مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ مهر ۱۳۰۹ نشست ۱۵۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ مهر ۱۳۰۹ نشست ۱۵۱
دوره هفتم تقنینیه
جلسه ۱۵۱
مُذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ششم مهرماه ۱۳۰۹ ( (۵ جمادی‌الاولی ۱۳۴۹)
مجلس یک ساعت و یک ربع قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید
[۱ـ تصویب صورت مجلس]
صورت مجلس روز پنجشنبه سوم مهرماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
ضیاء ـ بنده را دیرآمده بی‌اجازه نوشته‌اند در صورتیکه بنده قبلاً از مقام محترم ریاست کسب اجازه کرده بودم استدعا می‌کن اصلاح بفرمایند.
رئیس ـ مراجعه می‌کنیم اصلاح می‌شود آقای فهیمی
فهیمی ـ بطوری که در صورت مجلس قرائت شد کلمه بالسویه که از پیشنهاد بنده راجع به شهریه ورثه مودت بود از قلم افتاده بنده پیشنهاد کرده بودم که (بالسویه) مابین آن سه نفر تقسیم شود لهذا خواهش می‌کنم اصلاح شود.
رئیس ـ اصلاح می‌شود در صورت مجلس دیگر نظری نیست؟
جمعی از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ صورت مجلس تصویب شد.
[۲ـ تصویب سه فقره مرخصی]
رئیس ـ سه فقره خبر از کمیسیون عرایض رسیده است قرائت می‌شود:
مرخصی آقای قوام
نمایندة محترم آقای قوام تقاضای یک ماه و بیست و چهار روز مرخصی به قرار شرح ذیل نموده‌اند یکماهه فروردین ۱۳۰۹ بیست و چهار روز از ۲۵ خرداد لغایت ۱۸ تیرماه ۱۳۰۹ و حقوق کلیه این مدت را تخصیص به مریضخانه حضرت عبدالعظیم با نظارت مؤسسه شیر و خورشید سرخ داده‌اند.
جمعی از نمایندگان ـ مخالفی نیست.
رئیس ـ رأی می‌گیریم به مرخصی آقای قوام موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. خبر دیگر قرائت می‌شود.
مرخصی آقازاده سبزواری
نمایندة محترم آقای آقازاده سبزواری تقاضای بیست و چهار روز مرخصی از تاریخ ششم تیرماه ۱۳۰۹ نموده‌اند و کلیه حقوق این مدت را تخصیص به مریضخانه حضرت عبدالعظیم داده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس ـ آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. خبر دیگر.
مرخصی آقای دکتر سنگ
نمایندة محترم آقای دکتر سنگ تقاضای بیست و پنج روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و بیست و پنج تومان از حقوق این مدت را تخصیص به مریضخانه حضرت عبدالعظیم داده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس ـ مخالفی نیست؟
جمعی از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. آقای وزیر مالیه فرمایشی دارید؟
[۳ـ معرفی معاون وزارت مالیه]
وزیر مالیه (آقای تقی‌زاده)ـ اولاً می‌خواستم آقای سیاح را که معاون هم بوده‌اند به سمت معاونت وزارت مالیه به مجلس مقدس معرفی نمایم ثانیاً تقاضا کنم چند لایحه که در مجلس است یکی دوتاشان فوری است آنها را التفاف بفرمایند مقدم بدارند که کارش تمام شود چون راجع به اعزام محصلین است
رئیس ـ اشکالی در قبول این دستور نیست؟ (نمایندگان ـ خیر) خبر کمیسیون معارف شور اول راجع به محصلین علمی و عملی راهآهن مطرح است.
[۴ـ شور اول لایحه اعزام محصلین راهآهن]
خبر کمیسیون معارف
کمیسیون معارف لایحه نمره ۴۳۹۲ دولت را راجع به کسری محصلین راهآهن و معادن با حضور نمایندة دولت تحت شور و مطالعه قرار داده و ماده واحده را به طریق ذیل تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به وزارت طرق و شوارع اجازه می‌دهد کسری محصلین فنون علمی و عملی راهآهن و معادن را از بین محصلین ایرانی که قسمتی از تحصیلات خود را در خارجه نموده و قسمت دیگر باقی است و یا از فارغ‌التحصیل‌های مدارس فنی داخله انتخاب نماید
رئیس ـ ماده واحده مطرح است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ بنده همیشه آرزویم این است که
روزبروز مملکت ایران رو به ترقی برود تمام وسائل نقلیه‌اش وسائل ارتباطیه‌اش استخراج معادن کارخانجاتش صنایعش فلاحتش رو به ترقی برود و گمان نمی‌کنم هیچ احدی در ایران برخلاف این عقیده باشد و امیدواریم که این عقیده بزودی و کاملاً عملی شود چیزی که هست در این خط آهن بنده مکرر عرض کردم باز هم عرض می‌کنم از همان اول شروع مذاکره‌اش بنده با این وضعیات و ترتیباتش مخالف بودم حالا هم مخالفم به جهت اینکه می‌بینیم این خط آهن که کشیده شده یا می‌شود یا یکقدری شده معلوم می‌شود در این مملکت هیچ بدرد نمی‌خورد یک قسمت از آن که در جنوب باشد تقریباً هفده کرور خرج آن شده است شانزده کرور فرانسویها پیشنهاد مرمت و اصلاح آن را کرده‌اند آن قسمت شمالیش هم شاید همین طریق باشد بنده باز هم می‌گویم از ضرر هرچه برگردد منفعت است حالا سی و دو سه کرور خرج شده یکقدری دست نگهداریم این پولی که می‌خواهیم خرج راهآهن بی‌نتیجه بکنیم رأی بدهد مجلس که از طرف دولت به مصارف لازمتری برسد. این خط آهن فرضاً از جنوب به شمال از شمال به جنوب تمام ساخته شد بعد از ساخته‌شدن تازه هیچ بار ما نداریم که بار آن کنیم از آنطرف خرج اداری آن در سال چندین میلیون می‌شود این خرج اداری را از کجا بیاوریم خرج تعمیرات آن را همه ساله از کجا بیاوریم بنده به این نظریات با کلیه این خط آهنی که اینجا کشیده شده مخالفم و عرایض خودم را امروز در اینجا عرض می‌کنم هرچند بسیاری از آقایانی که از بنده بصیرترند دلتنگ بشوند از این عرض بنده ولی بعد از ده سال بیست سال توجه خواهند فرمود که بنده بی‌مأخذ این عرایض را عرض نکرده‌ام پول این مملکت را که از مردم گرفته که هر یک سیر قندی تقریباً این روزها قریب سه شاهی مالیات برمی‌دارد و باید مملکت رو به ترقی برود آنوقت خرج این خط آهن می‌شود این راهآهن تمام این پولها را می‌خورد دست آخر هم هیچ بدرد نمی‌خورد حالا باید یک فکری کنیم که بهتر از این خط آهن باشد بنده عقیده‌ام این است اولاً باید ما یک چیزهائی در مملکت تهیه کنیم که با خط آهن حمل کنیم بعد خط آهن بکشیم این در قسمت دوم مخصوصاً با این اتومبیل‌ها خط آهن در ایران و بلکه در تمام دنیا خط آهن صرفه ندارد. در هر مملکتی هم که هست یا به ضرر آن مملکت تمام می‌شود و خرج و دخلش تکافو نمی‌کند که مجبورند نگاهداری کنند یا اینکه عنقریب جمع خواهند کرد. به این ملاحظه بنده با این ترتیبات مخالفم و امیدوارم دولت هم یک توجه عمیقانه بکند و غبطه نخورد از برای این پولی که خرج شده خوب یک وقت هر کسی در دنیا یک کاری می‌کند بی‌نتیجه می‌ماند حالا همین سی و سه کرور که خرج شده برای ما کافی است زیاده بر این راضی نشویم که پول به مصرف این راه‌آهنی که بنظر بنده بی‌مصرف است برسد.
