مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۶ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۱
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۱۸۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ششم خرداد ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورت جلسه
۲-بیانات قبل از دستور آقای دکتر خطیبی.
۳-تقدیم یک فقره لایحه راجع به تحصیل وام جهت تأمین قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور با قید یک فوریت به وسیله آقای معاون وزارت دارائی.
۴-طرح و تصویب یک فوریت لایحه تحصیل وام جهت قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور.
۵-اخذ رأی نهائی و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع به برقراری وظیفه در باره وراث مرحوم حسنعلی منصور نخست وزیر فقید و ابلاغ به دولت.
۶-طرح سؤال آقای دکتر مبین از وزارت اقتصاد راجع به ورود قند و شکر و جواب آقای وزیر اقتصاد و ارجاع به کمیسیون رسیدگی به سوالات.
۷-شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت.
۸-شور اول گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تمدید مهلت تقدیم دادخواست به هیئت سه نفری.
۹-تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت کشور.
۱۰-ختم جلسه.
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج شنبه (۶) خرداد ماه ۱۳۴۴
مجلس ساعت نه و بیست وپنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱ ـ تصویب صورت جلسه
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان:
دکتر کلالی – دکتر اسفندیاری ـ آقایان ـ طالب زاده رودسری ـ مهندس ریاحی ـ پروین ـ مهندس برومند ـ دکتر صالحی ـ رضوی.
غائبین بی اجازه ـ آقایان:
فیصلی ـ دکتر کیان ـ مرتضوی ـ دکتر وحیدنیا.
غائبین مریض ـ آقایان:
دکتر سامی راد ـ دکتر پور هاشمی ـ سرلشگر همایونی ـ دکتر حاتم ـ بختیار بختیاریها ـ احتشامی ـ دکتر غنی ـ دکتر عدل ـ سعید وزیری ـ دکتر سعید حکمت ـ دکتر جعفری ـ مهندس آراسته ـ پرویزی ـ بانو دکتر دولتشاهی ـ مصطفوی نائینی.
غائبین در رأی مربوط به معافیت اراضی ساختمان دبیرستان سن لوئی از پرداخت عوارض در جلسه ۱۸۰ ـ ۱۳۴۴/۳/۴ آقایان:
دکتر حسینی ـ ذبیحی سلطان احمدی ـ روحانی ـ دکتر ضیائی ـ طباطبائی ـ مهندس والا ـ مافی.
رئیس ـ راجع به صورت جلسه قبل نظری نیست ؟(اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود، تیمسار حکیمیان.
سرتیپ حکیمیان ـ یک صد و هفتاد نفر کارمندان اداره مرکزی وابسته به وزارت اقتصاد شکایت دارند که اخیرا تمام آنها به ادره کمرگ منتقل شده‌اند با اینکه حاضرند در هر اداره با همان جدیت سابق انجام وظیفه نمایند ولی متأسفانه قسمتی از حقوق قانونی آنها را از قبیل حق اولاد و حق همسر که به ترتیب مجلسین رسیده کسر نموده‌اند تقاضا دارند کمیسیون عرایض با احضار نماینده آنها به وضع آنان سریعا رسیدگی و زندگیشان که مختل گردیده وضع سابق را حفظ نماید ـ عین عریضه به مقام ریاست تقدیم می‌شود.
رئیس ـ آقای معتمدی.
معتمدی ـ یک برگ شکایت واصله تقدیم می‌شود.
رئیس ـ آقای کبیری.
کبیری ـ شکایتی رسیده است که عینا تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۲ ـ بیانات قبل از دستور آقای دکتر خطیبی
رئیس ـ نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای دکتر خطیبی تشریف بیاورید.
دکتر خطیبی ـ بنده می‌خواستم با اجازه مقام ریاست مجلس و نمایندگان محترم اولا مراتب تأثر عمیق مجلس شورای ملی و همچنین خودم را درباره دو واقعه مهم که در کشور همسایه ما پاکستان به وقوع پیوسته است به عرض نمایندگان محترم برسانم (صحیح است) یکی حادثه طوفان اخیر در پاکستان شرقی بود که منجر به تلفات بسیار سنگینی شد و همچنین خسارات زیادی وارد کرد البته در این حادثه به نمایندگی از طرف ملت ایران شیر و خورشید سرخ اظهار همدردی کرد و آمادگی خود را برای هرگونه کمکی به صلیب سرخ پاکستان اعلام داشت و کمک هم کرد و حتی به آنها تلگراف کردیم که آماده هستیم یک بیمارستان یکصد تختخوابی فورا در محل حادثه مستقر کنیم اگر احتیاج داشته باشند (حاذقی ـ هلال احمر است) آنها هنوز صلیب سرخ دارند البته فعلا مجال این بحث نیست موضوع علامت صلیب برای این سازمان بین المللی جنبه مذهبی ندارد بلکه یک نوع احترام به دولت سویس است که در اول بار فکر ایجاد مؤسسات صلیب سرخ را یک نفر سویسی کرد و به احترام آن دولت علامت پرچم سویس را که صلیب سفیدی در زمینه سرخ بود بطور معکوس به صورت صلیب سرخی در زمینه سفید برای این جمعیت بین المللی انتخاب کردهاند در هر صورت در پاکستان هنوز صلیب سرخ است صلیب سرخ این کشور بر حادثه مسلط بود و مسلط هست و بنده یقین دارم به زودی خواهند توانست وضع مردم آسیب دیده را سر و سامان بدهند حادثه دوم سقوط یک هواپیمای پاکستانی بود که در آن عده‌ای از بزرگان و نویسندگان و مخبرین جراید و حتی رئیس قسمت مطبوعات آن کشور تلف شدند و تقریبا یک عزای ملی برای کشور دوست ما پاکستان بوجود آورد و من یقین دارم که نمایندگان مجلس شورای ملی ایران در این مصیبت با مردم پاکستان شریک و سهیم و هم درد هستند (احسنت) واما آنچه که امروز می‌خواستم به عرض نمایندگان محترم برسانم مسافرت خود من به پاکستان بود چنانکه اطلاع دارید با کسب اجازه از ریاست معظم مجلس و هیأت رئیسه دعوت دولت پاکستان را برای یک مسافرت دو هفتهای بمعیت یک هیأت فرهنگی قبول کردم و در این مسافرت که چهارمین سفر من بود به آن کشور مشاهداتی کردم که دریغ می‌دانستم امروز در این فرصت مناسب که به دست آمده است به عرض نمایندگان مجلس شورای ملی نرسانم. مسافرت ما یک مسافرت فرهنگی و هدف این مسافرت بازدید دانشگاهها و مؤسسات فرهنگی پاکستان بود ولی بنده در سمت عضویت مجلس شورای ملی ایران این افتخار را داشتم که از مجلس شورای ملی پاکستان و نمایندگان آن کشور هم دیدار و ملاقاتی بکنم ما در این سفر از شهرهای کراچی
راولپندی، پیشاور، داکا، چیتا کونگ، لاهور باز دید کردیم و آنچه که باید درباره این بازدید به شما عرض کنم با مقایسه آنچه که ۱۱ سال پیش دیده بودم این است که کشور دوست و همسایه ما پاکستان با یک برنامه منظم و با امیدواری کامل به آینده راه خود را ادامه می‌دهد اینها می دانند چه می‌خواهند و می دانند که برای رسیدن به مقصد از چه طریقی باید بروند اتحاد و اتفاق و یگانگی در کشور پاکستان وجود دارد و واقعا برای بهبود وضع خود و کشور خود تلاش می‌کنند بعضی از شهرهای پاکستان را که ۱۱ سال پیش دیده بودم مخصوصا در پاکستان شرقی شهر داکا این شهر را در اولین بار و در اولین نظر نتوانستم بشناسم یعنی به طور کلی وضع شهر و ساختمانها تغییر پیدا کرده بود، دانشگاههای این کشور توسعه پیدا کرده بودند و بناهای جدید و ساختمانهای بزرگی ایجاد شده بود و از نظر وضع تحصیلی و کار دانشجویان هم حقیقتا بسیار آبرومند بود بنده فرصت آن را پیدا کردم که در چند دانشگاه پاکستان سخنرانی بکنم، در دانشگاه پنجاب، در دانشگاه دولتی لاهور، در دانشگاه داکا، در پاکستان شرقی، در انجمنهای فرهنگی و روابط فرهنگی بین پاکستان و ایران در کراچی، در لاهور، در راولپندی سخنرانیهائی کردم و باید عرض کنم که این سخنرانیها به زبان فارسی بود آنچه که بیشتر باعث شد که بنده در این جلسه این مطلب را به عرض آقایان برسانم تأثر و تأسفی است که در خود بنده ایجاد شد که ما واقعا چقدر وقت خود را تلف کرده‌ایم و چرا به این موضوع همه و اساسی آن طور که باید تاکنون توجه نکرده‌ایم ملت پاکستان یک ملت صد میلیون نفری است یعنی بزرگترین ملل مسلمان دنیا است این ملت را رشته‌های محکم فرهنگی، تاریخی، دینی و اجتماعی به ما پیوسته است (صحیح است) من تصور می‌کنم در دنیا کمتر دو مملکت باشند که اینطور با یکدیگر قلبا پیوسته باشند و اینطور صمیمانه با هم همکاری بکنند اینها حقیقتا به کشور ایران علاقه دارند و آنچه که می‌گویند از روی کمال صمیمیت و علاقه و با تمام قلب و روحشان می‌گویند در یکی از مجالس مطلبی را عنوان کردند که حقیقتا بنده را فوق العاده تحت تأثیر قرار داد گفتند که آنچه ما داریم از شما داریم و حتی مذهب اسلام را هم شما ایرانیها به ما دادید یعنی دین اسلام از طریق ایران به کشور ما آمد کسانی که می دانند که کشور پاکستان چقدر به مذهب اسلام و حقایق دین مبین