مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ دی ۱۳۲۴ نشست ۱۷۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۱۷۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ششم دی ماه ۱۳۲۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تصویب قرارداد مشارکت دولت ایران در صندوق و بانک ملی ایران
۳- قرائت طرح پیشنهادی نمایندگان راجع به اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس و طرز تشکیل جلسات
۴- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس چهار دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای ملک‌مدنی نایب رئیس تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
صورت مجلس روزهای قبل را که به عنوان تنفس تعطیل شده بود آقای هاشمی (منشی) به شرح زیر قرائت نمودند.
یک ربع ساعت قبل از ظهر مجلس به ریاست آقای ملک‌مدنی نایب رئیس تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت با تذکراتی تصویب شد.
اسامی غایبین روز شنبه اول دی ماه ۱۳۲۴
غایبین با اجازه - آقایان: فاطمی مقدم، سلطانی، ساسانی، دکتر عبده، بهبهانی، تهرانی‌بخش، ذوالفقاری.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: خاکباز، دکتر کشاورز، نقابت، فرخ، کفایی، آصف، امیر ابراهیمی، تولیت، بوشهری، شهاب، سید ضیاءالدین طباطبایی، جواد مسعودی، حسن اکبر، سیف‌پور بهادری، گنابادی، شریعت‌زاده، رفیعی، ایرج اسکندری، مهندس پناهی،
دکتر آقایان، آرداشس آوانسیان، پوررضا، محمدحسین قشقایی.
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: دکتر اعتبار، مؤید قوامی.
دیرآمدگان بی‌اجازه: آقایان: بیات، عامری، سنندجی، قبادیان، دهقان، دکتر کیان، مراداریه.
غایبین چهارشنبه پنجم دی ماه
غایبین بااجازه - آقایان: صفوی، جلیلی، دولت‌آبادی، حیدرعلی امامی، مقدم، سلطانی، بهبهانی مسعودی، تهرانی، رضا تجدد.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: امیرتیمور، خاکباز، کفایی، آصف، امیرابراهیمی، تولیت، تیمورتاش، بوشهری، شهاب، سید ضیاالدین طباطبایی، جواد مسعودی سیف‌پور، بهادری، گنابادی، شریعت‌زاده، معدل رفیعی، ایرج اسکندری، مهندس پناهی، دکتر آقایان، آراداشس آوانسیان، مراداریه، محمدحسین قشقایی.
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: مخبر فرهمند، دکتر اعتبار، مؤید ثابتی، مؤید قوامی، کاظمی، حسن اکبر، دکتر کیان.
دیرآمدگان بی‌اجازه: آقایان: اسعد، عماد تربتی، اقبال، بیات، نبوی، نقابت، اخوان عامری، سنندجی، صمصام، منصف، فرود، قبادیان تهرانچی، حکمت، دهقان، حشمتی، گله‌داری، جمال امامی، ایپکچیان.
آقای دکتر رادمنش راجع به اجازه‌هایی که در جلسه پیش برای مذاکره بعد از قرائت بیانیه دولت اسم‌نویسی شده بود همچنین آقای لنکرانی راجع به قرائت پیشنهادها و پیشنهادی که در جلسه پیش قبل از بیانات آقای نخست‌وزیر برای تشکیل جلسه خصوصی داده بودند بیاناتی کردند و آقای دولت‌آبادی پیشنهاد نمودند که لایحه چهار دوازدهم دولت برای پرداخت حقوق و هزینه مملکتی جزو دستور و مطرح شود.
آقای تیمورتاش با قرائت خبری که از رادیو لندن راجع به نظریه وزرای خارجه دول متفق در مسکو و امنیت خطوط ارتباطی امپراطوری انگلستان اشاعه یافته و در جریده اطلاعات درج شده نظر ملجس را به منظور انتشار این خبر و جریان کنفرانس مسکو و دقایق گران‌بهای مملکت مؤکداً معطوف داشتند و معتقد بودند که قبل از طرح چهار دوازدهم نخست باید با کمال شجاعت و بی‌پرده مشکلات بزرگ و خطیر کشور مورد مذاکره و توجه عاجل و مؤثر قرار گیرد و بالأخره پیشنهاد آقای دولت‌آبادی و طرح لایحه اخذ رأی به عمل آمده و تصویب شد.
آقای وزیر دارایی لایحه مشارکت دولت را در کنفرانس مالی و صندوق بین‌المللی که برای تعمیم عمران و بسط تجارت و توسعه همکاری بین‌المللی به وجود می‌آید به قید یک فوریت تقدیم نمودند و فوریت آن تصویب و به کمیسیون ارجاع و لایحه چهار دوازدهم مطرح گردید.
آقای اردلان در اطراف لایحه نسبت به برقراری وظیفه درباره بازماندگان مقتولین وقایع اخیر آذربایجان و لزوم شمول قانون مصوب خرداد ۱۳۲۲ درباره کارمندان حکمی و قراردادی که ده سال سابقه خدمت داشته باشند و لغو انحصارها بالاخص انحصار قند و شکر و رسیدگی به سهمیه جیره‌بندی ایل قشقایی که در بازار تهران به فروش رسیده. همچنین انحصار مکالمات تلفنی و وجوب نظارت مجلس در بودجه بنگاه راه‌آهن شرح مبسوطی اظهار و بیان عقیده نمودند.
آقای محمد طباطبایی با تذکر ماده ۶۵ نظامنامه و این که لایحه مطروحه با لایحه دولت تفاوت کلی دارد و در کمیسیون بودجه الحاقاتی حاصل کرده است با طرح و تصویب آن مخالف بودند.
آقای نایب رئیس تذکر دادند که اصلاحات و الحاقات با نظر وزیر دارایی بوده و آقای دکتر معظمی نیز با ذکر سابقه امر مراتب را تأیید نمودند.
آقای دکتر فلسفی در اطراف کشاورزی و بهداری و فرهنگ گرگان و لزوم توجه بیش‌تر بتامین زندگی زارعین و ساکنین محل و اتمام ساختمان‌های نیمه تمام و حفظ ابنیه موجوده به تفصیل بیاناتی کردند و از دولت تقاضای توجه فوری نمودند.
آقای وزیر دارایی با اشاره به اظهارات ایشان تذکر دادند که پس از تصویب لایحه چهاردوازدهم از لحاظ توزیع بودجه به قسمت‌های مختلفه مخارج ضروری کشور تأمین خواهد شد.
آقای حاذقی راجع به خرابی وضع اقتصادی فارس و لزوم تقسیم سهمیه کالا در اول هر سال به نسبت جمعیت هر استان و اصلاح طرق شوسه و تأمین ارتباط شهرستان‌های فارس و انتقال اعتبار تسطیح فرودگاه هوایی این استان که تنها راه ارتباط قابل استفاده می‌باشد و چند سال است مرمت نشده آغاز سخن نمودند و چون در این موقع عده برای مذاکره کافی نبود جلسه به عنوان تنفس تعطیل و نیم ساعت به ظهر روز یکشنبه دوم دی ماه مجدداً به ریاست آقای امیر تیمور نایب رئیس تشکیل گردید. آقای حاذقی در تعقیب اظهارات خود در موضوع ارتباط تلگرافی و خرید دستگاه‌های کوچک بی‌سیم برای شهرستان‌های فارس و انتقال عطیه ملوکانه برای آبیاری و اصلاح امر کشاورزی مخصوصاً در شهرستان جهرم بسط بیان نمودهو راجع به پرداخت حقوق کارمندان و این که حقوق در مقابل کار باید پرداخت شود و بعضی مأمورین دولت اعم از اداری و قضایی در اجرای وظایف خود سستی و بی‌علاقگی نشان می‌دهند شرحی ایراد و تقاضا کردند که دولت در اصلاح قانون استخدام و ترتیب خدمت کارمندان قراردادی تصمیم عاجلی اتخاذ نماید و سپس به برنامه دبیرستان‌ها که دستور مصوب شورای عالی فرهنگ هنوز اجرا نشده اشاره نمودند و ضمن توضیح نسبت به مستمری ورثه مرحومداور از وزیر دارایی تقاضا کردند که تبصره دهم خبر کمیسیون بودجه را مورد توجه قرار دهند.
آقای وزیر دارایی ضمن اشاره به بیانات ایشان و عطف پیشنهاد آقای اردلان در پرداخت مستمری به بازماندگان کسانی که در حین انجام وظیفه مقتول شده‌اند و لایحه قانونی آن را به مجلس تقدیم خواهند کرد چهار لایحه مربوط به بودجه مملکتی و ترتیب مصرف اعتبارات وزارتخانه‌ها و ایجاد بانک صنعتی و تأمین معاش مستخدمین زائد دولت و تشخیص مستخدمین درست از نادرست تقدیم نمودند.
آقای وزیر دادگستری نیز لایحه در حفظ اصول آزادی مطبوعات تقدیم داشتند.
آقای وزیر کشاورزی لایحه برای ایجاد صندوق تعاون جهت نگاهداری زارعین از کار افتاده و اطفال یتیم آنها به وسیله مالکین و آقای وزیر بهداری لایحه راجع به ادویه اختصاصی تقدیم داشتند آقای طوسی پیشنهاد نمودند که لایحه چهار دوازدهم از دستور خارج شود و یک دوازدهم آن برای پرداخت حقوق کارمندان تصویب گردد و در اطراف آن توضیحاتی دادند و بالأخره مسترد داشتند.
آقای محمد طباطبایی نیز نسبت به خروج لایحه از دستور و قسمت ابسترکسیون و اتلاف وقت نوزده ماهه مجلس شرحی بیان نموده و معتقد بودند که باید در متن قانون و وضع قانون پیشنهاد و ابراز عقیده و اخذ تصمیم کرد.
آقای دکتر شفق پیشنهاد نمودند که جلسه به عنوان تنفس تعطیل و در جلسه دیگر تکلیف لایحه معلوم شود آقای دکتر رادمنش با اشاره به موارد مذاکرات نمایندگان در کلیات امور که محدود به برنامه و بودجه دولت است را به مواد و خرج‌های سنگینی که در لایحه منظور شده مالیات‌هایی که به موجب آن دریافت خواهد شد اظهار نظر و بیان عقیده نمودند که لازم است با رعایت وجدان و توجه به مصالح کشور و وضع آشفته فعلی مملکت در اطراف این لایحه مطالعه و مذاکره و اخذ تصمیم شود. آقای دکتر زنگنه با اظهار تأسف از اوضاع فعلی و یأس از تأثیر مذاکرات ضمن موافقت با تصویب لایحه به قوانینی که دو دوره چهاردهم گذشته و وضع منحط ادرای و اجتماعی و ترتیب اصلاحات کلی امور اشاره کرده و معتقد بودند که تا تشکیلات اداری مملکت متناسب و صحیح نباشد در حکم ماشین خرابی است که امید استفاده از آن و اصلاحات اساسی به کلی غلط و عبث است در عین حال باید تکلیف مردم نیز معلوم شود که با دادن مالیات و نظام وظیفه چگونه باید از حقوق عمومی و حمایت قانونی و تشکیلات دولت خود و مزایای دیگر زندگی استفاده کنند و سپس به وضع دادگستری و کناره‌گیری قضات و آزادی مأمورین مختلس اشاره نموده در موضوع بهداری و فرهنگ کرمانشاهان و گرانی ارزاق و اجناس که پس از خاتمه جنگ و خروج قشون منافقین دیگر عللی جز وضع آشفته و فساد دستگاه اداری کشور ندارد نیز توضیحات مبسوطی دادند و اضافه نمودند که باید با فداکاری و از خود گذشتگی قدم‌هایی در طریق اصلاحات اساسی کشور برداشت.
