مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ اسفند ۱۳۳۳ نشست ۹۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۹۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه پنجم اسفند ماه ۱۳۳۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- سؤال آقای ارباب راجع به عوارض چای وارده و جواب آقای معاون بازرگانی وزارت اقتصاد ملی
۳- سؤال آقای بهبهانی راجع به سه هزار ریال دریافتی از زوار عتبات (ضمناً سؤالی تقدیم نمودند) و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
۴- بقیه مذاکرات و تصویب گزارش کمیسیون اقتصاد ملی راجع به تحصیل اعتبار از دولتین آمریکا و انگلستان
۵- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
۶- بقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت پست و تلگراف و تلفن
۷- طرح گزارش‌های مربوط به اجازه مبادله موافقتنامه حل مسائل مرزی و مالی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی
۸- تقدیم پنج فقره سؤال به وسیله آقایان بهبهانی، عمیدی نوری، خلعتبری و موسوی
۹- تصویب سه فوریت و مذاکره در اصل طرح پیشنهادی راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون‌ها جهت رسیدگی به لوایح ناشیه از اختیارات آقای دکتر مصدق
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
مجلس دو ساعت و ده دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱- تصویب صورت‌مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین به اجازه آقایان: خزیمه علم. سلطانی، تجدد، بیات‌ماکو، اکبر میراشرفی، دکتر آهی، عرب‌شیبانی.
غائبین بی‌اجازه آقایان: اریه، کیکاوسی، زنگنه
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: کاشانی. اخوان. افشار صادقی. خرازی. کاشانیان. حشمتی. شیبانی. امامی‌خویی. عبدالرحمن فرامرزی. مشایخی. دکتر عمید. مصطفی ذوالفقاری جلیلی. بزرگ ابراهیمی. بزرگ‌نیا. دکتر حمزوی. تفضلی. مسعودی. پناهی. جلیلوند. دکتر افشار. غضنفری. خاکباز. امیر تیمور کلالی. فرید اراکی
دیرآمدگان و زود رفتگان بی‌اجازه آقایان: ارباب. لاری. پیراسته
رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ (اظهار نشد) صورت‌مجلس جلسه قبل تصویب شد.
۲- سؤال آقای ارباب راجع به عوارض چای‌های وارده و جواب آقای معاون بازرگانی وزارت اقتصاد ملی
رئیس- امروز سؤالات مطرح است آقای ارباب
ارباب- فاصله سؤالات با جواب بقدری زیاد می‌شود (شمس- فشارش بده ارباب فاصله‌اش کم می‌شود) که وضع سؤال را قدری عوض می‌کند سؤال بنده راجع به مالیات غیرقانونی بوده که بر واردات چای وضع شده بود و جناب آقای اردلان و بنده هر دو اصول و متمم قانونی اساسی که مؤید اظهارات ما بود در حضور آقایان نمایندگان محترم بیان کردیم و مسلم شد که این اقدام صورت قانونی نداشته است البته حالا با اقدامات مفید جناب آقای دتر مفخم و توجه دولت یک قسمت از موضوع سؤال بنده منتفی شده یعنی متوجه شدند که این صورت قانونی ندارد و برای واردات بعد ملغی شد اما یک قسمت مختصر آن باقی است و آن این است که نسبت به موجودی‌های چای در گمرکات هنوز آن مالیات را قائل هستند و می‌خواستم عرض کنم که یک موضوع غیرقانونی چه یک ریال چه صد میلیون فرق نمی‌کند لازم است از آنچه هم در گمرکات هست رفع تعرض بشود اما تصویب‌نامه‌ای که ضمناً این عوارض غیرقانونی را لغو کرد و اخیراً با اهتمام جناب آقای دکتر مفخم به تصویب رسید این یکی از کارهای مفید دولت بود آقایان استدعا می‌کنم این عرض بنده را خیلی توجه بکنید اگر این تصویب‌نامه را در اوایل مرداد گذشته صادر کرد بودند متجاوز از صد میلیون تومان قیمت چای به نفع مردم و ملت ایران بود و حالا به ضررشان تمام شده است (صحیح است) و حالا هم که این تصویب‌نامه صادر شده واین خسارت فوق‌العاده به کشور ایران وارد شده مع‌الوصف اگر این تصویب‌نامه صادر نمی‌شد ایران دوچار قطعی چای می‌شد (صحیح است) گواین‌که حالا هم چای باب بازار ایران مشکل است به دست بیاید ولی یک خدمت بزرگی است که در جلوگیری از گرانی چای وزارت اقتصاد ملی کرد و نسبت به این اقدام وزارت اقتصاد ملی بنده تشکر می‌کنم
رئیس- آقای معاون وزارت اقتصاد ملی
معاون بازرگانی وزارت اقتصاد ملی (دکتر مفخم)- بنده در گذشته به عرض آقایان رساندم که قانون انحصار بازرگانی اجازه می‌دهد به عنوان سود بازرگانی یا حق انحصار عوارضی بر واردات چای وضع شود (ارباب- به این عنوان نمی‌شود) و این پولی که گرفته شده بود به مصرف کمک برادران سیل‌زده خودمان رسانده شده است و در تصویب‌نامه اخیر لغو شده است اگر عوارض موجودی‌هایی که در گمرک وجود دارد لغو نشده و هنوز هم گرفته می‌شود برای این است که این قسمتی که بدون اجازه دولت پیش از آزادی چای وارد شده است بایستی یک جریمه هم به نفع یک عده از سیل‌زدگان تمام خواهد شد اما راجع به حمایت چایکاران داخلی و کارخانه‌ها بنده می‌خواستم به عرض آقایان برسانم که توجه کنند که دو چیز است یکی حمایت چای داخلی و یکی قیمت چای داخلی و خارجی است که باید با قیمت عادلانه‌ای در دسترس مردم گذاشته شود (صحیح است) و قیمت چای داخلی و خارجی باید آن قدر عادلانه باشد که برای مصرف کننده هم تحمیلی نباشد
رئیس- آقای ارباب
ارباب- مختصراً عرض می‌کنم به طوری که قبلاً هم مذاکره شده است این کیلویی ۴۵ ریال نه عنوان سود بازرگانی دارد نه عنوان حق انحصار اینها را همین طوری گرفته‌اند این یک چیزی است که ارتباطی به اینها ندارد و متشکرم که نسبت به آتیه لغو شده‌ا میدوارم که آنچه در گمرکات هست آن را هم مشمول این تصویب‌نامه قرار بدهند تا کار غلطی انجام نشده باشد
۳- سؤال آقای بهبهانی راجع به سه هزار ریال دریافتی از زوار عتبات (ضمناً سؤالی تقدیم نمودند) و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
رئیس- سئوال بنده راجع به اخذ سه هزار ریال از گذرنامه اشخاصی است که به عتبات مقدسه مشرف می‌شوند اصل ۹۶ متمم قانون اساسی می‌گوید «میزان مالیات را هر ساله مجلس شورای ملی به اکثریت تصویب می‌کند» این اصل اصل ۹۹ متمم قانون اساسی می‌گوید «غیر از مواقعی که قانون صراحتاً مستثنی می‌دارد به هیچ عنوان از اهالی چیزی مطالبه نمی‌شود» (زنگ رئیس دعوت به سکوت)
رئیس- آقا این طرف مجلس (اشاره به طرف چپ) آقایان بین خودشان طوری صحبت می‌کنند که تبدیل به همهمه شده صحبت را هم می‌شود آهسته‌تر کرد بفرمایید آقای بهبهانی