دلبستگی و پیوستگی دارد و با اتخاذ تدابیر لازم و با توجه به حقایق دین حنیف اسلام پیشرفت می‌کند آن وقت متوجه می‌شوند که این سخنی که اینها گفته‌اند چقدر برای ما ایرانیها ارزش دارد ما دو کشوری هستیم که پیرو یک دین هستیم زبان ما تقریبا مشترک است شما می دانید که در طی چندین قرن زبان فارسی زبان رایج شبه قاره هند و پاکستان بود (صحیح است) شما می دانید که یک ثلث از ثروت فارسی علی التحقیق از طرف نویسندگان و شعرای نامداری که از سرزمین هند قدیم و پاکستان و هندوستان امروز برخاسته‌اند ایجاد شده (صحیح است) و آنها وارث لااقل یک ثلث از ثروت زبان فارسی هستند (خواجه نوری ـ صحیح است ما از هر جهت برادر هستیم) حقیقتا باید عرض کنم که ما و پاکستان آنقدر به هم نزدیک هستیم که دو برادر با هم نزدیک هستند به آنها گفتم که این زبان فارسی که امروز ما داریم زبان ما به تنهائی نیست زبان ما و شما هر دو هست و آنها این مطلب را با حسن قبول و شادمانی تلقی می‌کردند در دانشگاههای پاکستان وقتیکه بنده سخنرانی می‌کردم و گاهی چند صد نفر در سخنرانی من بودند به خوبی حس می‌کردم که زبان فارسی را کاملا می دانند و فهم می‌کنند متأسفانه در این ادوار اخیر یک کمی بواسطه بی توجهی خودمان و یک کمی هم بواسطه جریانات سیاسی که بود زبان فارسی از آن ارزش و مقام خود در شبه قاره هند افتاد ولی در همین ایام یک شاعر بزرگ و یک متفکر عالیقدر کشور پاکستان که باید عرض کنم همانقدر که حق دارد به گردن پاکستانیها به گردن ما ایرانیها هم حق دارد و آن علامه دکتر محمد اقبال لاهوری است که این شمع تقریبا خاموش زبان فارسی را در کشور پاکستان دو مرتبه روشن کرد (خواجه نوری ـ خدا رحمتش کند) و این شاعر که می‌تواند به عنوان یکی از بزرگترین شعرای فارسی زبان خارج از سرحدات ایران و شاید بزرگترین آنها حساب بشود اکثر آثار خود را به زبان فارسی آورد و تعجب در این است که این شاعر زبان فارسی را فقط در کشور خود خوانده بود و هرگز فرصت نیافته بود که به کشور ما مسافرت بکند و زبان امروزی ایران را هم از زبان اهل زبان بشنود ولی با آنهمه در تمام آثار این دانشمند بزرگ، از نظر یک استاد زبان فارسی عرض می‌کنم حتی یک کلمه ویا تعبیر که بتواند از نظر ما قابل ایراد باشد وجود ندارد شاعر بسیار قوی وپر مایه‌ای است مردم پاکستان این شاعر را به عنوان یک شاعر و به عنوان یک متفکر بزرگ و به عنوان
یکی از بنیانگذاران پاکستان نوین می‌شناسند وعقیده دارند که پاکستان نوین با مجاهدات مرحوم محمد علی جناح قائد اعظم و با فکر و قلم مرحوم دکتر محمد اقبال لاهوری بوجود آمد این عنصر با همکاری و اشتراک مساعی یکدیگر این کشور نو بنیاد را بوجود آوردند ودر حال حاضر هم افکار آنها است که مانند چراغی فرا راه مردم پاکستان گرفته شده است و مردم پاکستان در طریقی که آنها نشان داده‌اند پیش می‌روند و راه آنها را طی می‌کنند و واقعا به این دو مرد بزرگ احترام می‌گذارند مرحوم دکتر محمد اقبال لاهوری در آثار خود کوشش کرده است که به ملل مشرق اصولا (نه تنها به پاکستانیها) بگوید که شما بزرگترین سرمایه‌ها را دارید ولی از آن سرمایه خوب استفاده نمی‌کنید و آن سرمایه دین شما است (صحیح است) شما بهترین ادیان و مترقی ترین ادیان دنیا یعنی دین اسلام را دارید ولی از اصول این دین آنطور که باید پیروی نمی‌کنید شما اگر به حقایق دین اسلام توجه بکنید و در راهی بروید که پیغمبر شما نشان داده است در سیر مراحل تمدن و ترقی جهان در اول کاروان خواهید بود این دانشمند و متفکر بزرگ متأسف است که چرا ما مسلمانان به حقایق دین اسلام متوجه نیستیم می‌گوید اگر شما حقیقت دین اسلام را در نظر بگیرید امروز ملل مشرق به عنوان ملل عقب افتاده شناخته نمی‌شوند ما باید کاری بکنیم که با توجه به سوابق تاریخی و دینی بتوانیم مقام خودمان را در جامعه مترقی امروز جهان احراز بکنیم و این لفظ پلید و رکیک عقب مانده را که هنوز هم گاهی برای ملل مشرق استعمال می‌کنند از قاموس دنیا حذف بکنیم به هر صورت مرحوم اقبال لاهوری با آثار خود در زبان پارسی موجب شد که دو مرتبه زبان فارسی در کشور پاکستان رونق بگیرد در ۱۱ سال پیش که بنده در همین دانشگاههای پاکستان سخنرانی می‌کردم عده کمی در جلسه سخنرانی حاضر بودند و عده کمی زبان فارسی را می‌دانستند ولی در این بار مجالس خیلی بزرگ ترتیب داده شدو عده زیادتری حاضر شدند و به طور مسلم آنچه که بنده می‌گفتم درک می‌کردند همانطور که در مصاحبه خودم در روزنامه اطلاعات گفتم صدی پنجاه مردم پاکستان زبان فارسی را در صورتی که شمرده سخن بگوئیم درک می‌کنند و ده درصدشان به زبان فارسی سخن می‌گویند که اینها می دانند فارسی قدیمی است یعنی فارسی است که از روی کتابها آموخته‌اند و عده زیادی از آنها را دیدم که زبان فارسی را می دانند ولی شاید پیش یک ایرانی یک کمی خجالت می‌کشند صحبت کنند ولی خوب می دانند و وقتی که سخن بگویند صحیح و فصیح و شیرین سخن می‌گویند بنده در یکی از سخنرانیها گفتم که یک عده از این شعرای بزرگ فارسی زبان که ما اکنون داریم و نام آنها را ذکر کردم اینها از سرزمین شما برخاسته‌اند و از امیر خسرو دهلوی شروع کردم به بعد یکی از بزرگان و دانشمندان پاکستان که فعلا ریاست انجمن فرهنگی پاکستان را دارد آقای ممتاز حسن این شعر را در جواب من خواند، گفت:
نمی‌گویم در این گلشن گل و باغ و بهار از من
بهار از یار و باغ از یارو گل از یارو یار از من
یعنی این شعرا همه مال شما هستند ولی خود شما مال ما هستید و واقعا آنها حس می‌کنند که متعلق به ما هستند همانطور که ما حس می‌کنیم متعلق به آنها هستیم. شما تصور می‌کنید که من اگر از یک شهر ایران به یک شهر دیگر ایران می‌رفتم تفاوتی داشت که از کشور خودم به پاکستان رفتم؟ ابدا تفاوتی وجود نداشت خود بنده هم نفهمیدم که آیا پاسپورت بنده را نگاه کردند یا نکردند چون در قسمت اول پاسپورت در جیبم بود و تشریفات انجام شد و رفتیم یعنی اینها حقیقتا یک ایرانی را که بین خودشان می‌بینند با یک پاکستانی تفاوت نمی‌گذارند همانطور که ما وقتی یک پاکستانی را بین خود می‌بینیم اصلا بین آنها و خودمان فرقی حس نمی‌کنیم (صحیح است) مخبر روزنامه اطلاعات از بنده پرسید که آیا در این سفر ازدیاد و بسط و توسعه روابط دو کشور، اقدام جدیدی هم شد یا برنامه تازه‌ای طرح شده است جواب من این بود که روابط ایران و پاکستان در سایه توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاه وحضرت رئیس جمهوری پاکستان آنطور هست که باید باشد یعنی مزیدی بر آن متصور نیست (صحیح است) در هیچ یک از رشته‌ها نیست که ما همکاری عمیق با کشور پاکستان نداشته باشیم مخصوصا این پیمان منطقه‌ای که اخیرا بر قرار شده است و واقعا با یک نظم فوق العاده و با یک علاقمندی زیاد در هر دو کشور دنبال می‌شود کمک زیادی به توسعه روابط ایران و پاکستان نموده است در مسافرتی که بنده کردم راجع به این پیمان
غالبا از بنده سؤال می‌شد، پاکستانیها بسیار به این پیمان علاقمند هستند و عقیده و نظر بنده را درباره این پیمان و همکاری منطقه‌ای غالبا می‌پرسیدند بنده به ایشان عرض کردم این پیمان یک سابقه تاریخی و قدیمی هم دارد منتهی این پیمان به صورت امروزی در آمده در رشته‌های مختلف منظم شده و امیدواریم در آینده با نظم و ترتیب و سرعت بیشتری پیش برود، به هر صورت بنده نتیجه مشاهدات و مذاکرات خودم را با مقامات فرهنگی پاکستان و همچنین سایر مقامات به عرض جناب آقای نخست وزیر و هیئت محترم دولت رساندم و نظر خودم را عرض کردم و خیلی خوشوقت هستم که هیئت وزیران با فرصت زیاد و با دقت زیاد و با علاقمندی زیاد گزارش بنده را مورد توجه قرار دادند و فی المجلس آنچه که تقاضا کرده بودم تصویب کردند و بنده می‌خواستم از حسن توجه هیئت دولت در این کار اساسی مملکتی در حضور نمایندگان محترم سپاسگزاری بکنم (آفرین) البته برنامه ایکه ما در قسمت توسعه روابط فرهنگی خودمان با پاکستان خیلی زیادتر از اینها است زبان فارسی و فرهنگ ما در آن کشور صد میلیون نفری نفوذ زیاد دارد و حیف است از این فرصت استفاده نکنیم و این را وسیله ارتباط بیشتر بین دو ملت قرار ندهیم بالاتر از زبان ظاهری زبان دل است به قول مولوی که می‌گوید:
ای بسا هندو و ترک هم زبان
ای بسا دو ترک چون بیگانگان
پس زبان بی زبانی دیگر است
همدلی از هم زبانی بهتر است (احسنت).
