بند و تبصره آن نخواهد بود.
ی- برای استفاده از وسایل روشنایی یک فرودگاه کشوری جهت فرود آمدن هواپیمایی که از خارجه به ایران وارد شده و یا بلند شدن هواپیمایی که به خارجه عزیمت می‌نماید هر دفعه نسبت به هر یک صد کیلوگرم وزن حداکثر هواپیما که در گواهینامه قابلیت پرواز آن تعیین شده دو ریال.
ک- برای نگاهداری هواپیمایی که از خارجه به ایران وارد شده و در یک فرودگاه کشوری در هوای آزاد خارج از آشیانه توقف بنماید برای ۶ ساعت اول توقف معاف از هر گونه پرداخت و برای بیش از این مدت تا ۲۴ ساعت از قرار ده دینار (۱۰) نسبت به هر متر مربع از زمین اشغال شده و قس علیهذا (در محاسبه طول و عرض هواپیما در نظر گرفته می‌شود.)
ماده ۲- هواپیمای زیر از پرداخت عوارض مذکور در بندهای ط ی ک ماده ۱ معاف می‌باشند:
الف- هواپیماهای متعلق به رؤسای کشورهای خارجی.
د- هواپیماهای نمایندگان سیاسی دول خارجی در ایران به شرط معامله متقابله مادام که بدون قصد انتفاع به کار می‌رود.
و- هواپیماهایی که بنا به تقاضا یا اجازه دولت ایران به منظور جستجو و نجات هواپیماهای مفقود در ایران پرواز می‌کنند مادامی که بدون قصد انتفاع به کار روند.
کلیه هواپیماهایی که بنا به تقاضا و یا اجازه دولت ایران برای کمک در امور سمپاشی و مبارزه با آفات نباتی و غیره در ایران پرواز می‌کنند مادامی که بدون قصد انتفاع به کار روند.
ماده ۳- اداره کل هواپیمایی کشور می‌تواند ساختمان‌ها و اراضی و وسایل مورد احتیاج هواپیماها را که متعلق به آن اداره می‌باشد به نرخ عادله و با تصویب وزارت راه اجاره واگذار و عواید آن را به حساب درآمد عمومی کشور وصول و تحویل خزانه‌داری کل نماید.
ماده ۴- از تاریخ تصویب این قانون هر نوع عوارض دیگری راجع به هواپیمایی کشور ملغی می‌شود.
ماده ۵- وزارت راه و وزارت دارایی مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
مخبر کمیسیون دارایی- مشایخی
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شواری ملی کمیسیون راه لایحه شماره ۴۶۴۶ دولت راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها را با حضور نماینده دولت مورد شور و رسیدگی قرارداد و با گزارش کمیسیون دارایی موافقت نمود اینک خبر آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون راه- مهندس فروهر
نایب‌رئیس- کلیات مطرح است آقای خرازی
خرازی- البته همکاران محترم بنده استحضار دارند که یکی از موضوعاتی که موجب پیشرفت و تفوق ممالک راقیه شده مسئله ارتباطات است ارتباطات همه می‌دانند اعم است از ارتباطات زمینی و دریایی هوایی پست تلفن تلگراف و رادیو متأسفانه در کشور ما روی هم رفته به موضوع ارتباطات آن اهمیتی که بایستی داده شود داده نمی‌شود در جنگ بین‌المللی دوم آلمان‌ها به دو علت شکست خوردند یکی این که نتوانستند ارتباطات خودشان را با لنینگراد و استالینگراد حفظ کنند و یکی آن توجهی که متفقسن کردند و انبار مهمات محوری‌ها را در نروژ کشف کردند و بمباران کردند بنده چند ماه قبل هم به مناسبتی راجع به موضوع ارتباطات صحبت کردم و حال چون یکی از موضوعات ارتباطات که مسئله هواپیمایی است اینجا مطرح است عوارضی که راجع به هواپیماهایی است که به فرودگاه‌های کشوری ایران می‌آیند وضع شده بنده اینجا صریح عرض می‌کنم متأسفانه پیشرفتی که می‌بایستی در امر هواپیمایی ما حاضر بشود تاکنون حاصل نشده هم در