مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۵

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دوم

درگاه انقلاب مشروطه

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم

مجلس شورای ملی ۶ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۵

مجلس شورای ملی ۶ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۵

جلسه۱۶۵

صورت مذاکرات روزشنبه۲۵شهرشوال المکرم۱۳۲۸

مجلس دوساعت ویک ربع قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شدصورت مجلس روزپنجشنبه راآقای معاضدالملک قرائت نمود

(غائبین جلسه قبل)

آقایان قوام السلطنه.حاجی میرزاآقا.نوبری.صدیق حضرت.آقاسیدمحمدرضا.حاجی وکیل الرعایا.آقاسیدعلی آقا بدون اجازه آقای دکترامیرخان بااجازه غائب بودند.

آقایان آقاشیخ محمدحسین یزدی.معتمدالتجار.دکتراسمعیل خان.فهیم الملک.آقاسیدحسین اردبیلی.حاج فاتح الملک.حاجی آقا.دهخدا.حاجی عزالممالک.نیرالسلطان.شیخ اسدالله.مرتضی قلی

خان.بختیاری.

میرزابراهیم قمی بوقت مقرره حاضرنشدندآثایان صنیع الدوله.حاج مصدق الممالک.حاجی میرزا.زین العابدین قمی مریض بودند.

رئیس_درصورت مجلس ملاحظاتی که هست بفرمائید.

اباب کیخسرو_اینجادرابتدای اسامی غائبین بدون اجازه اسم آقای قوام الاسلام نوشته شده است وبدبختانه امروزهفتادجلسه است که ایشان غائب هستندواین روزهاشنیده میشودواسطه اجاره کردن خالصجات نیشابورشده انددراینصورت عقیده من این است که حالادیگراسم ایشان راازجزءغائبین بردارندوبگذارندباشدتاهروقت تشریف آوردندجزءحاضرین نوشته شود.

آقاسیدحسین اردبیلی_در ضمن اسامی اشخاصی که بوقت مقرره حاضرنشده اند بنده رانوشته انددرصورتی که بنده سروقت حاضربودم.

حاجی فاتح الملک_بنده خواستم اینمسئله معلوم شودکه اشخاصی که دیرمیکنندازچه موقع انعقادمحسوب میشودبنده ازآن اشخاصی بودم که درجلسه قبل هنوزصورت مجلس رانخوانده بودندورنگ نزده بودنددرمجلس حاضربودم ودلیل واضح این است که بنده تقاضاکردم که پیشنهادمرابخوانندبنده میخواستم بدانم که این دیرآمدگی ازچه وقتست

رئیس_دیرآمدگی ازوقت مقرره که ساعت سه قبل ازغروب است که برای انعقادمقررشده است محسوب میشود.

آقاشیخ غلامحسین_در ضمن سئوالی که بنده ازآقای وزیرامورخارجه کردم که این دوهزارتومانراکه کمپانی نقط ازبابت چاهها وچشمهابایدبدهد وچون این دوهزارتومان بابت آن چاهها وچشمهاعلاوه برحق مقرره است استدعامیکنم که مقررفرمایند مخصو صا ً در صورت مجلس قیدشودازبابت چاههاوچشمهای معدن نفت آنجاراپورت شعبه اول قرائت شدکه شنبه روزشنبه۱۸و۳شنبه ۲۱شورای درتحت ریاست آقای حاج فاتح الملک منعقدوشروع بمراجعه وملاحظه واعتبارنامه وکالت(بارون میرزایوسف میرزایانس که نامزدبوکالت ارامنه است شداعتبارنامه مزبوربامضای انجمن نظارارامنه که درتبریزتشکیل یافته ممضی است چون بازم بودازحکومت تبریزهم امضادراعتبارنامه باشدونداشت لهذاشعبه در۲۱شوال بعرض هیئت رئیسه رسانیده که بوزارت داخله اخطارشودتلگرافاًازحکمران آذربایجان تصدیق اعتبارنامه راپرسیده وزودتربشعبه برسدوبعدازرسیدن تصدیق ازتبریزراپورت مشروح بمجلس عرض خواهدشد

رئیس_چون راپورت شعبه اول ناقص است یعنی هنوزنتیجه حاصل نشده است درآن باب مذاکره نمی کنم منتظرمیشویم که نتیجه حاصل شودآنوقت مذاکره کنیم.

راپورت کمیسیون تفتیش مالیه قرائت شدکه کمیسیون مالیه سه جلسه دروزارت مالیه ویک جلسه درمجلس مقدس منعقدگردیدحساب شنبه تخاقوی ئیل مطابق ثبت دفترروزنامه مشروح رسیدگی شدولی ازترتیب دفترمعین شدکه حساب بدرستی معین نشده وجمع وخرج حساب راازابتدای سلطنت جدیدبدفترواردنکرده اندچون اول وجهی که بصندوق مالیه دولت واردشده وجوهی است که ازبابت اعانه دریافت شده شروع برسیدگی حساب اعانه شده هنوزنتیجه کاملی که درراپورت ذکرشودبدست نیامده وفعلاصورت وجوءاعانه ازابتدای دولت جدیددریافت شده ومشغول رسیدگی هستیم وهمچنین درحقوق ادارات وزارت مالیه صورتی دریافت شده وصورتی ازبابت حقوقی که بارباب حقوق درصنه تخاقوی ئیل پرداخته اندوجزءآن دردفترمعلوم نیست ومعین نشده اصل حقوق چه اندازه بوده وازبابت چه سنه بوده خواسته شده که زیرآن کاملامشخص باشد.

رئیس_این راپورت هم عجالتا نتیجه نداردکه درمجلس ازآن مذارکه شودراپورت کمیسیون مبتکرات ازقرارذیل قرادت شدکه کمیسیون به ریاست آقاشیخ ابراهیم زنجانی منعقدشدبملاحظه

عقب افتادن کارهادرمجلس وشعبات کمیسیون ها بواسطه دیرآمدن وباغائب بودن درمقام رای باکثریت ماده ذیل راپیشنها دمجلس نمودندکه برفرض قابل توجه شدنش درمجلس داخل درمذاکرات آن بشوند.

(ماده)هریک ازنمایندگان ازوقت مقرربرای انعقادمجلس یاکمیسیون ویاشعبه بدون اجازه تاخیرنمایدویادروقت رای غیبت کندبهرنیمساعت تاخیروبهردفعه غبت درموقع رای ثمن مقرری یک روزه کسرخواهدشدوبعلاوه مدت غیبت درصورت مجلس درروزنامه اعلان خواهدشد.نیزراپورت کمیسیون نظامنامه داخلی قرائت شدکه کمیسیون برای ملاحظه طرح قانونی کمیسیون مبتکرات وطرح آقای ارباب کیخسروکه ازمجلس رجوع شده بودمنعقدشده پس ازمذاکرات لازمه درباره هردوطرح مرجوعه بملاحظات عدیده رای کمیسیون براین قرارگرفت که بدواًطرح قانونی فقط درموردتاخیروغیبت دررای مجلس ازقرارذیل بعنوان اصلاح بجای جنله دوم ماده (۱۲۵)نظامنامه داخلی تقدیم مجلس شوداشخاصی که ازوقت مقرره برای انعقادمجلس بدون اجازه تاخیربنمایندیادرموقع دادن رای درمطالبی که جزءدستورآن جلسات است بدون عذرموجه غیبت نمایندبهرنیمساعت تاخیروبهرسه غیبت دریک جلسه درموقع رای ثمن مقرری یک روزه آنهاکسرخواهدشدوبعلاوه مدت غیبت آنهادرصورت مجلس ودرروزنامه رسمی اعلان خواهدشد.

(آقامیرزاابراهیم خان ماده۱۲نظامنامه داخلی راقرائت نموداشخاصی که بدون عذرموجه غائب می شوندجزءغائبین بدون اجازه هستنداشخاصی که درسه جلسه متوالی مرتبه درظرف سی روزبدون عذرموجه نیم ساعت درموعدمقررتخلف میکنندبمنزله آنهائی هستندکه یکروزغیبت غیرموجه کرده باشند)

نمایندگانی که درسه جلسه متوالی یا۶مرتبه درظرف سی روزدرموقع دادن رای درمطالبی که جزءدستورآن جلسات است بدون عذرموجه حاضرنباشندونیزآنهائی که درسه حلسه متوالی یاشش مرتبه درظرف سی روزدرکمیسیون یاشعبات بدون عذرموجه حاضرنشوندبمنزله کسانی که بعده همان جلسات بدون عذرموجه غیبت کرده اندمراتب فوق رابایدمباشرین تشخیص ومعین نماینداسامی غائبین بدون عذرموجه درروزنامه رسمی قیدخواهدشدپس ازآن شروع بشوراول دراین ماده الحاقیه گردیده بعدازمذاکرات ومباحثات لازمه درخاتمه شورهریک ازآقایان حاج عزالممالک وارباب کیخسروازقرارذیل پیشنهادنمودندقرائت شد.

پیشنهادحاجی عزالممالک

(چون دراین جمله اصلتح ماده ۱۲۰نظامنامه داخلی پیشناهدکمیسیون مجازاتی برای غیبت درکمیسیونهاست این بنده شرح ذیل راعلاوه برآن پیشنها د میکنم)غیبت درکمیسیونهابدون عذرموجه ازقرارساعتی ثمن مقرری یکروزه کسرخواهدشد(حاجی عزالممالک)اصلاح ارباب کیخسرو.

