مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۷ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۶
جلسه۱۶۶
صورت مشروح روزیکشنبه۲۶شهرالمکرم۱۳۲۸
مجلس دوساعت قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد
صورت مجلس روزشنبه(۲۵)رامعاضدالملک قرائت نمودند
غائبین جلسه آقایان قوام الاسلام .نوبری.حاجی میرزاآقا.صدیق حضرت .آقاسیدمحمرضاآقا.آقاسیدعلی آقا.بدون اجازه آقامشیرالدوله.باعذرآقای کزازی بااجازه غائب بودندآقایان سرداراسعد.صنیع الدوله.آقاشیخ محمدحسین یزدی.معتمدالتجار.معین الرعایا.دهخدا.بوقت مقرره حاضرنشده اندآقایان حاج مصدق الممالک.حاج میرزازین العابدین مریض بودند.
رئیس_درباب صورت مجلس اگرملاحظه هست بفرمائید
وکیل التجار_بنده میخواستم عرض کنم که عرایض بنده دیروزفقط تقاضای همراهی نبود بنده عرض کردم که مجلس جدابایداظهارهمراهی کندکه بعدازتفتیش وقتیکه معلوم شدکسی در
اداره خلافی کرده باشدمجازات داده شودوعلاوه هم عرض کردم که نماینده که درادارات خدمت مینمایدیاباید ازعضویت مجلس مقدس شورای ملی استعفابدهدیااینکه ازآن کارهایی که دارداستعفانمایدصریحادیروزعرض کردم که بایدمجلس شورای ملی مابه اینکارخاتمه بدهندوهیچ ابدادرصورت مجلس نوشته نشده است
عزالملک_آقای وکیل التجارمیفرمایدکسانی که دروزارتخانه هاکاردارندخوب است یاازنمایندگی مجلس استعفابدهندیااینکه ازکارهای آن اداره استعفابدهند وبه اینطورشایدخودوکلاهم برایشان مشتبه شودوگمان کنم که چهل نفرازوکلادروزارتخانه هاکاردارندخوب است اسم ببرندکه رفع این توهم بشودوآنهاهم تکلیفشان رابدانندکه اگردروزارتخانه هاکاردارندوبایددرآنجاکاربکنند ازنمایندگی استعفابدهندیااینکه اگردرادارات کاری ندارنددفاع نمایند.
کاشف_این مذاکراتی که آقایان میفرمایندبه نظربنده راجع بشخص وکیل الرعایااست وگمان نمکنم که مقصودکس دیگرباشدبرای اینکه غیرازایشان رابنده سراغ ندارم که هم عضومجلس باشدوهم دروزارتخنهاکارداشته باشندواگرغیرازایشان راسراغ دارندبفرمایندکه مامسبوق شویم
رئیس_دیروز درباب مطلبی که دراومذاکره کردیم راجع به دوهزارتومان اعتباری بودکه معاون وزارت اوقاف خواسته بودندبرای اداره اوقاف مذاکره زیادشدولی چون بالاخره عده برای اخذرای کافی نبودرای گرفته نشدوحالاچون مذاکرات درآن باب زیادشده است .
ثانیاداخل درمذاکرات آن نمیشویم(جمعی اظهارکردندمذاکره دراینخصوص کافی نشدوهرچه مذاکره شدخارج ازموضوع بود)
رئیس_دیگرداخل درمذاکره نمیشویم رای میگیریم بااوراق یاردمیکنندیاقبول هرکس اعتقادنداردردمیکند برای یک مسئله مختصری ازیک روزبیشتراخذمجلس رانمیشودصبرکنیم
آقاحاج شیخ الرئیس_ میخواستم ازمعاون وزارت علوم وفوائدعامه یاازمخبراستکشاف کنم که آیادرمقابل این پولی که حالادولت برای این اداره میدهدیعنی اگرمجلس تصویب کندتصورمنفعتی هم شده است برای دولت یعنی بعدازآنیکه این اداره اوقاف خیلی مرتب نشدبریا آینده فایده خواهدداشت یاخیریعنی اگربعدازکه این اداره مرتب شودکه انشاءالله اسباب این بشودکه هروقفی بع مصرف خودصرف شودکه حالاضرراورامتحمل شویم چونکه بنده نمیدانم رای نخواهم دادوآیادرآینده هیچ درآمدی وانتفاعی برای دولت ملاحظه شده است که دراین موضوع صرف شودیاخیرچونکه بنده این مطلب راندانم رای نخواهم داد
معاون_این سئوالی که فرمودندبنده الساعه چه جواب عرض کنم اینکه تصورمیفرمایندکه اداره اوقاف بعدازاین هم فایده نخواهدداشت اینطورنیست البته اسبابهایی که برای پیشرفت اداره اوقاف لازم است تهیه شودفایده خواهدداشت_ فایده اداره اوقاف برحسب دستورالعملهایی که ازطرف مجلس مقدس داده شده است والبته اگربرحسب آن اختیارات این اداره اقدام بکندفایده خواهدداشت ولی فایده هم بردوقسم است یکی آنست که مستقیماراجع بدولت باشدالبته امروزاین فایده راندارداگرفایده که راجع بامورونظم اداره مملکت وکارهای عامه است البته درضمن تشکیل این اداره آن فوائدخواهدداشت واگربهمان ترتیبی که گفته شده ونوشته شده است عمل شودشایدبرای مردم فوائدزایدداشته باشد واطمینان میدهم که هرساعتی که این اداره آن طوری که دائرشوداداره شدالبته همانطوری که عرض کردم فوایدش خیلی است ولی اینکه الساعه که این دوهزارتومان راخواسته ایم یافرداباذاءآن یک فایده داشته باشداینرابنده نمیتوانم تایک ماده دیگرش عرض کنم که فایده خواهدداشت واین مبلغ که خواسته شده است فیلابرای اینست که این اداره باقی باشدتاکم کم آن چیزهائی که لازم است فراهم شودوشعبات آن بولایات کشیده شودوبعدازاینکه مرتب شدوآنطوری که بایداداره شوداداره شدومعنی اداره ازاوحاصل شدالبته آن فوائدی که ازاومنتظرین خواهیم دیدوحالا آقایان چون رای خواهند دارد بنده این دو کلمه را لازم میدانم عرض کنم که این رای که میدهید عبارت از این خواهد بود که این اداره باشد یا نباشد اگر رای ندهید از فردا بکلی این اعضائیکه شش هفت ماه است مجانی برای دولت کارکرده اند متفرق خواهد شد برای اینکه کسانیکه هفت ماه به امید حقوق خدمت کرده اندو حتی در دو ماه آخر بنده آنها را به وعده و وعید نگاه داشتم و هرساعتی که مایوس شوند از اینکه به آنها همراهی نخواهد شد بکلی مایوس میشوند و دیگر حاضر نخواهند شد دیگر بسته به رای مجلس است هرطوری که مقتضی میدانند اختیار دارند و در هر صورت چنانچه نمی خواهند این اداره باشد برای این چند ماهه که حاضر بوده اند باید چیزی منظور بشود که به ایشان بدهند .