قسمت هواپیمایی لشگری و هم کشوری البته موضوع هواپیمایی لشگری چون مربوط به ارتش است و بزرگ ارتستاران فرمانده شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی می‌باشند و توجه کامل خواهند فرمود بنده فقط اینجا راجع به موضوع هواپیمایی کشوری صحبت می‌کنم اولاً ما دو شرکت هواپیمایی داریم که یکی شرکت هواپیمایی ایران است و یکی شرکت هواپیمایی پارس است این دو شرکت هم هر چه از دست‌شان از حیث سرمایه و دست و پا کردن بر بیاید به کار می‌برند ولی کف دستی که مو ندارد نمی‌شود کند و اینها آن سرمایه کافی را ندارند و با این که از چند ماه قبل اینها شرکت واحدی درست کرده‌اند معهذا پیشرفت لازم در کشور ما نیست بنده نمی‌خواهم موضوع هواپیمایی کشوری ایران را مقایسه کنم با موضوع هواپیمایی مملاک کوچک اروپا (یکی از نمایندگان- صفر است) بلی ولی همان طوری است که می‌فرمایند صفر است بنده می‌خواهم مقایسه کنم با کشورهای همسایه با عربستان سعودی با لبنان و سایر قسمت‌ها امسال خوب مقرراتی وضع کردند و حجاجی را که به زیارت بیت‌الله الحرام می‌رفتند مجبور کردند که با هواپیمای ایرانی بروند و متجاوز از ده هزار نفر با هواپیماهای ایرانی مسافرت کردند بنده چندی قبل هم اینجا عرض کردم که برای کشور ما خیلی اسباب سرشکستگی است که موقعی که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مسافرت‌هایی به ممالک خارجه بر طبق دعوت‌های سلاطین یا رؤسای جمهوری‌های ممالک خارجی می‌کنند هواپیما یا اجاره کنیم یا هواپیمایی آن کشور دعوت کننده بفرستد این همه ما درآمد داریم از نفت از سایر قسمت‌ها ضرورت دارد که ما یک هواپیمای چهار موتوره آخرین سیستم برای مسافرت‌های اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بخریم و بنده در چند ماه پیش که پشت همین تریبون مجلس عرض کردم تیمسار سرلشگر انصاری وزیر محترم راه یادداشت کردند و حتی یک یادداشت لشکری از این یادآوری به بنده نوشتند برای ما خجلت‌آوراست که هیئت دولت ما یعنی قوه مجریه ما بخواهد مسافرت بکند هواپیمای کنسرسیوم مسافرت کند آن هم هواپیما برود بالا یک موتورش خراب شود و برگردد و هیئت دولت ما که می‌خواستند به بلوچستان و سیستان بروند سه ساعت در فرودگاه مهرآباد معطل بمانند و بعد یک طیاره شرکت هواپیمایی ایران آنها را انتقال بدهد همه ماها می‌دانیم که در این قسمت‌ها اگر بخواهند با این رویه معمولی و باری به هرجهت رفتار کنند ما هیچ وقت دارای هواپیمایی نخواهیم شد یکی دیگر از این موضوعاتی که بایستی فوق‌العاده مورد توجه وزارت راه و هیئت دولت قرار بگیرد مسئله فرودگاه‌هاست (مهندس اردبیلی- جمع نگویید فقط یک فرودگاه داریم و آن مهرآباد است) اجازه بفرمایید آقای مهندس اردبیلی بنده فرمایشات جنابعالی را از زبان جنابعالی اینجا خواهم گفت عرض بکنم اگر تا ۵۰ سال پیش یک نفر می‌گفت که سی و سه ساعته از طهران می‌شود به نویورک و واشنگتن رفت همه تعجب می‌کردند ما چهار روز از اینجا با الاغ می‌رفتیم قم یا قزوین که ۲۴ فرسخ راه است و حالا سی و سه ساعته می‌رویم امریکا بنده یک مطالعاتی راجع به موضوع اتم کردم اینجا خوشبختانه به آقایان عرض می‌کنم که چند سال دیگر نخواهد گذشت یعنی در ۱۹۵۸ یک مقدار از وسایل نقلیه و در درجه اول هواپیماها و در درجه دوم اتومبیل‌ها از اتم خواهند شد و روزی خواهد رسید که سه ساعته انسان را بیهوش بکنند