کفیل وزارت طرق و شوارع ـ تصور می‌کنم که آقا به یک مناسبت خیلی بعیدی از این مطلب استفاده فرمودند که در باب راهآهن فرمایشاتی بفرمایند والا این اندازه‌ها ارتباطی نداشت به مسئله شانزده کرور سی و دو کرور راهآهن جنوب و شمال ارتباط خیلی جزئی داشت قانونی است که از این مجلس گذشته است که دولت تا سه سال هر سال بیست نفر بفرستد به خارجه که یک فن مخصوصی را یاد بگیرند که آن فنون یا فنی که مربوط به راهآهن و ذوب‌آهن و معادن و غیره است و ذوب‌آهن که خیلی به آن علاقمند هستید آن هم هست و آنها را سال به سال فرستادند همین امسال هم فرستادند بیست و دو نفر که دو نفرش از پارسال و دو نفرش از امسال مانده است هیجده نفر تهیه شده و چهار نفر از مسابقه بدست نیامده حالا یا باید بفرمائید لازم نیست این چهار نفر را بفرستید یا اینکه مباحثه شود در اینکه همه را از خارجه انتخاب کنید یا همه را از مدارس داخله والا اینکه فی حد ذاته راهآهن در آنجا شروع‌کردن صلاح باشد یا راه‌انداختن آن صلاح باشد یا تکمیلش صلاح باشد این یک مسئله‌ای است که در موقع دیگری باید بحث شود ولی در هر فرضی از این فرض‌ها که فرمودید حتی همان عقیده را هم که اظهار فرمودید در آن عقیده ثابت باشید تازه هیچ زیانی برای این
مملکت ندارد و سرتاپا برای مملکت نفع است در صورتیکه جمعی از جوانان مملکت بروند و این علوم را که برای چهار پنج سال دیگر فارغ‌التحصیل می‌شوند و بدرد ما خواهند خورد فرا بگیرند اول فایده‌اش این است که شما هیچ راهآهن جدیدی هم که در مملکت احداث می‌کنند الآن راهآهن دارید که یا مهندس روسی اداره می‌کند و یا مجبور هستید از قفقازیه بیاورید یا مجبور هستید به اشخاصی رجوع کنید که ورزش عملی دارند ولی درجه عالی علمی ندارند به هرحال مامحتاج‌الیهمان است در فنون مختلفه که صد نفر بلکه صد و بیست نفر صد و پنجاه نفر بفرستیم برای یادگرفتن این فنون برای آینده‌مان و آنها هم می‌روند بعد از چهار پنج سال فارغ‌التحصیل می‌شوند می‌آیند انشاءالله و برای آنها هم کار پیدا می‌شود در مملکت و وقتی هم که عقیده جنابعالی به اینجا آمد که لازم نیست باز همان روزی که برای ما لازم می‌شود و همان روزی هم که فرمودید الآن لازم است همان روز که نمی‌شود ایجاد دانای راهآهن کرد این است که بنده تصور می‌کنم به این مباحثات نمی‌ارزد چهار نفر قانوناً باید ما بفرستیم مسلماً اگر هم فرمایشی هست که خیر نباید از داخله یا از خارجه انتخاب کرد یا همه را از خارجه باید انتخاب کرد در این باب اگر فرمایشی باشد بنده حاضرم جوابش را عرض کنم.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ پیشنهادها قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب
پیشنهاد می‌کنم تبصره به ماده واحده اضافه شود:
تبصره ـ کسری محصلین از بین شاگردان ایرانی انتخاب فقرا حق تقدم دارند.
آقا سید یعقوب ـ اجازه می‌فرمائید
رئیس ـ شور اول است. آقایانی که با ورود در شور دوم موافقند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد.
[۵ ـ شور اول لایحه اعزام محصلین فنون عملی راهآهن]
رئیس ـ‌خبر کمیسیون معارف راجع به اعزام سی نفر محصل برای تحصیل فنون عملی راهآهن قرائت می‌شود
خبر کمیسیون
کمیسیون معارف لایحه نمره ۳۶۱۴ دولت را راجع به محصلین راهآهن با حضور نماینده دولت تحت شور و مطالعه قرار داد و با درنظرگرفتن نظریه کمیسیون بودجه در قسمت مخارج آن ماده واحده را به طریق ذیل تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس مقدس شورای ملی می‌نماید
ماده واحده ـ به وزارت طرق و شوارع اجازه داده می‌شود که سی نفر شاگرد برای تحصیلات فنون عملی راهآهن برای مدت دو سال به خارجه اعزام دارد و مخارج ایاب و ذهاب و تحصیل و سرپرستی آنها را از محل عواید انحصار قند و شکر تأدیه نماید.
تبصره ۱ـ اعتبار مخارج سالیانه هر یک از محصلین نباید حداکثر آن از یکهزار و هشتصد تومان تجاوز نماید.
تبصره ۲ـ وزارت طرق و شوارع می‌تواند عده‌ای را از بین محصلین بی‌بضاعت ایرانی که قسمتی از تحصیلات خود را در مدارس خارجه نموده‌اند انتخاب نماید.