عزالملک _ بطوریکه دیروز عرض کردم و در این خصوص اظهار عقیده نکرده ام و حالا هم اظهار عقیده نمیکنم که تصویب شود یا نشود ولی عرص میکنم در یک جلسه که بنده بوده ام در کمیسیون بودجه تقریبا به اکثریت ۱۵ _ ۱۶ نفر این لایحه رد شد و بعد از آن که در جلسه رد شد و دیگر کیمسیون حق نداد که ثانیا آنرا مطرح مذاکره قرار بدهد و تصویب نماید و حالا اگر میخواهید رای بگیرید به عقیده بنده باید به رای اولیه کمیسیون رای بگیرید .
رئیس _ آنچه اینجا نوشته شده است دیگر ما تکلیفی غیر از آن نداریم برای اینکه ما می بینیم که یک راپورتی آمده است و دیروز هم اینجا مدتی در آن باب مذاکره کرده ایم حالا رای میگیریم چنانچه این اعتبار را تصویب میکنند که داده میشود و الا رد میشود . کسانیکه موافقند به این راپورت که این اعتبار داده شود ورقه سفید بیندازند . ( اوراق رای اخذ شده آقای حاجی میرزا رضا خان استخراج نموده نتیجه به قرار ذیل اعلام شد )
معاضدالملک _ عده حضار ( ۷۴ ) ورقه سفید ( ۳۵ ) ورقه آبی ( ۲۴ ) امتناء ( ۱۵ )
کسانیکه تصریح کرده اند معزز الملک _ دکتر امیرخان _ لسان الحکماء _ بهجت _ آقا میرزا داود خان _ کاشف _ حاجی فاتح الملک _ فهیم الملک _ ذکاء الملک _ آقا سید جلیل _ منتصر السلطان _ آقا میرزا ابراهیم خان _ ابوالقاسم میرزا _ آقا میرزا احمد _ صدر العلما _ تربیت _ آقا شیخ مهدی _ هاشم میرزا _ آقا شیخ غلامحسین _ حاج سید ابراهیم _ اقا میرزا مرتضی قلیخان _ دکتر علیخان _ حاج میرزا ر ضا خان _ موتمن الملک _ سلیمان میرزا _ آقا شیخ ابراهیم _ وحید الملک _ معین الرعایا _ حسن علی خان _ اردبیلی _ موئتمد التجار _ ضیاء الممالک _ حاجی سید نصراله _ آقاشیخ رضا
کسانیکه رد کرده اند ادیب التجار _ وکیل التجار _ حاج آقا _ ممتاز الدوله _ عزالملک _ متین السلطنه _ ناصر الاسلام _ حاج میرزا زین العابدین قمی _ معاضدالسلطنه _ حاج محمد کریمخان _ آقا سید محمد باقر_ ادیب _ حاج شیخ علی _ آقای شیخ علی شیرازی _ حاج مصدق الممالک _ آقا میرزا محمد صادق _ آقا محمد بروجردی _ حاج دکتر رضا خان _آقا عبدالحسین _ مستشار الدوله _ دکتر حیدر میرزا _ حاج شیخ اسداله _ حاج عز الممالک _ ا فتخارالواعظین
رئیس _ نتیجه بدست نیامد امروز دیگر در این خصوص مذاکره نمی کنیم و میگذاریم برای جلسه دیگر راپورت شعبه پنجم که که شعبه بریاست آقای موئتمن الملک منعقد شده بجای آقای صنیع الدوله که از عضویت کمیسیون بودجه استعفاء داده آقای آقامیرزا ابراهیم قمی را باکثریت ۶ رای از ۹ رای به عضویت آن کمیسیون انتخاب نمود نیز راپورت کمیسیون پست و تلگراف قرائت شد که در خصوص معادن (گوگرد و نمک وغیره در جنوب ایران به چند کمپانی جهت اجازه امتیاز گرفتن بتوسط وزارت فوائد عامه لوایح پیشنهاد بمجلس مقدس نموده بودند در کمیسیون مذاکره شد و چون حاج معین ادعا مینمود که جزائر مزبوره د راجاره من است لحاضا ایشان با تمام اسناد مربوط به امتیاز و اجازه به کمیسیون دعوت شدند چندین جلسه با حضور وزیر فوائد عامه به اسناد ایشان مراجعه و مداقه شده و تفضیل آنها از قرار ذیل است
(۱) فرمانی بود که مشعر بود بر واگذاری معادن کل سرخ از طرف دولت به حاج ناخدا علی بوشهری در تاریخ ذیقعده (۱۳۰۷ )
(۲ ) فرمانی دولتی که معادن گل سرخ را ده ساله از قرار مبلغ ۱۲۰۰۰ تومان در سال به ملک التجار بندرعباس داده اند تاریخ اوی این (۱۳۱۲ )
(۳) ورقه انتقال نامه که ورثه ملک التجار بندر عباس آقا محمد شریف نام در سنه ۱۳۱۴ حقوق امتیازنامه خود را به حاجی معین التجار بوشهری واگذار نمود
(۴) فرمان امتیازی که دولت بموجب آن امتیاز معادن گل سرخ و غیره را به آداشم و مالکم تجار مسیحی واگذار نموده تاریخ رجب ۱۳۱۴ در حاشیه همان فرمان در تاریخ ۱۱ محرم ۱۳۱۷ از طرف دولت به مهر مرحوم میرزا محسن خان مشرالدوله وزیر امور خارجی بطلان امتیاز تجار مسیحی را تصریح و امتیاز حاجی معین التجار را تصدیق نموده و سفارت انگلیس نیز امضاء نموده که حاجی معین التجار خسارت تجار مسیحی راداده وحقوق آنها باطل شده است
(۵) مراسم مرحوم
امین الدوله صدر اعظم بسفارت انگلیس در باب تصدیق حکمیت راجع به حقانیت معین التجار و بطلان امتیاز تجار مسیحی
( ۶ ) فرمان دولتی شهر رمضان ۱۳۱۵ راجع به حقانیت و ایفای امتیاز معادن خلیج فارس برای حاجی معین التجار از زمان اجاره سابق و بطلان فرمان دولتی که به تجار مسیحی داده شده بود
( ۷) فرمان دولتی به تاریخ شهر رجب ۱۳۲۲ که امتیاز معادن مزبور را بدون مدت به حاجی معین التجار و قراردادهای سابقه را تصدیق میکند .
