مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ تیر ۱۳۲۳ نشست ۴۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیمهای مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
جلسه ۴۱
شماره مسلسل - ۱۲۹۸
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز سه شنبه ۶ تیر ۱۳۲۳ نشست ۴۱
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- قرائت گزارش شعبه اول راجع بنمایندگی آقای دکترآقایان و موکول شدن به بعد
۳- طرح گزارش مربوط بنمایندگی آقای رحیم زاده خوئی از تبریز
۴- موقع و دستور جلسه آتیه- ختم جلسه
مجلس یکساعت قبل از ظهر بریاست آقای امیر تیمور (نایب رئیس) تشکیل گردید.
صورت مجلس روز یکشنبه ۴ تیرماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
- تصویب صورت مجلس
(۱- تصویب صورت مجلس)
نایب رئیس- آقای حکمت
رضا حکمت- جلسه گذشته که اعتبارنامه آقایان نمایندگان تبریز مطرح بود بنده اجازه خواستم از من سئوال نشد که آیا موافق بودم یا مخالف بنده را در صورت مجلس مخالف نوشته بودند در صورتیکه بنده موافق بودم و بعنوان موافق اجازه خواسته بودم خواستم تقاضا کنم این قسمت اصلاح شود.
نایب رئیس- اصلاح میشود. آقای مجد ضیائی در صورت مجلس نظری دارید؟
مجد ضیائی- آقای ذوالفقاری را غایب بی اجازه نوشتهاند و ایشان توسط من از مقام ریاست اجازه خواستهاند.
نایب رئیس- به کمیسیون مراجعه میشود و بعد از تصویب اجازه ایشان اصلاح خواهد شد. آقای طباطبائی در صورت مجلس نظری دارید؟
محمد طباطبائی- خیر قبل از دستور.
نایب رئیس- در صورت مجلس نظر دیگری نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
- قرائت گزارش شعبه اول راجع بنمایندگی آقای دکتر آقایان و موکول شدن به جلسة بعد
(۲- قرائت گزارش شعبه اول راجع بنمایندگی آقای دکتر آقایان و موکول شدن به جلسة بعد)
نایب رئیس- چند نفر از آقایان اجازه خواستهاند قبل از دستور صحبت کنند ولی چون وقت گذشتهاست اگر آقایان اجازه میفرمایند وارد دستور شویم و بعد از دستور هم مجال خواهد بود که آقایان صحبت کنند (صحیح است) حالا اجازه میفرمائید وارد دستور شویم؟ (صحیح است) آقای شریعت زاده.
(آقای شریعت زاده مخبر شعبه اول گزارش انتخابات ارامنه جنوب و نمایندگی آقای دکتر آقایان را بشرح زیر خواندند)
گزارش از شعبة اول بمجلس شورای ملی
گزارش راجع بانتخابات ارامنة نقاط جنوب ذیلاً بعرض مجلس شورای ملی میرسد:
چندی بعد از انتشار فرمان انتخابات طبق مقررات مادة ۱۴ قانون انتخابات انجمن مرکزی انتخابات ارامنة جنوب در فرمانداری تهران تشکیل گردید.
انجمن نامبرده پس از انتخاب هیئت رئیسه بشرحی که در صورت مجلسها و آخرین گزارش مفصل انجمن مزبور مندرج است باجراء وظائف خود شروع نموده و برای تشکیل انجمنهای نظارت در شانزده حوزة فرعی و تهیة سایر مقدمات انتخابات تصمیمات مقتضی را اتخاذ و اجرا کردهاست.
انجمن نظارت مرکزی در تهران از تاریخ چهارم آذرماه تا آخر وقت روز ۱۱ آذرماه ۱۳۲۲ تعرفه توزیع و ۳۰۸۷ رأی اخذ و قرائت کردهاست.
طبق صورت مجلسهای انجمنهای نظارت فرعی شانزده گانة زیر موجود در پروندة انتخابات. بندر پهلوی- رشت- قزوین- خرقان- همدان- اراک- کمره- وخمین چاپلق- بربرود- ملایر- اصفهان- فریدن- اهواز و توابع- چهارمحال- مشهد- مازندران. انتخابات آن حوزهها یعنی توزیع تعرفه و اخذ آراء قرائت آن انجام یافت ولی انجمن نظارت مرکزی طبق مندرجات گزارش مبسوط خود آراء حوزههای زیر را بجهاتیکه ذیلاً ذکر میشود غیر قابل احتساب تشخیص دادهاست.
الف- آراء حوزههای فرعی مازندران بعلت اینکه در موعد مقرر انجام نیافته و از حدود مادة ۲۱ قانون انتخابات تخلف شده و صورت مجلسهای حوزههای مازندران (باستثنای ساری) فقط از طرف سه نفر از اعضای انجمن امضا شدهاست.
ب- آراء دو حوزة فرعی رشت و قزوین از نظر اینکه از حدود مادة ۲۱ قانون انتخابات تخلف شدهاست.
ج- آراء حوزه فرعی خرقان بعلت این که برخلاف مادة ۲۰ آئین نامة انتخابات قرائت آراء یکماه بتأخیر افتاده و صندوق آراء بدون نظارت انجمن در خارج از محل خود بلاتکلیف ماندهاست توضیحاً بعرض میرسد که انجمن نظارت مرکزی انتخابات ارامنة جنوب انتخاب خرقان را بعلل فوق الذکر باطل تشخیص داده و در گزارش مبسوط انجمن لزوم تعیین مدت ۲۰ روز برای تجدید انتخابات آنحوزه اعلام شده ولی وزارت کشور کتباً انجمن را بمعمول نبودن رویة مزبور آگاه و اشعار نمود که آراء آنجا قرائت شده و صورت آن بانجمن ارسال گردیده.