آقای نبوی نیز در اطراف مواد لایحه توضیحات مفصلی دادند و راجع به کارخانه‌جات اسلحه‌سازی پرسش نمودند که در این چند سال چه محصولی داشته و عواید آن به خزانه دولت رسیده یا خیر و نیز راجع به حکمیت دعاوی بین اشخاص و دولت معتقد بودند که کمیسیون دادگستری باید تصویب کرده باشد زیرا ارجاع به محاکم موجب یأس مقاطعه‌کاران از قبول کارهای دولت خواهد شد و هنگام اخذ رأی باید تجزیه شود و نیز این که دولت پیشکاران مالیه استان‌ها را مشمول مزایای پیشکاران آمریکایی قرار داده موجب دلسردی و در عین حال توقع رؤسای دیگر ادارات خواهد شد و سپس به کمک خرج بیمارستان‌ها و خرابی بیمارستان‌های خراسان و لزوم مساعدت به کلیه بیمارستان‌ها اشاره نموده در قسمت کمک‌هایی که سال اخیر به وزارت جنگ شده است معتقد بودند که بیش‌تر باید موجبات آسایش افراد و نظامیان بی‌بضاعت را فراهم ساخت و جیره و حقوق آنها را از دستبرد اشخاص محفوظ داشت. در خاتمه لازم شمردند که دولت مواد استخدامی کارمندان را یک کاسه کند و تا قبل از خاتمه این دوره لایحه آن را به مجلس تقدیم نماید آقای وزیر جنگ راجع به عواید کارخانه‌جات اسلحه‌سازی و مطالباتی که بنا به سفارشات
دولت شوروی دارند توضیحاتی دادند و نسبت به وضع افراد نظامی و تأمین معاش و آسایش آنها نیز تأیید نمودند که در گذشته و آینده و همیشه مورد توجه بوده و خواهد بود آقای دکتر معظمی راجع به علت تدوین مواد گزارش کمیسیون بودجه توضیح دادند که چون بودجه مملکتی نگذشته لازم بود به این صورت تصویب شود تا وزارت دارایی بتواند بودجه سال ۳۲۵ کشور را تنظیم کند در این موقع آقای اقبال پیشنهاد نمودند که جلسات مجلس عصرها تشکیل شود و چون عده برای ادامه مذاکرات کافی نبود مجلس به عنوان تنفس تعطیل و سی و پنج دقیقه به ظهر روز دوشنبه سوم دی ماه به ریاست آقای ملک‌مدنی نایب رئیس مجدداً تشکیل گردید آقای طوسی عریضه کارمندان دولت را دایر به این که مستخدمین شریف و درستکار دولت با فروش اثاثیه به سختی زندگی می‌کنند و از وظیفه‌شناسی منحرف نشدند مگر معدودی که مسؤلیت عمل آنها بر عهده منتخبین ایشان است به اضافه پیشنهادات و تقاضاهای کارمندان را که در چهارده قسمت خلاصه شده بود قرائت نمودند و بقیه مطالب ایشان به خواهش آقای رئیس به جلسه بعد احاله و به کفایت مذاکرات و ورود در شور مواد اخذ رأی و تصویب و ماده اول مطرح شد اقای دکتر رادمنش با اعتراض و توضیحی در ترتیب اسم‌نویسی و استجازه‌ها و این که به خلاف انتظار قبل از ایشان دیگران صحبت کرده‌اند در تعقیب بیانات سابق خود با اشاره به لوایحی که اخیراً وزیر دارایی راجع به ترتیب تقسیم عواید و مخارج کشور تقدیم مجلس نموده‌اند اضافه نمودند که اکثر عواید صرف وزارت جنگ می‌شود در حالی که با تأمین آزادی و تسهیل معاش و حفظ حقوق مردم موجبات آرامش و آسایش افراد و تأمین کشور بهتر فراهم خواهد شد سپس اشاره به وضع لوایح و تقسیم‌بندی آنها به حروف هجاییه و ابجد نموده به موضوع چای لاهیجان و پریشانی زارعین و عمل دولت در قطع مساعدت‌های مالی از ایالات شمالی حتی بانک ملی از صدور بروات اعتراض کرده تذکر دادند که این خود نوعی از مساهلت یا موافقت در انتزاع است که مردم مجبور می‌شوند سرنوشت خود را به دست گیرند و معتقد بودند که دولت برای حفظ مصالح مملکت و بقای واحد جغرافیایی ایران حتی به آذربایجان هم باید پول بفرستد و بعد به خرید واگن و کامیون و پرداخت ده میلیون دلار اشاره کردند که با این مبلغ بیمارستان مسلولین و بیمارستان‌های دیگر و بلکه بیمارستان‌های نوبنیادی ممکن بود در تمام کشور نگاهداری شود ضمناً به رویه فراکسیون توده نسبت به کابینه آقای حکیمی اشاره کرده گفتند هر حادثه باید با تمام اوضاع و احوال کشور و سایر ممالک و سیاست‌های خارجی تجزیه و تحلیل شود از جمله حادثه آذربایجان که چون مجاور با یک کشور دویست میلیونی سوسیالیستی است باید در نظر گرفت این نهضت مانند استقلال‌طلبی آمریکا و انقلاب کبیر فرانسه و روسیه و مشروطیت ایران چگونه از عوامل زمانی و مکانی به وجود آمد و نیرو گرفت و با اعزام چند نفر عاقل و وطن‌پرست اصلاح پیش‌آمد مشکل نبود هنگامی که کشور سرمایه‌داری و استعماری انگلستان خود را با اصول سوسیالیزم وفق می‌دهد و تمام دنیا از آزادی و دمکراسی صحبت می‌کنند نباید هیئت حاکمه ما با نهضت دموکراتیک مبارزه کند و از اجرای قسمتی از منشور ملل متفق تبری بجوید که وزیر سابق خارجه دولت انگلستان نیز به آن اشاره کند و به هر صورت در کنار یک کشور سوسیالیستی دویست میلیونی پانزده میلیون نفر را به این صورت نمی‌توان نگاهداشت مگر آن که موجبات آرامش و آسایش مردم از هر جهت فراهم گردد و الا در قسمت جنوب هم که مردم آن از ساکنین شمال فقیرترند همین حوادث ظهور خواهد کرد سپس به مشاوره چند نفر از نمایندگان با نمایندگان فراکسیون توده اشاره و اظهارنظر کردند که باید دید اهالی استان آذربایجان چه می‌خواهند و تقاضاهای حقه آنها را در نظر گیرند و با سایر استان‌ها نیز به همین نحو عمل کنند و این فقط با تصفیه دستگاه حاکمه امکان‌پذیر خواهد بود و بعد با قرائت تلگراف افسران زندانی کرمان و توضیحاتی راجع به امور اداری و اجتماعی و انجمن‌های ایالتی و ولایتی اشاره و انتظار خاتمه کنفرانس مسکو نموده متذکر شدند که ممکن است به کنفرانس‌های دیگر محول شد و ادامه این وضعیت بر وفق مصالح مملکت نیست باید واقعه آذربایجان را یک موضوع داخلی تلقی کرد و هر چه زودتر با خود اهالی آذربایجان کنار آمد و تحولات را به دست ملت ایران انجام داد و در مقابل آزادی و استقلال کشور هیچ مانعی و رادعی نباید وجود داشته باشد و حتی اگر لازم شود در راه مصالح مملکت قانون اساسی را نیز می‌توان اصلاح کرد بالأخره آقای دکتر رادمنش در موضوع خرید اموال منقول و غیر منقول متفقین و پرداخت قیمت آنها بدون تصویب مجلس و مواد دیگر لایحه مربوط به حقوق منتظرین خدمت و خرید اسلحه با وجود کارخانه‌جات اسلحه‌سازی کشور و موضوع مزایای پیشکاران مالیه تذکراتی دادند و در خاتمه تأکید نمودند که بیانات ایشان با علاقه به مصالح و استقلال و تمامیت ارضی کشور مورد توجه قرار گیرد آقای وزیر دارایی در پاسخ آقای دکتر رادمنش نمایندگان رئالیست را دعوت نمودند که نقایص دولت را بگویند و در راه اصلاحات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و حفظ مصالح کشور با دولت اشتراک مساعی کنند و سپس راجع به وضع اخیر آذربایجان و این که همیشه جزو لاینفک ایران بوده و هست و مردم آذربایجان همیشه در راه وحدت ایران کوشیده و خواهند کوشید راجع به حقوق کارمندان و حوایج محلی آذربایجان توضیحاتی دادند و بعد به مواد لایحه پرداختند اظهار داشتند که قسمت (کاف) مربوط به شبکه‌های تلگرافی و تلفنی و لوازم سیمبانی به تقاضای وزیر پست و تلگراف از لایحه موضوع می‌شود و راجع به اقساط حق‌الامتیاز نفت نیز اشاره کردند که چون عواید هر سال باید صرف مخارج همان سال شود چند سالی است قسمتی به طور مساعده قبل از صدور بیلان شرکت و بقیه بعد از آن دریافت می‌شود برای آن که قبل از تصویب مجلس عملی نشده باشد در این لایحه منظور شده است.
آقای وزیر جنگ در قسمت بیانات ناطق مربوط به ارتش توضیح دادند که در وقایع آذربایجان باید دید کشته شدگان از افسران بودند یا از مردمان غیر نظامی و نیز مقتولین بی‌گناه بوده‌اند یا قاتلین که در مشکین شهر به قرآن قسم خوردند و پس از تسلیم نظامیان پنج نفر افسر را مقتول نمودند آیا این عمل صحیح بوده است؟ ارتش در آذربایجان جز آن که در نقطه معینی دو ماه محصور بوده اقدامی نکرده و بالأخره در موقعی که هیچ انتظار نمی‌رفت برای اجتناب از برادرکشی تسلیم شده است و تهمت بی اساس به ارتش شایسته نیست و سپس نسبت به مرخصی عده از کارگران تسلیحات نیز توضیح دادند که چون سفارشات مسلسل‌سازی متفقین به اتمام رسیده و کارگر روزمزد را نمی‌توان بدون مزد نگاه داشت ناچار مرخص می‌شوند که جای دیگر به کار بپردازند.
در این موقع جلسه به عنوان تنفس یک ساعت و نیم بعد از ظهر تعطیل و نیم ساعت به ظهر روز سه‌شنبه چهارم دی ماه به ریاست آقای امیر تیمور نایب رئیس مجدداً تشکیل گردید.