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه در همین موضوع
خبر کمیسیون
کمیسیون بودجه با حضور آقای وزیر مالیه لایحه نمره ۳۴۱۴ دولت راجع به اعزام سی نفر شاگرد برای تحصیلات فنون عملی راهآهن به خارجه را مطرح نموده و بالاخره با ماده واحده پیشنهادی نسبت به مخارج محصلین مزبور موافقت و اینک نظریه خود را بعرض مجلس شورای ملی می‌رساند ـ
رئیس ـ ماده واحده خبر کمیسیون معارف مطرح است شور اول است آقای طلوع
طلوع ـ بنده راجع به وضعیت راهآهن چیزی عرض نمی‌کنم و راجع به این موضوع در جلسات
قبل مفصل عرایضی کرده‌ام البته نظر به اینکه به دولت ما اطمینان داریم مخصوصاً آقای تقی‌زاده که فوق‌العاده مورد اعتماد و اطمینان است اگر یک حیف و میل‌هائی هم شده باشد ایشان اصلاح خواهند فرمود البته همه ماها آرزومندیم که آقای تقی‌زاده مطابق آمال عمومی اگر راهآهن یک نقیصه‌هائی داشته باشد بالاخره رفع کنند و موفق به اصلاحات بشوند که دارای راهآهن شویم حالا راهآهن برای دنیا ضرر می‌کند منفعت می‌کند عجالتاً این کاری است ما کرده‌ایم و باید تمام شود ولی از موقع استفاده می‌کنم و یک مطلبی را اینجا می‌خواستم بعرض برسانم و مخصوصاً آقای تقی‌زاده و آقای فروغی هم در این موضوع توجه بفرمایند. موضوع اعزام محصل به اروپا است البته دولت از برای اینکه حقیقتاً یک فکری برای اصلاحات آتیه مملکت بکند معتقد شده‌اند و احتیاج پیدا کرده‌اند به اینکه یک عده را به اروپا بفرستند اولیاء محصلین و اهالی ایران هم کم و بیش در فکر این افتاده‌اند که با مخارج خودشان اطفال خود را برای تحصیل به اروپا بفرستند مخصوصاً در گیلان این حس بقدری تقویت پیدا کرده و طوری تشویق شده است بنده اطلاع دارم از پارسال تا حالا تقریباً در حدود چهل چهل و پنج نفر از گیلان با مخارج خودشان فرستاده‌اند به اروپا ولی موضوع اسعار مبتلا به ما شده است و دو موضوع است که خواستم عرض کنم یکی اینکه اولاً دولت برای تشویق مردم و برای اینکه در آتیه اهالی این مملکت یعنی اهالی سایر ایالات و ولایات هم شایق بشوند و اطفال خود را برای تحصیلات به اروپا بفرستند در تحت پرورش خود دولت باشد (جمعی از نمایندگان ـ صحیح است) یعنی آن اشخاصی هم که در اروپا هستند آنها را هم مثل محصلین اعزامی خود دولت سرپرستی کند. اینها می‌روند به اروپا اگر سرپرست نداشته باشند یک مخارج هنگفتی هم که نمی‌توانند بکنند که برای هر بچه یک سرپرست بفرستند این را دولت در نظر بگیرد و همانطور که محصلین اعزامی را سرپرستی می‌کند این اطفالی هم که به خرج اولیاءشان می‌روند آنها را هم سرپرستی بکند (بعضی از نمایندگان ـ صحیح است) و بگذارد حالا که حقیقتاً زحمت می‌کشند مملکت هم از وجود آنها استفاده بکند. یک موضوع هم موضوع اسعار خارجی است تقریباً از دو ماه به این طرف هر روز بنده از پاریس بلژیک برلن کاغذ دارم که محصلین تقاضا کرده‌اند که ده بیست پوند اجازه داده شود برای آنها فرستاده شود و چهار ماه است خرج آنها نرسیده و بنده هم هر چه کاغذ می‌نویسم به کمیسیون تعیین اسعار خارجی به ما جواب می‌دهند که به بانک مراجعه کنید و به هر بانکی مراجعه می‌کنند نمی‌دهد با اجازه خود کمیسیون به بانک ملی رشت داده‌ایم نداده است به بانک ملی اینجا داده‌ایم نداده است و این وضعیت برای محصلین در اروپا خیلی بد است و اساساً حالشان خیلی مشوش است مخصوصاً در اروپا نمی‌شود امروز بی‌پول بود که خود آقایان مستحضرند این را خواستم از دولت استدعا کنم امر بفرمایند نمایندگان و سفرای دولت ایران در خارجه (که در همه جا دارند) صورت محصلین که حقیقتاً به خرج اولیاء خودشان می‌روند آنها را بفرستند یک حواله‌ای یک ساله به آنها بدهند ماهی ده پوند، بیست پوند، سی پوند، هر چقدر باید بفرستند که اینها اقلاً حالشان پریشان نباشد این بود استدعای بنده.
رئیس ـ آقای ملک موافقید؟
ملک‌مدنی ـ مخالفم.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب.
آقا سید یعقوب ـ مخالفم.
رئیس ـ آقای فیروزآبادی.
فیروزآبادی ـ بنده هم مخالفم.
رئیس ـ آقای ملک بفرمائید … اجازه بفرمائید آقای مخبر میل دارند حرف بزنند.
کازرونی (مخبر کمیسیون معارف)ـ عرض کنم نماینده محترم راجع به این لایحه مخالفتی نکردند که بنده موظف باشم دفاع کنم (طلوع ـ بنده مخالف با لایحه نبودم) ایشان مخالف با لایحه نیستند گفتگوی ایشان راجع به اسعار است و تأخیری که در دادن برات به جهت محصلین می‌شود که گمان می‌کنم خارج از این موضوع است بنابراین بنده چه جوابی عرض کنم.
طلوع ـ دولت باید جواب بدهد
رئیس ـ آقای ملک
ملک‌مدنی ـ عرض کنم بنده با اصل این لایحه موافقم یک تذکری بود اینجا می‌خواهم بعرض مجلس برسانم و آقای وزیر مالیه هم توجه بفرمایند. عرض کنم محصلینی که به خارجه اعزام می‌شوند به عقیده بنده تقریباً ساکن طهران هستند اهالی ولایات و نقاطی که در مراکز ایالات مدرسه متوسطه هست بواسطه اینکه دسترسی ندارند و وسائل برایشان فراهم نیست هیچ نتوانسته‌اند تا به‌حال از این قانون استفاده کنند در صورتیکه به عقیده بنده مردم ولایات هم حق دارند و بایستی از اعزام محصلین آنها هم استفاده کنند (مخبر فرهمند ـ صحیح است) علتش هم این است که وضعیت مسابقه و اعلان و اخطار را طوری فراهم می‌کنند که فرض کنید آن کسی که در شیراز یا در خراسان یا تبریز هست وسائلی برای او فراهم نمی‌شود که بتواند آن موقع مسابقه خودش را به طهران برسان و موجبات فراهم‌کردن کار را برای خودش تهیه بکند در صورتیکه همان موقعی که این قانون از مجلس می‌گذشت برای اعزام محصل به اروپا یکی از اشخاصی که موافق بودند با این نظر خود آقای تقی‌زاده بودند بنده می‌خواهم به ایشان عرض کنم شما که همیشه ایده و آمالتان این بود که همیشه مردم طهران و ولایات به تساوی استفاده از اعزام محصل بکنند چه دلیلی دارد که مردم ولایات و ایالات باید محروم باشند و حالا همه مزایا مختص به مرکز شده در ولایات مدارس متوسطه نیست هر وقت هم یکی از وکلای ولایات بخواهد عرضی کند که مدرسه متوسطه برای