اصلاح_بنده پیشنهادمیکنم عوض جمله بهرنیمساعت تاخیروبهرسه غیبت دریک جلسه درموقع رای ثمن مقرری یک روزه آنهاکسرخواهدشد)چنین اصلاح شود((ازقرارهرساعتی تاخیروهرسه غیبت دریک جلسه درموقع رای ویاپنج جلسه متفرقه درموقع رای ربع مقرری یکروزه آنهاکسرخواهدشد))

کیخسرو_راپورت کمیسیون بودجه قرائت شدکه لایحه ازوزارت جلیله معارف واوقاف مشعربتقاضای دوهزارتومان اعتباربرای مصارف لازم اداره اوقاف قبل ازگذشتن بودجه ازمجلس کرده بودرسیده ودرروز چهارشنبه مطرح مذاکره باحضورمعاون وزارت علوم ومعارف واوقاف گشته وپس ازمذاکرات بسیارکمیسیون باکثریت تصویب نمودکه این مبلغ رااگراکثریت مجلس تصدیق فرمایدبوزارت خانه مذکوره داده شده وپس ازگذشتن بودجه آن وزارت خانه محسوب دارند

حاجی آقا_اگرچه آقای معاون وزارت اوقاف منتظرندکه امروزاین تقاضاازمجلس بگذردولی من بموجب همان مسلکی که داشته ام وتعقیب می کرده ام درباب این گونه لوایحی که می آمددرمجلس امروزهم مجبورم که واقعاًجداًمدافعه کنم ازاولی که مجلس منعقدشده است تاامروزغالباًاینطورلوایحی که بمجلس آمده است درضمن میگفتیم تابودجه بمجلس نبایدهیچ چیزی نمیتوانیم تصویب کنیم وتصویب کردیم وهمان تصویب کردنمان سبب شدکه بودجه کل امساله بمجلس نیامدوهیچ امیدنداریم که بودجه سال آتیه هم بمجلس بیایدوهیچ هم نخواهیم دانست که عایدات وصادرات این مملکت چیست واین بنده آمدن لوایح و فرستادن به کمیسیون بودجه وتصویب کردن راهیچ منطقی نمیدانم بواسطه اینکه کمیسیون بودجه که منعقدمیشوددر مجلس برای این است که بودجه مملکت راملاحظه کندوقبل ازدیدن بودجه کل من نمیدانم این طورلوایح راچطورتصویب میکندوماچطورمیتوانیم تصویب کنیم بواسطه آنکه بودجه جمع وخرج است ماکه هیچ نمیدانیم جمع چیست وعلاوه براین هاهمه جزئیاتی است که میآیدومیرودبه کمیسیون وبیک ملاحظه ویک خصوصیاتی تصویب میشودومیایدبمجلس فقط بیک مرقبات حدسی ویک مقبحات حدسی بایددبکنیم وبحدس قبول کنیم بنده این ترتیب راهیچ تصویب نمیکنم واگرروزا.ول مجلس سلیقه خودرااینطورقرارمیدادکه بودجه های موقتی راتصویب نمیکرد اینقدر اجزاءزائدقرارنمیدادندوداخل نمیکردندواین ترتیبات داده نمیشدکه خودوزارت خانه بیایندبگویندواقعاخیلی اجزای مازیاداست وحالابایدبهزارزحمت وهزارمرارت بیفتندودرتسویه اداره خودشان بیچاره وعاجزبمانندوندانندکدام رابیرون کنندوکدام رابیرون نکنندواگرازروزاول ماهم این چیزهاراتصویب نمیکردیم ومیگفتیم مایک پول مخارج دولت راتصویب نمیکنیم تابودجه کل نیایددچاراین اشکالات نمیشدیم واگروکلابوظایف خودشان رفتاربکنندتابودجه بمجلس نیایدو تصویب نشودوتاواقعاًندانندکه جمع وخرج این ملکت چیست نبایدیک پول جزئی یک دینارنه نقدنه جنس تصویب نکنند تاوزراءبودجه رابمجلس بیاورندوتقدیم دارند

سلیمان میرزا_اینکه آقای حاجی آقابانهایت شدت وحرارت شرحی درموضوع زیادی اجزاءادارات وزیادی حقوق ونیامدن بودجه بمجلس اظهارفرمودندبالفرض که تماماًصحت داشته باشدهیچ ربطی باعتبارخواستن دوهزارتومان ازبرای اداره اوقاف نداردوهمچنین که فرمودندمخارج جزءراکه رای میدهیم به بعضی خصوصیات وملاحظات حدسی است آنچه درکمیسیون سابق ولاحق تصویب شده به یک دلائل موجهی دردست داشته است که مجلس آنراقبول یاردکرده است ودلایلش را همذکرکرده اندازجمله این دوهزارتومان است که اولایک اعتباری است که بااداره اوقاف داده میشودواداره اوقاف اداره ایست که قوانینش ازمجلس گذشته وهیچ گمتن این نیست که اجزای زیادی داشته باشدویااین عده قلیل این وزارت رااداره خواهدکردوامروزه این دوهزارتومان یک اعتباری است که بهروزارت خانه ممکن است دادکه اداره خودش رانگاهداری کندتاآن روزی که ازمجلس بودجه برای آن تصویب شودوبگذردفرضاًاگرزیادتراعتبارداده شودآن زیادی راوزارت مالیه برمیگرداندوبحساب بعدمیآوردواینکه فرمودیدهیچ چیزی راتصویب نمیکنیم تابودجه کلابیایدواگربودجه کل فرضاًتاچندماه دیگرازوزارت مالیه نیایدگویانقص بروزارت فوائدعامه نباشدوزارت فوائدعامه اول وزارت خانه ایست که بودجه اش رانوشته است وبوزارت مالیه فرستاده است .گمان نمی کنم هیچ تقصیری نسبت بوزارت فوائدعامه باشد

افتخارالواعظین_دراینکه چندی قبل قوانین اداری وزارت اوقاف ازمجلس شورای ملی گذشت ودراینکه دوهزارتومان هم صرف اعتبارولفظ نیست وبلکه دوهزارتومان پول بمصرف تاسیس خواهدرسیدوخرج خواهدشدمحل حرف نیست وبنده میخواستم عرض کنم که هراداره رایاهروزارت خانه راکه دولت تاسیس میکندبایدبمقابل یک منافعی باشدیعنی آن مخارجی که امروزمیدهندبایدیک نفعی برداردیاآنکه اخیراًمنتفع شودوالابصرف اراده هواوهوس نمیشودکه مایک مبلغی خرج بکنیم یک وزارت بحریه برای خودمان درست تاسیس بکنیم وبیست هزارتومان اعتباربرای وزارت بحریه تصویب کنیم درصورتیکه شایدوزارت بحریه چندین سال دیگری هم ازبرای ماوجودخارجی نداشته باشدبنده عرض میکنم این دوهزارتومان پول ملت راکه مجلس شورای ملی میدهدبااداره اوقاف بایدمقابل این دوهزارتومان ببینیم این اداره برای ملت چه منافع وفوائدی دارداگرمنفع وفوائدی داردالبته مجلس دوهزارتومان که سهل است چهارهزارتومان هم تصویب میکندومیدهدوالااگربرای منافع موهومه باشدبا این ضیق مالیه مادوهزارتومان که سهل است دوشاهی هم نمی توان تصویب کردکه مال ملت رادرخیال موهوم صرف نمایندودیگربنده عرض میکنم این درهیچ جای دنیاهم نیست یک مخارج ومصارفی رایابعنوان اعتبارازمجلس شورای ملی بگذراننددرحاتیکه آن مجلس شوری بهیچوجه

ازعایدات دولت مطلع نباشدبنده نمیدانم عایدات دولت بچه اندازه است وماآیاکسرداریم یانداریم باندازه مصارف خودمان منافع عاجلی که نداریم یک منافع عاجلی هم اگرداشته باشدببینیم مقتضی حال ماهست که اگریک منافع عاجلی داشته باشدما امروز دو هزار تومان تصویب کنیم که بدهند یا اینکه امروز برای منافع موهوم سزاوار نیست این دو هزار تومان را تصویب بکنیم اینکه حضرت والا فرمودید این دوهزار تومان اعتبار است بنده عرض میکنم غالب چیزها بعنوان اعتبار گذشته است و گویا صرف اعتبار نبوده است بلکه پول بوده است و صرف کردن و خرج کردن و صورتش را هم هیچوقت ندیده ایم که به بینیم أن دو تومان زیاد أمده است یا خیر حالا اگر این صرف اعتبار است بدون پول أنرا میتوانیم تصویب کنیم و الال اگر پول است باید بفهمیم منافع این اداره برای دولت به اندازه دوهزار تومان است یا نیست اگر باشد تصویب میتوان کرد و اگر نباشد تصویب نمی توان کرد.

سلیمان میرزا _ خیلی تعجب دارم که أقای افتخار الواعظین تصور کردند که وزارت فوائد عامه لفظ اعتبار را از مجلس میخواهد لغت اعتبار را که از مجلس نمی خواهد دوهزار تومان اعتبار یعنی دوهزار تومان پول وزارت مالیه بوازرت اوقاف بدهد که از بابت بودجه که در مجلس تصویب خواهد شد وزارت مالیه با توزارت فواید عامه بعد از أنکه بودجه اش تصویب شد محسوب دارد اما ا ینکه فرمودند به بینیم یک اداره را که دائر میکنیم أیا برای ما منافعی دارد یا ندارد خوب بود تمام اینها را در أن موقع که قانون اداری وزارت معارف و اوقاف می گذشت می فرمودید نه حالا که قانون اداری معارف گذشته و مجلس هم تصویب کرده است سرکار نظری در موضوع اداره معارف داشتید خوب بود أن وقت این نطقها را می فرمخودید که شاید اگثریت با سر کار میشد و مجلس شورای ملی رای نمیداد و قانون معارف را رد میکرد و امروز که قانون معارف از مجلس گذشته است البته باید اداره برای أن تشکیل شود و أن اداره هم لابد بودجه لازم دارد فقط چیزیکه هست این است که ممکن است در مجلس یک مقداری از تاسیسات او کم شود ولی تمام ادارات او را نمیتواند ببندد و از برای اداره اوقاف مجلس هیچ در سال کمتر از دو هزار تومان نصویب نخواهد کرد و اگر دو هزار تومان اعتبار یعنی پول بوزارت فوائد عامه بدهد محققا بیشتر از بودجه او نیست کته از مجلس خواهد گذشت برای اینکه وقتیکه بودجه او تصویب شد وزارت مالیه مقدار دوهزار تومان أنرا کسر خواهد کرد مابقی را به وزارت اوقاف خواهد پرداخت و هیچ اشکالی هم طاهرا نباشد در دادن یک اعتباری بیک وزارتخانه برای اینکه همه وزارتخانه ها حق دارند تا بودجه ایشان از مجلس نگذشته است یک اعتباری از مجلس بخواهند .

