مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ مهر ۱۲۹۰ نشست ۲۹۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۵ مهر ۱۲۹۰ نشست ۲۹۹
صورت مشروح مجلس روز پنج شنبه شهر شوال المکرم ۱۳۲۹
مجلس دو ساعت و نیم به غروب مانده در تحت ریاست آقای مؤتمن الملک افتتاح شد صورت مجلس روز ۳ شنبه دویم را آقای آقا میرزا ابراهیم خان قرائت کردند
غائبین بدون اجازه جلسه قبل- آقایان متین‌السلطنه- تربیت- ابوالقاسم میرزا- آقا سید محمد باقر ادیب
غائبین با اجازه آقایان دکتر‌امیر خان- مساوات- سلیمان میرزا- حاج شیخ الرئیس- آقایانی که به وقت مقرره حاضر نشده‌اند آقای حاج آقا (۳۵ دقیقه)- آقا شیخ رضا (۴۰ دقیقه).
رئیس- آقای حاج آقا ایرادی دارید در صورت مجلس.
حاج آقا- آقای وزیر داخله در جواب بنده تصدیق فرمودند که بالنسیه به آقای معاضدالملک اعمال بعضی ترتیبات واقع شده بود و فرمودند در مقام تحقیق از منشاء غرض قدری تأخیر افتاده معنی یک مقداری اتفاقات اسباب شد که تأخیر افتاده و این طوری که در صورت مجلس نوشته است هم چو می‌رساند که اصل این مطلب که اعمال بعضی اغراض بالنسیه به آقای معاضد الملک شده است محل تردید بوده و حال این که این طور نبوده است.
رئیس- از همین قرار اصلاح می‌شود. دیگر ملاحظاتی نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
وزیر داخله- چون در دستور جلسه‌امروز نوشته شده طرح قانونی راجع به معاونین وزراء مطرح شود دیروز هم بنده شرحی عرض کرده بودم و باز هم تأکید می‌کنم که این طرح باید به نظر وزراء برسد و نظریات خودشان را پیشنهاد بکنند به علاوه این هم چو‌امر مستعجلی نیست که به این زودی قرائت شود تقاضا می‌کنم که از دستور جلسه‌امروز خارج شود تا هیئت وزراء نظریات خود را بنمایند.
رئیس- یک مسئله است و آن این است که این شور اولی است و شور اولی تقریباً گویا دو جلسه طول دارد و بعد هم پنج روز فاصله مابین شور اول و دوم می‌شود تقریباً ده روز طول خواهد کشید و چیزی هم در جزء دستور نداریم گمان می‌کنم عیبی نداشته باشد داخل مذاکره شویم و اگر وزراء نظریاتی داشته باشند در ضمن این روزها می‌توانند پیشنهاد کنند.
وزیر داخله- عقیده بنده این است که متحمل است به کلی این طرح قانونی را هیئت وزراء رد بکنند به این جهت بود که عرض کردم از دستور‌امروز خارج شود.
حاج شیخ اسدالله- جواب فرمایش آقای وزیر داخله را عرض می‌کنم این مطلبی که جزء دستور‌امروز شده است از طرف بعضی از نمایندگان این طرح پیشنهاد شده است بنده عقیده‌ام این است که فقط در لوایح و طرح‌های قانونی که از طرف نمایندگان پیشنهاد می‌شود وزراء حق دارند که حاضر شوند نظریات خودشان را بگویند‌اما بعد از آنی که در جزء دستور شدند قانون اساسی این اجازه را می‌دهد نه نظام نامه داخلی که وزراء بیایند تقاضا بکنند که این طرح از دستور خارج شود بنده عرض می‌کنم همین طوری که جزء دستور شده است باید باشد و در ضمن شور اول و دوم اگر نظریاتی دارند باید بیایند و نظریات خودشان را بین این مذاکرات بیان نمایند از دستور خارج شدن این مسئله هیچ صورتی ندارد بنده خلاف قانون می‌دانم.