مردم لازم است و معارف را نباید انحصار کرد و محدود کرد بالاخره یک جوابهای غیرمنطقی داده می‌شود که مرکز است و یک مزایائی دارد ما همه اینها را قبول داریم اما یک تناسبی باید بین ولایات و مرکز باشد هیچ تناسبی در کار نیست ولی حالا در آنها وارد نمی‌شویم عجالتاً چون این لایحه راجع به یک قسمت از اعزام محصلین است که باید عملاً فنون راهآهن را یاد بگیرند در ولایات خیلی اشخاص حاضر هستند (و یک تحصیلاتی هم کرده‌اند) برای اینکه بیایند از این اعزام محصلین استفاده کنند و بی‌بهره نباشند بنده می‌خواهم عرض کنم یک طوری طریق امتحان و مسابقه را تسهیل بکنند که محصلین ولایات هم بتوانند استفاده کنند ثانیاً به چه ترتیبی اعزام محصلین را در نظر دارند اگر به همین طریقی که در مرکز می‌خواستند تعیین کنند باشد این مختص می‌شود به یک عده‌ای یک نکته دیگر هم که عقیده شخص خود بنده هست اینجا عرض می‌کنم ما باید سعی کنیم که حتی‌المقدور اولیای محصلینی که بضاعت دارند و متمول هستند خودشان اطفال خودشان را بفرستند نیایند از بودجه این مملکت استفاده کنند تا به‌حال آنچه فرستاده شده صدی هشتاد به عقیده بنده برخلاف این منظور بوده تمام محصلینی که رفته‌اند اطفال اشخاص متمول هستند و همه‌شان دارنده و چیزدارند بنده برادرم را فرستاده‌ام در اروپا در تحت سرپرستی همین آقای جمال‌زاده فرستاده‌ام که جزء این محصلین بوده‌اند. معلومات و اطلاعات ایشان هم از اغلب این شاگردها بیشتر بود اگر می‌خواست بیاید جزء این کنکور شاید شاگرد اول هم می‌شد ولی با خرج خودم او را فرستادم زیرا عقیده ندارم و عقیده‌ام این است وقتی که متمکن هستم باید برادر یا پسرم را به خرج خودم بفرستم این اصل ابداً رعایت نشده امیدوارم در آتیه این اصل را مراعات کنند
کفیل وزارت طرق و شوارع ـ در این لایحه بنده ندیدم یک قیدی باشد که از طهران فرستاده شود و گفته نشده است که از ولایات فرستاده نمی‌شود و هیچ قید دیگری هم ندارد و حتی قید مسابقه هم ندارد برای اینکه این بیشتر باید انتخاب بشود از اشخاصی که یک سررشته عملی دارند یا مایل به این کار هستند که فن این کار را یاد بگیرند و درواقع این یک نوع عملگی با علمی است درواقع سرعملگی و رئیس استاسیون می‌شود چنانکه عرض کردم ولی باید این را در نظر داشت و متوجه هستید که از ولایات هم هر کس رجوع کند ما حاضریم بفرستیم و هیچ مضایقه نداریم ولی زبان خارجه باید بداند چون
فرنگستان می‌رود شاید مقدمات علمی دیگری زیاد لازم نداشته باشد ولی البته زبان خارجه را تا اندازه‌ای باید بداند که نرود آنجا یک سال و دو سال هم برای زبان وقت صرف کند و بعد شروع کند به فنون عملی در صورتیکه همه‌اش یک سال و یک سال و نیم نهایت دو سال اینها باشند. راجع به مطلب دیگری که آقای طلوع فرمودند آن هم البته ارتباط مستقیمی با این کار نداشت ولی خواستم یک کلمه جوابی عرض کنم که این مسئله را که ایشان اظهار کردند مسئله صحیح و حقی است حق دارند دولت در این باب لازم است فکر بکند و امیدواریم که مورد مطالعه واقع بشود تا به‌حال به این سختی نبوده است اولیای اطفال می‌توانستند بفرستند حالا که یکقدری برای بعضیها اشکال پیدا شده البته مورد مطالعه واقع می‌شود و امیدوارم راه‌حلی پیدا شود.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب.
آقا سید یعقوب ـ در اینجا همانطوری که آقای تقی‌زاده بیان کردند آن ایراد آقای ملک‌مدنی وارد نبود مگر یک تذکری بود برای این مسئله که بعد از این هم کمیسیون در نظر بگیرد به علت اینکه تبصره دو نوشته است وزارت طرق و شوارع می‌تواند عده‌ای را از بین محصلین بی‌بضاعت … این را مطابق عقیده خودم عرض می‌کنم حق تقدم باید با اشخاص بی‌بضاعت باشد اینها حق تقدم دارند در صورتیکه نشد یعنی در صورتیکه امتیاز فضلی مساوی شد بعد از اینکه اینها مساوی شدند آنوقت بی‌بضاعت حق تقدم دارند اینجا بر سبیل اجمال است چیزی که خواستم سئوال کنم این بود که سابقاً یک قانونی ما بطور کلی گذراندیم که هر سال از این محل قند و شکر (که یک محل هنگفتی شده است در نظر دولت) یک عده‌ای را روانه خارج بکند حالا این قانون قانون جدیدی است یا تعقیب همان قانون است؟ اگر آن قانون است که ما یک قانون جدیدی گذراندیم دولت مطابق آن قانون رفتار می‌کند اگر آن است دیگر محتاج به این نیست اگر این قانون قانون جدیدی است قانون جدید می‌خواهند بیاورند و می‌نویسند سی نفر شاگرد روانه کنند به خارجه مخارج آنها هم از هزار و هشتصد تومان کمتر نباشد در صورتیکه وقتی آمدند پیشنهاد کردند هزار و هشتصد تومان محدود کردند گفتند در بعضی جاها ناچاریم هزار و هشتصد تومان بدهیم مثلاً در انگلستان مخارج گران است ناچار هستیم اما نسبت به فرانسه و آلمان لازم نداریم برای اینکه مخارج کم است در اینجا می‌نویسد باید هزار و هشتصد تومان باشد این را بنده عرض می‌کنم محدود بشود به شاگردی که در انگلستان مشغول تحصیل می‌شود در سابق هم صحبت کردند چون مخارج آنجا بیشتر بود ماهی صد و پنجاه تومان باشد ولی نسبت به جاهای دیگر نبود حالا می‌فرمایند که این اعتبار است و ممکن است در موقع خرج کمتر بکنند ولی خواستم این را تذکر بدهم که آقای وزیر مالیه این را کاملاً در نظر بگیرند نه اینکه همینکه از مجلس گذشت این خرج را بکنند اگر چنانچه ناچار شدند در آن محلی که بود مخارج زیاد بود هزار و هشتصد تومان بدهند نه اینکه برای کلیه شاگردها صد و پنجاه تومان بدهند و یکی دیگر اینکه هنوز نه آقای تقی‌زاده نه آقای مخبر بیان نکردند که به چه دلیل ما الآن محتاج به سی نفر هستیم برای اینکه راهآهن خودمان راهآهن جنوب که در روزنامه نوشته بود هنوز تحت‌البحری است تحت‌الارضی نشده روی زمین نیامده است ما این همه شاگرد که داریم مهندس داریم کارکن داریم یعنی نه وزیر گفت نه مخبر که به چه جهت ما محتاجیم از این محل قند و شکر که محل خیلی چیز است برداریم سی نفر روانه کنیم و مخارج بدهیم دلیل اعزامی را هنوز نه آقای مخبر بیان کردند و نه آقای تقی‌زاده این است که بنده مخالفم.