آقای نقابت پیشنهاد تغییر دستور دادند و آقای محمد طباطبایی در پاسخ آقای دکتر رادمنش راجع به اجرای عدالت اظهار داشتند که این منوط به ترقی مایه فهم و پایه تربیت افراد ملت است در این صورت احتیاج به قوای تأمینیه و عدلیه کم‌تر خواهد بود و الا عدالت فرع بر امنیت است و حفظ امنیت نیز فقط با قوای تامینیه می‌باشد که باید نواقص آن رفع و تشکیلات آن اصلاح و با وضع فعلی تقویت شود و راجع به حقوق کارمندان آذربایجان اشاره کردند چون نوعی پیش آمده که متأسفانه ارتباط ما فعلاً با آذربایجان قطع شده چگونه و به چه وسیله این منظور تأمین خواهد شد در عین حال بانک ملی بروات و چک‌های خود را پس از رسیدگی پرداخت خواهد کرد و نیز این که گفته شد هیچ نهضتی مصنوعی صورت‌پذیر نیست دلیل منطقی و معقولی ندارد و هم ممکن است مقتضیات زمان و مکان نهضتی به وجود آورد، در موضوع دخانیات آذربایجان نیز اظهار اطلاع نمودند که بر اثر اختلاف بین عاملین و توزیع‌کنندگان محل بوده مربوط به دولت نیست و بابت خرید توتون مهاباد نیز دولت تاکنون دو میلیون تومان پرداخته است که بقیه پس از تحویل جنس پرداخت خواهد شد و ربطی به اوضاع آذربایجان ندارد پس از آن به موضوع فقر عمومی اشاره کرده گفتند که در این فصل در غالب شهرها هزینه نگاهداری فقرا تا بعد از عید تأمین شده و سایرین به کف تهران را نیز دولت مکلف است که جمع‌آوری و نگاهداری کند و در خاتمه بیانات خود به جرایدی که در این موقع خطیر از مملکت خود دفاع نمی‌کنند تذکر دادند که حتی در کشور شوروی هم هیچ کس حق ندارد بر علیه دولت و خلاف رژیم و تاکتیک دولت و مصالح مملکت چیز بنویسد قلم و عقیده در همه جای جهان فقط به مصلحت مملکت آزاد است سپس با اشاره به سیاست خارجی ایران یادآور شدند که هرگونه فشار و تحمیلی اگر بوده مربوط به داخله بوده بالاخص از شهریور ۲۰ به این طرف که ملت گرفتار مصائب جنگ و توقف قشون‌های مختلف خارجی بوده و به این جهت در طریق اصلاحات کشور کاری از پیش نرفته است و بعد در تعبیر گفتار سعدی که شاهد تذکار آقای تقی‌زاده در یادداشت سفارت کبرای ایران بوده و موجب سوءتفاهم شده توضیحی دادند و نسبت به قانون مصوب مربوط به نفت تذکر دادند که ناصحیح و مخالف قانون اساسی بوده انجمن‌های ایالتی و ولایتی نیز باید طبق قانونی که با مقتضیات فعلی وفق دهد تشکیل شود و در ختام سخن تأکید نمودند که آذربایجان قلب ایران است و منشأ بیانات ایشان نهضت آذربایجان می‌باشد، آقای کاظمی به استناد ماده ۱۰۹ راجع به خرید ملک از پول ذغال دولت که در گفتار آقای فداکار نسبت به خود اهانت‌آمیز یافته بودند توضیحاتی دادند و از دولت و مجلس تقاضا کردند که هرگونه پرونده ملکوکی از ایشان وجود داشته باشد با مشارکت آقای دکتر کشاورز رسیدگی کنند و به اطلاع مجلس و مردم برسانند در این موقع بر اثر
همهمه نمایندگان و تشنج و بی‌نظمی مجلس آقای نایب رئیس با اخطار به آقایان فداکار و مظفرزاده مجلس را ترک کردند و پس از یک ربع ساعت مجلس تحت ریاست آقای آقاسید محمدصادق طباطبایی قرار گرفت و آقای نخست وزیر ضمن معرفی آقای الله‌یار صالح به وزارت کشور و آقای صهبا به وزارت پیشه و هنر تقاضا نمودند که مجلس در تصویب لوایح دولت اهتمام و تسریع کند.
آقای وزیر بهداری نیز آقای دکتر علی‌اکبر اعتماد را به معاونت وزارت بهداری معرفی نمودند آقای فاطمی پیشنهاد کردند که فعلاً یک دوازدهم برای پرداخت حقوق کارمندان تصویب شود و سپس بقیه لایحه مورد مطالعه و تصویب قرار گیرد آقای وزیر دارایی موافقت کردند که برای انجام این منظور ماده اول و دوم لایحه تصویب شود و آقای فاطمی از طرف کمیسیون بودجه موافقت کردند آقای ملک‌مدنی با تأسف از سوءتفاهمی که بین آقایان امیر تیمور و مظفرزاده حاصل شده بود اظهار داشتند که در خارج موجبات رفع سوءتفاهم فراهم گردید و موقع مهم مملکت اقتضا دارد که عموم نمایندگان با حسن تفاهم همکاری کنند. آقای دکتر معظمی با تفکیک لایحه مخالف و معتقد بودند که صبح و عصر جلسه به موقع تشکیل شود و لایحه برای تعیین تکلیف بودجه جاری و سال ۲۵ زودتر به تصویب برسد آقای کاظمی از بقیه مذاکرات خود صرف‌نظر نمودند و با پیشنهاد آقای دکتر معظمی موافق بودند آقای ملک‌مدنی نیز با پیشنهاد آقای فاطمی و تصویب یک دوازدهم موافق بودند و آقای نبوی پیشنهاد نمودند که یک دوازدهم تصویب شود و لایحه در دستور باقی بماند آقای مهندس فریور مخالف بودند و عقیده داشتند که برای انجام منظور آقایان ممکن است پیشنهادهای ایشان در کمیسیون بودجه به لایحه متمم بودجه ضمیمه شود و پیشنهادات اصلاحی این لایحه در مجلس مورد مذاکره و تصویب قرار گیرد آقای وزیر دادگستری نیز نظر وزیر دارایی را تأیید کردند به پیشنهاد آقای نبوی اخذ رأی به عمل آمد و تصویب نشد و آقای نقابت پیشنهاد نمودند که دولت عواید پیش‌بینی شده سال ۲۴ را وصول کند و حقوق و هزینه‌های وزارتخانه‌ها و بنگاه‌های دولتی و سایر اعتبارات منظور در بودجه را طبق اعتبارات مصوب سال ۲۳ با رعایت تبصره یک ماده واحده مصوب دوم آبان ۲۴ پرداخت نماید که به این طریق سه دوازدهم و بقیه لایحه بعد مطرح شود آقای وزیر دارایی با توضیحاتی تقاضا کردند مواد لایحه تا «الف» تصویب شود و بقیه بعد مورد مطالعه قرار گیرد و آقای نقابت با نظر آقای وزیر دارایی موافقت کردند و آقای ملک‌مدنی معتقد بودند که همان یک دوازدهم به ضمیمه تبصره پیشنهادی آقای رحیمیان فعلاً تصوب شود بالأخره رأی به تصویب یک دوازدهم و تبصره آقای رحیمیان گرفته شد و سپس با ورقه اخذ رأی به عمل آمده از ۸۵ نفر عده حاضر به اکثریت ۷۷ رأی تصویب شد.
آقای هاشمی با توضیحاتی در اطراف لایحه اظهار عقیده نمودند که ۵۸ پیشنهاد واصله با پیشنهادات دیگر در کمیسیون بودجه مورد مشاوره قرار گیرد و بقیه لایحه به طور منقح به مجلس بیاید یا لااقل آقایان پیشنهاد خود را مسترد بدارند و موارد آن را با مواد و مفاد لایحه تطبیق و تصریح نمایند که حصول مقصود را تسهیل کند و لایحه زودتر به تصویب برسد اقای اردلان مخالف ارجاع به کمیسیون بودند و شق دوم پیشنهاد آقای هاشمی را مناسب‌تر می‌دانستند آقای مهندس فریور پیشنهاد آقای دکتر معظمی را مبنی بر کفایت مذاکرات در غیاب ایشان تائید نمودند و آقای نقابت مخالف بودند.
یک ساعت و نیم بعد ازظهر مجلس به عنوان تنفس خاتمه یافت و جلسه آینده به رزو چهارشنبه پنجم دی ماه دو ساعت به ظهر محول و دستور بقیه مواد لایحه چهار دوازدهم مقرر شد نیم ساعت به ظهر روز چهارشنبه مجلس به ریاست اقای ملک‌مدنی نایب رئیس مجدداً تشکیل گردید.
آقای نایب فاطمی اظهار داشتند که چون در جلسه پیش ماده اول تصویب شد این ماده با فقرات ذیل آن به عنوان ماده واحده تقدیم می‌شود.
آقای اردلان با اخطار نظامنامه‌ای در قسمت عایدات پیش‌بینی شده ۱۳۲۴ که در یک دوازدهم به تصویب رسیده نظر داشتند که مالیات ذبایح را نگیرند و عایدات راه‌آهن که پیش‌بینی نشده باید پیش‌بینی و ضمیمه عایدات دولت شود.
آقای رئیس با توضیحی نسبت به اخطار آقای اردلان راجع به گزارش کمیسیون عرایض مربوط به اعلام آقای دکتر مصدق اظهار داشتند که کیمسیون باید نظر خود را در ظرف ۱۵ روز بدهد و چون مدت مقتضی شده تقاضای ۱۵ روز تمدید کرده است.
آقای محمد طباطبایی مخالف و معتقد بودند که کمیسیون در همان پانزده روز باید گزارش خود را داده باشد و به هر صورت باید کمیت و کیفیت موضوع نیز در گزارش روشن باشد.
آقای امینی با تذکر ماده ۵۸ نظامنامه در مذاکره نسبت به گزارش کمیسیون عرایض که وارد دستور شده است در عین حال توضیح دادند که هرگاه کمیسیون ایرادی وارد دید باید به کمیسیون دادگستری احاله کند و به مسایل دیگران نمی‌تواند وارد شود.
آقای نایب رئیس تذکر دادند در جریان کار رئیس می‌تواند مطلب ضروری را تمدید شود و ماده دوم لایحه چهار دوازدهم قرائت شد.
آقای نایب رئیس بیان داشتند که چون ماده اول تصویب شده ماده دوم جانشین ماده اول و به نام ماده واحده مطرح می‌شود.
آقای فرمانفرماییان به عنوان این که ماده اول است به طور کلی وارد مذاکره شدند و گفتند معلوم نیست دولت نسبت به انحصارات چه تصمیم دارد مطابق سال‌های ۲۱ و ۲۲ و ماقبل آن عمل خواهد کرد یا نوع دیگر همچنین وضع کارخانه‌جات دولتی که می‌گویند میلیون‌ها ضرر نشان می‌دهد و سابقاً گفته می‌شد که ذخایر سودبخش کشور است فعلاً چگونه است و در بودجه مملکت تا چه حد مؤثر می‌باشد و نیز عایدات املاک واگذاری که سابقاً سالی تا دویست میلیون تومان قلم می‌دادند در بودجه کشور چه مبلغ منظور می‌شود و سپس به مذاکرات آقای دکتر رادمنش در جلسه پیش اشاره و اظهار عقیده کردند که باید این حقایق را شنید و چاره عاجلی اندیشید و بعد در موضوع دخانیات و توزیع قند و شکر و قماش آذربایجان توضیحاتی داده اضافه نمودند که تراکم معایب و محرومیت‌ها آمیخته به سیاست و موجب پیش‌آمدهای قابل تأسف شده است زیرا غالباً دولت‌های بی‌نظر و بی‌طرف هم به اراده دستگاه‌هایی به سوی یک طرفی سوق شده‌اند و نیز دسته‌جاتی در جراید هست که به این منظور کمک می‌کنند و گاهی خود دولت هم به حمایت یک دسته وارد معرکه می‌شود ضمناً در موضوع تلگراف تجار آذربایجان و عمل بانک در مقابل چند میلیون تومان طلب تجار اظهار نمودند که یا به وسیله بانک ملی یا بانک‌های دیگری که در آذربایجان است امانت مردم به صاحبان‌شان مسترد شود سپس به مأمورین دولت در ممالک خارجه و عدم توجه وزارت‌خانه به ایرانیانی که در آلمان گرفتار شده بودند و قانون استخدام کشوری که از طرف دولت اصلاح و تقدیم نشده و لزوم حد نصاب خدمت برای پیرمردان و تهیه وسایل استفاده از جوانان تحصیل کرده اشاره نموده راجع به طلب شرکت هلندی بابت ساختمان بندر نوشهر عقیده داشتند به حساب کسانی گذاشته شود که از عواید ارضی آن مستفید شده‌اند همچنین با تأیید نظر دولت در مستمریات نسبت به بعضی دیگر بیان عقیده نمودند.
آقای وزیر دارایی در قبل اظهارات آقای فرمانفرماییان یک یک توضیحاتی دادند و نسبت به اقدامات و تصمیمات دولت در اصلاح اوضاع کشور با ذکر مشکلاتی که در تصویب لوایح دولت پیش می‌آید معتقد بودند.
سکوتی به دست آورید و ثبات
که بر سنگ گردون نروید نبات
آقای محمد ضیایی در لایحه دولت تذکر دادند که ماده واحده کلیاتی ندارد و فقط باید در بندها و فقرات آن مذاکره شود.
آقای دکتر معظمی ضمن تقدیم پیشنهاد کفایت مذاکرات را تذکر دادند که از ۱۱۲ نفر نمایندگان ۳۶ نفر ایشان در مجلس حضور ندارند در حالی که مطابق اعتبارنامه موظف‌اند به نام ملت ایران در مجلس حاضر شوند و انجام وظیفه کنند و اگر با دولت یا لایحه آن مخالف‌اند با کمال شهامت اظهار عقیده کنند و چون یک بار هم مجلس به کفایت مذاکرات رأی داده باید پیشنهادها قرائت شود و پیشنهاد خود را مسترد داشتند.