(۸) دست خط شاهنشاه مرحوم مظفرالدین شاه طالب سرا به ولیعهد به تاریخ ایلان ایل ۱۳۲۳ درتائید و تقویت فرمان ۱۳۲۲ و نیز حاجی معین التجار در کمیسیون اظهار نمودند که من بموجب فرمان و دستخط اخی که در دست دارم محق هستم للکن هر قرار عمومی که دولت د رکار معادن بدهد منهم تابع آنقرارداد خواهم بود _ ثانیا کسانیکه مایل به قبول اجاره این معادن هستندخوبست دولت مقرر فرماید معادن بنادر خلیج فار س بطور کمپانی شرکت دایر شود و سرمایه تقسیم به اسهام شود که این اشخاص یا هر کسیکه خواسته باشد قبول سهم و شرکتی نماید آزاد باشد _ ثانیا نظر به مقدمات چندین ساله و زحماتی که در طول مدت در آبادانی و حفظ این بنادر نموده ام البته حق تقدم من د رمجلس تصدیق خواهد شد و معهذا حاضرم که بهر طور عدل و انصاف اقتضاء و حکم نماید تابع و مطیع باشم نظریات کمیسیون در خصوص اسناد حاجی معین التجار در حقانیت و عدم آن از قرار ذیل است بعد از فرمان پادشاهی که در سنه ۱۳۱۵ صادره شده و اجاره ده ساله حاجی معین التجار را که شروعش از سال ۱۳۱۳ بوده است بموجب فرمان ملک التجار بندر عباس که ورثه او شرعا متقل نموده است تاکید مینماید اوراقیکه بعد از آن فرمان حجت خود میداند اعضاء کمیسیون در تصدیق آن آنها رای ندارند چنانچه ملاحظه میشود قبل از ختم مدت اجاره فرمانی صادر نموده اند در سنه۱۳۲۲ توضیح آنکه چون مدت اجاره و امتیاز حاجی معین االتجار منقضی نشده بود این فرمان صادر میشود که از این تاریخ و مابعدبنادر خلیخ فارس کماکان در تصرف مشارالیه بوده سالیانه همان ۱۴۴۰۰ تومان را بدولت بپردازد و دستخط هم که در سنه ۱۳۲۲ صادر شده فرمان مزبور و معدلول آن را تاکید نموده و حاجی معین التجار نظر به کلیه ما بعدها که در فرمان است و عبارت تغییر ناپذیر که در دستخط است اجازه امتیاز خودرا ابدی فرض مینماید و کمیسیون نمیتواند یک اجازه ابدی را تصویب و آن فرمان و دستخط را که سنه ۱۳۲۲ و سنه ۱۳۲۳ منقضی و تصرفات حاج معین التجار از آن به بعد به موجب سنداست . کمیسیون مورخ ۹ ربیع الثانی ۱۳۲۸ با حضور جناب وزیر ماله و جناب وزیر فوائد عامه و چند نفر دیگر از نمایندگان تشکیل شد و اوراق و اسناد را کاملا ملاحظه نموده رای اخیر کمیسیون و وکلای محترم اینطور قرار گرفت که چون حاجی معین التجار سندی ندارد که حقانیت ایشان رامدلل نماید واین معادن جنوب هم از قانون کلیه معادن مستثنی است و تقریبا حکم خالصه و معدن فیروزه را داردچون مکشوف بوده و خرج استخراج از معدن و کیسه نمودن خاک را و هم به انبار و از انبار به کشتی کلیه صدی هشت خرج برمیدارد یعنی از یکصد هزار تومان خاک ۹۲۰۰۰ تومان نفع میبرده است لهذا اجاره دادن را هم مناسب نداتسته بهتر اینست که خود دولت معادن خلیج فارس را تصرف نماید و به توسط مامورین در جزایر و بنادر به هر نوع که صلاح میدانند اقدام نماید حالابسته به رای مجلس است .
حاج سید ابراهیم _ درمسئله بنادر و معادن بنادر شرح حال هردو مفصلا نوشته شده و حاج معین التجار هم یک کتابی در اینخصوص چاپ کرده است و همچنین راپورت وزرا ء را که مخالف راپورت کمیسیون است چاپ کرده اند و داده اند به بنده چند اشکال در اینجا دارم یکی اینکه آنرا از وظیفه کمیسیون نمیدانم چرا برای اینکه برمی گردد به اینکه آیا این مدت که در فرمان قید شده مدلول آنرا باطل میکنند یا باطل نمیکنند اگر فرمان باطل شد که باید دولت تصرف کند والا باید در تصرف متصرف اولی باشد یعنی باید در تصرف حاج معین التجار باشد و اینکه کلمه ( مابعدها ) یالفظ ( ابدی ) سبب بطلان فرمان باشد اغلب از فرمانها باطل خواهد شد برای اینکه این لفظ در اغلب از آنها هست و در هر صورت عقیده ام اینست که این راجع به جلسه خود وزراء است و از وظیفه کیمسیون نیست که تصدیق یا رد کند این یکی و یکی دیگر اینست که بر فرض که وظیفه کیمسیون باشد کمیسیون در اینجا تصدیق ابدیت فرمان نکرده است نهایت اینست که ابدیت آنرا اشکال کرده است برای اینکه میگوید کمیسیون نمی تواند ابدیت ملک فرمان راتصدیق کند یعنی خود فرمان جعلی نیست والا اگر بگویند جعلی است آنوقت اصل فرمان باطل میشود پس از آنکه این اجاره ابدی را نمی تواند تصدیق کند معلوم میشودکه خود فرمان را تصدیق میکند ولی ابدیت آنر نمیکند و اینهم یک امر مشکلی نیست برای اینکه این یک چیز کلی است که باید دید اگر یک فرمان ابدی صادر شود باطل است یا باطل نیست و در فرمان اولی کمیسیون نوشته است که از بابت آنها رای نداده و اینرا بنده نفهمیدم برای اینکه اگر ساختگی و باطل است که البته باید حکم کند به بطلان و اگر باطل نیست باید حکم کند به صحت و عدم صحت معنی ندارد یاباید بگوید که این معادن را دولت باید اداره کند یا اینکه حاجی معین التجار نصفش را از برای دولت و نصفش رااز برای خودش اداره کند اگر چنین رای میداد بهتر بود واینطور بعقیده بند صحیح نیست و همچنین در باب راپورتی که داده است وزراء به شکل دیگر راپورت داده اند و کمیسیون به شکل دیگر راپورت داده است وزراء اینطور راپورت داده اند که ( ۱۵۰ هزار تومان حاج معین التجار بدولت بدهد و از برای خود دولت آنرا اداره کند یعنی نصف برای دولت و نصف دیگر را برای خودش اداره کند که خرج آن نصفه را هم خودش از عهده براید و یا اینکه ۱۵۰ هزار تومان به حاجی معین داده شود و اسباب و آلاتی که دارد به تصرف دولت باشد حالا کمیسیون طوری دیگر اظهار عقیده کرده است عقیده بنده در ا ین خصوص اینست که این مطلب برگردد به جلسه هیئت وزراء و در آنجا مذاکره شده باحضور هیئت وزرا قراریکه مبنی بر تراضی باشد در این خصوص بدهد چرا برای اینکه کمیسیون حکم بطلان فرمان نکرده است و از طرف دیگر هم از مدت امتیاز مقداری باقی است پس باید به تراضی یک قراری در این باب صادر شود برای اینکه هم در راپورت وزراء و هرم در راپورت کمیسیون صرفه دولت را ملاحظه کرده اند پس لازم است که دراین خصوص یک قرار صحیحی داده شود ودیگر اینکه از قراریکه شنیده ایم می گویند در دو فرسخی طهران معدن نقره است و روزی صد نفر در آنجا کار میکنند چرا آنرا دائر نمیکنند و بنده میخواستم از آقای معاون وزارت فوائد عامه اینرا سئوال کنم که آیا همچومعدنی است در دو فرسخی طهران و اصل دارد یا اینکه نیست واگر هست در دائر کردن او شده است یا خیر .