افتخارالواعظین _ اینکه حضرت والا فرمتودند خوب بود این عرائض را وقتیکه قانون اداری معارف میگذشت می فرمودید در جواب حضرت والا عرض میکنم هیچ در نظرم نیست که تصویب کرده باشم که بعد از گذشتن آن قانون فورا دولت اداره اوقاف را تاسیس بکند و تصویب بکنیم دو هزار تومان به اداره اوقاف داده شود و حالا علت اینکه تصویب نمیکنیم و می گوئیم دولت فعلا اداره اوقاف لازم ندارد بجهت این است که چون از جمع و خرج بودجه مطلع نیستیم و نمیدانیم بودجه بما اجازه میدهد که یک داره اوقاف با اعضا و مواجب تاسیس بکنیم یا نه هر وقت بودجه آمد و ما دیدیم که بودجه بما اجازه میدهد که ما یک اداره اوفاقی تاسیس بکنیم البته موافق قانونی که گذشته است بنده و سایر نمایندگان این دوهزار تومان را تصویب میکنیم .

ارباب کیخسرو _ اینجا اولا در جواب آقای افتخار الواعظین عرض میکنم که این شرط نشده است در قانون اداری اوقاف و لازم نیست که در هیچ قانونی شرط شود قانون که از مجلس گذشت باید بر طبق آن اداره تشکیل شود اما موقعش بسته بنظریات مجلس است که حالا مومقعش هست یا نیست ولی گویا فراموش نفرموده اند در موقعیکه آقا سید حسین اردبیلی ازآقای معاون وزارت معارف درباب اوقاف مشهدمقدس سئوالی فرمودندوآقای معاون درهمان وقت جواب بودندکه ازاول سال اداره اوقاف تشکیل شده است وبنده هم اظهاری کردم خوب بودآن روزاعتراض میکردنداگرمی خواست جداردشودآنروزبایدشده باشدوچون آنروزردنشده است تقریبانزدیک بقبول بوده است واینجاسئوالی ازآقای معاون دارم یعنی میخواستم عرض کنم که اعتباریک موضوعی میخواهدودوهزارتومان اعتباربایدمعین شودکه ازکی خواهدبودوباید البته بکمیسیون دستگیرشده باشدچون اینجا نوشته شده است که مدت گذشتن بودجه معین نشده است وتقریبا درآن دوره مجلس واین دوره هنوزبودجه بمجلس نیامده است وبنابراین مدت گذشتن بودجه معین نیست خوب بودکه این رامعین میفرمودیدکه ازچه تاریخ وآنچه دستگیرشده است برای چه مصارفی است برای مرکزاست یااینکه برای سایرجاها هم هست.

سلیمان میرزا_مااینکه سئوال فرمودیدکه ازچه تاریخی تاچه موعداین اعتباررامیخواهنداین اداره اوقاف هفت ماه وتقریبا ازاول سال تشکیل شده است واین دوهزارتومان اعتبارراخواسته وازآنچه دراین مدت کاغذبوزارت مالیه نوشته شده است که سوادآنراهم وزارت مالیه نوشته است که سوادآنراوزارت مالیه بمجلس فرستاده شده است وازمجلس بوزارت اوقاف فرستاده شده است آن کاغذهامینمایاندکه دوهزارتومان وزارت فوائدعامه ازبرای اداره اوقاف بجهت نرسیدن حقوق این چندماهه اعضاءاداره اوقاف برسم مساءخواسته وزارت مالیه سوادآن کاغذرابمجلس فرستاده که چون بدون اجازه مجلس نمیتواندبرای این اداره که قبلاتاسیس شده است چیزی حواله بدهداگرمجلس ازبابت این دوهزار تومان چیزی راتصویب میکندکه خواهددادوآنچه که فرمودیدکه ازبرای مرکزخواهنددادیاازبرای شب ولایات این ازبرتی مرکزی است نه ازبرای شب ومطابق این سوادی که ازمرکزفرستاده شده است درسال(۱۲۲۹۲)تومان بودجه اوقاف مرکزی است ومجلس هرچه ازاین مبلغ کسرکندکمترازدوهزارتومان نخواهدتصویب کرددراین صورت گمان میکنم که د تصویب این ضرری برای دولت متصورباشد

ادیب التجار_بنده بهمان دلایلی که آقای حاجی آقابیان فرمودندهمانطور معتقدنیستم وتصویب نمیکنم که قبل ازآمدن بودجه بمجلس دیناری تصویب شودبجهت اینکه مکرردیدیم ازاین قبیل پیشنهادهاازوزارت خانه ها مستقیمابمجلس آمدوتصویب کردیم وبدبختانه صحت این ادارات راهم بنده که یکنفرنماینده ام نفهمیدم وچون مقصودمجلس صرفه جوئی است وبهتراین است که این اداره رادرتحت اداره همان وزرائی که عجالته شش هفت اداره درتحت اداره آنهااست میگذاشتندتابودجه میآمدزودتصویب میکردیم.

معاون وزارت اوقاف_اینکه آقایان نمایندگان مذاکره درخصوص بودجه میکنندخیلی صحیح است واگرمن هم بودم غیرازاین کاری نمیکردم وای یک مسئله رابایدملاحظه بفرمائیدکه بودجه سال بعدرابایددرسال پیش بنویسندوهمه اطرافش راتعیین کنندوبعداگرکسی چیزی اضافه مطالبه کردازآنچه پیشنهادکرده اندبایددرآنوقت بکندولی عجالته بودجه امساله که هفت ماه ازسال گذشته است ونزدیک است که سال باتمام برسدظاهرانرسیده است اگرهم برسانندبوزارت مالیه دوسه ماه دیگرطول میکشدوخیلی احتمال میرودکه تاآخرسال هیچیک ازبودجه هانه بیایدبمجلس ونه ترتیبی درباره آنهاداده شودآنوقت ادارائی که یکسال است مخارجی نداشته باشدوبرخی اتفاقات تازه برای آنهابیفتداگرباین ترتیب که میفرمائیدکه درمجلس هیچ رای ندهیدتکلیف این ادارات چه خواهدشداداره اوقاف یکی ازهمین اداراتی است که ازاول سال دائربوده است وغالب مردم سروکارشان بااداره اوقاف است ویک اداره ایست که چندین نفربلکه چندین دسته های مختلف هرروز میآیندومیگویندومیشنونداگر میفرمایندازبرای اینکارهچ اداره نباشدویکنفرمنشی یک گوشه بنشینندبه کاغذهائی که میآیدجواب بدهندکه ممکن بودمثل قدیم که یکنفرمنشی دریکی ازاطاقهای دارالفنون مینشست وجواب کاغذهارامیدادحالاهم بهمان طورباشدواگرمیخواهند یک اداره بشودکه ازامروزیک ترتیبی راپیروی کندکه ثبت وضبطی همانطورکه تابحال گذرانیده اندداشته باشدبدیهی است که این چاره نداشت مگرهمینطورکه سایرادارات تشکیل شده است اوهم تشکیل شده باشدآنوقت این اداره اعضاءلازم داردومدتی است که اینهاخدمت میکنندوسال قبل دائرنبوده است ویک مقرری ومواجبی برای اعضایش نبوده وحالیه که بودجه هاتصویب نشده است وزارت مالیه

میگویدکه بی اجازه مجلس نمیتواندازاین بابت چیزی بدهدبنابراین لازم دانست که بمجلس بنویسدکه فوق العاده این مبلغ بطوراعتبارازبرای این اداره خواسته شودتازمانی که بودجه این اداره بگذردوهرقدرمجلس ازآن کسرکندلااقل دوثلث آن ویک مقداری ازآن راخواهنددادودرهرصورت یاهشت هزارتومان یابیشتریاکمترخواهنددادبجهت اینکه مکن نیست که این اداره باشدوبکمترازاین مبلغی که برآورده شده است مخارج داشته باشدحالاهرچه درمجلس تصویب شودفعلادوهزار تومان خواسته شده مساعده که باین اشخاص که هفت ماه است که کارکرده اندداده شودکه تازمانی که بودجه بگذردبازهم کارکنندواین مبلغ دوهزارتومان رادرست دقت بفرمایندکه باندازه مواجب فرمانی است اجزاءاین اداره است که درهرصورت چه دراداره باشندچه نباشنداین وجه راازاداره مالیه گرفته ومیگیرندپس درواقع هیچ ضررتازه برای دولت باشدنیست حالاگراین اعتبارداده شودکه باین اجزاءکه هفت ماه است مجانی خدمت کرده اندبرسدتاهرچه مجلس تصویب کندبآنهابدهندخیلی بموقع است ودرهرحال این اداره یک فایده داشته باشدیانداشته باشدبنده تصورنمیکنم که تردیدی باشددراینکه اداره اوقاف لازم است درصورتیکه ترتیبی لازم است داشته باشدفوائدهم خواهدداشت ولی اینکه امروزیک فوائدی داشته باشدکه بتواندخودش رااداره بکندبنده یک همچوتصوری رانمیکنم وگمان نمیکنم همچوتصوری هیچیک ازآقایان بکننداگراین اداره رابایدیک ترتیبی کردکه بودجه هابگذردباهرترتیبی که مجلی مقررکردعمل شودحالاآن یک مسئله دیگری است ودرهرصورت باین اجزاءکه شش ماه که کارمیکنندنمیشودگفت چیزی نگیریدیاآنکه مواجبهای مقرری دولتی که ازخودتان نگیریدودرهرصورت چیز یکه ثمره راجع بفوائدآنی ماوبفوائددولت داشته باشدنیست حالابا وجوداین آقایان هرجورصلاح میدانندوتصویب میفرمایند مختارند بنده نظری ندارم مگراینکه اداره که بودوایجاده شده بایدبایدوبکلی متفرق نشودواجزائی که آنجاخدمت کرده اندچندماه دیگرهم مجانی خودداری کنند.