و از اینجا بفرستند به نیویورک بنابراین اینها فرودگاه نیست که ما داریم فرودگاه بهران یا آبادان که مجهزترین فرودگاه‌هاست قابلیت پرواز طیاره‌های جت را ندارد آقایان کشور عراق یک کشور ۵/ ۴ میلیون نفری است طیاره‌های چهار موتوره و چهار هواپیمای نیم جت برای مسافربری دارد و هفته‌ای سه روز این طیاره‌ها می‌آیند به تهران و سایر مملاک همجوار بنده امسال افتخار داشتم دعوتی از طرف جناب آقای دیهیم همکار محترم شد و رفتم به آذربایجان یک عده‌ای اظهار لطف فرموده بودند تشریف آورده بودند به فرودگاه آقایان در فرودگاه تبریز یک جایی که آب خوردن داشته باشد
(اردبیلی- سایبان هم ندارد) نداشت اصفهان مختصر توجهی کردند شیراز مختصر توجهی کردند ما باید در چند نقطه فرودگاه‌های مجهز بین‌المللی و مجهز به دستگاه‌های جدید را داشته باشیم به این سیستم عهد دقیانوس نمی‌شود با ممالک راقیه همدوشی کرد یک چیزهایی هست که باید تصمیم گرفت و توجه کرد الان ملاحظه بفرمایید رشت فرودگاه ندارد بندر پهلوی فرودگاه ندارد بوشهر و زاهدان فرودگاه ندارد (مهندس اردبیلی- تبریز ندارد) تبریز را که عرض کردم بندرعباس فرودگاه ندارد اینجا یک موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد و تکمیل بشود بنده اگر اینجا با کمال خجلت عرض کنم که عمارت فرودگاه تهران پایتخت کشور شاهنشاهی نه سال است مجهز نیست و باور بفرمایید علاقه‌مندی شخص اعلیحضرت همایونی بود که به تیمسار اشتوداخ سرلشگر اشتوداخ فرمودند کاری بکنید که به رئیس جمهور ایتالیا و اعلیحضرت ملک فیصل پادشاه عراق که می‌آیند لااقل در این عمارت باز بشود و در این عمارت وارد بشوند همه‌اش می‌گویند فروردین همه‌اش وعده می‌دهند آقایان ما باید توجه مخصوص به موضوع هواپیمایی بکنیم و این فرودگاه‌ها را مجهز بکنیم چندین فروند طیاره‌های چهار موتوره و چند جت برای هواپیمایی داخلی بخریم فرودگاه‌های ما مجهز باشد آن فرودگاه‌های اصلی قابلیت پرواز و نشستن هواپیماهای جت داشته باشد و آن فرودگاه‌های درجه دوم هم لااقل طیارات چهار موتوره بتواند بنشینند و اگر بخواهند اینها را با این بودجه‌ها و درآمدهای عادی تهیه کنند ممکن است اما آمدیم سر اصل لایحه بنده این عوارضی که وضع کرده‌اند به موجب این لایحه پیشنهادی برای طیاره‌هایی که به ایران آمد و رفت می‌کنند مقایسه کردم دیدم نسبت به عوارضی که در ممالک اروپایی می‌گیرند ثلث است و نسبت به عوارضی که در ممالک خاورمیانه می‌گیرند نصف است بنده حرفی ندارم وقتی که عوارض کم بود طیارات تشویق می‌شوند می‌آیند به فرودگاه‌های ما می‌نشینند و ما انتظار داریم از دولت در ظرف شش ماه یک برنامه وسیعی برای ازدیاد هواپیماها و برای ساختن فرودگاه‌های مجهز بین‌المللی و طبق آخرین سیستم تهیه کنند
نایب‌رئیس- آقای مخبر
مخبر- (مهندس فروهر)- بنده خواستم به عنوان مخبر کمیسیون عریض مختصری برای روشن شدن مطلب خدمت همکاران محترم عرض کرده باشم موضوعی که جناب آقای خرازی اشاره فرمودند البته چون هواپیمایی یکی از رشته‌هایی است که در قسمت‌های بین‌المللی خیلی پیشرفت کرده و ما هم طبعاً باید از این جهت پیشرفت بکنیم و جلو برویم تردیدی نیست چه برای داخله کشور برای این که کشور ما کشوری است که طول راه‌ها زیاد است و برای رفتن با قطار کشور هنوز متأسفانه راه‌هایی نداریم که به خوبی بتوانیم از اتومبیل استفاده کنیم موضوعی