منتصر السلطان _ اینکه آقای حاج سید ابراهیم در خصوص کلمه << ابدی >> فرمودند در فرمان که لفظ ابدی نیز فقط اشاره که شده است در فرمانیکه حاج معین التجار تکیه گاه و سند خودشان قرار داده اند ومستمسک آن کلمه ( بابعدها ) هستند چنانچه د رتمام قوانین این کلمه نوشته میشد حتی در قوانین حکام هم ذکر میشد که از هذا سنه و ما بعد ها حقوقات و مالیات دایوانی آنجارا عاید دارم . چون حکومت آنها را آنجا هم با خود حاجی معین بوده و مالیات آنجا را می گرفته اند و می پرداخته اند بتفضیل که خود حاجی معین التجار در کتابچه که چاپ کرده است نوشه است و در آنجا هم دو سه سطری کمیسیون توضیح داده است و آن دو سه سطر را بنده میخوانم تاخاطر نمایندگان مسبوق شودو در خصوص لفظ ابدی هم بعدازآنکه فرمان راملاحظه کرده اندهمین خاواهدشدکه اینطورنیست وآن توضیح اینست که میخوانم توضیح که چون مدت اجاره وامتیازحاج معین التجار مقتضی شده بوداین فرمان صادرمیشودکه ازاین تاریخ ومابعدهامعادن بنادرخلیج فارس کماکان درتصرف مشارالیه بوده سالیانه همان (۱۴۴۰۰)تومان رابدولت بپردازددستخطی هم همین قسم تاکیدبراین بودکه خطاب بولیعهدبودودرآن همینطور نوشته شده است که مطلقا بهیچوجه من الوجوه حکام دخل وتصرفی درامورآنجانداشته ونخواهندداشت ووصول مالیات ونظم وترتیب مجل مزبوره یاحاجی معین التجاراست پس برای اینکه حکومت آنجاهاراهم باوواگذارکرده بودندکلمه ومابعدهارادرآنجاذکر کرده اندوالادرفرمان نه لفظ ابدی است نه اجاره بادی است ونه اینکه مدتی درآنجاذکرشده است درسنه۱۳۱۲این معادن رادولت اجاره داده به ملک التجاری که باودادندوبهمین قسمی که درراپورت ذکرشده که (ارشم)و(ملکم)آمدندبرای خودشان امتیازگرفتندولی حاجی معین التجارمدلل کردکه قبل ازوقت امتیازآنجارابه ملک التجارداده اندومشیرالدوله مرحوم شیخ محسنخان وامین الدوله نشستنددرسفارت انگلیس وحقانیت اوثابت شداین بودکه درحاشیه این فرمان بطلان امتیازتجارمسیحی
راتصدیق نمودندودرسنه۱۳۲۲مجددافرمان صادرگرددودرانجانه مدت ونه تاریخ ونه ابدیت آنجاذکرکرده است ونه چنین لعنتی درآنجانوشته شده است هیچ ازاین قبودات درآنجاذکرنشده است این بودکه هیئت وزراءراکمیسیون دعوت نمود وهم چنین وزیرپست وتلگراف آنزمان وحالیه راوچندجلسه دراینخصوص مذاکره شدوبالاخره کمیسیون اظهارنمود که اگر رای کمیسیون رابخواهنددراینباب بدهندهیچوقت کمیسیون نمیتواندتصوربکنددرحق یک زیدی وبگویدکه ابدی باشدحالااگرمجلس میخواهدملاحظه خدمات وزحمتا حاج معین التجاررابکندبایدترتیبی که وزراءمیدانند پیشنها د کنند تا تصویب شود.
وکیل التجار_یک سمت ازراپورت کمیسیون این است که گویایک مختصرایرادی شده است که چراقبل ازانقضای مدت اجاره یک فرمان دیگری صادرشده است اینرابنده هیچ ایرادتصورنمیکنم برای اینکه این مملکت ونه خلاف عادت جاریه هیچ مملکتی نیست که یک کسی که محلی رااجاره کردخ است قبل ازاینکه مستعفی شودبرودبرای اینکه تکلیف آتیه اش معین شودآن اجاره راتاکیدتجدیدکندامااینکه دربابت ابدی فرمان گفتندصحیح است بنده هم هیچوقت فرمان ابدی راتصویب نمیکنم وچون آن فرمان راندیده ام این عبارت هم اینجاناقص نوشته شده است نمیتوانم قبول کنم که آن فرمان ابدی است واین یه مسئله است که گمان نمیکنم مابه النزاع باشدبجهت اینکه باآن ترتیبی که میگویندوازقراریکه خودحاجی معین التجاردرکتابچه خودش نوشته است اقتضای یک اجازه بادی رانکرده است فقط گفته است که اگرقراری درباب سایرمعادن بخواهندبدهندمن حاضرم بهرقرارکه بگذارندواگریک اضافه هم بخواهند من حاضرم بدهم وچون دراجاره من بوده است آنهارااداره نمایم که رعایت زحمات سابقه من هم شده باشدوگمان نمیکنم که اینجایک مسئله مابه النزاعی باشدبجهت اینکه کمیسیون ابدیت آن فرمان راتصدیق نکرده وآقایان هم همینطورتصویب نمیکنندمثل اینکه بنده هم شخصاهیچوقت یک معدن ویک محلی راتصویب نمیکنم اما ابدا در تصرف یک نفر باشد ولی سزاوار نمیدانم که دولت ما امروزه بخل کند برای این که اگر صورت عمل کرد این چند مدت را بما میدادند آنوقت می توانسیتم بدانیمت هک چطور زحمات کشیده اند و با اینکه میدانم که این اجاره هر چه هستن در دست یکنفر ایرانی است بنده صلاح نمی دانم که اینقدر ما سخت و دقیق شویم و در هر صورت آنچه عقیده شخی خودم است اینست که مجلس شورای ملی این فرمان یا این نوشتخاتی را که از طرف دولت حاجی معین دارد تصور کنند که چیزی است که در دست دیگری است یعنی تبعیض نکنند باری اینکه ما نباید با یک عده یک طور رفتار کنیم و با یک عده طور دیگر و وقتی که یک چیزی در دست ایرانی واقع شده بطور دیگر نگاه کنیم بلگه بنده عرض میکنم که در این گونه موارد ما باید بیشتر همراهی کنیم که اسباب امیدواری آنها بشود و بعد از این با کمال شوق و امیدواری داخل شوند بکار های بزرگ از قبیل استخراج معادن و ساختم کارحانجات و مسای رژیزها که اسباب آبادی مملکت بشود برای اینکه این راهمه میدانید که ثروت درمملکت باید دست اهل مملکت باشد و هر قدر اهل مملکت بتوانند زحمت بکشند و ثروت خود را زیاد کنند در حقیقت مال همان مملکت است واین مسئله را خواستم پیشنهاد کنم که اساسا ما این ملاحظه را باید داشته باشیم که اگر یک چیزی د ردست یکنفر ایرانی باشد ما او را بملاحظه این که ایرانی است هر حکمی را که می خواهیم باو نکنیم بلکه تا یک اندازه از او ملاحظه کنیم باین جهت عقیده بنده در این خصوص این است که این مطلب را دو مرتبه برگردانید و یک قراری ه م که ملاحظه صرفه دولت وهم حفظ حقوق سابقه حاجت معین التجار و رحمات سابقه اش شدته باشد بدهند ولی در اینت کتابچه که چاپ شده است یک چیزی دارد که خیلی اسباب