حاجی عزالممالک_ بنده اولا لازم است عرض کنم که اساسا فکرراپورت این کمیسیون مذاکره شدوردشدبدلایلی که بعدعرض خواهدشدوچیزیکه درکمیسیون ردشدتجدیدنظردرآن نباید بشود و دیگر نمیدانم چطورشدکه ثانیااین ترتیب رادادندبااینکه کمیسیون بدواًاین مسئله راردکرده بودوبعدلازم است عرض کنم که اداره اوقاف جزءوزارت علوم ومعارف است درآن وزارت خانه اغلبی ازمخارجها میشودکه بتصویب مجلس نرسیده است مثلااداره نمک که تاسیس شده وهراداره که تاسیس بکندوحقوق بدهدهیچ مجلس مسبوق نیست درهرصورت این وزارت خانه که یک عایدی خودش داردیک مخارجی هم دارداگربناباشداینطورتصویب کنیم یعنی بهروزارتخانه یک مبلغی بدهیم هیچوقت دارای بودجه نخواهیم بودبنده همینقدرعرض میکنم که درکمیسیون این رای داده نشده وهیچ صلاح نیست که مجلس اوراتصویب کندبرای اینکه بودجه ماهنوزبمجلس نیامده است ودرهمین وزارت خانه خیلی مخارج شده است وبمجلس مقدس اطلاع داده نشده وهروقت بودجه کل آمدتکلیف آنها رامعین خواهدکردواگربودجه کل نیامدنمیشودتصویب کرد.

سلیمان میرزا_اینکه آقای حاجی عزالممالک فرمودندکه بدواًدرکمیسیون ردشدوبعدنمیدانم که چطورشدکه تصویب شدخیلی غریب است که خودشان ازاجزاءکمیسیون بودجه هستندوان نمیدانم برایچه میفرماینددرصورتیکه خودشان دردوجلسه تشریف داشتندولیکن بنده علتش راعرض میکنم روزاول که این راپورت مطرح شدمعاون وزارت علوم تشریف نداشتند ودرآنجا گفتگوشدوهیچکس دلایل اینکه اینراقبول بکنندنمی دانسته اندبعددرجلسه دوم که آقای معاون وزارت فوائدعامه تشریف داشتندودلایلی راکه ازبرای لزوم ترتیب بودجه اقامه فرمودندوباکثریت تام این مسئله تصویب شدگویا خودشان بایک نفردیگررای نداشته و۱۶نفری تصویب شداماآنچه که فرمودندراجع بااداره نمک وسایرآنچه راجع بفوائدعامه است والا بایدبدانندکه عایدی اداره نمک جزءفوائد عامه نیست واگربخواهدتصویب کندوازعایدی اداره نمک این مبلغ داده شود این عدم مرکزیت راثابت میکندبرای اینکه بایدتمام عایدات مملکت جمع شوددروزارت مالیه قسمتکندبرای سایرادارات ناآنکه هراداره هرچه داردخرج کندوالایک وزارت خانه عایدیش زیادتراست شایدکفایت مخارج خودش رابکندویک وزارتخانه مثل وزارت جنگ که هیچ عایدی نداردنتوانندمخارج خودشان رابدهندوگمان میکنم این ترتیب صحیح نباشد بایدهرجائی که عایدی داردبمرکز رجوع شودیعنی بوزارت مالیه تحویل شودوبعدوزارت مالیه مطابق بودجه که مجلس مقدس تصویب میکندبامطابق اعتباری که تصویب مجلس میشودبتمام وزارتخانه هاقسمت شود(درضمن بیانات شاهزاده سلیمان میرزاآقای رئیس تشریف بردندوآقای متین السلطنه نایب رئیس بمقام ریاست جلوس نمودند)

حاجی سیدابراهیم بنده موافقم باکمیسیون ولی دونکته رالازم است عرض کنم اینکه میفرماینداگراین جورمخارجات راعقب بیندازید سبب میشودکه بودجه کل بمجلس خواهدآمدمن اطمینان میدهم که این جورنخواهدبودبرای اینکه این ربطی بوزارت مالیه ندارداین راجع بوزارت فوائدعامه است وهرقدرشما این رابتاخیربیندازیداسباب تعجیل درآمدن بودجه نخواهدشددیگر اینکه اداره که قانوناًتشکیل شده هیچ صحیح نیست گروبکشیم واین اظهاررابکنیم بعلاوه بنده تصویب نکردنش رامخالف قانون میدانم وعرض میکنم بایداعلام شودکه وزارت مالیه آن مخارج راندهدوهمچنین عایدات وزارت خانه های دیگرراهم بایدمعین کنندماماداره نمک آن یک ترتیبی داردکه نمیتواندوزارت مالیه بگیردواداره جنگلها ومعادن هم هنوز راه نیفتاده میماندعتیقات هم گویا باندازه هست که زایدازخرج اجزاءنیست وهیچ باقی نمی آیدازاین گذشته این اداره وقتیکه اساس اداره اومیگذشت نمایندگان بایک شوقی ویک میلی تصویب میکردندکه مایک اساسه برای معارف میگذرانیم وخیلی اهتمام میکنیم دراینکه این امرمرتب شودیعنی اداره اوقاف درتحت وزارت معارف تاسیس شودوازاین راه یک عایدی عایددولت شودحالابعدازچندین ماه که تشکیل شده است یک مبلغ وجهی برای حقوق اجزاءنمیدانم چقدرباشدگویا دوثلث یانصف باشدمیخواهدمجلس راس بگیردآقایان معطل میشوندوبجای اینک رای بدهندگرومیکشند درصورتیکه بایدالان این راباکمال اشتیاق بدهندنهایت این است که بعدازگذشتن بودجه درآنجا منظور خواهد شد و گرو کشیدن هیچ تناسب ندارد.

معاضدالسلطنه_بنده درکمیسیون بودجه مخالف بودم اینجاهم مخالفت خودراعرض میکنم ما امروزبااین ترتیب مالیه وبااین عدم انتظاماتی که درادارت است واین مخارج فوق العاده که درادارت میشودبعلاوه مخارجیکه دربعضی جاهاکه بعضی اشخاص شرارت میکنندبرای جلوگیری آنهاازبرای دولت پیدامیشودلازم میشودکه هر عایدی که برای دولت حاضرمیشوداول برای نظم وامنیت مملکت صرف شودنه اینکه درموقعیکه انگلیسهایک(نت ) مفصلی برای دولت میفرستندکه طرف جنوب مغشوش است ماتاسه ماه دیگراگرمنظم نشودبعضی مداخلات کرده وامنیت به جنوب خواهیم داددریک همچوموقعی مالیه دولت راتصویب کنیم که دربعضی مصارف دیگرصرف شودراست است که قانون اداره اوقاف وضع شده است وبایداجراشودولی مامخصوصااین راوضع نکردیم که همین امروز بموقع اجرابیایدوچنانچه تاامروزاداره اوقاف دائرنشده اگرتایکسال یادوسال دیگرهم دایرنشودهیچ اهمیت نداردچنانچه هزارسال گذشته است دوسال دیگرراهم میتوانیم بگذرانیم ونمیتوانیم تمام مالیات این مملکت رایمصارف اینطورادارات برسانیم برای اینکه میبینیم که صداازتمام مملکت بلنداست که ادارات غیرمنظم است وحکام نمیروندچرابریا اینکه ماپول ندارنداگرپول میداشتیدوحکومت فارس رامیفرستیدوقشون تهیه میکردید هیچ امروزاین عنوانات نمیشدکه باساس استقلال مملکت مابرخوردبنده میگویم یک دینارازهرجه که وصول میشوداول بایدخرج قشون نمودوقشون رامنظم کرد که مملکت راامنیت بدهندبعدبایدادارت رامنظم نمودمااگرامروزبعضی ازمخارج برای بعضی ازاداراتی که وجودش چندان اهمیت نداردنکنیم ویک چندی بامنیت مملکت بپردازیم مردم خیلی ازماممنون خواهندشدوابداَدلتنگ

نخواهندشدکه چرااداره اوقاف رامقدم نداشتیدراست است که ادره اوقاف چندی است تشکیل شده وچندنفری هم رفته اندآنجاکارکرده وزحمت کشیده اندوآنهاهم لابدمعاش لازم دارندوبایدمعاش آنهارادادولی تااین زمانی که کارکرده اندبهرشکلی هست بایدیک چیزی بایشان بدهندوبعداین جورادارات یک چندی توقیف باشدیعنی این قسم اداراتی که امروزبرای این مملکت چندان لزومی نداردباشدتازمانی که قشون مامنظم شودومملکت منظم شودومالیات کاملاوصول وعایدشودوآنوقت مامی توانیم اینطورمخارج رابنمائیم واین ادارات راتشکیل کنیم واگرامروزغیرازاین کاررامابکنیم واقعا مثل این است که دریک غفلت خیلی بزرگی هستیم ومردم اگربما ایرادبگیرندکه مااین جورمخارج راتصویب نکرده ایم حق دارندبرای این که مردم این مالیات راکه میدهنداول امنیت میخواهندبعدسایرچیزهااول بایدامنیت رادرمملکت آنطور ی که ممکن است فراهم آوردکه تمام مردم آسوده شوندبعدبه تشکیل ادارات دیگرازقبیل اداره اوقاف وای قسم مخارج پرداخت وبنده امروزهیچ صلاح نمیدانم یکدینارتصویب شودکه برای این قسم ادارات داده شودولی مقداری که دراین ادارات بوده اندالبته بایدتصویب شودکه یک مقداری بایشان داده شود.