است که به علت نداشتن مجوز قانونی تا به حال یک عوایدی در جیب دولت نیامده پس این لایحه ربطی با توسعه هواپیمایی کشوری ندارد مقصود این است که یک عوارضی به دست بیاید و یک عوایدی به خزانه دولت وارد شود که طبیعتاً اگر گشایشی حاصل شود بر اعتبارات هواپیمایی هم به همان نسبت اضافه خواهد شد از لحاظ این موضوع بنده برای این که آقایان روشن شوند عرض می‌کنم که الان چهار فرودگاه بین‌المللی به وسیله مهندسین مشاور از طرف سازمان برنامه در دست ساختمان است و از طرفی سازمان برنامه مشغول ساختن قسمتی از فرودگاه مهرآباد است که برای فرود آمدن طیاره‌های سنگین جت قابل استفاده باشد و فرودگاه آبادان این چهار فرودگاه بین‌المللی جز برنامه مهندسین سازمان برنامه و خود سازمان برنامه است بنابراین از این لحاظ یک توفیقی به دست آمده است ساختمان فرودگاه مهرآباد که می‌فرمایید به علل شلوغی‌هایی که از چند سال پیش در مملکت پیش آمده بود طبعاً معوق مانده بود و تا مهر ماه سال آتیه و شاید تا فروردین سال آتیه دائر خواهد شد این است که بنده خواستم تمنا کنم با توجه به این موضوع که توسعه مهرآباد در دست است برای دادن مجوز قانونی به دولت آقایان در تصویب این لایحه تسریع بفرمایید (صحیح است)
نایب‌رئیس- آقای ارباب
ارباب- در عین حال که اظهارات همکار محترم جناب آقای خرازی به مورد و به جاست ولی یک توجه را باید داشت کشور ایران خیلی پهناورتر از کشورهایی که مقایسه می‌شود می‌باشد و در کشور ایران دو سالی بیش نیست که آرامش حاصل شده و به کارهای کشور پرداخته می‌شود البته در این کشور وسیع کارهای زیادی هست اقدامات مفیدی شده است و راجع به فرودگاه‌ها هم چون به صورت اساسی ساخته می‌شود خیلی زود قابل انجام برای همه نیست همین فرودگاه مهرآباد را مهندسین مشاور و پیمانکار شش ماه زودتر از موعد قرارداد تحویب می‌دهند در نهایت جدیت و فعالیت پیشرفت می‌کند اما بعضی تبعیضات در این مملکت هست که هنوز دولت توجه شایسته نکرده است مثلاً همان بندرعباسی که اشاره کردند و مقصود تصدیع بنده هم همین است اولاً راه ندارد جناب آقای خسرو هدایت صورت راه‌هایی که جز و برنامه است امروز پشت همین تریبون قرائت کردند اسمی از راه کرمان و بندرعباس نبود حالا این که راه زمین است اما راه هوایی آن هم متأسفانه وزارت راه اداره هواپیمایی کشوری اینها مسامحه کردند به خاطر دارم سال گذشته در همین ماه اعلیحضرت همایونی در فرودگاه طبیعی و دیمی بندرعباس که شش فرسنگ از شهر دور است از وزیر راه سؤال فرمودند مگر فرودگاه اینجا کی باید ساخته شود ایشان هم به عرض رساندند که یک ماه دیگر شروع می‌شود و هنوز هم شروع نشده (ابتهاج یک ماه نرسیده) این قولی است که به شخص اول مملکت دادند حالا به بنده و جنابعالی اگر قولی می‌دهند و اجرا نمی‌شود خیلی نباید گله کرد بعد از این جریان اخیر هم سازمان برنامه مجدداً خودش این کار را در دست گرفته و باز آقایان از نظر مقایسه باید از سازمان برنامه راضی بود برای این که دستگاه‌هایش دارد کار می‌کند موجبات ساختن فرودگاه بندرعباس فراهم شده است حالا همان اداره هواپیمایی اشکال می‌کند اخلال می‌کند که در شروع ساختمان باز باید تأخیر بشود همین جاست که عرض می‌کنم هماهنگی در دستگاه‌ها نیست و اگر این عیب هماهنگی را رفع کنیم کارها سریع‌تر پیش می‌رود در اینجا از تیمسار گیلان شاه رئیس ستاد هواپیمایی نظامی که اسمش نمی‌دانم چیست؟