به دستور آقای نایب رئیس اسامی غایبین در جلسه قرائت شد و اضافه نمودند که غایبین مریض را نمی‌توان از حد نصاب حضار خارج ساخت.
آقای دکتر مصدق با اشاره به مخارج احداث راه‌آهن و مقایسه بهای لیره قبل از جنگ با قیمت امروز اظهار نمودند که دولت هفتصد میلیون تومان از متفقین طلبکار است چگونه مطالبات دولت وصول نمی‌شود و نیز راجع به قانون مالیات بر درآمد یادآور شدند که ماده پیشنهادی ایشان راجع به اخذ جریمه از مؤدیانی که در پرداخت مالیات تعلل می‌کنند معلوم نیست چگونه در قانون نگنجیده است همچنین راجع به خرید واگن‌های نفت‌کش دولت را متوجه ساختند که چون کمپانی درصدد است نفت را به وسیله لوله حمل کند منافع دولت در نتیجه تضییع نشود و سپس با تذکار خدمات فرهنگی آقای محمد قزوینی و تأیید شهریه ایشان لازم می‌دانستند که نسبت به آقای دهخدا نیز قدردانی شود و نیز حقوق کارمندان قراردادی و حکمی مراعات گردد و هنگام ارجاع شغل بر کارمندان جدید پیمانی مقدم باشند.
آقای وزیر دارایی با تصدیق و تأیید اظهارات آقای دکتر مصدق نسبت به مطالبات از متفقین
توضیحاتی دادند که بیش از ۲۳ میلیون تومان واصل شده است و بقیه نیز یا مستیقماً یا از طریق حکمیت تصفیه خواهد شد و نسبت به واگن‌های نفت‌کش و تصمیم کمپانی به کشیدن لوله اظهار نمودند که دولت کرایه حمل و نقل را با قیمت خرید و استهلاک و منافع دولت تطبیق خواهد کرد.
در باب ده درصد جریمه تأخیر مالیات نیز با پیشنهاد آقای دکتر مصدق موافقت نمودند همچنین نسبت به آقای دهخدا و کارمندان پیمانی نظر مساعد داشتند.
در این موقع مجلس خاتمه یافت و جلسه آینده روز پنجشنبه ششم دی ماه سه ساعت به ظهر و دستور لایحه سه دوازدهم مقرر گردی.
نایب رئیس - آقای کام‌بخش در صورت مجلس نظری دارید؟
کام‌بخش - خبر عرضی ندارم.
مجد ضیایی - همان طور که آقای دکتر معظمی دیروز تذکر دادند حضور آقایان نمایندگان در مجلس موجب پیشرفت کار است زیرا در صورت مجلس خوانده می‌شود هر روز ما می‌بینیم جمعی از آقایان غایب نوشته می‌شوند در صورتی که اغلب‌شان شش ماه، یک سال است نمی‌آیند بنده خواستم تذکر بدهم در صورتی که در آیین‌نامه ما داریم اگر یک عضوی در کمیسیون چهار مرتبه نمی‌آید مستعفی می‌شود و اما تا حالا آقایان چرا تشریف نیاورده‌اند و وقتی هم که می‌آیند تشریف می‌برند و مجلس را از اکثریت می‌اندازند در این خصوص خواستم تذکری داده شود در صورتی که اگر این آقایان تلگراف شود به محل‌شان بیایند از این که از نبودن یکی دو نفر که مجلس از اکثریت می‌افتد خلاص می‌شویم و مجلس حائز اکثریت می‌شود خوب است از مجلس تذکری یا تلگرافی از مقام ریاست بشود که بیایند انجام وظیفه کنند.
نایب رئیس - طرحی پیشنهاد شده است از طرف آقایان که بعد از تصویب صورت مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد آقای ساسان.
ساسان - سؤال مجددی است از آقای وزیر دادگستری راجع به آقای حسین نفیسی تمنا می‌کنم این دفعه سؤال بنده را بدون جواب نگذارند و تشریف بیاورند برای روشن شدن قضیه.
نایب رئیس - آقای لنکرانی در صورت مجلس نظری دارید؟
لنکرانی - بلی آقا شش جلسه است صورت مجلس گویا صورت جلسه پنج یا شش مجلس بود.
هاشمی - پنج جلسه
لنکرانی - ... بلی (یکی از نمایندگان - بلندتر) اطاعت می‌کنم و امروز یک استدعا از آقایان می‌کنم ارفاقاً شفقت بکنند به حال مزاجی من، من با این حال آمدن به مجلس را به خودم تحمیل می‌کنم برای این که خیال می‌کنم وظایف خودم را اجرا و اعمال کرده باشم تشنج را هم عصبانیت ایجاد می‌کند، عصبانیت را آقایان ایجاد می‌کنند. امروز به من کمک بدهید صورت مجلس است اعتراضاتی دارم مطالبی دارم چه داعی دارد ترک بکنیم مجلس را، من حتی‌الامکان کوشش می‌کنم که بیش‌تر ملایم صحبت کرده باشم اگر اتفاقاً تحت تأثیر مزاج خودم قرار گرفتم ببخشید قبلاً معذرت می‌خواهم، یک دفعه به من لطف داشته باشید مانعی ندارد، خواهش می‌کنم. من هر قدر هم حافظه داشته باشم مطالب را بایستی که بادقت عرض کرده باشم. من امروز می‌خواهم وظیفه‌ای را که یک وکیل عدلیه وظیفه‌شناسی برای حققو یک فرد اجرا می‌کند برای حقوق یک ملت اجرا کرده باشم هیچ مانعی هم نخواهد داشت ما اینجا خودمان را وکلای یک مملکت مشروطه می‌شناسیم و این مجلس هم مولود مشروطیت است من قبول کردم بی‌مرحمتی که از طرف یکی از دوستانم به من شد قبول کردم، پذیرفتم. خدا رحمت کند مرحوم حاج امام جمعه خویی را او حق زیادی داشت او در مخالفت با قرارداد وثوق‌الدوله زحمت زیادی کشده بود. مرحوم حاج آقا جمال هم همین طور زحمت زیادی کشیدند برای استقلال ایران به این مناسبت به احترام خاندان او من این بی‌مهری را پذیرفتم لاحول و لاقوت الا بالله خدایا خودم را در پناه تو قرار می‌دهم سبحان‌الله (یکی از نمایندگان - بفرمایید آقا) چشم متشکرم در این صورت مجلس مطالبی که چندان لزوم نداشت نوشته شده به عقیده بنده بعضی از مطالب که لازم نبوده نوشته شده است، این اعتراض هم به زعم من زیاد قابل مؤاخذه نیست برای این که سلیقه‌ها مختلف است یک جور تنظیم می‌شد حالا یک جور دیگر تنظیم می‌شود من هم موافقم و با حسن ظن استقبال می‌کنم، در این صورت جلسات نظرم می‌آید به مناسبت تلگرافی که در عصر پنجشنبه گذشته از آذربایجان به من رسیده بود در اولین جلسه که روز شنبه بود تقاضایی تقدیم کردم به مجلس و تقاضای جلسه خصوصی کردم و قید کردم برای موقعی که معارض با وقت بودجه نباشد و اسباب ادامه گرسنگی مردم نشده باشد، حالا هم خوشحالم که یک قوت لایموتی به عنوان یازدهم (بعضی از نمایندگان - دوازدهم) همان که تصویب شد حقیقتش یکی است نزاع لفظی نداریم متشکرم آقایان کمک می‌فرمایند غلط‌های مرا اصلاح می‌کنند خیلی خیلی ممنونم این صورت پیشنهاد جلسه را بنده به این مناسبت برای اولین جلسه تقدیم کردم که خیال می‌کردم بهانه است برای این که بتوانم وظایف ملی خودم را برای ایجاد حسن تفاهم و یا رفع و یا تسهیل مشکلاتی به عرض آقایان رسانده باشم و نظرم هم این بود که آنجا گفته باشم آقایان از لحاظ خودشان هر فردی از لحاظ خودش و وطنش مطالعه کند نه از لحاظ دیگران نظم این بود، آن صورت را آن روز تقدیم کردم تحت عنوان این که جلسه خصوصی محتاج به امضای چند نفر است مورد توجه قرار نگرفت این استدعای بنده است قبلاً این ماماییم و این هم قانون راجع به جلسات و بعد عرض کردم مثل یک وکیل عدلیه امروز می‌خواهم از طرف خود آقایان دفاع کرده باشم اصل ۳۴ راجع به جلسات سری است و جلسات محرمانه است که اینجا تشکیل خواهد شد و در آنجا هم قید شده که سایرین نباشند با حدود و شرایط و مقرراتی که آنجا هست این را من تعبیر به مغالطه نمی‌کنم تعبیر به عدم توجه می‌کنم برای خاطر آن که یکی از دوستان عزیز من هم تحت‌تأثیر این القا قرار گرفته، پیشنهاد جلسه خصوصی شبیه به پیشنهادهای معمولی است جلسه ختم شود؟ جلسه تشکیل شود، از دستور خارج شود، فردا باشد. عصر باشد در این عداد است امثال و نظایری هم در این مجلس هزارها دارد و یکی از نمونه‌هایش نزاعی است که در سر تأخیر او در این مجلس شد و اعتراضی است که من کردم ببینید الآن تمام اینها اینجا حاضر است من انصاف آقایان را به حکومت می‌طلبم اشتهاد می‌کنم استدلال دارم می‌کنم تکرار نمی‌کنم گذشته را روزی که آقای حکیم‌الملک قرار بود که آن بیانیه را قرائت بفرمایند آن شرح را من برای خاطر آن که از اوضاع و احوال مجلس احساس مطالبی می‌کردم نوشتم پیشنهاد کردم که الآن جلسه خصوصی تشکیل بشود آن در آن موقع آنجا خوانده نشد فراموش شد بعداً جناب آقای آقا سید محمدصادق طباطبایی رئیس فرمودند که خوانده شود بنده اعتراض کردم چرا در موقعش خوانده نشد و بعد خوانده پس پیشنهاد جلسه خصوصی حق این است که خوانده شود و داخل در آن مجالس سری نبوده و از آقای ملک‌مدنی هم خوشحالم که بعد از این که بنده این نکته را نوشتم و به ایشان یادآوری کردم ایشان پس از توجه در آخر همان جلسه شروع به دستور فرمودند، شروع به قرائت فرمودند ولی جلسه از اکثریت افتاد حق این بود که در جلسه بعدی دوباره خوانده شود، بنده جلسه خصوصی زیاد دیده بودم در آنجا قضایایی داشتیم زندگانی‌هایی هم داشتیم من فرصتی به دستم آمده بود به نفع وطنم در نتیجه یک تلگراف به فاصله کوتاهی من آمدم از مجلس کمک بگیرم شاید هم بتوانم کمک بدهم به دستور آقایان. به نظر آقایان به همت بزرگواری آقایان این مشکلات را حل کرده باشیم آن جلسه بعد هم که آقایان تشریف داشتند خوانده نشد، خوب البته یا صلاح نبوده یا این که گرفتاری زیاد بوده است و اینجا آن حق برای بنده محفوظ است و به آقایان عرض کنم من یک کاری داشتم من یک روزی در آتیه برای تاریخ می‌گویم برای خاطر تلگرافی که برای من آمده بود من این پیشنهاد را کرده‌ام به مجلس حالا تکلیفم را تقاضا می‌کنم و استدعا می‌کنم در این موقع مهم بیاییم و همکاری بکنیم و مشکلات راه‌حل کرده باشیم از لحاظ ملت ایران نه از لحاظ خودمان از لحاظ ملت ایران نه از لحاظ (بعد از قدری تأمل) چند نقطه می‌گذارم ضمناً برای رفع سوءتفاهم در این جلسات نوشته می‌شود بنده دیر آمده با اجازه هستم حالا ممنوم که دارید به من کمک می‌کنید به حال من مساعدت می‌کنید خیلی ممنوم از شما هنوز حال من مساعد نیست آقایان همه دیدند در اینجا که من دوا خوردم که حالم را تقویت کرده باشم آقایان می‌بینید اینجا بنده را اغلب دیر آمده با اجازه نوشته‌اند عذر موجه دارم ولی اشتباه نشود فراموش نشود بنده یک روز از مرخصی استفاده نکرده‌ام دو ماه حق دارم و این دو ماه را تمام در اینجا مراقب بودم و ضمناً این را هم عرض می‌کنم من به عمل مثبتی نتوانستم موفق بشوم ولی خیال می‌کنم توانسته باشم یک نظریات اصلاحی به شکل منع از اعمال نامطلوب در اینجا اجرا کرده باشم و از خدا کمک می‌خواهم که اگر نفع مثبت نداشته‌ام نفع منفی داشته باشم (پوررضا - مثال بزنید آقا) (نایب رئیس - صحبت نکنید آقا) من می‌روم از مقالاتی که قبل از ورودشان به مجلس آقای پوررضا نوشته‌اند از توی آنها مثال‌های خودم را تهیه می‌کنم و منطبق می‌کنم با بعد از ورودشان به مجلس آن وقت بعد در این باب با هم صحبت می‌کنیم (پوررضا - هر دو یکی است فرقی نکرده)
نایب رئیس - صحبت بین‌الاثنین نفرمایید.