تعجب شده بود و کمیسیون در باب آن اظهاری نکرده فقط یک رای داده بست که خوبست دولت این معدن را بعد از این خودش دائر کند و تصویب آنرا واگذار کرده است و برای مجلس و آن این شکایاتی است که میکنند حالا صحیح است یا غلط نیمدانم اگر صحیح است چطور شده است که چیزی را که کسی زحمت کشیده و بموجب چند ماده قانون اساسی حق اوست چطور از ید او خارج کرده اند واین را چطور میشود تصدیق کرد و اگر نباشد که بگوئیم تمام هستی یک نفر مال دولت است آیا نبایدعدلیه یا مرکزی که دیوان عدالت مملکت است حکم کند وبدون آن آیا تصرفات و فروش او باید برای مجلس شورای ملی باشد این را باید دید که چطور شده این طور جزئیات را ماهمیشه صرف نظر میکنیم و هیچ ملاحظه نمی کنیم که این اتفاقات است کته مردم را بکلی از مامتنفر کرده است چرا برای این که می بینید برای این که رائی داده باشیم یا حق یا باطل (( اگر چه مجلس شورای ملی باکثریت چیزی را که بالاست تصویب نمیکند ولی عرض میکنم که چطور میشود که یکنفر بمیل و اراده شخصی خود میرودتصرف در مال یکنفر و دارائی هستنی مردم میکند اینها چیزهائی است که در ممالک دور و دراز واقع میشود مردم نمیدانند علت آن چه بوده و کسی نمیداند که مجلس رای نداده است مثلا اگر در کرمان بکسی تعدی میکنند یا جای دیگر آنها نمیدانند که کسانیکه تعدی میکنند دشمن مشورطه اند و واقعا دشمن اساسی عدل و مساوات هستند و اینتها هستند که میروند بحقوق مردم نعدی میکنند که چون مشروطه شده است این تعدیلات میشود چون میبینیم که نوشتجات میرسد از کرمان که مردم میگویند راضی هستیم بطاعو ن و با بمیریم و از شر اوضاع امروزه خلاص شویم و هییچ کسی نیستکه بگوید چرا اینجور موضوعها را عقب نمیکنند بنده عرض میکنم که باید دانست که این ترتیبات از چیست واز کیست که اینکارها را میکنید واز برای چه میکنید و اگر کسی بیاید و بگوید که من میروم از فلان جا صد هزار یا دویست هزار تومان پول برای شما تهیه میکنم هیچ نباید راضی باشیم و اینرا غنیمتی برای خودمان قرار بدهیم برای اینکه ما هرچه بخواهیم از اول صحت می خواهیم پس خوبست یک قدری بیشتر مجلس شورای ملی توجه باینطور کار ها بکند حالا اختصاص باین یک مورد ندارد کلیه عرض میکنم که با ید مجلس شورای ملی خیلی دقت بکند و ملتفت باشدکهه از اشخاصیکه در دارائی مردم تصرف می کنند و تعدیات بحقوق آنها میکنند جلوگیری شود تا اینکه اسباب تنفر مردم از این ساس فراهم نشود .
منتصر السلطان _ اینجا دو قسم مذاکره شد یکی تقریبا راجع به وزرای سابق بو که تکلیف بنده یعنی حق هر نماینده است که از وزرای سابق دفاع کند که حکمی را که کرده اند خبط نکرده اند یکی هم در باب ضیط معادن است که می خواهند ببینند که آیا دولت میتوانهد اداره کند بهتر از یک نفر دیگز یا بهتر ازکمپانی یا اینکه نمیتواند البته میتواند برای اینکه این صورت عایدی این مدت سات که خود دولت اداره کرده است و بموجب کتابچه که خوددولت اداره کرده است و بموجب کتابچه که خود حاجی معین التجار طبعو توزیع کرده است ۹ ر ۱۷۸۳۷ در اداره گمرک جنوب از برای معادن جنوب خرج کرده است و ( ۴۰۰۰) تن از قرا رتنی دولیره و دو شلینک و نیم خرجش شده یعنی صدی شش کمتر خرج کرده است و چیزی راکه حاجی معین التحار از برا ی ما صورت بدهد خیلی باعث تمجید است ادارات دولت ما امروزه خیلی صحیح است مثل قدیم ودوره استبداد نیست که رسیدگی نکنند خیلی خیلی صحیح کارمیکنیم اما در باب وزراء سابق که تکذیب کرده اند وزیر مالیه و وزیر فوائدعامه سابق دعوت شده آمدند در کمسیون وبعد از مذاکره زیاد بعلاوه ( ۹ ) نفر عضو کمیسیون یک هیئتی هم از نمایندگان که در آنجا موجود بودند ثابت شد که از سنه ۱۳۲۳ اگر چه حاجی معین التجار دخالت در امر معادن کرده اند ولی بدون اساس و سند و بیجهت بوده است و حقوق مسلمه بیچاره مردم را برده و خورده اند و ما که برای یک اداره اوقافی که ۲۰۰۰ تومان تصویب نمیکنیم می آییم اینجا و رضا هستیم که منافع یک معادنی را یکنفر ابدا لاباد ببرد بخورد بنده عرض میکنم این معادن حکم خالصه جات دولتی را دارد مثل خالصجات اطراف طهران که کمپانی آنها را اجاره کرده است ونباید گفت که چون مالی دیوانی است و ابداله هر شاه میتواند واگذار کند دولت بهر کس میلی هست مالش رامیتواند بدهد ولی امروز صلاح میداند که خودش اداره کند یک مهندس هلندی می آورد و خودش کار میکند سه سال اول سالی سیصد هزار تومان دخل میدهد و بعد دخلش میرسد به جائیکه کم کم از یک کرور متجاوز میشود پس در اینصورت برای چه ما اینتجا بنشینیم و بگوئیم ادارات ما درست نیست صحیح نیست برای اینکه امروز ادارات گمرک که ما منظم است یعنی تمام ادرات دولت ایران نسبت
بسابق منظم تروبهتراست اینراخواستم دفاع کنم ازوزارت سابق که بآنهاثابت شده است که ازسنه ۱۳۲۳به این طرف بدون جهت حاجی معین التجاردخالت کرده است دراین معادن این بودکه تلگراف کردندبه اداره گمرک درآنجاحاجی معین التجاردخالت نکندوآن اداره هم بدین جهت دخالت نکرده انداین بودکه عرض کردم