انجمن نظارت مرکزی دو نفر از کارمندان خود را بمنظور شنیدن توضیحات و تحقیق از نظایر این جریان بوزارت کشور فرستاده و بعد از استماع گزارش کارمندان خود بالاخره تشخیص داد که در مورد انتخابات خرقان نیز مادة ۲۱ قانون انتخابات رعایت نشده و بدین جهت آراء آنجا را محسوب نداشتهاست.
د- بنابر رأی انجمن مرکزی آراء حوزة انتخابی آبادان از نظر اینکه قانون انتخابات مراعات نگردیده غیر قابل احتساب تشخیص شدهاست.
انجمن نظارت مرکزی نسبت بانتخاب حوزههای فرعی دیگر بشکایاتی که رسیده بود دقت نظر کرده و بموجه نبودن شکایات واصله رأی دادهاست.
در عین حال انجمن نظارت مرکزی در گزارش مبسوط خود بانتخاب ارامنة چهار محال اصفهان روشی اتخاذ نموده که شایستهاست توضیح شود.
اولاً- شکایات و اعتراضات واصله را (جزء در مورد عدة رأی دهندگان) غیر موجه و مردود تشخیص دادهاست.
ثانیاً- انجمن مرکزی راجع بشکایات واصله دائر باینکه در چهار محال ۱۷۰۰ نفر رأی دهنده سکونت ندارند مطابق اصول در مقام رسیدگی و تحقیق برآمده باین معنی که از مقامات رسمی کتباً راجع بعدة رأی دهندگان در دورههای قبل پرسشهائی نموده بعلاوه به پروندههای ادوار گذشته مراجعه کردهاست.
طبق مندرجات گزارش مبسوط انجمن مرکزی پس از مراجعة انجمن بپروندههای دورههای گذشته معلوم شد که در دورههای سابق در چهارمحال تا ۱۲۶۶ تعرفه هم توزیع شدهاست همچنین طبق مندرجات صورت مجلس مفصل انجمن مرکزی پاسخ وزارت کشور و فرمانداری محل واصله بانجمن صریح در این معنی است که جریان دورههای گذشتهاست حیث شمارههای تعرفههای توزیع شده مؤید صحت جریان انتخابات چهارمحال بوده و اضافه میکند که شکایات واصله از تحریکات کسانی است که کاندیدای آنها موفق نشدهاست.
در هر صورت انجمن نظارت مرکزی بجای اینکه ادلة موجوده را مورد رسیدگی و سنجش قرار داده تصمیم صریحی اتخاذ نماید این وظیفه را انجام نداده و بالاخره به عنوان اینکه توضیحات مقامات رسمی راجع بعدة سکنه و رأی دهندگان ارامنة چهار محال اصفهان روشن نیست در اتخاذ تصمیم نهائی و صادر کردن اعتبارنامه اقدام نکردهاست.
فرمانداری تهران صورت آخرین جلسة انجمن نظارت مرکزی و پروندة انتخابات را به پیوست نامه شمارة ۴۴۵ مورخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۲۳ بوزارت کشور ارسال نمود.
نامة مزبور و صورت مجلس پیوست آن نشان میدهد که فرمانداری تهران عدهای از اعضاء علی البدل را برای تشکیل انجمن و اتخاذ تصمیم نهائی دعوت کردهاست ولی عدة کافی از اعضاء انجمن حضور بهم نرسانیده واکثریت حاصل نشده و بنا به تشخیص حاضرین مندرج در صورت مجلس مزبور عدهای از غائبین مستنکف از حضور شناخته شده و بدین جهت پروندة انتخابات بوزارت کشور ارسال گردید تا مطابق تقاضای انجمن مرکزی مجلس شورای ملی قضاوت نماید.
شعبة اول پس از قرائت محتویات پرونده و دقت در جریانی که خلاصة آن در این گزارش بعرض رسید باکثریت آراء خودداری انجمن مرکزی را دراظهار رأی قطعی نسبت بانتخاب چهار محال اصفهان و نیز خودداری از صدور اعتبارنامه را غیر موجه تشخیص میدهد و با کثریت آراء نمایندگی آقای دکتر الکساندر آقایان را که با داشتن ۵۷۴۳ رأی از ۱۱۵۶۸ رأی حائز اکثریت است تصدیق و گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم میکند.
نایب رئیس- آقای دکتر کشاورز.
دکتر کشاورز- مخالفم.
نایب رئیس- آقای فداکار
فداکار- بنده هم مخالفم
نایب رئیس- به جلسة بعد موکول میشود.
- طرح گزارش مربوط بنمایندگی آقای رحیم زاده خوئی از تبریز
(۳- طرح گزارش مربوط بنمایندگی آقای رحیم زاده خوئی از تبریز)
نایب رئیس- در دستور اعتبارنامة چند نفر از آقایان نمایندگان تبریز است اما بواسطة غفلتی که در طبع گزارشهای کمیسیون در مطبعه بعمل آمدهاست متأسفانه خبرهای چاپی موجود نیست ولی بنظر بنده مانعی نخواهد بود اگر مجلس موافقت کند مطرح میشود (همهمة نمایندگان)
جمعی از نمایندگان- مانعی ندارد- مطرح شود
عدة دیگر از نمایندگان- مانع دارد باید بماند برای جلسة بعد
نایب رئیس- اعتبارنامة آقای رحیم زادة خوئی از تبریز مطرح است. آقای شریعت زاده
مهندس فریور- باید طبع و توزیع شود
نایب رئیس- بعرض مجلس رسید که طبع و توزیع نشدهاست
مهندس فریور- نمیشود برخلاف نظامنامهاست
دشتی- اگر نظامنامه مانع است نمیشود مطرح نمود باید طبق نظامنامه عمل کرد
نایب رئیس- مخالف نظامنامه که مجلس رفتار نمیکند حالا رأی میگیریم اگر مجلس موافقت کرد مطرح میشود
مهندس فریور- بر طبق نظامنامه باید ۲۴ ساعت قبل از طرح طبع و توزیع شود
نایب رئیس- از یک طرف نظامنامه میگوید باید طبع و توزیع شود از یک طرف هم تصریح میکند که در این جلسه مطرح شود حالا بستهاست بنظر مجلس. آقای نقابت نظری دارید؟
نقابت- عرض کنم راجع بانتخابات و طرح اعتبارنامه نمایندگان فقط مادة ۵ را داریم که اگر در جلسه قرائت شد و مخالفت شد جلسه بعد مطرح میشود
جمعی از نمایندگان- صحیح است
مهندس فریور- نوشته شده در آن جلسه مطرح نمیشود.