منتصرالسلطان_این مسئله که فرمدندتقریبا مسئله اساسی است وبایدمجلس آنراحل بکندوبایدفهمیدکه آیاامروزما یک اداره اوقاف لازم داریم که دراموراوقاف وکارهای متوالی آنها و سایر چیزها رسیدگی کند وصورت آنهاومصرف آنهارامعلوم نمایدکه همه روزه اولیای اموروتمام حکام دچاراین کارهستندیا لازم نداریم بنده عرض میکنم اگردرواقع ماامروزبگوئیم که اداره اوقاف لازم نداریم پس بایدبگوئیم که عدلیه هم لازم نداریم هم چنین بعضی حکام راهک بگوئیم لازم نداریم وحکومت این مملکت به ترتیب قدیم ملوک الطوایفی بشودبجهت اینکه امروزچون صلاح نیست این کاررابکنیم آن کارراهم صلاح نیست بکنیم وهم چنین لازم نیست وزارت مالیه اینقدرشعبات وادارات داشته باشدممکن است دوتادانه ودوتادرازنویس درآنجابگذاریم وبگوئیم مثل قدیم دوتافراش برودومالیات راوصول بکندپس کلیه دوائرخودمان رابرای خاطریک نفریادونفرازنمایندگان بهم بزنیم و بعضی نطقهای مهیج بدهیم که فلان دولت فلان(نت)رادادوفلان آرتکل رابرای مانوشته است وباین خیالات اذهان نمایندگان وعموم مردم رامشوش بکنیم درصورتی که هیچیک ازاینهاصحت نداردوبایدنمایندگان ازراه مقتضیات مملکت ملاحظه وقت رابکنندوبه بینندامروزه حوائج ملت تاچه اندازه است وچه اندازه علما ووزرای مادوچاراشکالات هستندوالبته واجب است که مااین ادارات راداشته باشیم دوازده هزارتومان وکسری که مخارج یک اداره ایست درصورتی که معادل آن آجزاءآن اداره حقوق دیوانی دارنداینقدراهمیت نداردکه برای آن مایک اداره قانونی خودمان را توقیف کنیم حالادیگربسته باکثریت مجلس است

نایب رئیس_ازنمایندگان محترم خواهشمندم که ازموضوع مطلب خارج نشوندورعایت مخالف وموافق رابکنندبجهت اینکه عده زیادی ازنمایندگان اجازه خواسته اندوگمان نمیکنم که بااین عده میتوان ازاین مذاکرات نتیجه گرفت.

آقامیرزاابراهیم قمی_بنده عرض میکنم یک اداره راکه یک وزیر مسئولی تاسیس کرده است وازقراریکه بنده اطلاع دارم مدتی است یعنی قریب ششماه هست یک اجزائی درآنجا خدمت کرده اند البته بایدحقوق بآنهاداده شودعلاوه براینکه مذاکره ازبودجه شدبنده یاددارم که معاون وزارت مالیه دراینجاگفت که بودجه که زودترازبودجه سایروزارتخانه هابوزارت مالیه آمدبودجه وزارت علوم بودپس معلوم میشودکه وزارت علوم درفرستادن بودجه تقصیری نکرده است که مااین رابتاخیربیندازیم وموقوف بآمدن بودجه کل بکنیم واینکه ازاهمیت اوقاف صحبت شدبنده هم آنراخیلی اهمیت میدهم وعرض میکنم این اداره بایدتشکیل شودتااینکه وزارت علوم بتواند از بعضی مصارف آن مصرفی برایترتیب ایتام وآنهاکه فقیرهستندمعین نمایدواینکه اظهارشدمخارج این اداره ازعایدی نمک داده شودبنده که رای ندادم وممکن هم نیست که دخل هراداره راخرج خودش بنمایندواینکه عدلیه فعلاخراب است به همین جهت است اگروزارت مالیه قرارمیگذاشت که هرچیزی که دروزارت عدلیه گرفته میشدبصندوق برسداین طور نمیشد.

عزالملک_اگرخوب ملاحظه فرمائیدهیچیک ازنمایندگان منکرتشکیل ادارات نیست اختلافی که هست درتقدیم وتاخیرتشکیل آنهااست وحالا ینده عقیده خودم راعرض نمیکنم فط سئوالی ازمخبرکمیسیون میکنم که کمیسیون بودجه که تشکیل شددریکجلسه آن که بنده بودم وبعداستعفادادم درآن جلسه یکی ازآن دوسه فقره که عنوان شدهمین مسئله اداره اوقاف بودکه به اکثریت ردشدونمیدانم که بعدازردشدن چطورشدکه مجدداًدرآنمذاکره شده است واینکه مخبر کمیسیون فرمونداحساسات مخالف بودورای گرفته نشددرصورتیکه دریکجلسه احساسات مخابف باشدچطورمیشوددر جلسه دیگردرآنخصوص رای گرفت.

نایب رئیس_شایددراین باب آقای مخبربخواهندتوضیحی بدهندولی گمان میکنم که دراین باب درراپورت هم قیدشده است که درکمیسیون رای گرفته نشد.

دکتراسمعیل خان_درموضوع اهمیت اداره اوقاف گمان میکنم تمام نمایندگان شریکنددراینکه هامیت داشته است که تاسیس شده است ولی آقای معاضدالسلطنه صحبتی که کردندغیرازآن بودکه آقای منتصرالسلطان خواستنددفاع کنندایشان اظهارکردندکه وقتیکه دریک ملکتی آشوب است وامورآن صحیحاًجریان نداردبتاخیربیندازیم ایشان نگفتندکه عدلیه یافلان اداره راتوقیف کنندمقصودشان این بودکه وقتی مملکت مااین حال راداردلایدفکرکارهای الاهم فالاهم راکردوالبته وقتیکه اداره اوقاف یاسایراداراتی که درآن مملکت تاسیس شده است نسبت بدهیم به امنیت مملکت که تاپشت دروازه امنیت نداریم بدیهی است که اول چیزی که بایددر آن اقدام بکنیم این است که امنیت بمملکت بدهیم زیراکه اگرامنیت نداشته باشیم پول نمیتوانیم بگیریم که صرف اداره اوقاف یاغیراوقاف ازدوایری که تاکنون تاسیس شده است بکنیم وهمانطوری که گفته شدامورات مملکت رابترتیب الاهم فالاهم بایدصلاح کنیم یعنی آن کارهائیکه نفع داردوبدردمردم وعامه بیشترمیخوردوحوائج مردم رابیشتررفع میکندآنهارابر سایرکارها مقدم بداریم وحالا اداره اوقاف اگرچه تاسیس شده است ولی تابحال این اداره نبوده است ممکن است که حقوقی بآن آقایان که تابحال درآنجاخدمت کرده اندبدهندوبعدبنده یایکی ازنمایندگان پیشنهادبکنندکه این اداره جزءاداره معارف بشوداگرچه اداره اوقاف وقتی اداره شودتمام معارف مملکت درمدت قلیلی ترقی خواهدکردبرای اینکه مسلما اوقاف مملکت ایران بقدری است که دومقابل معارف آنراکافی خواهدکردولی چون این اداره تابحال نبوده است گمان نمیکنم فعلاعایدات این اداره کفایت کندازبرای اینکه پیش بینی بکنندازبرای هرج ومرجی که دراین اداره شده است وباز هم درآخرعرض خودم متوجه میکنم نظرنمایندگان محترم رابآن مطلب اساسی که عرض کردم که امورات این مملکت رابیدبطورالاهم فالاهم اصلاح نمودیعنی آنهائی که الان درواقع مایحتاج اینمملکت است مقدم بداریم ومالیه مملکت رابصرف مصارف فوق العاده نزنیم وبگذاریم صرف امنیت مملکت بشوددیگراستعامیکنم ازآقایان که وقتی میخواهنددفاع بکنندعقایددیگران رابطوردیگربیان ننمایند.

معاون وزارت علوم_مطالبی راکه آقای معاضدالسطلنه فرمودندصحیح است وتمام آنهامطالبی است که گمان نمیکنم کسی درآنهاحرفی داشته باشدولیکن دراینموردبخصوص اهمیت اوقاف وامنیت مملکت راپیش هم گذاشتن خیلی بنظربنده دورمیآیدبنده گمان نمیکردم که آقایان این دوهزارتومان رابگذارندپیش منفعت مملکت که ازچیزهائی است که طرف توجه تمام اولیای دولت وملت است همه کارهارانمیشودمربوط بهم وراجع بیک دیگرکرده بعضی ازکارها هست که اگربخواهیم آنهاراهم مثل سایرکارهابحال خودبگذاریم شایدتااندازه اسباب زحمت شودوازآنهایکی همین مسئله اوقاف است اغلب آقایان میدانندکه اغلب مردم داخل دراین مذاکره هستند مسئله اوقاف یک یادومثلث مذاکرات مملکتی است وهروزاشخاصی ازخارج وداخل باین مسئله رجوع میکنندوبایدیک اداره باشدکه اقلایک جواب مسکتی بآنهابدهدواینکه میفرمایند این راهم جزءاداره معارف بکنید بنده نفهمیدم بچه نظری فرمودنداگرمقصودشان این است که این اداره درضمن کارخودش کاراداره اوقاف رابکندکه این هچ صورت امکان پذیر نداردبجهت اینکه چندنفری که الان دراین اداره اوقاف هستندشب وروزمشغولندومعذلک نمیتوانندازعهده اظهارات ودعاوی مردم برآیندواگرمقصوداین است که بکلی این اداره نباشدآنهم یک مطلبی است ولی گمان میکنم که موقع بآن شدت هم نباشد که نشوداین

جزئی راهم تصویب کرددرهرحال این اداره فایده اش پیش ازضررش است واگریک همچه اداره دائربشودگمان میکنم که یک راه عایدی فوق العاده برای مملکت وعموم بشودوبعقیده بنده این است این اداره یکی ازلوازم اداره مالیه است ولازم است که باشدواگرنباشدکارش باسایرادارات خواهدشدواسباب گفتگوئی بی معنی خواهدشدکه هیچ نمیشودآنرا تصورکردوبنده بعقیده خودم آن راتصویب نمیکنم یااینکه اگرمیفرمائیدمثل سابق یکنفرمنشی دریکی ازاطاقهای مدرسه دارالفنون وجواب کاغذهای مردم رابنویسدآنهم یک مطلبی است درصورتیکه آن کارهائی که برای اداره اوقاف معین شده است همه روزه ازصبح تاشام چنانچه عرض شدمشغولندوتمام نمیشودوبااین ترتیب دیگرگمان نمیکنم که مقتضی باشدکه بگوینداین چندماه رایک حقوقی بآنهابدهندوبرای اینکه زحمات واشکالاتی که هست انشاءالله رفع خواهدشد و این اداره هم بعدازچندی یک عایدی پیداخواهدکردواگربنابشودکه بکلی این اداره نباشدچنانچه عرض کردم یک زحمتی برسایرزحمتها افزوده خواهدشدحال دیگراختیارباآقایان است.