لنکرانی - آقای نایب رئیس فرمودند بین‌الانثین آیا واحد بین‌الانثین از آن طرف شروع شد یا از من (خنده نمایندگان) (زنگ رئیس) شما دوست من هستید آقای پوررضا من به شما علاقه دارم
(مجد - وقت نداریم آقا) پنج جلسه است آقا شش جلسه است اشکالی ندارد. الآن من فرصتی دستم آمده بنده استفاده می‌کنم و صحبت می‌کنم اگر خلافی هم گفتم بیایید ملامتم بکنید اصلاح کنید من امروز با زبان گله‌مندی با آقایان صحبت نمی‌کنم امروز با زبان تقاضا و خواهش التماس و استرحام به نفع وطنم یا هموطنانم دارم صحبت می‌کنم باز کمک می‌خواهم رحم کنید به من. نکته دیگری که می‌خواهم عرض کرده باشم خدمت آقایان موضوع همین یک دوازدهم بود که من اشتباهاً یازدهم گفتم و اشتباه مرا اصلاح فرمودید. از آقایان انصاف می‌خواهم یک لایحه تقدیم شده بود این لایحه ماده اولی داشته به مصلحت ملت ایران و گرسنه‌ها که صدی نود و نه و نیم و بالاتر را تشکیل می‌دهند ایجاب می‌کرد که به شکل یک دوازدهم زودتر گذشته باشد تا ما آزادی عمل داشته باشیم. بتوانیم مذاکره کنیم مع‌الاسف از همین حسن نظر حسن استفاده نشد، پیشنهادهایی تقدیم شده بود که یکی از آنها را خودم داده بودم. در آن قید کرده بودم تبصره ماده اول اگر آنچه که تصویب شده ماده اول بود چرا پیشنهاد خوانده نشده بنده قید کرده بودم پس بعد چرا خوانده نشد (اردلان - صحیح است) متشکرم. اگر ماده اول بود چرا پیشنهاداتی که حتی تصریح شده بود راجع به آن ماده است خوانده نشد اگر ماده اول نبود چرا به ماده دوم به شکل ماده واحده شروع کردید بلی همین‌جور می‌کنیم حساب می‌کنیم خرج و دخل می‌کنیم بنده راجع به آن پیشنهد دچار دو مشکل شدم! بنده اول این کاغذ را بخوام و ببینم چیست چه نوشته‌اند... بلی من در آن پیشنهادی که به مناسبت ماده اول داده بودم و به نظر خودم در آن پیشنهاد طریقه‌ای اتخاذ کرده بودم که اگر مملکت ایران یک روزی مشروطه بشود اگر یک روزی ملت ایران بخواهد مسئولین اوضاع ۲۰ ساله و یا ۲۴ ساله و یا بیش‌تر را تحت تعقیب قرار بدهد مظنونین در اختیار آنها باشند در اختیار مردم همین ارباب‌های ما آقایان ما! و الآن هم همان طرح و آن پیشنهاد حاضر است هر چه می‌فرمایید آن پیشنهاد را با یک تکلفی در حال ناخوشی نوشتم دادم آنجا در این بین در آن هر چه گشتند پیشنهاد گم شد پیدا نشد آقای نایب رئیس نفهمیدم آقای نایب رئیس نمی‌دانم گویا آقای امیر تیمور بودند ورقه‌ای آمد اینجا و به طور عجیب و غریبی تمام مراحل خودش را طی کرده بود و به همه جا رسیده بود پیشنهاد گم شد خدا می‌داند با یک زحمتی دوباره نوشتم پیشنهاد کرده بودم (روحی به طور ماده الحاقیه پیشنهاد بدهید آقا) به شکل تبصره ماده دوم نوشته بودم ولی به احترام آن ماده و به احترام آقای مهندس فریور و دوستان دیگرم و به احترام آقایان مهندسین او را در بند الف گذاشته بودم یک قدری عقب‌تر آوردم که حقوق آنها تضییع نشده باشد باز هم گفتم عده‌ای از آقایان امضا کردند و آنجا پیشنهاد کرده‌ام نسبت به گذرنامه و نسبت به طبقه مخصوصی که خودم هم جزو آنها هستم مبلغ معینی تمبر الصاق شود با یک شرایطی که بعد بنده نوشتم.
نایب رئیس - آقای لنکرانی بعضی از آقایان خواهش می‌کنند که مختصر بفرمایید در صورت مجلس نمی‌توانید مفصل صحبت کنید.
لنکرانی - شش جلسه است شش جلسه است آقا.
نایب رئیس - شش باشد در مسایل هر نظری دارید تذکر بدهید اگر وارد است تصحیح می‌کنیم در صورت مجلس اگر وارد نیست جواب عرض می‌کنیم.
لنکرانی - غلط‌های صورت جلسه را اصلاح می‌کنیم اشتباهات را مغالطه‌هایی که شده خلط و مزج‌هایی که شده اگر ماده اول بود چرا سایر پیشنهادات خوانده نشد اگر ماده اول نبوده چرا ماده دوم را به عنوان ماده واحده خواندید، اینها غافلگیرهایی است که انجام می‌یابد خدا می‌داند من با حسن نیت رأی دادم خود من را دادم نسبت به آن یک دوازدهم و باور نمی‌کردم که به این سادگی حرکت اغفالی اجری شده باشد آن وقت این را مشخص می‌کنند به شکل ماده واحده این صورت جلسه هست یا خیر.
نایب رئیس - جنابعالی هیچ رعایت نظامنامه را نمی‌کنید بنده هم قدر رعایت می‌کنم حضرتعالی تصور می‌فرمایید که من توجه ندارم تمام مجلس دارند به من اعتراض می‌کنند که وقت مجلس دارد تضییع می‌شود شما چرا تذکر نمی‌دهید.
لنکرانی - آقا اجازه بدهید من اخطار قانونی خودم را بکنم اخطار دارم اخطار قانونی دارم.
نایب رئیس - چه اخطار قانونی؟
لنکرانی - اخطار قانونی دارم. این قانون اساسی است ارباب ما و شما یک قدری مواظب باشید آنهایی که به آقا نوشته‌اند برای خودشان نوشته‌اند آنها آزاد بوده‌اند. بنده هم آزادم و باید حرفم را بزنم. الآن می‌فرمایید چه کنم. حرف بزنم یا نزنم و بیایم پایین.
نایب رئیس - آقا صحبت‌تان را بفرمایید و ایراد نسبت به صورت جلسه را تمام کنید می‌خواهیم وارد دستور کار مجلس شویم.
لنکرانی - کدام کار مجلس، این مرتبه نمی‌گذارم غافلگیر شوم مطمئن باشید، خلاصه. صورت به کلی کم شد پیشنهاد دومی از بین رفت و بعد هم نظرم می‌آید رعب آن مطلب وادار کرد پیشنهاد کردند که پیشنهادها در کمیسیون خوانده شود برای خاطر این که این راه اصلاحی را به ملت ایران درس دادم و طبقاتی که باید مورد تعقیب ملت ایران قرار بگیرد در اینجا معرفی کردم اعم از این که تصویب بشود یا نشود نمی‌دانم چرا در این موقع پیشنهاد شد که پیشنهادات در کمیسیون برود و دفن شود (هاشمی - بله من کردم!) من اسم نیاوردم (هاشمی - چرا آقا از حسن نیت خود مطمئن هستم، آسوده هستم، پیشنهاد کردم که زودتر بگذرد) (زنگ نایب رئیس) به ایشان آقا بفرمایید (اشاره به آقای هاشمی) (خنده حضار)
نایب رئیس - بله بله به ایشان بودم ضمناً خواهش می‌کنم آقایان تماشاچیان ابراز احساسات نکنند وقتی که یک نفر اینجا صحبت می‌کند آقایان تماشاچی‌ها باید فقط ناظر جریان باشند.
لنکرانی - بنده، از فرمایشات آقای نایب رئیس اتخاذ سند کردم خنده‌ها خنده اعجاب و احترام است آقا فرمودند ابراز احساسات است، اتخاذ سند می‌کنم و دیگر این که این صورت جلسه‌ها که هر کدام دو روز سه روز عقب می‌افتاد چطور شد این روزها پشت سر هم حاضر می‌شود آن هم به این تفصیل به این طولانی، آن وقت برای خاطر این که جراید محروم مانده باشند از مذاکرات مجلس حتی اختصار و اختصاص در آنجا هم مجری شده باشد هی چرت می‌زدند هی عذر می‌آوردند ولی این مرتبه چطور شد اینجا حاضر است. (هاشمی - این پیشنهاد خودتان بود) عرض کنم خواستم تبریک بگویم و ببینم قاعده عمومی است و در آینده هم این طور است یا نه حضورتان عرض کنم سؤالی کرده بودم از دولت (رحیمیان - آقای رئیس چرا جلوگیری نمی‌کنید) (صمصام - صحیح است) سؤالی کرده بودم از دولت راجع به کسانی که ترتیب اثر پیشنهادهای دولت آمریکا ندادند مسئولین را معرفی کند هنوز نیامده معرفی کند.
نایب رئیس - آقای لنکرانی تأمل بفرمایید ماده ۱۱ را بخوانند عده از آقایان تذکر داده‌اند که چرا ماده ۱۱ را رعایت نمی‌کنید خوانده شود به شرح زیر قرائت شد:
ماده ۱۱- ناطق باید از موضوع مباحثه خارج نشود چنانچه خارج شود رئیس او را متذکر می‌سازد و اگر ناطق مزبور بخواهد توضیحاتی بدهد که او از موضوع خارج نشده است یا آن که خارج از موضوع شدن دلایل دارد در این باب اجازه داده نخواهد شد.
نایب رئیس - خواهش می‌کنم راجع به صورت مجلس بفرمایید و صحبت‌تان را تمام کنید.