نقابت- یعنی در جلسه بعد مطرح میشود
مهندس فریور- نخیر آقا جلسه بعد نمیشود
نقابت- اجازه میفرمائید بنده ماده را بخوانم ماده صریح است و بشرح زیر مادة ۵ را خواندند:
مادة پنجم- پس از آنکه مخبرین راپورتخای شعب را در مجلس قرائت نمودند در مورد انتخاباتی که صحت آن را شعبات تصدیق نموده و در مجلس معارض ندارند مجلس برای هر یک جداگانه رأی میدهد و رئیس اسامی آنهائیکه صحت انتخابشان محقق شده اعلام میکند در صورتیکه راپرت شعبه مشعر بر عدم صحت انتخابی باشد یا اینکه در باب انتخاب شخصی از بین نمایندگان معارض باشد مباحثة آن در همان روزی که راپرت قرائت میشود واقع نخواهد شد.
مهندس فریور- توجه نمودید نوشته در همان جلسه مطرح نمیشود.
نقابت- اجازه بفرمائید عرض بنده تمام بشود بعد هم نوبت آقای مهندس فریور است عرض بحضورتان این که قید نموده در آن روز مطرح نمیشود البته اگر هیچوقت مطرح نکنیم خلاف مصلاحت است پس باید جلسه بعدی را قرار بدهیم و در اولین جلسه بعد که مجلس تشکیل میشود و آن اعتبارنامه مطرح میشود (صحیح است) و هیچوقت چند جلسه فاصله نداشته مگر با اجازه مجلس اما راجع به طرح گزارشها گزارش هائی است که از کمیسیونها میآید کمیسیون دارائی، کمیسیون دادگستری و سایر کمیسیونها نه از شعبه زیرا راپرت شعبه آمد و قرائت شد و باستحضار آقایان رسید این فاصله برای اینست که اشخاصی که موافقند و یا مخالفند در ظرف یک زمانی بروند مراجعه کنند به اسناد و ادلة آن و آن راپرت که ۲۴ ساعت قبل باید طبع و توزیع شود مربوط به راپرت کمیسیون هاست و این راپرت از شعبه آمده نه از کمیسیون
نایب رئیس- اجازه بفرمائید آقا- بنظر بنده همانطور که ماده ۵ را آقای نقابت قرائت کردند و بنظر مجلس رسید طرح جز در مجلس هیچ منبع نظامنامه ندارد و ماده ۵ هم صراحت دارد بنابراین اگر موافقت بفرمائید مطرح میکنیم
مهندس فریور- بنده آقا عرض دارم.
مجد ضیائی- بنده اخطار نظامنامه دارم.
نایب رئیس- بفرمائید.
مجد ضیائی- مادة ۲۶ میگوید: راپرت کمیسیون در خصوص طرح یا لایحه قوانینی که بآن ارجاع شده در مجلس علنی داده میشود و در صورتیکه مجلس تصویب نماید در همان جلسه قرائت میشود. راپرت مزبور باستثنای مواردیکه مجلس فوریت آنرا تصدیق میکند لااقل ۲۴ ساعت قبل از مباحثه طبع و توزیع میشود.
نایب رئیس- آقا این اخطار شما وارد نیست. آقای مهندس فریور.
مهندس فریور- بنده نمیدانم چطور است که گاهی اوقات در این مدت قلیلی که بنده در اینجا هستم مراعات مواد نظامنامه میشود واجب و ترکش حرام و گاهی اوقات خیلی مبهم و بسته بنظر مجلس است حالا بعضیها ممکنست بگویند آقا سابقه فلان قسم است بنده در این دو سه ماهی که اینجا بودم ده دفعه سابقه عمل نشان داه است که راپرت شعبه راجع بانتخاب یک کسی مطرح شده و نسبت بآن مخالفت شده در جلسه بعدی هم مطرح نشده سه جلسه بعد هم مطرح نشده و یکماه عقب ماندهاست.
نقابت- عرض کردم مگر با اجازه مجلس.
مهندس فریور- اجازه بدهید آقا همانطوریکه شما فرمایش فرمودید و به بنده تذکر دادید و اطاعت کردم جنابعالی هم کمی مهلت بدهید. بلی بهر صورت یکی راجع به انتخاب خود من در جلسة بعدش مطرح نشد آخر آقا یک بام و دو هوا که باین صراحت نمیشود آنوقت آقا گذشته از همه چیز بنده الآن میخواهم رأی بدهم چون راپرت چاپی نرسیده و اصلاً درش مطالعه نکردهام چطور میتوانم رأی بدهم همه آقایان همه همینطورند.
نایب رئیس- همانطور که بعرض رسید برای طرح آن هیچ مانع نظامنامة نیست بنابراین مجلس هم موافقت کرد.
مهندس فریور- پس اقلاً رأی بگیرید آقا…
نایب رئیس- آقای شریعت زاده.
شریعت زاده- اجازهای که بنده خواسته بودم راجع بهمین موضوع بود.
نایب رئیس- آن تمام شد بفرمائید مخالفت خودتان را اظهار کنید.