ما با کشور پاکستان و کشور ترکیه همدل هستیم و این بالاتر از آن است که هم زبان باشیم و خوشبختانه این همدلی با هم مذهبی با هم زبانی و با اشتراک فرهنگ و با اشتراک سوابق تاریخی مقارن است ما باید از این وضع استفاده بکنیم، در دانشکده‌های پاکستان دانشجویان ایرانی تحصیل می‌کنند بنده از یکی دو تا از آنها پرسیدم چه از نظر مخارج تحصیلی و چه از نظر کیفیت تحصیل فوق العاده اظهار رضایت می‌کردند در دانشکده پیشاور با ۱۵۰ روپیه یعنی ۲۰۰ تومان شاگردان ایرانی در رشته‌های فنی و کشاورزی به طور شبانه روزی تحصیل می‌کردند یعنی این مبلغ هم خرج منزلشان بود هم خرج غذا و تحصیلشان و ما می‌توانیم کاملا از این وضع استفاده کنیم رؤسای دانشکده‌های پاکستان به من گفتند هر قدر شما خواسته باشید دانشجو بفرستید با کمال میل در این جا قبول می‌کنیم و وسائلش را فراهم می‌کنیم اگر چه در رشته‌های علمی و فنی مثل طب و کشاورزی ما هم همان مشکلات را داریم که شما دارید ولی معهذا حاضریم در این رشته‌ها شاگردان شما را بپذیریم. در دانشگاه تهران در حال حاضر عده‌ای پاکستانی مشغول تهیه رساله دکترای خودشان در زبان فارسی هستند ما مفتخر هستیم که در طول این چند سال اخیر نزدیک به ۲۰ نفر از دانشجویان پاکستانی را آماده کرده‌ایم و اینها دوره دکترای خودشان را در زبان فارسی به پایان رسانیده‌اند و امروز در دانشگاههای پاکستان فارسی تدریس می‌کنند و بسیار هم خوب تدریس می‌کنند و خیلی هم مؤثر شده‌اند ما باید عده زیادتری از دانشجویانی که در دانشگاه پاکستان فوق لیسانس در زبان فارسی دارند به دانشگاه تهران دعوت کنیم که اینها تحصیلات خودشان را تمام بکنند و بر گردند در کشور خودشان و در آنجا زبان فارسی را تدریس بکنند خوشبختانه این پیشنهاد بنده در مورد تأیید هیأت وزیران قرار گرفت و ما امیدواریم در سال تحصیلی آینده عده بیشتری را دعوت کنیم و همچنین مبادله استادان بسیار مهم است استادان دانشگاههای پاکستان باید به ایران بیایند تدریس بکنند، کنفرانس بدهند ما از معلومات آنها استفاده بکنیم واقعا خیلی پیشرفت کردهاند متقابلا استادان دانشگاه ایران هم باید به پاکستان بروند و تدریس کنند، کنفرانس بدهنداین هم در برقراری مناسبات بیشتر فرهنگی بین ما و پاکستان مؤثر خواهد بود البته این برنامه را هم پذیرفتند همچنین باید دانشمندان و ادبای پاکستان به ایران بیایند دانشمندان و ادبای ایران هم در رشته‌های مختلف به پاکستان بروند. قبل از حرکت به پاکستان مقام ریاست مجلس شورای ملی به بنده دستور دادند از رئیس مجلس شورای ملی پاکستان دیدار کنم و دعوت مجلس شورای ملی ایران را مبنی بر اینکه یک هیأت پارلمانی به ایران تشریف بیاورند تجدید بکنم این تقاضا با حسن قبول تلقی شد امیدوارم نمایندگان مجلس پاکستان را در یک فصل مقتضی که
خود بنده فکر کردم ماه مهر یا آبان باشد در ایران در میان خودمان ببینیم ما هم به آنجا مسافرت بکنیم بعضی مشکلات که هست از بین برود کتاب زیاد بفرستیم، مجله زیاد بفرستیم و به این ترتیب این دو کشور را که این طور به هم علاقمند هستند رشته پیوستگی و یگانگی آنها را استوارتر سازیم بنده خیلی مطلب دارم که بگویم ولی البته یک ربع فرصت بیشتر نبود (خواجه نوری ـ بسیار گزارش دلچسب و خوبی بود) من از نمایندگان مجلس شورای ملی که با صبر و حوصله به عرایض نارسا و ناقابل بنده توجه فرمودند سپاسگزاری می‌کنم آنقدر تحت تأثر محبت‌های مردم پاکستان قرار گرفتم که هر چه کوشش می‌کنم جمله یا عبارتی پیدا بکنم که بتواند مبین قسمتی از احساسات قلبی و سپاسگزاری بنده باشد متأسفانه قادر نیستم واقعا بین دو ملت ایران و پاکستان دیگر تشریفات ظاهری وجود ندارد (صحیح است) ما و مردم پاکستان در راه ترقی و تمدن دست در دست هم گذارده‌ایم و با گامهای استوار از پیشوایان و رهبران عالیقدر خود اعلیحضرت همایون شاهنشاه و حضرت رئیس جمهور پاکستان پیروی می‌کنیم و راهی را که این دو پیشوای عالیقدر به ما نشان می‌دهند با ثبات و استقامت می پیمائیم ما امیدوار هستیم که به زودی مقام خودمان را آن طور که شایسته تاریخ و تمدن و فرهنگ کهنسال دو کشور است در بین ممالک بزرگ دنیا احراز بکنیم امروز دنیا روی کشور پاکستان و ایران حساب می‌کند امروز مقام ما در بین ممالک جهان به عنوان دو کشور بزرگ صلح طلب مقام ارجمندی است (صحیح است) همه می دانند که ما به منافع خودمان پی برده‌ایم ما می‌خواهیم در این راهی که پیش گرفته‌ایم و پایان آن سعادت و سر بلندی ما است پیش برویم همچنین آرزو داریم تمام ملل دنیا پیشرفت بکنند ترقی بکنند، دنیا باید یک دنیای مترقی باشد دنیا باید یک دنیای صلح جو باشد، دنیا باید یک دنیای فهمیده و درک کرده باشد، امیال و اغراض باید از بین برود، تمدن امروزی جهان باید در جهت پیشرفت افکار و عقاید و پیشرفت علوم و معارف و صلح جهانی به کار بیفتد، این تمدن عظیم نباید در جهت تخریب باشد امروز افکار مردم جهان از هر جهت آماده است، امروز فاصله‌ها از میان برداشته شده است صبح در یک کشور ظهر در یک کشور و شب در یک کشور می‌توانیم باشیم این نزدیکی‌های ظاهری باید در ملل دنیا نزدیکی معنوی بوجود بیاورد به وجود هم آورده است سازمان ملل متحد هم هر چه بیشتر باید مساعی خود را در برقراری هرچه کاملتر مناسبات حسنه و دوستانه بین ملل دنیا به کار ببرد و به کار هم می‌برد ما امیدوار هستیم که کشور ما که امروز مشکلات را یکایک از پیش پای خودش بر می‌دارد و برنامه کار خودش را تنظیم کرده است در پرتو ثبات و آرامش که در سایه توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاه برای مملکت ما فراهم شده است راه خود را همچنان ادامه دهد، کشور پاکستان را هم آرزو می‌کنیم در راه تحقق بخشیدن به آرمان ملی خودش توفیق حاصل نماید دیدم که نور امید و رستگاری در جبین مردم پاکستان می‌درخشد خوشحال شدم و این خوشحالی و مسرت قلبی خودم را امروز به عرض نمایندگان مجلس شورای ملی می رسانم و سپاسگزاری می‌کنم یکبار دیگر از مهمان نوازی ملت پاکستان از هیئت فرهنگی ایران (احسنت) آقای مهندس صائبی یادداشتی برای بنده داده‌اند که چند نفر کارشناس پاکستانی در وزارت کشاورزی هستند که با کمال صمیمیت خدمتگزاری می‌کنند و مثل این است که در مملکت خودشان خدمت می‌کنند و همینطور هم باید باشد (احسنت).
۳ ـ تقدیم یک فقره لایحه راجع به تحصیل وام جهت تأمین قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور با قید یک فوریت بوسیله آقای معاون وزارت دارائی
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم آقای قوام صدری فرمایشی داشتید بفرمائید.
قوام صدری (معاون وزارت دارائی)ـ با اجازه مقام محترم ریاست به طوریکه خاطر نمایندگان محترم مستحضر است به موجب ماده ۷ تصویب نامه قانون سازمان برنامه و برنامه سوم سازمان برنامه حق دارد که برای انجام برنامه‌های عمرانی خودش از خارج تا میزان هفتصد میلیون وام بگیرد برای ادامه کارهای عمرانی که در دست سازمان برنامه است لایحه‌ای برای گرفتن چهار فقره وام دو فقره از بانک بین المللی توسعه و ترمیم و یک فقره از بانک عمران بین المللی و یک فقره وام از دولت جمهوری مجارستان، مذاکرات انجام شده است و فعلا لایحه اجازه و امضاء قرار داد آن را با قید یک فوریت تقدیم مقام ریاست مجلس شورای ملی می‌کنم تقاضای تصویب و ارجاع
به کمیسیون را همانطور که عرض کردم با قید یک فوریت دارم متشکرم.
۴ ـ طرح و تصویب یک فوریت لایحه تحصیل وام جهت قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور
رئیس ـ فوریت این لایحه مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
نظر به ماده ۷ تصویبنامه شماره ۲۲۷۰۴/ت مورخ ۴۱/۶/۱۹ برنامه عمرانی سوم کشور که طی آن به دولت اجازه داده شده است برای تأمین هزینه‌های عمرانی کشور از مؤسسات داخلی و خارجی در خواست وام نماید و پس از طی مراحل قانونی قرارداد مربوطه را امضاء نماید اینک لایحه مربوط به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور را به شرح ماده واحده پیوست با قید یک فوریت برای تصویب تقدیم می‌نماید.
نخست وزیر وزیر دارائی
قانون مربوط به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور
ماده واحده ـ به دولت اجازه داده می‌شود برای تأمین قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور قراردادهای وام زیر را منعقد نموده و پس از مبادله مفاد آن را به موقع اجرا گذارد.
۱ ـ قرارداد تحصیل وام به مبلغ سی و دو میلیون (۳۲۰۰۰۰۰۰) دلار از بانک بین المللی ترمیم و توسعه به منظور تأمین قسمتی از هزینه ساختمان و ترمیم اسفالت حدود ۱۶۸۰ کیلومتر راه اصلی کشور شامل پل‌ها و زهکشی و تأسیسات حفاظتی مربوطه و همچنین پرداخت هزینه‌های ارزی خدمات مهندسی و نظارت فنی مربوط به راههای مزبور به مدت بیست و پنجسال با نرخ۱/۲ ۵ درصد در سال که نسبت به مانده وصولی باز پرداخت نشده وام تعلق گرفته و هر شش ماه یکبار در سر رسید‌های اول مه و اول نوامبر هر سال باید پرداخت شود. در این سررسیدها نسبت به آن قسمت از اعتبار که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است نیز کارمزدی معادل ه هشتم یک درصد پرداخت خواهد شد این وام در چهل و دو قسط از تاریخ اول نوامبر ۱۹۶۹ به بعد هر ششماه یکبار باز پرداخت خواهد گردید.
۲ ـ قرارداد تحصیل وام به مبلغ هشت میلیون و پانصد هزار (۸۵۰۰۰۰۰)دلار از بانک بین المللی ترمیم و توسعه به منظور تأمین قسمتی از هزینه ساختمان حدود ۱۵۰۰ کیلومتر راه فرعی در نواحی گرگان ـ آمل ـ رامسر ـ سفید رود ـ کرمانشاه ـ همدان و قزوین و تأمین هزینه ارزی مربوط به خدمات کارشناسان خارجی و خرید لوازم مربوطه به مدت بیست سال با نرخ بهره ۱/۲ ۵ درصد در سال که نسبت به مانده وصولی باز پرداخت نشده اصل وام تعلق گرفته و هر شش ماه یکبار در سررسیدهای ا. ل مه و اول نوامبر هر سال پرداخت خواهد شد. در این سررسیدها نسبت به آن قسمت از اعتبار که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است نیز کارمزدی معادل سه هشتم یک درصد پرداخت خواهد شد. این وام در ۳۱ قسط از تاریخ اول مه ۱۹۷۰ به بعد هر شش ماه یکبار متوالیا باز پرداخت خواهد شد.
۳ ـ قرارداد سیصد و پنجاه و یک میلیون و نهصد هزار (۳۵۱۹۰۰۰۰۰) ریال از سازمان عمران بین المللی دولت آمریکا برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور به مدت سی سال با بهره ۱/۲ ۳ درصد در سال که به مانده وصولی باز پرداخت نشده وام تعلق گرفته و هر شش ماه یکبار متوالیا پرداخت خواهد شد. این وام سه سال پس از تاریخ اولین دریافت از محل وام در ۵۵ قسط هر شش ماه یکبار باز پرداخت خواهد گردید.