بهبهانی- اصل ۱۹ قانون اساسی (تسویه امور مالیه جرح و تعدیل بودجه تغییر در وضع مالیات‌ها و رد و قبول عوارض و فروعات همچنان ممیزی‌های جدیده که از طرف دولت اقدام خواهد شد به تصویب مجلس خواهد بود) بنده نمی‌دانم سیصد تومان را دولت به چه عنوان از مردم اخذ می‌کند حالا اگر دولت عنوانی برای این درست کرده اینجا یک ظلم فاحشی به فقرا کرده برای این‌که فقرا را محروم کرده است از این تشریف و زیارت عتبات مقدسه و اگر چنانچه دولت به موجب یک قانونی این را می‌گیرد به چه مناسبت به امضای جناب آقای نخست‌وزیر از بعضی از این تذکره‌ها این پول را نمی‌گیرند و من نمی‌دانم به چه حقی و به چه عنوانی می‌توانند این پول را شخصاً حذف بکنند یا کم کنند (صحیح است) گر چه به سؤالات ما که اغلب در اینجا می‌شود یک جواب‌های فرمالیته‌ای داده می‌شود که به هیچ وجه با سؤال تطابق ندارد مثلاً ما راجع به گوشت راجع به نان راجع به اتوبوس ازدولت سؤال کردیم و جناب آقای فولادوند تشریف آوردند اینجا یک جواب‌هایی دادند که هیچ کدام با سؤال تطابق و تناسبی نداشت الان که شهرداری ۴۷ ریال قیمت یک کیلو گوشت را نرخ تعیین کرده و چند روز است گران‌تر هم کرده‌اند اشخاصی حاضر شده‌اند که تضمین بدهند و ۷ ریال هم این قیمت را کم بکنند و بنده این کاغذ را به جناب آقای ارسلان خلعتبری که رئیس کمیسیون عرایض هستند تقدیم کردم و دولت درصدد است که شش ریال به گوشت اضافه کند راجع به نان سؤال کردیم جواب مقتضی به ما داده نشد راجع به مطبوعات سؤال کردیم اینجا یک جوابی آمدند دادند که هیچ کس را قانع نکرد و حتی دیروز دو مرتبه چهار روزنامه را توقیف کردند این است که باز سؤالی راجع به توقیف مطبوعات به امضای بیست نفر تقدیم مقام ریاست می‌کنم و از آقای نخست‌وزیر خواهش می‌کنم خودشان بیایند و جواب سؤالات ما را بدهند
رئیس- آقای معاون نخست‌وزیر
معاون نخست‌وزیر (فولادوند)- سؤال نماینده محترم راجع به عوارضی که از مسافرینی که قصد خروج از مملکت دارند به وسیله وزارت کشور اخذ می‌شود و بایستی عرض کنم وزارت کشور به قائم‌مقامی انجمن شهر عوارضی تعیین کرده است که از هر مسافری که از ایران خارج می‌شود برای کمک به مسئولین سیصد تومان گرفته بشود راجع به زوار عتبات عالیات که قبلاً هم در یکی از جلسات عرض کردم و صورت بسیار زشت و زننده‌ای داشت و مردم آزاد به مسافرت نبودند دولت اجازه داد که هر کس قصد مسافرت دارد آزادانه مسافرت کند و سیصد تومان هم برای مسئولین اخذ شود در ماه محرم و صفر آنچه تقاضا به اداره گذرنامه صادر شده است یا ماه‌های بعدی صادر خواهد شد که چندین هزار تقاضا است از این عده صد تومان اخذ می‌شود و این‌که فرمودند به دستور نخست‌وزیر از بعضی‌ها کمتر و از بعضی بیشتر گرفته می‌شود بنده جداً تکذیب می‌کنم (بهبهانی- تکذیب نفرمایید) جداً تکذیب می‌کنم لکن بایستی توضیح بدهم که در تصویب‌نامه استثنائاتی قائل شده‌اند مثلاً برای طلاب علوم دینی و مجتهدین یک دسته مخصوصی که چند قسمت و چند دسته هستند از این عده صد تومان گرفته می‌شود نه این که به دستور آقای نخست‌وزیر (امیدسالار- از همه صد تومان باید بگیرند این قسمت استثنا معنی ندارد) ضمناً خواستم عرض کنم که این از وظایف وزارت کشور بوده است ولی دولت هم (البته از جهت سؤال نماینده محترم نیست) ولی دولت تصمیم دارد که این مبلغ را کم بکند (مهندس اردبیلی- اصلاً باید معاف بکند) این سیصد تومان را کم بکند شما آقا وقتی قانون می‌گذرانید که برای مسلولین باید فکری کرد خوب این را باید از یک جایی تهیه کرد بنده ثروتمند که می‌خواهم بروم به آمریکای جنوبی باید سیصد تومان بدهم (امیدسالار- از آنها بیشتر بگیرند) برای زوار هم این مبلغ را کم خواهند کرد.
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- جناب آقای فولادوند در توضیحاتی که یک ماه و نیم قبل دادند وعده دادند که این پول را اخذ نخواهند کرد الان یک ماه و نیم می‌گذرد و باز هم این سیصد تومان را دریافت می‌کنند همه آقایان هم شاهد هستند که خود ایشان تشریف آوردند اینجا و این قول را دادند که تا یک هفته دیگر این پول ملغی می‌شود و اما این‌که فرمودند که از بعضی طبقات که در تصویب‌نامه قید شده نمی‌گیرند اینطور نیست بنده مدرک دارم که غیر از مجتهدین خود جناب آقای نخست‌وزیر در چندین مرحله برای بعضی اشخاص مرقوم فرموده‌اند که پول را نگیرند بنده می‌خواستم عرض کنم که من میل داشتم جناب آقای فولادوند تکذیبی را که اینجا فرمودند این را تصدیق بفرمایند برای این‌که اگر بنده مدرک صحیح نشان بدهم به ایشان که این کار برای غیر از طلاب علوم دینی و مجتهدین هم شده بایستی بیایند اینجا و این را تصحیحش بفرمایید برای این که بنده خودم چندین دفعه خط ایشان را دیدم که نوشته‌اند و این پول را نگرفته‌اند به علاوه این به چه مجوز قانونی بوده است به دستور کدام قانون بوده است؟ این کار اصلاً مجوزی ندارد برای چه این کار را می‌کنید؟ قانونش را نشان بدهید اگر به موجب قانون نیست به چه مناسبت سیصد تومان را می‌گیرید راجع به مطبوعات هم که بنده یک سؤالی کرده بودم ایشان مثل این که جوابی نخواسته‌اند بدهند دیشب چهار تا مجله فردوسی و روشنفکر و آشفته و روزنامه نور و ظلمت را با امضای آقای سر تیپ دادور نمی‌دانم به چه مناسبت به امضای ایشان توقیف کرده‌اند و حتی مدیران آن را هم تحت تعقیب قرار داده‌اند که چرا نوشته‌اید که اقلیت فلان کار را کرده بنده می‌خواستم که جناب آقای فولادوند جواب این موضوع را هم بدهند
فولادوند- جناب آقای رئیس موضوع مطبوعات مطرح است که بنده جواب بدهم؟ بنده بدون اجازه آقای رئیس نمی‌توانم جوابی عرض کنم
رئیس- یک سؤالی هم راجع به مطبوعات است آقای بهبهانی آن سؤالتان را هم مطرح کرده‌اید؟
بهبهانی- بلی
امیدسالار- بالاخره جواب سؤال راجع به سیصد تومان عتبات را نفرمودند.
رئیس- بفرمایید
فولادوند- تمام این پرونده‌ها سؤالات آقایان نمایندگان محترم است که بنده هر روز با خودم به مجلس می‌آورم و به اداره می‌برم و نوبت جواب به بنده نمی‌رسد امروز آقای بقیب لاهوتی رئیس قوانین مجلس به بنده اخطار کرده بودند که برای جواب سؤال راجع به زوار حاضر بشوم گر چه آن سؤال هم حاضر است حالا پیدا می‌کنم و به عرض آقا می‌رسانم
رئیس- آقای فولادوند اگر جواب الان حاضر نیست ممکن است برای بعد بماند
فولادوند- مانعی ندارد آن سؤال را فعلاً پیدا نمی‌کنم ولی سؤال آقا که توضیح دادند این است که فرمانداری نظامی عده‌ای از روزنامه‌ها را توقیف کرده این را بنده هم شاهد هستم که جراید را فرمانداری نظامی توقیف می‌کند ولی این مطابق قانونی است که خود آقایان نمایندگان محترم تأیید فرمودند قانون حکومت نظامی یک همچو اجازه‌ای به دولت داده است یک بار دیگر هم عرض کردم که بنده خودم هم مخالفم شخصاً از لحاظ این‌که بنده غلامرضای فولادوند هستم مخالفم اگر واقعاً آقایان منظورشان این است که این کار نشود این قانون حکومت نظامی را الغاء بفرمایید هیچ فرماندار نظامی‌قدرت پیدا نخواهد کرد همچو کاری بکند (بهبهانی و صارمی- ماده ۸ قانون حکومت نظامی لغو شد) اما وقتی قانون حکومت نظامی در ماده ۵ و ۸ اختیاراتی به فرمانداری نظامی می‌دهد تا این قانون جاری است فرمانداری نظامی هم می‌تواند اشخاص را که مظنون است تحت تعقیب قرار بدهد و هم جراید را توقیف کند (صارمی- ماده ۸ لغو شده است) بنده اگر یک روزی انشاءالله نماینده مجلس شدم پیشنهاد لغو این قانون را خواهم کرد (احسنت)
رئیس- آقای میراشرفی سؤالی داشتید (میراشرافی- راجع به چی؟) راجع به نرخ فروش لیره کنسرسیوم ممکن است بماند برای جلسه بعد