معززالملک- اولاً این نکته را باید عرض کنم که هیچ فرقی نیست بین یک قانونی که از یک نماینده پیشنهاد بشود یا از یک وزیری چون هر دو حق دارند وضع قانون بکنند و آن قانون باید در این مملکت اجرا بشود به توسط همین وزراء باید اجرا بشود پس نمی‌شود تفکیک کرد بین یک قانونی که از طرف نماینده پیشنهاد می‌شود با قانونی که از طرف وزیری پیشنهاد می‌شود که اگر یک نماینده طرحی را پیشنهاد کرد وزیر حق نداشته باشد او را برای نظریات خودش تعویق بیاندازد اگر ممکن بود همان طوری که آقای رئیس اظهار داشتند که در فاصله بین شور اول و دوم هیئت وزراء نظریات خودشان را اظهار می‌داشتند خیلی خوب بود ولی حالیه که وزراء این را صلاح نمی‌دانند و می‌خواهند یک نظری در او بنمایند البته حق دارند هر قانونی را تقاضا بکنند که دقت نظری در آن بکنند علی‌الخصوص در یک چنین قانونی که مستقیماً متعلق به خود وزراء است شاید خوب باشد و شاید هم بد باشد و اسباب یک اشکالی برای وزراء فراهم بیاورد که مجلس شورای ملی و مجبور شود آن قانون را فسخ کند علاوه بر این بعضی مطالب هست که نزاکت تقاضا می‌کند که انسان بپذیرد و بنده تصور می‌کنم که این یکی از آن مواقع است و گمان نمی‌کنم که مخالفی باشد.
رئیس- دیگر بیش از این مذاکره گویا لازم نباشد رأی می‌گیریم آقایانی که تصویب می‌کنند که این لایحه بماند تا این که آقایان وزراء نظریات خودشان را بنمایند قیام نمایند (اغلب قیام کردند).
رئیس- با کثریت تصویب شد.
وزیر داخله- تلگرافی راجع به فتح اردوی دولتی از قم رسیده تقدیم آقای رئیس می‌نمایم که برای اطلاع خاطر آقایان وکلاء قرائت شود.
(به مضمون ذیل قرائت شد)
- مقام منیع هیئت وزراء عظام دام ظلهم العالی الیوم که سیم شهر شوال است قبل از طلیعه آفتاب اردوی دولتی را از آسیا حرکت داده قبل از وقت با اردوی سردار ظفر و سردار جنگ قرار داده بود که امروز باید به خواست خداوند کار اردوی سالارالدوله را که در قریه باغ شاهی دو فرسخی ساوه منزل دارند به کلی تمام کنیم با نقشه صحیح اردو با قشون یاغیان تقابل گردید نظر علی خان استانی تمام تپه ماهورهای سمت ساوه را گرفته با اردو سردار ظفر و سردار جنگ با کمال سختی می‌جنگند لکن داود خان کلهر و پسر والی پشت کوهی و سواران همدانی و کردستانی و پسران ظهیرالملک کرمانشاهی و حاجی علی رضا خان گروسی با پنج عراده توپ هفت سانتی متری و هشت سانتی متری اتریش با اردوی بندگان بنای جنگ را گذاردند دو ساعت و نیم نائره جنگ در اشتغال بوده و بحمدالله با جملات پیاپی که اردوی منصور عاقبت همگی ایشان شکست خورده فرار نمودند واقعاً چنین فتح عبرت انگیزی تا به حال در این مملکت اتفاق نیفتاده است از قبیل پانصد نفر سواران مزبور استانی کردستانی و کرمانشاهی و همدانی و گروسی و غیره که از لباس و کلاه شان معلوم است از قشون اشرار مقتول شده تمام چادرهای شان به جای باقی مانده است پنج عراده توپ دولت بحمدالله به مصرف اردو شده است جمعیت حضرات از همه جهت متجاوز از چهار هزار نفر بود که پانصد نفر مقتول و بقیه فرار اختیار نمودند از اردوی دولتی و ده نفر سواره بختیاری مقتول و مجروح شده اجالتاً غیر از این مطلبی قابل راپورت نیست قریب به یکصد نفر هم اسیر دستگیری شده لکن هنوز نشده
- غلام حسین-
- جعفر قلی
- یفرم.
رئیس- پریروز در موقعی که آقای وزیر داخله راجع به خبر فتحی که رسیده بود اظهار داشتند بنده عرض کردم از روزی که وزراء داخل کار شده‌اند با آن جدیتی که از هیئت وزراء مشاهده کرده‌ایم با جان بازی و جان فشانی مجاهدین و خوانین بختیاری و افراد نظام این واقعات هیچ اهمیتی ندارد و همه روزه خبرهای خوش به ما خواهد رسید. چنان چه مشاهده می‌فرمائید این یکی از دلائل عرایضی است که پریروز بنده عرض کردم و این فتح نسبت به تصرفاتی که از چندی به این طرف شده چه از حیث عده و چه از حیث تلفات که از طرف آن‌ها کشته شده اهمیتش از همه بیشتر بوده و گمان می‌کنم که تمام آقایان با من متفق خواهند بود که از طرف مجلس شورای ملی در این موقع تلگرافی به رؤسای اردو بشود و مراتب تشکر و امتنان از طرف مجلس به آن‌ها به عمل بیاید.