۴ ـ قرارداد تحصیل ده میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰) دلار اعتبار از دولت جمهوری مجارستان برای خرید کالاهای سرمایه‌ای با نرخ بهره ۱/۲ ۲درصد در سال که نسبت به مبالغ استفاده شده باز پرداخت نشده اعتبار تعلق می‌گیرد هر قسمت از مبالغ استفاده شده از اعتبار باید حداکثر در ظرف هشت سال به اقساط متساوی سالیانه متوالیا باز پرداخت گردد تاریخ شروع بازپرداخت یکسال پس از پایان دوره شش ماهه‌ای از سال که طی آن اعتبار مورد استفاده قرار می‌گیرد می باشد.
نخست وزیر وزیر دارائی
رئیس ـ فوریت این لایحه مطرح است آقای دکتر مبین فرمایشی داشتید بفرمائید.
دکتر مبین ـ دولت در این لایحه‌ای که تقدیم کرد
دلیل فوریتش را ذکر نکرد در صورتیکه طبق آئین نامه وقتی که دولت تقاضای فوریت می‌کند نسبت به یک لایحه باید دلیل بیاورد ما باید بفهمیم که این چه دلیل دارد که نمی‌گذارند ما دو دفعه رسیدگی کنیم و می‌خواهند یک دفعه رسیدگی کنیم و تسریع بشود در گرفتن این وام، وامیکه بهره اش به نظر بنده نسبت به بعضی ارقام متناسب نیست تسریع بشود در عدم اجرای مقررات مربوط به قانون برنامه عمرانی سوم در آن جا گفته شده حداکثر وامی که سازمان برنامه برای اجرای برنامه عمرانی سوم می‌خواهد باید ۵۰ میلیارد ریال باشد. این وام را برای برنامه عمرانی چهارم می‌خواهد بگیرد که برنامه تان را بیاورید، برنامه عمران سوم قبلا پروژه‌هایش روشن شده هزینه‌هایش روشن شده دویست میلیارد ریال هزینه آن تأمین شده از محل در آمد نفت و وام، شما به اندازه کافی از محل ماده ۷ برنامه عمران سوم یعنی وام استفاده کرده‌اید و از محل ماده شش در آمدی که از نفت دارید و مرتبا اضافه می‌شود و ۱۸۵ میلیون دلار پذیره‌ای که امسال گرفته‌اید دیگر چه لزومی دارد وام بگیرید اصلا حق ندارید برای اینکه بهره وام شما تا پنجاه میلیارد ریال تا پایان برنامه عمرانی سوم و تا پایان اجرای برنامه‌های مربوطه پر است شما برای اجرای یک برنامه معینی باید وام بگیرید آن برنامه مخارجش را شما قبلا پیش بینی کردید شما وقتی مخارج تأمین می‌شود چه حق دارید که دیگر وام بگیرید بنده اخطار نظامنامه‌ای می‌کنم در این مورد به عنوان مخالفت این لایحه‌ای که دولت تقدیم کرده با قانون برنامه عمرانی سوم و با حد نصابی که راجع به دریافت وام‌ها برای اجرای برنامه سوم پیش بینی شده است مضافا به اینکه دولت دلایل فوریت خودش را برای اجرای این عملی که بر خلاف قانون عمرانی برنامه سوم است و دولت اصرار دارد تسریع بشود در انجام این عمل خلاف و دلایلش را به ما نگفته که ما لااقل دلایلش را به بینیم چیست؟
رئیس ـ آقای قوام صدری.
قوام صدری (معاون وزارت دارائی) ـ فرمایشات نماینده محترم به نظر بنده دو مطلب بود یکی راجع به فوریت و دلایلی که بنده به عرض برسانم در خصوص فوریت یکی راجع به اصل لایحه در این موقع بنده نمی دانم که می‌توانم راجع به اصل لایحه و وام در موقعی که لایحه مطرح نیست عرضی بکنم یا خیر؟ اما درابره فوریت این وام برای کارهای راه سازی تقاضا شده است کارهای راه سازی استحضار دارید تابع فصل است گذشته از اینکه کارها شروع شده و به فوریت هم بایستی تکلیفش روشن شود اصولا راه سازی در ایران چه در جنوب و چه در شمال تابع فصل است در جنوب در فصل معینی کار نمی‌گردد و در ناحیه شمالی در یک فصلی کار خوب نمی‌گردد و در این فاصله زمانی که ما در اختیار داریم بایستی حداکثر فعالیت و سرعت را به خرج بدهیم برای اینکه برنامه‌های خودمان را بتوانیم انجام بدهیم و تصور می‌کنم همین یک نکته تنها کافی باشد برای اینکه نماینده محترم عرض بنده را قبول بفرمایند بعلاوه مجلس محترم اگر طبق آئین نامه برنامه تعطیلاتش شروع بشود کار ما و در نتیجه تصویب این لایحه و در نتیجه شروع کار سازمان برنامه بیش از سه چهار ماه عقب می‌افتد یعنی پائیز و فصل بارندگی می‌رسد اگر این را جناب آقای دکتر قبول بفرمایند مثل این است که بنده بیش از این نمی‌بایستی چیزی در این خصوص عرض کنم و در خصوص اصل وام و محاسباتش و همانطور که فرمودند مره ما از لحاظ میزان وام و این که تمام شده است بعدا به عرضتان می رسانم.
رئیس ـ فعلا موضوع اصل وام مطرح نیست فوریت لایحه مطرح است آقای رامبد بفرمائید.
رامبد ـ بنده امروز مژده‌ای شنیدم طبق اعلام رسمی معاون محترم وزارت دارائی ساختمان جاده‌ها در این دولت نه تنها در سال بلکه در فصل هم انجامش تعهد می‌شود چنانچه تا به حال سابقه داشته طبق پرونده‌های موجود جاده هائی بوده است که نه در ربع سال در بع قرن هم با وجود تصویب بودجه‌های آن به عقب افتاده و انجام نشده و در همین دولت محترم هم با وجود دستورات صریح جاده هائی که بودجه اش تأمین شده بود و آقای وزیر صراحتا نوشته‌اند که قبل از خاتمه فصل تمام شود قبل از خاتمه سال شروع نشده بنابراین اگر که این فرمایش جناب آقای معاون وزارت دارائی دلیل و تضمینی است که جاده هائی که در فصل باید ساخته شود ساخته می‌شود بنده خیال می‌کنم هیچ یک از نمایندگان محترم دیگر در
فوریت این موضوع تردیدی نمی‌کنند اما اگر اکثریت محترم این فوریت را تصویب کردند و شما طبق معمول هیچ یک را انجام ندادید جواب این وکلاء و ملت با کیست؟
رئیس ـ به فوریت این لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر بر خاستند) تصویب شد طبع و توزیع می‌شود و به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
۵ ـ اخذ رأی نهائی و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع به برقراری وظیفه درباره وراث مرحوم حسنعلی منصور نخست وزیر فقید و ابلاغ به دولت
رئیس ـ لایحه قانونی برقراری حقوق وظیفه درباره وراث مرحوم حسنعلی منصور نخست وزیر فقید مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۴ مربوط به لایحه برقراری حقوق وظیفه درباره وراث مرحوم حسنعلی منصور نخست وزیر فقید ایران که ضمن مرقومه شماره ۲۶۳۲۹/.۳۶۲ ل ق ۱۳۴۴/۱/۱۵ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه بیست و هفتم اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه مزبور به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا ـ مهندس شریف امامی
لایحه قانونی راجع به برقراری حقوق وظیفه درباره وراث مرحوم حسنعلی منصور نخست وزیر فقید ایران
ماده واحده ـ به پاس خدمات شادروان حسنعلی منصور نخست وزیر فقید که در موقع انجام وظیفه و به مناسبت آن به شهادت رسیده است به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود علاوه بر حقوق وظیفه قانونی که به وراث آن مرحوم تعلق می‌گیرد از تاریخ هفتم بهمن ماه ۱۳۴۳ ماهیانه معادل حقوق و مزایای قانونی نخست وزیر وقت به اشخاص مفصله الاسامی زیر به تساوی با رعایت مقررات قانونی مربوط به حقوق وظیفه قانونی پرداخت نماید.
۱ ـ بانو فریده منصور همسر.
۲ ـ دوشیزه فاطمه و آقای احمد علی فرزندان آن مرحوم تا سن ۲۵ سالگی و چنانچه تحصیلات آنها خاتمه نیافته باشد تا خاتمه تحصیلات.
اعتبار مزبور هر سال در بودجه وزارت امور خارجه منظور خواهد گردید. لایحه قانونی بالا مشتمل بر یک ماده در جلسه روز دوسنبه بیست و هفتم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و چهل و چهار شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا ـ مهندس شریف امامی.
رئیس ـ این لایحه به همان ترتیب که در مجلس شورای ملی تصویب شده بود در مجلس سنا به تصویب رسیده است و نسبت به آن با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی خانمها و آقایان نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: روستا ـ مهندس کمانگر ـ مهندس ریاحی ـ دکتر یزدان پناه ـ سیفی ـ دکتر زعفرانلو ـ خواجه نوری ـ دکتر وحید نیا ـ مهندس معینی زند ـ صفی پور ـ مهندس عطائی ـ بوشهری ـ معتمدی ـ دکتر خطیبی ـ موسوی ماکوئی ـ کسرائی ـ پزشکی ـ توسلی ـ روحانی ـ دکتر ضیائی ـ بهادری ـ بانو ابتهاج سمیعی ـ بانو تربیت ـ قراچورلو ـ دکتر حسینی ـ امیر احمدی ـ حیدر صائبی ـ حق شناس ـ مهندس کیا ـ دکتر صاحب قلم ـ میر هادی ـ کیهان یغمائی ـ دکتر حکیم شوشتری ـ دکتر یگانگی ـ نیری ـ زهتاب فرد ـ نوربخش ـ ابراهیمی ـ پاینده ـ قراگزلو ـ مهندس جلالی نوری ـ دکتر مدنی ـ دکتر سعید ـ کنگرلو ـ مهندس پروشانی ـ صائب ـ سرتیپ پو ـ ریگی ـ شاخوئی ـ البرزی ـ محدث زاده ـ لفوطی ـ پاک ذات ـ غلام نیاکان ـ هیراد ـ زرگر زاده ـ بالاخانلو ـ بانو جهانبانی ـ دکتر مهذب ـ دکتر بقائی یزدی ـ پژند ـ اولیاء ـ حکمت یزدی ـ ضابطی طرقی ـ شفیعی پور کرمانی ـ بدر صالحیان ـ صدری کیوان ـ دکتر شفیع امین ـ مبارکی ـ طهماسبی ـ مهندس انصاری ـ میر افضل ـ مافی ـ زند ـ دکتر فربود ـ دکتر عدل طباطبائی ـ شیخ الاسلامی ـ اقبالی ـ امینی خراجی ـ ملک زاده آملی ـ جهانشاهی ـ حبیبی ـ مهندس فیروز عدلی ـ ختائی قلعه جوقی ـ علی مرادی ـ مهندس بهبودی ـ زرگر زاده حاجی باغلو ـ کلانتر هرمزی – متولی باشی – مهندس مجتهدی -
مهندس آصفی ـ مهندس آراسته ـ مهندس صدقیانی ـ سرتیپ حکیمیان ـ سلیمانی کاشانی ـ بانو دکتر دولتشاهی ـ دیهیم ـ سرلشگر نکو زاد ـ کورس ـ نصیری ـ ذبیحی سلطان احمدی ـ قاسم مرادی ـ تبریزی ـ فهیمی ـ یعقوب تهرانی ـ شکیبا ـ مهندس اسدی سمیع ـ مهندس زرآور ـ مهندس اسمعیل جلالی – دکتر نجیمی ـ مهندس زنجانچی ـ مهندس اخوان ـ ثامنی ـ ناروئی ـ جهانگیری ـ کمالوند ـ جاوید ـ آموزگار ـ دکتر امامی ـ مجد ـ مهندس معینی ـ مهندس ریاضی ـ صادق احمدی ـ رضوی ـ باغمیشه ـ دکتر موثقی ـ رهبر ـ طباطبئی.