۴- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون اقتصاد ملی راجع به تحصیل اعتبار از دولتین آمریکا و انگلستان
رئیس- در جلسه پیش لایحه قرضه مطرح بود پیشنهادی بود که قرائت و مذاکرات لازم در آن شد و اعلام رأی هم شد حالا قرائت می‌شود برای اخذ رأی
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی برای تمرکز مالی کشور پیشنهاد ذیل تقدیم می‌شود تبصره کلیه وجوه دولتی و درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌هایی که به سرمایه دولت تشکیل گردیده و همچنین کلیه وجوه حاصله از قرضه و اعتبارت خارجی و بالاخره هرگونه درآمدی که عاید دستگاه‌های دولتی یا وابسته به دولت می‌گردد از هرحیث که باشد به استثنای وجوه متعلق به بانک‌های دولتی و شرکت بیمه باید در حساب‌های متعلق به خزانه‌داری کل و در بانک ملی ایران متمرکز گردد خزانه‌داری کل موظف است در آخر هر سال صورت ریز وجوه حاصله از هر نوع درآمد را و میزان مصارف هر یک از حساب‌ها را منتشر نماید تا کلیه دریافت‌ها و پرداخت‌های مملکتی به هر عنوان که باشد معلوم و مشخص گردد. قوانینی که برای مصارف یک قسمت از درآمدهای مملکتی از مجلسین گذشته است کماکان به قوت خود باقی بوده و به هیچ‌وجه این تمرکز مالی مانع از اجرای آن قوانین و مصرف درآمدهایی که محل خرج آنها مشخص نباشد نخواهد بود لکن هرگونه مقرراتی که مخالف تمرکز وجوه و عواید مملکتی در خزانه‌داری کل باشد ملغی می‌گردد شادمان. مرآت اسفندیاری
رئیس- حالا باید رأی بگیریم پیشنهادی هم رسیده که یک جمله‌ای از این پیشنهاد حذف بشود (عبدالصاحب صفایی- آقا اعلام رأی شده است) آقا خواهش می‌کنم مداخله نفرمایید پیشنهاد تجزیه کرده‌اند که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
در تبصره پیشنهادی آقایان مرآت اسفندیاری و شادمان پیشنهاد می‌کنم جمله «لکن هرگونه مقرراتی که مخالف تمرکز وجوه و عواید مملکتی در خزانه‌داری کل باشد ملغی می‌گردد» حذف شود. (شوشتری- چرا؟)
رئیس- پیشنهاد توضیح ندارد. اول رأی گرفته می‌شود به خود پیشنهاد به ترتیبی که قرائت شد (قنات‌آبادی- به چه رأی می‌گیرید؟ اگر به حذف است رأی نمی‌دهیم) الان به خود پیشنهاد رأی می‌گیریم (حمیدیه- آقایان ملتفت نشدند یک مرتبه دیگر توضیح بفرمایید) الان رأی می‌گیریم به اصل پیشنهاد. آقایانی که با اصل پیشنهاد، آقایانی که با اصل پیشنهاد آقایان مرآت اسفندیاری و شادمان به طوری که قرائت شد موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. حالا به حذف آن قسمت که پیشنهاد شده است رأی می‌گیریم اگر رأی ندادید که اصل جمله در تبصره باقی می‌ماند اگر رأی دادید که حذف می‌شود (شوشتری- وقتی به اصل رأی داده شد حذف معنی ندارد) اصل پیشنهاد باید به تصویب مجلس برسد تا حذف قسمتی که پیشنهاد حذف شده است قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم
(به شرح ذیل خوانده شد)
لکن هرگونه مقرراتی که مخالف تمرکز وجوه و عواید مملکتی در خزانه‌داری کل باشد ملغی می‌گردد چند نفر از نمایندگان به چی رأی می‌گیرید؟
رئیس- چرا توجه نمی‌کنید رأی گرفته می‌شود به تجزیه این جمله پیشنهاد به طوری که قرائت شد آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی‌برخاستند) تصویب نشد. پس این پیشنهاد به طور کامل تصویب شد. آقایان یک قدری توجه کنید دائم بین هم صحبت می‌کنید می‌خواهیم رأی بگیریم آقای حائری‌زاده یک پیشنهادی کرده‌اند راجع به این‌که از آن ده میلیون لیره صرف نظر شود. الان خودشان تشریف ندارند (شوشتری- حق ساقط است) یکی هم مال آقای دکتر آهی بود آقای دکتر آهی به این پیشنهاد باقی هستید؟ (جمعی از نمایندگان- پس گرفتند) شما نباید حرف بزنید، نظم مجلس را رعایت کنید خودشان باید بگویند که پس گرفتند یا نه آقای دکتر آهی شما پس گرفتید؟ (دکتر آهی بله) خیلی خوب رأی می‌گیریم به کلیه لایحه قرضه رأی هم البته باید با ورقه باشد. (اساسی آقایان نمایندگان به ترتیب ذیل توسط آقای محمدعلی مسعودی (منشی) اعلام شد و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد) آقایان: کاشانی. نورالدین امامی. حمیدیه. دکتر بینا. کریمی. دکتر عادل صفاری. تربتی. عبدالصاحب صفایی. قنات آبادی. مهندس اردبیلی. موسوی. باقر بوشهری. احمد فرامرزی. پورسرتیپ. امیدسالار. تیمورتاش. حشمتی. جلیلوند. محمودی. مهندس ظفر. عباسی. ایلخانی‌زاده. دولتشاهی. سنندجی. پناهی. ارباب. اخوان شفیعی. بوداغیان. بیات ماکو. دکتر سعید حکمت. افشار صادقی. صارمی. صدرزاده. رضایی. سید احمد صفایی. شادمان خرازی غضنفری. میراشرفی. مرآت اسفندیاری. پیراسته. شوشتری. نراقی. قراگزلو. بوربور. امیر احتشامی. اردلان. خاکباز. سهرابیان. صادق بوشهری. دکتر حمزوی. مهندس شاهرخ شاهی. داراب. تو ماج. برومند. دکتر نیرومند. عاملی. کاشانیان. شیبانی. مشایخی. دکتر مشیرفاطمی. مکرم. دکتر سید امامی. قرشی. مهدوی. لاری. تفضلی. صراف‌زاده. محمود افشار. کدیور. درخشش. بهبهانی. دکتر افشار. بزرگ‌ابراهیمی. خلعتبری. بهادری. اسکندری. عمیدی نوری. نقابت. هدی. دکتر آهی. دکتر پیرنیا. عرب شیبانی. سلطانمراد بختیار. افخمی. سالار بهزادی. مرتضی حکمت. استخر. قوامی. رضا افشار. یدالله ابراهیمی. گیو. فرود. جلیلی. مسعودی. یارافشار. دهقان. آراء مأخوذه شماره شده و نتیجه به قرار زیر بود ورقه سفید موافق ۸۹ ورقه. ورقه مخالف ۷ ورقه ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع ۵ ورقه
رئیس- لایحه قرضه از ۱۰۲ نفر حضار با ۸۹ رأی تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
اسامی موافقین آقایان: ایلخانی‌زاده. عاملی. اسکندری. دکتر عدل. نقابت. دکتر آهی. خرازی. صدرزاده. هدی. سالار بهزادی. لاری. افشارصادقی. دکترافشار. غضنفری. کریمی. گیو. قوامی. باقر بوشهری. رضا افشار. شیبانی. دکتر سید امامی. مهندس شاهرخ شاهی. پیراسته. سهرابیان. حشمتی. صفاری. اخوان. پورسرتیپ. موسوی. دهقان. تیمورتاش. شفیعی. صارمی. عباسی. محمودی. کدیور. بیات‌ماکو. سنندجی. احمد فرامرزی. میراشرفی. دکتر سعید حکمت. بوربور. توماج. دکتر مشیر فاطمی. داراب. صادق بوشهری. فرود قرا گزلو. مکرم. امیر احتشامی. سعید مهدوی. یارافشار. خلعتبری. قرشی شادلو. شوشتری. افخمی. عمیدی نوری. امیدسالار. بوداغیان. دولتشاهی. استخر. دکتر امیر نیرومند. محمود افشار. عماد تربتی. نراقی. خاکباز. عبدالصاحب صفایی. بهادری. حمیدیه. بزرگ ابراهیمی. مرآت اسفندیاری. قنات‌آبادی. سید احمد صفایی. نورالدین امامی. دکتر شاهکار. دولت‌آبادی. مشایخی. ارباب. پناهی. مهندس اردبیلی. کاشانیان. دکتر حمزوی. یداله امیرابراهیمی. برومند. جلیلوند. مرتضی حکمت. شادمان. دکتر بینا. (با قید این عبارت: به شرط تصفیه دستگاه‌های درآمد و هزینه از وجود اشخاص ناپاک و ناصالح با قرضه موافقم)
اسامی مخالفین آقایان: درخشش کاشانی عرب شیبانی دکتر پیرنیا تفضلی رضایی بهبهانی. ورقه سفید علامت امتناع: هفت ورقه.