شریعت زاده- طرح اعتبارنامة آقای خوئی موقعی بدست بنده داده که راجع بانتخابات شهر تبریز و اطرافش حقایقی را بعرض نمایندگان ملت برسانم بنده آقای خوئی یا سایر آقایان را درست نمیشناسم ازین نظر است که لازمست تذکر بدهم که من در مخالفت با اعتبارنامه ایشان هیچ نظر شخصی ندارم بنظر بنده احترام باحساسات یک قسمتی از ملت ایران یعنی اهالی تبریز است که آنجا مهد پرورش آزادی ایران و موجد اساس مشروطیت است (صحیح است) از این نظر اگر من در نتیجه مطالعاتی که کردهام و اطلاعاتی که بدستم رسیده با اینکه متوجه شدم اصل آزادی و صحت جریان واصل حاکمیت قانون در انتخابات آنجا مراعات نشدهاست اگر تشخیص خودم را بعرض مجلس شورای ملی نمیرساندم بنام مخالفت مسلماً در برابر ملت ایران مسئول بودم از این نظر است که لازم میدانم توضیحاتی بعرض مجلس شورای ملی برسانم بنده در پیشگاه نمایندگان ملت اعلام میدارم که در انتخابات تبریز تهدید و تطمیع و بسیاری از اعمال دیگری که محتاج بتوضیح نیست بوقوع پیوسته (فرمانفرمائیان- و سایر جاها) بنابراین وظیفه نمایندگان ملت ایران است که صداهای اهالی آذربایجان را که بوسیلة شکایت نامهها در همین پرونده منعکس شدهاست مورد توجه مخصوص قرار بدهند در مقدمات انتخابات اشخاصیکه نظرهای مخصوصی داشتهاند وسایل کار و متصدیان آن زمانرا تطمیع کردهاند برای اینکه انجمن نظارت مطابق میل آنها تشکیل شود این حقیقتی که عرض میکنم در پرونده منعکس است بعلاوه یک حقیقتی است که در شهر تبریز در پیشگاه تمام معتمدین و مبصرین آن شهر ثابت است این جا است که مجلس باید یک قضاوت سیاسی متکی باصل عدالت بکند زیرا که این وقایع انعکایش بکیفیتی که از نظر قانونی همانطوریکه در پیشگاه یک محکمه قضائی مؤثر میتواند باشد در عمل انتخابات غیرممکن است واز همین نظر است که مقنن قضاوت درخصوص انتخابات را به مجلس شورای ملی تفویض کرده چرا برای اینکه مجلس لسان احساسات ملت باشد و تحت تأثیر دقت و مطالعه بیطرفانه با اعمال نیروی علمی و احساسات پاک حقیقت را کشف کند و این بهیچوجه پای بند نظامات و قواعدی که در قوه قضائیه معمولاً باید جاری باشد نمیتواند باشد از این نظر است که بنده میخواهم عرض کنم طبع این خبر و نشرش بین نمایندگان ملت ضرورت قطعی داشتهاست بعلاوه بنده در عین حال که باراده نمایندگان ملت اطاعت میکنم و تعظیم میکنم که از نظر روح و مفاد عمومی نظامنامه نمیبایستی این مطلب در این جلسه طرح شود
بعضی از نمایندگان- (صحیح است)
شریعت زاده- زیرا شعبه و کمیسیون همه اینها عوامل کار و سازمانهای کار در مجلس هستند و دلیلی ندارد در موردیکه خبر کمیسیونها بایستی طبع شود خبر شعبه طبع نشود.
نایب رئیس- خارج از موضوع است
شریعت زاده- چه فرمودید؟
نایب رئیس- عرض کردم چون این قضیه تمام شد از موضوع خارج است
شریعت زاده- خیلی مربوط به موضوع است. بعضی از کاندیدها از یک جریان خلاف حقیقتی در مورد انتخابات شهر تبریز استفاده کردند در این موضوع بنده با دقتی که ضرورت داشت در پشت همین تریبون توضیحاتی بعرض نمایندگان ملت رساندم ثابت کردم که هیچ یک از مقامات غیر ایرانی در کار انتخابات که اختصاص بملت ایران دارد دخالت نکردهاست و نباید هم بکنند و علاوه بر اینکه این مطلب حقیقت نداشتهاست و یک عدة از این انتشار خلاف حقیقت سوء استفاده کردهاند این موضوع هم بایستی مورد توجه کامل آقایان نمایندگان ملت واقع شود. چرا از این نظر که با تمام قوائیکه از ملت ایران ناشی است برای تقویت و خدمت باصل آزادی دنیا کمک کردهایم کمک بملتهائی کردهایم که آنها برای در هم شکستن استبداد و خودسری و تثبیت اصل آزادی در دنیا جانفشانی میکنند بنابراین ما همه باید قطع داشته باشیم که نسبتی که حاکی از مداخله در امور انتخاباتی داده میشود مقرون بحقیقت نیست (صحیح است) پس آن کسانی که از این انتشارات خلاف حقیقت سوء استفاده کردهاند حتی نسبت باحترام حسن رابطه تغییر ناپذیر ملت ایران و ملل متفق که وظیفه خود را انجام ندادهاند از این نقطه نظر قابل توجهاست که این فهمیده شود اشخاص وضعیت اخلاقیشان چیست. و از همین نظر بودهاست که یک قسمت از ملت ایران یعنی انتخاب کنندگان حوزه انتخابی شهر تبریز این حقیقت را تشخیص داده و نسبت به یک عدهای از همین کاندیدها که میخواستند از این انتشارات خلاف حقیقت استفاده بکنند تنفر خودشان را اظهار کردند و آنها موفق نشدند. در نتیجه این جریاناتی که عرض کردم کسانیکه که میخواستند از این انتشار خلاف حقیقت استفانده کنند تشخیص دادند که در عین حال باید از موقعیت یکعدة