(یکی از نمایندگان- همان صحیح است) بنده به نام مردم عقب افتاده جنوب تشکر می‌کنم زیرا یک سرویس‌هایی دایر کرده‌اند برای کسان نظامی‌ها و خود نظامی‌ها و خانواده‌های نظامی و اکثر ساکنین این نواحی یک بستگی به نظامی‌ها دارند از نظامی‌ها کرایه هم نمی‌گیرند یا اگر بگیرند فقط به اندازه پول بنزین می‌گیرند
و وسیله شده‌اند که خیلی ار مرضای خطرناک را به واسطه سرعت رساندن به مرکز از مرگ نجات داده‌اند و همین طور در کرمان و بندرعباس شیراز شاید به تبریز که من نمی‌دانم آقایان بهتر می‌دانند همه جا دارند کمک می‌کنند این یک دستگاهی است که الان مفید به حال مردم است و بیش از همه دستگاه‌های ارتباطی دارد به مردم خدمت می‌کند بنده از پشت این تریبون بار دیگر تشکر می‌کنم یکی دیگر البته اینجا مورد دارد که من تقاضا کنم نماینده دولت توجه کند معاون محترم وزارت راه هم توجه کنند اگر یک هواپیمایی خارجی قرار شد برای یک مدت طولانی در داخله کشور ما پرواز بکند این باید پرچمش پرچم ایران باشد پرچم آن کشور که در آن کشور پرواز می‌کرده نباید نصب باشد روی طیاره‌ای که برای یک ماه دو ماهه شش ماهه یک سال در اجاره مؤسسات داخلی است و چنین هواپیمایی بنده می‌دانم که در اختیار کنسرسیوم هست و بایستی به آن تذکر داد که با پرچم کشور ایران پرواز کند دیگر تصحیح نمی‌دهم (احسنت).
نایب رئیس- آقای ابتهاج موافقید یا مخالف (ابتهاج- مخالفم) بفرمایید.
ابتهاج- عوارضی که وزارت راه برای هواپیمایی پیشنهاد کرده‌اند سال‌هاست گرفته می‌شود نه تنها سابق به صورت تصویب‌نامه بود و فعلاً این را می‌خواهند به شکل قانون در بیاورند البته مقدارش هم جزئی است و زیاد هم نیست و حقش هم این است که همین طور باشد برای این که ما می‌خواهیم تشویق بکنیم که هواپیمای بیشتری به ایران بیاید بعضی از آقایان ضمن این که می‌فرمودند که در ایران ما فرودگاه نداریم عقیده داشتند که بهترین فرودگاه ایران همان فرودگاه تهران است در صورتی که به عقیده بنده فرودگاه تهران هم ناقص است نه عمارت دارد نه باند پروازش به اندازه کافی است این را متأسفم به آقایان عرض کنم که تا یکی دو سال دیگر که هواپیماهای جدید هواپیماهای بزرگ ایران به زمین بنشینند و از قرار معلوم میلیون‌ها خرج ساختن این فرودگاه‌ها خواهد شد که اگر از حالا شروع بکنیم تا دو سال دیگر که هواپیماها تکمیل می‌شوند قادر نخواهند بود که در تهران فرود بیایند ملاحظه فرمودید یک عمارت هواپیمایی که در فرودگاه شروع شده الان شش سال است که تمام نمی‌شود (مهندس اردبیلی- هشت سال است) شاید هشت سال به فرمایش آقا بنده عقیده‌ام بر این است که حالا صلاح نیست که این عوارض فرودگاهی برود بالا به جای ای لامعاله نصف از عرایضم را که برای آسفالت خیابان‌ها می‌گیریم این را اختصاص به ساختن فرودگاه‌ها بدهیم برای مثال عرض می‌کنم تمام راه‌های گیلان سیصد کیلومتر نیست ولی الان قریب بیست سال است که ما عوارض آسفالت می‌گیریم از بنزین اگر در آنجا سالی ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر راه را آسفالت کرده بودند تمام راه‌ها آسفالت شده بود. دو فرودگاه به صورت ظاهر در گیلان هست یکی در بندر پهلوی یک فرودگاه طبیعی است که متعلق به آقای در یک به یکی است که متأسفانه در وزارت راه مورد محبت وزارتخانه واقع نشده است یکی هم رشت است که آن هم