۵- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
رئیس- آقای وزیردارایی
وزیردارایی دکتر امینی- بنده خواستم از توجه آقایان محترم تشکر بکنم و امیدوارم که در قسمت خرجش هم همین طور که تأکید فرمودید انشاءالله طوری بشود که حسابی خرج بشود ضمناً خواستم از موقع استفاده کنم و لایحه‌ای است مربوط به سازمان سد کرج و یک لایحه‌ای است راجع به شرکت ایران در مؤسسه علوم اداری بلژیک که تقدیم می‌کنم
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون پست و تلگراف و تلفن
رئیس- آقای مهندس گنجه‌ای معاون وزارت پست و تلگراف (مهندس گنجه‌ای) لایحه‌ای است راجع به تعرفه مکالمات تلفن بی‌سیم کشور به استثنای شهرستان‌ها و همچنین برای خارج از کشور که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۷- طرح گزارش مربوط به اجازه مبادله موافقتنامه حل مسائل مرزی و مالی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی
رئیس- آقای وزیر امورخارجه
وزیر امورخارجه- بنده استدعا می‌کنم که لایحه موافقتنامه ایران و شوروی راجع به مسائل مرزی و مالی مطرح شود.
رئیس- در دستور هم هست. چند لایحه داریم که بعضی از آنها فوریت‌هایش هم تصویب شده و ۱۵ نفر از آقایان هم تقاضا کرده‌اند که طرح آزادی تجارت در دستور قرار بگیرد (صحیح است) و همچنین اعتبار وزارت کشور است و چند چیز دیگر هست (صدرزاده- استادان خارجی است) اگر آقایان موافقت کنید چون چیزی به آخر سال نمانده روزهای سه شنبه هم دو مرتبه جلسه تشکیل شود (صحیح است)
پورسرتیپ- اعتبار وزارت کشور برای آخر سال است) یک جلسه علاوه می‌کنیم و انشاءالله اینها را می‌گذرانیم مستمری‌های ورثه کارمندان هم هست که باید بگذرد. حالا لایحه موافقتنامه مالی و مرزی ایران و شوروی مطرح است که متن ماده واحده آن قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده- مجلس شورای ملی موافقتنامه حل مسائل مرزی و مالی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را که مشتمل بر ۵ ماده و یک پروتکل ضمیمه می‌باشد و در تاریخ پنجشنبه ۱۱ آذر ماه ۱۳۳۳ در تهران به امضاء رسیده است تصویب و به دولت اجازه می‌دهد اسناد مصوب
آن را مبادله نماید.
مسعودی (منشی)- این گزارش از کمیسیون خارجه است و آقای مرآت اسفندیاری که مخبر کمیسیون خارجه هستند گزارش را امضا نموده‌اند و گزارش کمیسیون قوانین دارایی و گزارش کمیسیون نظام و گزارش کمیسیون کشور هم در تأیید همین است.
رئیس- مادهٔ واحده مطرح است آقای مصطفی کاشانی
کاشانی- در این موقع که لایحه دولت مربوط به رفع اختلافات مرزی و مالی با دولت اتحاد جماهیر شوروی مطرح مذاکره است وظیفه مل و میهنی اینجانب حکم می‌کند آنچه را که تاکنون به مجامله و تعارف برگزار شده (عبدالصاحب صفایی- مجامله نمی‌خواهد آقا) و مربوط به آرمان‌های ملی و آرزوهای یک ملت رنجدیده است با کمال صراحت بیان کنم. با کمال افتخار و بدون هیچگونه مجامله‌ای با لایحهٔ دولت و قرارداد منضم به آن اساساً مخالفم و با کیفیتی که تنظیم شده آن را مخالف با عقیده اکثریت وطن‌خواهان می‌دانم.
قبلاً باید عرض کنم من به دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی دولت مقتدر و همسایهٔ عالیمقام دولت ایران کمال احترام را دارم و یقین دارم صلاح و سلامت ملت ایران در دوستی و اصلاح با دولت اتحاد جماهیر شوروی است و این دوستی و صفا اگر صوری نباشد و واقعاً با توجه و احترام به سنن ملی و معتقدات مذهبی ملت ایران برقرار گردد نه تنها برای ملت و دولت شوروی مفید است بلکه تا حدودی در استقرار صلح جهان نیز تأثیر خواهد داشت ولی مطالبی که عرض می‌کنم چون تاکنون دستگاه سیاسی دولت شوروی به آن مطالب آشنا نیست و روح مجامله‌گویی شخصیت‌های سیاسی مانع از آن گردیده که حقایق تلخی به دولت همسایه عزیز ما گفته شود به این جهت یقین دارم ممکن است دولت شوروی در سیاست خود نسبت به ایران تجدیدنظر کلی و اساسی نماید و روابط دو ملت بر پایه‌ای استوار گردد که هیچ اتحادیه و عهدنامه‌ای نتواند خللی به آن روابط وارد آورد.
مطلبی که بنده می‌خواهم عرض کنم و امیدوارم اولیای دولت شوروی از آن عبرت بگیرند این است که آیا دیپلماسی دولت شوروی چنین قراردادی را آماده برای امضا و مبادله نموده است با شرایط زمانی و امکانات سیاسی دیگر؟
برای روشن شدن مطلب باید عرض کنم پایه رفع اختلافات مرزی و مالی ایران و شوروی در زمان کابینهٔ رزم‌آرا گذاشته شد و حتی قرارداد تجارتی که مقدمهٔ رفع اختلافات بود در همان کابینه تنظیم و به امضاء رسید. رفع اختلافات با شوروی همه جا پا به پای لایحه گس گلشائیان پیش می‌رفت. اگر لایحه گس گلشائیان در حکومت رزم‌آرا به تصویب رسیده بود اختلافات مرزی ایران و شوروی هم تا به حال مجمل نمانده بود و اکنون هم که انگلیس‌ها مسئله نفت را به دلخواه خود حل نمودند قدم دوم دیپلماسی انگلستان رفع اختلافات شوروی بود که اکنون پشت سر لایحه نفت به مجلس آمده است.
البته این مطلب بنده به مزاج بعضی از رجال و شخصیت‌ها سازگار نیست و حوصله ندارند و نمی‌خواهند همچنین مطلبی را بشنوند ولی این حقیقت باید گفته شود تا ملت ایران بداند قرارداد رفع اختلافات با شوروی هم دنباله دیپلماسی انگلستان در ایران است و این باجی است که انگلیس‌ها به روس‌ها می‌دهند. این مفهوم سیاست موازنه مثبت است یعنی حالا که یک لقمه به دهان انگلیس‌ها افکنده شد و به مراد خودشان رسیدند یک لقمه هم به کام روس‌ها می‌اندازند تا آنها هم به مراد خودشان برسند و عهدنامه ترکمانچای و تجاوزات دولت‌های جبار و سفاک تزاری روسیه را با تصویب چنین قراردادی در مجلس شورای ملی ایران تنفیذ کنند و اعتبار قانونی بدهند.
تصویب این قرارداد به منزله تجویز اسارت مسلمانان بخارا و سمرقند و مرو و نخجوان و شیروان است (پورسرتیپ- سخت نگیر) و من به نام یک ایرانی اجازه نمی‌دهم تجزیه مملکت ایران را به امضا من برسانند.
من می‌خواهم ظهرها و صبحگاهان در سمرقند و بخارا و مرو و شیروان مردم بتوانند بگویند اشهدان لااله‌الاالله. اشهدان محمدرسول‌الله.
من اعمال دولت تزاری روسیه را تجاوز و تعدی و ظلم و سفاکی می‌دانم و به آن جنایات صحه نمی‌گذارم و از همه وطن‌خواهان و از همه آنهایی که معتقدند به ایران ظلم شده و نباید ایرانیان و مسلمانان را زیر شکنجه روس‌های تزاری یا بلشویک‌های از خدا بی‌خبر گذاشت استدعا می‌کنم به آنها رحم کنند و این قرارداد را امضاء نکنند.
دولت انگلستان می‌خواهد شریک جرم برای خودش تهیه کند (پورسرتیپ- به انگلستان چه مربوط است انگلستان کیست، این حرف‌ها اصلاً معنی ندارد. انگلستان می‌گوید قرارداد ببندید؟) می‌خواهد با همان دولت و با همان دستگاهی که قرارداد نفت را به امضا رسانده با هما دولت و همان دستگاه قرارداد ایران و شوروی را به امضا برساند تا زبان شوروی‌ها هم بسته شود و اگر روزی در صلاحیت عاقدین قرارداد و محیط غیرعادی تنظیم قرارداد نفت خدشه‌ای به عمل آمد موازنه حفظ شود و روس‌ها هم با آنها همصدا شوند چون شرایط عقد قرارداد نفت و قرارداد ایران و شوروی یکی است.