از کاندیدهائی که زمینه محکم محلی دارند استفاده کنند از این نظر تحت تأثیر همان تهدیدات این عناصر را هم با خود تلفیق کردند و از قوای آنها استفاده کردند اینجا است که یک مسئله قضائی پیش میآید و آن این است (من نظر قضائی خودم را اظهار میکنم و امیدوار هستم که چون با حسن نیت است مورد دقت واقع شود) در هر یک از این موارد کسانی که دارای زمینه محلی و رأی بودهاند و وسایل تهدید آمیز در مورد آنها بکار نرفتهاست و در هر صورت در نتیجه جریان عادی انتخاب شدهاند آنها انتخابشان قابل تردید نیست و از همین نظر من بانتخاب آنها موافقت کردم این نکته را برای آن کسانی که بدون مطالعه تصور میکنند از نظر اصول ضرورت قطعی دارد که اگر با انتخاب یعنی نمایندگی یکی مخالفت شد نسبت به همه مخالفتش اتوماتیکمان حتی است عرض میکنم که این اشتباه است مطلبی که باستدلال بنده مربوط است این است که بعد از اعلام ختم انتخابات و اعلان نام حائزین اکثریت چنانکه پروندهها نشان میدهند شکایت بسیاری که قبل از اعلان ختم انتخابات واصل شده بود و شکایات واصله بعد از آن پروندهها را پر کردهاند این شکایات از کیست و شاکیان چه اشخاصی هستند اینها از توده بی آلایش و پاک و از افراد محترم و موثق آذربایجان بوده و بالاخره ندای قلب کسانی است که ملت ایران از آنها باید حقشناسی بکند برای اینکه آنها در حفظ اساس مشروطیت و آزادی ایران خدمت کردهاند (صحیح است) شکایات واصله بحدی اعضای هیئت نظارت مرکزی را در تحت تأثیر آورده (زیرا ندای حقیقت است و ندای حقیقت همیشه مؤثر است) که بین آنها راجع ببطلان انتخابات و لزوم تجدید انتخابات بحث طولانی شده و در نتیجه مباحثه زیاد بالاخره پیشنهاد شد که رأی مخفی گرفته شود فورمولی که برای گرفتن رأی مخفی انتخاب شدهاست دو تا جملهاست یکی لازم هست یکی لازم نیست- بنابر معهود بین اعضای انجمن لازم هست یعنی بطلان و تجدید لازم است و بنابر معهود بین آنها لازم نیست یعنی انتخابات صحیح است این مباحثه بیش از ده ساعت در انجمن بطول انجامیده بالاخره در نتیجه مشاوره چنانکه گفتهاند قرار شد رأی مخفی گرفته شود از عده حضار ۶ نفر رأی دادند یعنی بطلان و تجدید لازم است سه نفر رأی دادند لازم نیست یعنی چون مباحثات شدهاست در انجمن بالاخره در نتیجه پیشنهاد رئیس انجمن که این روویه منشاء یک مشکلاتی است خوب است این رأی را تغییر بدهیم آقایان میدانند که از اصول یک سازمانی که در حدود قوانین مربوطه رأی داده دیگر مجاز در تجدید نیست مگر اینکه قانون اجازه بدهد اینها این رأی را تغییر دادهاند گفتهاند بهترش این است که باین آقایان اعتبارنامه داده نشود چون مشکلات بسیار است اوضاع یک طوری سخت است که اگر ما بخواهیم قضاوت حقه کنیم دچار یک مشکلاتی میشویم قضاوت را بمجلس هم نوشته شدهاست و فردای آنروز بعضی ازین کاندیدها که نامشان را نمیبرم با استاندار ملاقات کرده و انتشار دادند که اشخاص دیگری هم مداخله داشته ولی البته این نسبت صحیح نیست بالاخره گفتند بهترش این است که اعتبارنامه بدهیم بعد در آن روز آن قسمت اخیر خبر صورت مجلس تغییر پیدا کردهاست حالا خود این صورت مجلس هم ماده شش آن که همان قسمت اخیر است بسیار قابل مطالعهاست و بنده آنرا یادداشت کردم و با آنکه آنکس نوشتهاست خطش خوب نیست و اگر بد بخوانم معذور هستم (آن رفیق بنده هم ممکن است از من گله بکند که چرا گفتم خطش خوب نیست) دقت در این قسمت میتواند هر شخص محقق را بکشف حقیقت موفق بکند میگوید که چون اعتراضاتی که در ضمن لوایح وارده ذکر شده خلاصتاً راجع است به کیفیت جریان انتخابات و عدم صلاحیت در خصوص اینکه انتخابات بعضی از نواحی تجدید و یا اینکه قبل از صدور استوارنامه رسیدگی در مورد اعتراضات اساساً بنظر مجلس شورای ملی واگذار شود چون هر یک از این نظریات متضمن محظورات و اشکالاتی بود که انجمن نتوانست در آن قسمتها تصمیم قطعی اتخاذ نماید چرا انجمن توانست تصمیم اتخاذ کند؟ انجمن باید در نتیجه آزادی که قانون اساسی باو دادهاست همیشه آزادانه تصمیم خودش را اتخاذ کند انجمن نباید هیچ جنبة را جز آن جنبه ایکه دولت ایران بر طبق قانون اساسی معین کردهاست چیز دیگری را نگاه بکند. (نمایندگان صحیح است). لذا برای رفع هر گونه سوء تفاهم (این جمله خودش قابل تفسیر است) بالاخره امضاء کنندگان زیر چنین مقتضی دانستند که استوارنامهها صادر و عین پروندههای اعتراضات و شکایات در ضمیمه همین صورت مجلس بمجلس شورای ملی تقدیم گردد و رسیدگی نسبت به کلیه اعتراضات و قضاوت آن موکول بنظر نمایندگان مجلس شورای ملی بشود. بنابراین در تاریخ روز یکشنبه ۲۴ اردی بهشت ماه ۱۳۲۳ این تاریخ هم برخلاف حقیقت است برای آنکه روز بعد که آن صورت جلسه اصلی که از بین رفتهاست و مورخ بتاریخ ۲۴ بودهاست و این قسمت نوشته شده انحلال انجمن نظارت تبریز اعلان و ۱۶ فقره پروندههای راجع بانتخابات تبریز و توابع و اعتراضات آن بوسیله استانداری سوم به مجلس شورای ملی تقدیم گردید بامضای ۵ نفر از اعضای انجمن عرض کنم حلا این یک قسمت است از دقت در این قسمت و از مقدمات همین صورت مجلس اینطور اکتشاف میشود. چون این صورت مجلس مشتمل بر یک مقدماتی است که از نظر اصول و قواعد نتیجه اش اتوماتیکمان باید این باشد که تجدید بشود انتخابات یا به قضاوت مجلس شورای ملی واگذار شود البته خود این موضوع هم یکی از آن دلایلی است که لازم میشود اعتبارنامه طبع شود تا آقایان صورت مجلس را به بینند زیرا مقدمات این صورت مجلس موضوعی را که عرض کردم نشان میدهد و این خود یکی از دلایل مؤثر اعتراضاتی است که عرض کردم مطلب دیگری که لازم است بعرض نمایندگان برسانم راجع به نمایندة است که حالا بنده به عنوان مخالفت با اعتبارنامه او صحبت میکنم بر طبق محتویات پرونده وقوع تطمیع در این مورد هیچ محل تردید نیست و مخصوصاً در صورت جلسه رسمی و فوق العادة هیئت نظار انجمن آذرشهر که مستقیماً برای انجمن نظارت مرکزی تبریز فرستاده شده و این صورت مجلس را باز بیمه کردهاند و این هم رسید پستخانهاست که فرستنده اش را به انجمن نظارت مرکزی معین میکند این صورت مجلس حاکی است که برادر کسی که بنده با اعتبارنامه اش مخالفت میکنم (نمایندگان- اسمش چیست؟) آقای خوئی مشغول تطمیع بوده و پرونده تنظیم شده. علاوه بر این لازم است باطلاع نمایندگام معظم برسانم چندین پرونده تهدید و تطمیع دیگر هم تشکیل شده و این پروندهها که تاکنون نظیرش را ندیدهام از حیث تفصیل مشتمل بر تمام این حقایقی است که بنده بعرض مجلس شورای ملی رساندم بنابراین نتیجه میگیریم که این انتخابات صحیح نیست و تحت تأثیر تطمیع و تهدید صورت گرفته وعلی رغم احساسات آن قسمت از ملت ایران که برگردن این مملکت حق دارند یعنی اهالی تبریز بوقوع پیوسته و ما باید در سایه شهامت اخلاقی و انصاف و عدالت حق شناسی باحساسات اهالی احترام بگذاریم و انعکاس شکایات و نداهای آنها را که از این پروندهها میتوانیم درک کنیم تحت نظر بگیریم و متوجه باشیم که ما در برابر ملت ایران مسئول هستیم و اشخاص مسئول نباید تحت تأثیر هیچ نوع احساسات واقع بشوند مسئولیت منشاء یک وظایفی است که بآن وظایف هر کس بازی بکند قابل احترام نخواهد بود بنابراین بنده استدعا میکنم که با در نظر گرفتن این توضیحات آقایان تصمیمی بگیرند که آن قسمت از ملت ایران انتظار دارد. آنها انتظارشان این بود که اعضاء انجمن نظار اتخاذ کنند تصمیمی را که اعلام کنند انتخابات باطل است ولی متأسفانه اینطور نشدهاست حالا امیدوار هستم که آقایان نمایندگان توضیحات بنده را مورد توجه قرار بدهند و وظیفهای را که قانون اساسی برای آنها مقرر داشتهاست با نحوه رضایت بخشی انجام بدهند.
نایب رئیس- آقای دکتر کشاورز پیشنهادی فرمودهاند که قرائت میشود:
دکتر کشاورز- پس میگیرم آقا.
نایب رئیس- بسیار خوب. آقای امینی.
امینی- همکار محترم آقای شریعت زاده در حدود ۱۱ فقره ایراد داشتند در پرونده تبریز راجع بانتخابات آنجا که بنده بر حسب وظیفه مخبری شعبه ناچارم نسبت بآنها دفاع بکنم اول راجع باین قسمت بود که آزادی انتخابات در تبریز جاری نبودهاست علاوه بر اینکه نسبت باین موضوع مدرکی نشان ندادند و دلیل مقنعی بیان نفرمودند پرونده تبریز حاکی بر این است که مبارزة شدید انتخاباتی در آنجا حکمفرما بودهاست زیرا همانطور که در جلسه پیش بعنوان مقدمه عرض کردم تعداد آراء کاندیداها در حدود صد- صد و پنجاه و دویست تا با هم فاصله دارد در حدود صد و کسری کاندیدا در تبریز بودهاست با این حال تصدیق میفرمائید مبارزه شدید انتخاباتی بودهاست و این قسمت را نمیشود انکار کرد که از هیچ نوع آزادی انتخابات جلوگیری نشدهاست و بنده مخصوصاً یک قسمت را تذکر میدهم و آن راجع بشکایاتی بود که آقای سرتیپ زاده خودشان کرده بودند با چند نفر دیگر راجع ببدی وضع جریان و عدم آزادی انتخابات و خود ایشان انتخاب شدند با همان انجمن و با همان وضعیت و خود آقای شریعت زاده هم شاید این را منکر نباشند که اگر آزادی انتخابات نبود آقای سرتیپ زاده که هم به کیفیت انجمن ایراد داشتند و هم به آزادی انتخابات بالطبع نمیشدند. فرمودند تطمیع و تهدید در بین بودهاست بنده خیلی خوشوقتم