با همت شهرداری رشت ساخته شده است بنده تعصبی ندارم که این فرودگاه آنجا باشد یا جای دیگر ولی تمام آقایان نمایندگان شمال خیال می‌کنم متفق‌الرأی هستند که اگر در قله کوه ماسوله هم فروگاه داشته باشیم بد نیست چون راه که نمی‌توانیم درست کنیم لااقل در ایام زمستان بتوانیم به حوزه انتخابی خودمان برویم عرض دیگر بنده هم در تأیید فرمایش جناب آقای مهدی ارباب این است که این هواپیمای خارجی که الان در تهران برای کنسرسیوم پرواز می‌کند بر خلاف نص صریح ماده ۹ قانون مصوب ۱۸ تیرماه ۱۳۲۸ است که در اینجا برای هواپیمایی حق ندارد در داخله ایران بدون پرچم ایران یا بدون نمره ایرانی پرواز کند در صورتی که این هواپیما همان هواپیمایی است که متأسفانه آقای نخست‌وزیر ترجیح دادند به هواپیمای ایرانی و با آن خواستند تشریف ببرند و از وسط راه برگشتند و بنده هم مخالفم از این جهت است ولی اگر وزارت راه وعده می‌دهند اینها را اصلاح کنند بنده مخالفتم را پس می‌گیریم (زنگنه- وعده که خیلی می‌دهند این را هم می‌دهند)
نایب رئیس- چون کس دیگری در کلیات اجازه صحبت نخواسته است رأی می‌گیریم به ورود در مواد آقایانی که با ورود در مواد لایحه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۱۱- معرفی آقای مزینی به معاونت وزارت فرهنگ به وسیله آقای وزیر فرهنگ
نایب رئیس- آقای وزیر فرهنگ فرمایشی داشتید؟
وزیر فرهنگ- چون آقای یزدان‌فر معاونت پارلمانی وزارت فرهنگ بر حسب دعوت دولت آمریکا و انگلستان برای بازدید مؤسسات فرهنگی این دو کشور برای چند ماه مسافرت کرده‌اند به این جهت بنده با کسب اجازه آقایان نمایندگان محترم آقای رضا مزینی را که از نمایندگان عالیقدر وزارت فرهنگ هستند به سمت معاون پارلمانی وزارت فرهنگ معرفی می‌کنم (مبارک است)
۱۲- بقیه شور اول گزارش کمیسیون دارایی راجع به عوارض فرود و توقف هواپیماها
نایب رئیس- ماده اول قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱- عوارض مربوط به هواپیمایی به شرح زیر تصویب می‌شود.
الف- برای صدور گواهینامه ثبت و تابعیت هر هواپیما پانصد ریال (۵۰۰)
ب- برای گواهینامه قابلیت پرواز هواپیما هشتصد ریال (۸۰۰) و برای تجدید آن هشتصد ریال (۸۰۰)
ج- برای صدور گواهینامه بیسیم هواپیما دویست ریال (۲۰۰) و تجدید آن دویست ریال (۲۰۰)
د- برای صدور گواهینامه دانشجوی خلبانی یا خلبان خصوصی صد ریال (۱۰۰) و برای تجدید آن پنجاه ریال (۵۰)
ه- برای صدور گواهینامه خلبان بازرگانی آموزگار خلبانی، خلبان سرویس حمل و نقل هوایی هوانوردی مکانیسین هواپیمایی متصدی بیسیم هواپیمایی متصدی تنظیم عبور و مرور هواپیمایی هواشناسی دویست ریال (۲۰۰) و برای تجدید هر یک از آنها صد ریال (۱۰۰)
و- برای ثبت اختیارات جدید در هر یک از گواهینامههای مذکور در بندهای ب- ج- د- ه که به وسیله کشورهای بیگانه صادر شده باشد صد ریال (۱۰۰)
ز- برای صدور اجازه‌نامه استفاده از یک فرودگاه خصوصی پانصد ریال (۵۰۰) و برای تجدید آن دویست ریال (۲۰۰)
ط- برای هر دفعه فرود آمدن هواپیمایی که از خارجه به ایران وارد می‌شود نسبت به هر یک صد کیلوگرم وزن حداکثر هواپیما که در گواهینامه قابلیت پرواز آن تعیین شده دو ریال (۲)
تبصره ۱- هواپیماهای خارجی موضوع این بند در صورتی که از چند فرودگاه کشوری در داخل ایران استفاده کنند برای هر فرود و توقف و سایر عوارض مقرر را باید بپردازند.