افسوس که دولت شوروی نمی‌خواهد مستقلاً با ملت و دولت ایران کنار بیاید یا حزب توده را مظهر سیاست خود معرفی می‌کند و هرچه ایرانی است از خود می‌رنجاند و یا تبعیت از دیپلماسی انگلستان می‌کند من صریعاً عرض می‌کنم اگر دولت شوروی به فکر ما به سنت‌های ملی و معتقدات مذهبی ملت ایران احترام بگذارد و ملت ایران را به غلام یحیی و آرداشس اوانسیان و دکتر رادمنش نفروشد اگر دشمنان ملیت و استقلال مملکت ما را در خاک خود پناه ندهد اگر واقعاً آن ترسی که در دل ایرانی‌ها از دولت روسیه وجود دارد که ریشه آن را تزاران سفاک روسیه به وجود آورده‌اند از بین ببرد یقین داشته باشند ملت ایران خیلی گذشت خواهد کرد و مردانه دست دوستی خواهد داد ولی من با دست روسیه که از آستین انگلستان بیرون آمده دست دوستی نمی‌دهم دلیل آن هم این است که روزی که ما با شرکت نفت جنوب در حال جنگ اقتصادی بودیم و انگلستان برای به زانو آمدن اقتصادی ملت ایران روزشماری می‌کرد در آن روزها دولت شوروی فقط بنا به توصیه انگلیس‌ها طلاهای ما را ندادند تا ما زودتر به زانو درآییم حالا که خود انگلیس‌ها هم اعتبار می‌دهند حالا شوروی‌ها می‌خواهند طلاهای ما را مسترد کنند این جز تبعیت از سیاست انگلستان اسمی دیگر ندارد.
به علاوه استرداد طلای امانتی چه ارتباطی به گرفتن فیروزه دارد فیروزه ملک ایران است همانطور که ولادی وستک ملک روسیه است و من به هیچ قیمت حاضر نیستم یک وجب از خاک ایران به شوروی یا به هر کشور دیگری داده شود زیرا ما در این خاک مقدس کشته داده‌ایم و آن خاک با خون جوانان ایران عجین شده و این خلاف مروت و مردانگی است.
من از دولت شوروی به عنوان یک ایرانی علاقمند به دوستی با اتحاد جماهیر شوروی خواهش می‌کنم در کشور ایران سیاست مستقل ملی ایران را بشناسد و با سیاست مستقل خودشان هم با ما کار کنند.
هر وقت دولت روسیه ملت ایران را خوب شناخت و خواست مستقیماً با ما وضع اختلاف کند و حاضر شد حرف‌های حساب ما را گوش کند و توقعات مشروع ملت ایران را قبول نماید آن وقت ما هم خیلی گذشت می‌کنیم و به همین جهت به نهایت احترامی که برای دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی همسایه مقتدر ایران قائل هستم وظیفه ملی خود می‌دانم که به این لایحه رأی کبود بدهم.
رئیس- آقای دکتر بینا
دکتر بینا- سنن پارلمانی ایران نشان داده که نمایندگان محترم مجلس شورای ملی هنگام بحث در سیاست خارجی اعم از مخالف یا موافق اقلیت و یا اکثریت در منافع عالیه کشور متحد و یک صدا می‌باشند (صحیح است)
بنده یک بار برای دفاع از قرارداد نفت پشت تریبون رفتم این بار نیز برای صحبت در اطراف یکی از مهمترین مسائل سیاسی مملکت یعنی قرارداد ایران و شوروی می‌خواهم به عنوان موافق صحبت کنم البته دفاع از قرارداد نباید به عنوان موافقت با عملیات بعضی از مأمورین دولت تلقی شود زیرا در مورد سیاست داخلی دولت می‌خواهم به عرض برسانم تا مدتی که موضوع نفت در مجلس شورای ملی مطرح بود بنده سکوت کردم تا شاید دولت پس از حل این معضل دست به اقدامات و اصلاحات اساسی بزند متأسفانه از آن وقت چند ماهی می‌گذرد و به این قسمت چنان که لازم است توجهی نشده (صحیح است) باید دانست آقایان نمایندگان محترم همچنان که در سیاست خارجی وحدت نظر دارند در سیاست داخلی نیز همه متفق‌الرأی هستند که باید در تمام شئون داخلی مملکت اصلاحات عمیقی به عمل بیاید دولت باید هزینه زندگی را بعد امکان تعدیل کند تا مردم راحت و آسوده باشند. درست است که کار در مملکت زیاد شده و کار کن از درآمد زیاد استفاده می‌کند ولی مأمورین صدیق دولت وظیفه سوم که عایدات آنان کافی نیست سخت در زحمت‌اند و دولت باید برای آنان قوه خرید تهیه نماید.
خریدهای دولتی و نقشه‌های عمرانی مانند احداث لوله نفت از اهواز تا ازنا و تهران هر شخص بی‌نظر و بی‌طرف را متوجه می‌سازد که به مسئولین امر تذکر دهد و از دولت بخواهد که نهایت دقت را در این قبیل امور به کار برده و نمایندگان علاقمند و بی‌غرض را از رویه خود مستحضر سازد.
راجع به شهرداری تهران هر روز اخبار و آوازهای ناگواری می‌رسد (صحیح است) که با طرز تفکر هر شخص مصلح و منصف و علاقمند به مملکت بسیار ناسازگار است امیدوارم که دولت در این خصوص نیز هر چه زودتر تصمیمی که به صلاح شهر باشد اتخاذ نماید.
وضع فرهنگ خوب نیست گرچه امر تحصیلی دانش‌آموزان نسبت به دولت سابق بهتر شده ولی ما انتظار داریم فرهنگی که مربی فرزندان و جگرگوشه‌های ماست در نهایت شرافت و قدرت در پیشرفت امور فرهنگی باید جدیت کرده و در کادر تعلیماتی و اداری تجدیدنظر نموده و محیط فرهنگ را از لوث وجود عناصر فاسدالاخلاق و ناصالح پاک کنند (صحیح است)
تا فرزندان با ایمان و صالح و وطن‌پرست تحویل جامعه دهد. (تفضلی- فرهنگ بدتر شده)
نظر به این که بیانات بنده در موافقت با قرارداد مربوط با سیاست خارجی است لذا از نمایندگان محترم جراید تمنا می‌کنم حتی‌الامکان عرایض بنده را یا درج نفرمایند و یا اگر درج می‌کنند تلخیص و تحریف ننمایند زیرا ممکن است با حذف مطلبی معنی هم تغییر پیدا کند در این مورد باید از همکار گرامی آقای محمدعلی مسعودی که روزنامه پست تهران را مانند یک ارگان با کمال بی‌نظری و بی‌غرضی در اختیار نمایندگان محترم قرار داده و بیانات مخالف و موافق را بدون کم و کسر درج می‌فرمایند تشکر نمایم بنده که به عنوان موافق با قرارداد ایران و شوروی ثبت نام کرده‌ام معتقدم که با وجود بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک خاکی با همسایه شمالی خاتمه دادن به کلیه اختلافات اعم از مالی و ارضی از ضروری‌ترین و اساسی‌ترین مسائل سیاسی کشور ما است زیرا سال‌هاست که وجود اختلافات مرزی باعث زحمت زمامداران دولتین شده و شاید در بعضی موارد هم مانع برقراری روابط حسنه میان دو کشور گردیده است.
البته بنده نمی‌توانم بیاناتی را که جناب آقای وزیر امورخارجه در جلسه روز یکشنبه ۱۹ دی ماه ۱۳۳۳ راجع به این قرارداد فرمودند قبول کنم که دولت و ملت ایران در این قرارداد گذشت‌هایی نکرده‌اند نه خیر گذشت‌های بسیاری کرده‌اند.
آقایان اگر این قرارداد را درست دقت و مطالعه نماییم به حقیقت سیاست زمامداران شوروی کاملاً پی می‌بریم و متوجه می‌شویم که طرز استدلال سیاستمداران روسی با تغییر رژیم فرقی نکرده است زیرا وقتی در اطراف قضایای تاریخی درست غور نماییم می‌بینیم که در حقیقت تاریخ تکرار می‌شود بدین معنی که یک روز دولت امپراطوری تزاری برای حل اختلافات سرحدی با دولت ایران وارد مذاکره می‌شود روز دیگر دولت امپراطوری توده‌ای اتحاد جماهیر شوروی ولی در هر دو صورت با مختصر امعان‌نظر می‌بینیم که افکار و عقاید زمامداران روسی به هیچ‌وجه عوض نشده و فقط وسایل و عناوین است که تغییر پیدا کرده به اصطلاح یک روز به نام امپراطوری تزاران سیاست انبساط و توسعه ارضی در روسیه رواج دارد روز دیگر همان سیاست به نام جمهوری‌های توده‌ای اعمال می‌شود. وقتی بنده مواد قرارداد را مطالعه کردم و دیدم که در مقابل فیروزه اراضی در مغان و عباس‌آباد به ما واگذار کرده‌اند به یاد موضوع تاریخی افتادم که راجع به آن در کتاب خود در تاریخ دیپلماسی ایران اشاره کرده‌ام این موضوع مربوط است به حل اختلافات مرزی ایران و روسیه و قرارداد تفلیس که در تاریخ ۸ شعبان ۱۲۴۰ مطابق با ۲۸ ماه مارس ۱۸۲۵ یعنی یک سال قبل از شروع جنگ دوم ایران و روس با مشارکت ژنرال ویلهمینوف و مدداوف و فتحعلی‌خان نماینده دولت ایران تنظیم شده. در این قرارداد پس از چندین سال مذاکره و اعزام هیئت‌ها از طرف دولت ایران برای رفع اختلافات سرحدی ناحیه گوگچه به دولت روس تسلیم و در مقابل دولت روسیه ناحیه قایان را به دولت ایران واگذار کرده است ولی در حقیقت قرارداد تفلیس یک نیرنگ سیاسی بیش نیود زیرا ناحیه گوگچه و قایان هر دو متعلق به ایران بود و روس‌ها در مقابل اشغال یکی از نواحی ایران واگذاری ناحیه دیگری را که آن هم متعلق به دولت ایران بود پیشنهاد می‌کردند.