آقامیرزامرتضی قلیخان_سئوالی راکه آقای عزالملک فرمودندبنده اول لازم است جواب ایشان راعرض کنم روزاولی که دراین خصوص درکمیسیون مذاکره شدفقط یک لایحه بودبدون اینکه توضیحی درمراتب آن داده باشندوآنروز اکثریت حضاروایشان براین شدکه این مسئله توقیف باشد ودرثانی که آقای معاون وزارت اوقاف حاضرشدندوخواستنددراین باب توضیحات بدهنداول درکمیسیون مذاکره شدکه آیابایدباین اظهارات گوش بدهیم یااینکه بهمان رای سابق که داده شدبایداکتفاکرداکثراعضاءکمیسیون رایشان براین بودکه بایددرثانی درآن مذاکره بشودبرای اینکه غرض ازمصلحت وترتیب شوروی این است که اگرمطلبی پوشیده شده باشدیا کسی ملتفت نشده باشددرثانی مذاکره بکنندواگربرای کمیسیون رای ثانی پیداشداظهارکنندنه اینکه مستبدبشودبهمان رای که درمرتبه اول داده است این بودکه بعدازاخذرای داخل مذاکره آن شدندوبواسطه توضیحاتیکه آقای معاون دادنداکثریت کمیسیون قانع شدورای دادباین راپورتی که فعلابمجلس کرده است واما ازبابت اصل مطلب بنده کاملا همراهم باآقای معاضدالسلطنه ولی این یک مطلب اساسی است که نمیشودآنرابه اداره اوقاف طرف نسبت کردبجهت اینکه مجلس تصویب کرداداره اوقاف راوبعدهم سئوالی شدکه درفلان مقدمه اقدام نکردندپس معلوم میشودکه بایداین اداره باشدتا اینکه بتوانداقدامات نمایدامااین که تمام این ادارات اصلاح شوداین خیلی حرف صحیحی است ولی راهش این نیست که مامروز مذاکره نکنیم راهش این است که جدکنیم درآمدن بودجه وبعدازاینکه بودجه رسیدهم درکمیسیون وهم درمجلس نظردقیقی بشودواگریک اداره وجودش لازم نیست مخارجش رابه زنندآنوقت که مخارج آنراتصویب نکردند معنیش این است که این اداره رانمیخواهیم وبایدتوقیف شودوتاآن روزیکه بوده است مخارج آنرابدهندوهم چنین اگردریکی ازاین ادارات مخارج زیادی دیدندآن زیادی راقلم بگیرنداین معنیش این است که بایداینطوراصلاح شودپس اینکارمعلوم میشودیک موقع صحیحی داردهروقت که موقع آن رسیدبایداین اقدام بشودودرمسئله این ادارات هیچ فرقی نیست مگراینکه همانطورکه گفته شدسایرادارات بودجه موقتی آنهاگذشته وتابحال مطابق همان بودجه هابه آنهاداده میشودتااینکه بودجه شان ازمجلس بگذردولی این اداره بواسطه اینکه درابتدای سال تشکیل شده بودجه موقتی نداشته که گذشتن بودجه امساله مطابق آن وزارت مالیه حقوق اجزاءآن رابدهدواین اداراتی هم که جدیداًتشکیل شده وبعضی ازآن ها ازخودشان دخل دارندازقبیل اداره نمک ویکی هم همین اداره است که قانون اداره نمک ویکی همین اداره است که قانون آن ازمجلس گذشته است والبته هریک ازاین ادارات عایدات آنهابوزارت مالیه میرودووزارت مالیه مخارج آنهاراحواله میکنندکه میگیرندواگرمابخواهیم بگوئیم هراداره ازعایدی خودمخارج نمایداینطورصحیحی نیست برای این که علاوه براینکه بعضی ادارات هست که عایدات آن ها کم است مخالف مرکزیت است مالیه هرچه هست بایدبوزارت مالیه برسدووزارت مالیه مخارج ادارات رابدهدپس دراین صورت گمان میکنم که ایت راپرت هیچ مخالفتی باآنچه درباره سایرادارات آمده است نداردوهرقدرهم کمیسیون وکجلس مخارج آنراکسرکندازدوهزارتومان کمتر نخواهد شدو درهرحال این دوهزارتومان رابایدتصویب کند.

ناصرالاسلام_اولااین دلیلی که اقامه میکنندآقایان بررفرم اداره اوقاف این است که قانون این اداره ازمجلس گذشته است ودرسابق این رابودجه موقتی میگفتندحالااعتبارمیگیوندویک اسم دیگری برای اواتخاذکرده انددرصورتی که قوانینی که ازمجلس سابق ودراین دوره گذشته است اگربنابشودکه مطابق آن ادارات تاسیس شودخوب است آقایان یکقدری متوجه شوندبه قانون تشکیل ایات وولایات که اگرمطابق آن ادارات تماماتشکیل شودچندبرابرمالیه این مملکت هم کفاف نمیگندوهکذاقانون بلدیه وسایرقوانینی که ازمجلس گذشته است حالااگریکی ازنمایندگان بگویدکه مااین مبلغ رابرای اداره اوقاف نمیتوانیم تصویب کنیم یک سوءتفاهمی خواهدشدنمیدانم ازروی تعمدات یاعدم تعمدمیگوینداداره اوقاف راروی اهمیتی که دارددردائره اش اینقدروسعت داردکه حد و حصر ندارد و اگرتا این اندازه آشکارومعلوم است چگونه میشودیک نماینده آنراتصویب نکندکه این اداره نشودوبعدازچندی فوایدش عاید دولت شوداگرکسی بگویدوزارت معارف ازآن ادارات خیلی مهم است واداره ای است که مقدم برسایرادارات وهنوزیک قانون ویک نظامنامه ازاین وزارت خانه برای مدارس بیرون نیامده است فورابایدمحل تعرض شودویکی ازنمایندگان اعتراض کنندکه پس بایدعدلیه راموقوف کنیم ادارات وزارت مالیه رابرهم بزنیم وبجای آنهادوتادرازنویس بگذاریم در صورتیکه بدبختانه بقول آقای منتصرالسطلان آن درازنویسها راکه برداشتیم واین کوتاه نویس هارابجای آنهاگذاشتیم نتیجه جززیادکردن میزوصندلی ازآنهاندیدیم بنده متوجه میکنم نظرآقایان نمایندگان رابه بیانات آقای دکتراسمعیل خان ورفع شبهه میکنم ازاذهان نمایندگان که هیچوقت هیچ یک ازنمایندگان غرض شخصی باهیچیک ازاین ادارات نداردآیا هیچ نظرمبارکتان هست که مکررهیئت وزراءآمدنداین جاوخرج دولت رابطریق اختصاربما گفتندحالابازمااین جا بنشینیم وبگوئیم که فلان اداره اهمیت دارددبایدفلان مبلغ رابرای اوتصویب کرددرصورتیکه بنده نمیدانم ازتشکیل آن نتیجه دیده ایم چنانچه من یادم هست که درکمیسیون یک نطق آتشینی ازشاهزاده سلیمان میرزادرهمین خصوص شدعمده نظریکه نمایندگان داشتندازاین کابینه جدیداصلاح همین ادارات بودودرآخرعرض خودم مخصوصا تکرارمیکنم که هیچ یک از نمایندگان منکراین نیست که بایداداره اوقاف تاسیس شودوبودجه برایش معین شودولی عرض میکنم که مادامیکه معین نشودعایدات ماچقدراست نمیتوانیم دراین چیزها رای بدهیم بایدجداازهیئت وزراءخواست که بودجه کل رازودتربه مجلس پیشنهادکنندتااینکه مجلس بتواندبتکالیف ووظایف خودرفتارکند.

نایب رئیس_مجدداًیادآوری میکنم که موضوع مذاکره دادن اعتباردوهزارتومان است باداره اوقاف آقایان دراین خصوص اگراظهاری دارندبفرمایند.