کفیل وزارت طرق و شوارع ـ آن مطلب اول را که خود آقا جوابش را دادند هزار و هشتصد تومان نوشته شده است حد اعلای است می‌شد هم نوشت دو هزار تومان سه هزار تومان ولی خرج نشود لازم به این نیست که خرج بشود و البته خرج نمی‌شود مگر در موقع ضرورت از هزار تا هزار و هشتصد تومان بلکه کمتر و البته اشخاصی که مسئول این کارند باید مالیه دولت را ملاحظه کنند حتی‌الامکان صرفه‌جوئی کنند
و البته پیش از آنچه که مورد لزوم است خرج نمی‌کنند. و این برای این نوشته شده است که محظور دیگری پیش‌آمد نکند که بگوئیم سی نفر از این محل رفته‌اند به خارجه و آنجا مخارج کسر آمده است و حالا برای آن دو نفر یک قانون جدیدی بیاوریم و اجازه بگیریم که یکقدری بیشتر خرج شود و اینکه فرمودند برای چه لازم است بنده اول شرحش را عرض کردم بطور کلی راجع به فنون علمی و عملی راهآهن است الآن قریب صد و بیست کیلومتر راهآهن در آذربایجان داریم صد و بیست و هشت کیلومتر در مازندران داریم که تا سه چهار ماه دیگر (الآن هم مهیا است) برای مسافر و بارگرفتن هیچ عیب و نقصی نخواهد داشت و همچنین راه‌آهنی که در جنوب داریم و به اندازه دویست و پنجاه کیلومتر است باید تکمیل کنند برای اینکه از برای این راهآهن البته اشخاصی را ما لازم داریم که سررشته عملی اینها را در دست داشته باشند ولو اینکه راهآهن کوچکی هم باشد شما صدها اینطور اشخاص لازم دارید این امر مهندسی نیست که با پنج نفر ده نفرش بشود کار کرد برای هر استاسیون یک نفر رئیس استاسیون لازم دارد که ترنها را راه می‌اندازد و بداند در چه موقع باید راه بیندازد و در چه موقع بایستاند و به عده‌ای لوکوموتیو آدم لازم است شوفر اتومبیل نمی‌تواند لوکوموتیو را براند این هم که فرمودند چرا امروز ما الزام پیدا کرده‌ایم عرض کردم این برای امروز نیست باز هم یک سال دو سال دیگر وقت لازم است که حاضر شوند و بیایند و مشغول کار شوند و البته شما بیشتر باید شائق و مایل باشید که ما این کار را می‌کنیم اگر ما امروز محتاجیم که برای مقامات علمی مهندسهای درجه اول از خارجه استخدام کنیم فردا محتاج نباشیم صدها اشخاص برای کارهای عملی استخدام کنیم در آخر فرمودید که چه علت دارد که از محل قند و شکر ما مصرف کنیم بنده خیال می‌کنم یکی از بهترین کارهائی که پول قند و شکر مصرف می‌شود همین خرج محصلین است که به خارجه می‌روند که برای آتیه بروید که برای آتیه مملکت مفید است و بنابراین ما پول قند و شکر را دور نمی‌ریزیم و این یک عمل خیلی مهم و مفیدی است و برای راهآهن خیلی اهمیت دارد و بلکه می‌شود گفت از این حیث اهمیتش بیشتر از راهآهن است برای اینکه اینها اشخاصی هستند که راهآهن را اداره می‌کنند
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
فیروزآبادی ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
فیروزآبادی ـ بنده عقیده‌ام این است که در این موضوع بیشتر از این صحبت شود حالا آقایان می‌فرمایند دوشوری است معذلک بایستی بیشتر صحبت کنند در هر دو شورش لازم است که بیشتر مذاکره شود بنده عرض کردم اولاً با این طرز خط آهن مخالفم و چون مفید نمی‌دانم مجبورم در جزئیاتش مخالفت کنم حالا بعدها صدق عرایض بنده معلوم می‌شود عرض می‌کنم ما حالا که می‌خواهیم شاگرد بفرستیم به اروپا لااقل اقتصاد و صرفه‌جوئی را یادشان بدهیم نه اینکه از اول آنها را به یک زندگانی لوکس عالی عادت بدهیم البته باید در نظر بگیریم که بقدر ضرورت به آنها داده شود نه اینکه مجبور باشند هر هزار و هشتصد تومان را به هر نفری بدهند اگر بگویند ما مجبور نیستیم این کار را بکنیم بنده عرض می‌کنم که کدام اعتباری گرفته شده است تا به‌حال که همان اندازه خرج نشده است مگر خیلی شاز و نادر و کم و فردا اشخاصی که ذیمدخل هستند هزار وسیله و بهانه و واسطه و دلیل می‌آورند که صد و پنجاه تومان به جهت این بچه در فرانسه یا در پاریس یا در آلمان یا لندن کم است خوب وقتی که اقامه دلیل کردند آنوقت شما هم مجبور خواهید بود بدهید. اگر چه امروز مثل آقای تقی‌زاده در رأس مالیه مملکت برقرار شده است که کمال ملاحظه و صرفه‌جوئی و اقتصاد را در این امر می‌کند و ملاحظه از احدی نمی‌کند بنده از این کار خیلی تشکر می‌کنم ولی شاید
فردا ایشان خواستند کناره‌جوئی کنند و به دست دیگری افتاد آنوقت دیگری ملاحظات ایشان را نداشته باشد ما باید مآل‌اندیشی در این امر بکنیم و اجازه ندهیم هر یک از بچه‌های ما در اروپا هر ماهی صد و پنجاه تومان شصت تومان از پو این بیوه‌زنها بردارند خرج زندگانی لوکس خودشان بکنند عرض کردم در آلمان برادرزاده حاج مهدی آقا از پول خودش با ماهی پنجاه شصت تومان دارد تحصیل می‌کند بنده که دروغ عرض نمی‌کنم تحقیق بفرمائید ببینید بنده نمی‌دانم در پاریس که زندگانی سهلتر است آقایان می‌خواهند با ماهی صد و پنجاه تومان زندگانی کنند دیگر اینکه اساساً بنده عقیده‌ام این است که ما آنقدرها محتاج نیستیم که برای این کارها هم شاگرد به اروپا بفرستیم که بروند دو سال هم در آنجا بمانند ما راهآهن بین جلفا و تبریز داریم ممکن است یک عده را به جهت عمل بفرستیم در آنجا یک علم عادی است ما ممکن است که از یک خط آهن مختصری هم مثل خط آهن حضرت عبدالعظیم استفاده کنیم و می‌توانیم یک عده را در همین خط آهن بگذاریم که یاد بگیرند ما نباید خودمان را از هر حیث جاهل و نادان قلمداد کنیم که حتی بگوئیم برای حفظ استاسیون برود به اروپا و حساب آن را در آنجا یاد بگیرد بالاخره از همین راه‌آهنهای فعلی می‌توانیم کاملاً این استفاده‌ها را بکنیم منتها چهار پنج نفر که به جهت آن علومات عالی راهآهن لازم هستند آنوقت می‌فرستیم ولی حالا بیائیم و یک مقدار کلی خرج کنیم و بدهیم به یک اشخاصی که در آنجا خرج کنند آنوقت یک اشخاصی خوش زندگانی کرده لوکس برای خودمان تربیت کرده‌ایم که تازه وقتی هم که از اروپا مراجعت کردند می‌گویند ما وقتی که در اروپا بودیم ماهی صد و پنجاه تومان خرج می‌کردیم و حالا که اینجا آمده‌ایم باید ماهی هزار و پانصد تومان خرج کنیم و بنده با این ترتیب مخالفم.