که همان مدارکی که فرمودند بعنوان تهدید و تطمیع در پرونده منعکس است و از نظر شعبه مکتوم بودهاست آنها را بجزء میفرمودند که ما بتوانیم از آنها استفاده کنیم و نظر آقایان روشن شود. نسبت به کیفیت انجمن نظارت فرمودند انجمن نظارت که در تبریز تشکیل شده آنجا مخصوصا خود آقای سرتیپ زاده جزء آن بودند در یک موقع که صحبت آزادی بود یا چه بود اعتراض کردند و از طرف وزارت کشور انتخابات تبریز را توقیف کردند بعداً سعدالله عضدی رفت آنجا و پس از هشت ماه رسیدگی سعدالله عضدی را اگر آقایان با او آشنائی داشته باشند تصدیق میفرمایند که یک مرد بی غرض و بی نظری است (صحیح است) ایشان پس از رسیدگی کامل باین جریان گذارش جامعی دادند بوزارت کشور مبنی بر اینکه اعضای انجمن از معاریف تبریز بودهاند مخصوصاً آقای سراج میرکه رئیس انجمن است گمان میکنم مورد توجه تمام آقایان تبریزیها باشند و یکی از اشخاصی است که عموم باو اعتماد دارند بنابراین نسبت بصلاحیت انجمن بنده معذرت میخواهم از اینکه باید قائل شد انجمن بسیار صالحی بودهاست. اشاره فرمودند که مقاماتی که صلاحیت نداشتند ممکن است در انتخابات دست داشتند یا وارد شدهاند بنده عرض میکنم که اولاً این مقامات بشهادت خود جنابعالی آقای شریعت زاده همان مقامات یا مقامات دیگری با انتخابات جنابعالی در مازندران مخالفت کردند ولی ملاحظه فرمودید که نظر عموم و نظر اکثریت و نظر ملت بر این شد که جنابعالی را در این مجلس نداشتیم فرمودند اشخاصی که نباید انتخاب میشدند با اشخاصی که صالح بودند و زمینه محلی داشتند بستگی پیدا کردند و ائتلاف پیدا کردند و ائتلاف در مورد انتخابات مشروع است اگر دقت بفرمائید احزاب با هم ائتلاف میکنند با هم کمک میکنند مثلا یکی از آن آقایان که جنابعالی به ایشان ایراد کردید آقای رحیمزاده خوئی در این قسمت با آقای اسکندری یا آقای ثقه الاسلامی یا کسانی که معروفیت و زمینه محلی داشتند با هم ائتلاف کردند و گفتند ما با هم کمک میکنیم مساعدت میکنیم بنظر بنده این ایراد واردی نیست. در یک قسمت فرمودند که اگر آنچه که بطور کلی میتوانم ایراد کنم یعنی حقیقتاً اگر بجریان این انتخاباتی ایراد میشود و آن انتخابات را از جریان عادی و صحیح خارج میدانم آن اعتراضات نسبت بتمام کاندیداها وارد نیست یعنی اگر آقایان رأی دادید به چهار نفر از وکلای تبریز و آنها را وکلای صحیح تشخیص دادید و روی همین جریان نسبت به سایر آقایان صحیح نمیدانید این قضاوت خیلی عادلانه نیست اگر جریان بد است نسبت بعموم وکلای تبریز بد بودهاست نمیشود گفت چهارنفر انتخاب بشوند بعلت آنکه آنها رأی محلی دارند انتخابات یک جریانی دارد که باید مطابق آن مقررات عمل بشود و الا تصدیق میفرمائید هزارها آزادی خواه هستند و الآن در خیابانها میچرخند وکیل هم نیستند اگر صرفاً از این نظر که شما آنها را آزادی خواه میدانید باید وکیل باشند با جریان تا صحیح و آنهائی را که آمدهاند وکیل شدهاند روی جریان صحیح نباید وکیل باشند بنده این قضاوت را عادلانه نمیدانم. در خصوص تصمیم انجمن باخذ رأی مخفی فرمودند البته این جریانی است که آقای شریعت زاده از خارج مطلع شدهاند زیرا در پرونده چنین جریانی متذکر نمیشود که انجمن اول خواستهاست رأی مخفی بگیرد یا صورت جلسهای قبلاً تهیه کردهاست بعد صورت جلسه را پاره کردهاست و صورت جلسه مجددی تهیه کردهاست البته وقتی که این صحبت شد مجدداً از طرف شعبه از انجمن توضیحات خواسته علت شد اینکه یک چنین جریانی پیش آمدهاست و صورت مجلس را پاره کردهاند و رأی مخفی میخواستهاند بگیرند چیست آقایان اعضای انجمن جواب دادند که متأسفانه در اغلب نقاط روی بد بودن قانون انتخابات اینطور پیش آمدهاست اشخاصی که بستگی دارند با کاندیداها و اشخاصی که خودشان کاندیدا هستند خودشان عضو انجمن میشوند و بالطبع اگر عدهای موفقیت پیدا نکنند این ترتیب پیش میآید همین وضعیت در تبریز پیش آمدهاست عدة در انجمن بودهاند که نظر نداشتهاند باین اشخاصیکه انتخاب شدهاند آنروز قراربودهاست صورت مجلس را بنویسند ولی محول کردهاند بروز بعد و گفتند رأی مخفی بگیریم و صورت مجلس را هم شاید پاره کردند بهرحال آنچه در این پرونده نوشته شدهاست صورت جلسه فعلی است که از نظر مبارک گذشتهاست و از آنچه که مشاهده میشود نمیتوان گفت صورت جلسهای بوده و پاره کردهاند یا یک نظری راجع برأی مخفی بودهاست بنابراین شعبه از این مطلب بی اطلاع است. راجع باینکه انجمن نظر خودش را ابلاغ نکردهاست و آنرا بقضاوت مجلس گذاشتهاست و از آن قسمتی که وظیفه خودش بودهاست کوتاهی