آقاشیخ رضا_این مقام ازچندجهت ممکن است جای گفتگوبشودچنانچه شده است یکی ازاین اصلاح این نباشداین نمیشودبجهت این که چنانچه گفته شدچون قانونش ازمجلس گذشته است واهمیتش معلوم است پیش کسانیکه مطلغندبحال اوقاف این مملکت که چطورخورده میشدوتلف میشدمعلوم است آنهائیکه عالمندبحال اوقاف این مملکت ضداین اداره نخواهدبود مگرآن کسانیکه خودشان داشته اندومی خورندیااین که طرفدارخورنده ها میباشندوالااین اداره خیلی خیلی اهمیت داردو این که آقااظهارکردندکه ممکن است این درضمن یک اداره دیگرباشداین تقریبا دربسیاری ازممالک خودش یک وزارت خانه است حالادراین جا سه وزارت خانه چیده است دریک وزارتخانه که وزارت فوائدعامه ووزارت معارف ووزارت اوقاف باشدهریک ازاین هابایدیک وزارت خانه وادارات داشته باشد حالاشما بایدشکرباشیدکه دریک وزارت خانه چیده است واین تخفیف است خیلی خیلی هم تخفیف است والا بایداوقاف خودش یک وزارت خانه مستقله باشدهمین طور

وزارت فوائد عامه وعلوم پس شما یک وزارت خانه داریددرمقابل این سه وزارتخانه واین که این اداره تاسیس شده است بنابراهمیتی است که داردواین که گفته میشودبایدبعدازآمدن بودجه بمجلس واین جورمخارج تصویب شوداین مطلب معلوم است پیش همه که

دولت ایران یک کتابچه دخل وخرج منظمی ازآن وقت که این دولت بوده است نداشته است وآنقدری هم که داشته است درایام هرج ومرج که مدتی است این مملکت دچارآن بوده است یعنی آن اوقاتیکه سلاطین مااین مملکت راخراب کردندآن کتابچه بیترتیبی راهم که داشت ازبین رفت وآن ترتیب بیترتیبی هم خراب شدحالادرهمچومملکتی این مخارجی که برای وزارتخانه هاودوائردولتی بایدداده شودمامیگوئیم که بایدبعدازآن مدت کتابچه کل عایدات ومخارج مملکت تصویب شوداین خیلی غیرصحیح است برای اینکه کتابچه دخل وخرج مملکت ازان یک پارچه نیست که درخم رنگرزی بیندازندفوری بیرون بیاورندیک همچوچیزی راکه خیلی اهمیت داردوشش هفت ماه درفکرش نبوده اند مگراینکه دراین سه چهارماهه درصددآوردن آن برآمدندواینجاچندمرتبه گفته شدکه ازچندوزارتخانه بودجه بوزارت مالیه آمده است که درآنجابودجه کل تشکیل شودوبیایدبمجلس شمامیخواهیدباین زودی بیایدمجلس تااینکه شمابعضی مخارج رابرای بعضی ازچیزهائیکه لازم است تصویب کنیداین خیلی غیرصحیح است چنانچه بکرات صحبت شده است چنانچه وزیرامورخارجه آمدوازبرای مامورینی که میخواست بخارجه بفرستدمخارج حرکت ومسافرت خواست شما اظهارنکردیدکه تصویب نمیکنیم برای اینکه اینکارخیلی غیرصحیح بودمثل این بودکه حاکمی برای کاشان بفرستیدوبگوئیدبرای اومخارجی تعیین نمیکنیم تابودجه دخل وخرج مملکتی بیایدحالاقطع نظرازاین مطالب کرده بنده یک قدری تبعیض هم درکارهامشاهده میکنم بجهه اینکه چندمرتبه درهمین مجلس درباره مجاهدینی که بودندیک فقره ۱۲هزارتومان تصویب شد وهیچ نگفتیدکه کتابچه دخل وخرج مملکتی بایدبیایدویک دفعه هم(۳۸)هزاتومان تصویب کردیدویک نفرنگفت بایدکتابچه دخل وخرج بیایدیک وقت دیگری هم چهل هزاریاسی هزارتصویب گردید

آدینه محمد خان_درحق کی.

آقاشیخ رضا_عرض کردم درحق مجاهدین

آدینه محمدخان_همینطورباسم بگوئیدکه بدانیم

آقاشیخ رضا_آن چهل هزاریاسی هزارتومان راتصویب کردیدوهیچ نگفتیدکه نبایدتصویب شودتابودجه بیایدغیرازاین هم چندفقره دیگرازبرای شیخ هادی ها وعلی هابفلان خان وبفلان الدوله وتقریبا برای بعضی ذوی الحقوقی که هیچ حق نداشتندبرای آنهاتصویب گردیدونگفتیدبایدبودجه بیایدپس چطورشده است که درباره همچواداره که دیروزقانونش رااز مجلس گذارنده ایم ودرنظرداریم که این اداره اهمیت فوق العاده دارداینطورمذاکرات چندجلسه است میکنیم یکی میگویداصلااین اداره نباشدیکی میگویداول بایداول کتابچه دخل وخرج مملکتی بیایدکه ماببینیم آنوقت این رارای بدهیم یکی میگویدباب تقدیم وتاخیرشودیعنی بعضی ازچیزها راپیش وبعضی چیزهاراعقب بیندازیم مثلاآقای معاضدالسلطنه اظهارکردند(گفتندخارج ازموضوع است)

نایب رئیس_موضوع مذاکره این دوهزارتومان است درایخصوص مذاکره بفرمائید

آقاشیخ رضا_اینجایک اظهاری شده است که بنده بایدجواب بدهم خارج ازموضوع نمیشوم آقاب معاضدالسلطنه اظهارکرده اندکه امنیت مملکت بافلان بهمدان است فلان حاکم که نداردبجهه اینکه دولت انگلیس پیشنهادی کرده است باستقلال مابرمیخورد(بازاظهارکردندخارج ازموضوع است)

آقاشیخ رضا_بنده یک چندکلمه لازم میدانم که عرض کنم وبگذرم اولااینکه ملت ایران به تمام اهل عالم شناسانیدخودراکه یک ملت ویک مردم نجیبی هستندبرای اینکه دراین مدت این نقاطی که خیلی اهمیت دارددچارانقلاب بودهبچ حرکت فوق العاده وشورش نکرده است.

نایب رئیس_استدعامیکنم ازموضوع خارج نشوید.

آقاشیخ رضا_خارج ازموضوع نیست اینجامیگویندتاپشت دروازه امنیت نداریم واغتشاش است بنده نمیتوانم بشنوم وساکت بنشینم.درسایرممالک متمدنه درمملکتی که امروزمتمدن ترازسایر ممالک است برداریدروزنامه آنرابخوانیدوببینیدچه هرج ومرجها درآنجامیشودوهیچکس نمیگویدامنیت درانجانیست یک پیشنهادی شده است والحمدالله دولت ماهم جواب آنراداده است واورامتقاعد کرده است وگفته است که بتجارت انگلیس صدمه نقداواردنشده است وتقریبااین پیشنهادهائی که میشودمثل بعضی ازحرف هائی است که ازخودمان صدادرمیایدکه چرادرفلان جاوکلاءازفلان کس برداشته اندیااینکه درفلانجا فلان کس رالخت کرده اند درزمان ناصر الدین شاه که آن زمان راشماهاامنیت دارترتمام اوقات این مملکتی میدانستیدچطوربودکه آنوقت هزارهامردم کشته میشد هزارهامردم لخت میگردیدهرماه دریک نقطه پست رامیزدندوبااین تفضیل هرگزکسی نمیگفت مملکت شلوغ است یاامنیت نداردامروزه آن کسانی که دساسندومیخواهنداین مملکت راببادیدهند این حرفهارادرمیاورندوالا شمارجوع کنید بروزنامه های خارجه ببینیدآنهادرچه حالندآنوقت ببینیدامنیت درمملکت شمابرقراراست یاآنجاهاپس آن پیشنهادها هم مثل این حرفهای دساسین داخل مااست وباین جهت بنده ردوتکذیب میکنم آن اظهاری راکه میگویندمملکت شلوغ است ابداهمچوچیزی نیست اگریک نایب حسین حالاهست درعهدناصرالدین شاه درنایب حسین بودکه تاراج میکردند وخیلی خرابی ها میشدحالایک نایب حسین است دریک نقطه ولی آنوقت درهرنقطه ده نایب حسین بودازاین میگذریم ویکی اینکه ۰۰۰تقریباعرایض بنده تمام شد.

سلیمان میرزا_اگرعده برای اخذرای کافی است خوب است وقت مجلس را بیجهت نگذرانیم چیزدیگری هم دردستورهست که قانون ثبت اسنادباشدآنرابخوانیم.

معاضدالسلطنه¬_اجازه بفرمائیدبنده درعرایض خودم توضیحی عرض کنم

نایب رئیس_این توضیحاتی راکه میخواهیدبفرمائیدازسوءتفاهمی است که درنطق خودتان شده است.

معاضدالسلطنه_بلی راجع بعرایض خودم است _اینجاآقای آقاشیخ رضافرمودندکسانیکه منمرای اداره انداشخاصی هستندکه موقوفات داشتندوبرمیخوردندیااینکه کسان ایشان موقوفه دارندبنده خودم شخصادرتمام ایران هیچ موقوفه ندارم واقوام من هیچ موقوفه ندارندوعرایض بنده تمام برای ملاحظه صرفه وصلاح امروزمملکت بودوبازهم میگویم درمقام رای هم رای نخواهم دادیکی هم درباب امنیت است بنده نگفتم امنیت درمملکت نیست چنانچه درنطق من اینجانوشته شده است ودرروزنامه خواهیدخواندبنده هیچ نگفتم امنیت نیست گفتم اغلب جاهاحاکم نداردوبرای بعضی جاهااردولازم است که بفرستندوبرای فرستادن اردوپول لازم است وگفتم بعضی اشراردربعضی جاهاهستند وخیال شرارت دارندبایداردوبرودآنهاراگوشمال بدهندکه نتوانندتخطی کنندبنده این راگفتم نگفتم که ایران منظم نیست وخیلی اغتشاش است ویاآن پیشنهادی راکه میدهندبرای امنیت نداشتن مملکت است بنده میگویم بایدولایات رامنظم کردباید قشون رامنظم کردکه بهرنقطه برودامنیت زیادمیشودبایدمالیات ترتیبش مرتب شودبنده گفتم تمام زارعین وفلاحین مابایددررفاهیت وآسودگی باشندودیگراینکه آقای منتصرالسلطان گفتندکه خوب است مامسئله ملوک الطوایفی راتعقیب کنیم بنده هیچیک ازاینهانگفتم بنده بااینکه اداره عدلیه هزارگونه کارهاکرده اندواگرمامفتش مخفی میداشتیم که بتمام معاش وزندگانی مردم تفتیش میکردومخارج انهارامیدیدآنوقت ملت بیچاره میفهمیدومردم میدانستندکه اشخاصی که خیانت کرده کیهاهستندهیچ نگفتم که عدلیه لازم نداریم ومملکت بایدهرج ومرج وصاحب حکومت ملوک الطوایفی باشدخیالات بنده همیشه طرفداری مرکزیت حکومت بوده است وتازمانیکه میمیریم عقیده ام این است که حکومت باید مرکزیت داشته باشدوهیچوقت حامی حکومت ملوک الطوایفی وسایرحکومتهانبوده ام وعرض میکنم که حکومت ایران بایدمرکزیت داشته باشدوتمام قوابایددرتهران جمع باشدوازتهران بسایرنقاط قوافرستاده شودبنده نگفتم که عدلیه بایدبسته شودعدلیه روح مملکت است البته بایدعدلیه منظم باشدودر