لنکرانی - چشم از آن موضوعی که منع فرمودید خارج می‌شوم و وارد می‌شوم در موضوعی که مربوط به صورت مجلس باشد اطاعت می‌کنم امتثال می‌کنم و راجع به صورت جلسه به عرض می‌رسانم، اعتراض می‌کنم بنده راجع به این که آن روز که پیشنهاد جلسه خصوصی بنده خوانده می‌شود و مجلس از اکثریت افتاد چرا در جلسه بعد نخواندند و بنده الآن برای این که بهانه تشنج نشده باشم دو عریضه‌ای است که چندین جلسه است می‌خواستم تقدیم کنم و تقاضا می‌کنم موقع تقدیم عرایضم را بفرمایید، چه موقع است تا مطابق نظامنامه تقدیم کنم (بعضی از نمایندگان - حالا بفرمایید) (نایب رئیس - بفرمایید) با اجازه مجلس است، اجازه فرمودند و اجازه دارم این یک عریضه‌ای است این بیچاره‌های مظلوم که در نتیجه سوء تشکیلات ثبت اسناد به اسم حاجیه ربابه و دیگران گرفتار شده‌اند مسئول دولت است (صحیح است) و تشکیلات ثبت اسناد، درست هم هست دولت شخصیت حقوقی دارد باید بدهد و بگیرد (صحیح است) این همه دور سرگرداندن، و لایحه آوردن اختیار به کمیسیون دادن، همه‌اش غلط است، غلط است، حق خودم را برای جلسه دیگر محفوظ می‌دارم، دولت باید خودش بدهد و بگیرد تقاضا می‌کنم خوانده شود، در جلسه دیگر تقاضا می‌کنم خوانده شود، این هم شرحی است که وراث یک شهید مظلوم یوسف هزاره صولت‌السلطنه (صحیح است) ای بیچاره آنهایی که فدای اغراض و مطامع شدند این هم مدتی همکار شما بوده است در این مجلس، همین یاغی و متمرد که می‌گفتند چطور غافلگیر ترور شد و معلوم نشد چه شد، چه شد امیدوارم به خواست خدا ملت ایران انتقام مظلومین را گرفته باشد این هم، عریضه‌ای است که آنها داده‌اند من هم با تقاضای قید در صورت مجلس تقدیم می‌کنم و تقاضا می‌کنم که در صورت مجلس تقدیم می‌کنم و تقاضا می‌کنم و اگر مصلحت ایجاب کرد بقیه مطالبم را عرض خواهم کرد و ضمناً نسبت به انتخاب دولت راجع به اعضای کنفرانس صلح اعتراض می‌کنم مردم راضی
نیستند حکومت نظامی را الغا کنید من از مردم می‌پرسم و جواب می‌گیرم دولت حق نداشته است اشخاص غیر مطمئن را انتخاب کند.
نایب رئیس - آقای فداکار به صورت جلسه اعتراضی دارید؟
فداکار - خیر عرضی نداشتم.
نایب رئیس - آقای مظفرزاده به صورت جلسه اعتراضی دارید؟
مظفرزاده - مطابق شرحی که به بنده مرقوم فرموید عرضی ندارم.
حشمتی - اسم بنده دیروز جزء دیرآمدگان بدون اجازه نوشته شده در حالی که بنده اول وقت آمدم و به مناسبت یک پیش‌آمدی از مجلس خارج شدم ولی در اینجا آقای دکتر معظمی در اخطار نظامنامه‌ای که فرمودند تصور کرده‌اند که آقایانی که غایب بودند با دولت مخالف بودند بنده خواستم عرض کنم که من مخالفتی با دولت ندارم و اگر هم خدای نکرده مخالفتی پیدا بکنم بدون این که محتاج گوشزد باشم بدون این که ترس از کسی داشته باشم اظهار عقیده می‌کنم.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای فولادوند راجع به صورت جلسه است؟
فولادوند - بله خیلی مختصر است راجع به مستخدمین کنتراتی و قراردادی چون جناب آقای وزیر وعده فرمودند که اصلاح می‌کنم بنابراین بنده عرضی نمی‌کنم فقط عریضه که آقایان نوشته‌اند تقدیم ریاست مجلس می‌کنم.
بعضی از نمایندگان - این که راجع به صورت مجلس نبود.
نایب رئیس - آقای نقابت در صورت جلسه فرمایشی دارید؟
نقابت - عرضی ندارم.
نایب رئیس - آقای تیمورتاش
تیمورتاش - در صورت مجلس عرضی ندارم.
نایب رئیس - آقای روحی در صورت مجلس جنابعالی عرضی دارید.
روحی - بلی عرض می‌کنم الآن چند روز است که مجلس متوالیاً تشکیل یافته و همه روزه نیم ساعت به ظهر آغاز مجلس بوده و الآن سه ربع بعدازظهر است هنوز وارد دستور نشده‌ایم این وضع خوب نیست و مسئول این وضع هم هیئت رئیسه است، اگر آقایان ساعت نه بیایند و زنگ بزنند بنده زودتر از هر کسی حاضر بوده دیگران هم خواهند آمد تقاضا می‌کنم این پیشنهادی که تقدیم می‌شود با آن پیشنهادی که تقدیم شده ضمیمه فرمایید و خوانده شود.
نایب رئیس - مربوط به صورت مجلس نبود آقای مجد به صورت مجلس نظری دارید. ؟
مجد ضیایی - اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نایب رئیس - اخطار بعد از تصویب صورت جلسه است، آقای فرمافرماییان به صورت جلسه نظری دارید؟
فرمانفرماییان - بعد از صورت جلسه.
نایب رئیس - صورت جلسه تصویب شد عده از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور نموده‌اند (نمایندگان - دستور دستور) آقای کاظمی هم پیشنهادی نموده‌اند.
وزیر دارایی - یک عرضی دارم.
نایب رئیس - آقای وزیر دارایی بفرمایید نظرتان چیست؟
۲- تصویب قرارداد مشارکت دولت ایران در صندوق و بانک بین‌المللی
وزیر دارایی - با کمال احتیاجی که به خاتمه کار لایحه سه دوازدهم هست البته منظور دولت و استدعای دولت این بود که آقایان وکلا هم موافقت بفرمایند که این لایحه همین طور مطرح باشد تا تکلیفش معلوم شود ولی نظر به این که یک موضوع فوری پیش آمده است یعنی تعیین تکلیف پیشنهادی که راجع به قرارداد بانک بین‌المللی شده بود این را باید امروز اجازه بفرمایید که آیا قبول بکنیم یا نکنیم و گویا در جراید هم ملاحظه فرموده‌اید استدعا می‌کنم این موضوع اول مطرح شود.
نایب رئیس - آقای کاظمی نظری دارید؟
کاظمی - خواستم عرض کنم چون آقای امیر تیمور نیستند بنده به جای مخبر کمیسیون هستم هر وقت موقع شد اگر مطلبی بود عرض می‌کنم.
نایب رئیس - شما پیشنهاد ورود به دستور داده‌اید.
کاظمی - بله بنده پیشنهاد کردم وارد دستور بشویم آقای وزیر دارایی هم تقاضی فرمودند این لایحه مطرح شود.
نایب رئیس - آقای رفیع فرمایشی دارید؟ بفرمایید. آقای دکتر کشاورز هم اجازه خواسته‌اند مخالفند با ورود دستور بعد می‌فرمایند.
رفیع - بنده مخالفت با ورود به دستور ندارم فقط یک تلگرافی است که دو سه روز است از گیلان رسیده است آقایان نمایندگان گیلان هم همه‌شان می‌خواستند صحبت کنند موقع می‌گذرد (صحیح است) و این مردم وقتی که تلگراف می‌کنند مجلس و هیئت دولت باید به آنها جواب بدهند اصلاً دولت باید به تمام ادارات خودش بسپارد که برخلاف سابق به مجرد این که هر تلگرافی رسید از طرف هر ضعیفی هم هست جواب بدهند این آقایان رسیدگی نمی‌کنند و همین طور پرونده روی پرونده می‌ماند به عقیده بنده مجلس باید رسیدگی بکند اگر مقاصد آنها مشروع و قانونی باشد اقدامات لازم را بکند (صحیح است) ما آدم این مردم هستیم وقتی مردم یک امری به ما می‌کنند مجبوریم در حدود قوانین اطاعت کنیم اوامر آنها را و این مردم هستیم وقتی مردک یک امری به ما می‌کنند مجبوریم در حدود قوانین اطاعت کنیم اوامر آنها را. این تلگراف را تقدیم می‌کنیم به مقام ریاست و آقایان نمایندگان گیلان هم هر کدام به نوبه خود خواهند فرمود.
جمعی از نمایندگان - قرائت بفرمایید.
وزیر دادگستری - (آقای اردلان) - این موضوعی که نماینده محترم فرمودند مخصوصاً دیشب در هیئت دولت مطرح شد و امروز هم آقای نخست‌وزیر دستور کافی خواهند داد. این موضوعی که آقای وزیر دارایی تقاضا کردند مطرح شود موضوعی است که اگر امروز مجلس شورای ملی تکلیف آن را معین نکند موقعش می‌گذرد.
رفیع - بند موافقم.
نایب رئیس - از آقای دکتر کشاورز هم بنده خواهش می‌کنم موافقت کنند این لایحه مطرح شود بعد بفرمایند.
دکتر کشاورز - بنده چون این لایحه اهمیت دارد با ورود دستور مخالفت نمی‌کنم ولی تقاضایی که دارم این است که نمایندگان و هیئت دولت توجه بکنند که این لوایحی که جنبه بین‌المللی دارد و ملت ایران در مقابل دیگران تعهدی می‌کند این تعهد را محترم بشمارند مثلاً منشور ملل متفق را ما اینجا گذراندیم ولی آن تعهداتی را که ما کردیم الآن اجرا نمی‌کنیم روزنامه‌های تهران را یکی بعد از دیگری با این که اسم‌مان را گذاشته‌ایم یک دولت دموکرات هر روز دولت آقای حکیمی دو سه تا را توقیف می‌کنند (دکتر رادمنش - این برخلاف منشور ملل متفق است) و این برخلاف منشور ملل متفق است یکی دیگر را هم می‌گذرانیم ولی مراعاتش را نمی‌کنیم.
نایب رئیس - خبر کمیسیون دارایی مطرح است قرائت می‌شود:
لایحه شماره -۱۷۹۵۰ مورخ ۲۶/۹/۱۳۲۴ دولت مربوط به شرکت دولت ایران در صندوق و بانک بین‌المللی در جلسه ۵ دی ماه ۱۳۲۴ کمیسیون دارایی با حضور آقایان وزیر دارایی و مدیر کل بانک ملی مورد رسیدگی و مطالعه واقع و با اصلاحات زیر:
۱- دنباله بند ۶ لایحه مزبور اضافه کردید که (دولت می‌تواند تا میزان مبلغ مزبور اسناد عندالمطالبه غیرقابل انتقال بدون بهره صادر کرده از بابت سهمیه ریالی خود به صندوق تسلیم نماید)
۲- در بند ۷ بعد از جمله (قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران) بین‌الهلالین (هیئت نظارت اندوخته اسکناس) اضافه می‌شود و نیز در همان بند بعد از جمله هم چنین قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران بین‌الهلالین (هیئت نظارت اندوخته اسکناس) اضافه گردید.
۳- بند ۹ لایحه به کلی حذف گردید.
بالاتفاق تصویب و اینک گزارش آن را برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
نایب رئیس - خبر کمیسیون امور خارجه هم قرائت می‌شود.
کمیسیون امور خارجه لایحه شماره ۲۸۵۵۷ ۸۰۴-۱۷۹۵۰ مورخ ۲۶/۹/۱۳۲۴ دولت را برای پذیرفتن موافقت‌نامه برتون و ودز و شرکت دولت ایران در صندوق و بانک بین‌المللی رسیدگی و تصویب نموده است اینک برای تصویب مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید
نایب رئیس - آقای اردلان
نقابت - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نایب رئیس - بفرمایید.
نقابت - راجع به قراردادها اساساً در مجلس صحبت نمی‌شود هر نماینده که بخواهد صحبت بکند بیست و چهار ساعت قبل باید پیشنهاد خودش را بدهد در کمیسیون مطرح بشود و بعد در اینجا راجع به آن مذاکره بشود و راجع به قابل توجه بودن پیشنهادات و ارجاع کمیسیون رأی گرفته شود و برود والا قراردادی که دولت با دول دیگر بسته است در مجلس قابل مذاکره نیست.
جمعی از نمایندگان - رأی رأی
نایب رئیس - نظر آقای نقابت وارد است بنده هم تصدیق دارم البته آقای اردلان هم چون این یک
امری است که همیشه سابقه دارند موافقت می‌کنند.
اردلان - قرارداد بین‌المللی نیست در یک بانک بین‌المللی می‌خواهند شرکت کنند بگذارید بنده عرضم را بکنم.