اکنون نیز نباید گفت دولت و ملت ایران در این قراردادها گذشت‌هایی نکرده‌اند چنان که عرض کرده گذشت‌هایی شده است ولی نظر به این که از سال ۱۸۹۲ به این طرف یعنی از زمان صدارت امین‌السلطان پروتکل و یا قراردادی که مطابق آن اختلافات مرزی ایران رفع شده باشد به امضاء نرسیده امید است شاید با تصویب این قرارداد اختلافات مرزی ایران و روس رفع شده و وضع سرحدات دولتین بر اساس و مبنای صحیحی استوار گردد. بنابراین وجود چنین قرارداد و پروتکلی از لحاظ مجامع بین‌المللی نیز به نفع طرفین می‌باشد. و به عقیده بنده پس از قرارداد نفت مهمترین و مفیدترین قراردادی است که در مجلس شورای ملی ایران طرح می‌شود.
بنده تصمیمی نداشتم در دفاع از این قرارداد صحبتی کنم ولی وقتی دیدم کسانی که به سلامتی پیشه‌وری و به افتخار تجزیه آذربایجان از پیکر ایران جام خود را بلند کردند مخالف با امضای این قرارداد هستند برای خود لازم شمردم که از این قرارداد دفاع کنم (صحیح است- احسنت)
آقایان کسانی که یک روز قبل از ۲۸ مرداد که باید روز نجات ایران نامیده شود مصمم بودند جریان و گردش تمام چرخ‌های مملکت را عوض کنند امروز وقتی می‌بینند با امضای این قرارداد ممکن است در سیاست خارجی ایران سکون و آرامش پیدا شود به جنب‌وجوش افتاده و ناراحت شده‌اند این اشخاص که همواره در فکر گل‌آلود کردن آب برای صیدماهی هستند از این جریان سخت عصبانی شده و می‌گویند در یکی از انتشارات خود نوشته‌اند (بد نیست به یاد بیاوریم که در زمان دولت دکتر مصدق شخص خوش‌باوری از یک فرد مؤمن توده‌ای سؤال کرد که شما که خود را پشتیبان دکتر مصدق می‌دانید چرا دولت روسیه طلاها و طلب‌های ما را پس نمی‌دهد که قدری از مشکلات دولت ملی در مبارزه با استعمار کم شود؟ جوان توده‌ای جواب داد دولت شوروی این طلاها را مال ملت ایران می‌داند و حاضر است پس بدهد اما به دولتی پس خواهد داد که نماینده ملت باشد) به این ترتیب حسن‌نیت دولت شوروی را هم فهمیدیم.
البته بنده باور نمی‌کنم که این آقایان هنوز هم فهمیده باشند ولی بنده از همین اظهارات و مطالب اعضا و گردانندگان حزب کاریابی که اکنون با در نظر گرفتن این که منافعشان در خطر افتاده راه مصدق را علم کرده‌اند اتخاذ سند می‌کنم و به این آقایان که دعوی ایران مداری داشتند اخطار می‌کنم که توجه داشته باشند که حتی دولت اتحاد جماهیر شوروی با دولتی می‌خواهد سر و کار داشته باشد که قوی بوده و سیاست روشن و روش متینی دارد بنابراین دولت اتحاد جماهیر شوروی هم نمی‌تواند به دولت زنده باد و مرده باد اطمینانی داشته باشد.
با عرض این مطلب می‌خواهم تذکر بدهم که با این روش دولت در داخله مملکت مخالفم و سؤال می‌کنم چگونه دولت اجازه می‌دهد چنین نشریه‌هایی توزیع شود آقایان به نظر بنده ضرر و خطر حزب ایران بیش از ضرر و خطر حزب توده است که عامل مستقیم یک سیاست بیگانه در ایران می‌باشد زیرا ما به کنه افکار توده‌ای‌ها واقف شده و آنها را می‌شناسیم و قوای انتظامی می‌داند چگونه با آنان مبارزه کند ولی این آقایان می‌خواهند به نام ایران با پنول ایران به دولت و ملت ایران خیانت کنند بنده نمی‌دانم قوای انتظامی که موفق می‌گردد مراکز حزب توده را کشف کند چرا به این عناصر اجازه می‌دهد در پایتخت مملکت با آزادی مجامع خود را تشکیل داده و از رطب و یا بس هر چه به مغزشان خطور می‌کند در روی ورق پاره‌هایی منتشر سازند آقایان وابستگان به گروه معروف به حزب ایران تمام کارهای مضر توده‌ای‌ها را انجام می‌دهند و شهامت آن را ندارند که لااقل مانند آنها خود را معرفی کنند.
بنابراین دلایل آیا رواست جمعیتی که حزب نیست و به ایران علاقه ندارد اسم خود را به غلط حزب ایران گذارد من امروز در این مکان مقدس اسم اصلی و با مسمای این دسته را به هم وطنان عزیز معرفی می‌کنم و آن دسته ایران فروش است نه حزب ایران برگردیم بر سر مطلب آقایان بنده اطمینان دارم که ملت و مجلس ایران طالب برقراری روابط دوستانه با همسایه شمالی است و دوستی دولت و ملت شوروی (منتهای مداخلات ناروای آنان به وسایل گوناگون در سیاست ما) برای دولت و ملت ایران قابل توجه و پرارزش می‌باشد دولت ایران این مسئله را همواره متوجه بوده است چنان که در دوره رضاشاه فقید ایران اولین دولتی بود که باوجود نفوذ سیاست‌های مقتدر بیگانه دست دوستی به طرف دولت اتحاد جماهیر شوروی دراز کرد و اولین دولتی بود که حکومت سوسیالیستی شوروی را به رسمیت شناخت البته باید متذکر بود که لنین سیاستمدار بزرگ شوروی نیز در مقابل این عمل دولت ایران در فوریه ۱۹۲۱ از کلیه امتیازات روس‌ها در ایران صرف‌نظر کرد و دولت شوروی اولین دولتی بود که اختیارات برون‌مرزی و قضاوت کنسولی را که با عقد قراردادهای ظالمانه دوره تزاری به ملت ستمدیده ایران تحمیل شده بود لغو کرد بیانیه‌های تروتسکی و چی چرین نیز مؤید همین نظریه بود.
راجع به ماده ۶ عهدنامه مودت با استدلالی که در جلسه ۱۹ دی ماه به عمل آمد و با وجود مکاتباتی که میان نمایندگان دولتین ایران و شوروی مبادله شده و با از بین رفتن ملت معلول نیز از بین رفته مدلول ماده ۶ به هیچ‌وجه نمی‌تواند مورد استناد قرار گیرد و از نظر دولت و ملت ایران و از نظر بین‌المللی به هیچ‌وجه ارزش ندارد با امضای قرارداد رفع اختلافات مرزی و مالی امیدوارم دولت ایران نیز در حفظ سرحدات خود کوشش نموده و بخصوص در قسمت‌هایی که رودخانه خط سرحدی ما بین دو کشور می‌باشد دولت توجه بیشتری مبقول داشته و وسایل ساحل بندی را مطابق اصول امروزه از طرف وزارت جنگ و وزارت کشور با نظارت مأمورین وزارت امورخارجه فراهم کند و با ایجاد دیوارهای بتونی بخصوص در سواحل رود آستارا چای خط سرحدی را مشخص و معین و مستحکم سازند (شوشتری- و دشت ترکمن) از جناب آقای وزیر جنگ انتظار دارم از عملیاتی که انجام خواهد شد مجلس شورای ملی را نیز در جریان بگذارند.
راجع به باغ خونی خراسان و نفت خوریان و باغ اتابک در مجلس شورای ملی تذکراتی داده شده باید توجه داشت چنان که جناب آقای وزیر امورخارجه در جلسه پنجشنبه ۱۴ بهمن توضیح دادند این قرارداد مربوط به مطالبات ناشی از جنگ دوم جهانی است و به دعاوی سابق مربوط نیست و اینها مسائلی است که باید با دولت شوروی حل و تسویه شود در این مورد نیز به طوری که اطلاع حاصل شده راجع به پاره‌ای از مواد اقدام شده و در بعضی موارد مشغول مطالعه و اقدام می‌باشند امید قطعی می‌رود در نتیجه حسن روابطی که با امضای این قرارداد ایجاد خواهد شد این اختلافات نیز رفع گردد تهیه قرارداد
حاضر نشان می‌دهد که از طرف دولت و وزارت امورخارجه توجه مخصوصی به مسائل سیاست عمومی خارجی که با منافع ایران تماس دارد می‌شود و یک فعالیت بی‌سابقه‌ای در دستگاه وزارت امورخارجه به وجود آمده که اسباب خوشوقتی است و البته جز این هم نباید انتظار داشت ما باید دستگاه‌های خودمان را مجهز کنیم به خصوص با توجه به این که سیاست خارجی موضوع بسیار بغرنج و پیچیده‌ای است باید در این وزارتخانه منحصراً از وجود عناصر تحصیل کرده و صالح، فهمیده استفاده شود که قادرند وظایف سنگینی را که به عهده این دستگاه محول است انجام دهند.