کردهاست بایستی در اینجا بنده جسارت بکنم آقای شریعت زاده الآن خودتان در پشت همین تریبون راجع به آقای دکتر آقایان گزارشی قرائت فرمودید و فرمودید اکثریت باتفاق آراء که خودتان هم جزو آن بودید رأی دادید باینکه اگر انجمن انتخابات ارامنه رأی ندادهاست به آقای دکتر آقایان شعبه تصدیق کردهاست که این جریان صحیح بودهاست و اعتبارنامه هم صادر کردهاست خود جنابعالی این گزارش را با آب و تاب قرائت فرمودید و ایراد نکردید و آن را صحیح دانستید بنده خیلی متأسفم و اصلاً نخواستم باور کنم که آقای شریعت زاده در یک مورد این عمل را صحیح میداند در مورد اشخاص دیگر غلط میدانند. همان مشکلات و محظوراتی که در آن قسمت بودهاست که انجمن نتوانستهاست موافقت بکند همان مشکلات و اختلاف نظر نسبت باین اشخاص هم بودهاست و اختلاف نظر دیگری در بین نبودهاست و بنده از آقایان استدعا میکنم که از آقای اسکندری که نسبت بایشان هیچکس ایرادی ندارد و ایشان را وکیل طبیعی تبریز میدانند سئوال کنند چون بنده این موضوع را پرسیدم و ایشان بنده را قانع کردند که اشکالاتی جز نظر شخصی در بین نبودهاست میفرمائید که اعضای انجمن ۹ نفر بودهاند و ۵ نفر اکثریت میشود فرضاً که اینطور باشد این ایرادی نیست مخصوصاً که اعتبارنامهها هر کدام هشت امضا داشت و همان اعضائی بودهاند که اگر صورت جلسه را احیاناً امضا نکردهاند اعتبارنامهها را امضا کردهاند در قسمت آذرشهر شما متکی شدید بیک رسید پشت بعنوان اینکه آن جا تهدید و تطمیع شدهاست رسید پستخانه که در جیب جنابعالی هست آقای شریعت زاده رسید یک نامه یا یک صورت مجلسی است که فرستاده شده و خیلی بجا بود که حضرتعالی آن صورت مجلسی که دال بر این قسمت است و حاکی بر این است که تهدید و تطمیع در کار بودهاست و دلیل مکفی ممکن بود آن صورت جلسه را همراه میآوردید و در اینجا میخواندید آن صورت جلسه هم اگر هست به امضای یکی دو نفر است که تازه مدرک و دلیلی برای این جریان در این صورت مجلس ذکر نشدهاست بهر حال در خاتمه بانصاف و عدالت و وطن پرستی نمایندگان محترم متوسل جستید برای قضاوت بنده هم بهمان عدالت و انصاف آقایان نمایندگان توسل میجویم و عرض میکنم که اگر جریان انتخابات تبریز را جنابعالی وجداناً میفرمائید بدتر از جاهای دیگر بودهاست کراراً در این مجلس اعتبارنامه هائی ملاحظه فرمودید یا جریان انتخاباتی را ملاحظه فرمودید که بنده میتوانم عرض کنم انتخابات تبریز شاید بدتر از آنجاها نباشد.
جمعی از نمایندگان- کافی است
نایب رئیس- پیشنهادها قرائت میشود: (پیشنهاد جمعی از آقایان بشرح زیر قرائت شد)
در خصوص اعتبارنامة آقای خوئی اینجانبان پیشنهاد میکنم با مهره رأی مخفی گرفته شود: ملک مدنی- صفوی- کاظمی- ذوالقدر- دکتر طاهری- رفیعی- امام جمعه- روحی- دولت آبادی- مرآت اسفندیاری- صدری- بیات- هاشمی- فاطمی- فولادوند- شریعت زاده- مؤید ثابتی- رستم گیو- خاکباز- ظفری- حشمتی- خلیل دشتی- مؤید قوامی.
نایب رئیس- پیشنهاد دیگری هم از آقای طهرانی رسیدهاست که قرائت میشود.
پیشنهاد میکنم اعتبارنامههای تبریز از دستور امروز خارج شود- طهرانی
فرخ- موضوع تمام شد این چه پیشنهادی است؟
نایب رئیس- چون پیشنهادی که راجع برأی مخفی شدهاست مقدم است به پیشنهاد آقای طهرانی بنابراین رأی مخفی میگیریم
ایرج اسکندری- عدة از آقایانی که پیشنهاد رأی مخفی کردهاند در مجلس حضور ندارند خواهش میکنم معلوم بفرمائید که چند نفرند (اسامی آقایان امضا کنندگان در پیشنهاد رأی مخفی مجدداً قرائت شد)
نایب رئیس- عدة که امضا کردهاند بیش از ۱۵ نفرند بنابراین شروع میکنیم برأی مخفی. اخذ رأی با مهره هم مانند اخذ رأی با اوراق است و آقایان هم البته سابقه دارند مهره سفید علامت تنفیذ است و مهره سیاه علامت رد (در این موقع عدة از نمایندگان از جلسه خارج شدند و جلسه از اکثریت افتاد)
دشتی- اکثریت نیست آقا جلسه را ختم کنید.
نایب رئیس- اجازه بفرمائید که به آقایان تذکر داده شود بیایند که مجلس را اکثریت بدهند.
دشتی- اینها مخصوصاً جلسه را از اکثریت انداختند دوباره که نمیآیند.
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه)
نایب رئیس- متاسفانه عدة از آقایان تشریف بردند و عده برای رأی کافی نیست در دستور هم انتخابات تبریز است و نمیتوانیم بکار دیگر بپردازیم اگر اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم جلسه آینده روز ۵ شنبه هشتم سه ساعت پیش از ظهر دستور هم طرح اعتبارنامه نمایندگان تبریز (مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی- امیر تیمور