تبصره ۲- فرودهایی که به منظور آزمایش پس از اولین فرود هواپیما در یک فرودگاه کشوری صورت می‌گیرد مشمول مقررات این بند و تبصره آن نخواهد بود.
ی- برای استفاده از وسایل روشنایی یک فرودگاه کشوری جهت فرود آمدن هواپیماهایی که از خارجه به ایران وارد می‌شود و یا بلند شدن هواپیمایی که به خارجه عزیمت می‌نماید هر دفعه نسبت به هر یک صد کیلوگرم وزن حداکثر هواپیما که در گواهینامه قابلیت پرواز آن تعیین شده دو ریال.
ک- برای نگهداری هواپیمایی که از خارجه به ایران وارد شده و در یک فرودگاه کشوری در هوای آزاد خارج از آشیانه توقف بنماید برای شش ساعت اول توقف معاف از هر گونه پرداخت و برای بیش از این مدت تا ۲۴ ساعت از قرار ده دینار (۱۰) نسبت به هر متر مربع از زمین اشغال شده وقتی علیهذا (در محاسبه طول و عرض هواپیما در نظر گرفته می‌شود)
نایب رئیس- چون نسبت به ماده یک اظهارنظر نشده است لذا ماده ۲ قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۲- هواپیماهای زیر از پرداخت عوارض مذکور در بندهای ط – ی طبق ماده ۱ معاف می‌باشند.
الف- هواپیماهای متعلق به دولت اعم از نظامی و غیرنظامی مادامی که برای خدمات عمومی و بدون قصد انتفاع به کار می‌رود و همچنین هواپیماهای حامل مهمانان دولت ج. هواپیماهای متعلق به رؤسای کشورهای خارجی
د- هواپیماهای نمایندگان سیاسی دول خارجی در ایران به شرط معامله متقابله مادام که بدون قصد انتفاع به کار می‌رود
و- هواپیماهایی که بنا به تقاضا یا اجازه دولت ایران به منظور جستجو و نجات هواپیماهای مفقود در ایران پرواز می‌کنند مادامی که بدون قصد انتفاع به کار روند.
کلیه هواپیماهایی که بنا به تقاضا و یا اجازه دولت ایران برای کمک در امور سمپاشی و مبارزه با آفات نباتی و غیره در ایران پرواز می‌کنند مادامی که بدون قصد انتفاع به کار روند.
نایب رئیس- تبصره‌ای پیشنهاد شده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
اینجانب پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به ماده ۲ اضافه می‌شود.
تبصره- به استثنای هواپیماهای موضوع بند (ج) و (د) و (و) کلیه هواپیماهای خارجی دیگر که در ایران اجازه پرواز تحصیل می‌نمایند نمره و مشخصات خارجی خود را تبدیل به نمره و مشخصات ایرانی نمایند. ابتهاج
نایب رئیس- ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳- اداره کل هواپیمایی کشوری می‌تواند ساختمان‌ها و اراضی و وسایل مورد احتیاج هواپیماها را که متعلق به آن اداره می‌باشد به نرخ عادله و با تصویب وزارت راه به اجازه واگذار و عواید آن را به حساب درآمد عمومی کشور وصول و تحویل خزانه‌داری کل نماید.
نایب رئیس- چون نسبت به ماده سوم اظهاری نشده ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۴- از تاریخ تصویب این قانون هر نوع عوارض دیگری راجع به هواپیمایی کشوری ملغی می‌شود.
نایب رئیس- چون نسبت به ماده ۴ اظهاری نشده ماده ۵ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۵- وزارت راه و وزارت دارایی مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
نایب رئیس- برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۱۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه دهم آذر ماه دستور لایحه فروش اموال ورثه اسمعیل قشقایی و سایر لوایح مربوطه
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی- عماد تربتی