چنان که عرض کردم ما طالب برقراری روابط دوستانه هستیم و چنان که جناب آقای انتظام اشاره فرمودند وقتی دوطرف می‌خواهند دوستی ایجاد کنند بهتر است آن کسانی که می‌خواهند دوستی را صمیمی‌تر بکنند بفهمند که یک گله‌هایی بوده یک دلتنگی‌ها وجود داشته که با تذکر آن ممکن است در آینده آن دلتنگی‌ها ایجاد نشود.
و وقتی بنده عرض کردم ما در این قرارداد گذشت‌هایی کرده‌ایم در مقابل توقعاتی نیز داریم و توقعات ما از دولت اتحاد جماهیر شوروی زیاد نیست بنده می‌خواهم عرض کنم که ما توقع داریم دولت جماهیر شوروی در سیاست خارجی خود رویه‌ای را با ما اتخاذ کند که مایل است دولت‌های دیگر آن رویه را درباره اتحاد جماهیر شوروی داشته باشد به اصطلاح همچنان که دولت اتحاد جماهیر شوروی اجازه نمی‌دهد هیچ مأمور خارجی در کارها و رژیم آن مملکت دخالتی داشته باشد به خود اجازه ندهد و به اعمال خود را ترغیب نکند که سیاستی را که ما تعقیب می‌کنیم تنقید نماید و اجازه ندهد رادیوهای دولتی شوروی با لحن زننده‌ای نسبت به ایران صحبت کنند (صحیح است) ما هر وقت از دولت اتحاد جماهیر شوروی سؤال کردیم چرا با انفجارهای اتمی می‌خواهید اراضی سیبری را حاصلخیز کنید یا کارخانه‌های اتمی را در فلان نقطه ایجاد می‌کنید آنها حق دارند نسبت به سیاحت عمرانی از ما سؤال کنند.
بنده همین جا مطابق مندرجات روزنامه نیویورک تایمز از مدلول بیانات میگویان وزیر اقتصاد ملی دولت اتحاد جماهیر شوروی که اظهار داشته است (ما سیاست استالین را در ایران تخطئه خواهیم کرد) اتخاذ سند می‌کنم (احسنت) و امیدوارم اظهارات این رجل سیاسی دولت همسایه مقرون به حقیقت باشد.
ولی بنده می‌پرسم آیا این تخطئه کردن سیاست استالین است؟ در عین حالی که دولت شوروی با ما قرارداد مرزی منعقد می‌کند مزدوران آن دولت به کمک بعضی از نمایندگان کمونیست دولت سوریه بر علیه رژیم مملکت ما تظاهراتی بکنند (صحیح است) (شمس قنات‌آبادی- وزارت خارجه باید به دولت شوروی تذکر بدهد) و حتی به شخص اول مملکت ما که با رفتار دموکراتیک خود تمام مردم سرزمین ایران را شیفته خود کرده (صحیح است) و در خارج از کشور با طرز بیان و رفتار خود توجه ملت نجیب و دموکرات آمریکا را جلب کرده و یک نفر پادشاه دانشمند و دموکرات معرفی شده و مورد تکریم و احترام ملل آزاد جهان گردیده است بی‌احترامی شود (صحیح است)
آقایان گستاخی به مقام شامخ چنین پادشاه روشن ضمیری گستاخی به فرد فرد ملت ایران (صحیح است- صحیح است) و در حکم جریحه‌دار ساختن قلب هر ایرانی پاک‌نژاد است (صحیح است)
خوب نیست سیاستمداران دولت معظم و مقتدری مانند روسیه شوروی وقتی ملاحظه می‌کنند که تبلیغات سیاسی پیروان مکتب ماتریالیسم دیالکتیک (قنات‌آبادی- عصبانی نشوید) در مقابل تعالیم دین مبین اسلام که آئین معنویت و حق و حقیقت‌پرستی است پیشرفتی ندارد به وسایلی در کشورهای همجوار بر ضد مملکت ما و رژیم ما اقداماتی نمایند (احسنت) بنده صراحتاً اعلام می‌کنم که تمام مردم ایران از جریانات سوئی که در سوریه رخ داد منزجر و متنفرند (صحیح است) واقعاً جای بسی تعجب است که حزب کمونیست سوریه هم برای ما تعیین تکلیف می‌کنند و خط مشی سیاسی می‌دهند حقیقتاً باید گفت (تفو بر تو ای چرخ گردون تفو) (احسنت- آفرین)
آقایان تاکنون تذکرات زیادی راجع به سیاست شوروی در ایران داده شده بنده به خصوص می‌خواستم به یک مشت معدود جوانان گمراه و دانشجویانی که گول خائنین را خوردند و آنان که دودوزه‌بازی می‌کنند تذکر بدهم تا توجه نمایند چگونه تاریخ تکرار می‌شود (پیراسته- دودوزه‌بازی می‌کنند یعنی چه؟) و دولت اتحاد جماهیر شوروی که مدعی تشکیل حکومت توده‌ای جهانی است چگونه به تصاحب قطعه خاکی اهمیت می‌دهد و چه اقداماتی به عمل می‌آورد. آنان که اشتباه می‌کنند و منحرف هستند بشنوند و بفهمند که وضع از چه قرار است و بدانند که هیچ دایه‌ای مهربانتر از مادر پیدا نمی‌شود این آقایان باید بدانند وقتی خدای نکرده استقلال مملکتی بر باد رفت همین آقایان اولین اشخاصی هستند که صدمه دیده و چوب خیانت‌های خود را خواهند خورد (صحیح است) اگر این آقایان ذره‌ای در گفتار من تردید دارند بهتر است به طرز پیشرفت مرام کمونیست در کشورهای پشت‌پرده پس از جنگ دوم جهانی نظری بیندازند و از خود سؤال کنند که زمامداران شوروی و مسئولین کرملین پس از تعمیم و تحکیم و استقرار نفوذ خود در این کشورها با دست‌نشانده‌ها و عاملین خود چه معامله‌ای کردند؟ برای مثال باید دید.
آناپوکر وزیر خارجه رومانی و لوکا وزیر دارایی آن کشور به چه سرنوشتی دچار شدند (شمس قنات‌آبادی- معدوم شدند) در مجارستان با راجک و کاپو چه کردند آخر کار گومونگا Gomulka که از کمونیست‌های دوآتشه لهستان بود یک جا رسید (قنات‌آبادی- ذبحش کردند) چه بلایی به سر گوستوو K ostov تروریست مشهور حزب کمونیست بلغارستان آوردند. (بزرگ‌ابراهیمی- سرش را بریدند) من نه تنها به نام یک ایرانی و نماینده آذربایجان در مجلس شورای ملی ایران بلکه به نام یکی از افراد بشر و به نام صلح واقعی نه ادعایی می‌پرسم آیا معقول و منطقی است که ملت بزرگ روس کسی را که مخالف با مصالح او باشد خائن بشناسد و ملت بزرگ ایران هر شخص خائن به مصالح جامعهٔ ایرانی را به مراسم و بهانه که باشد خائن نشمرد؟
(قنات‌آبادی- آقای دکتر این جمله را یک مرتبه دیگر تکرار کنید؟) آیا روس‌ها آنهایی را که خائن هستند خائن بشمارند ولی ما آنها را خائن نشمریم؟ (قنات‌آبادی- خائنشان می‌شمریم به دارشان هم می‌زنیم)
در خاتمه ناگزیرم چند کلمه نیز راجع به بیانات آقای مولوتوف وزیر امورخارجه شوروی که پس از جریانات اخیر و سقوط ما لنکف و سر کار آمدن بولگانین اظهار داشته‌اند و چنین گفته‌اند: مناسبات ایران و شوروی بهبود یافته است اما فشار خارجیان به ایران همچنان ادامه داشته و سعی آنها این است که ایران را به داخله اتحادیه نظامی خاورمیانه بگشایند.