نایب رئیس - این قرارداد است سابقه هم دارد (جمعی از نمایندگان - رأی رأی) لایحه قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
ماده واحده - مجلس شورای ملی به دولت اجازه می‌دهد سندی را که حاکی از پذیرفتن موافقت‌نامه برتون و ودز که ضمیمه این قانون است و راجع به تأسیس صندوق و بانک بین‌المللی می‌باشد و قبول مشارکت دولت را دارد و مؤسسه مزبور تأیید نماید امضا و به دولت کشورهای متحده آمریکا تسلیم کند ناشی از پذیرفتن موافقت‌نامه برتون و ودز است تصویب می‌نماید.
۱- دولت مجاز است در صندوق بین‌المللی پول که در این قانون صندوق نامیده خواهد شد و همچنین در بانک بین‌المللی توسعه و عمران که در این قانون بانک بین‌المللی نامیده می‌شود و اساس‌نامه آنها طبق متن ضمیمه در کنفرانس بین‌المللی منعقد در برتون و ودز در کشورهای متحده آمریکا با شرکت نمایندگان ایران تدوین شده مشارکت نماید.
۲- نمایندگان اصلی و علی‌البدل دولت در صندوق و همچنین در بانک بین‌المللی بنا به پیشنهاد وزارت دارایی و تصویب هیئت وزیران تعیین و معرفی خواهند شد.
۳- دولت یا نمایندگان او نمی‌توانند بدون تصویب مجلس شورای ملی تقاضای تغییر برابری ریال نسبت به پول کشورهای عضو صندوق را نموده یا با چنین تغییری موافقت نمایند و یا بدون تصویب مجلس شورای ملی با تغییر مبلغ سهمیه ایران در صندوق و بانک بین‌المللی موافقت کنند.
۴- حق استفاده از منابع صندوق و همچنین از تسهیلات مالی بانک بین‌المللی منحصراً به وسیله و یا موافقت بانک ملی ایران خواهد بود و هر نوع سپرده متعلق به صندوق یا بانک بین‌المللی در ایران نزد بانک ملی ایران نگاهداری خواهد شد.
۵- قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران (هیئت نظارت اندوخته اسکناس) مجاز است بابت بیست و پنج درصد سهمیه دولت در صندوق که معادل شش میلیون و دویست و پنجاه هزار دلار است طبق اساس‌نامه صندوق به طلا به صندوق تحویل دهد و سندی را که بابت طلای مزبور صندوق دریافت می‌دارد جزو قسمت طلای پشتوانه محسوب نماید. چنانچه در آینده طلای نامبرده از طرف صندوق مسترد شود عیناً به قسمت نشر اسکناس تحویل خواهد شد.
۶- بانک ملی ایران مجاز است تا میزان هم ارز هیجده میلیون و هفتصد و پنجاه هزار دلار برای پرداخت هفتاد و پنج درصد بقیه سهمیه دولت در موقع مطالبه به ریال در اختیار صندوق بگذارد و عنداللزوم هر نوع ارز یا اعتباری را که در مقابل ریال‌های مزبور از صندوق تحصیل می‌نماید به قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران واگذار کرده و در عوض از قسمت نامبرده ریال دریافت کند. قسمت نشر اسکناس مجاز است ارز یا اعتباری را که به این ترتیب بدست آمده است بابت پشتوانه اسکناس‌های منتشره محسوب نماید.
۷- قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران مجاز است تا میزان نوزده میلیون و ششصد و هشتاد هزار دلار از طلا یا ارزهای پشتوانه بابت هشتاد و دو درصد سهام دولت در بانک بین‌المللی با رعایت اساس‌نامه بانک بین‌المللی عندالمطالبه در اختیار بانک مزبور بگذارد.
همچنین قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران مجاز است تا میزان هم ارز چهار میلیون و سیصد و بیست هزار دلار بابت هیجده درصد بقیه سهمیه دولت در بانک بین‌المللی به ریال در اختیار بانک نامبرده بگذارد.
سفته‌های بدون بهره و عندالمطالبه‌ای که دولت از بابت بهای سهام خود در بانک بین‌المللی به قسمت نشر اسکناس بانک ملی ایران می‌دهد جزو پشتوانه محسوب خواهد شد.
۸- پول‌های رایج کشورهای عضو صندوق به شرط آن که در زمانی که عضو حق استفاده از منابع صندوق داشته به دست آمده باشد جزو پشتوانه اسکناس‌های منتشره قابل قبول خواهد بود.
اردلان - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
مهندس فریور - اعلام فرموده‌اید؟
نایب رئیس - بله اعلام رأی شده است موردی ندارد آقایانی که با این لایحه موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
۳- قرائت طرح پیشنهادی نمایندگان راجع به اصلاح آیین‌نامه داخلی و طرز تشکیل جلسات
نایب رئیس - یک پیشنهادی است راجع به اصلاح یک ماده از آیین‌نامه داخلی مجلس از نقطه نظر تشکیل جلسات چون دو ماه و خرده بیش‌تر به آخر دوره نداریم لوایح زیادی هم هست که باید این لوایح بگذرد بنابراین موافقت بفرمایید این اصلاح را بکنیم.
پیشنهاد به امضای هفتاد نفر از نمایندگان.
امضاکنندگان ذیل ماده واحده زیر را به قید دو فوریت پیشنهاد می‌کنیم.
تا آخر دوره چهارده جلسات مجلس مرتباً ساعت ده صبح منعقد می‌گردد و نمایندگانی که تا ده و ربع بدون عذر موجه در جلسه حضور به هم نرسانند نصف مقرری روزانه آنان کسر و نام آنان در صورت جلسه و روزنامه رسمی اعلان می‌شود. قریب هفتاد امضا.
مهندس فریور - یک کلمه باید اضافه شود.
نایب رئیس - آقای لنکرانی پیشنهاد ختم جلسه کرده‌اند.
دکتر زنگنه - اجازه می‌فرمایید؟ بنده اخطار دارم.
نایب رئیس - بفرمایید.
دکتر زنگنه - این رأیی که امروز راجع به قرارداد دادیم بنده اجازه خواسته بودم عرضی داشتم ولی آقایان عجله کردند و رأی گرفته شد بنده در اصل مطلب حرفی ندارم ولی یک سابقه بسیار بدی گذاشته شد اگر به اتکا این صحبت که شد که در قرارداد نباید صحبت کرد (نقابت - صحبت می‌شود کرد تغییر نمی‌شود داد) فردا یک قراردادی ممکن است یک عده قبلاً تهیه بکنند یک دفعه بیاید اینجا مطرح بشود بگویند آقا این قرارداد صحبت ندارد رأی گرفته شود لااقل کسی که مخالف است حرفش را نزند این فوق‌العاده خطرناک است. ماده را ملاحظه بفرمایید می‌گوید: هر گاه دولت لایحه قانونی به مجلس فرستاده و بر وفق اصل ۲۴ قانون اساسی تصویب عهدنامه‌ای که با یکی از دول خارجی بسته می‌شود تقاضی نمود در باب مواد عهدنامه رأی گرفته نمی‌شود و تغییری هم در متن آن داده نمی‌شود ولی مذاکره مانعی ندارد (نقابت - باقیش را هم بخوانید) اگر در ضمن شور اول یا دوم شور اول دارد شور دوم دارد - بعضی از نمایندگان در برخی از شرایط اعتراض و ایرادی دارند این اعتراض و ایراد باید به عنوان رجوع به کمیسیون وقتی مطرح می‌شود که لااقل ۲۴ ساعت قبل اعتراضات مزبوره طبع و توزیع شده باشد. بعد هم ممکن است کمیسیون اعتراض را یک وقت وارد بداند نتیجه اثرش چه خواهد شد نتیجه‌اش این خواهد شد که قرارداد را اساساً مجلس رأی ندهد این چه حرفی است که حتماً یک قراردادی که آمد باید رأی داد یا باید رأی نداد.
اردلان - صحیح است آقا.
لنکرانی - بنده هم با این نظر موافقم.
نایب رئیس - نظر آقای دکتر زنگنه وقتی وارد است که دو شوری باشد ولی وقتی آقایان به یک فوریت رأی دادند باید خبر کمیسیون بیاید در مجلس مطرح شود و اعتراضات خوانده شود (مهندس فریور این طور نیست) بنده که پیش خود نمی‌گویم این سابقه دارد.
این اعتراضاتی که هست همان طور که گفته شد در ۲۴ ساعت قبل به کمیسیون رجوع شود، این نظر وقتی است که دو شوری باشد چون تقاضا فوریت اول شد و یک شورا شد دیگر نمی‌شود.
مهندس فریور - اجازه می‌فرمایید در همین موضوع عرضی دارم.
نایب رئیس - بفرمایید.
مهندس فریور - اجازه بفرمایید در همین موضوع برای این که سابقه نشود بنده خودم عقیده داشتم که امروز بگذرد چون در این مورد حرفی نیست ولی لایحه اعم از این که یک شوری باشد یا دو شوری تغییری نمی‌شود در آن داد ولی پیشنهادی که می‌شود همان قدر که خواندند باید برود به کمیسیون ولی مذاکره‌اش مانعی به هیچ‌وجه ندارد این برای بعد است و سابقه نشود امروز چون اعلام شده بود گذشت.
نایب رئیس - آقای دکتر عبده
دکتر عبده - بنده خواستم تأیید کنم نظر آقای دکتر زنگنه و مهندس فریور را برای این که این سابقه نشود والا ممکن است یک قراردادهایی که به صلاح مملکت نباشد بیاورند و بگویند نباید مذاکره بشود و دیگر صحبت نمی‌شود کرد خواستم عرض کنم از این ماده ۳۲ این استفاده را نمی‌شود کرد و به نظر بنده هیچ مانعی ندارد که مذاکره شود (همهمه نمایندگان)
نقابت - من به عنوان موافق توضیح دارم اجازه بفرمایید عرض بکنم.
نایب رئیس - تأمل بفرمایید. آقای نقابت
نقابت - اولاً سه مخالف پشت سر هم صحبت کردند این مطلب هم مطرح نیست ثانیاً قراردادهای کم‌تری در این مجلس گذشته است (مهندس فریور و صحبت هم شد) و این قرارداد که مطرح شد تا آن وقت که بنده حرف نزده بودم تمام آقایان دکترهای‌مان لای نظامنامه را باز نکرده بودند بنده خودم ماده ۳۲ را پیدا کردم و به آقای دکتر زنگنه دادم در نظامنامه نوشته شده است هر کس می‌خواهد صحبت کند ۲۴ ساعت قبل نظریه
خودش را باید کتباً داده باشد و طبع و توزیع بشود همه مطلع بشوند بعد مذاکره بشود این کار را که آقای اردلان نکردند پس چرا صحبت بشود؟
دکتر معظمی - اجازه می‌فرمایید؟
نمایندگان - مطرح که نیست.
اردلان - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - خواهش می‌کنم آقایان توجه بفرمایند یک موضوعی است که می‌خواهم روشن بشود، تأمل کنید آقای اردلان. آقای دکتر معظمی.
اردلان - بعد از ایشان به بنده اجازه بدهید.
دکتر معظمی - من می‌خواستم از مقام ریاست تمنا کنم برای این که قطع صحبت بشود اعلام بفرمایند که این سابقه نخواهد شد.
نایب رئیس - نظر مجلس این است که سابقه نشود.
نمایندگان - البته صحیح است.
نایب رئیس - بسیار خوب.
هاشمی - پیشنهادی که به امضای قریب ۷۰ نفر از آقایان بود خوانده شد.
۴- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - آقای لنکرانی پیشنهاد ختم جلسه را کرده‌اند.
مهندس فریور - بنده مخالفم با پیشنهاد ایشان.
نایب رئیس - اجازه بفرمایید پیشنهاد ختم جلسه کرده‌اند توضیح بدهند.
