مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ بهمن ۱۳۳۴ نشست ۲۰۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۸
جلسه: ۲۰۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۵ شنبه بنجم بهمن ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱-طرح صورت‌مجلس
۲- بیانات قبل از دستور آقای نقابت
۳- اعلام تصویب صورت‌مجلس
۴- طرح گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به اصلاح مواد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی کیفر ارتش
۵- شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت خدمت افسری وظیفه
۶- شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به ارزش گواهی‌نامه آموزشگاه‌های رانندگی ارتش
۷- طرح شور دوم گزارش کمیسیون نظام راجع به افسران احتیاط و ذخیره که در ارتش به خدمت ادامه می‌دهند
۸- طرح گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به تشکیل شوراهای کشاورزی
۹- تعیین موقع و دستور جلسة بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و پنجاه دقیقه پیش‌ازظهر به ریاست آقای اردلان (نائب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- طرح صورت‌مجلس
نائب‌رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
غایبین بااجازه- آقایان: محمودی. خزیمه‌علم. دکتر جزایری. موسوی. دکتر سعید حکمت. درخشش. عبدالحمید بختیار. دولتشاهی. غضنفری. صراف‌زاده. اورنگ. خلعتبری. پیراسته.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: اریه. شفیعی. قوامی. مهندس شاهرخ‌شاهی. امیرتیمور کلالی. تربتی. نقابت. سرمد. دکتر حمزوی. تفضلی.
دیرآمدگان و زودرفته‌گان بااجازه- آقایان: خاکباز. ثقةالاسلامی. مهندس ظفر. تیمورتاش. سالار بهزادی. حائری‌زاده. دکتر بینا. مسعودی. محمود افشار. مکرم. رضایی. عباسی. معین‌زاده. دکتر افشار. دکتر مشیر فاطمی.
غایبین در رأی- آقایان: عبدالرحمن فرامرزی. ۳ رأی. حشمتی ۲ رأی. اخوان. فرید اراکی. کیکاوسی. برومند. تجدد هر کدام یک رأی.
نائب‌رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ آقای عبدالرحمن فرامرزی
عبدالرحمن فرامرزی- من در چه رأیی غایب بودم نمی‌دانم البته اعتراضی ندارم فقط در صورت‌جلسه می‌خواهم عرض کنم من با اینکه تقدیر می‌کنم این دستگاه تندنویسی را برای اینکه من دستم توی کار است و می‌دانم با وضع فعلی آنها چقدر زحمت می‌کشند و چقدر مهارت به خرج می‌دهند (صحیح است) ولی در عرایضی که خودم اینجا عرض کردم یکی دو تا اشتباه دارد که بعضی اشتباه لفظی است که می‌دهم اصلاح کنند ولی دو جا مطلب اشتباه شد که باید تذکّر بدهم یکی اینکه من گفتم در افسرهای بازنشسته می‌گویند آدم نادرست هست در افسرهای بازنشسته هم می‌گویند که هست (صحیح است) مطابق حرف مردم در اینها آدم درست هست و آدم نادرست هست در آنها هم همین‌طور پس اگر فرض کنیم که آدم نادرست توی اینها باشد آدم نادرستی که در یک موقع سخت به مملکت خدمت کرده است این مقدم است بر آدم نادرستی که در موقع سخت مملکت خدمت نکرده و خیانت کرده است (صحیح است) من این را گفتم اینجا متأسفانه این‌طور نوشته نشده دوم اینکه من گفتم این یک حیله قانونی است برای اینکه اینها مجبور بشوند تقاضای بازنشستگی کنند که از حقوق بازنشستگی‌شان بتوانند استفاده کنند اینها را منتظر خدمت بدون حقوق کرده‌اند و گفته‌اند محل نیست و چون اینها نتوانسته‌اند در انتظار بمانند بعضی‌ها مجبور شده‌اند که دوباره تقاضای بازنشستگی بکنند که بتوانند حقوق بگیرند گفتم این یک حیله قانونی است اینجا نوشته توطئه خائنانه‌ای است من نه توطئه گفتم نه خائنانه (صحیح است) و استغفرالله العظیم که من نسبت خیانت به کسی بدهم که اطمینان نداشته باشم که او خیانت کرده و در یک امر قانونی در یک امر نظری در یک امر اداری من بگویم آنها خیانت کردند من چنین چیزی نگفتم گفتم حیله قانونی است.
نائب‌رئیس- اصلاح می‌شود، آقای شوشتری شما در صورت‌مجلس تذکر دارید بفرمایید:
شوشتری- اگر خاطر محترم آقایان باشد آقایان توجه داشتند وقتی که حذف کلمه سوریه را کرده بودم بعد از توضیحات جناب آقای وزیر کشور و جناب آقای مخبر و اطمینان خاطر نمایندگان محترم که در سوریه دیگر علیه ایران حرفی زده نشود اظهار کردم که با این توضیحات من پس گرفتم این قسمت از صورت‌مجلس افتاده استدعا دارم این قسمت را برای اینکه بعداً سند باشد اینجا قید کنند.
نائب‌رئیس- اصلاح می‌شود در صورت‌مجلس دیگر اعتراضی نیست؟ آقای سهرابیان
سهرابیان- در صورت‌مجلس خواستم به عرض آقایان برسانم که صورت‌جلسه‌های اخیر را به دقت می‌خوانم ده روز است که یک عده از رفقای ما از مسافرت مراجعت کرده‌اند و گزارشی از جریان مسافرت خود نداده‌اند.
نائب‌رئیس- اینها وارد نیست مربوط به صورت‌مجلس نیست.
سهرابیان- می‌خواستم مقام ریاست توجه فرمایند و ترتیب آن را بدهند.
نائب‌رئیس- تصویب صورت‌مجلس بعداً اعلام می‌شود چند نفر از آقایان قبل از دستور اسم نوشته‌اند بعضی آقایان هم نظر دارند وارد دستور بشویم بسته به نظر مجلس است.
نقابت- یک گزارشی است که لازم است به عرض آقایان برسانم.
نائب‌رئیس- در دستور فرمایید.
نقابت- در دستور که نمی‌شود این حق قانونی است که نمایندگان دارند.
۲- بیانات قبل از دستور آقای نقابت
نائب‌رئیس- آقای نقابت بفرمایید.
نقابت- خاطر محترم آقایان هست که بنده کمتر قبل از دستور مزاحم آقایان می‌شوم شاید این دفعه دوم است در ظرف دو سال البته رویه بر این است که ما از اوضاع یک قدری انتقاد بکنیم برای اینکه متصدیان امر را تحریک کنیم به انجام کارهای مفید و عمومی ولی این مرتبه بنده لحن انتقاد ندارم بلکه می‌خواهم از جناب آقای اعلا نخست‌وزیر تشکر کنم که نسبت به اوضاع و حوائج جنوب به خصوص خوزستان توجه کامل فرموده‌اند هفته گذشته مقرر داشتند در کمیسیونی که در آنجا تشکیل می‌شود آقای ابتهاج که از کنفرانس بغداد برمی‌گردند شرکت کنند و راجع به نقشه‌های عمرانی که در دست بود و اعتباراتی که تأمین شده است مذاکره بشود و تصمیماتی اتخاذ بشود البته این اقدامات به عمل آمد آقای ابتهاج هم موافقت کردند و به حمدالله برخلاف همیشه حسن‌تفاهم حاصل کردیم و موفق شدیم نسبت به کارهای عمرانی جنوب که در دستور بوده تصمیمات لازمی اتخاذ بشود و فوق‌العاده جای تشکر است عملیاتی که در آنجا هست چون جنبه عمومی دارد سه چهار قسمت خوب است دو سه قسمت هم قابل انتقاد است بنده در همین وقت کوتاه به عرض آقایان می‌رسانم قسمت اول بندرسازی است که به مؤسسه کامپساکس واگذار شده و بسیار خوب و گرماگرم مشغول کار هستند و کارهای بنادر خیلی به سرعت پیشروی می‌کنند (ارباب- انشاءالله دست راستش زیر سر بندرعباس باشد) و مشغول هستند دیگر مؤسسه لوله‌کشی جنوب است برای آوردن نفت با لوله به تهران خیلی به شدت با حرارت کار می‌کند که با مؤسسه کاسموجان براون است و جداً مشغول کار هستند و باعث شده است که جمعی از بیکاران مشغول شده‌اند و اظهار رضایت از کار آنها می‌شود مؤسسه‌ای که گفته می‌شود نسبتاً در کارهایش عقب است مؤسسه جان مولم است ولی اخیراً یک کشتی حامل تمام لوازم برای آنها وارد شده و جداً مشغول کار شده‌اند ما از برگزاری این امر و جدیّتی که در این کارها می‌شود سپاسگزاریم کارهای عمرانی و ساختمانی جنوب را به یک مؤسسه آمریکایی واگذار کرده‌اند اگر چه آنها شروع به کار نکرده‌اند ولی کارهایی که قبلاً مراجعه و نقشه‌هایی که قبلاً تهیه شده است بدون اشکال‌تراشی مشغول هستند از دستگاه‌های داخلی کسی که بیشتر از همه توجه دارد مؤسسه شیر و خورشید سرخ است که هم در آبادان و هم در خرمشهر خدمات شایانی انجام داده و اخیراً یک زایشگاه و یک بیمارستان افتتاح شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت و نتایج خوبی داده بود و بالاخره از توجهاتی که نسبت به آنجا شده است و به خصوص از عنایتی که شخص شخیص اعلیحضرت همایونی در اصلاحات جنوب مبذول فرمودند نهایت سپاسگزار و متشکریم مطالبی که از قول مردم باید در چند جمله به عرض آقایان برسانم این است که قانون فروش خالصه‌جات و تقسیم خالصه‌جات را آقایان نمایندگان مجلسین با کمال دقت تصویب فرمودید این قانون باید به موقع اجرا گذارده می‌شد و در خوزستان هم مخصوصاً تحصیل حاصل بود به طوری که در اینجا مذاکره کردیم زیرا که تقسیمات عمومی در آنجا شده بود ولی در خوزستان تا به حال نه تنها آثاری از اجرای این قانون نیست بلکه برخلاف بر شدت مزاحمت‌ها افزوده شده است به طوری که در تمام شهرها خانه‌های دویست متری و ۱۵۰ متری که دارای ۴ و ۵ اطاق است و پیش از سی سال است در تصرف مردم است نسبت به تمام خانه‌ها هم اعتراض کرده‌اند و طرح محاکمه کرده‌اند و ایجاد مزاحمت کرده‌اند و این شرط بوده که نباید این طور بشود (شوشتری- کی کرده؟) اداره خالصه بنگاه تازه نفس خالصه‌جات و کلمه‌ای که می‌گفتند آنها می‌گویند آیین‌نامه مربوط به اجرای خالصه‌جات نرسیده آن را هم جناب آقای ذوالفقاری یادداشت داده‌اند و فرموده‌اند در جریان است که این آیین‌نامه تنظیم می‌شود استدعا می‌کنم تسریع بفرمایید که این کار انجام بشود زیرا مردم به زمین علاقه‌مند می‌شوند و اگر پولی در نتیجه کارهای راه‌سازی گیرشان بیاید در خانه خودشان خرج می‌کنند و اگر غیر از این باشد سرمایه‌ها از آنجا فرار می‌کند می‌رود جای دیگر (صحیح است) مسئله‌ای که قابل توجه است خواهش می‌کنم جناب آقای ذوالفقاری توجه کنید مسئله نان خوزستان است نان کیلویی ۹ تا ۱۲ ریال در آنجا فروش می‌شود و مردم کاملاً از این حیث در زحمت هستند و علتش هم این است که یک مقداری گندم خوزستان را برده‌اند خارج یعنی به تهران حمل کرده‌اند و آنجا در مضیقه افتاده‌اند مثلاً آبادان طبق اما اخیر که حضور آقایان تقدیم شده است ۲۴۰ هزار جمعیت دارد اگر صد هزار نفر را شرکت تکفل کند و حال اینکه این عده نمی‌شود بقیه باید نان بخرند اگر هر کدام در روز نیم کیلو بخورند حساب بفرمایند در روز باید ۷۰ تن نان داشته باشند و حال آنکه ۲۰ تن بیشتر به آبادان نمی‌دهند و با تمام کوششی که شده است پنجاه تن کسر دارد این کسری جبران باید بشود و مردم کاملاً در زحمت هستند به خصوص در آن منطقه که هیچ محصول دیگری میوه دیگری برای خوراک آنها نسبت و همه آنجا طبقه فقیر و کارگر و ضعیف هستند و ناچار هستند که تنها از نان استفاده کنند و باید نان آنها تأمین بشود مسئله دیگر راه‌های محلی استانی خوزستان است شادگان یک محلی است که صد هزار نفر جمعیت دارد ولی محصور به آب است هیچ نوع راهی ندارد راه شادگان به آبادان راه خرمشهر به بصره که دروازه ایران است و تمام مال‌التجاره‌ها از آنجا وارد می‌شود و صد و چهل میلیون به مملکت گمرک می‌دهد خراب است حتی راه اهواز به خرمشهر با کوششی که آقای وزیر راه بنده دیدم که تا ساعت ۱۲ شب توی این راه‌ها می‌کردند توی این گل‌ها می‌گردند هنوز خراب است و این جزء راه‌هایی است که به جان مولم واگذار شده خواهش می‌کنم دولت توجه بفرماید که زودتر جریان این راه‌ها انجام بشود گفته شده این راه‌ها باید از محل درآمد نفت ساخته بشود از محل بیست درصدی که آقایان اعطا فرمودند متأسفانه شرکت نفت هم می‌گوید ما عایدات‌مان کافی نیست که بیست درصدی داشته باشد و این راه‌ها همان‌طور خراب مانده است حتی شهرداری‌های کوچک تشکیل دادیم که از عوارض خودشان بعضی کارها را انجام دهند مثلاً در بندر معشور با اینکه ده هزار تومان بیشتر عایدی ندارد یک حمام ساخته شد یک شهرداری ساخته شد یک غسال‌خانه ساخته شد مردم والله توی برکه‌ها مرده‌ها را می‌شستند به حمدالله آنها ساخته شده است ولی با کوشش شهرداری و خود مردم یک توجهی بفرمایید که حوائج آنجا انجام بشود دیگر اینکه آقای نجم‌الملک استان‌دار خوزستان که از اشخاص و رجال شریف ایران هستند کاملاً از مراکز گله‌مند بودند که پیشنهادها و مراجعات ایشان به نتیجه مطلوب نمی‌رسد دیگر اینکه طرز تقسیم دخانیات در خوزستان به کلی خراب است وضعش طوری است که سوءاستفاده می‌شود و سهمیه به مقدار کافی به مردم نمی‌رسد و بسیاری هستند که آنجا سوءاستفاده می‌کنند اگر توجه بشود که تقسیم عادلانه بشود بسیار به موقع است بنده پیش از این عرضی ندارم فقط مقصودم گزارش مسافرت یک هفته‌ای بود و توجه به مطالبی که مورد احتیاج عامه است.
نائب‌رئیس- آقای حائری‌زاده
چند نفر از نمایندگان- ایشان نیستند.
نائب‌رئیس- آقای شوشتری
شوشتری- بنده سوم هستم بنده در نظر داشتم بعد از آقای حائری‌زاده صحبت کنم.
نائب‌رئیس- آقای حائری‌زاده در جلسه نیستند شما هم بگذارید برای بعد که وارد دستور بشویم.
۳- اعلام تصویب صورت‌مجلس
نائب‌رئیس- چون عده کافی است تصویب صورت‌مجلس اعلام می‌شود.
۴- طرح گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به اصلاح مواد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی کیفر ارتش
حائری‌زاده- بنده آمدم.
نائب‌رئیس- شما تشریف نداشتید وارد دستور شدیم (حائری‌زاده- اشکالی ندارد) حالا لایحه اصلاح مواد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی و کیفری ارتش مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی کمیسیون دادگستری لایحه شماره ۱۴۲۳ مورخ ۸/ ۳ /۳۴ ارسالی از مجلس سنا راجع به اصلاح مواد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی و کیفری ارتش را در جلسه سه‌شنبه دوم آبان‌ماه ۳۴ با حضور آقایان معاونین وزارت جنگ و دادگستری مطرح نموده و پس از مذاکرات لازم عین مواد ارسالی از مجلس سنا را تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد
ماده واحده- مواد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش به شرح زیر اصلاح می‌شود:
ماده ۱۹- در هر ناحیه نظامی یک یا چند دادگاه بدوی نظامی مرکب از سه افسر (یک نفر رئیس و دو نفر کارمند) تشکیل می‌شود رتبه افسرانی که برای کارمندی دادگاه تعیین می‌گردند ممکن است مساوی با درجه متهم یا یک درجه پایین‌تر باشد ولی رتبه رئیس دادگاه باید لااقل یک درجه بالاتر از متهم باشد مگر در مورد اتهام سرلشگر به بالا که در این صورت ممکن است ریاست دادگاه با یک نفر افسر هم درجه باشد ضمناً در مرکز هر ناحیه نظامی یک دادگاه بدوی به طور دائم که رتبه رئیس آن اقلاً سرهنگ و کارمند یک نفر سرگرد و یک نفر سروان خواهند بود تشکیل خواهد شد. ماده ۳۹- دادگاه تجدید نظر برای رسیدگی به احکام صادره از دادگاه بدوی مرکب از یک رئیس و چهار نفر کارمند است که بر طبق امر بزرگ ارتشتاران فرمانده تعیین می‌شوند و در معیت هر دادگاه یک دادستان و به قدر کافی دادیار و کارمند دفتری
خواهند بود.
تبصره ۱- تعداد کارمندان دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر نظامی در زمان جنگ نیز به تعداد کارمندان مصرح در این قانون خواهد بود.
تبصره ۲- وزارت جنگ در صورت امکان رئیس و اعضای دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر را از افسرانی که دارای تحصیل در رشته حقوق باشند انتخاب می‌نماید
مخبر کمیسیون دادگستری عمیدی‌نوری
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام لایحه شماره ۱۴۲۳ ارسالی از مجلس سنا راجع به اصلاح مواد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش را با حضور آقای معاون وزارت جنگ مطرح نموده پس از مذاکراتی با مواد مصوب مجلس سنا و همچنین گزارش کمیسیون دادگستری موافقت و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون نظام- نادعلی کریمی
نائب‌رئیس- آقای حائری‌زاده مخالفید؟ بفرمایید.
حائری‌زاده- من یک کلیاتی را راجع به دستگاه دادرسی باید قبلاً عرض بکنم و بعد وارد موادش بشوم یک قوانینی در مملکت برای دستگاه قضایی نوشته شده و هر وزارتخانه هم یک محاکمات اختصاصی برای خودش دارد وزارت دادگستری یک محکمه عالی انتظامی دارد برای مسائلی که مربوط به خود قضات است ربطی به سایر مأمورین ندارد مگر جایی که شکایت از دستگاه ادارات دولتی باشد که آن هم یک دستگاهی خاصی است که در وزارت دادگستری است وزارت جنگ یک دستگاهی برای کارهای انتظامی خودش و قوانین مربوط به خودش دارد که باید محاکم در آن حدود اختیارات خودشان عمل کنند ولی تفسیر و تعبیری که از قوانین می‌کنند و اصول کلی حقوقی را زیر پا می‌گذارند این خارج از وظیفه آنها است و هیچ صلاحیت ندارند. چند ماده در قانون محاکمات آنها هست راجع به سوءقصد به مقام سلطنت، ولیعهد و رژیم که اینها را در حدود صلاحیت محاکم نظامی قرار داده‌اند قانون‌گذار به این موضوع خیلی اهمیت داده کسی که سوءقصد به مقام شخص پادشاه بکند یا به ولیعهد یا به رژیم مملکت خواسته باشد حمله‌ای بکند این از جریان عادی باید خارج بشود محاکمه او یک جریان فوق‌العاده‌ای باید داشته باشد و در اینجا دستگاه ارتش صلاحیت دارد ولی دستگاه ارتش به قدری این ماده را کش داده که عکسش را استنتاج می‌کند یعنی چه؟ همین موضوعی که این روزها در دستور است همه می‌دانند که جریان مشروطیت ما و آمدن دولت‌ها و رفتن‌هایشان متکی به اراده نمایندگان ملت باید باشد در همه جای دنیا هست منحصر به مملکت ما نیست در فرانسه در انگلستان در سایر ممالک آن حزبی که در مجلس اکثریت دارد آن لیدرشان کاندید نخست‌وزیری می‌شود و فرمان نخست‌وزیری برای او صادر می‌شود می‌آید کابینه را تشکیل می‌دهد در ایران همین سیستم چون حزب نبود به طریق تمایل نمایندگان استفاده شده من اوایل سلطنت شاه سابق نظرم هست که در مجلس بودم در دوره پنجم و ششم که شاه سابق دارای مقام سلطنت شده بود همین سیستم یعنی اینکه نظریه نمایندگان مجلس را می‌خواستند معمول بود صورت‌مجلس مشروح مذاکرات در منزل من هست اینجا هم در کتابخانه هست چه کابینه مستوفی آمد چه کابینه فروغی آمد چه دیگری چراغ‌علی‌خان که خویش شاه بود می‌آید خبر می‌داد که کابینه مستعفی شده است و نظریه نمایندگان برای نخست‌وزیر معلوم بشود نمایندگان هم می‌نشستند و کاندید بعدی‌شان را می‌گفتند فرمان هم صادر می‌شد و کابینه را هم تشکیل می‌دادند و کار انجام می‌شد من از اواسط دوره ششم که از این مدارس بیرون می‌رویم شد و بنده از مجلس بیرون رفتم دیگر وضعیت اینجا را وارد نیستم و روشن نیستم من هر قسمت‌هایی را که به من رجوع بشود حواسم را صرف همان قسمت می‌کنم وقتی قاضی باشم همان دوسیه‌هایی که به من می‌دهند مطالعه می‌کنم وقتی وکیل می‌شوم و حقوق مردم را باید دفاع کنم اگر وکیل مردم می‌دانم خودم را اگر در سنا از طرف شاه تعیین بشوم حقوق سلطنت را رعایت می‌کنم من همیشه آن شغلی که به من رجوع شده به وظیفه خودم معتقدم که عمل کنم اگر آن کار از من ساخته نیست استعفا می‌کنم می‌روم تا یاد دارم در اینجا رویه همین بود اما در مورد منصورالملک قبل از اینکه مشورتی شده باشد مذاکره‌ای شده باشد نظریه‌ای باشد چیزی باشد استعفا ازش گرفتند خودش به رضا و رغبت خودش استعفا نداد یا اکثریت علیه او قیام کرده باشد چنین جریانی در مجلس بود و یک فرمانی داده شد به مرحوم رزم‌آرا بدون اینکه تمایلی از مجلس بخواهند حالا من نزدیک نبودم به مقام سلطنت که ببینم به اراده شخص شاه بود یا مصالح بین‌المللی ایجاب می‌کرده است که ایشان چنین فرمانی صادر کنند من این را واردش نیستم باید از خود اعلیحضرت پرسید یا آنهایی که اعلیحضرت را می‌بینند رزم‌آرا آن چنان کسی بود که در پشت همین تریبون وقتی دولت استیضاح شده بود موقعی که او رئیس ستاد بود که در پشت عکس یادداشت‌هایی که گوشه قانون اساسی برای اصلاح قانون اساسی کرده بود برای من آوردند یک دادستانی که در زمان ارفع دادستان بود که کار این آقای آزموده فعلی را داشت او عکس آنها را برای من آورد آن موقعی که ما استیضاح می‌کردیم جناب آقای دکتر بقایی هم آمد برای استیضاح آن عکس را من به او دادم آن مطالب را در مجلس گفته و تسلیم مجلس هم کرده بود که پیش از آن گفته نمی‌شد این بحث در مجلس شده بود که نظر تفسیر قانون اساسی هست نظر تغییر رژیم هست مناسبات شخصی من با شخص رزم‌آرا خوب بود موقعی که من در مجلس بودم به وسیله آقای سید احمد طباطبایی قمی موقعی که اعلیحضرت تشریف برده بودند به آمریکا پیامی برای من فرستاد که ما در اطراف جریان قتل هژیر آنچه تحقیق کردیم هیچ ارتباطی با شخص شما نداشته است و من گزارش را به اعلیحضرت داده‌ام و خلاصه من به وظیفه‌ام عمل کرده‌ام من هیچ آشنایی با او نداشتم به وسیله پیام با او آشنا شده بودم و شخصاً نسبت به او هیچ‌وقت من نظر خصومتی نداشتم.
نائب‌رئیس- آقای حائری‌زاده در ماده واحده صحبت کنید.
حائری‌زاده- همین کلیاتش است من تا اینها را نگویم وارد مواد نمی‌توانم بشوم.
نائب‌رئیس- اینها مربوط به این لایحه نیست در حدود ماده هر نظری دارید می‌تواند بگویید ماده واحده که کلیات ندارد.
حائری‌زاده- ماده واحده کلیات دارد من باید مقدمه را بگویم تا به نتیجه برسم درباره مرحوم رزم‌آرا موقع نخست‌وزیریش آن سوابق بود که قبل از نخست‌وزیریش و رئیس ستاد بودنش بود طرف تهمت بود که او ممکن است وارد تغییر رژیم و تغییر قانون اساسی و این وضعیت باشد یک آثار و علائمی هم بروز و ظهور می‌کرد حقیقت داشت یا نداشت من نمی‌دانم ولی بعد از کشته‌شدن او یک قرائنی برای من پیش آمد که او با یک حسن‌نیتی می‌خواسته است کار کند برای این مملکت و یک مقامات خارجی که به نفع‌شان نبوده از او ظنین شده بودند موجبات این جریان را پیش آوردند اینها یک قرائنی بود که بعداً پیدا شد که من معتقد شدم که دست دیگران در کار بوده و او با حسن‌نیت می‌خواسته کارهایی را بکند اما من حالا وارد این بحث نمی‌شوم استنادی را که دادستان ارتش دادستان فعلی به ماده ۳۱۷ می‌کند عکسش است او یک سلسله‌مراتبی می‌سازد برای خودش که علیه رزم‌آرا اقدام کردن یعنی علیه مقام سلطنت اقدام کردن یعنی علیه رژیم اقدام کردن در صورتی که در قوانین ما راجع به قتل وزیر وکیل رئیس‌الورزا موادی داریم که پیش‌بینی شده است ربطی به دادستان ارتش ندارد فقط آن موضوع مربوط به دادستان ارتش می‌شود که سوءقصد نسبت به شاه یا به ولیعهد یا به رژیم شده باشد و این جریان هیچ مربوط به آنها نیست این مربوط محاکم صالحه است ولی سرنیزه می‌خواهد به قانون حکومت بکند ما سرود یاد مستان دادن صلاح‌مان نیست باید حدود دخالت محاکم نظامی همان حدود داخلی انتظامی خودشان باشد ولی امروز اعلان حکومت نظامی می‌شود تصادف می‌کند با موقع انتخابات در موقع انتخابات که ده پانزده روز دنباله‌اش بیشتر نیست آن موقعی که فعالیت می‌کنند یا اخذ رأی می‌کنند یا قرائت آرا می‌کنند همین ده پانزده روز است اگر جایی اعلان کنند، یک هفته حکومت نظامی است، این یک هفته تصادف کرده با آن چند روزی که اخذ رأی می‌کنند و تکلیف معلوم می‌کنند آنهایی که می‌دوند برای کار انتخابات، اینها را می‌گیرند طبق ماده پنج حبس می‌کنند وقتی آرا هر طور دل‌شان خواست توی صندوق رفت، اینها را مرخص‌شان می‌کنند و یک رضایتی هم از ایشان می‌گیرند که ما خیلی متشکریم که این بیست و چهار ساعتی که ما را حبس کردید به ما احترام کردید، این سیستم تفسیر قانون، این دستوری که اینجا عمل می‌شود. این راه قانونی را که در ایران پیدا شده سایرین هم می‌توانند سرمشق کنند فرانسه بی‌جهت گرفتار تشتت شده، اگر همین سیستم حکومت نظامی ما را عمل می‌کرد یک انتخابات آزاد و بی‌سر و صدایی داشت و هیچ مانعی نداشت (دکتر شاهکار- عوض صدو پنجاه تا چهارصد تا کمونیست نمی‌آمدند) اگر حکومت نظامی بود یک نفر کمونیست هم آنجا بیرون نمی‌آید (دکتر بینا- بهتر) من قبول دارم ولی دنیا این حرف مرا قبول ندارد (دکتر بینا- اصلاً رژیم کمونیست از نظر قانون ما قدغن است و نمی‌توانند در مجلس بیایند احتیاجی به حکومت نظامی نیست) (کریمی- رأی هم ندارند)
نائب‌رئیس- جناب آقای حائری‌زاده خواهش می‌کنم در ماده صحبت بفرمایید.
حائری‌زاده- در روسیه همسایه ما یک سیستمی دارند که برای مخالف حقی قائل نیستند آن سیستم و آن اصول را آنها پسندیده‌اند. کسی که با آن دستگاه حکومت موافق نیست او باید انتخاب نشود. حالا یکی باشد و یا ده‌هزار نفر باشد، برای مخالف حق حیات قائل نیستند ولی این سیستمی است که دنیا آن را قبول نکرده، دنیای غیرکمونیست این سیستم را قبول نکرده است ما رویه‌مان رویه دنیای آزاد است نه رویه دنیای کمونیست (دکتر بینا- الان جنابعالی مخالفت می‌کنید و کسی هم حرفی نمی‌زند) صحیح است. ولی اگر قرار شد موقعی که انتخابات شروع می‌شود یک حکومت نظامی یک هفته هم بگذاریم به دادستان ارتش هم بگویند.
نائب‌رئیس- ناچارم خدمت آقا تذکر بدهم. صحبت انتخابات حالا نیست در
ماده واحده صحبت بفرمایید (مشایخی- همه‌جا حکومت نظامی ملغی شده)
حائری زاده- چطور نشده؟ مسطوره دارم، اسم می‌برم.
نائب‌رئیس- خواهش می‌کنم آقایان دخالت در صحبت نفرمایید.
صفاری- در جریان انتخابات باید حکومت نظامی باشد.
حائری‌زاده- ما وقتی که به فرمایش جناب آقای فرامرزی که عبارت‌شان را فراموش کردم یک اسمی رویش گذاشتند (یکی از نمایندگان- حیله قانونی) ما حیله قانونی را باید در اطرافش مطالعه کنیم ببینیم این حیله قانونی صلاح آزادی مملکت هست یا نیست؟ این قوانین را می‌نویسم و به دست اشخاص می‌دهیم آن وقت گرفتار حیله قانونی می‌شویم مانعی نیست دولت برای قزوین حکومت نظامی یک هفته‌ای تعیین کند این مانعی ندارد (سید احمد صفایی- برای قزوین چرا؟) فرق نمی‌کند برای کرمانشاه برای کاشان خراسان مشهد (یکی از نمایندگان- یزد) علی‌السویه است یک هفته حکومت نظامی اعلام می‌شود این یک هفته اگر موقعی باشد که در همان یک هفته هم اخذ رأی بشود این مانعی ندارد اگر حکومت نظامی از سیزدهم باشد تا هجدهم و موقع اخذ رأی هم همین چند روز باشد (یکی از نمایندگان- حق ندارند) (مشایخی- از تاریخ تشکیل انجمن نمی‌شود حکومت نظامی باشد) اثرات حکومت نظامی را برای اجتماعات برمی‌دارند می‌گویند اجتماعات آزاد است ولی هر کس طرف سوءظن حکومت است طبق ماده ۵ حق دارند توفیقش کنند آن کاندیداها هم آن پاراتیزان‌های کاندیداها همه طبق ماده ۵ توفیق می‌شوند و انتخابات مثل دست گل درست می‌شود من کاندیداها را همه را خوب می‌دانم اگر خوب نبود که کاندید نمی‌شد من می‌گویم این حیله قانونی آزادی ما را تکمیل می‌کند و اگر این حیله قانونی را به ممالک دیگر دستور بدهند گرفتار انتخابات کمونیست فرانسه نمی‌شوند من می‌گویم این سیستم حقوقی که در ایران هست این سیستم حکومت را که حکومت ما پسندیده این را باید در کلاس‌های حقوق درس بدهند که این سیستم خوبی است برای اینکه حکومت می‌تواند در موقع انتخابات زورش را اعمال کند بسیار سیستم خوبی است و این رویه را باید یک درس حقوقی برای دنیا قرار بدهیم مسطوره‌اش هست من روزنامه‌اش را آورده‌ام آن آدمی که انجام حبس شده است این چند روز یک نامه بلند بالایی هم نوشته است که ما در این ۴۸ ساعت که توفیق بودیم خیلی مأمورین به ما محبت کردند و به ما خوش گذشت خیلی متشکریم ممنونیم که این ۴۸ ساعتی که در توقیف بودیم به ما خیلی احترام کردند ممنون هستیم ما وقتی می‌بینیم که دستگاه ما ماده ۳۱۷ را عکس آنچه مقصود قانون است می‌رود تفسیر می‌کند و عمل می‌کند و مزاحم مردم می‌شود و مشغول کثافت‌کاری می‌شود وقتی می‌بینم از اختیارات حکومت نظامی این‌جور استفاده می‌شود اگر در موضوع مجلس شورای ملی هنوز نشده پس فردا خواهد شد در مورد انجمن بلدی شده، این مسطوره‌اش هست و آزمایش هم خوب از آب در آمده است اتفاقاً خیلی خوب و بی‌دردسر است اگر این سیستمی که عمل شده است این را خواسته باشند در انتخابات مجلس شورای ملی هم عمل کنند بهترین انتخابات در ایران می‌شود این مسطوره باید باشد که سایر ممالک هم اقتباس کنند این حیله قانونی است این راه حل قانونی است که اشخاصی که شرورند اشخاصی که ناراحتند اینها را حکومت نظامی بگیرد توقیف کند آن اشخاص دیگر که مانع و رادعی ندارند سر از توی صندوق در بیاورند لازم هم نیست که صندوق‌ها را عوض کنند خودشان در صندوق سبز می‌شوند و سر درمی‌آورند خیلی هم پُرقوت (دکتر بینا- اشرار که نباید به مجلس بیایند) این است که من راجع به این اصلاحی که در موارد ۱۹ و ۳۹ قانون دادرسی و کیفر ارتش شده است من اشکالی راجع به وضعیت کلی این ندارم راجع به اصول می‌خواهم بگویم که شما مگر این قوانین را برای اینکه حیله قانونی بکنند وضع می‌کنید قانون را ملعبه قرار می‌دهیم برای اذیت و آزار مردم برای افشار مردم برای شکنجه و زجر مردم این را باید درش را بست من آقای وزیر جنگ را مرد خوبی می‌دانم نظامیان برادرهای ما هستند مردمان خوبی هستند ولی مگر در این مملکت آدم بد نیست؟ ممکن است من آدم بدی باشم که آمده باشم در مجلس آدم به در نظام هم پیدا می‌شود در دادرسی ارتش هم پیدا می‌شود برای پاپوش‌دوزی هم پیدا می‌شود قدرت قانونی هم شما به دستش می‌دهید فردا شمر هم جلودارش نمی‌شود این است که من با این اصلاحاتی که سرود یاد مستان دادن باشد و کمک به دستگاه دوسیه‌سازی باشد مخالف هستم والا با عباراتش و جمله‌اش کاری ندارم با کلمات بازیم نمی‌آید آن اشکال ندارد و همه نیست من با اصولش مخالف هستم ارتش باید در کار خودش دخالت کند.
نائب‌رئیس- آقای مخبر کمیسیون نظام (شوشتری- موافق نباید حرف بزند؟) موافق حق دارد ولی مخبر مقدم است.
کریمی- لایحه‌ای که الان مطرح است مربوط به اصلاح دو ماده از مواد قانون دادرسی و کیفر ارتش است فرمایشات جناب آقای حائری‌زاده در اطراف انتخابات و مطالبی بود (باقر بوشهری- درس به دولت بود) و حکومت نظامی و درس به دولت بود که بنده وظیفه ندارم بآنها جواب بدهم از نظر اینکه بنده مخبر کمیسیون نظام هستم فقط نسبت به لایحه‌ای که آقایان می‌خواهند به آن رأی بدهند ناچارم مطالبی به عرض‌شان برسانم که کاملاً روشن بشوند از قانون دادرسی ارتش دو ماده در اینجا اصلاح شده یکی ماده ۱۹ و یکی ماده ۳۹ ماده ۱۹ از این نظر اصلاح شده است که سابق قانون این بود که اعضای دادگاه باید درجه‌شان با متهم مساوی یا بالاتر باشد و این مطلب موجب بود که برای رسیدگی به پرونده‌های متهمین در مضیقه بیفتند و مجبور بودند یک قضایی را تعیین کنند که شاید اطلاعات قضایی هم نداشته باشند چون آن قسمت درجه بود که ایجاد اشکال می‌کرد دولت در نظر گرفت که این نقص را رفع کند در نظر گرفته شده از افسران تحصیل‌کرده‌ای که دارند اگر درجه‌شان هم یک درجه کمتر از متهم باشد بتواند به قضاوت بگمارند و از خودشان استفاده کنند (عبدالرحمن فرامرزی- تا چند درجه پایین‌تر؟) درباره اعضای دادگاه تا یک درجه پایین‌تر می‌توانند باشند ولی رئیس دادگاه حتماً باید یک درجه بالاتر یا مساوی باشد (فرامرزی- چه خاصیتی در این یک درجه است؟)
نائب‌رئیس- می‌خواستید بخوانید اگر اعتراضی داشتید می‌فرمودید.
کریمی- بنده عرض می‌کنم.
نائب‌رئیس- شما توضیح خودتان را بفرمایید.
کریمی- از لحاظ انضباط که باید در ارتش رعایت شود و یکی از اصول مهم نگاه‌داری ارتش‌ها انضباط است و رعایت شده که خیلی توفیر درجه نباشد یعنی یک سرهنگ را یک ستوان دوم محاکمه نکند ولی برای اینکه این قید ما را مقید نکند افسری که اطلاع قضایی دارد به عنوان اینکه درجه‌اش پایین‌تر نباشد بگماریم یک راهی باز کرده‌اید که تا یک درجه پایین‌تر را آقایان اجازه می‌فرمایید که مثلاً ستوان یکم می‌تواند سروان را محاکمه کند ولی رئیس محکمه باید باز هم یک درجه بالاتر با مساوی با متهم باشد (شیبانی- در امرا می‌تواند مساوی باشد) و اگر از طبقه امرا باشد می‌تواند مساوی باشد یا یک درجه بالاتر باشد و اما در ماده ۳۹ باز نظر به همین اشکال بوده است طبق قانون سابق باید حتماً عده اعضای دادگاه ۷ نفر باشد و پیدا کردن ۷ افسر حقوق‌دان برای هر دادگاه که چندین دادگاه ممکن است احتیاج داشته باشند هر دادگاهی ۶ نفر، ارتش را به مضیقه می‌انداخت یعنی آن وقت مجبور می‌شدند از افسرانی که اطلاعات حقوقی ندارند انتخاب کنند طبق این ماده اصلاحی هفت نفر را به ۵ نفر تقلیل دادند. بعضی از آقایان در کمیسیون خیال می‌کردند وقتی عده قضات کمتر باشد شجاعت آنها کمتر است و حال آنکه عکس است وقتی عده قضات بیشتر باشد مسئولیت لوث می‌شود و وقتی که عده قضات کمتر باشد مسئولیت قانونی را بهتر می‌توانند ادا کنند و بیشتر مورد مؤاخذه قانونی واقع خواهند شد از این جهت برای اینکه (عبدالرحمن فرامرزی- اول چند نفر بود و حالا چند نفر است؟) اول ۲ نفر بوده حالا ۵ نفر شده برای اینکه هم بهتر بتوانند رسیدگی کنند و هم مسئولیت لوث نشود و وظیفه خودشان را بهتر انجام بدهند امید دارم که دیگر احتیاج به توضیح بیشتری نباشد و آقایان با رأی خودشان مواد را تصحیح بفرمایند.
نائب‌رئیس- آقای شوشتری
شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم. در علم بلاغت این اصل باید محفوظ باشد که جواب مطابق سؤال باشد (عبدالرحمن فرامرزی- در علم بلاغت هست بفرمایید که در عمل باید این‌طور باشد) انشاءالله همین‌طور می‌شود.
نائب‌رئیس- تأمل کنید عده برای مذاکره کافی نیست (پس از چند دقیقه با ورود چند نفر عده برای مذاکره کافی شد) بفرمایید.
شوشتری- جناب آقای حائری‌زاده نماینده محترم فرمایشاتی فرمودند که یک قسمت از آن راجع به ۲ ماده اصلاحی بود که مخبر محترم جواب مقتضی را داد در قسمت‌های دیگر که مذاکراتی شد گرچه از اول این قانون، این تذکرات وارد نبود ولی الزاماً از نظر وظیفه ناچارم این تذکرات را جواب بدهم، یکی فرمودند در اصول کلی این محاکم، اصول کلی کشوری را زیر پا می‌گذارند و در اموری که مرتبط به آنها نیست و مربوط به محاکم دادگستری است قضیه را کش می‌دهند و می‌آورند زیر نظر خود و اظهار نظر می‌کنند و قضاوت می‌کنند اما یک مورد را نشان ندادند و تعیین نفرمودند که کجا چنین چیزی شده است به طور کلی ما اگر قائل بشویم که انتقاد کنیم لااقل باید انگشت خود را بلند کنیم بگذاریم به یک نقطه، به یک قسمتی که آن قسمت را لااقل دلیل استعاره‌ای قرار بدهیم این یک قسمت- اما راجع به رأی تمایل مجلس که فرمودند مجبورم که جواب بدهم.
نائب‌رئیس- آقای شوشتری از موضوع خارج نشوید.
شوشتری- اگر بنا بشود که ما سنگر تریبون یا سنگر محراب یا سنگر منبر را در مخالفت بگیریم و اذهان مردم را مشوّش کنیم یک نماینده دیگر ناچار است جواب بدهد آقا قانون اساسی است (سید احمد صفایی- به محراب و منبر چه کار دارید؟) قانون اساسی وظیفه شاهنشاه را معین کرده موضوع تمایل را در قانون اساسی تعیین کرده یک مدتی اگر آن‌طور بود (خرازی- شما بفرمایید ماده اصلاحی با سابق چه تفاوتی دارد) اجازه بدهید اگر نباید صحبت کنم رای بدهید که صحبت نکنم راجع به آن قسمت
وارد نمی‌شوم اما راجع به اصلاحات قانون اساسی آقایان از شما می‌پرسم هیچ عکسی حجّیت دارد؟ ۰۰ در محاکم قبول می‌کنند؟ ۰۰
آقا عکس مرا کشیدند عکس اشخاصی را کشیدند در مجلس شانزدهم که ما به خدا به خدا به خدا و ما جاءبه النبی من نه استوکس می‌شناختم نه فلان عکس کشیدند از ما که ما اولاد اتوکس هستیم (یکی از نمایندگان- جوجه) این حجت است؟ آقا اگر یک مغرضی با رزم‌آرای مرحوم که یک سربازی بود خدمت‌گزار و فدایی به تخت و تاج و با تمام اصول خدمت می‌کرد آمد روی غرض عکس گرفتند ما این را باید دلیل بگیریم که رزم‌آرا می‌خواسته تغییر رژیم بدهد؟ نه نه نه، برای اینکه آن وقت می‌خواستند ذهن مبارک شاهنشاه را نسبت به تمام خدمت‌گزاران مشوّب سازند به تمام این حقه‌بازی‌ها و نیرنگ‌ها و حیله‌ها و تزویرها دست می‌زدند ابداً جناب آقای حائری‌زاده تصور نفرمایید که آن عکس‌ها حجیت دارد و مرحوم رزم‌آرا خدای نخواسته یک چنین فکری می‌کرده است، خیر (حائری‌زاده- عکس آن اوراق در پرونده مجلس شورای ملی هست) باشد خیلی عکس‌ها هست عکس حجّت نیست مثل خواب است مثل خواب‌هایی است که یک سبزپوش آمد و مملکت را به این صورت درآورد عکس حجت نیست، این فرمایشات چیست؟ (عبدالرحمن فرامرزی- شما که توی خواب نبودید شاید دیده) آنچه که دیده ما را به این صورت درآورد اما استناد دادستان ارتش- ما خودمان دیدیم که این محکمه ارتش، این دادستان ارتش، این فرماندار نظامی چه در موقع انتخابات، چه در موقع غیر انتخابات چه خدماتی کردند آیا می‌توان خدمات این اشخاص را با این کشفیات بزرگی که کرده‌اند و با کمک مأمورین شهربانی مملکت را از خطر کمونیسم و از خطر یک دسته‌ای که مگر بر این مملکت سلطه پیدا کرده بودند جناب آقای حائری‌زاده شما و ما و همه نمایندگان و هر کس در این مملکت خدمت می‌کرد زنده نمی‌ماند، آیا این خدمات را می‌توان به سفسطه از بین برد؟ چرا باید این‌طور بشویم؟ چرا ما باید روحیه مردم را تضعیف کنیم؟ چرا باید بگوییم که خدمت‌گزاران خیال سوء دارند؟ ابداً ابداً هرکس در لباس نظامی است در مملکت الزام دارد نسبت به حفظ تاج و تخت و اریکه سلطنت، مخصوصاً اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی فداکار باشد هر کس وکیل است باید این‌طور باشد؟ چرا باید این حرف‌ها را بزنیم. این‌طور نیست ابداً اما در مورد انتخابات این چه حرفی است عرض کردم باز اینجا سند لازم دارد که فلان آدم چون کاندید بوده و یا تصور بفرمایید که در حسن کیاده (صفاری- جای کوچکی است) یک نفر مأمور که مدتی متصدی شهربانی آنجا بوده بسیار آدم خوبی بود خوب عمل می‌کرده، حالا بازنشسته شده، مردم از او راضی بوده‌اند، آمده‌اند انتخابش کرده‌اند چه مانعی دارد در کجا به گاو و گوسفند کسی ضرر دارد، مگر اینکه وقتی پلیس شد و نظامی شد وقت بازنشستگی باید از تمام حقوق اجتماعی و مدنی و خدمت به مملکت محروم باشد؟ نه نه. انصاف این است که مأمورین خوب را تشویق کنیم و اما در مورد ماده ۱۱۷ می‌فرمایید (مکرم ۳۱۷) ۳۱۷ آقا، جناب آقای حائری‌زاده من مثل شما تا پیشم تحقیق قضایی یعنی مثل اینکه خودم ببینم و خودم از مدیونی اقرار بشنوم به این محال است یکی کسی را خائن بشناسم و یک کسی را محکوم بشناسم هیچ‌وقت این سوءظن را ندارم اما تصدیق بفرمایید آقایان اقاریر صریحه و با کلماتی که گفته شد و با دستورات کتبی که داده شد و با میتینگ‌های علنی که داده شد و اگر یک روزی وقت پیدا کردم راجع به قتل مرحوم احمد دهقان هم اقاریر مصدق را ذکر خواهم کرد طبق صورت‌مجلس مقتضی نیست ما بیاییم حرفی بزنیم من عرض کردم تریبون مجلس محراب و منبر نباید سنگر جنایت‌ها باشند (صحیح است) مسجد و محراب و منبر باید منزه از تمام عیوب باشد (سید احمد صفایی- صحبت مسجد و منبر نیست) اجازه بفرمایید، اگر کسی حمایت کرده نباید او را ندیده گرفت. باید قانون حکومت بکند. اسلام تبعیض بردار نیست (سید احمد صفایی- کسی صحبت از محراب و منبر نکرده است به چه مناسبت این حرف‌ها را می‌زنید؟) من نظر خودم را می‌گویم، بنده برای حفظ شما می‌گویم (سید احمد صفایی- موضوع مطرح نیست اینجا) نباشد.
نائب‌رئیس- آقای شوشتری شما حرف‌های خودتان را بزنید.
شوشتری- من نظر خودم را می‌گویم من حرف خودم را می‌زنم این حرف‌های که زده می‌شود و اذهان از این حرف‌ها مشوّش می‌شود ما وکلای ملت هستیم اینجا نشسته‌ایم و حافظ قانون هستیم و برخلاف قانون نمی‌گذاریم کسی عمل کند ما اینجا نشسته‌ایم حقیقت را بگوییم قانون غذا، شهادت، حدود، دیات نسبت به تمام افراد مملکت به طور تساوی بیاید اجرا بشود.
نائب‌رئیس- کفایت مذاکرات پیشنهاد شده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) تقاضا دارم پس از مذاکره یک نفر مخالف و یک نفر موافق به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود. دکتر محمد شاهکار
نائب‌رئیس- آقای کریمی و آقای مشایخی هم همین‌طور پیشنهاد کرده‌اند. آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- در ماده ۱۹ قانون آیین دادرسی جزایی مطلبی مطرح بود که اعضای دادگاه بدوی باید ۵ نفر باشد و رتبه قضات و رئیس دادگاه هم باید مافوق رتبه متهم باشد و در ماده ۳۹ هم این بود که باید اعضا ۷ نفر باشد و رتبه رئیس هم باید بالاتر باشد ساعت ۱۰ جلسه تشکیل شد و الان ساعت ۱۱ و ۵ دقیقه است در اینکه ما این مطلب را که ۷ نفر قبول کنیم یا ۵ نفر یا بالاتر باشد یا پایین‌تر تمام اصول دموکراسی و کمونیزم و آنتی‌کمونیزم در اینجا مطرح شد. بنده خیال می‌کنم، چون یک قدری واقعاً از این جهت بنده به سهم خودم ناراحتم در این مطلب عرض بیشتری نمی‌کنم ما چند تا قانون امروز در دستور داریم که راجع به ارتش است، این مطالب را در آنها هم می‌شود بگوییم من خیال می‌کنم که در این ماده لازم نبود صحت شود (احسنت) جناب آقای حائری‌زاده یک مطالب اصولی گفته باشند یا نه مربوط به این موضوع نبود، جناب آقای شوشتری هم از نظر اصول اخلاقی عقیده داشتند که این مطالب نباید بلاجواب بماند و اگر آقای حائری‌زاده این مطالب را اینجا نمی‌گفتند شاید آقای شوشتری هم اینجا این مطالب را نمی‌گفتند (شوشتری- مسلماً) در هر حال بنده خیال می‌کنم راجع به این دو ماده بیشتر از این نباید صحبت بشود و تنظیم این دو ماده که عرض کردم بسیار صحیحی است به علت اینکه رتبه قاضی هیچ اجباری ندارد که با رتبه متهم مطابقت کند یک نفر مستنطق رتبه ۳ در دادگاه که نمی‌تواند از یک نفر مدیرکل رتبه ۹ بازجویی کند در مقابل وجدان و ایمانش تصمیم بگیرد این اشکال را دستگاه ارتش رفع کرده است، خیال می‌کنم که اصلاح به جایی است و از آقایان تقاضا می‌کنم و در اطراف این موضوع بیشتر از این صحبت نفرمایید.
نائب‌رئیس- آقای فرامرزی مخالفید بفرمایید.
عبدالرحمن فرامرزی- البته من می‌خواستم یک مطلبی را بفهمم آقایان هم توضیح دادند و من نفهمیدم من معتقد به نظر آقای دکتر شاهکار هستم، قاضی که نشسته و قضاوت می‌کند او به قوة قضا، به قوة قضاوت، به قوة حق حکومت می‌کند بر متهم. بنابراین این قاضی یک درجه دو درجه رتبه‌اش پایین‌تر باشد من مفهومش را نمی‌فهمم، من مخالف این اصلاح نیستم بلکه موافقش هم هستم فقط می‌گویم چرا قاضی رتبه‌اش می‌تواند یک درجه کمتر از متهم باشد چرا دو درجه و ۳ درجه نمی‌تواند باشد، من می‌گویم این قید را باید برداشت هر کس که صلاحیت پیدا کرد که در آنجا بنشیند و قضاوت بکند باید حق داشته باشد آن متهم را محاکمه کند برای اینکه دیگر موضوع درجه و مقام نیست که این رئیس باشد یا آن مرئوس. ابوالعلای معری یک شعری دارد می‌گوید چرا قیمت دست انسان ۵۰۰ دینار است و در مقابل ربع دینار بریده می‌شود گفتند ۵۰۰ دینار قیمتش است در موقع عادی نه در موقع خیانت آن کسی که در این دستگاه می‌آید و جلوی میز محاکمه می‌ایستد دیگر آمر بر این نیست و از این جهت است که آن آقا می‌تواند او را محاکمه کند برای اینکه او به موجب قانون به موجب حقّی که دارد، در برابر عملی که واقع شده حکم می‌کند، نه به موجب اینکه این شخص افسر است و آن هم افسر است و این درجه‌اش بیشتر است به این جهت بود که بنده خواستم بفهمم اگر این قید را بردارید و نگویید قاضی یک درجه و دو درجه کمتر باشد عیبش چیست جز اینکه دست و بال‌تان بازتر می‌شود.
نائب‌رئیس- آقایانی که با کفایت مذاکرات قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد بنابراین شور اول این لایحه تمام شد لایحه می‌رود به کمیسیون، آقای حائری‌زاده پیشنهاد سکوت فرموده‌اند چون لایحه می‌رود به کمیسیون و دیگر فعلاً مطرح نیست و عملاً سکوت است (حائری‌زاده- عرض کوچکی داشتم) چون طبعاً سکوت است صحبت درش نمی‌شود.
حائری‌زاده- بسایر خوب بنده هم عرضی نمی‌کنم فقط راجع به آزادی انتخابات این دو شماره روزنامه خراسان را تقدیم می‌کنم و پیشنهادم را هم پس می‌گیرم و تقدیم این ۲ شماره روزنامه دلیل این است که آزادی انتخابات در ایران نیست نمره آنها هم ۱۸ و ۱۹ دی‌ماه است، ملاحظه خواهید فرمود که تا چه حد آزادی رعایت می‌شود.
۵- شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت خدمت افسری وظیفه
نائب‌رئیس- گزارشی از کمیسیون نظام رسید قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد) گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام لایحه شماره ۱۹۰۹۲- ۷۷۳۹ دولت راجع به تمدید خدمت افسری وظیفه از یک سال به یک سال و نیم را در جلسه ۲۴ مهرماه ۳۴ با حضور تیمسار معاون وزارت جنگ مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی که به عمل آورد تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- مدت خدمت مشمولین دیپلمه- لیسانسیه- دکترا یک سال و نیم تعیین می‌گردد که ۹ ماه آن را در دانشکده افسری احتیاط به تحصیلات نظامی پرداخته و در صورت موفقیت در امتحانات دیپلمه‌ها به درجه ستوان سومی لیسانسیه‌ها و دکترها به درجه ستوان دومی مفتخر گردند افسران فارغ‌التحصیل نام برده ۹ ماه بقیه مدت خدمت را در رسته‌های مربوط
با درجه افسری وظیفه خدمت خواهند کرد. دانشجویانی که در امتحانات موفق نگردند با درجه افسر یاری بقیه خدمت زیر پرچم خود را انجام خواهند داد.
تبصره- پزشکان، داروسازان، دام پزشکان، دندان‌پزشکان به جای خدمت در دانشکده افسری احتیاط مدت ۹ ماه با حقوق و مزایای دانشجویی در قسمت‌ها انجام‌وظیفه خواهند کرد. قوانینی که با این قانون مغایرت دارد از تاریخ تصویب این قانون لغو می‌شود.
مخبر کمیسیون نظام - نادعلی کریمی
نائب‌رئیس- در این لایحه کسی اسم ننوشته با موافقت آقایان برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۶- شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به ارزش گواهی‌نامه آموزشگاه‌های رانندگی ارتش
نائب‌رئیس- لایحه دیگر راجع به تعیین و تثبیت ارزش گواهی‌نامه‌های رانندگی ارتش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام لایحه شماره ۱۷۱۳۲- ۷۲۹۳ دولت راجع به ارزش گواهی‌نامه فارغ‌التحصیلان آموزشگاه‌های رانندگی و مکانیکی ارتش را در جلسه ۲۴ مهرماه ۳۴ با حضور تیمسار معاون وزارت جنگ مورد رسیدگی قرار داده و عیناً تصویب نمود و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- تعیین وتثبیت ارزش گواهی‌نامه‌های مکانیکی و رانندگی ارتش در مورد کلیه وسائط نقلیه موتوری زمینی و زرهی از قبیل اتومبیل- تانک- زره‌پوش- کامیون‌های سنگین- تراکتور و غیره و همچنین وسائط نقلیه هوایی- دریایی (جنگی و غیرجنگی) با وزارت جنگ می‌باشد و این گواهی‌نامه‌ها از لحاظ حقوقی یا جزایی سندیّت و اعتبار خواهد داشت.
مخبر کمیسیون نظام- نادعلی کریمی
حائری‌زاده- در گزارش قبل بنده مخالف بودم اجازه داده نشده صحبت کنم.
نائب‌رئیس- آقا اسم ننوشته‌اید (حائری‌زاده- چرا اسم نوشته‌ام) اینجا آقای سید محمدعلی شوشتری موافق اسم نوشته‌اند و دیگری به عنوان مخالف اسم ننوشته است در شور دوم صحبت‌تان را بفرمایید آقای دکتر سیدامامی مخالفید بفرمایید.
دکتر سیدامامی- بنده مخالف این لایحه نیستم فقط یک موضوعی را خواستم عرض کنم و آن این است که این آقایان رانندگان از نظر طبی هم باید معاینه بشوند و تنها رانندگی دلیل آن نیست که این اشخاص بتواند تصدیق رانندگی بگیرند بیشتر این تصادفاتی که اتفاق می‌افتد همه‌اش را نمی‌خواهم عرض کنم و آمار بگویم ولی اغلب در نتیجه عدم‌صحت مزاج رانندگان است چون آنها یا مبتلا به امراض عصبی هستند یا چشم‌شان مریض است خوب نمی‌بینند (پورسرتیپ- یا دیوانه هستند) اینها از نظر طبی باید معاینه بشوند و حتی دستگاه‌های مخصوصی هست که الان مشغول کار است و به وسیله آن معاینه می‌شوند و باید قدرت دست و قوه چشم‌شان را در نظر بگیرند که اگر از نظر طبی و استعداد لیاقت رانندگی داشته باشند آن وقت ورقه رانندگی به آنها بدهند.
شوشتری- آقا پیشنهاد بدهید.
نائب‌رئیس- آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری- البته فرمایش جناب آقای دکتر سیدامامی از نظر اصول یک فرمایشی است که باید مورد توجه وزارت جنگ و شهربانی کل کشور قرار بگیرد، به نظر من این قدم اساسی اصلاحی است زیرا تا به حال هر چه تصادف شده، هر چه مأمورین قشون یا غیرقشون تخلف کرده‌اند مسئولیت لوث شده و طبق یک اصلی آنها مسئول نبودند، حالا وزارت جنگ آمده یک قدم اساسی برداشته یقیناً با وضع امروز با معلوماتی که امروز رانندگان باید داشته باشند و با اشکالات اساسی که در راه‌ها هست این لایحه به نظر من از قدم اول مفید به حال جامعه ایرانیّت است و برای اصلاح رانندگان به طور عموم برای بعدها هم می‌تواند مفید باشد، حالا اگر نمایندگان محترم نظر اصلاحی دارند ضمن پیشنهاد بفرمایند اشکالی ندارد همین‌طور که جناب آقای دکتر سیدامامی که فرمایش فرمودند و صددرصد صحیح بود و وزارت جنگ با این ماده اصلاحی بهترین قدم را برداشته است.
نائب‌رئیس- آقای عمیدی‌نوری موافق هستید یا مخالف؟
عمیدی‌نوری- عرضی ندارم.
نائب‌رئیس- آقای ارباب موافقید؟ (ارباب- عرضی ندارم) بنابراین مذاکرات کافی است، پیشنهادی رسیده است که قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد) مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی تبصره ذیل را پیشنهاد می‌نمایم.
تبصره- قبل از دادن گواهی رانندگی باید رانندگان از نظر صحت مزاج مخصوصاً قسمت اعصاب و چشم تحت معاینه کامل قرار گرفته گواهی صحت مزاج در دست داشته باشند. دکتر سید امامی
نائب‌رئیس- با این پیشنهاد کسی مخالف نیست، بنابراین لایحه با این پیشنهاد برای شور دوم به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۷- طرح شور دوم گزارش کمیسیون نظام راجع به افسران احتیاط و ذخیره که در ارتش به خدمت ادامه می‌دهند
نائب‌رئیس- لایحه مزایای افسران احتیاط کسانی که مایل به ادامه خدمت افسری هستند قرائت می‌شود
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه دوم مردادماه ۱۳۳۴ شور دوم لایحه دولت راجع به ورود افسران احتیاط و ذخیره به خدمت ارتش را مورد رسیدگی قرار داده و عیناً گزارش شود اول را تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- افسران احتیاط و ذخیره که مایل به ادامه خدمت در ارتش باشند در صورت احتیاج ارتش و واجد بودن شرایط دخولی از بدو ورود به خدمت از حقوق و مزایای افسران (دیپلمه‌ها از حقوق و مزایای ستوان سومی لیسانسیه‌ها از حقوق و مزایای ستوان دومی) استفاده خواهند نمود. ضمناً وزارت جنگ مکلّف است با تشکیل دوره‌های مخصوص مشارالیهم را تحت آموزش تکمیلی قرار داده و آنها را با اسلحه و وسایل جدید آشنا نماید. ترفیعات و امتیازات افسران مذکور در صورتی که دیپلمه باشند طبق فارغ‌التحصیلان آموزشگاه افسری جزء و در صورتی که لیسانسیه باشند طبق فارغ‌التحصیلان دانشکده افسری خواهد بود.
تبصره- خدمت زیر پرچم این قبیل داوطلبان از لحاظ بازنشستگی جزء خدمت محسوب می‌شود که خدمت رسمی آنان در فرمان عمومی ارتش درج شود.
مخبر کمیسیون نظام- نادعلی کریمی
نائب‌رئیس- آقای پورسرتیپ مخالفید؟
پورسرتیپ- بنده موافقم.
نائب‌رئیس- چون آقای شوشتری هم موافق اسم نوشته‌اند بنابراین مخالفی نیست رأی می‌گیریم.
عبدالصاحب صفایی- با ورقه است؟
نائب‌رئیس- با قیام و قعود رأی می‌گیریم، آقایانی که با این لایحه و تبصره آن موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
شوشتری- پیشنهاد سه فوریتی را مطرح بفرمایید راجع به رانندگان متخلف
۸- طرح گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به تشکیل شوراهای کشاورزی
نائب‌رئیس- به ترتیبی که بنده در جلسه قبل قرائت کردم لوایح مطرح می‌شوند و حالا نوبت لایحه شورای کشاورزی است.
عبدالرحمن فرامرزی- حالا که آخر وقت است.
نائب‌رئیس- خیلی به آخر وقت مانده است لایحه مفصلی است طبع و توزیع هم شده است اگر آقایان موافق هستند مخالف و موافق صحبت کند، شود در کلیات است، آقای صدرزاده موافق اسم نوشته‌اند، آقای شوشتری هم موافق هستند، مخالفی نیست.
بعضی از نمایندگان- رأی بگیرید.
نائب‌رئیس- به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم آن وقت ماده به ماده رأی خواهیم گرفت، آقایانی که با ورود در مواد شورای کشاورزی موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد، ماده اول قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده اول- به منظور تمرکز دادن نظریات و افکار کشاورزان و همکاری و حمایت از آنان با یکدیگر و با وزارت کشاورزی و انجام وظایفی که در این قانون مقرر است در تهران و شهرستان‌ها شوراهای کشاورزی تشکیل می‌شود.
نائب‌رئیس- چون مخالفی نیست ماده دوم قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم- شوراهای کشاورزی که بر طبق ماده یک تأسیس می‌شود کلیه نظریات خود را نسبت به اوضاع کشاورزی حوزه خود به وزارت کشاورزی و رونوشتی هم به شورای کشاورزی مرکز ارسال می‌دارد.
نائب‌رئیس- چون مخالفی نیست ماده سوم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده سوم- عده اعضای شوراهای کشاورزی در تهران سی نفر و در مراکز هر استان پانزده نفر و در شهرستان‌ها ۹ نفر می‌باشند.
نائب‌رئیس- چون مخالفی نیست ماده چهارم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده چهارم- دوره انتخابیه شوراهای کشاورزی از تاریخ تشکیل چهار سال و عضویت آن افتخاری است.
نائب‌رئیس- چون مخالفی نیست ماده پنجم قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده پنجم- اشخاصی که بر حسب مقررات ماده ۸ حق شرکت در انتخابات دارند اعضای شوراها را از بین کسانی که موافق ماده ۹
واجد شرایط انتخاب شدن می‌باشند به رأی مخفی جمعی و با کثرت نسبی انتخاب می‌نمایند.
نائب‌رئیس- چون مخالفی نیست ماده ششم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ششم- وزیر یا نماینده وزارت کشاورزی حق حضور و شرکت در مذاکرات شوراهای کشاورزی را دارد.
نائب‌رئیس- چون مخالفی نیست ماده هفتم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده هفتم- شوراهای کشاورزی در حدود احتیاجات خود سازمان اداری داشته و کارمندان مورد احتیاج را انتخاب خواهد نمود.
عبدالرحمن فرامرزی- یعنی چه؟
نائب‌رئیس- این ماده دو مرتبه قرائت می‌شود آقا توجه بفرمایید. (به شرح فوق قرائت شد)
عمیدی نوری- بودجه‌اش از کجا تأمین می‌شود؟
فرامرزی- ما که نفهمیدیم.
نائب‌رئیس- درست مطالعه بفرمایید متوجه می‌شوید ماده هشتم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده هشتم- کشاورزان جزء هر حوزه انتخابیه که واجد شرایط زیر می‌باشند می‌توانند در انتخاب شوراهای کشاورزی شرکت نمایند.
الف- قبول عضویت و داشتن کارت کشاورزی از شورای حوزه انتخابیه
تبصره- قبل از تشکیل شورای کشاورزی همان هیئت مذکور در ماده ۱۰ بدواً کارت موقت کشاورزی صادر خواهند نمود و پس از تشکیل شورا به کارت شورا تبدیل نمایند.
ب- تبعه دولت ایران باشند.
ت- سواد فارسی داشته باشند.
ث- اشتعال به امور کشاورزی داشته و لااقل مالک ۵ هکتار زمین زراعتی باشد و مهندس یا دیپلمه کشاورزی باشد.
ج- عدم محکومیت قطعی به جنحه یا جنایت
چ- عدم ورشکستگی به تقصیر
خ- نبودن تحت قیمومیت
د- اقامت در حوزه انتخابیه یا داشتن زراعت در آن حوزه و یا داشتن املاک مزروعی
ر- سن کمتر از بیست و یک سال نباشد.
نائب‌رئیس- آقای صفایی بفرمایید.
عبدالصاحب صفایی- بنده با بعضی از قسمت‌های این ماده مخالف هستم، در اینکه اصل این طرح از لحاظ تنظیم امور کشاورزی مفید و لازم است هیچ بحثی نیست (صحیح است) ولی بنده در طرز انتخاب و اینکه چه اشخاصی شایستگی انتخاب شدن را دارند عرضی دارم و به عقیده من این ماده طوری تنظیم شده که عملاً جز در تهران و شاید در مرکز بعضی از استان‌ها تشکیل آن اشکال نداشته باشد اگر مقصود این است که واقعاً تشکیل نشود و فقط دل‌مان خوش باشد که یک قانونی برای حمایت کشاورزان داشته باشیم بنده عرضی ندارم ولی اگر واقعاً می‌خواهیم شورای کشاورزی در همه جا تشکیل دهیم این شرایط صحیح نیست اولاً اینجا در یکی از موارد نوشته است اشتغال به امور کشاورزی داشته و لااقل مالک ۵ هکتار زمین زراعتی باشد به عقیده من این قید اشتغال به کشاورزی کافی است دیگر مالک ۵ هکتار زیاد است برای اینکه در ایران اغلب کشاورزهای ما مالک ۵ هکتار زمین نیستند (قرشی- مالک بیشتر هم هست شما اطلاع ندارید عده‌اش هم خیلی زیاد است) بنده در حدود اطلاعات خودم عرض می‌کنم (قرشی- در این قسمت اطلاع ندارید) به جهت اینکه اغلب جاها به عقیده من کشاورزها مالک ۵ هکتار زمین نیستند معلوم می‌شود کشاورزی‌های آقا به لطف آقا مالک ۵ هکتار زمین شده‌اند در حدود مازندران که بنده اطلاع دارم این‌طور نیست این قید ۵ هکتار به عقیده من زیاد هست زیرا اگر ما بخواهیم واقعاً کشاورزان در این شوراها شرکت کنند اشتغال به اصل کشاورزی کافی است بعد در جای دیگر قید دارد ...... (سعیدی- یا مهندس کشاورزی) بعد از اینکه اضافه کرده لااقل ۵ هکتار زمین زراعتی داشته باشند یا مهندس و دیپلمه اگر بود یعنی اگر یک یادداشت (صدرزاده- یا دارد) (مهندس اردبیلی- یا افتاده) اینکه چاپ شده یا ندارد حالا اگر در دل آقایان هست که بنده اطلاع ندارم بنابراین اینجا یا لازم دارد اگر یا اضافه شود بنده اعتقادم این است که مالک ۵ هکتار حذف شود اشتغال به امور کشاورزی یا مهندس و یا دیپلمه باشد بنابراین (یک نفر از نمایندگان- پیشنهاد بدهید) چشم و بنده یک چیزی را اضافه می‌کنم و در قسمت ب که نوشته شده سواد فارسی داشته باشد آقایان با کمال‌تأسف باید بگویم اگر بخواهید یک وقتی شورای کشاورزی تشکیل بدهید از مالکین این قید صحیح است ولی اگر بخواهید شورای کشاورزی را کشاورزان تشکیل بدهند سواد را این طور قید کنیم باز در اغلب جاها باسواد نداریم در هر دهی یک کدخدا بیشتر سواد ندارد اگر باسواد نداریم چه الزامی دارید که این قید باشد به هر تقدیر بنده عرض خیلی مهمی ندارم و اگر آن یا اضافه بشود بنده عرضی ندارم لااقل مالک ۵ هکتار را به یک هکتار اصلاح بفرمایید که بتوانند کشاورزان عمل کنند.
نائب‌رئیس- آقای صدرزاده بفرمایید.
صدرزاده- عرض کنم این ماده ۸ مربوط به اوصاف و شرایط اشخاصی است که می‌توانند در انتخاب هیئت‌مدیره شورای کشاورزی شرکت نمایند و در آنجا سواد فارسی قید شده است و به طوری که ملاحظه می‌فرمایید در اغلب قوانینی که برای انتخابات گذراندیم شرط سواد را رعایت کردیم (صحیح است) و در این موضوعی که جناب آقای صفایی فرمودند صحیح است یا دارد یعنی اشخاصی که می‌خواهند شرکت در شورای کشاورزی بکند باید یا اشتغال به امور کشاورزی بکند باید یا اشتغال به امور کشاورزی داشته باشند و مالک ۵ هکتار زمین زراعتی باشند یا مهندس و دیپلمه کشاورزی که از نظر صلاحیت علمی صلاحیت این کار را دارد هم برای انتخاب شدن و هم برای انتخاب کردن بنابراین استدعا می‌کنم که نسبت به این ماده فقط با آن اضافه (یا) که جناب آقای صفایی فرمودند یا مهندس و دیپلمه کشاورزی باشد آقایان هم موافقت بفرمایید که به این صورت رأی گرفته شود.
نائب‌رئیس- آقای دکتر شاهکار مخالفید بفرمایید.
عبدالصاحب صفایی- قید سواد را در انتخابات مجلس نکردیم حالا در انتخاب اعضای شورای کشاورزی قید کنیم.
دکتر شاهکار- آقایان دقت بفرمایید وقتی که گفتیم تبعه دولت ایران باشد بعد این دو تا شرط هم هست سواد فارسی داشته باشد مهندس یا دیپلمه هم باشد (صدرزاده- نه آقا) مقصود از سواد فارسی این است که زین‌العابدین را بتواند بنویسد یک مرتبه این سواد را بردند به آنجا که مهندس باشد (صدرزاده- یکی از شرایط است نه تمام شرایط) عبارت این است یا مالک ۵ هکتار باشد (مهدوی- یا بگذارید درست می‌شود) بنده این عبارت را خواندم نوشته است اشتغال به امور کشاورزی داشته و لااقل مالک ۵ هکتار زمین زراعتی باشد (قنات‌آبادی- یا دارد) و مهندس یا دیپلمه کشاورزی باشد (صدرزاده- یا مهندس یا دیپلمه کشاورزی باشد) لایحه‌ای که در دست ما است یا ندارد حالا توی جیب آقایان هست ما از آن اطلاع نداریم بنده خیال می‌کنم با تمام محاسنی که این قانون دارد آمده‌ایم یک قانون مالکیتی درست نه قانون کشاورزان شرایط شرکت در انتخابات را سنگین گرفته‌ایم آقایان بگذارید زارعین و کشاورزان واقعی در تعیین منتخبین خودشان دخالت و شرکت بکنند بنابراین بنده خیال می‌کنم بعضی از این شرایط زیاد است، تبعه دولت ایران باشد قبول عضویت و داشتن کارت کشاورزی از شورای حوزه انتخابیه یا اشتغال به امور کشاورزی داشته باشد بدون هیچ قید و ۵ هکتار، ۱۰ هکتار یا کمتر مالک زمین زراعتی باشد و یا مهندس و یا دیپلمه کشاورزی باشد اینها لازم نیست به دلیل اینکه این آقا منتخب است و انتخاب‌کننده است نه انتخاب‌شونده در ماده ۱۸ که جنابعالی شرایط شورا را می‌خوانید در آنجا هرچه شرایط فنی و علمی را بالا ببرید بسیار صحیح است ولی برای انتخاب کردن این شرایط لازم نیست آقایان برای انتخاب نماینده مجلس شورای ملی که مقدرات تمام کشور را اصولاً در دست دارند این شرایط سنگین را قائل نشده‌اید آن وقت برای شورای کشاورزان یک همچون شرایط مشکلی پیش‌بینی می‌کنید بنابراین بنده با این شرایط مخالفم و برای اینکه واقعاً یک شورای کشاورزی تشکیل شود که به درد کشاورزی بخورد و برای بهبود اوضاع کشور باشد این قیود را بردارید سه شرط کافی است تبعه ایران باشد کشاورز و اشتغال به امور کشاورزی داشته باشد تحت قیمومیت نباشد بقیه شرایط به هیچ‌وجه لازم نیست.
نائب‌رئیس- آقای مهدوی بفرمایید.
شوشتری- آقا بنده اسم نوشتم.
نائب‌رئیس- آقای مهدوی اجازه بفرمایید نوبت آقای شوشتری است بفرمایید. آقای شوشتری
عبدالصاحب صفایی- اصلاً بفرمایید اشتباه کرده‌اند شرایط انتخاب‌شونده با انتخاب‌کننده اشتباه شده
شوشتری- خوشبختانه جناب آقای صفایی و جناب آقای دکتر شاهکار در اصل موضوع مخالفت نفرمودند فقط گفتند حاکمی حکم کرده بود که گوش‌ها را بگذارید زیر کلاه و کریم شیره‌ای رسید گفت اگر اشکال این است که خیلی خوب، گوش‌مان را می‌گذاریم زیر کلاه حالا اگر اشکال در این است که الان بنده یک یا اضافه می‌کنم که این اشکال رفع بشود، اما مهندس یا دیپلمه آن را توجه بفرمایید آن منتخبین زراع، زارعین آنجا انتخاب می‌شوند و ما که می‌خواهیم سعی کنیم مردم سواددار بشوند آنها باید لااقل سواد فارسی داشته باشند اما اگر در یک محلی یک مهندس (یک نفر از نمایندگان- انتخاب‌کننده است) می‌دانم اعم از اینکه انتخاب بکند با انتخاب بشود تمام این شرایط صحیح است (صدرزاده- ماده ۸ انتخاب‌کننده است ماده ۹ انتخاب‌شونده است، انتخاب‌کننده است) بلی (بوربور- صفحه ۲ ماده هشت) توجه بفرمایید می‌گوید کشاورزان هر حوزه انتخابیه که واجد شرایط زیر باشند می‌توانند در انتخاب شوراهای کشاورزی شرکت نمایند (دکتر شاهکار- شرایط انتخاب‌کننده است (عبدالصاحب صفایی- جناب آقای شوشتری توجه بفرمایید در رأی‌دهندگان بحث است اگر برای رأی‌دهنده سواد شرط باشد یک نفر نمی‌تواند شرکت کند در انتخاب‌شونده
این شرط را بگذارید که تحصیلات و سواد داشته باشد)
نائب‌رئیس- آقای صفایی شما که فرمایش‌تان را فرمودید آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری- اگر آقا ماده ۹ و قسمت‌های بعدی را می‌خواندید این اشکالات نبود بقیه مواد را هم بخوانید اولاً لفظ شرکت در انتخابات از نظر ادبی هم انتخاب‌کردن است هم انتخاب شدن اجازه بدهید این توضیح را بدهم و اما یا را اگر اضافه بکنید رفع اشکال می‌کند اگر در یک جایی یک مهندس کشاورزی بود او را بگوییم که محروم باشد از این حق؟ اینکه معنی ندارد و به نظر من اگر آقایان اصلاحاتی در نظر دارند پیشنهاد بفرمایید و این ماده هم صحیح است، آقای وزیر کشاورزی مقتضی است شما برخیزید و توضیحاتی در این‌باره بدهید.
نائب‌رئیس- پیشنهاد سکوت رسیده اجازه بفرمایید قرائت شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم طرح مسکوت بماند. رضایی
نائب‌رئیس- آقای رضایی بفرمایید.
رضایی- آقایان استدعا می‌کنم توجه بفرمایید بنده دو ماده از این طرح را می‌خوانم و علت پیشنهاد سکوت بنده هم این است که این مواد با هم نمی‌خواند و با هم تطبیق نمی‌کند، ماده اول به منظور شرکت دادن نظریات و افکار کشاورزان بحث بنده اینجا سر کلمه کشاورزان است کشاورز تا آنجایی که ما فارسی می‌دانیم شاید معنی دیگری وجود دارد، هیچ قید مالکیت درش نشده است بحث کشاورز است، بحث زارع است یک شورایی طبق ماده اول پیشنهاد می‌شود که از کشاورزان تشکیل بشود (بوربور- روی‌شان نشده است که بنویسند از مالکین) بزرگ‌ترین تشکیلات کشاورزی امروز شاید در منطقه گرگان باشد در صورتی که این تشکیلات عظیم کشاورزی که از نظر مملکت ما در گرگان هست بنده تصور می‌کنم نود و نه درصدشان مستأجرند مالک زمین کس دیگری است ولی آن کشاورز و زارع و کسی که به عمل کشاورزی وارد است و دارد عمل می‌کند او اصلاً به لفظ مالک، شاید مالک یک هکتار زمین هم نیست، ما می‌آییم بر طبق ماده هشت و نه این لایحه هم شرط انتخاب کردن و شرط انتخاب شدن، در هر دو قید مالکیت می‌کنیم چنانچه در ماده ۸ می‌گوید اشتغال به امور کشاورزی و لااقل مالک ۵ هکتار زمین زراعتی باشد در هر حال شرط مالکیت هست شرط اصلی مالکیت است برای رأی دادن (صدرزاده- اشتغال به زراعت و یا) یا ندارد (صدرزاده- یا را اضافه کنید) جناب آقای صدرزاده یا را در قسمت بعدی اضافه می‌کنند. (مهندس اردبیلی- نه اینجا هم اضافه می‌کنیم یا مهندس رد دیپلمه کشاورزی) مگر قبول کنید اشتغال به امر کشاورزی یا دیپلمه کشاورزی، یعنی کشاورز بدون اینکه ملکی داشته باشد انتخاب کند و حق دارد عضو شورا بشود، اگر این‌طور شد این مواد تطبیق می‌کند با آن ماده اول ولی اگر این‌طور نشد یا را نگذاشتند مواد بعدی با ماده اول نمی‌خواند، در این صورت باید ماده اول را اصلاح بفرمایید و بگویید شورای مالکین، پیشنهادم را پس گرفتم.
نائب‌رئیس- آقای وزیرکشاورزی بفرمایید. (عبدالرحمن فرامرزی- صددرصد صحیح است و امروز هم نباید رأی گرفته شود) امروز رأی نمی‌گیریم.
وزیر کشاورزی (مهندس طالقانی)- توضیحاتی که نماینده محترم دادند به نظر من کاملاً صحیح است و ماده ۸ قسمت ۳ با اضافه کردن یک (یا) و یا برداشتن (باشد) خیال می‌کنم نظر آقایان را تأمین کند، یعنی اشخاصی که می‌خواهند به شورای کشاورزی رأی بدهند. یا مأمور کشاورزی اشتغال داشته باشند یا اگر مالک هستند مالکیتی باشند که مهندس یا دیپلمه هستند، نمی‌دانم این اصلاح منظورتان را تأمین می‌کند یا خیر به اینکه گفته می‌شود به امور کشاورزی اشتغال داشته باشد و یا لااقل مالک ۵ هکتار زمین زراعتی و مهندس یا دیپلمه باشند (صدرزاده- نقض غرض است) حالا اگر نظر آقایان را تأمین نمی‌کند بنده حاضرم این (مهندس و دیپلمه) را بردارم و دو قسمتش بکنم یعنی با خودش رأساً مشغول کشاورزی است یا اگر مالک است، مالکی باشند که دارای ۵ هکتار زمین است حالا هر کدام را آقایان صلاح می‌دانند.
نائب‌رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات شده، پیشنهادات زیادی هم هست، قرائت می‌شود. (پیشنهاد کفایت مذاکرات به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نمایم. صارمی، (عبدالصاحب صفایی- مخالفم)
نائب‌رئیس- آقای صارمی بفرمایید.
صارمی- در این ماده یک کلمه حذف شده و ایجاد سوءتفاهم کرده است (یک نفر از نمایندگان- آن را قبول کردند) بحث در این است که یا اشتغال به امور کشاورزی داشته باشند یا اگر اشتغال نداشته باشند از نقطه‌نظر فضل و علم و اطلاعی که دارند یعنی مهندس یا دیپلمه کشاورزی باشند حق داشته باشند که در انتخابات شورای کشاورزی شرکت بکنند (صدرزاده- هم انتخاب بکنند و هم انتخاب بشوند) بنابراین اشخاص یا عملاً وارد هستند و یا اگر عملاً وارد نیستند (یا) اضافه می‌شود. (عبدالرحمن فرامرزی- این آن معنی را نمی‌دهد) کلمه (یا) حذف شده و تولید این اشکالات را کرده است مضافاً به اینکه این شور اول است و اگر آقایان پیشنهاداتی داشته باشند که نسبت به این موضوع باید اصلاحاتی به عمل بیاید پیشنهادات را می‌دهند می‌رود به کمیسیون‌های مربوطه آن پیشنهادات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و اصلاحاتی که لازم است به عمل می‌آید بنابراین کفایت مذاکرات که بنده پیشنهاد کردم از این نقطه‌نظر است که به کمیسیون می‌رود و در آنجا مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت و اصلاح خواهد شد برای اینکه زودتر لوایح بعدی هم به تصویب برسد از این نقطه‌نظر ماده ۸ را بگذاریم و به سایر مواد برسیم و پیشنهادات هم در کمیسیون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
نائب‌رئیس- آقای مهدوی با کفایت مذاکرات مخالفید؟ بفرمایید.
مهدوی- بنده از این نقطه‌نظر با کفایت مذاکرات مخالف هستم که یک ایراداتی شد که معتقدم باید توضیحات بیشتری داده بشود و ذهن آقایان روشن بشود و بعد وارد متن بشویم ایراداتی آقایان کردند راجع به آن قسمت انتخاب کردن که بنده موافق هستم تبعه دولت ایران باید باشد ولی قید داشتن سواد فارسی لازم نیست که یک نفر انتخاب کننده حتماً داشته باشد، رعایای ما سواد فارسی ندارند اگر سواد فارسی قید بکنیم یقیناً انتخابات شورای کشاورزی انجام نمی‌شود رعیتی که مشغول کشاورزی است و ما این شورا را تشکیل می‌دهیم برای رفاه حال او اگر بنا بشود به این ترتیب دست او را ببندیم که حقیقتاً نتواند کسی را انتخاب کند این فایده ندارد. (صدرزاده- این استدلال جنابعالی صحیح نیست) چرا آقا؟ ما در دهات کجا آن‌قدر باسواد داریم که قید بکنیم انتخاب کننده باید حتماً سواد داشته باشد. انتخاب‌شونده بایستی سواد داشته باشد ولی انتخاب‌کننده لزومی ندارد سواد داشته باشد. (پورسرتیپ- شأن مجلس نیست که از این به بعد قانونی بگذراند که به بی‌سواد حق شرکت داده شود) نه آقا، این حرف‌ها درد مردم را دوا نمی‌کند باید یک کمی فکر کنیم که مردم دردشان چیست آنچه مسلم است این است که رعایای ما باسواد در بین‌شان کمتر هست و همان‌ها هم باید تشخیص بدهند که کی انتخاب بشود و برود دردشان را دوا کند (صحیح است) ولی این ماده ۹ که ده سال لااقل به شغل زراعت مشغول باشد درست است.
نائب‌رئیس- هنوز به ماده ۹ نرسیده‌ایم ماده ۹ مطرح نیست.
مهدوی- بنده از این نقطه نظر مخالفت کردم که بحث بیشتری بشود
نائب‌رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات در ماده ۸ آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند (اکثر قیام کردند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود.
درخشش- بنده پیشنهاد سکوت داده‌ام.
نائب‌رئیس- آقا پیشنهاد سکوت فرموده‌اید این خودبه‌خود هم مسکوت می‌ماند.
درخشش- بنده توضیحی دارم. اجازه بفرمایید توضیحم را عرض کنم (صدرزاده- بنده مخالفم)
نائب‌رئیس- پیشنهاد سکوت آقای درخشش قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم لایحه مسکوت بماند. درخشش
نائب‌رئیس- آقای درخشش بفرمایید.
درخشش- چون صحبت کشاورز الان در مجلس مطرح است و دل‌سوزی برای کشاورز می‌شود یک تلگرافی دیروز به بنده مخابره شده تلگراف را برای‌تان می‌خوانم. مجلس مقدس شورای ملی
رونوشت جناب آقای جلال شادمان و جناب آقای درخشش نمایندگان مجلس شورای ملی آقای فطن‌السلطنه مجد با اعزام پنجاه نفر تروریست از شال قزوین به بلوک زوار تنکابن اقدام (همهمه نمایندگان) به تیرباران نمودن ده نفر کشاورز از برادران اینجانبان را در روز گذشته ۲/۱۱/۳۴ نموده پس از چند ساعت تیراندازی و اعمال منافی عفت و ایجاد حریق (شوشتری- این حرف‌ها چیست که می‌زنید) و غارت اکنون از دست مسلحین مجدد در شهسوار به تلگرافخانه متحصن (یکی از نمایندگان- ارتباطی به این لایحه ندارد) (بعضی از نمایندگان- آقا مربوط به این لایحه نیست) آقا به مجلس نوشته، برای مجلس می‌خوانم به نام حفظ حقوق ما یک مشت کشاورزان بدبخت املاک شاهنشاهی و جلوگیری از این وقایع شرم‌آور سناتور مجد و افراد مسلح او در حدود قانون و مقررات رسیدگی و تعقیب شدید امرو مرتکبین و تأمین حق خود را عاجزانه از مجلس مقدس شورای ملی که مظهر عدالت هستند چون کشاورزان از اقدامات غیرانسانی این اشخاص و ایادی او و بستگانش جان و مال خود را از دست داده
نائب‌رئیس- آقای درخشش شما پیشنهاد سکوت داده‌اید تلگراف را چرا می‌خوانید؟
درخشش- بنده پیشنهاد سکوت کرده‌ام برای خاطر خواندن این تلگراف تمام شد، ده نفر تیرباران شده در بیمارستان‌های رامسر و شهسوار صدق عرایض جان‌نثاران
را اثبات بنماید به امضای عده زیادی از کشاورزان. چون لایحه کشاورزان در مجلس مطرح است و عده‌ای از آقایان دل‌سوزی برای کشاورزان می‌کنند بنده لازم دانستم این تلگراف را بخوانم و چون این تلگراف خطاب به مجلس است بنده برای مجلس خواندم و نمی‌دانستم مطابق سلیقه مجلس شورای ملی نیست، تقدیم مقام ریاست مجلس شورای ملی می‌کنم و پیشنهادم را هم پس می‌گیرم.
نائب‌رئیس- پیشنهادات قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده ۸ به طرز زیر اصل شود و شرایط انتخاب‌کنندگان محدود به شرایط زیر باشد:
۱- قبول عضویت و داشتن کشاورزی از شورای حوزه انتخابیه
۲- تبعه دول ایران باشند.
۳- سواد فارسی داشته باشند.
۴- اشتغال به امور کشاورزی داشته باشند.
۵- تحت قیمومیت نباشند.
۶- سن کمتر از ۲۰ سال نباشد. دکتر شاهکار ریاست محترم شورای ملی پیشنهاد می‌کنم بند ت و ث از ماده هشتم حذف شود و عبدالصاحب صفایی پیشنهاد می‌نمایم در ماده هشتم اصلاحات ذیل انجام شود: قسمت تو قسمت ث آن حذف گردد. عمیدی‌نوری پیشنهاد می‌کنم ماده ۸ به طریق زیر اصلاح شود: تبعه دولت ایران باشند. سواد فارسی داشته باشند. اشتغال به امور کشاورزی داشت باشند، سن کمتر از ۲۰ سال نباشد. مشایخی مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم ماده ۸ طرح شورای کشاورزی قسمت (ث) آن به این شرح اصلاح شود. (ث- اشتغال به امور کشاورزی داشته باشد و یا لااقل مالک ۵ هکتار زمین زراعتی باشد) محمود رضایی
نائب‌رئیس- پیشنهادات به کمیسیون ارجاع می‌شود، یک ماده دیگر هم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۹- اشخاصی می‌توانند به عضویت شوراهای کشاورزی انتخاب شوند که دارای شرایط زیر باشند:
الف- سن کمتر از سی سال نباشد و سواد فارسی خواندن و نوشتن را داشته باشد.
ب- لااقل ۱۰ سال عملاً به شغل زراعت مشغول بوده و لااقل ده هکتار زمین هم داشته باشد یا مهندس کشاورزی و یا دیپلمه کشاورزی باشد.
ث- تبعه دولت ایران باشد.
ج- در حوزه انتخابیه مقیم باشد.
چ- محکوم قطعی به جنحه و جنایت یا در تحت قیمومیت نباشد.
نائب‌رئیس- آقای فرامرزی مخالفید بفرمایید.
عبدالرحمن فرامرزی- می‌ترسم مخالفت من با ماده این‌قدر مربوط باشد که پیشنهاد سکوت آقای درخشش با ماده مربوط بود و ارتباط آن را من فقط از اینجا فهمیدم که در قرآن می‌فرماید: نسائکم حرث لکم زن‌های شما زراعت‌گاه‌های شما هستند، اعمال منافی‌عفت و آن ماده این‌قدر به هم چسبندگی داشت. مال من هم خیال می‌کنم همین‌جورها باشد. عرض کنم که این با آن یکی، با این ماده پیش که آقای دکتر شاهکار پیشنهاد دادند تقریباً یکی است و من از ایشان استدعا می‌کنم که یک پیشنهاد هم راجع به این بدهند چون اینجا هم عین این اشکالات هست برای اینکه فرض بفرمایید در دهات دیپلمه و مهندس نیست ولی یک مرد دانشمند، فاضل و فهمیده است که می‌تواند عضو این شورا بشود ولی ۵ هکتار زمین ندارد و پنج هکتار زمین همان‌طوری که آقایان فرمودند مال مالکین می‌شود، اشتغال به زراعت کافی است که می‌تواند او هم عضو بشود خلاصه تمام این ایراداتی که آقایان فرمودند در دومی هم وارد است و از این جهت من مخالفم این بود مخالفت من.
نائب‌رئیس- آقای دکتر شاهکار موافقید؟ (دکتر شاهکار- بنده مخالفم) آقای عبدالصاحب صفایی موافقید؟
عبدالصاحب صفایی- بله بنده موافقم.
نائب‌رئیس- موافقید؟
عبدالصاحب صفایی- بله، بله بنده موافقم عجب ندارد بنده موافق باشم در کلیاتش موافقم، در اینکه بایستی افرادی که برای شورای کشاورزی انتخاب می‌شوند یک شرایطی داشته باشند و صلاحیت این انتخاب شدن را داشته باشند هیچ بحثی نیست (مهندس اردبیلی- اطلاعات کشاورزی هم داشته باشند) و به نظر بنده حتماً لازم است یک شرایطی ما در نظر بگیریم که افرادی که انتخاب می‌شوند مفید باشند برای عمل شورا حتماً باید سواد داشته باشند این ماده درست نقطه مقابل ماده ۸ است یعنی بنده در ماده ۸ معتقد بودم که برای انتخاب‌کنندگان نباید این شرط را قائل بشویم ولی انتخاب‌شوندگان باید حتماً باسواد باشند زیرا اگر بنا باشد بی‌سواد انتخاب بشود که نمی‌تواند به درد رعایا و کشاورزان برسد (صحیح است) حتماً باید در ده یک مدت قابل‌توجهی اقامت کرده باشد تا به اوضاع و احوال محیطی که در شورای آن محل انتخاب می‌شود واقف باشد، البته اگر مهندسینی داشته باشند بسیار بهتر است ولی اگر نداشته باشند باید سایر شرایط در او باشد ولی به نظر بنده یک مقداری سن را در آنجا که گفتیم سن کمتر از ۳۰ سال نباشد زیاد گفتیم به عقیده من زیاد است زیرا ممکن است یک دیپلمه کشاورزی لیسانس داشته باشد سنش ۲۵ سال باشد، قید سی سال برای انتخاب‌شوندگان یک قدری زیاد است اگر به ۲۵ سال تخفیف بدهید به نظر بنده مفیدتر است زیرا اگر لیسانسیه کشاورزی از دانشکده کرج بیاید بیرون و برود زراعت کند به عقیده من این ۳۰ سال زیاد است ۲۵ سال بکنیم پس مقدار سن شرطش لازم است ولی به عقیده من ۲۵ و ۲۶ سال کافی است و در موضوع لااقل ۱۰ سال اشتغال به زراعت داشته باشد به عقیده بنده ۱۰ سال هم قدری زیاد است زیرا اگر یک کسی اهل و ساکن ده باشد مدت ۱۰ سال زیاد است یک کسی متولد در شهر است رفته است لیسانسیه شده ده جریب هم زمین خریده رفته آنجا مشغول زراعت شده (شوشتری- سه سال کافی است) (بوربور- اصلاً رقم برای آن لازم نیست) رقم مدت ۱۰ سال را هم استدعا می‌کنم آقایان بردارند و به قدری که واجب است بگذارند سه سال به عقیده بنده با بقیه شرایط کافی است.
نائب‌رئیس- آقای دکتر شاهکار بفرمایید.
دکتر شاهکار- آقای عبدالصاحب صفایی در ضمن موافقت‌شان بعضی از نواقص را فرمودند و بنده تشکر می‌کنم از اینکه به نواقص ماده دقت می‌شود نمی‌خواهم جسارت کنم که قانون بد تنظیم شده ولی حق این بود که قبل از اینکه ما شرایط انتخاب‌کننده و انتخاب‌شونده را بیان می‌کردیم خوب بود وظایف این شورا را می‌گفتیم چیست بعد برای اجرای این وظایف می‌گفتیم کی رأی بدهد و کی انتخاب بشود این وظایف در ماده ۱۶ به طور مفصل ذکر شده است بنابراین بنده استدعا می‌کنم از برای توجه به اینکه شرایط انتخاب‌شوندگان چه باید باشد آقایان مراجعه بفرمایید به این سیزده چهارده فقره ماده ۱۶ برای اینکه بفهمیم چه شرایطی لازم است برای انتخاب‌شوندگان و ببینیم چه کارهایی دارد بعد با توجه به آن کارها بگوییم باید واجد این شرایط باشند با توجه به این ۱۳ فقره وظایفی که معین کرده است در این ماده بنده مخالفم و پیشنهادم را تقدیم خواهم کرد خواستم چند مطلب را تذکر بدهم و بعد پیشنهاد بدهم و امیدوارم در کمیسیون مورد دقت قرار بگیرد یکی از مطالبی که آقای پورسرتیپ تذکر فرمودند و بسیار به جا بود این است که حق این بود حتماً می‌نوشتم به شرط شرکت این آقای مالک با انتخاب‌شونده این است که اعتیاد به افیون نداشته باشد و این بسیاری از اشکالات ما را حل می‌کرد و خیلی از اشخاص را هم حذف می‌کرد حالا یکی از پیشنهادات بنده این خواهد بود که بنویسیم اعتیاد به افیون نداشته باشد (چند نفر از نمایندگان- بسیار پیشنهاد خوبی است) مطلب دوم آقای شوشتری واقعاً عرض می‌کنم خدای من می‌داند من نمی‌فهمم و از آقای مخبر خواهش می‌کنم برای من توضیح بدهند و آن مطلب این است که اینجا می‌نویسد.
ب- لااقل ده سال عملاً به شغل زراعت مشغول بوده و لااقل ده هکتار زمین هم داشته باشد یا مهندس کشاورزی و یا دیپلمه کشاورزی باشد یعنی چه؟ یعنی ما شرایط را چند جور تقسیم می‌کنیم یک وقتی می‌گوییم متضامناً باشد یک وقتی می‌گوییم منفرداً به نفسه کافی است اگر بگوییم هر یک از این شرایط به نفسه کافی است با بقیه موادتان هماهنگی نمی‌کند مثال می‌زنم یک مهندسی، انژنیور آگریگول ما داریم یعنی مهندس کشاورزی یعنی عملاً به زراعت اشتغال داشته باشد ده هکتار هم نداشته باشد مسلمان باشد و فارسی هم بلد باشد و مهندس کشاورزی باشد این‌جور است؟ اگر این است این حرفی است (صدرزاده- همین‌طور است) آخر آقای من مهندس کشاورزی که عرض کردم عملاً به زراعت اشتغال ندارد (چند نفر از نمایندگان- این‌طور نیست) بنده مثال برای‌تان عرض می‌کنم مهندس کشاورزی سراغ دارم که قالی‌فروشی می‌کند (عبدالرحمن فرامرزی- من یک مهندس کشاورزی سراغ دارم که وزیر است) ماده ۱۶ وظایفی که برایش معین می‌کنیم تمام اشخاصی هستند که عملاً باید کسی بدهند نصیحت بدهند ماده ۹ بد تنظیم شده است از این جهت بنده مخالفم و با خود آقای وزیر کشاورزی مشورت می‌کنم که یک ماده دیگر به جای این تنظیم شود.
نائب‌رئیس- آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی- بنده یک توضیح کوچکی می‌دهم که نظر آقای دکتر را هم شاید جلب کند این ماده ۹ مربوط به شرایط انتخاب‌شوندگان است نه انتخاب‌کنندگان مثل اینکه رأی اکثریت مجلس بر این قرار گرفت که قسمت (ث) را برایش دو شق قائل بشویم یکی اینکه اشتغال به کشاورزی داشته باشد یا اگر مالک است یک شرایطی داشته باشد مثلاً پنج هکتار زمین داشته باشد و مثل اینها ولی در قسمت انتخاب‌شوندگان یعنی آن اشخاصی که می‌خواهند بیایند بروند عضو شورا بشوند هیچ مانعی ندارد که مالک نباشد و اشتغال به کشاورزی نداشته باشد چون این‌چنین شخصی را خود دهاتی‌ها و زارعین باید انتخاب کنند لابد در یک شرایطی می‌بینند که صالح است برای اینکه انتخاب بشود بنابراین در قسمت آن اشخاصی که انتخاب می‌شوند مانعی ندارد که خودش لااقل عملاً پنج سال یا ده سال به زراعت مشغول باشد یا لااقل یک هکتار زمین زراعتی داشته
باشد و یا مهندس کشاورزی باشد که بتواند اشتغال هم داشته باشد.
نائب‌رئیس- آقای دکتر پیرنیا موافقید؟ (پیرنیا- بله) بفرمایید.
دکتر پیرنیا- به نظر بنده این قانون همان‌طوری که آقایان می‌فرمایند یکی از مهم‌ترین قوانینی است که در این دوره مجلس شورای ملی مطرح شده است (صحیح است) و به نظر بنده بایستی که یک مطالعه کامل در اطراف و جوانب این قانون بشود این قانون اثرات خیلی زیادی از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در بردارد، جناب آقای وزیر کشاورزی راجع به شورای کشاورزی اساساً سه جور قانون می‌شود نوشت و این سه تا قانون با هم به کلی متفاوتند و در نظر آقایان نمایندگان این سه نوع قانون مخلوط شده و اشکالتی که پیش آمده این است یک وقتی قانون شورای کشاورزی برای همکاری مالک و رعیت است و برای حمایت و کارگر کشاورزی است که به صورت رعیت کار می‌کند یا دولت می‌خواهد شورای کشاورزی را از طبقه مالکین و خرده‌مالکین تشکیل بدهند در این صورت طرز نوشتن قانون و شرایط انتخاب‌کننده و انتخاب‌شونده فرق خواهد داشت یا موقعی که دولت می‌خواهد قانون شورای کشاورزی را برای کشاورزان و رعایا و کسانی که به امور کشاورزی اشتغال دارند بنویسد و فرق خواهد داشت با وقتی که تصمیم بگیرید که این شورا مختلط باشد و این سازمان مختلط باشد و این موضوع را بنده می‌خواستم اینجا توجه آقایان را جلب کنم که این قانون آن طوری که نوشته شده است بر اساس شورایی است که از خرده‌مالکین و مالکین تشکیل شده و منظور آن شورایی که جنابعالی می‌فرمایید که از کشاورزان تشکیل بشود و انتخاباتی که کشاورزان در آن شرکت داشته باشند نیست حالا اگر نظر جنابعالی این باشد در اساس این قانون مشترک باشد و مختلط باشد یعنی هم کشاورزان سهیم باشند و هم مالکین باز هم به کلی طرز نوشتن قانون به این چیزی که هست تغییر پیدا می‌کند این قسمت را خواستم آقایانی که اظهار نظر می‌فرمایند اول خودشان روشن بفرمایند که این سازمان کشاورزی را می‌خواهند از کشاورزان تشکیل بدهند؟ یا از خرده‌مالکین؟ یا مالک؟ یا مختلط از این دو طبقه؟
نائب‌رئیس- پیشنهادات ماده ۹ قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم ماده ۹ قسمت (ب) به این شرح اصلاح شود (ب)- لااقل ده سال عملاً به شغل زراعت مشغول بوده و یا لااقل صاحب ده هکتار زمین باشد رضایی پیشنهاد می‌نمایم در قسمت ب ماده نهم جمله (لااقل ده سال عملاً به شغل زراعت مشغول بوده تبدیل شود) به (لااقل دو سال به کار زراعت پرداخته باشد) عمیدی‌نوری پیشنهاد می‌کنم حد نصاب سن در ماده نهم برای انتخاب‌شوندگان به جای ۳۰ سال ۲۱ سال باشد حشمتی پیشنهاد می‌کنم در بند ب قبل از کلمه لااقل (یا) اضافه شود و بعد از ده هکتار زمین کلمه (هم) حذف شود مشایخی ریاست محترم شورای ملی پیشنهاد می‌کنم بند الف و ب به شرح زیر اصلاح شود.
الف- سن کمتر از ۲۵ سال نباشد و سواد فارسی خواندن و نوشتن داشته باشد.
ب- لااقل ۵ سال عملاً به شغل زراعت مشغول بوده و لااقل ۵ هکتار مالک و زمین در حوزه انتخابیه باشد و یا مهندس کشاورزی و یا دیپلمه کشاورزی باشد.
عبدالصاحب صفایی- پیشنهاد می‌کنم در ماده ۹ (شرایط انتخاب‌شوندگان) اضافه شود (معتاد به افیون نباشد) و قیود زیر حذف گردد: ۱- قید مالکیت ۱۰ هکتار ۲- ۳۰ سال به ۲۵ سال تقلیل یابد دکتر محمد شاهکار در ماده نهم این قسمت هم اضافه شود.
خ- ورشکسته به تقصیر نباشد شرایطی در ماده ۸ برای انتخاب کنند قید شده و با کمال تأسف در ماده ۹ برای انتخاب‌شونده در نظر گرفته نشده است. عمیدی‌نوری
۹- تعیین موقع و دستور جلسة بعد- ختم جلسه
نائب‌رئیس- پیشنهادات به کمیسیون مراجعه می‌شود جلسه آینده روز یکشنبه ساعت ۹ صبح بقیه دستور (مجلس پانزده دقیقه بعدازظهر ختم شد)
نائب‌رئیس مجلس شورای ملی - اردلان