تمام اجزاءادارات آن بایداصلاحات کنندکه مردم بتوانندزندگانی کنندودرباب وزارت مالیه بنده هیچیک ازوزارتخانه هارانگفتم بایدبست یااینکه این اداره رابایدبست وبکلی موقوف کردگفتم که میتوان تشکیل بعضی ازاداراتی که فعلالزومی نداردبتاخیرانداخت وهرقدربتوانندپول تهیه کنیدبایدبقشون بدهیدوقشون بولایات بفرستیدکه آسایش عمومیه رافراهم نمایندبنده این حرف رانزدم وهیچ وقت برخلاف این نبودم که بایدامنیت نباشدیااینکه حکومت ملوک الطوایفی باشد

سلیمان میرزا_بنده بازپیشنهادمیکنم که اگرعده برای اخذرای کافی نیست وبایدمعطل شویم دستورقسمت دیگری هم داردکه رای لازم نداردواین گفتگوهاهم غالب خارج ازموضوع است.

نایب رئیس_چون عده کافی نخواهدبودبرای اخذرای پس دراین صورت آقای آدینه محمدخان یک پیشنهادی کرده اندکه میخوانیم وبعداگرعده برای اخذرای کافی شدبازشروع بمذاکرات مکینیم ورای میگیریم والاداخل جزءدیگردستورمیشویم.

(شروع بشوددربقیه لایحه قانون ثبت اسنادشده مواد۱۲۰ و۱۲۱و۱۲۲و۱۲۳و۱۲۴وازفصل هشتم لایحه وزیرمطابق مواد۵۶و۵۷و۵۸و۵۹و۶۰راپورت کمیسیون قرائت شدمذاکرات لازمه وشوراول درآن بعمل آمد.درضمن شوددرفصل دهم راجع باشخاصیکه بثبت رساندن اسنادرا دراداره ثبت مطلعندآقای مشیرالدوله اظهارنمودکه چون کلیه این قانون اختیاری است یعنی اسنادرادراین اداره ثبت نمودن اجباری نیست اگراین فصل راجزءان نکنیم بهتراست برا ی اینکه اجباری نمیشودومردم بهتربفوائدآن برمیخورند وازروی رضاورغبت اسنادخودشانرامیآورندثبت میکنندواگراجباری کنیم این یک مالیاتی میشودومردم هم شایدآنطوریکه بایداقبال نکنندباین جهت بنده پیشنهادمیکنم که این فصل بکلی ازاین قانون حذف وبرداشته شودآقاشیخ ابراهیم زنجانی مخبرکمیسیون اظهارات ایشانراتائیدنموده تقاضانمودکه این فصل بکلی حذف شودباین جهت شروع بشوردرسایر مواد از فصل۱۱و۱۲گردیدمواد۱۳۰و۱۳۱و۱۳۲لایحه وزیرمطابق ماده۶۴راپورت کمیسیون ونیزمواد۱۳۳و۱۳۴و۱۳۵و۱۳۶آن مطابق مواد۶۷و۶۸و۶۹و۷۰راپورت باماده الحاقیه۷۱که آخرقانون است قرائت ونیزمذاکرات لازمه وشوراول درآن بعمل امد پس ازآن صورت تعرفه ازقرارپیشنهادوزیرقرائت شد.)

آقاشیخ ابراهیم_این صورت تعرفه خیلی ناقص است وخیلی مذاکرات لازم داردبواسطه ایتن که ازبرای قطع نامهامغیره چیزی درآن ذکرشده این بایدبکمیسیون رجوع شودکه درآن نظریات شده ثانیابمجلس بیاید(بعضی اظهارنمودندکه مناسب اینکارکمیسیون قوانین مالیه است باین واسطه رجوع شدکه باملاحظات کمیسیون عدلیه وقوانین مالیه بمجلس پیشنهادشود.)

نایب رئیس_دستورجلسه آتیه بقیه دستورامروزخواد بودآقای ئکیل التجار درموقع خواندن دستوراجازه خواسته بودندکه یک توضیحی درخصوص راپورت کمیسیون تفتیش مالیه بدهندوآقای رئیس یک یادداشتی کرده اندکه ممکن است درآخرمجلس اجازه داده شودباین جهت میتواننداگر توضیحاتی دارندحالاخودشان بفرمایند.

وکیل التجار_عرض میکنم درمسئله تفتیش که پریروز راپورت مختصری خوانده شدیکی معلوم نخواهدشدونمیتواندکاربکندیکی ازآنهااین است که حالابنده ترتیب محاسبات وغیره ذالک راعرض نمیکنم که دفاترمحاسبات صحیح است یاصحیح نیست ولی مختصراعرض میکنم که اغلب حسابهاهیچ دردفترثبت نشده است حتی بعضی معاملات وحسابهائیکه ازاول دولت جدیددرخودمرکزشده است دردفترنیست ویکی دیگرمیخواهیم بدانم پس ازآنکه ماداخل تفتیش شدیم وراپورت تفتیش خودمانرادادیم نتیجه خواهدبخشیدیاخیربنده میترسم که بعداززحمات واشکالاتی که واردمیشودبرای مابالاخره هیچ نتیجه حاصل نشودبرای اینکه اشتباهاتیکه ازاول دولت جدید شده است وآن اشتباهات یاخطایاعده این چیزهائی است که شده است مثلاحقوق بیکی تومانی یکقران داده شده است وبیکی۵هزارداده اندازهمین قبیل اشتباه کاریهائی که میکردندمیخواهم بدانم پس ازآنکه اینهارامعلوم ومدلل کردیم وثابت شدتقلبات آنهاآن وقت تکلیف مجازت آنهاراتعیین خواهندکردونتیجه خواهندبردیااینکه غیرازاینکه مدتی وقت تلف کرده باشیم ویکعده راباخودمان طرف کرده باشبم هیچ نتیجه نخواهیم برددرصورتی که تمام جزئیات تفتیش راجع بهمین مسئله میشودکه اگرمجلس شورای ملی جدانتیجه این زحمات رابالاخره خواهدگرفت که اگرپولی بعیرمصرف داده شده است مواخذه خواهندکردوعین پول راخواهندگرفت آنوقت ممکن است کمیسیون تفتیش زحمات خودش رابکندونتیجه اش راببرددراینصورت امیدواریم که خیلی فائده داشته باشدواگرنتیجه نگیریم بلکه اسباب این بشودکه مثل سابق مورد تعرضات بشویم وبازیک جمعی اسباب رنجششان بشودوبگویندکه چرااین زحمات راکشیدیم ثمری ندارداین یک مسئله ایست مسئله دیگردرباب خیلی محاسبات دیگر گمان میکنم خیلی کار است و بنده یکقدری هم ار کمیسیون سابق دفاع میکنم که علت اینکه اول بشعبه اعانه وارد شدند این بود که وقتیکه اینها وارد شدند و تفیش کردند و دیند ک اول پولی که وارد وزارت مالیه شده بود پول اعانه بود این بود که اول بآنجا رجوع کردند خیلی محاسبات دیگر هست که ما وقتیکه رجوع میکنیم می بینیم در دفتر ثبت شده است واگر این یک رشته اداره باشد البته تکلیف ماست که برویم تفتیش خودمان را بکنیم ولی بنده یکی از نمایندگان هستم قبول کنم که یکنفر یا دو نفر از نمیاندگان یک اداره مالیه را اداره کند یا اینکه یک شعبه مالیه را اداره کند واز یک طرف هم نماینده مجلس باشد و بنده خیلی تمجید میکنم آقای صدیق حضرت را که باآن که مداخله نداشتند چون اداره کار داشته استعفا دادند و اینجا جدا تکلیف میکنم بمجلس شورای ملی و آن روز هم استدعا کردم که این ترتیب را خاتمه بدهند یکی از نکات کارهای ما این است که در حرفهای خودمان هیچ اهمیت نمی دهیم هرقدر حرف مهم زده شود مهمل میگذاریم و عقب او گرفته نمی شود بنده نمی گویم هیچ نماینده نرودبوزارتخانه برودولی برای کاری که خودش داردنه اینکه مداخله کنددراموریک وزارتخانه والایک نفرنبایدهم وکیل باشدوهم یک رشته یادورشته یاپنج رشته کاروزارتخانه هارااداره کندوهرکس اینحال راداردوبنده خدماتش راهم خیلی تمجیدمیکنم این خدمت راکسی قبول میکندکه وکالت نداشته باشدواگرهم وکیل است ازوکالت استعفابدهدبرودرسمابنده اینراتقاضامیکنم ومیگویم هرکس میخواهددرادارات وزارتخانهامداخله نمایدیاازوکالت استعفابدهد یاازآن کارهایی که دارداستعفاکند

نایب رئیس_فرمایشات آقای وکیل التجارصحیح است وفقط بایدگفت مادامیکه استعفانامه آقای صدیق حضرت خوانده نشدنمیتوان ایشانرامستعفی دانست(مجلس یکساعت ازشب گذشته ختم گردید)