مخبر ـ مخالفت آقا در دو موضوع است یکی این است که حقوقی که به آنها داده می‌شود سالی هزار و هشتصد تومان زیاد است ثانیاً اینکه لزومی ندارد که ما شاگرد به اروپا بفرستیم و از نقطه‌نظر عمل ممکن است در خود ایران یاد بگیرند اما در قسمت اول عرض می‌کنم چنانچه همه متذکر شدیم یک نظری بیندازید به وزارت مالیه و این روح امساکی که در آنجا حکمفرما است ملاحظه بفرمائید آنجا برای تأدیه حقوق حقه مردم چه مراقبتهائی می‌شود که خلاف قانونی عمل نشود البته اسباب تشکر است و بالاخره مطمئن باشید که دولت در این موقع خیلی ملاحظه خواهد کرد و تشبئات در مقابل آنها تأثیری نخواهد داشت البته ما هم نبایستی مضایقه کنیم و اعتبار به دولت ندهیم و هر روز اسباب زحمتش فراهم شود شاید یکی دو نفر از شاگردانی باشند که مقتضی نباشد آنها را به نقاطی بفرستند که مخارج آن نقطه زیادتر از سایر نقاط باشد این از این قسمت و اما اینکه فرمودند در ایران تربیت کنیم عرض می‌کنم که اگر چنانچه برای ما مقدور بود حتماً این کار را می‌کردیم الآن همین شوفرها که اتومبیل را می‌رانند اگر در اروپا تحصیل می‌کردند و عالم در عمل اتومبیلرانی می‌شدند این اندازه اسباب کشتن و اتلاف نفوس و صدمه و اضرار مردم را فراهم نمی‌کردند (آقا سید یعقوب‌ـ احسنت!) با این حال ممکن است که ما به جهت راندن راهآهن و سایر کارهایش بخواهم اشخاصی را در ایران تربیت کنیم اینطور نیست آقا اینها هر کدامش یک کارهائی است که سالهای دراز مردم تجربه و امتحان کرده‌اند و حالا عملی شده است و ما از عمل ساخته و پخته‌شده آنها می‌خواهیم استفاده بکنیم در هر صورت بنده گمان می‌کنم یکی از کارهای خوب مجلس یا دولت همین عمل است که یک عده‌ای را به اروپا می‌فرستند برای عملیاتی که فوق‌العاده لازم است و اهمیت دارد و احتیاج ما را در آتیه کاملاً رفع می‌کند (جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است)
رئیس ـ پیشنهاد قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقا سید یعقوب
پیشنهاد می‌کنم تبصره دوم ماده این نوع اصلاح شود
تبصره ـ وزارت طرق و شوارع مکلف است عده‌ای را الی آخر
پیشنهاد آقای زوار
تبصره ۳ را اینطور پیشنهاد می‌کنم
تبصره سه ـ برای اینکه محصلین ایالات و ولایات هم بتوانند استفاده بکنند تاریخ مسابقه طوری اعلان خواهد شد که محصلین ولایات هم بتوانند خود را به مرکز برساند
پیشنهاد آقای فیروزآبادی
مقام منیع ریاست مجلس شورای ملی بنده پیشنهاد می‌کنم که در تبصره قید شود که مخارج سالیانه هر یک از محصلین زیاده از یکهزار تومان نشود
رئیس ـ آقایانی که با شور ثانی این لایحه موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد
[۶ ـ طرح و تصویب لایحه اعتبار اضافی عمران لرستان]
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه راجع به تخته قاپوشدن الوار قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون
کمیسیون بودجه لایحه پیشنهادی دولت تحت نمره ۲۶۲۹۵ راجع به عمران لرستان و اسکان الوار در خراسان را با حضور آقای وزیر مالیه تحت شور و مداقه قرار داده درنتیجه با پیشنهاد دولت موافقت و با اصلاح لازمه اینک ماده واحده ذیل را برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی برای مخارج عمران لرستان و سکنی‌دادن و نگاهداری الوار در خراسان و نقاط دیگر یکصد هزار تومان اعتبار اضافی تصویب می‌نماید که از محل ذخیره مملکتی پرداخته شود
رئیس ـ ماده واحده مطرح است ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ یکی از اقدامات خیلی حسنه دولت شاهنشاهی اقدام به همین مسئله بوده است مسئله تغییردادن و بردن طایفه‌ای از اینجا به جای دیگر برای اینکه مردم ایران دارای روح واحد شوند و آن طبقه طبقه و دسته دسته‌ای که بوده است از بین برود البته کسی که در ایران گردش کرده باشد می‌فهمد که هر جائی دارای زندگانی مخصوص است آنها وحدت پیدا نمی‌کنند مگر وحدت پیداکردن ملت در عادت به همین ترتیبی است که بینی بین‌الله دولت ایجاد کرده است لیکن بنده که به عنوان مخالفت آمده‌ام توضیحی می‌خواهم و آن این است که صد هزار تومان در بودجه وقتی که بودجه گذشت اعتبار داده‌اند برای عمران لرستان حالا می‌خواهم از آقای تقی‌زاده سؤال کنم که از آن صد هزار تومان مصارف و عملیاتی واقع شده است چه بوده خوب است اطلاعاتی که در آن باب دارند برای مجلس شورای ملی بفرمایند که چه اقداماتی کرده‌اند و چه قدمهائی برداشته شده تا مجلس شورای ملی اطلاع پیدا کند توضیح دیگر که در روزنامه دیده‌ام (در روزنامه کوشش و روزنامه دیگر) که وقتی که این الوار رفتند به خراسان یک گندمی و پولی هم از طرف اعلیحضرت به آنها داده شده و اهالی خراسان هم اکثر اقدام کرده‌اند و یکی از جمله چیزهای خوب این است که در مجلس گفته شود که اهالی ایران نسبت به همدیگر اینقدر شفق و محبت و مهربانی دارند و یکی از خوشبختیهای ما این است که این روح را داریم خواستم ببینم این که داده‌اند از این محل کسر شده یا نه و این گندمی که داده شده است جزء این صد هزار تومان است یا نه این دو موضوع. موضوع دیگر اینکه نوشته از محل نقره مملکتی چون در بودجه مملکتی ما عنوان ذخیره طلا داشتیم و عنوان ذخیره نقره نداشتیم آن روز هم فرمودند ذخیره نقره است اینجا در این باب خوب است حالا توضیحی بدهند.