(آراء مأخوذه شماره شد نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
آراء موافق ۱۲۳ رأی.
ورقه سفید علامت امتناع ۶ رأی.
(در این موقع آقای رئیس صندلی ریاست را ترک فرمودند و آقای دکتر خطیبی نایب رئیس اداره جلسه را به عهده گرفتند).
نایب رئیس ـ لایحه با ۱۲۳ رأی موافق به تصویب رسید به دولت ابلاغ می‌شود.
اسامی موافقین: دکتر بقائی یزدی ـ دکتر موثقی ـ دکتر مهذب ـ مهندس صائبی ـ بانو جهانبانی ـ کشفی ـ دکتر وحید نیا ـ مهندس جلالی نوری ـ سرلشگر ـ نکو زاد ـ مهندس اسدی سمیع ـ بانو دکتر دولتشاهی ـ دکتر امامی خوئی ـ جهانشاهی ـ حبیبی ـ کلانتر هرمزی ـ مجد ـ کورس ـ مهندس مجتهدی ـ فهیمی ـ دکتر نجیمی ـ دکتر حکیم شوشتری ـ بانو ابتهاج سمیعی ـ سر تیپ پور ـ لفوطی ـ صائب ـ ناروئی ـ مهندس معینی ـ زند ـ توسلی ـ پاینده ـ کنگرلو ـ صالح شاخوئی ـ ادیب سمیعی ـ معتمدی ـ کسرائی ـ پزشکی ـ دکتر حسینی ـ مهندس پروشانی ـ حق شناس ـ دکتر مدنی ـ دکتر فربود ـ مهندس عدلی ـ اقبالی ـ دکتر زعفرانلو ـ مهندس صدقیانی ـ سر تیپ حکیمیان ـ صدری کیوان ـ اولیاء ـ میر افضل ـ دکتر امین ـ حکمت یزدی ـ شفیعی پور کرمانی ـ مهندس ریاضی ـ مهندس زرآور ـ زرگرزاده حاج باغلو ـ ثامنی ـ مهندس اخوان ـ مهندس زنجانچی ـ یعقوب تهرانی ـ مهندس جلالی ـ نصیری ـ ضابطی طرقی ـ پژند ـ شکیبا ـ رهبر ـ مهندس پرویز بهبودی ـ ملک زاده آملی ـ دکتر عدل طباطبائی ـ زند ـ مهندس انصاری ـ مافی ـ مبارکی ـ طهماسبی ـ مهرزاد ـ رائی باغمیشه ـ خواجه نوری ـ دکتر یگانگی ـ دکتر خطیبی ـ موسوی ماکوئی ـ دکتر ضیائی ـ دیهیم ـ دکتر قراگزلو ـ تبریزی ـ ذبیحی سلطان احمدی ـ مهندس آراسته ـ میرزا ختائی قلعه جوئی ـ متولی باشی ـ قاسم مرادی ـ هیراد ـ کهزاد البرزی ـ علی مرادی ـ مهندس کمانگر ـ روستا ـ روحانی ـ ویلیام ابراهیمی ـ بدر صالحیان ـ سیفی ـ رضوی ـ مهندس معینی ـ بانو تربیت ـ حیدر صائبی - دکتر صاحب قلم ـ سلیمانی ـ کاشانی ـ ریگی ـ مهندس آصفی - پاک ذات ـ مهندس عطائی ـ دکتر سعید ـ مهندس ریاحی ـ کمالوند ـ محدث زاده ـ اکبر امیر احمدی ـ بوشهری - دکتر رهنوردی ـ غلام نیاکان ـ نور بخش - مهندس کیا ـ کیهان یغمائی ـ قراچورلو ـ میر هادی ـ نیری ـ بهادری ـ امینی خراجی ـ دکتر یزدان پناه.
ممتنعین ـ آقایان: آموزگار ـ صادق احمدی ـ بالاخانلو ـ جاوید ـ جهانگیری ـ زهتاب فرد ـ شیخ الاسلامی ـ صفی پور ـ عبدالحسین طباطبائی.
۶ – ظرح سؤال آقای دکتر مبین از وزارت اقتصاد راجع به ورود قند و شکر و جواب آقای وزیر اقتصاد و ارجاع به کمیسیون رسیدگی به سئوالات
نایب رئیس ـ سؤال آقای دکتر مبین از وزارت اقتصاد مطرح است بنده از آقایان نمایندگان محترم تقاضا دارم به تابلو تعداد آراء و تعداد حاضرین توجه بفرمایند طوری نشود که مجلس معطل بشود و آقایان در بیرون تشریف داشته باشند. آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین ـ بنده سؤال کرده بودم در تاریخ ۴۴/۲/۵ که وزارت اقتصاد بعد از تاریخ ممنوعیت قند و شکر یعنی ۴۳/۶/۱۶ آیا به کسی اجازه وارد کردن قند و شکر داده و در این مورد دستوری به بانک داده برای باز کردن اعتبار جهت ورود قند و شکر یا خیر ؟و اگر چنین دستوری داده یا چنین اجازه‌ای داده توسط چه مقامی بوده و مجوزش چه بوده و آیا به نظر وزارت اقتصاد امکان این امر متصور هست که دستور بعد از ۶/۱۶ صادر شده باشد؟ ولی فعل و انفعالاتی شده باشد در دفاتر وزارت
اقتصاد یا دفاتر بانکی برای اینکه جلوه داده شود که این دستور قبل از ۶/۱۶ بوده و مجوزی بشود برای ورود قند و شکر چنین امکانی متصور هست یا نیست ؟بنده کلی تر سؤالم را مطرح می‌کنم و آن این است که سهمیه‌ای که صادر می‌شود برای اول سال برای یکسال است تجار به اطمینان اینکه دولت حرفش صحیح است و پشت حرفش می‌ایستد خودشان را متضرر می‌کنند سرمایه گذاری می‌کنند جنسی را وارد می‌کنند در مورد سهمیه دولت می‌گوید که من سهمیه‌ام برای تمام سال است ولی در وسط سال شما به محض اینکه می‌بینید قیمت شکر رسید به ۲۲ ریال جلویش را می‌گیرید عملا تبدیلش می‌کنید به ۲۶ ریال و تحمیل می‌کنید به اکثریت بیست و چند میلیون نفر که کیلوئی ۴، ۵ ریال اضافه بدهند تا ۴ نفر وارد کننده استفاده بکنند آخر این چه جور فورمول اقتصادی است از این وزرای جوان کابینه که همه شان تحصیلاتشان در اقتصاد است از اینها بعید است یک فکری شما برای اکثریت بکنید مگر شما آمده‌اید بنشینید که منافع یک عده اقلیت کارخانه دار یا بازرگانانی که جنس وارد کردهاند حفظ کنید که ورشکست نشوند حق ندارید، شما باید به فکر اکثریت باشید مگر خودتان نماینده اکثریت نیستید؟ همیشه می‌گویند اکثریت تصمیماتش باید حاکم باشد علتش چیست که تصمیماتی که می‌گیرید دروزارت اقتصاد که وزارت خانه فوق العاده حساسی است برای اقلیت، برای حفظ چهار تا کارخانه دار که احیانا شکرشان را بتوانند ۲۶ ریال یا بالاتر بفروشند شما اگر می‌خواهید ارفاقی بکنید به آن کارخانه دار، مالیاتی که ازش می‌گیرید، ۸ ریالی که می‌گیرید آن را کمتر بگیرید این راه دارد برای شما، چرا شما این فشار را به اکثریت وارد می‌کنید ؟مجوز چنین ممنوعیتی را جناب آقای وزیر اقتصاد مترصد هستیم بیان بفرمائید که چه علت اقتصادی داشته که به نظر وزارت اقتصاد کافی بوده که توجیه بکند که به این علت من این تصمیم را گرفتم علاوه بر این اگر این تصمیم را گرفت این تصمیم باید حاکم باشد برای همه، اگر استثنائی پیدا شد و کسی بعد از آن تاریخ یعنی بعد از ۴۳/۶/۱۶ به نحوی از انحاء وارد کرد که بعد از پاسخ جنابعالی اگر اشاره نفرمودید بنده اشاره می‌کنم موردی را که در این باره بوده است به چه مناسبت استثناء قائل شدید در تصمیمی که گرفتید که به نظر بنده تصمیم صحیحی نبوده است.
نایب رئیس ـ آقای وزیر اقتصاد.
دکتر عالیخانی (وزیر اقتصاد)ـ سؤال نماینده محترم یک مقدار درباره فلسفه اینکار بوده و اجازه بفرمائید به عرضتان برسانم که چرا این تصمیم گرفته شد قیمت قند و شکر در سال گذشته در بازارهای بین المللی نوسان بسیار استثنائی داشت البته مواد اولیه قیمتشان تغییر می‌کند و نوسان دارند ولی حداکثر این است که ۵۰ یا ۶۰ یا ۷۰ درصد تغییر می‌کند در این مورد خاص قیمت از حدود تنی ۹۲ یا ۹۳ لیره بوده در عرض چند ماه با سرعت عجیبی افتاد به تنی ۲۸ لیره، ۲۷ لیره شکر سفید را عرض می‌کنم و این کاملا غیر مترقبه بود (حبیبی ـ ممکن است به زبان فارسی بفرمائید که به پول ایران چقدر می‌شود ؟) فرقی نمی‌کند فرض بفرمائید اگر قیمت شکری ۹۰ تومان در عرض ۴ ماه شد ۲۷ تومان حالا کار نداشته باشید که چه مقدارش می‌شود ولی تفاوت نرخ اینقدر زیاد بود این جریان بود تا اینکه دولت در آغاز کار چون به اندازه کافی شکر موجود نداشتیم و قیمت شکر هم بالا بود و کسی وارد نکرده بود خودمان یک مقداری شکر وارد کشور کردیم بعد تدریجا که قیمت پائین آمد عده‌ای از تجار هم دست به این عمل زدند و شکر وارد کردند ولی چون مرتب قیمت پائین می‌رفت و مرتب اشخاص تازه‌ای می‌رفتند دنبال خرید شکر و کار به جائی رسید که دیدیم میزان موجودی شکر کشور از احتیاجات یکسال کامل یعنی سال گذشته که هیچ ولی برای امسال هم که حساب کنیم تجاوز می‌کند چرا؟ برای اینکه یک مقدار شکر دولت در اختیار داشت یک مقدار هم تولید داخلی داشتیم که در حال افزایش است ازاین گذشته عامل سوم که واردات خصوصی بود اضافه شد این وضع از نقطه نظر اقتصادی برای کشور قابل تحمل نبود و از نقطه نظر ارزی هم با توجه به میزان زیاد واردات مواد غذائی که احتیاج داشتیم چه گندم و چه حتی علوفه و مواد غذائی دیگر فشار ارزی زیادی به ما می‌آمد که حتی المقدور اگر می‌بایستی جنسی را وارد کنیم از ورودش جلو گیری کنیم یعنی حداقل یک صرفه جوئی ارزی داشته باشیم و این می رساند که مجوزی که داشته‌ایم در مقدمه مقررات صادرات و واردات ما نوشته
شده که هرگاه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی تشخیص بدهند که لازم است که یک صرفه جوئی ارزی بکنند می‌توانند از ورود یک یا چند کالا و افتتاح اعتبارش جلو گیری بکنند و این مجوزی بود که ما داشتیم ولی چنانکه ملاحظه می فرمائید مسئله خیلی وسیعتر بود ما روبرو نبودیم با یک اقلیت اولا وظیفه ما اینستکه به همه خدمت بکنیم یعنی اگر دستگاه ما چند روز وقت خودش را صرف بکند برای حق یک نفر از بیست و دو میلیون نفر باز وظیفه ما هست که به آن یک نفر هم برسیم (صحیح است) و اما وقتی ما فکر تاجر و وارد کننده نباشیم نباید تصور کرد که خود تاجر و خود وارد کننده ضرر می‌کنند یک عده دیگری هم با او هستند راجع به صنایع داخلی هم باید به عرضتان برسانم که شاید هیچ صنعتی به اندازه صنعت قند یعنی حتی بیش از نساجی اثر نداشته باشد در توده‌های مردمی که دور آن کارخانه هستند (صحیح است) یعنی یک کارخانه قند به شعاع صد کیلومتر امور مردم از قند می‌گذرد البته این را دلیل نگیرید که همه جا باید یک کارخانه قند باشد چون ممکن است شرایط ایجاب نکند دلیلش این است که قند حساسیت دارد خراسان را به عنوان مثال عرض می‌کنم که پیشرفته ترین منطقه ایران است از نظر صنعت قند و واقعا امورش از قند می‌گذرد چه از نظر کشاورزی و چه از نظر صنعتی بنابراین با یک چنین مسائل به طور وسیعتری روبرو هستیم به این دلیل و با کسب نظر وزارت دارائی برای اینکه انحصار قند و شکر و وارداتش با وزارت دارائی است و آزادی قند و شکر هم با تجویز وزارت دارائی ممکن است و با اختیاری که دارد و می‌تواند تفویض کند با نظر آنها در تاریخ ۱۶ شهریور نامه‌ای به بانک مرکزی نوشته شد که به بانکها دستور بدهند از افتتاح اعتبار شکر سفید جلوگیری بکنند این کار را هم بانک مرکزی همانروز شاید به فاصله یک ساعت ابلاغ کرد به کلیه بانکها اما بعدا متوجه شدیم شکر زردی که ما دو کارخانه شکر زرد داریم در کشور یکی در شاهرود و یکی در اهواز اینها احتیاج به شکر زرد دارند و وارد می‌کنند و تصفیه می‌کنند به این عمل دست زدند و نقض غرض می‌شود و میزان ارز ما بابت قندی که الآن لازم نیست وارد بشود وارد کشور می‌شود چرا ؟برای اینکه آن شرکت قند تولید می‌کرد و می‌آورد در بازاری که بیش از یکسال خودش انبارهایش پر شده بنابراین یک تصمیم مجددی ما گرفتیم با تجویز وزارت دارائی بوسیله بانک مرکزی ابلاغ کردیم به بانکها که راجع به ورود شکر زرد قبلا می‌بایست موافقت ما را جلب کرده باشند منظور از این کار این بود که فقط کسانی که پروانه تبدیل شکر زرد به شکر سفید دارند آن هم به اندازه‌ای که ظرفیتشان قید شده بتوانند وارد کنند بنده تصور می‌کنم با این توضیحاتی که عرض کردم به دو سؤال اصلی شما جواب داده باشم سؤال سوم که آیا ممکن است دستور قبلا داده شده باشد و نامه بعدا نوشته شده باشد از حضورتان اجازه می‌خواهم که قضاوتش را به حضرتعالی و آقایان دیگر واگذار کنم. و شاید صحیح نباشد که بنده از دستگاه خودم تعریف بکنم.
نایب رئیس ـ آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین ـ فرمایشات جناب آقای وزیر اقتصاد البته تا حدودی قابل توجه هست ولی به نظر من کافی و قانع کننده نیست چرا؟ برای اینکه بنده یکی یکی به جنابعالی جواب می‌دهم در حالی حق این است که جنابعالی به من جواب بدهید فرمودید موقعیت استثنائی داشت قبلا قیمتها بالا بود کسی وارد نمی‌کرد و بعد قیمت پائین آمد ما اجازه دادیم که چون موجودی کم بود وارد کنند و موجودی برای سال ۴۳و۴۴ هم بدست آمد بنابراین وارد کردن زیاد لازم نبود از نظر اینکه ما ارزش را لازم داشتیم و می‌خواستیم دولت موقعی که قیمت قند و شکر بالا بود خودش می‌خرید و در انحصارش نگه می‌داشت و ضررش را می‌داد و موقعیکه قیمت پائین می‌آمد می‌توانست در انحصار خودش نگه دارد و خسارت گذشته اش را تأمین کند ولی بلافاصله آزاد کرد این مطابق هیچ فرمول اقتصادی صحیح نیست دولت می‌بایست درانحصار خودش نگه می‌داشت و خسارتی که در موقع بالا بودن قیمت داده بود در موقع پائین امدن قیمتها جبران می‌کرد (صحیح است) این یک صدمه‌ای خورد به ملت ایران و به خزانه ملت ایران با این کار ناصحیح در مورد آزاد کردن قند و شکر. مطلب دیگر که فرمودید که ما باید به کار یک نفر هم برسیم حق این است که به حقوق افراد و اشخاص توجه بشود من که نگفتم نشود ولی در مقایسه اقلیت و اکثریت حق این است که دولت طرف اکثریت را بگیرد نه اینکه اقلیت را رعایت بکند مضافا به اینکه شما برای رعایت اقلیت کارخانه دار که
مفید برای توده مردم هست راه داشتید شما از هشت ریالی که می‌گرفتید می‌توانستید تخفیف بدهید (رهتاب فرد ـ لزومی نداشت) شما راه داشتید به قول فرمایش جناب آقای زهتاب فرد شاید لزومی هم نداشت بهر حال دولت از آزاد کردن قند و شکر با نتیجه صحیح باید طبق بند (۱) از سهمیه ادامه بدهد تا آخر سال اگر نتیجه صحیح ندید می‌بایست بگوید، می‌بایست توجیه بکند که من بچه علت نتیجه صحیح ندیدم و به این علت این تصمیم را گرفتم وزارت اقتصاد به تنهائی با موافقت وزارت دارائی نباید از ماده ۵ سهمیه استفاده بکند و بگوید چون من شکر موجودیم زیاد است بنابراین ارز لازم دارم برای مواد غذائی و جلو ورود قند و شکرم را می‌گیریم اگر در همان فاصله ایکه شما ارز برای باز کردن قند و شکر نداشتید برای مواد غیر ضروری یا یک ماده‌ای که هیچ لازم نبوده آنموقع اجازه افتتاح اعتبار داده باشید چه می‌گویید؟ مطلب دیگر دستوری که دادید شما ممنوع کردید ورود قند و شکر را در ۴۳/۶/۱۶ با توجه به اینکه موجودی قند و شکر شما کافی برای سال ۴۳ و ۴۴ بوده است به چه مناسبت در دستور ممنوعیت مرود قند و شکر فقط شکر سفید را نوشتید و شکر زرد و سرخ را استثنا کردید به تمام اطلاغاتی که در مورد قند و شکر لازم است اعم از کارخانجات، محصول و حتی روی تعداد کارگران کارخانجات وزارت اقتصاد احاطه کامل دارد مگر وزارت اقتصاد اطلاع نداشت که اگر ممنوع بکند شکر سفید را وارد کردن شکر زرد مجاز است چون در سهمیه خود شما خیال می‌کنم صفحه ۱۸ باشد من درست یادم نیست در آنجا شکر زرد و سرخ و سفید و قند هم مجاز است و شکر سفید و قند را وقتی غیر مجاز و ممنوع کردید معنیش این است که شکر زرد و سرخ مجاز است بنابراین کارخانجات می‌توانستند وارد کنند برای تبدیلش و تغییرش به شکر سفید از یک طرف می‌گویید ما موجودی دو سال داشتیم و ارزش را هم لازم داشتیم خوب اگر ارز لازم داشتید و شکر داشتید چرا برای شکر زرد و سرخ اجازه دادید بهر حال بنده اطلاع پیدا کردم که مواردی استثنائی پیدا شده که اشخاصی استفاده کردهاند و شکر وارد کردهاند چه از طریق شکر زرد و استفاده از اهمال وزارت اقتصاد در مورد ممنوعیت شکر زرد و سرخ و در مورد تصمیمی که در ۴۳/۶/۱۶ گرفته که فقط راجع به شکر سفید بوده و تعمیم نداده‌اند به شکر زرد و سرخ و استفاده کردهاند اشخاص و این اهمال بوده است و لذا شکر زرد و سرخ وارد کردند و همچنین از ماده ۶ سهمیه استفاده کردهاند و شکر وارد کردهاند بعد از تاریخ ۴۳/۶/۱۶ پیمان ارزش را بسته‌اند نامه‌ای که برای بازکردن اعتبار نوشته شده است به بانک ۴۳/۱۲/۲۵ است ولی پیمان ارزی در ۴۳/۱۲/۱۵ بسته شده در جلفا، یعنی چه؟ یعنی در ۱۰ روز جلوتر پیمان بسته شده آخر این چه جور صادراتی بود که در ۱۲/۱۵ صادر شد و ۱۲/۲۵ شکرش رسید به خرمشهر، آخر این صحیح نبود اگر قبلا جنس صادر شده و بر طبق بند ۶ می‌خواهند استفاده کنند آن شخص بگوید ارزی دارم در خارج می‌خواهم ارزم را وارد کنم و ارز از بانک نمی‌خرم اگر چنین مطلبی بوده باید قبلا جنسش صادر شده و اگر چنین چیزی نبوده و جنس را بعدا باید صادر بکنند خوب هر کسی چنین تقاضائی می‌کند که بعد از ممنوعیت به من اجازه داده بشود که وارد کنم شما به چه مناسبت برای یک تجارتخانه به خصوص چنین استثنائی قائل شده‌اید به هرحال این لازم است که رسیدگی کامل بشود هم از نظر اینکه جناب آقای دکتر عالیخانی وزیر حزب ایران نوین هستند و این توهم می‌بایست از بین برود و این کار روشن شود که در این کار اهمالی شده یا سوء نظری بوده یا نبوده یا اعمال غرض شده یا نشده من خیال می‌کنم خود جنابعالی هم موافق باشید که این مطلب در کمیسیون رسیدگی به سؤالات رسیدگی دقیق بشود و روشن بشود که آیا حق کسی ضایع شده وزارت اقتصاد نظر سوءی داشته یا نداشته یا خدای نکرده اعمال نظری شده یا نشده من از نمایندگان محترم تقضا می‌کنم اجازه بفرمایید رای بدهند که این مطلب در کمیسیون رسیدگی به سوالات رسیدگی بشود.