معاون وزارت فوائدعامه_چنانچه ازتفسیرراپورت کمیسیون معلوم شداین لایحه دردوسه ماه به کلاسه چهارماه قبل پیشنهادشد.لی به همین ملاحظاتی که عجالتامذاکراتش میشودورای آنوقت مصلحت میدانستندکه این مسئله دوباره رجوع شودبکمیسیون که یک فکری بکندو یک ترتیبی برای اینکاردبدهدکه تمام اطرافش ملاحظه شوداین بودکه اینکارراهم کردندراپورتی هم دراین باب داده شددر این رساله که حاج معین التجارچاپ کرده است وزارت فوائدآن وقت هم حاشیه آنراامضاءکرده است ولی این که آنوقت اظهارنشدوتابحال این راپورت آنجابوده است ونیامدبمجلس جهتش این بودکه وزرای سابق تغییرکردندوبنده چون موقتاداخل اینکاربودم همچوتقاضاکردم که راپورتی که درمجلس قرائت میشودقبلابه هیئت وزرای حالیه ارائه شود که آنهاهم باتجدیدنظری بکندودراینخصوص ملاحظات خودشانرابکنندوهرچه که دراین باب نظرات آنهابمجلس اظهار شودوبدبختانه این مسئله واقع شده چندین مرتبه هم بنده خواهش کردم اینمسئله رایک وقتی راکه بکنندبواسطه بعضی کاهای فوری که داشتندنتوانستندحالااگرمجلس تصویب میکندبازراجع شودباینکه وزراءوکابینه حالیه هم دراینباب درست دقت بکندواطراف مسئله راخوب ببینندوراپورت سابق راهم بخوانندوخودشان هم اگرنظریاتی دارندتجدید نظرنموده که تمام اطراف ملاحظه شده باشد
رئیس_پس دوباره رجوع میکنیم که هیئت وزراءترتیب آخری رادوباره پیشنهادکنند
منتصرالسلطان_پس دراینصورت خوب است به کمیسیون رجوع شودکه درکمیسیون باحضوروزراءمذاکره شودوباراپورت مجلس نیاید
ارباب کیخسرو_اصلابنده نمیفهمم گفتگوبرسرچیست زیرادرقانون اساسی بموجب اصل۱۶و۲۷و۲۸قوای ثلاثه راازهم مجزامیکنندودرمحاکمه ابدافرقی نیست زیرابین اینکه گرگان دولت یاکیان دیگرطرف باشند فعلابرسراین معامله نزاع است لذابایدبرودبه عدلیه محاکمه شودبعدازآنکه معین شدحق بادولت است آنوقت درصورتی که دولت بخواهددرثانی امتیازآنراواگذاردبه مجلس بیایدوالی الان نمیدانم به چه عنوان این مسئله به مجلس آمده است (بعضی اظهارکردندصحیح است)
وکیل التجار_بنده هم عرض کردم که بعدازاینکه اینهارادولت اداره کرده است نفهمیدم که چه کرده است والامقصوددیگری نداشتیم درصورتی که خودمان میگوئیم بایددراینخصوص محاکمه شودپس قبل ازمحاکمه نه خودمان نه وزراءهیچکدام حق نداشتیم که متصرفاتی راازتصرف کسی خارج بکنیم تااینکه محاکمه شودوخیانت دولت ثابت شود
منتصرالسلطان_اینکه درمسئله عدلیه فرمودنداینراجع بکارعدلیه نیست برای اینکه این یک کاریست که شخصی بموجب قانون فرمانی اظهاری که میکندبایدبیایددرکمیسیون که حل وعقدآن بشودکارعدلیه نیست وامادرمسئله اینکه اظهارفرمودندکه اینکارراهیچکس نمیتواندازدست کسی خارج بکنداینکاریک کارقانونی نبوده است بطوری که عرض کردم درسنه ۱۳۲۳مدت آن قراردادمنقضی میشودواینکه تابحال ازاونگرفته اندهم دلیل این نمیشودکه مابعدازاین نتوانستیم ازاوخارج کنیم چنانچه ازباب معدن نفت وچشمه های جنوب بایستی دوهزارتومان سالیانه کمپانی بدولت بدهد(۹)سال است که بواسطه این هرج ومرج وانقلابات آن دوره کمپانی نداده وزارت مالیه درگرفتن غفلت کرده است مالیه وزیرامورخارجه مالیه ازاین مطلب مسبوق شده وبعهده گرفته است که این هیجده هزارتومان رااز کمپانی بگیرددرصورتی که درسنه ۱۳۲۳اجازه این باطل شده است چطورمیشودآنراگذاشت ازمیان برود
ارباب کیخسرو_ بنده بمصداق قانون اساسی جداعرض میکنم که اینمسئله هیچ ربطی بمجلس وکمیسیون ندارداین مسئله ایست منازه فیها وابدامربوط بمجلس نمیباشدزیرامجلس جای محاکمه نیست وکمیسیون برای محاکمه معین نشده است کمیسیون راجعه که درآن ملاحظات خودرابنمایندوخلاصه نظریات ورای خودرابمجلس راپورت بدهندلیکن اینجامسئله مسئله مرفعه ایست زیرامعین التجارمیگویدحق من است دولت میگویدنیست دردعاوی هم هرکس طرف باشدهیچ فرقی نداردهرگاه مجلس ودولت بخواهدبرای اینکه خودش طرف است فرق بگذاردومحاکمه نشودمردم حق اعتراض وایراددارندبنده عرض میکنم درمقابل قانون هیچ فرقی نبایدگذاشت چه دولت طرف باشدیاعدنی بیچاره همانطورکه یک بیچاره بایدقانونا عمل کندارگان دولت هم بدون تفاوت متساوین بایدمطیع قانون باشد
رئیس_درهرصورت دیگرمذاکره دراینخصوص جایزنیست حالاکه آقای معاون وزارت فوائدعامه تقاضاکرده اندبرمیگرددبجلسه هیئت وزراءوهروقت یک پیشنهادثانوی ازطرف دولت نشدآنوقت مذاکره کنیم حالاچونکه دردستورمجلس چیزی نیست گمان میکنم ازمطالبی که مهم است میتوانیم جزءدستوربگذاریم وازآن جمله قانون تشکیلات عدلیه که طبع وتوزیع شده است آقایان هم ملاحظه کرده اندمیشودجزءدستورقرابدهیم اگرمخالفی نیست داخل میشویم درشورکلی قانون تشکیلات عدلیه
حاج سیدابراهیم_ چون نمایندگان نمیدانستندکه این قانون امروزخوانده میشودتازگی درآن ملاحظات خودراشایدنکرده باشندبالنتیجه گمان میکنم که مطالب جزئی راکه برای روزهای یکشنبه قرارداده بودیدخوب است امروزمذاکره کنیم وقانون تشکیلات عدلیه رابرای سه شنبه وپنجشنبه بگذاریم
دکترعلیخان_یک سئوالی کرده بودم ازآقای وزیرپست وتلگراف درخصوص مستخدمین نظمیه هیچ معلوم نشدآن سئوال چه شدحالااگرممکن است جواب بدهنداجازه بفرمائیدسئوال خودم راعرض کنم.
موتمن الملک_بنده هم میخواستم همین تقاضارابکنم مسئله تشکیلات عدلیه است چون مهم است ودرست آنرامطالعه نکرده ایم اگرممکن است که یک چندروزی آنراعقب نیندازیدخیلی بهتراست
محمدهشم میرزا_چون درهفته قبل روزیکشنبه قراربودمسئله کمپانی خالصه مذاکره شودوبعدبواسطه اینکه عده کافی نبودماندوقرارشدمجلس برای روزدیگرکه عده کافی باشدمطرح شودحالااگرممکن است آنرامطرح شورقراربدهندبرای اینکه آن یک مطالبی میشودکه مطالعه لازم داشته باشدوهمه مسبوق هستند.
کاشف_آنروزی که بناشدیکروزبرعده جلسات مجلس اضافه شودبجهت کارهای متفرقه وامتیازی بودبه مجلس آمده ومعوق مانده بودوآنروزرامعین کردندکه آنکارها وآن امتیازات ازمجلس بگذرد وبنده خیلی مدت است که میبینم یک امتیازچرم سازی وصابون سازی بمجلس آمده وچندین مرتبه درآن مذاکره شده است وبرگشته است بکمیسیون وهنوزنتیجه آن معلوم نیست این یک مطلب راخوب است امروزازمجلس بگذرانیم واگربایدردشودردکنیم.
رئیس_ازقرارمعلوم درقانون تشکیلات عدلیه آقایان یکقدری میخواهندمطالعه کنندحالااگرمسئله امتیاز چرم سازی وصابون سازی مذاکره شودممکن است.