وزیر مالیه ـ این مطلب را بنده تصور می‌کنم آن روز هم شرح دادم و اگر آقا میل دارید بیشتر عرض کنم. صد هزار تومان در بودجه مملکتی برای این کار تخصیص داده شده بود ولی کافی نبود این صد هزار تومان به این ترتیب تقسیم شده بود که چهل هزار تومان برای تخت قاپوکردن و خانه‌ساختن و وسعت‌دادن الواری که در خود لرستان هستند یک مقداری به اندازه هیجده هزار تومان برای طرف کردستان
و ده هزار تومان برای پشت کوه و یک مقداری هم برای معیشت الواری که کوچانیده شده بودند و بطرف خراسان رفته‌اند تا اینکه در یک جائی اینها برقرار شوند و بعد از برقرارشدن هم البته مخارج می‌خواهند بذر می‌خواهند گاو می‌خواهند قنات می‌خواهند و تا مدتی باید از آنها نگاهداری کرد تا آنجا آبا شود لذا دیده شد که این صد هزار تومان کافی نیست و لازم است وجه بیشتری به آن علاوه شود و آن چیزی که فرمودید که در آنجا خود اهالی یا صاحبان ملک به آنها چیزی می‌دادند اول همچو صحبتی بود و بنا بود که بدهند ولی بعد خود دولت این کار را کرد که در همانجاهائی که اینها را توقف می‌دهند بدهد و دیگر چیزی از صاحبان آنجا نگیرد حالا در این بودجه این نکته منظور شده است که دیگر بر مردم هیچ نوع مزاحمتی و تحمیلی نشود و آنقدر که برای معیشت آنها لازم است از این محل پرداخته شود و این وجه خرج می‌شود برای سکنی‌دادن خود الوار در لرستان و تخت قاپوکردن و معیشت آنها و سایر مخارج آنها در پشت کوه و مخصوصاً آنهائی که به خراسان رفته‌اند برای معیشت آنها تا آخر سال و برای برقرارکردن آنها در خالصجات دولتی و بذر و گاو و گندم و آسیا و قنات و اینجور چیزها و تصور شده است که با این وجه بتوانیم تا آخر سال اینها را نگاهداری کنیم و به همین جهت است که یکصد هزار تومان علاوه اجازه خواسته شده است. اما اینکه این صد هزار تومان از چه محل است عرض کردم ذخیره مملکتی را همه آقایان مسبوقند که ما ذخیره معتدٌ به مملکتی داریم و یک قسمت کوچکی از این را هم در ایران داریم و برای تسکین خاطر آقایان عرض می‌کنم که این مستلزم این نیست که از آن ذخیره طلا که در خارجه داریم به آن دست بخورد و به آن دست بزنیم اینجا یک چیز جزئی از پول خودمان داریم و تصور شده است که این وجه برای این موضوع کافی است. (نمایندگان ـ صحیح است)
رئیس ـ آقای فیروزآبادی.
فیروزآبادی ـ بنده بعضی عرایض داشتم که آقای آقا سید یعقوب فرمودند و آقای وزیر مالیه هم جواب دادند دیگر آن عرایض خودم را مکرر نمی‌کنم همینقدر مجملاً حالا که لازم شده این خرج را بکنند استدعا می‌کنیم دولت خودش نظری فی حد ذاته داشته باشد جزء جزء مخارجی که در هر جا می‌شود صورت بردارند که اولاً بنظر خود دولت برسد و بعد هم بنده عقیده دارم که در هر خرجی که می‌شود در صورت امکان اعلان در روزنامجات بشود که آن صد هزار تومان پیش در چه محل و برای فلان محل چقدر خرج شده است چنانچه حالا خودتان فرمودید و این صد هزار تومان بعد هم به چه ترتیب مصرف می‌شود تا کارکنانی که در خارج هستند بدانند حساب در کار است و جزء جزء از آن حساب کشیده می‌شود و بنظر ملت می‌رسد که این صد هزار تومان پول شما به این مصارف رسیده است و به این ترتیب خرج شده است بنده این را خواستم یک تذکری بدهم و دیگر عرضی ندارم
رئیس ـ آقای زوار
زوار ـ موافقم. بنده فقط بطور خلاصه می‌خواهم جواب نماینده محترم را عرض کنم که یکی از برجسته‌ترین اقدام دولت شاهنشاهی مهاجرت این الواری است که به خراسان وارد کرده‌اند اهالی خراسان هم از نقطه‌نظر این که با عقاید دولت شاهنشاهی موافق بوده‌اند با آغوش باز از آنهائی که پذیرائی کرده‌اند خاطر محترم آقا را متوجه می‌کنم که آنها در رفاهیت و آسایش زندگانی خواهند کرد و هیچ جای نگرانی نخواهد بود.
رئیس ـ آقای دشتی.
دشتی ـ عرض کنم بنده با اصل لایحه البته مخالفت ندارم و حتی معتقدم که یکی از مواد پرگرام دولت باید همین مسئله نقل و انتقال باشد ولی باید نقشه وسیعتر و بهتر داشته باشد و اختصاصی هم به لرستان تنها نداشته
باشد باید شامل کردستان و خوزستان و تمام نقاط دیگر هم بشود ولی فقط یک نکته‌ای است که می‌خواستم تذکر بدهم که یکی از آقایان هم به من تذکر دادند و آن یک نکته اساسی است در اصل چهاردهم قانون اساسی می‌نویسد. که اشخاص را از مسکن خودشان نمی‌توان نفی بلد یا منع اقامت در محلی یا مجبور به اقامت در محلی نمود و بهتر این است که دولت یک لایحه قانونی بیاورد به مجلس و قبلاً اجازه از مجلس بگیرد که اینها را نقل و انتقال بدهد یک تذکر دیگری که می‌خواستم به دولت بدهم این است که سابقاً هم گویا یک مهاجرتی اینها را داده‌اند و خیلی پراکنده کرده‌اند و آنهائی را که آورده‌اند اینجا خیلی پراکنده شده است و هر چهار نفر پنج نفری را که در یک جا قرار داده‌اند که خیلی بهشان سخت گذشته و بعضی‌هایشان هم تلف شده‌اند از این جهت این نکته را باید دولت متوجه باشد که در نقل‌دادن اینها باید هر خانواده صد و پنجاه نفر دویست نفری را که با هم هستند در یک جا ببرد که اینها زبان هم را بدانند و بتوانند با هم زندگی بکنند و وسائل زندگی اینها بهتر فراهم باشد.