(همه گفتند صحیح است)
رئیس- طرح قانونی که جزء دستور بود معوق ماند دو فقره راپورت کمیسیون بودجه یکی راجع به اسد خان بختیاری و یکی راجع به ابتهاج السلطنه است اگر مخالفی نباشد مطرح شود (اظهار مخالفتی نشد).
(راپورت کمیسیون بودجه راجع به اسدالله خان بختیاری به عبارت ذیل قرائت شد)
- کمیسیون بودجه به تاریخ یک شنبه ۶ محرم سه ساعت به غروب مانده در تحت ریاست آقای میرزا مرتضی قلی خان تشکیل لایحه وزارت مالیه در خصوص مرحوم اسدالله خان بختیاری که در راه آزادی نیست در جنگ بادامک مقتول شده قرائت شد هشتاد تومان مرحوم اسدالله خان حقوق داشته و وزارت مالیه تقاضا نموده بودند تماماً در حق کلیم علی خان اخوی او برقرار شود کمیسیون بودجه بعد از مذاکرات تصویب می‌نماید که نصف حقوق مرحوم اسدالله خان در حق ورثه قانونی آن برقرار و چون کلبملی خان اخوی مرحوم اسدالله خان هم خدمات کامل در راه مشروطیت نموده چهل تومان مادام الحیوه درباره کلمبلی خان برقرار شود.
حاج سید ابراهیم- خوب است سالیانه اضافه شود.
حاج عزالممالک- چون به طور مادۀ پیشنهاد شده است بنده به طور پیشنهادی کرده تقدیم می‌دارم (مادۀ پیشنهادی آقای حاجی عزالممالک به قرار ذیل قرائت شد).
- مادۀ واحده- نصف حقوق مرحوم اسدالله خان بختیاری مطابق قانون متوفیات در حق ورثه قانونی آن مرحوم بر قرار علاوه بر منع چهل تومان سالیانه مادام الحیوه درباره کلمبلی خان بختیاری اخوی مرحوم اسدالله خان برقرار می‌شود.
رئیس- با این مادۀ مخالفی نیست (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم آقایانی که این مادۀ را تصویب می‌کنند ورقه سفید خواهند‌انداخت و آقایانی که تصویب نمی‌کنند ورقه کبود (اوراق رأی اخذ و آقای حاج میرزا رضا خان احصاء نمودند)
رئیس- به اکثریت ۵۹ رأی از ۷۳ نفر نمایندگان حاضر تصویب شد- آقای سلیمان میرزا راجع به دستور اظهاری داشتید بفرمائید.
سلیمان میرزا- در ضمن راپورت‌های کمیسیون بودجه یک راپورتی هست راجع به حقوق آقای مسیو یفرم خان چون چیزی در دستور نداریم خوب است آن را فعلاً جزء دستور بگذاریم و رأی بگیریم (گفتند صحیح است).
رئیس- خوب رأی می‌گیریم آقایانی که تصویب می‌کنند که راپورت کمیسیون بودجه راجع به سی صد تومان حقوق ماهیانه درباره آقای مسیو یفرم خان در همین جلسه مطرح مذاکر شود قیام نمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- به اکثریت تصویب شد راپورت کمیسیون بودجه راجع به آقای مسیو یفرم خان به قرار ذیل قرائت شد
- لایحه وزارت مالیه در خصوص برقراری مواجب در حق مسیو یفرم خان در کمیسیون بودجه مطرح گردیده بر حسب تصویب هیئت وزراء در تاریخ ۲۴ شعبان وزارت مالیه مادۀ واحده پیشنهاد نموده بودند که سالیانه مبلغ سه هزار و شش صد تومان در حق مسیو یفرم خان مواجب برقرار شود پس از مذاکرات لازمه نظر به خدماتی که مسیو یفرم خان از ابتدای دوره انقلاب در راه مشروطیت و آزادی ایران نموده و استحقاق همه نوع‌امتیازات را دارد کمیسیون بودجه مطابق پیشنهاد وزارت مالیه و تصویب هیئت وزراء مادۀ واحده ذیل را رأی داده به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید.
- مادۀ واحده- مبلغ سه هزار و شش صد تومان سالیانه به صیغه مواجب مادام الحیوه در حق مسیو یفرم خان برقرار می‌شود.
رئیس- آقای دکتر علیخان مخالف هستید.
دکتر علی خان- سئوالی دارم می‌خواستم بدانم چون این جا مادام الحیوه قید شده است بعد از فوت چه صورتی پیدا خواهد کرد چون مسیو یفرم خن شخصی است جنگی و غالباً در جنگ است خواستم نظر به این مطلب داشته باشیم که اگر خدای نخواسته یک اتفاقی افتاد چه خواهد شد حقوق یفرم خان مثل سایر حقوقات خواهد شد یا خیر.
رئیس- پیشنهادتان را بدهید رأی بگیریم.
حاج عزالممالک- این جا اعتقاد شخص بنده این است که مواجب که گفته شد البته قانون متوفیات شامل او خواهد شد مثل سایر مواجب‌ها خواهد بود.
رئیس- لازم است عرض بکنم که اگر پیشنهادی به طور اصلاح شود و رأی قطعی نمی‌توانیم بگیریم.
حاج عزالممالک- بنده قبول می‌کنم.
رییس- شما نباید قبول کنید از طرف وزرا باید قبول شود.
حاج عزالممالک- چون همین مسئله در کمیسیون مذاکره شد و کمیسیون رای داد (پیشنهاد دکتر علی خان به عبارت ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می کنم که این ماده بدون لفظ مادام الحیوة رای گرفته شود.
رئیس- توضیح بدهید.
دکتر علی خان- بنده پیشنهاد کرده‌ام که بدین لفظ مادام الحیوه نوشته شود چون با قید مادام الحیوه بعد از فوت مقطوع خواهد شد و لکن اگر لغت مادام الحیوه قید نشود معلوم می‌شود که بعد از فوت تکلیفش مثل سایر حقوق خواهد بود و قانون متوفیات شامل او خواهد شد (بعضی تصدیق کردند).
رئیس- آقایانی که این اصلاح را تصویب می‌کنند قیام نمایند (اغلب قیام نمودند).
رئیس- به اکثریت تصویب شد مادۀ خوانده می‌شود (به عبارت ذیل قرائت شد).
- مادۀ واحده- مبلغ سه هزار و شش صد تومان به ضمیمه مواجب سالیانه در حق مسیو یفرم خان برقرار می‌شود.
رئیس- آقایانی که این مادۀ را تصویب می‌کنند ورقه سفید و آقایانی که رد می‌کنند ورقه کبود خواهند داد.
(در این موقع شروع به اخذ اوراق رأی گردید و آقای حاج میرزا رضاخان اوراق را به این عده احصاء نمودند ورقه سفید ۶۲).
رئیس- به اکثریت (۶۲) رأی از (۷۵) نفر نمایندگان حاضر تصویب شد.
در باب جلسه آتیه چون طرح قانونی و نه لایحه قانونی حاضر داریم که جزء دستور قرار دهیم اگر آقایان تصویب بفرمایند جلسه آتیه را به روز سه‌شنبه قرار می‌دهیم برای روز سه‌شنبه هم قانون انتخابات حاضر خواهد بود. مخالفی نیست (گفتند خیر) دستور روز سه شنبه راپورت کمیسیون قوانین مالیه راجع به استخدام یک نفر اروپائی برای محاسبات وزارت پست و تلگراف ایضاً راپورت کمیسیون بودجه راجع به استخدام دو نفر بلژیکی برای اداره گمرک قانون انتخابات.
حاج آقا- بنده چندی قبل عرض کردم‌امروز هم می‌خواهم تکرار بکنم که یک قانونی را راجع به شرکت‌ها در مجلس شورای ملی مطرح شد و شور اول هم شد و بهترین قانونی بود که....
رئیس- آن روز عرض کردم اگر حاضر بود جزء دستور می‌شد.
حاج آقا- استدعا می‌کنم تأکید بفرمائید زودتر راپورت بدهند که جزء دستور شود.
لواءالدوله- در چند جلسه چه کتباً شفاهاً بنده عرض کردم در خصوص ورثه یحیی خان سرتیپ راپورتی داده شد و همین طور مانده در واقع این‌ها هم مجاهدین قزاق خانه هستند و خدمت کرده‌اند باز هم استدعا می‌کنم که هر چه زودتر بلکه در جلسه آتیه جزو دستور گذاشته شود.
رئیس- مخالفی نیست جزء دستور می‌گذاریم.
دکتر حیدر میرزا- کمیسیون محاسبات راپورتی در باب طلب استاد قاسم معمار تقدیم کرده و زیاده بر سه ماه است که تقدیم شده چون استاد قاسم پریشان و جمعی از اهل مجلس هم صحت طلب او را تصدیق کرده‌اند تقاضا می‌کنم جزء دستور جلسه آتیه بشود.
رئیس- آن راجع به هیئت رئیسه است خودمان ترتیب او را می‌دهیم (در این موقع رئیس حرکت کرد و مجلس یک ساعت و نیم قبل از غروب ختم شد).