وکیل التجار_دیروزمذاکره درامتیازچرم سازی وصابون پزی درکمیسیون تمام شده است ولی نمیدانم راپورت طبع وتوزیع شده است یاخیراگرطبع وتوزیع نشده است ممکن است مطرح مذاکره قرارداد.
رئیس_ازقرارمعلوم این راپورت طبع وتوزیع نشده است ازامتیازات دیگری که بوده است امتیاز طلاشوئی کوه زراست آنراهم میتوان جزء دستورقرارداد.
حسنعلی خان_بنده میخواستم عرض کنم اینکه آقای دکترعلیخان گفتندکه راجع به مستخدمین نظمیه ازآقای وزیرپست وتلگراف سئوالی کرده بودم به بنده مشتبهه شداگریک همچوسئوالی میکندبایدازوزارت داخله بکنند.
افتخار الواعظین _ روز قبل که دستور مجلس را معین میکنند از برای اینست که اذهان آقایان نمایندگان مسبوق باشد و در لوایحی که جزء دستور است نظریات بکنند و با خودشان بیاوردن از برا ی اینکه مطرح شور شودر و چییزیکه امروز در دستو گذاشته شده بود یکی همین راپورت فوائد عامه بود در باب همین معادن و بنادریک هم قانون تشکیلات عدلیه بودو بنده هم عرض میکنم چون قانون تشکیلا دو شور در آن خواهد شد و در مرتبه اول رای گرفته نخواهد شد و سایر مطالب که فرمودند در دستور بگذاریم مسبوق نبوده ایم که مطرح شود والاهمراه می آوردیم به اینجهت بنده استدعا میکنم اگر ممکن نیست که امتیاز چرمسازی مطرح شود خوبست همین قانون تشکیلات مطرح شود برای اینکه همه ماها قانون تشکیلات همراهمان است و این البته شور اول است واگر ملاحظاتی و نظریاتی باشد ممکن است که در شور دویم آنرا پیشنهاد کنم .
حاج آقا _ بنده هیچ تصور نمیکنم که یکروزی که کار آنرا در سایر کارهای دورهها ی پارلمانی از حیث زیادی کار ترجیح میدهم اینجا بنشینیم و واقعا متحیر بشویم و در خصوص دستور مذاکره کنیم که داخل چه مذاکره شویم و بخواهیم کار پیدا کنیم و تصور میکنم در آن چیزهائی که سابقا از طرف هیئت رئیسه پیشنهاد شده بود خصوصا همین مطلبی که گفته شد اگر ما امروز در مجلس مشغول امتیاز طلاشوئی شویم واقعا مثل راپورت کمیسیون فوائد عامه است که آمد بمجلس واز وظیفه مجلس خارج بود اینهم یک چیزی است امروز ما مشغول خواندن او میشویم در صورتیکه خیلی محل گفتگو در خارج است و واقعا امروز هم وظیفه ما نیست که داخل بشویم و در شور طلاشوئی کوه زر برای اینکه ما کار لازمتر از این داریم خصوصا همین لوایح قانونیکه طبع وتوزیع شده است و حاضر داریم من تصور میکنم که ما مسلکمان را امروز اینطور قرار بدهیم که هیچ داخل در مذاکرات نشویم مگر کارهای مهم اساسی که بدرد این مملکت می خورد . با اینکه ما هزار کارهای لازم و از قوانین مهمه که داریم یکی همین قانون تشکیلات عدلیه است واینهم که گفتند یک جزء بر جلسات مجلس اضافه شود برای این بود که به این کار هم برسند .
دکتر علیخان _ بنده توضیحی دارم آقای حسنعلی خان چون به بنده ایراد کردند لازم است عرض کنم گفتند چرا این سئوال را از وزیر پست و تلگراف کردید چون علتش را هم در سئوال عرض کردم اگر ملاحظه کرده بودند این ایراد را نمیکردند چون که وزیر پست و تلگراف بودند که شخصا این مطلب را استرداد کردند باین جهت بنده از خود وزیر پست این مطلب را خواستم و الا میدانم که این مسئله نظمیه است و راجع به وزارت داخله است .
رئیس _ آقای وزیر پست و تلگراف پیشنهادی کردند خوانده میشود ( بمضمون ذیل قرائت شد )
چون حقوق اداری اجزاء تلگراف خانه خیلی کم و کافی نیست و چون بودجه سال آتیه که ترتیب شده حقوق اجزاء را بر حسب کار و درجه معین کرده مقرر شود وزارت مالیه مقرری دیوانی آنها را از حقوق اداری کسر ننموده هذالسنه ایت ایل را به آنها بدهند .
وزیر پست و تلگراف _ اگر اجازه میدهید چند کلمه توضیح میدهم که خاطر آقایان نمایندگان محترم مسبوق شود در سال گذشته نظر آقایان هم که بودجه چهار ماهه را آوردند و تقدیم مجلس کردند ولی آن بودجه چهارماهه یک وقتی به مجلس تقدیم شد که در حقیقت صورت حساب بود ورجوع کردند به کمیسیون بودجه که یک تجدید نظری در آن بکنند و بالاخره تصویب نمایند در کمیسیون بودجه هم بعداز عودتش تصویب گردید واغلب آن بودجه های چهار ماهه را نظر آقایان هست که بودجه هائی که از وزارت جنگ و وزارت داخله بود جدید نوشته شده بود در اغلب ادارات هم جدید تشکیل شده بود و بودجه کافی بود و در ضمن این بودجه ها هم مخارج چهارماهه وزارت پست و تلگراف هم به مجلس آمده بود بعد از دقت و غور سی و مختصر اصلاحی کمیسیون بودجه آنرا هم تصویب کرد و در ذیل همه بودجه ها قید کرده بودند که حقوق دیوانی که اجزاء دارند باید جزء حقوق اداری آنها محسوب شود و اگر حقوق کافی دارند موقتا مقطوع شود و اگر حقوق کافی ندارند جزء حقوق اداری آنها محسوب شود حالا اداره پست و تلگراف همه آقایان خودشان مسبوقند که اشخاصی که در این اداره هستند که از بیست سال تا سی سال خدمت میکنند و از هفت تومان تا هشت تومانت و ده تومان الی بیست تومان حقوق میگیرند چون همه تفاوت دارد دیگر لازم نیست که بنده تشریح کنم و بعضی از آنها هم از باب خدماتی که از اجداد آنها دیده اند یک مقداری حقوق وراثی هم دارند و هر کدام از اینها که در سال ۵۰ الی ۱۰۰ تومان حقوق دارند بعضی زیاد دارند یعنی در سال ۲۰۰ الی ۳۰۰ دارند که حالا که اجزاء این اداره رفته اند از وزارت مالیه حقوقشان را بگیرند آنها را گفته اند چون شما د راداره مستخدم هستید حقوقی ندارید و البته این بر اغلب آنها خیل شاق است مثل اینکه برنده هم تصدیق میکنم و گمان میکنم که خیلی از آقایان هم تصدیق بکنند که کسانیکه ۴۰ سال خدمت کرده اند و حالا ۱۰ تومان حقوق اداری دارند نمی شود گفت که آن سی تومان حقوق دیوانی را نگیرد و همان ماهی ده تومان را از اداره بگیرد این حقوق را وقتی باید قطع کرد که حقوق اداری آنها کافی باشد و به جهت توزیع و معاینه حقوق آنها را مفصلا بنویسیم و بنظر آقایان برسانم و الان هم مشغولم و امیدوارم همین چند روزه به مجلس بیاید که مقامهائی که معین شده است آنوقت که آن حقوق را دادند به این مقام ممکن است که این کار راکردوالا الان که حقو ق مقام قانونی از مجلس نگذشته است بعقیده بنده یکقدری ظلم میشود نسبت به اجزای پست و تلگراف که بگوئیم حقوق دیوانی خودتان را نگیرید حالا اگر مجلس اجازه بدهد خود کمیسیمون بودجه ممکن است که آنها هم تجدید نظر کنند و درضمن هم اشخاصی هستند که حقوق کافی ندارند آنها را امساله اجازه بدهند که قبوضشان حاشیه شود و حقوقشان پرداخته شود تا سال آینده که حقوق اداری د رحق آنها برقرار شود ممکن است بعضی از آقایان بگویند که حقوق آنها رازیاد کنید ولی بنده در خیرخواهی آنرا ضرر دولت میدانم حقوق دیوانی آنها اگر خیلی زیاد شود پنج شش هزار تومان زیادتر نخواهد شد ولی اگر بخواهیم برحسب مقام خودشان حقوق بدهیم خیلی زیادتر از آنها خواهد شد و البته منصفانه تصدیق خواهید کرد آنهائی را که بنده تصدیق میکنم در صورتیکه کمال دقت را بکنیم و هر کدام رابقدر استحقاق بگوئیم این حقوق کافی است یا کافی نیست مجلس به وزارت مالیه اجازه بدهد که امساله حقوق مرسومی آنها را بدهد تا بودجه همین چند روزه به مجلس بیاید .