نائب رئیس ـ آقای دکتر مبین تقاضا کردهاند موضوع سوال ایشان برود به کمیسیون رسیدگی به سوالات (صحیح است) خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند (تصویب شد. سوال در کمیسیون مطرح خواهد شد.
۷ـ شور اول گزارش کمیسون نظام راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت.
نائب رئیس ـ گزارش شور اول راجع به تمدید مدت
اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش شور اول از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۲ اردیبهست ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای اشرف سمنانی معاون پارلمانی وزارت دادگستری لایحه شماره ۴۸/۲۲۶ ـ ۴۴/۱/۲۲ دولت راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت را که به شماره ۱۳۳۲ چاپ شده است مورد رسیدگی قرار داد و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
لایحه قانونی مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت.
ماده واحده ـ مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت موضوع قانون مصوب مرداد ماه ۱۳۳۶ که به موجب قانون مصوب چهارم مرداد ماه ۱۳۴۳ تا پایان سال ۱۳۴۳ تمدید شده است از اول سال ۱۳۴۴ تا دو سال دیگر تمدید می‌گردد.
مخبر کمیسیون نظام ـ حکیمیان
گزارش شور اول از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی.
کمیسیون دادگستری در جلسه ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای اشرف سمنانی معاون وزارت دادگستری و تیمسار سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ لایحه دولت راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
مخبر کمیسیون دادگستری ـ دکتر حسینی
نائی رئیس ـ کلیات لایحه مطرح است نظری نیست؟ چند نفر از نمایندگان ـ آقای اشرف سمنانی توضیحی بفرمایید (در این هنگام چند نفر از نمایندگان قصد خروج از تالار علنی را نموده‌اند)
نائب رئیس ـ آقایان توجه بفرمایید بیرون تشریف نبرند استدعا دارم به تابلو توجه بفرمایند و الا مجلس تعطیل می‌شود. آقای دکتر اشرف سمنانی بفرمایید.
اشرف سمنانی ـ (معاون وزارت دادگستری) ـ اراضی بایری بوده در اطراف شهرها که به جهات مختلف مورد استفاده دولت قرار گرفته که بیشتر آنها مورد استفاده ارتش واقع شده است از جهاتی، در موقعیکه ارتش آمده بود این اراضی ارزشی نداشته و صاحبان آن ساکت بودند بعدا که در طول مدت در اثر عمران و آبادیهائی که ارتش در آن محل کرده صاحبان اراضی آمدند معترض شدند و بهای زمینشان را می‌خواستند و بعضی دیگر تخلیه این اراضی را خواستندبالنتیجه اختلافاتی اکثرا بین افراد و صاحبان زمین که بنام خود سند مالکیت گرفته‌اند و مترصفین این اراضی که بیشتر از ارتش بودند قرار گرفته از سال ۱۳۴۴ به ترتیب مقرراتی از تصویب مجلسین گذشته که به این قبیل اختلافات که از یک طرف در دست افراد اسناد مالکیت هست و از طرف دیگر در تصرف ارتش هست و در روی این اراضی اعیانیها و ساختمانهائی هست که تخلیه آن برای ارتش میسر نیست این اختلافات در یک کمسیونی که از اشخاص ذی صلاحیت تشکیل می‌شود مورد رسیدگی قرار گیرد و قیمت و بهای منصفانه آن اراضی بهر شکلی که این کمیسیون تعیین می‌کند پرداخت بشود و حکم این کمیسیون به این کیفیت است که سهنفر از دیوان کشور انتخاب می‌شود و یک نفر هم از دیوان محاسبات و یک نفر رئیس دادگاه استیناف استان مرکز باشد که اگر نظر خانمها و آقایان باشد در سال قبل آمدند گفتند سه نفری که باید از دیوان عالی کشور انتخاب بشود بر طبق ماده واحده‌ای که آمد خدمتتان انتخابش را در اختیار وزیر دادگستری گذاشتند بالنتیجه شرط طرح این دعاوی در این کمیسیون تراضی طرفین است یعنی افرادی که می‌روند و اختلافاتی دارند اگر راضی باشند می‌آیند و دعوایشان را طرح می‌کنند اگر هم دولت موافق باشد در این کمیسیون مطرح می‌شود اگر هم موافقت نداشته باشند طرفین می‌روند بدادگاهها و به صورت رسیدگی
دعاوی عمومی کار خودشان را می‌گذارند بالنتیجه عده زیادی استقبال کردند و آمدند به این کمیسیونها به کارشان رسیدگی کردند و این کمیسیونها مورد رضا و رغبت مردم بود و یک مقدار دعاوی دیگر در این کمیسیون باقی مانده که تا انقضائ مورد مقرر نتوانستند به این دعاوی رسیدگی کنند طبق این لایحه تقاضا شده دو سال دیگر اجازه داده بشود به مدت این کمیسیون اضافه بشود.
خواجه نوری ـ بنده یک سوال دارم آیا ادعای جدیدم پذیرفته می‌شود یا خیر؟ چون اگر قرار بشود دعاوی جدید پذیرفته بشود این انتها ندارد و بقه ضرر دولت تمام می‌شود.
اشرف سمنانی ـ بله دعاوی جدید هم پذیرفته می‌شود النهایه چون شرط طرح این موضوع توافق طرفین است ممکن است همین الان نسبت به اراضی که تا کنون شده کسی از وجود این قانون اطلاع پیدا نکرده باشد و فردا اطلاع حاصل کند و مصلحتش در این نباشد که بیاید در دادگستری اقامه دعوا بکند و اکثرا طرز عمل این است که می‌روند در دادرسی ارتش صحبت می‌کنند مهندس ارتش می‌رود رسیدگی می‌کند و اکثرا اگرخودشان در خارج یک توافقی کردند بعد می‌آید در کمیسیون و رسیدگی می‌شود و بعد کمیسیون با توجه به نظری که کارشناس ارتش داده و احیانا خود کمیسیون هم می‌تواند کارشناس دیگر معین بکند و برود تقویم و تسعیر بکند بنابر این مانعی ندارد که یک دعاوی که تا دیروز طرح می شده فردا هم طرح بشود
نائب رئیس ـ نظر دیگری در کلیات نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رای می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده واحده ـ مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت موضوع قانون مصوب مرداد ماه ۱۳۳۶ که به موجب قانون مصوب چهارم مرداد ماه ۱۳۴۳ تا پایان ۱۳۴۳ تمدید شده است از اول سال ۱۳۴۴ تا دو سال دیگر تمدید می‌گردد.
نائب رئیس ـ در ماده واحده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده است لایحه برای شور دوم کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
۸ـ شور اول گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تمدید مهلت تقدیم دادخواست به هیئت سه نفری
نائب رئیس ـ گزارش شور اول لایحه راجع به تمدید مهلت تقدیم دادخواست هیئت سه نفری مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور اول از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه مورخ ۱۳۴۴/۳/۱ با حضور آقای وزیر دادگستری لایحه شماره ۷/۹۰۳ ـ ۱۳۴۴/۲/۱۵ دولت راجع به تمدید مهلت تقدیم دادخواست به هیئت سه نفری را که به شماره ۱۳۷۰ چاپ شده است مطرح و مورد رسیدگی قرار داد و به شرح زیر تصویب نمود.
اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
ماده واحده ـ تبصره زیر به ماده ۱۲ قانون راجع به اصلاح قانون اراضی دولت و شهرداری و اوقاف و بانکها مصوب آذر ماه سال ۱۳۳۹ الحاق می‌شود.
تبصره ـ متصرفین اعیانی‌های مذکور در این ماده به صورتی که در مدتهای مقرر در شق الف بند ۲ ماده واحده قانون اراضی دولت و شهرداریها و اوقاف و بانکها مصوب هشتم شهریور سال ۱۳۳۷ و تبصره الحاقی ماده واحده مذکور مصوب ۱۶ بهمن سال ۱۳۳۵ به جهتی از جهات موفق به تقدیم دادخواست نشده باشد چنانچه قبل از تاریخ تصویب به قانون مصوب هشتم شهریور ماه سال ۱۳۳۵ شخصا در زمینه‌های مورد بحث تصرف و سکونت داشته‌اند می‌توانند منتهی ظرف سه ماه از تاریخ اجرای این قانون دادخواست خود را در قبال اخذ رسید به دفتر هیئت سه نفره تسلیم نمایند و الا به تقاضای مالک طبق قسمت اخیر ماده فوق اقدام خواهد شد.
مخبر کمیسیون دادگستری ـ دکتر حسینی.
نایب رئیس ـ آقای اشرف سمنانی فرمایشی داشتید؟ بفرمایید.
اشرف سمنانی (معاون وزارت دادگستری) ـ بنده می‌خواستم توضیح عرض کنم که در سطر سوم تبصره پیشنهادی نوشته شده هشتم شهریور ماه سال ۱۳۳۷ این اشتباه چاپی است هشتم شهریور ۱۳۳۵ درست اصلاح بشود.