وزیر مالیه ـ این که راجع به تغییر مسکن فرمودید اولاً این عشایر مسکن ثابت و مسلمی به آن معنائی که فرمودید ندارند که در یک جا ثابت و مستقر باشند اینها از یک جائی به جای دیگر همیشه در سیر بوده‌اند و در نقل و انتقال اینها اساساً این نکته را دولت همیشه مرعی داشته است که اینها را به محلی ببرد که چراگاهی داشته باشد و جاهائی باشد که مناسب جایشان باشد تا به آنها بد نگذرد و گرمتر از محل اصلیشان نباشد. اما نکته دیگر این است که البته خودتان مسبوقید که این مسئله در نتیجه چه اقدامات و چه کارهائی شده است و دولت مجبور شده است که در یک جائی قشون‌کشی بکند و با یک جماعتی که آرام نمی‌نشستند مجادله و مبارزه می‌کند در عین آن مجادله اگر خیال بکنیم که قانونی بفرستیم به مجلس که اینها را از جائی به جای دیگر نقل بدهم نمی‌شود چون بالاخره دولت خود را مجبور دید که برای آرامی اینها و این محلها آنها را خارج بکند و در نتیجه اقدامات نظامی و سیاسی و اداری این کار شده است است و این هم برای یک عده محدودی است که خیال می‌کردند بدون اینها آنجاها آرام نمی‌شود بوده که این کار را کرده است مابقی فقط در همانجا تحت قاپو می‌شوند در باب رعایت حال اینها هم آنچه مقتضی است رعایت شده و می‌شود و نهایت اهتمام را هم البته بجا می‌آوریم منتهی در خراسان در اول یک ابتلائی بود و آن این بود که اینها غریب بودند هم زبان نداشتند تا جابجا بشوند و استقرار پیدا بکنند مستلزم یک زحماتی برای آنها بود و ناچار در ولایت غربت کسی که می‌رود و برخلاف عادات اصلی خودش می‌خواهد در یک جائی قرار گیرد در ابتدا یکقدری برایش زحمت است آن هم الحمدلله در بهار و تابستان بود که خیلی زحمت نداشتند و اگر زمستان بود ممکن بود نشود ولی حالا مطابق نقشه‌ای شروع شده به یک ترتیب بسیار منظمی در خراسان چند تا از خالصجات دولتی از بجنورد انتخاب شده است و یک وجه مخصوصی تخصیص داده شده است برای ساختن خانه و دادن بذر و جابجاکردن بطور خیلی منظمی در تحت اداره مأمورین لشگری و نظارت مرتب مأمورین مالیه اداره می‌شوند
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ پیشنهاد آقای مؤید احمدی قرائت می‌شود:
پیشنهاد آقای مؤید احمدی
پیشنهاد می‌کنم نوشته شود از محل ذخیره قران پرداخته شود.
رئیس ـ آقای مؤید احمدی.
مؤید احمدی ـ اگرچه با توضیحی که آقای وزیر مالیه دادند یکقدری نظریه بنده تأمین شد لیکن خاطر محترم آقایان مسبوق است این وجهی که ما ذخیره داریم بر دو قسم است یک مقدارش طلا است و یک مقدارش نقره است مقدار طلا را ذخیره گذاشته‌ایم برای واحد پول طلا که پولمان تبدیل شود به طلا و
اسکناس طبع شود پس نظر این است که به این محل بعد طلا داده نشود در لایحه دولت هم بعد قران بود لیکن به کمیسیون که رفته است کمیسیون نقره را انداخته است. بنده عقیده‌ام این است که ما محدود کنیم به همان نقره و به ذخیره طلا اگر دست نخورد بهتر است از این نقطه‌نظر پیشنهاد کردم که همان پیشنهاد دولت تصویب شود که از ذخیره طلا دست نخورد و از وجه نقره باشد.
مخبر کمیسیون بودجه (آقای یاسائی)ـ عرض می‌شود در کمیسیون بودجه مذاکراتی در باب این وجه شد آقای وزیر مالیه هم توضیحاتی دادند بالاخره اینطور موافقت شد با نظر دولت که قسمت قران حذف شود و بطور مطلق نوشته شود در بودجه‌های مصوب از مجلس هم آن وجوهی که به عنوان ذخیره کنار گذاشته شده است تصور می‌کنم عین لیره است در قانون تصویبی هم عین طلا است در اینصورت ما اجازه ضمنی می‌دهیم به دولت که آن چیزی که مجلس تصویب کرده است باید عیناً طلا باشد بعد بروند تغییر بدهند گمان می‌کنم چندان خوب نیست خواهش می‌کنم جنابعالی هم پیشنهادتان را مسترد کنید همانطور که مجلس تصویب کرده است پول طلا است و نباید به مصرف برسد و تبدیل به نقره بشود دولت بالاخره ممکن است به این مصرف برساند البته مضایقه نیست ولی بطور مطلق نوشته شود دست دولت باز است و اشکالی ندارد ممکن است که همان منظور شما عملی بشود بدون اینکه آن قوانین بودجه‌ای نقض شده باشد و تغییری کرده باشد
مؤید احمدی ـ مسترد می‌کنم.
رئیس ـ رأی می‌گیریم به ماده واحده با ورقه موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمده ۶۵ ورقه سفید تعداد شد.)
رئیس ـ عده حاضر ۷۹ به اکثریت ۶۵ رأی تصویب شد
[۷ ـ معافیت گمرکی ادوات دفع ملخ]
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه راجع به حقوق گمرکی و سایر عوارض …
وزیر مالیه ـ خوب است آن لایحه دیگر را مقدم بدارید.
رئیس ـ برای خاطر اینکه این جلسه قریب به ختم است یک چیز کوچکی را در نظر گرفتیم که این قسمت آخر نه زیاد باشد و نه کم. لایحه که فرمودید در حدود بیست و پج شش ماده است در اول جلسه آینده شروع می‌کنیم عجالتاً لایحه راجع به معافیت مواد شیمیائی از عوارض گمرکی قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون
خبر از بودجه قدیم به مجلس مقدس شورای ملی کمیسیون بودجه قدیم در جلسه پنجشنبه ۳ مهرماه ۱۳۰۹ لایحه پیشنهادی دولت راجع به حقوق گمرکی و سایر عوارض اشیاء و مواد شیمیائی واردشده توسط مأمورین شوروی را مورد مداقه قرار داده و بالنتیجه با ماده واحده پیشنهادی موافقت و اینک عین ماده مزبور را برای تصویب پیشنهادی مجلس مقدس می‌نماید.
رئیس ـ ماده واحده مطرح است. مخالفی ندارد (گفتند خیر) رأی می‌گیریم به ماده واحده با ورقه آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمده (۶۵) ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حاضر ۷۸ رأی به اکثریت ۶۵ رأی تصویب شد
[۸ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه]
رئیس ـ پیشنهاد شده است جلسه ختم شود جلسه آینده سه‌شنبه هشتم مهرماه دستور بقیه لایحه وظایف اطاقهای تجارت و استخدام مهندس ژاپنی برای راهآهن
(مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
اجازه پرداخت یکصد هزار تومان اعتبار اضافی از محل ذخیره مملکتی
برای عمران لرستان و سکنی‌دادن الوار
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی برای مخارج عمران لرستان و سکنی‌دادن و نگاهداری الوار در خراسان و نقاط دیگر یکصد هزار تومان اعتبار اضافی تصویب می‌نماید که از محل ذخیره مملکتی پرداخته شود
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه ششم مهرماه یکهزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
اجازه تأمین حقوق گمرکی و سایر عوارض شیمیائی وارده بوسیله مأمورین شوروی از صرفه‌جوئی
بودجه ۱۳۰۷ وزارت فواید عامه
ماده واحده ـ وزارت مالیه مجاز است مبلغ هفتاد و دو هزار و چهارصد و پنجاه و پنج قران و یکصد دینار (۷۲۴۵۵/۱ قران) حقوق گمرکی و سایر عوارض اشیاء و مواد شیمیائی را که به توسط مأمورین دولت شوروی وارد شده است از صرفه‌جوئی کل بودجه سنه ۱۳۰۷ وزارت فواید عامه سابق تأمین و به حساب عایدات گمرکی منتقل نماید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه ششم مهرماه یکهزار و سیصد و نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر