مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۲
جلسه ۱۹۲
صورت مشروح مجلس پنجشنبه پنجم شهریور ۱۳۰۴ مطابق هفتم صفر سنه ۱۳۴۴
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر برپاست آقای حسینخان پیرنیا بشکیل گردید صورت مجلس سه شنبه سوم شهریور را آقای آقا شیخ هادی طاهری قرائت نمودند
رئیس ـآقای شوشتری (اجازه)
شوشتری ـ قبل از دستور عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای دولت آبادی
حاج میرزا یحیی دولت آبادی ـ ملتفت نشدم بنده را غائب با اجازه نوشته بودند یا بی اجازه نوشته‌اند بنده اجازه خواسته بودم
رئیس ـ چون کمیسیون تشکیل نشده بود دیروز تشکیل شده را مراجعه می‌شود بآنجا بعد تکلیفش معین می‌شود آقای قشقائی (اجازه)
آقای میرزااسمعیل خان قشقائی ـ عرض بنده راجع به آقای مساوات بود که غایب بود بی اجازه نوشته شده است در صورتی که همه آقایان می دانند ایشان مریض هستند وعریضه اش هم نوشته شده است
رئیس ـ آقای امامی خوئس (اجازه)
آقا میرزا جواد خان امامی ـ بنده در دستور عرض دارم
رئیس ـ نسبت بصورت مجلس مخالفی نیست ؟
(گفته شد خیر)
رئیس ـ آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری – عرایض بنده خیلی مختصر ولیکن خیلی مهم است هم از نقطه نظر دیانت و هم از نقطه نظر سیاست هر یک از اقایان نمایندگان محترم هر یک از افراد مملکت از دولت و غیره دلت همینطور که موظفند اگر موقعی ثلمه و رخنه در مملکت پیدا شود تأثرات قبیله خودشان را اظهار بکنند بهمین مناسبت بلکه بنحواکمال اگر ثلمه بقالم دیانت و روحانیت راقع شد هر یک از نمایندگان باید اظهار بأثر بکنند دیروز بنده در یکی از روزنامه‌ها قضیه مدینه منوره و بمبارده مدینه و اسائه ادبی را که بمسقط الرسول وقبر مقدس حضرت ختمی مرتبت شده خواندم و خوشوقت شدم که از نقطه نظر اهمیت آنرا در صحفه اول وستون اول قرار داده بودند. این قضیه فوق العاده قلب هر مؤمنی را جریه دار می‌کند ودر اینموقع تصور می‌کنم مجلس شورای ملی که نماینده افکار دیانتی و سیاسی عموم ایرانیان و خاصه مسلمانهای شیعی مذهب است گذشته از این که تمام عالم بمقبر الرسول علاقه مخصوصی دارند و آقایان نمایندگان تأثرات قلبیه خودشان را اظهار می‌کنند و تذکر می‌دهند و باید تذکر داده شود چون دیگر اینجا مواد استرحام نیست باید بدولت محترم اسلامی وقت تذکر داده شود که بانظر نمایندگان محترم و مجلس شورای ملی برای جبران این اسائه ادبی که شده اقدام عاجلی بفرمایند
رئیس ـ آقای مدرس (اجازه)
مدرس ـ بنده صبح خدمت آقای رئیس الوزراء بودم این مسئله را که در روزنامه‌ها دید بودم خیلی بدواً که بنده خدمتشان رسیدم اهمیت دادند فرمودند که بفوریت درصدد تحقیق بر می‌آیم که ببینم واقعیت آن چیست و البته باید خیلی اهمیت داده شود البته حالا که درصدد تحقیق بر می‌آیند و حقیقت بهتر کشف می‌شود برداشت محض اطلاع آقایان عرض شد
رئیس ـ آقای کزرونی (اجازه)
کازرونی ـ عرضی ندارم
رئیس ـ آقای امامی خوئی (اجازه)
امامی ـ ینده تقاضا می‌کنم بعد قانون انتخابات خبر کمیسیون بودجه راجع بمستر گور جزو دستور شود
رئیس ـ رأی می‌گیریم آقایانیکه این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس تصویب نشد آقای آقا میرزایدالله (اجازه)
آقامیرزایدالله خان ـ گمان می‌کنم عموم آقایان نمایندگان بخوبی متحضرند که بنده در پیشرفت سه قسمت آرزو داشتم خدمت کنم یکی در قسمت صحیه و یکی در قسمت معارف دیگری در قسمت امور فلاحنی ولی در هیچکدام موفق نشده‌ام با ایننکه تصور می‌کنم تمام نمایندگان کمال مساعدت را در اینخصوص داشته باشند. از جمله یک پیشنهاد عام المنفعه بمقام محترم مجلس تقدیم کردم راجع به موضوع مالاریا که سالهاست مملکت را قتل عام می‌کند و تقریباً یکسال متجاوز است که این پیش نهاد من مطرح شده است در کمیسیون مبتکرات و کمیسیون دیگر و امروز از مقام ریاست استدعا می‌کنم مطابق مادة بیست و پنجم نظامنامه آن موجب خسارت عمومی است از میان بر داشته شود (اجازه)
تقی زاده ـ بنده مدتی بود در صدد بود عرض بکنم که شاید همه آقایان بدون استثناء موافق و متحد شوند که بعد از اینکه در یک جلسه دستور معین می‌شود برای جلسه دیگر آن را تغییر ندهند برای اینکه همه آقایان در منزل آنرا مطالعه میپرمایند و همراه می‌آورند مگر این که یک موضوع فوق العاده پیش بیاید که بشود آنرا عوض کرد والا تعیین دستور در آخر جلسه هیچ ثمری ندارد و بنده گمان می‌کنم آقایان تماما باین مطلب متوجه هستند که هیچ صلاح نیست کاش آن ماده نظامنامه هم بکلی عوض شود. این ترتیب در تمام دنیا معمول است ولی اینجا آقایان نمایندگان یک مطلبی را مطالعه می‌کنند و او راقش را هم همراه می‌آورند بعد در اول جلسه آتیه چندین نفر چندین پیشنهاد می‌کنند و مطلب تغییر می‌کند این ترتیب خوب نیست آن چیزی که آقای ناطق محترم فرمودند یکی از مطالب مهمه است و همه آقایان علاقمند هستیم و بنده هیچ حرفی ندارم که در آخر این مجلس این مطلبی که فرمودند جزو دستور جلسه لآتیه شود ولی از آقایان تقاضا می‌کنم دستوری را که قبلا معین شده است عوض نکنند.
(پیشنهادی از طرف جمعی از نمایندگان بشرح آتی قرائت شد)
نظر باینکه لایحه دفع مالاریا و خشکانیدن با طلاقهای شهریار یکسال متجاوز است که بمجلس تقدیم و بی تکلیف مانده است لهذا مطابق ماده بیست وپنجم نظامنامه امضاء کنندگان تقاضا می‌نماید که پس از خاتمه انتخابات در درجه اول جزء دستور گذارده شود
رئیس ـ رأی می‌گیرم
فاطمی ـ بنده مخالفم
رئیس ـ آقای تقی زاده هم که مخالف بودند آقایانیکه این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد راپرت شعبه سوم راجع بمایندگی آقای آقا سید جواد محقق قرائت می‌شود.
آقای عراقی (آقای عراقی راپورت شعبه سوم را راجع بنمایندگی آقای آقاسیدجواد محقق از دزفول بشرح آتی قرائت نمودند)
شعبه سوم در تاریخ پنجم شهریور ماه منعقد بدوسیه انتخابات دزفول رسیدگی نموده در تاریخ ۱۴ خرداد ماه آقای آقا سید جواد محقق شیرازی باکثریت آراء ۳۳۵۶ رأی از ۴۳۱ رأی دهندگان بسمت نمایندگی دوره پنجم تقنینیه از دزفول منتخب شدند شعبه نیز شس از رسیدگی نمایندگی آقای آقا سید جواد محقق را تصویب می‌نماید
رئیس ـ رأی می‌گیریم آقایانی که نمایندگی آقای آقا سید جواد محق را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(همه قیام نمودند)
تصویب شده قانون انتخابات مطرح است. (خیر کمیسیون راجع به پیشنهاد آقای بیات بشرح ذیل خوانده شد)
خبر از کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات بمجلس شورای ملی کمیسیون پیشنهاد آقای مرتضی قلیخان بیات را با تبدیل جمله شش ماه به پنج ماه قبول نموده بعرض مجلس شورای ملی میرساند.
ماده پنجاه و چهارم ـ وزارت داخله مکلف است که پنجماه بآخر هر دوره تقنینیه مانده بتهیه مقدمات و وسایل انتخابات دوره بعد (از قبیل طبع و ارسال اوراق لازمه و انتخاب اعضای انجمنهای نظارت مرکزی و فرعی و شعب و صدور حوالجات برای مخارج انتخابات و خرج سفر نمایندگان و غیرها) شروع نماید بنحویکه روز اول ۳ ماه آخر آن دوره اعلان انتخابات از طرف نظاره در هر ولایت و ایالت منتشر شود.
رئیس ـ آقا سید بعقوب (اجازه)
آقا سید بعقوب ـ بنده یک سؤالی از مخبر محترم داشتم و آن این است که مجلس شورای ملی که قانون می‌نویسد باید توجه بسوی زمان اجرای آن داشته باشد که اگر در زمان اجراء وزیر تخلف کند بتواند وزیر را د مقام سئوال و استیضاح بیاورده که چرا این از موقع خودش بتأخیر افتاده است و برای وزیر هم عذر نباشد. حالا این قانون را که ما می‌نویسیم نمی‌توانیم حق دوره ششم را بگیریم بواسطه اینکه در دوزه ششم ممکن است نمایندگانش به پنج ماه بآخر دوره معتقد باشند ممکن است بشش ماه معتقد باشند. ممکن است تغییر بدهند پس در واقع آنچیزیکه محط نظر ما واقع می‌شود راجع باین دوره آتیه را ما نمی‌توانیم در نظر بگیریم. این موارد را ملاحظه بفرمائید تا از مجلس بگذرد تا از هیئت رئیسه بگذرد و بدست دولت برسد و دولت در مقام اجرا بگذرد تصدیق بفرمائید که پنج ماه باقی نمی‌ماند که دولت در مقام اجرای آن بر بیاید و اگر بگوئیم چرا تأخیر کردی عذری برای او نباشد از اینجهت چون مقدمات جون مقدمات در دستمان است و زمان آنقدر نداریم که بتوانیم در مقام سئوال یا ایراد بر آئیم این است که بنده با پنج ماه مخالفم و همان پیشنهادی که پر بروز آقای حائری زاده کردند خوبست و بنده با سه ماه موافقم مخبر – اولا سئوالی که آقای آقاسید یعقوب فرمودند که اگر وزیر تخلف کرد چه می‌کنید این بعقیده بنده یک سئوالی نبود که در یک مجلسی مقنته بشود اظهار کرد زیرا مجلس شورای ملی وظیفه اش این است قوانین وضع کند و آن قوانین باید اجراء شود بدیهی است قوانینی که در مجلس وضع می‌شود بایستی اجرا شود و بقید اینکه اگر اجراء نشد یک مجازاتی در قانون وضع کنیم باین تقدیم نمی‌شود قانون وضع کرد. ما یک قانونی وضع می‌کنیم بخیر و صلاح مملکت و ملت و بدست وزیر می‌دهیم و وزیر هم باید آن قانون را اجراء بکند و اگر یک وزیر با دولتی بود که قانون مجلس را بدست او دادیم و اجراء نکرد البته از او سؤال و تحقیق می‌شود که چرا اجرا نکردی اگر عذر مشروعی داشت البته پارلمان قانع می‌شود و اگر عذری نداشت وزیر مورد سؤال یا استبضاح واقع می‌شود پس مجلس شورای ملی نمی‌تواند درپایان هر قانونی که وضع می‌کند ماده واحده هم وضع کند که اگر این قانون اجراء نشد وزیر را چوب به بندند خیر وزیر را نمی‌شود چوب بست.باید از او سئوال و استیضاح کرد و اما در جواب آن قسمتی که فرمودند مدت نداریم عرض می‌کنم مدت کم نخواهد بود زیرا امروز قانون انتخابات تمام می‌شود برای اینکه اینماده که الان مطرح است صحت درش شده است و مواد پیشنهادی بعضی از آقایان هم قابل مذاکره زیاد نیست و در ظرف مدتی که باول پنج ماه داریم البته هیئت محترم رئیسه هم چون میدانند این قانون سریع الاجر است عجله می‌کنند و در ظرف چند روز بدولت داده خواهد شد و تا آن روزیکه قانون معین کرده است یعنی تا اول پنج ماه خیلی فاصله و مدت هست و البته دولت هم کاملا موافق است با مجلس که دوره فترت ایجاد نشود و انتخابات زودتر انجام بگیرد علاوه بر این برای اطمینان خاطر حضرت عالی این اطلاع را دارم عرض می‌کنم که هیئت دولت شاید در این هفته پیشنهاد اعتبار مخارج انتخابات بمجلس بیاورند و این اصراری که دولت در این قضایا دارد بما اطمینان می‌دهد که دولت امر انتخابات را عقب نخواهد انداخت.
رئیس ـ رأی می‌گیریم بماده پنجاه و چهارم بترتیبی که قرائت شد آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد ماده پنجاه و پنجم قرائت می‌شود (بمضمون ذیل خوانده شد)
ماده ۵۵ ـ هر گاه در حین انتخابات یک یا چند بفر از اعضاء انجمن نظارت از مادامی که اکثریت باقیست جریانات انتخابات تعقیب و بعضو مستنکف اخطار می‌شود چنانچه تا دو جلسه در استنکاف خود باقی باشد حکومت بجای عضو مستنکف از اعضاء علی البدل یک نفر را برای عضویت انجمن بحکم قرعه دعوت می‌نماید
رئیس ـ اینماده است که آقای حائری زاده پیشنهاد کرده‌اند باید قابل توجه شود.
مخبر ـ چون در کمیسیون انتخاب اینماده تصویب شده است بنده هم این پیشنهاد را قبول می‌کنم
رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ بنده موافقم
رئیس ـ آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده ـ بنده استدعا می‌کنم امر بفرمائید یک مرتبه دیگر قرائت شود (مجدداً قرائت شد)
شریعت زاده ـ بنده از این جهت با اینماده مخالفم که در استفاده از عضو علی البدل انتخاب می‌شود در هر جائی این است که شخص اصیل یعنی عضو اولی اگر حاضر نشود (بهر علتی که باشد از او دعوت شود ولی ممکن است) از این ماده این طور استنباط شود که اگر هر یک از اعضاء اصلی حاضر نشوند بجای آنها عضو علی البدل انتخاب می‌شود.
رئیس آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده ـ آن موقعی که بنا بود قانون تقدیم مجلس شود چند ماده که راجع بامجمن نظار نوشته شد یکی ماده هشت بود که هجده نفر مقرر شد در ابتدا انتخاب کنند نه نفر انجمن نظارت و نه نفر عضو علی البدل و تکالیفی که برای عضو علی البدل هست در مواقعی که احتیاج پیدا می‌کنم از آنها دعوت کنیم در آن قانون پیش بینی شده بود در این ۹ ماده که استخراج شد برای عجله آن را مسکوت گذاشته بودند. آقای شریعت زاده اگر ماده پنجاه و شش هر دو را مطالعه فرموده بودند میدیدند که کاملا این نظر را تأمین می‌کرد و اعتراض نمی‌فرمودند وبنده هر دو را پیشنهاد کردم.ماده پنجاه و شش قسمت دیگرش را بیان می‌کند می‌گوید (در صورتیکه اکثریت هیئت نظار از حضور در انجمن استنکاف نمایند یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبار نامه خودداری کنند؟ حکومت علل موجبات استنکاف آنان را تحقیق نموده اگر محظور قابل رفعی دارند مرتقع می‌سازد هر گاه با این حال در استنکاف خود باقی باشند حکومت مراتب را فوراً بوزارت داخله اطلاع داده با حضور باقی اعضاء کسری عده را از اعضاء علی البدل دعوت می‌نماید که انجمن را تشکیل و انتخابات را ختم نمایند) مواردی که اعضاء علی البدل وجودشان لازم می‌شود یادر حین جریان انتخابات یا بعد از انجام آن اگر اقلیت اعضاء انجمن نظار استعفا کند محتاج به مراجعه بوزارت داخله نیست حکومت خودش اختیار دارد واز اعضاء علی البدل دعوت می‌کند ولی اگر اکثریت اعضاء انجمن نظار استنکاف کردند آن وقت محتاج بمراجعه بوزارت داخله می‌شوند این دو ماده تقریباً بیان ماده هشت است.
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
اخگر ـ بنده با کفایت مذاکرات مخالفم.
رئیس ـ بفرمائید.
اخگر ـ این ماده یک ماده ایست که بکلی اختیار انجمن را می‌دهد حکومت محل بنده عقیده دارم باید در این موضوع یک قدری بیشتر صحبت شود و با مطالعه تصویب شود والا تمام موادی که سابقاً تصویب شده و اختیاطی که منظور شده از بین می‌رود بجهت اینکه اگر اکثریت انجمن نظار استعفا بدهد لابد دلیلی دارد بیجهت که استعفا نداده و در مقابل یک مخطوراتی بوده وقتی که استعفا داد حاکم موافق این ماده حق خواهد داشت که از سایر اعضاء علی البدل انتخاب کند و طبیعی است وقتی که اینطور شد باز اختیار می‌افتد در دست حاکم و مجبورند که موافق میل او رفتار کنند. باین جهت بنده معتقدم که در این موضوع خیلی دقت شود.
مخبر ـ در جلسه سابق هم نظیر این مکرر این جا گفته شده بنده هم جواب عرض کردم حالا برای مقدمه جواب آقا عرض خواهم کرد ما در عین اینکه می‌خواهیم یک قانونی بنفع ملت بنویسیم در عین حال باید در نقطه نظر را مراعات کنیم یکی اینکه دست حاکم را بکلی از اجرائیات و نظارات کوتاه نکنیم و یکی هم اینکه اختیارات ملت را محدود بکنیم باید کاری بکنیم که هم ملت دارای اختیارات باشد و هم حکومت ما تمام این پیش بینی‌ها را در این دو اصل کرده‌ایم زیرا طریق انتخاب هیئت نظار سابق طوری بود که اختیار کاملا بدست حاکم بود و حاکم می‌توانستند با تشبثات غیر مشروع یک هیئت نظاری را وادار باستعفاء کنند چون اعضاء علی البدل نبود البته اختیار این دسته ثانی بخود حکومت داده می‌شد و ما اینجا علی البدل را بهمین جهت پیشنهاد کردیم انتخاب اعضاء علی البدل را هم مثل انتخاب خود نظار بملت وا گذار کردیم برای اینکه حکام یا اشخاصی که دارای نفوذ محلی هستند بامید اینکه موافقین نظر خودشان را ثانیاً انتخاب خواهم کرد هیئت نظار را متزلزل نکنند و بدانند که اگر هیئت نظار متزلزل شد اعضاء علی البدل که نظیر آنها هستند ثانیاً خواهند آمد در اینصورت نباید نماینده محترم از مداخله حکام اینکه اختیارت دست حکام است وحشتی داشته باشند زیرا بالاخره حاکم چه اختیاری دارد؟ نه نفر عضو علی البدل یا نه نفر عضو اصلی هیچ فرقی ندارند. بالاخره اگر حاکم دارای نفوذی نیست که در هیچکدام نیست و اگر هم نفوذی دارد در همه دارد این دیگر بسته به قضایای اتفاقی است پس بهیچوجه نمی‌توانیم قائل شویم که نفوذ حاکم در اعضاء علی البدل زیادتر از وحشت کنیم از اینکه اختیار حکومت زیادتر خواهد شد. خیر ماده طوری ساخته شده است که اعضاء علی البدل با هیئت نظار فرق نمی‌کنند و اما راجع بمطالبی که آقای شریعت زاده فرمودند ایشان در حقیقت نقطه مقابل آقای اخگر عقیده داشتند که وقتی یک عضوی مستنکف شد چرا باید معطل کرد (اینطور فرمودید) و صرف استنکاف کافی است که اعضاء علی البدل را دعوت کند راست است در قضایای قضائی همینطور است که میفرمائید ولی برای اینکه نظیر اعتراضات آقای اخگر پیدا نشود و برای این پیش بینی که بملت حقی زیادتر از حق طبیعی داده باشیم این مراعات را کردیم که اگر عده از اعضای انجمن یا تمام آنها از آمدن استنکاف کردند . برای آنکه شاید آنها را تجدید کرده باشند و تحت فشار گذشته باشند یا واقعاً یک محظوراتی داشته باشند که در نتیجه آن محظورات استعفاء داده باشند و استنکاف کرده باشند آنمحظورات را بیان کنند و آنوقت رفع آن محظور بشود و بالاخره اعتراض آقا وارد شود بهر حال آقای اخگر بحال افراط آقای شریعت زاده بحال تفریط و حد اعتدال همین است که کمیسیون پیشنهاد کرده
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
بعضی دیگر از نمایندگان ـ کافی میدانند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ اکثریت اشت پیشنهاد آقای دست غیب (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم بعد از لفظ در استنکاف تعلل اضافه شود
دست غیب ـ چون در آنجا استنکاف و تعلل دارد اینجا استنکاف منتها دارد باید اینجا هم اضافه شود که اشتباه نشود. بعضو مستنکف اخطار می‌شود چنانچه تا دو جلسه در استنکاف خود باقی باشد استنکاف و تعلل باید بشود
مخبر ـ بنده موافقم ضرری ندارد.
رئیس ـ پیشنهاد آقای دولت آبادی. (بشرح ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم در ماه پنجاه و پنج بعد از «تا دو جلسه اضافه شد «بدون عذر موجه»
دولت آبادی ـ اینکه می‌نویسد بعضو غایب اخطار می‌شود اگر اخطار شد و نیامد عوض می‌کنند. لازمست بنویسید بدون عذر موجه غایب باشد شاید عذر موجهی آورد که قابل قبول باشد اینکه بمحض اخطار کردن اگر نیامد عوض شود بنظر بنده چندان خوب نیست این بود که عرض کردم اضافه شود بعد از جلسه بدون عذر در استنکاف خودش باقی بماند.
مخبر ـ بعقیده بنده با این مورد نباید زیاد ور رفت هر چه بیشتر دست بزنیم اسباب زحمت می‌شود. قضیه ملی است و یک حقوق عمومیست که بهیئت نظار داده می‌شود حالا ما بیائیم عذر موجه آنها را بشنویم و یحک هفته انتخابات را تعطیل کنیم ؟! به آنها اخطار می‌شود تا دو جلسه اگر نیامدند عضو علی البدل خواهد آمد. عذ رموجه در جریان انتخابات اسباب زحمتست
رئیس ـ آقایانیکه پیشنهاد آقای دولت آبادی را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده کمی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد پیشنهاد آقای کازرونی (بشرح زیر قرائت شد) بنده ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم که قبل از کلمه قرعه در حضور عده از معاریف و انتخاب کنندگان
کازرونی ـ در پاره اوقات بایستی در موقع وضع قانون بدبینی را رعایت کرد بنده میدانم و دیده‌ام در اغلب اوقات باسم قرعه یک کارهای خصوصی انجام می‌گیرد یا اقلا مممکن است یک نظریات خصوصی باسم قرعه و بعنوان اینکه ما قرعه کشیدیم انجام بگیرد. بنده برای احتراز از این تو هم پیشنهاد کردم که قبل از کلمه قرعه اضافه شود در حضور عده‌ای از معاریف و انتخاب کنندگان قرعه بکشند نه اینکه در خفا یک مرتبه بگویند قرعه کشیدی و فلانکس شد.
مخبر ـ باز همان عرضی را که در مقابل پیشنهادهای دولت آبادی کردم تکرار می‌کنم. نباید این مواد را زیاد زیرو رو کرد بالاخره حاکم که اعضاء علی البدل را از جیبش نمی‌آورد از یک اشخاصی که خود ملت انتخاب کرده‌اند انتخاب می‌کنند و نیز برای اینکه مبادا نظر خودش را اعمال کند که یکی را بهتر میداند یا بدتر قرعه را ذکر کردیم و قرعه دیگر در تحت اعمال غرض واقع نمی‌شود حالا دیگر لازم نیست اینجا شروطی بگذاریم.
رئیس ـ رأی می‌گیریم آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی برخاستند)
رئیس ـ قابل توجه نشده پیشنهاد آقای طهرانی (بشرح ذیل خوانده شد)
این بنده پیشنهاد می‌نماید بعد از کلمه قرعه اضافه شود در حضور اکثریت انجمن نظارت
طهرانی ـ آقای ملک الشعرا فرمودند که نباید باین مواد وررفت در حالتی که بعضی از مواد اصلست مسئله قضاوتست و انجمن نظارت قاضی است ممکنست یک اکثریت و اقلیت در تعیین یکی از اعضاء پیدا شود و یک عده خارج شوند که در میان باقی افرادی که اعضاء علی البدل هستند اکثریت باشند نظر باینکه باید با آن کاندیدائی که می‌خواهند پیش ببرند ارتباط خاصی دارند و آن یکنفر عضو علی البدل هم با حکومت ارتباط خاصی دارد آنوقت بحکومت می‌گویند قرعه کشیدیم فلانکس شد. در کلیه قوانین که قرعه در آنجا حدخلیت و قضاوت دارد هیچوقت یکنفر نقرعه را نمی‌کشد و همیشه در حضور جمعی می‌کشند حتی در قوانین عدلیه هم اگر بنا شود قرعه بکشند متحاکمین هر دو باید حاضر باشند که قرعه را بکشند و الا در حضور قاضی تنها نمی‌شود قرعه کشید پس در اینجا هم باید یک هیئت قاضیه تشکیل شود که در حضور آنها قرعه کشیده شود. اگر حاکم درخفا این کار را بکند شاید تمایل معنوی بیک ننفر داشته باشد و اعمال نفوذی بکند ولی وقتی که قرعه در حضور جمعی شد دیگر این احتمال نمی‌رود پس بنابراین این در حضور اکثریت انجمن نظار حاکم قرعه می‌کشد آنوقت هر کسی را که دعوت کند مانع قانونی ندارد و نباید این را کش داد
مخبر ـ باز همان عرض خودم را تجدی می‌کنم بر خلاف عقیده آقای کازرونی نباید در این مواقع بدبین شد. حکومت د رحضور خود اعضاء انجمن این کار را می‌کند. طریق عمل هم همین است معذالک بنده ممممکنست پیشنهاد حضر تعالی را قبول کنم اگر میل دارید قبول می‌کنم
رئیس ـ پیشنهاد آقای کازرونی (بشرح ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم که قبل از کلمه قرعه اضافه شود در حضور اکثریت انجمن نظارت وعده‌ای از انتخاب کنندگان
کازرونی ـ آقای ملک تصدیق می‌فرمایند که ما این تصرف و اصلاحاتی را که در قانون قدیم کردیم در اثر یک چیزهائی بود که بچشم دیدیم یک عملیاتی بود که حقیقت خوب نبود و برای جلوگیری از آنها این اصلاحات را کردیم بنده عرض می‌کنم اگر چنانچه این قرعه را طوری کشیدید که مردم ندیدند و در خفا انجام گرفت تمام مقاصدی که داشتند از میان خواهد رفت. آخر سابق بر این چطور می‌شد ؟حکومت از روی نظریه خودش یک عده بعنوان نظار انتخاب می‌کرد و با همراهی آنها هر منظوری که داشت انجام می‌داد. حالا هم مممکنست اعمال نفوذی بکند و دو سه نفر اعضای انجمن را که بانظریه او موافقت ندارند منفصل کند یا مستنکف شوند یا اینکه معذور باشند د رانجمن و هزار عذر داشته باشند که بنده حالا نمی‌توانم توضیح بدهم. آنوقت اگر بنا شود فقط در حضور باقی انجمن نظار قرعه بکشند البته این اعضاء انجمن نظار که باقی مانده‌اند موافق بودند که باقی می‌مانند و آنهائی که مخالف بودند موجبات ابتنکافشان را ایجاد کرده‌اند و آیا تصدیق نمفرمائید که قرعه باید در مرآی مردم کشیده شود و قرعه را در خفا نباید بکشند؟ قرعه بایستی در همان انجمن با حضور انتخاب کنندگان کشیده شود و اگر این قسمت قبول نشود تمام اصلاحاتی که در نظر ما هست خراب می‌شود.
مخبر ـ باالعکس اگر قبول شود تمام اصلاحات ما از بین می‌رود و اساساً بنده با ذکر عبارت در حضور اکثر اعضاء انجمن هم مخالف بودم ولی نظر باینکه دیدم احساسات آقایان خیلی شدید است آن قسمت را قبول کردم آیا انجمن می‌رود خانة حاکم تشکیل می‌شود یا می‌رود توی پستو تشکیل می‌شود؟ انجمن نظار یعنی جائی که مردم هم جمع می‌شوند و اعضاء و منشی و بالاخره همه آنجا هستند و ما اینجا هم اسم برده‌ایم انجمن نظار با اینکه آن عبارت لازم نبود معذالک پیشنهاد کردند وقبول شد دیگر حضرتعالی نباید زیاد قضیه را پیچ بدهید که خیر مردم هم باید باشند بعد یکی دیگر از آقایان پیشنهاد کنند که عده مردم لااقل کمتر از پانصد نفر نباشد. یک نفر دیگر پیشنهاد کند که احزاب همه باشند دیگری پیشنهاد کند که کارگران هم باشند این ترتیب که نمی‌شود و دور و تسلسل پیش می‌آید
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای کازرونی را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(یکی دو نفر قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای هرمزی (اینطور خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در سطر پنجم ماده ۵۵ بجای (یکنفر را برای عضویت) نوشته شود (یک یا چند نفر را برای عضویت)
مخبر ـ این قسمت را بنده قبول می‌کنم.
رئیس ـ پیشنهاد آقای آقا سید تعقوب (بشرح آتی خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در ماه ۵۵ بجای کلمه حکومت نوشته شد (انجمن بجای عضو الی آخر)
آقا سید یعقوب ـ آقایان درست توجه بفرمایند که بنده چه عرض می‌کنم و آقای مخبر هم بر خلاف واقع یک چیزی تصور نکنند و حمله به بنده نکنندمن نگفتم که ضریع حضرت عباس نجس است. این بیاناتی که عرض می‌کنم از نقطه نظر این نیست که حمله کرده باشم و اگر مخواهم حمله کنم د رموقعش حمله خواهم کرد و ملاحظه هم نمی‌کنم که جنابعالی کلام بنده را بر خلاف واقع جلوه بدهید و اینجا میدان داری کنید بنده در اینجا غرضم این است که بجای حکومت نوشته شود (انجمن بجای عضو مستنکف) چون حکومت فقط این اندازه‌ها حق مداخله دارد که در ابتدا نظارت را تشکیل بدهد و بعد از آنکه انجمن تشکیل شد اگر یکی از اعضاء استنکاف کرد این حق خود انجمن است که از میان اعضاء علی البدل عضو دیگری انتخاب نماید. این است عقیده بنده
مخبر ـ اولا اینجا وقتی صحبت از حکومت می‌شود تصور نفرمائید که مراد یک حکومت یا یک شخص است. حکومت یعنی نوع حکومت هائی که در ایران حکومت می‌کنند و قانون هم برای یکسال وضع نمی‌شود. پس برای بنده فرق نمی‌کند که شما حمله بکنید یا نکنید و این اعتراضی هم که فرمودید وارد نیست زیرا در این قانون و در قسمت هائی که بحال سابق باقی مانده تصریح شده است که نظار را حکومت دعوت می‌کند و دعوت هیئت نظار با حکومت است لذا ما نمی‌توانیم در یک قسمت اعتراف بکنیم که حاکم باید نظار را دعوت کند و در جای دیگر بگوئیم نظار باید نظار را دعوت بکنند اینست که صحیح نیست چون حاکم مأمور دعوت نظار است باید بشخصی که انتخاب شده است بنویسد که شما بحکم قرعه انتخاب شده‌اید و باید تشریف بیاورید و مشغول کار شوید اینها یک تشریفاتی است که در هر امری باید رعایت شود و بالاخره یک بام و دو هوا که نمی‌شود درست کرد که یک جا بگوئیم حکومت مأمور دعوت نظار هستند
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن و پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب آقایانی که موافقند قیام فرمایند
(معدودی بر خاستند)
رئیس ـ قبل توجه نشد. پیشنهاد آقای اخگر (بشرح آتی خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم اگر بعضی از اعضاء انجمن نظار استعفا دهند حکومت بوزارت داخله اطلاع خواهد داد پس از معلوم شدن دلیل استعفا در صورتیکه دلیل موجه باشد بجای عضو مستعفی در حضور باقی اعضاء انجمن نظار از اعضاء علی البدل بقرعه انتخاب خواهد شد.
اخگر ـ اگر آقایان درست توجه بفرمایند و راجع بدوسیه هائی که تاکنون در شعبات ملاحظه فرموده‌اند یک تجدید تذکری در خاطر خودشان بدهند تصدیق خواهند فرمود که حکومتها در خارج نسبت بانتخابات خیلی نفوذشان موثر است. هیچ وقت اکثریت اعضاء انجمن نظار بی جهت استعفا نمی‌دهند مگر یک مواقع و عوائقی در مقابل آنها ایجاد شود که مجبور باستعفا شوند. در این صورت حکومت تقریباً در حکم مدعی است. زیرا ممکن است در تحت فشار حکومت یا موانعی که ایجاد شده است اعضاء انجمن نظار مجبوربه استعفا شوند در این صورت ما خود مدعی را حکم قرار بدهیم که بجای اشخاص که استعفا داده‌اند یک اشخاصی را از اعضاء علی البدل انتخاب کند این بعقیده بنده غلط است ممکن است بعضی از اعضاء انجمن نظار در انجمن نشسته باشند و موافق یا مخالف مبل حاکم رفتار کنند بعد که می‌روند منزلشان حکومت پیغام می‌دهد استعفا بدهید انجمن نظار که نمی‌تواند جنگ کند آنوقت حاکم یک عضو دیگری را که موافق میل خودش باشد از اعضاء علی البدل انتخاب می‌کند و این ترتیب بکلی بر خلاف ماده است که نوشته شده است مسؤلیت جریان انتخابات باانجمن نظارت البته باید یک کسی مابین اعضاء انجمن نظار و حکومت حکمیت کند که سمت مدعی بودن را نداشته باشد باینجهت بنده پیشنهاد کردم اگر اعضاء انجمن نظار استعفا بدهند موزارت داخله اطلاع داده شود و دلائل استعفا هم معلوم شود اگر دلائل من باب مخالفت یامانع براشی خود حکومت باشد دلائل موجهی داشتند آن وقت البته از اعضاء علی البدل در حضور انجمن نظار با قرعه انتخاب نمایند و اگر غیر از این ترتیب باشد اعضاء انجمن نظار ازاین بیست و شش نفری که انتخاب می‌شوند هر نه نفر که بر خلاف معین حکومت رفتار کنند. بعد از آنکه رفتند منزلشان برای آنها پیغام می‌دهند که شما استعفا بدهید آن وقت یک دیگری انتخاب خواهند کرد و دقتهائی که در موضوع قانون انتخابات شده است بی حاصل و بیفائده خواهد ماند. بنده عقیده‌ام را عرض کردم حالا حکمیت با آقایان نمایندگان است.
مخبر ـ اشکالاتی که امروز می‌شود همه اتفاقاً شبیه بهمه است و همه در یک سری و یکنوع گفته می‌شود ما اگر بخواهیم در موقعی که یک یکقانونی وضع کنیم آنهم یکقانونی که مربوط بحفظ حقوق عمومی با نظارت و اجرا کردن دولت است در موقع وضع چنین قانونی هم دولت باید درش شرکت داشته باشد و هم ملت در اینصورت اگر ما بخواهیم بدولتها و حکومتها و مجریان قانون بدبین باشیم و وسیله اجرا را از آنها بگیریم این قانون عملی نمی‌شود. یعنی اگر کاملا نسبت بحکم بدبین باشیم و همیشه یک حکام ظالم و غیر صالح و جابری را فرض کنیم در مقابل انتخابات با این فرض اگر بخواهیم قانون وضع کنیم قانون ما غلط می‌شود. مابالاخره یا باید قاتل شویم که انتخابات ما باید در تحت نظر دولت اجرا شود یا باید قاتل شویم که در تحت نظر ملت باشد. این یک عقیده و نظریه ایست که خود بنده هم یک وقتی این نظریه را داشتم و خیلی هم زحمت کشیدم ولی اکثریت اشخاصی که امروز در دنیا قانون وضع می‌کنند نظریه بنده را ندارند بنده عقیده‌ام این بود و شاید آقای مدرس هم با بنده هم عقیده بودند که باید انتخابات هیئت نظار را بمیل خود ملت و بدست خود ملت گذاشت باید در سر گذرها صندوق هائی از طرف بلدیه گذاشته شود و بملت بگویند بیائید و هیأت نظار را معین کنید و ملت هم بیائید و ورقه‌های رأی خود را توی صندوقها بیندازد و هیأت نظار بدون دخالت مشغول کار شوند. این عقیده بنده و آقای مدرس و شما است. ولی با این قانون نمی‌شود قانون وضع کرد. اگر بخواهیم واقعاً قانون وضع کنیم بایستی البته نسبت محکام نیک بین بود و بدست حکام اختیارات داد البته اختیارات تام هم نباید بدست حکام داد ودر عین حال نباید دست حکام را هم بکلی بست. شما می فرمائید حکام بمیل خود فلان طور می‌کند. بنده اینجا بمیل خود را نمی‌فهمیم وقتی که اعضاء علی البدل ازطرف نمایندگان طبقات عمومی برأی مخفی انتخاب شده‌اند دیگر بنده نمی‌فهمم از کجا میل حاکم می‌تواند این موفقیت را حاصل کند. حاکم در حضور اعضای انجمن نظار بجای عضو مستعفی از اعضای علی البدل که ملت معین کرده است بقرعه معین خواهد کرد. در اینصورت چطور بمیل حاکم معین خواهد شد. باید قضایا را از نقطه عمل و موازنه حقیقی دید و جلو رفت و قانون وضع کرد والا اگر بخواهیم بیکی از طرفین بدبین باشیم موازنه از بین می‌رود و نمی‌شود قانون وضع کرد
رئیس ـ آقایانیکه پیشنهاد آقای اخگر را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(عده قیام نمودند)
رئیس ـ قانون توجه نشد. پیشنهاد آقای شریعت زاد. (بشرح ذیل خوانده شد)
تبصره ـ در موقع احتیاج بدعوت عضو علی البدل هر عضو که عده آراء او در وقت انتخاب بیشتر باشد مقدم خواهد بود
شریعت زاده ـ پیشنهاد بنده موضوع مخالفتی است که بنده با مسئله قرعه در این مورد دارم زیرا صرف تشبث بقرعه وقتی است که تصفیه امر بطریق عادی ممکن نباشد. یعنی موقعی که ترجیحی در بین نباشد ولی ما دراین مورد وسیله داریم. یعنی عده آرائی که درباره منتخبین داده شده است می‌تواند یک وسیله‌های باشد. مخبر ـ ممکن ست الساعه چندین تبصره و چندین جمله باین افزوده که بالاخره هم ظاهراً خوب و مشمشع باشد و همه را هم بشود گنجانید. ولی بایستی ملاحظه کرد که در عمل اسباب زحمت می‌شود و بالاخره فرق نمی‌کند آن اعضاء علی البدل برای همه علی السویه است اشخاصی هستند که با یکی دو رأی کمتر و زیادتر انتخاب شده‌اند و این قرعه برای اینست که بالاخره گفته شود که در دادن رأی ملاحظه کرده‌اند و در انتخاب اعضاء علی البدل حاکم تپانی کرده است و چون می دانسته که فلان سه نفر را مستنکف می‌کند و بفلان سه نفر را ممحتاج خواهد شد اینست که تپانی کرده و رأی آن سه نفر را اضافه داده‌اند و در مواقعی که واقعاً می‌خواهیم نظریات خصوصی را بکلی قطع کنیم بقرعه متوسل می‌شویم. زیرا در قرعه نمی‌شود اشکال کرد. قرعه کور است و کرو بالاخره از تمام عملی تر است خوبست آقایان موافقت به فرمایند و اینماده بگذرد.
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای شریعت زاده را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد. رأی گرفته می‌شود به ماده ۵۵ با سه فقره اصلاحی که پیشنهاد شده است آقایان موافقین قیام فرمایند .
(اغلب قیام نمودند)
رئیس تصویب نشد
. بعضی از نمایندگان ـ تنفس
کازرونی ـ بنده با تنفس مخالفم
رئیس ـ ماده ۵۶ (بشرح آتی خوانده شد)
ماده ۵۶ ـ در صورتیکه اکثریت هیأت نظار از حضور در انجمن استنکاف نمایند یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنند حکومت علل و موجبات استنکاف آنان را تحقق نمود و اگر محظور قابل رفعی دارند مرتفع می‌سازند هر گاه با این حال در استنکاف خود باقی باشد حکومت مراتب را فوراً بوزارت داخله اطلاع داده با حضور باقی اعضاء کسری عده را اعضاء علی البدل دعوت می‌نمایند که انجمن را تشکیل و انتخابات را ختم نمایند.
رئیس ـ آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده با این ماده موافقم ولی این عبارت مطلق است ما مجرد خبر دادن بوزارت داخله کفایت نمی‌کند و باید نوشته شود که مراتب بوزارت داخله راپرت داده می‌شود و کسب اجازه از آنجا می‌شود عبارت یک قدری مجمل است و باید اصلاح شود.
مخبرـ بعقیده بنده مجمل نیست این عبارت. زیرا ماده پنجاه و پنج که الان رأی دادیم در حقیقت زمینه این ماده بود ما نمی‌خواهیم که اعضاء علی البدل را با اجازه وزارت داخله دعوت کنیم ما می‌خواهیم وزارت داخله رادر امور ایالات و ولایات گیرنیندازیم بقاعده ماده ۵۵ بایستی اطلاع بوزارت داخله نوشته نمی‌شد ولی نظر باینکه استعفاء انجمن نظار ممکن است مربوط بمسائل سیاسی و مربوط بمخطوراتی باشد که رفع آن مخطورات از عهده حاکم ساخته نباشد. این عبارت را این جا ما گنجاندیم که برای جلوگیری از این مخطور بوزارت داخله اطلاع بدهند که یکی از اعضاء انجمن مستعفی شد و انجمن در اینجا غرض بخرج می‌دهد یا اظهار عیب می‌کند و بالاخره به آنچه که در قانون تدوین شده باید عمل شود و حکومت باید عمل کند و بعد هم در صورت مجلس البته باید نوشته شود که یک نفر از اعضاء انجمن در فلان تاریخ مستنکف شد و استعفا داد و ما هم از اعضاء علی البدل دعوت کردیم و بوزارت داخله هم اطلاع دادیم. و بالاخره در صورت مجلس هم این را می‌نویسند.
(اجازه) شریعت زاده
شریعت زاده ـ بنده با این ماده از این جهت مخالفم که با وجود ماده قبل این ماده زائد است زیرا در ماده قبل بصریح شده و طریقش هم معین شده که بطریق قرعه است و البته این اعم است و چون در ماده پنجاه و پنج تصریح شده که از اعضاء علی البدل بطریق قرعه انتخاب شود این است که این ماده زائد است اما قسمتی که آقای مخبر فرمودند که ممکن است علل مهمه سیاسی آنها راممنوع دارد این هیچ فرق نمی‌کند اعم از اینکه ماده قبل باشد یانباشد هر عللی که فوق العاده شناخته شود و مأمور انجام کاری هستند ممنوع از انجام وظیفه شان بکنند. البته دولت و مملکت باید رفع آن علل را بکنند این مربوط است بمسائل عادی و در مسائل عادی اگر یک اشکالی پیدا شود که انجمن نظار استنکاف بکند حکومت بطریقی که در ماده قبل معین شده اعضاء علی البدل را انتخاب و انجمن را تکمیل می‌کند اگر فوق العاده هم باشد که مشمول یک قانون بخصوصی نمی‌تواند بشود.
مخبر ـ بنده درست ملتفت نشدم که نماینده محترم اظهاراتشان در روی چه اشکالی بود ولی تصور می‌کنم بعد از مراجعه باین ماده تصدیق می‌فرمایند که چندان هم عادی و ساده نیست این ماده در موقع مراجعه بدوسیه‌های انتخاب مکرر ما مصادف شده‌ایم با انجمنهای نظاری که در حین جریان انتخابات انتخابات را تعطیل کرده‌اند. بدون معاذیر موجهه و البته میدانید که اغلب مواجه شده‌ایم با یک انجمن نظاری که انتخابات را تمام کرده‌اند و اعتبارنامه بوکیل نداده‌اند. زیرا یا غرض داشته‌اند یا چیزهای دیگری بخرج داده‌اند و از دادن اعتبارنامه استنکاف کرده‌اند و این مسئله را خیلی ساده آنطور که شما فرض کردید فرض نکردیم و قضیه را این طور دیدیم کمه سابقه بدولت و وزارت داخله داده شود از استنکاف یا از ندادن اعتبارنامه ویا از سایر اقدامات اینها و در عین حال هم حکومت از اعضاء علی البدل دعوت کند و مشغول کار شوند یک نکته را هم باگفته نگذارم و آن این است که این پیش بینی هائی هم که ما می‌کنیم از قبیل قرعه و اطلاع بوزارت داخله این قبیل قضایا برای جلوگیری از پاره استنکافات و خودرأئی‌ها است و برای این است که واقعاً هیئت نظار سرشان را پائین بیندازند و هر کار که می‌خواهند بکنند برای این است که واقعاً هیئت نظار سرشان را پائین بیندازند و هر کار که می‌خواهند بکنند برای این است که هر روز در جریان انتخابات قهر و حقه بازی پیش نیاید و قطعاً بدانید بعد از آنکه این دو ماه تصویب شد هیئت نظار پیدا نخواهد شد که از دادن اعتبارنامه استنکاف کند و تقاضای غیر مشروع از وکیل بکند و دیگر مطمئن خواهیم شد که آقایان کار خواهند کرد و بالاخره مداخله هم در حقوق نمایندگان نخواهند کرد.
رئیس ـ پیشنهاد آقای کازرونی قرائت می‌شود (بشرح آتی قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که نوشته شود اعضاء علی البدل را دعوت نموده و ما حضور اعضاء با قید نظار و تماشاچیان بعد اعضای مستنکف بطور قرعه تعیین خواهد نمود
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی اینجا نوشته شده بجای مستنکف دعوت بکند. فقط بسته بنظر حکومت است یعنی از اعضاء علی البدل هر که را که حاکم بخواهد دعوت کند بجای آنهائی که استنکاف کرده‌اند و گمان نمی‌کنم اگر چنانچه این ترتیب اجرا شود موافقتی داشته باشند با آن نظریه که آقای ملک داشتند در تجدید نظر در قانون انتخابات. نهایت سابق بر این یک غلط کاریهائی بر خلاف قانون می‌شد. اینجا قانون آن غلط را رفع می‌کند و مطابق با قانون می‌کند جنابعالی میدانید نظار یعنی آنهایی که یک عزت نفس دارد بمجرد اینکه یک اهانتی از طرف اقلیت انتخاب کنندگان شد یا یک تهدیدی از طرف یک مقامی به آنها استنکاف می‌کنند و گوشهگیری اختیار می‌کنند میفرمائید نمی‌شود در صورتی که مکرر مبتلا بما بوده است و این روسیههای که در مجلس است حاکی از این عرضی است که بنده می‌کنم پس این بسهولت انجام می‌گیرد و بمیل خودشان یک عده را مستنکف می‌کنند و یک عده را انتخاب می‌کنند پس اقلا بفرمائید از آن عده که عضو علیالبدل باید بود بحکم قرعه انتخاب کنند. والا اگر این طور نباشد گمان نمی‌کنم مقصود جنابعالی انجام شده باشد
مخبر- جواب آقا مکرر داده شده است
رئیس- آقایانیکه پیشنهاد آقای کازرونی را تصویب می‌کنند قیام فرمائید
(عده قبلی قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشده پیشنهاد آقای سلطانی. (بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم در ماده ۵۶ بعد از اعضاء علی البدل لفظ بحکم قرعه اضافه شود.
رئیس بفرمائید
سطانی – بنده تصور می‌کنم آقای مخبر این را قبول کنند که مواد متناقص نباشد زیرا در ماده ۵۵ معین در این ماده هم باید ذکر شود و اگر قبول بفرمایند ضرری ندارد.
مخبر- بعقیده بنده محتاج نیستم اینجا ذکر قرعه بشود زیرا لفظ اکثریت در اول ماده ذکر شده و نوشته شده هرگاه اکثریت هیئت نظار از حضور در انجمن نظار استنکاف نمایند آنوقت به این عبارت منتهی می‌شود که هرگاه در حال استنکاف باقی ماندند تکلیف حکومت چیست و الا هر گاه از ۹ نفر اعضاء انجمن ۵ نفر یا ۴ نفر استنکاف ورزیدند تکلیف حکومت عود می‌کند بماده ۵۵ و البته آنوقت بحکم قرعه معین می‌کنند در هر صورت اینجا ذکر قرعه لازم نیست و حکومت کلیه ۹ نفر عضو علی البدل را دعوت می‌کنند و اگر لفظ قرعه را اضافه کنیم عبارت مخلوط می‌شود.
سلطانی- پس بنده پیشنهادم را مسترد میدارم
رئیس- رأی می‌گیریم بماده پنجاه و ششم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد شش فقره ماده الحاقیه از طرف آقایان رسیده است که باید قرائت شود.
رئیس الوزراء دیروز در بیسیم برلن و امروز در رویتر بعضی از اخبارات رسیده است که فوقالعاده اسباب نگرانی است اخبار رویتر این است که عرض می‌کنم. بیت المقدس ۲۲ اوت از منبع موثقی اطلاع رسیده است که وهابیها حمله بمدینه کرده‌اند و دو روز قبل بمباردمان شروع شد و خرابی زیاد وارد شد گنبد مسجد بزرگ که در آن مقبره پیغمبر علیهالسلام بود صدمه خورد و مسجد حمزه عموی پیغمبر علیهالسلام بکلی خراب شد اگر چه بنا به امری که شد وزارت خارجه فوراً درصدد تحقیق برآمد که مدرک صحیحی بدست بیاید ولی از نقطهنظر اهمیت بنده لازم دانستم بعرض مجلس شورای ملی برسانم تا در این موقع اگر صلاح بدانند از طرف مجلس کمیسیونی تشکیل شود که با موافقت نظر دولت بر این کار رسیدگی کنند.
جمعی از نمایندگان- صحیح است
رئیس- مواد الحاقیه خوانده شود؟
جمعی از نمایندگان- خیر تنفس داده شود. (در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیمساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس- آقامیرزا سید احمد بهبهانی (اجازه)
آقا میرزا سیداحمد بهبهانی – از دیروز که این خبر غیر مترقبه در روزنامه مشاهده شد بنده یک حال تأثر و پریشانی در عموم مشاهده کردم امروز صبح هم با یک قلب پر از تأثری بمجلس آمدم و در جبهه اغلب از آقایتن وکلاء بلکه همه وکلا مشاهده شدت تأثر را کردم. (نمایندگان – صحیح است) و از همین جهت قبل از تشکیل جلسه با آقای مدرس مذاکره کردم که در این زمینه در مجلس صحبتی شود و بواسطه همان صحبتی که خودشان فرمودند که صبح آقای رئیس الوزراء را ملاقات کرده بودند و فرمودند که چون این خبر از جائی تأیید نشده لهذا بنا شده است آقای رئیس الوزراء تحقیق بکنند و اطلاع بدهند در موقع قبل از تنفس که آقای رئیس الوزراء تشریف آوردند و این بیانات را فرمودند حقیقت بنده میبینم که قلوب هیچیک از آقایان بحال خود باقی نمانده (جمعی از نمایندگان صحیح است) و در حال تزلزل است و یک همچو امر مهمی که نسبت بدیانت اسلام واقع شده چنانچه میبینم و مشاهده می‌کنیم نمایندگان احق و اولی هستند بتأثر در این قضیه و البته همانطور که آقای رئیس الوزراء تقاضای یک کمیسیونی کردند باید همچو کمیسیونی تشکیل شد و تعیین آن کمیسیون هم بایستی با یک فکر و رویه بشود و بعلاوه در اغلب امور مهمه هم واقع می‌شد سابقه اینطور بوده است که مجلس تعطیل میشده است. این است که بواسطه اهمیت موضوع و اینکه در ترتیب و تعیین آقایان نمایندگانی که باید آن کمیسیون را تشکیل بدهند و الان نمیتوانند با یک حواس جمعی مشغول کار بشوند به این جهت از آقایان تقاضا می‌کنم که اجازه بدهند این جلسه بهمین جهت تعطیل شود و این تقاضا را خدمت آقای رئیس تقدیم می‌کنم و عرض می‌کنم که اگر آقایان موافقت بفرمایند در مرتبه اول دستور جلسه آتیه را جمع به تعیین کمیسیون و تعقیب این کار باشد.
جمعی از نمایندگان – صحیح است
رئیس- خوب میفرمائید جلسه ختم شود.
جمعی از نمایندگان- بلی
رئیس- جلسه آتیه روز یکشنبه (مجلس نیمساعت قبل از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی حسین پیرنیا
منشی طاهری
منشی- دکتر احتشام طباطبائی