لنکرانی - ملاحظه فرمودید ما الآن در مقابل یک اشتباهی قرار گرفتیم که مجلس تقاضا کرد آن را اصلاح بفرمایند و سابقه نشر داین در نتیجه عجله‌ای بود که مجلس کرد و حالا تقاضا شد اصلاح بفرمایند این عجله در این کار هم انقدرها لازم نیست، من با او کاملاً موافقم ولی مطلع نیستم یک فرصت کوچکی باید داد در جلسه اولی که می‌شود اول جلسه این اختلاف مرتفع می‌شود (نمایندگان - صحیح است) حالا چه داعی دارد؟ نتیجه یک استعجال را دیدید از آقایان خواهش می‌کنم موافقت بفرمایند جلسه ختم شود و بماند برای جلسه آینده.
نایب رئیس - آقای مهندس فریور
حاذقی - بنده قبل از ایشان اجازه خواستم.
مهندس فریور - عرض می‌کنم من اگر توانستم خود آقای لنکرانی را متقاعد می‌کنم اگر یک دقیقه گوش بدهید بنده یقین دارم موافق می‌شوید (لنکرانی - خیر مخالفم) (خنده نمایندگان) مطلب یک مطلب بسیار ساده‌ای است و آن این است که اگر کسی ساعت ده نباید یک مقدار بیش‌تری از آنچه که الآن می‌شود از حقوقش جریمه و کسر شود (لنکرانی - بنده باید مطالعه بکنم) و یک جمله کوچکی هم اگر به آخر این پیشنهاد اضافه شود کاملاً تکمیل می‌شود و آن این است که همین طور است درباره اشخاصی که نیم ساعت یا بیش‌تر از آخر جلسه را بروند. با این ترتیب ما مطمئن می‌شویم ساعت ده جلسه‌مان تشکیل است و مادام که کار داریم اکثریت هم رأی به ختم جلسه نمی‌دهند و مجلس باقی است، این جمله کوچکی که آقایان نوشته‌اند همین طور است برای اشخاصی که جلسه را قبل از خاتمه نیم ساعت مثلاً ۲۰ دقیقه قبل از خاتمه جلسه بروند اگر این اضافه بشود مانعی ندارد و تکمیل می‌شود (صحیح است)
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به ختم جلسه طبق پیشنهاد آقای لنکرانی آقایانی که با ختم جلسه موافق‌اند قیام فرمایند (عده برخاستند) تصویب شد.
چند نفر از نمایندگان - خیر رد شد.
نایب رئیس - به ختم جلسه رأی گرفتیم تصویب شد جلسه آینده روز یکشنبه سه ساعت قبل از ظهر دستور بقیه این مذاکره و لایحه سه دوازدهم بودجه مجلس یک ساعت و ربع بعد از ظهر ختم شد.
نایب رئیس شورای ملی -ملک‌مدنی
اخبار مجلس
گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی
کمیسیون عرایض و مرخصی در این هفته روزهای یکشنبه ۲/۱۰ و سه‌شنبه ۴/۲۰ و پنجشنبه ۶/۱۰/۲۴ به ریاست آقای سلطانی و سایر آقایان در ساعت (۹) صبح تشکیل و به تعداد ۳۵ برگ عرایض رسیدگی و به وزارتخانه‌های مربوطه رجوع شد ضمناً ۱۱۶ پاسخ‌نامه مرجوعات مجلس که از وزارتخانه‌ها رسیده بود از اداره دبیرخانه قانونگذاری برای رفع نگرانی به متظلمین ابلاغ گردید.
انتصابات و احکام
وزارت دارایی
آقای مهدی خدابنده رئیس بهره‌برداری به املاک مزروعی.
در وزارت کشاورزی
آقای علی‌اکبر دهدشت ناظم مخابرات اداره تلگراف تهران از تاریخ سوم دی ماه ۲۴ به عضویت اداره آمار منصوب شده است.
آقای عبدالباقی معزی کمیسر شرکت تلفن از تاریخ سوم دی ماه ۱۳۲۴ به سمت ریاست بازرسی کل وزارت پست و تلگراف
و تلفن منصوب شده‌اند.
آقای محمدحسن پاکدامن رئیس اداره کارگزینی به سمت ریاست اداره تلگراف تهران منصوب شده‌اند.
آقای موسی حجازی مدیرکل اداره بازرسی از تاریخ سوم دی ماه ۱۳۲۴ به سمت ریاست اداره آمار منصوب شده‌اند.
آقای رضاقلی همایون‌فر مدیرکل اداره تلگراف تهران از تاریخ سوم دی ماه ۱۳۲۴ به مدیریت کل کارگزینی منصوب شده‌اند.
آقای محمود محمود بازرس وزارتی به سمت ریاست اداره کارپردازی و ثبت اموال دولتی منصوب شده‌اند.
آقای ابراهیم نجومی رئیس اداره آمار از تاریخ سوم دی ماه ۲۴ به ریاست اداره حمل و نقل هواپیمایی منصوب شده‌اند.
آقای حسین مشیرزاده با داشتن سمت معاونت اداره مرکزی تلگراف پست معاونت اداره تلگراف تهران نیز منصوب شده‌اند.
در وزارت دادگستری
۱- آقای ناصرقلی بیات بخشدار زرند به سمت مأمور صلح زرند.
۲- محمد جعفری بخشدار پایی به سمت مأمور صلح پایی.
۳- لطفعلی ثابتی بخشدار قائن به سمت مأمور صلح قائن.
۴- حسن منشوری بخشدار شادکان به سمت مأمور صلح شادکان.
۵- حسن افتخاری بخشدار کوهپایه به سمت مأمور صلح کوهپایه.
۶- موسی مجتهدی کارمند علی‌البدل دادگستری مراغه به سمت کارمندی علی‌البدل دادگستری خرم‌آباد.
۷- محمدباقر امین معاون دادسرای دیوان کیفر به سمت کفالت دادسرای دیوان کیفر.
۸- عبدالحسین احمدی دادستان دیوان کیفر به سمت بازرس ویژه وزارتی.
۹- محسن محمودی کارمند اداره حقوقی به سمت بازپرسی دادسرای دیوان کیفر.
۱۰- عباس درویش فشمتی لیسانیه حقوق به سمت بازپرسی قاچاق رشت.
۱۱- عبدالحسین محضری بخشدار جویم به سمت مأمور صلح جویم.
۱۲- احمد فرقانی کارمند علی‌البدل دادگستری آبادان به سمت امانت دادگاه بخش آبادان.
۱۳- سید اسماعیل مرتضوی لیسانیه حقوق به سمت کارمندی علی‌البدل دادگستری شهرستان آبادان شماره ۶۶۰۴ ۵/۱۰/۱۳۲۴
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه ۲۱ آذرماه ۲۴ بر طبق پیشنهاد شماره ۳۷۳۲/۱/۲۰۹۹۷ کشور تصویب نمودند از تاریخ صدور این تصویب‌نامه عوارض مشروحه زیر:
۱- از پروانه‌های کسب و پیشه‌ورانی که شهرداری صادر می‌نماید به ماخذ صدی ده مال‌الاجاره ماهیانه محل کسب و حرفه و بنگاه‌هایی که مشمول مقررات پروانه‌های صنعتی باشند به موجب ماده سه عوارض خواهند پرداخت.
۲- از برگ‌های معاینه پیشه‌وران از قبیل کارگران گرمابه‌ها رستوران‌ها و غیره که تماس با خواربار همگانی دارند ماهیانه ۵ ریال.
۳- از منابع محصولات کوره‌پزی صدی بیست.
۴- از حیواناتی که در حوزه شهرداری کشتار می‌شوند به شرح زیر:
الف - از بز رأسی ۵ ریال
ب - از بزغاله هر رأسی ۵ ریال
ج- از گوسفند رأسی ۵ ریال
د- از بره رأسی ۵ ریال
هـ - از گاو رأسی ۱۵ ریال
و- از گوساله رأسی ۱۰ ریال
۵- از معاملاتی که در محاضر رسمی انجام می‌شود از قیمت تمبر صدی بیست، به نفع شهرداری ایلام وصول شود.
تصویب‌نامه در دفتر نخست‌وزیر است.
نخست‌وزیر
به تاریخ ۵/۱۰/۲۴ شماره ۱۴۸۵۹
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه ۲۱ آذرماه ۱۳۲۴ طبق پیشنهاد شماره (۲۶۵۳۶-۱/۵۳۷۱۷) وزارت کشور تصویب نمودند از تاریخ صدور این تصویب‌نامه عوارض به شرح زیر:
۱- از فروش هر رأس گاو و الاغ پنجاه ریال از فروشنده.
۲- از فروش هر رأس اسب و قاطر یکصد ریال و هر نفر شتر یکصد ریال از فروشنده.
۳- از پروانه کسبه و پیشه‌وران ده ریال در سال.
۴- از برگ معاینه پیشه‌وران ده ریال در ماه به نفع شهرداری سبزوار دریافت گردد.
تصویب‌نامه در دفتر نخست‌وزیر است.
نخست‌وزیر
به تاریخ ۵/۱۰/۱۳۲۴ شماره ۱۱۷۰۶
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه اول دی ماه ۱۳۲۴ به موجب پیشنهاد شماره ۱۴۴۸۴/۱/۳۸۲۴۵ وزارت کشور تصویب نمودند که عوارض کشتار هر رأس گوسفند که تصویب‌نامه شماره ۲۳۷۹۲ ۲۹/۱۲/۱۳۲۳ دوازده ریال تصویب و تعیین شده بود از تاریخ اول اردیبهشت سال جاری هفت ریال و نیم تقلیل داده و به نفع شهرداری تبریز وصول شود.
تصویب‌نامه در دفتر نخست‌وزیر است.
نخست‌وزیر
شماره ۱۶۳۸۸ ۴/۱۰/۲۴
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه ۱۹ آذرماه ۲۴ طبق پیشنهاد شماره ۱۱۱۲۱/۹/۲۰۵۸۹/۳۱/۴/۲۴ وزارت کشور تصویب نمودند از تاریخ صدور این تصویب‌نامه عوارض به شرح زیر:
۱- از بهای کارت‌ها و بلیط‌های ورودی به سینما و نمایش صدی ده بهای ورودیه.
۲- به جای ماده ۷ تصویب‌نامه شماره ۱۸۶۲-۲۹/۱/۲۴ از معاملاتی که در دفاتر اسناد رسمی انجام می‌شود صدی ۲۰ بهای تمبر الصاقی به اسناد.
۳- از کشتار هر رأس گوسفند و بز و گوساله ده ریال و گاو بیست ریال.
تبصره - ماده ۶ تصویب‌نامه شماره ۱۸۶۲ ۲۹/۱/۳۲۴ راجع به عوارض کشتار به این وسیله لغو می‌شود.
۴- از خانه‌های مسکونی چنانچه ارزش آنها از ده هزار ریال تجاوز کند برای ده هزار ریال در سال بیست ریال.
۵- از کارخانه‌های موتوری به تناسب قوه اسب از یک هزار تا سه هزار ریال در ماه.
سؤالات نمایندگان
ریاست محترم مجلس شورای ملی
از قرار اطلاع حاصله در خلال سؤالی که اینجانب راجع به علت عدم تعقیب پرونده حسین نفیسی از آقای وزیر دادگستری نموده بودم از طرف دادسرای دیوان کیفر با وجود دلایل و مدارک کافی بر توجه اتهامات قرار منع تعقیب صادر گردیده خواهشمند است به آقای وزیر دادگستری اطلاع داده شود در مجلس حضور یافته برای روشن شدن چگونگی امر توضیحات لازمه بدهند.
ساسان
تبصره - ماده ۳ تصویب‌نامه ۱۸۶۲- ۲۹/۱/۲۴ راجع به عوارض کارخانه‌جات موتوری به این وسیله لغو می‌شود.
۶- از موتور شرکت جین ماهیانه پانصد ریال آسیاب شرکت جین دویست ریال و اسباب آقای قلی‌زاده غفاری ماهیانه یکصد ریال.
به نفع شهرداری تربت جام وصول و به درآمد شهرداری منظور گردد.
تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است.
م ۵۷۱۸ نخست وزیر