نائب رئیس ـ اصلاح می‌شود، آقای پاینده مخالفید؟ بفرمایید
پاینده ـ این گزارش که اینجا داده شده چیزی نیست که بشود با آن مخالفت کرد برای اینکه در حقیقت یک قانونی است که نفع عده‌ای از مردم زحمتکش در آن است بر ضد یک آقائی به اسم مالک اما بنده خواستم از این فرصت استفاده کنم و یک بلیه‌ای که دولت و شاید هم در سهم خودش وزارت دادگستعری برای مردم که به صورت یک قانونی که این قانون به آن تکیه دارد و محصول ملعون آن قانون است و چند هزار پرونده به وجود آمده و کار مردم را مختل کرده و عملا می‌بینیم که این پرونده‌ها بار گرانیست به دوش هیئت پنج نفری و اخیرا سه نفری و قابل رسیدگی هم نیست چون آقایان خبر دارند یک روزی آمدند غوغا کردند که زمین خوارها را بگیرند و ببندید و تبلیغات بسیار دامنه داری بر ضد این زمین خواران لعنتی که البته زمین خوردن هم خوب نیست و زمین خوردن هم بد است بله گفته شد بعدا هم گفتند که بیایید دولت هرکس زمینش را خورده است و برده است عرضحال بدهد در حالی که خوب بود که دولت صرفنظر می‌کرد از این حقوق گذشته و اینقدر مختل نمی‌کرد معاملات و زندگی مردم را گفتند بند (ز) هست یعنی هر جا عرضحال دادند بر ضد سند رسمی که خود این یکی از مبانی حقوقی مملکت بوده است این برود در هیئت پنج نفری و آنجا بماند تا برسند بنده البته نمی دانم آقای اشرف سمنانی می دانند گویا چند هزار عرضحال داده شده است از هزار قطعا بیشتر است بنده رقم عرض نمی‌کنم هیئت پنج نفری هم عملا تا روز قیام قائم آل محمد به این پرونده‌ها رسیدگی نخواهد کرد (صحیح است) بنابراین ما عملا کسان فراوانی را می‌بینیم که در چنگال بند (ز) به حق یا ناحق گرفتارند و معاملاتشان هم متوقف شده یعنی در حقیقت سلب مالکیت از اینها شده بنده می‌خواهم خواهش کنم آقای اشرف سمنانی در اینجا توضیح بدهند که برای این بلیه چه فکری کردهاند چون اخیرا بنده بک مطلبی عرض کنم که همشهری محترم آقای سلحشور فکر کردند بنده نسبت به آقای سلحشور قصد خاصی دارم به بنده به آقای سلحشور احترام دارم ولی این مطلب را یادآوری کردم که به موجب یک نامه اداری خالصه ده هزار پرونده به بند (ز) نو درست کردند و یک روز گفتند که متوجه شدیم که این غلط بوده و غلط را برداشتیم، اما دو سال بعد بنده خودم دیدم آقا ئی سندی دستش بود، وقتی بقرای کارگشائی و رفع مشکل رفته بود و به او گفته بودند بند (ز) داری گریه کنان برگشته بود، مسئول این گریه‌ها، مسئول این خلل‌ها، و مسئول این بدبختیها کیست؟ آن کسی که آمده سند رسمی را به موجب قانون لغو کرده و امکان عمل خودش را ندیده و فکر نکرده در دادگاهی که مستمرا عمل می‌شود هفتهای چند تا پرونده رسیدگی می‌شود شماروی آمار حساب کنید که در این هیئت پنج نفری اگر همه روز تشکیل جلسه بدهند که عملا تشکیل نمی‌دهند و بنده نمی دانم سه یا پنج نفری است به چند پرونده رسیدگی می‌شود؟ نتیجه این می‌شود که کمیسیون رای می‌دهد که یک آقائی چهار میلیون تومان بدهد آن آقا هم در پاریس مشغول خندیدن به این حکم می‌شود و بقیه مردم در گرفتاری و در بدبختی، و دادرسی هم نمی دانم بعد از خداوند که دادرس همه است کیست؟ بنابراین آقای معاون محترم وزارت داد گستری بفرمایند برای این گرفتاری مردم چه تدبیری اندیشیده‌اند و آیا کی این قید بند (ز) را مثل قیود دیگر از گردن مردم بر خواهند داشت. متشکرم
نائب رئیس ـ آقای اشرف سمنانی.
اشرف سمنانی (معاون وزارت دادگستری)ـ البته جناب آقای پاینده و خانمها و آقایان محترم توجه دارند موضوعی که عنوان فرمودند با موضوع ماده واحده‌ای که تقدیم شده است ارتباط چندانی ندارد فقط در یک گوشه‌ای از این قانونی که ما خدمتتان آورده‌ایم ارتباط پیدا می‌کند موضوع این لایحه برای حل اختلافاتی است که بین صاحبان اعیانی و مالکین عرصه است، موضوعی که جناب آقای پاینده عنوان فرمودند راجع به ادعاهائی است که دولت نسبت به اراضی که از طرف افراد به ثبت رسیده دارد، البته چون فرمودند که بنده توضیحاتی عرض کنم خواستم
ایشان التفات بفرمایند که این دو مطلب با هم اختلاف دارد مع الوصف برای اینکه ذهن خانمها و آقایان روشن بشود بنده توضیح مختصری عرض می‌کنم موضوعی که مورد نظر ایشان است در یک کمیسیونهای سه نفری که سه کمیسیون است مورد رسیدگی است چون ذات این موضوع رسیدگی به یک دعاوی است که در اساس آن سند مالکیت صادر شده و در دست افراد است وطبعا ابطال اسناد مالکیت و سلب حق از افرادی که در دستشان سند مالکیت هست کار آسانی نیست و اکثرا رسیدگی به این موضوعات ملازمه دارد به اینکه نقشه جات مفصل ثبت اسناد و پرونده‌های مختلف که در این موضوعات تهیه شده و پرونده‌های املاک مجاور ملک که مورد اختلاف هست مورد رسیدگی واقع بشود، با لذات خود موضوع به کیفیتی است که رسیدگیش به طور ساده و عادی نخواهد بود و خود جناب آقای پاینده تصدیق می‌فرمایند این مورد از مواردی نیست که بعد از سه روز هیئت سه نفری بنشینند و بگویند صاحب ملک این سند مالکیت تو بی ربط است یا بجاست و یا اینکه بگویند دولت بجا می‌گوید و این سند مالکیت کان لم یکن است یا برعکس بهر حال از دو طرف قضاوت کردن در این امر مشکل است البته موضوع اساسی این امر که باعث شده که رسیدگی یک قدری به طول انجامیده و چنین نیست که مورد توجه وزارت دادگستری واقع نشده باشد این موضوع بررسی شده آنچه که بنده نظرم می‌آید یک مطالبی هم در نظر گرفته شده بود که نسبت به دعاوی کوچکتری بشود اقدام کرد حتی اگر نظرم باشد یک ماده اصلاحی هم تصویب شد که یک مدت ۶ ماه گذاشتند که دستگاهها بوسیله مشاورین قضائی خودشان بررسیهائی بکنند و اگر دیدند و بدخورد کردند که دادخواستها بی ربط بوده بیایند استرداد کنند و یک مقداری از این دعاوی هم در بررسی دوم استرداد شد و منجر به صدور و رای دادخواستها گردید البته این موضوع مورد بررسی است و انشاءالله ترتیبی داده خواهد شد که این پرونده‌ها مورد بررسی قرار گرفته و قابل رای باشند.
نائب رئیس ـ نظر دیگری نیست؟ آقای خواجه نورد بفرمایید.
خواجه نوری ـ عرض کنم مطلبی که جناب آقای پاینده فرمودند یک مطلب بسیار صحیحی است قانونی بهر حال گذشته شده و تصویب شده است و بسند مالکیت که یکی از ارکان اساسی قضائی مااست خللی وارد آورده و مشکلاتی برای مردم بخصوص اشخاصی که دست دوم و سوم اراضی را معامله کردهاند و حتی اعیانیهائی احداث کردهاند خانه هائی احداث کردهاند ایجاد کرده است و این واقعا با ید هر چه زودتر جبران بشود و این امر با لایحه‌ای که الان مورد گفتگو است متفاوت است و این لایحه در جهت کمک مردم است اجازه بفرمایید رای موافق بدهیم زودتر تصویب بشود و اشخاصی که صاحب اعیانی هستند بتوانند احقاق حق بکنند بنده از این فرصت خواستم استفاده بکنم و یک پیشنهادی به دولت بدهم و آن این است که همانطور که یک مرتبه یک فرصت ۶ ماهه دادند به موسسات مدعی که بیایند به مدارکشان رسیدگی کنند ولدی الاقتضاعرضحالهای خود را پس بگیرند، این ۶ ماه کافی نبود برای اینکه به تمام این پرونده‌ها در داخل این مدت رسیدگی شود خوب است که یک چنین فرصتی به موجب قانون به دولت داده بشود و این را البته خود دولت باید پیشنهادش را بدهد و این البته برای تسهیل کار و کم کردن حجم کار محاکمی است که بنده اطلاع دارم هر روز مشغول رسیدگی هستند همانطور که گفته شد حجم کار و اهمیت کار به قدری است که دولت نمی‌تواند به سهولت این مشکل را بر طرف کند خیلی متشکرم.
نایب رئیس ـ نظر دیگری در کلیات نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر بر خاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده واحده ـ تبصره ذیل به ماده ۱۲ قانون راجع به اصلاح قانون اراضی دولت و شهرداریها و اوقاف و بانکها مصوب آذر ماه سال ۱۳۳۹ الحاق می‌شود.
تبصره ـ متصرفین اعیانی‌های مذکور در این ماده در صورتیکه در مدتهای مقرر در شق الف بند ۲
ماده واحده قانون اراضی دولت و شهرداریها و اوقاف و بانکها مصوب هشتم شهریور سال ۱۳۳۷ و تبصره الحاقی به ماده واحده مذکور مصوب ۱۶ بهمن سال ۱۳۳۵ به جهتی از جهات موفق به تقدیم دادخواست نشده باشند چنانچه قبل از تاریخ تصویب قانون مصوب هشتم شهریور ماه سال ۱۳۳۵ شخصا در زمینهای مورد بحث تصرف و سکونت داشته‌اند می‌توانند منتهی ظرف سه ماه از تاریخ اجرای این قانون دادخواست خود را در قبال اخذ رسید به دفتر هیئت سه نفری تسلیم نمایند والا به تقاضای مالک طبق قسمت اخیر ماده فوق اقدام خواهد شد.
نایب رئیس ـ نظری در ماده واحده نیست ؟(اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده لایحه برای شور دوم به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
۹ ـ تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت کشور
نایب رئیس ـ آقای سراج حجازی بفرمائید.
سراج حجازی (معاون وزارت کشور)ـ لایحه‌ای است تقدیم می‌شود راجع به بنگاههای حمل و نقل و بخصوص بنگاههای مسافربری بطوریکه خاطر ذوات مقدس مسبوق است ضابطه و طریقه‌ای برای تأسیس این بنگاهها و اقداماتی که می‌کنند نیست بنابراین دولت تصمیم گرفته است و با نظر شهربانی لایحه‌ای تنظیم شده است که این بنگاهها تحت یک ضابطه و نظمی در آیند زیرا شهربانی مشاهده کرده است که بعضی قتلها و سرقتها که پیش می‌آید گاهی به این بنگاهها ارتباط دارد چون فعلا ضابطه‌ای ندارند لایحه‌ای تنظیم شده است که تقدیم می‌شود و تقاضای تصویب آن را دارم.
نایب رئیس ـ به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
۱۰ ـ ختم جلسه
نایب رئیس ـ چون لایحه و مطلبی در دستور نداریم جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده بعدا اعلام خواهد شد خواهش می‌کنم نمایندگان محترم جلسات کمیسیونها را تشکیل بدهند و لوایح را برای طرح در جلسه علنی آماده کنند.
(ساعت یازده و پانزده دقیقه جلسه ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی ـ دکتر حسین خطیبی.