رئیس _ این مسئله را خوبست رجوع کنیم به کمیسیون بودجه که بعد از نظریاتی که دارد رای خودش را در این باب اذهان نموده به مجلس راپورت بدهد .
آقا میرزا ابراهیم خان _ چون آقای وزیر پست و تلگراف در ضمن فرمایشات خودشان اظهار کردند که مقرری دیوانی اشخاص مقطوع باشد و حقوق اداری به آنها داده شود توضیحا عرض میکنم که مقرری اشخاص بهیچوجه مقطوع نخواهد شد و کما فی السابق بخرج منظور است نهایت از بابت حقوق اداری کسر خواهد شد وچنانچه نخواهد در اداره باشد و استخدام ننماید حقوق دیوانی خود را دریافت خواهد کرد .
رئیس _ حالا چند دقیقه تنفس است ( مجددا جلسه تشکیل شد و کابینه وزراء نیز تشریف آوردند )
کابینه وزراء از این قرار که عرض میکنم تشکیل شده است حضرت والا عین الدوله وزیر داخله _ حضرت والا فرمانفرما وزیر جنگ _ آقای محتشم السلطنه وزیر عدلیه _ آقای صنیع الدوله وزیر مالیه _ آقای نواب وزیر امور خارجه – وزیر علوم هم تاروز پنجشنبه معرفی خواهد شد و شاهزاده اسداله میزرا هم مثل سابق وزیر پست و تلگراف هستند .
رئیس _ امیدواریم که هیئت وزرای عظام که تازه معرفی شده اند آقای رئیس الوزراء با آن سرمایه تجارب و نیت حسنه که در ایشان ملاحظه کرده ایم معین فرمودند در صورتیکه از طرف مجلس شورای ملی هم آننطوریکه بنده شخصا اطمینان دارن و حس کرده ام کمال مساعدت را به کابینه خواهند داشت با این نیت بر ثباتی که برای مجلس شورای ملی نسبت به کابیه حاصل شده یک جد وافی و یک احتمال کاملی در تسهیل پیشرفت امور کابینه از هر حیث بشود یعینی اولا از حیث اینکه اسباب اجرای امور را از هر نوع برا ی آنها فراهم کنند که اسباب وضع قوانین مملکتی است و مساعدتهای
دیگری که لازم پیشرفت امورات بشودکامل ازاین کابینه جدیدحاصل نشوئکه امیدهای ملت که منظورنظرمجلس شورایملی است بزودی بحصول بپیونددبرای اطلاع آقایان وزرای عظام ونمایندگان محترم عرض میکنم آن کمیسیونی هم که برای نوشتن پروگرام وتعیین طریق مشی دولت بجهت اداره کردن امورمملکت معین ومنتخب شده بوددراین دو سه روزه باکمال جدمشغول کارشده اندیعنی آنکمیسیون که ۶نفربودوبعدازحس کردیم که این عده برای تعیین پروگرام که امرمهمی است کم است وچندروزقبل ۶نفربرآنهااضافه کردیم وواقعاًمجلس شورایملی درانتخاب اینکمیسیون مقصدبزرگی درنظرداشت که ازبدوانعقادمجلس بواسطه پیش آمدها مجال نکرده بودیاغفلت کرده بودکه پیشنهادی برای خودوپروگرام صحیحی برای هیئت دولت معین کرده که بچه طریق امورمملکت رابایداصلاح کردبعدازیکسال درضمن کارکردن تجربه برمامعلوم کردکه یک همچوپروگرامی لازم است یعنی اول بایدمابدانیم که بچه طریق بایداموراین مملکت رااداره کردوثانیاًچه کارهائی است که باعث پیشرفت اموراست وبایدباوبیشتراهمیت بدهیم البته یک مملکتی که درعالم تجددداخل میشودوروباصلاحات میگذاردخیلی ترتیبات لازم داردبسیارکارهاوانتظامات است که باقتضای حال مملکت بایدآنها رامقدم بربعضی اموردانست البته اقتضای مملکت چنین تصویب میکندکه بعضی اموررابربعضی مقدم بدارندوبعضی رااصلاحات فوری نمایندوبعضی رابرای آتیه بگذارندوآن اصلاحات فوریراهم بایدمعلوم کردالبته طریق مختلفه برای پیشرفت کارهست لکن تمام آن طرق آناًفراهم نیست پس بایدبدانیم که امروزچه میخواهیم ,بکنیم وچه بایدبکنیم واین اصولی است که مجلس شورای ملی ملتفت شده وبایداتخاذکردبعدازاینکه این مطالب معلوم شدیک همچوکمیسیونی که فعلامرکب از۱۲نفراست معین شدوفعلااعضاءباکمال جدیت مشغول کارهستندحتی عده جلسات کمیسیون راباندازه قرارداده اندکه زائدبرآن ممکن نیست مقصوداین بودکه خاطروزرای نظام ونمایندگان محترم رااطمینان بدهم که آنکمیسیون جداًمشغول کاراست وامیدوارم که درهمین چندروزه نتایج صحیحه ازآن بگیریم ودرهمین مجلس ارائه بشوداسباب خوشنودی عموم وپیشرفت اموربشود(عموم نمایندگان تصدیق نمودند)
(پس ازآن آقای رئیس جلسه آتیه رابروزسه شنبه ودستورآنرابقرارذیل اعلام نمودند)
راپورت کمیسیون بودجه راجع بمردآباد.راپورت کمیسیون عدلیه راجع بقانون تشکیلات عدلیه راپورت کمیسیون داخله راجع به تقاضای انجمنهای ایالتی وولایتی درخصوص مخارج اساسیه (مجلس تقریباًیکساعت ازشب گذشته ختم شد)