عرض می‌کنم که دولت و ملت ایران در تاریخ پرماجرای اخیر خود در سختترین دقایق التیاتوم تزاران روسیه و قضایای مهاجرت و جریانات ۱۹۰۷- و ۱۹۱۹ که آقای اردلان هم آنجا بوده‌اند هیچگاه به زیر بار فشار بیگانه نرفته و نخواهد رفت (صحیح است) و در اتخاذ مشی سیاسی از هیچ منبع خارجی الهامی نخواهد گرفت (صحیح است) و دولت و ملت ایران همواره سیاستی را تعقیب خواهد کرد که ضامن استقلال مملکت بوده و به صرفه و صلاح ایران باشد (صحیح است)
تصویب همین قرارداد از طرف نمایندگان ملت ایران خود مؤید همین نظریه است و به همین مناسبت امیدوارم آقایان نمایندگان محترم به اتفاق آرای این قرارداد را تصویب فرمایند تا یک بار دیگر به جهانیان ثابت کنند که مجلس شورای ملی ایران بی درنظر گرفتن سلایق و اختلافات شخصی در اتخاذ تصمیم و اظهارنظر نسبت به سیاست خارجی که به صلاح مملکت باشد یکدل و یک جهت هستند. (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای عبدالصاحب صفایی
صفائی- بنده موافقم
رئیس- آقای پورسرتیپ (پورسرتیپ- موافقم) آقای صدرزاده هم که تشریف ندارند مخالفی دیگر نیست بنابراین (جمعی از نمایندگان- رأی رأی) لازم به تذکر آقایان نیست بی‌خود خودتان را زحمت می‌دهید باید معلوم شود چطور باید رأی بگیریم یا قیام و قعود یا با ورقه (تیمورتاش- بقیه موافق و مخالف کجا رفت) شما در ورقه به عنوان موافق امضاء کرده‌اید چون مخالف ندارد محلی برای صحبت شما باقی نمی‌ماند حالا به این لایحه با ورقه رأی می‌گیریم.
(اسامی آقایان نمایندگان توسط آقای محمدعلی مسعودی «منشی» به ترتیب زیر اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: کریمی، کاشانی، دکتر بینا، دکتر عدل، صفاری، تربتی، باقر بوشهری، مهندس اردبیلی، عبدالصاحب صفایی، حمیدیه، محمود افشار، احمد فرامرزی، قنات‌آبادی، پیراسته، موسوی، تفضلی، حشمتی، شادمان، مهندس جفرودی، دولت‌آبادی، فرود، محمودی، مهندس ظفر، تجدد، مرآت‌اسفندیاری، عباس ایلخانی‌زاده، سنندجی، دولتشاهی، سهرابیان، بوداغیان، شفیعی، بیات ماکو، افشارصادقی، دکتر افشار، خرازی، پناهی، صدرزاده، دکتر سعید حکمت، بزرگ‌ابراهیمی، سیداحمد صفائی، پورسرتیپ، غضنفری، ارباب، دکتر مشیرفاطمی، مشایخی، تیمورتاش، نراقی، قراگزلو، بوربور، امیراحتشامی، اردلان، فریداراکی، اخوان، صارمی، صادق، بوشهری، رضایی، دکتر حمزوی، داراب، توماج، دکتر نیرومند، شیبانی، برومند، دکتر سیدامامی، قرشی، مهدوی، لاری، درخشش، کاشانیان، دکتر شاهکار، بهبهانی، خلعتبری، بهادری، اسکندری، عمیدی نوری، نقابت، سلطانمراد بختیار، هدی، عرب‌شیبانی، دکتر پیرنیا، مرتضی حکمت، استخر، دهقان، قوامی، گیو، یدالله امیر ابراهیمی، افخمی، جلیلوند، صراف‌زاده، جلیلی، افشار، یارافشار، مسعودی، شادلو.
(پس از شماره آراء نتیجه به قرار زیر بود)
ورقه سفید موافق ۸۸- ورقه مخالف ۴- ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع- یک ورقه
رئیس- لایحه موافقتنامه مرزی و مالی ایران و شوروی با ۸۸ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین- آقایان: دولت‌آبادی، کاشانیان، حمیدیه، موسوی، عبدالصاحب صفایی، شادمان، بهادری، مرتضی حکمت، صراف‌زاده، مرآت اسفندیاری، جلیلوند، محمود افشار، احمد فرامرزی، مهندس اردبیلی، کریمی، لاری، نقابت، عمیدی نوری، مهدوی، هدی، حشمتی، استخر، باقر بوشهری، دهقان، دکتر بینا، خلعتبری، افخمی، بوداغیان، اردلان، امیر احتشامی،
فرید اراکی، قراگزلو، محمودی، ایلخانی‌زاده، بوربور، خرازی، دولتشاهی، دکتر سیدامامی، صادق بوشهری، سالار بهزادی، دکتر حمزوی، قرشی، غضنفری، توماج، دکتر پیرنیا، اسکندری، صارمی، نراقی، داراب، گیو، شیبانی، دکتر امیر نیرومند، تیمور تاش، عباسی، افشارصادقی، تجدد، پورسرتیپ، شادلو، پناهی، مهندس ظفر، دکتر افشار، صدرزاده، بیات‌ماکو، شفیعی، دکتر مشیر فاطمی، دکتر سعید حکمت، سهرابیان، رضا افشار، قوامی، مهندس جفرودی، پیراسته، قنات آبادی، فرود، سنندجی، دکتر عدل، صفاری، تفضلی، تربتی، جلیلی، مسعودی، یار افشار، دکتر شاهکار، برومند، یدالله ابراهیمی، اخوان، بزرگ‌ابراهیمی، مشایخی، ارباب.
اسامی مخالفین- آقایان: درخشش، کاشانی، بهبهانی، رضایی
ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع- یک ورقه
رئیس- آقای وزیر امور خارجه
وزیر امورخارجه- بعد از نطق فصیحی که آقای دکتر بینا کردند بنده با زبان الکنم (قنات‌آبادی- صحیح است) بیش از دو سه کلمه نمی‌توانم عرض بکنم. اسباب کمال خوشوقتی است که هر وقت مجلس شورای ملی در مقابل یک مسئله‌ای واقع می‌شود که مصالح کشور در آن ملحوظ است منتهای رشد و بزرگی و وسعت نظر را نشان می‌دهد (احسنت) و واقعاً از این رأی بنده تشکر می‌کنم. یک کلمه هم راجع به بیانات آقای کاشانی می‌خواستم عرض بکنم که متأسفانه هیچ مطلبی راجع به قراردادی که مورد بحث بود نفرمودند و بیانات ایشان بیشتر جنبه یک نوع نطق کلی و عمومی را داشت و صورت حماسه ملی به خود گرفته بود ولی بنده قبلاً هم در مجلس شورای ملی و هم در مجلس سنا عرض کردم در مسائلی که با منافع اساسی کشور مربوط است مخصوصاً در مسائل خارجی واقع‌بینی را از دست ندهند (صحیح است) توقعات غیرواقع جز ایجاد سوءتفاهم نتیجه دیگری ندارد (صحیح است- احسنت) در دنیا عدل کامل وجود ندارد. عدل با مصلحت توأم می‌شود (صحیح است- احسنت آفرین) در این مذاکرات طولانی که ما با نمایندگان دولت شوروی داشته‌ایم بنده از پشت این تریبون باید عرض کنم که حسن تفاهم و حسن‌نیت از طرفین ابراز شد (صحیح است) و هر دو طرف هم در حدود خود گذشت‌هایی کردند. بنده یقین دارم اختلافات مرزی بین ایران و شوروی بعد از این که علامت‌گذاری در طول خط سرحدی تمام شود یکی از مشکلاتی که متجاوز از صد سال ما را گرفتار کرده بود از بین خواهد رفت (صحیح است) و امیدوارم که این موضوع یک قدم جدیدی برای حسن‌تفاهم واقعی ما بین دولت ایران و دولت شوروی باشد (احسنت) اما راجع به موضوع دعاوی دیگر مالی که هیچ کدامش هم بسیار مهم نیست و البته مسائل کوچکی است که ما با دولت شوروی داریم قبلاً هم عرض کردم که هیچ مربوط به این موافقتنامه نیست برای این که مسائلی که در این موافقتنامه است مربوط به جنگ دوم جهانی است و دعاوی کوچک دیگری که ما داریم امیدوارم با این حسن‌نیتی که ابراز شده است دنبال کنیم و در آنجا هم مطابق مصلحت و منافع طرفین به راه‌حل‌های مرضی‌الطرفین برسیم (احسنت) بیاناتی که آقای دکتر بینا کردن علاوه بر آن قسمتی که راجع به موضوع اصل قرارداد بود یک اندرزهای کلی دادند که بنده یقین دارم از حدود این بنای مجلس شورای ملی تجاوز خواهد کرد و به گوش همسایه‌های ما هم خواهد رسید و چون از نظر خیراندیشی طرفین بود مورد توجه آنان هم قرار خواهد گرفت (انشاءالله) بنده باز هم عرض می‌کنم ما امیدواریم سیاست خارجیان را با تمام کشورها چه همسایه و چه غیرهمسایه روی اساس احترام متقابل و منافع طرفین بدون این که با هم اختلاف شدیدی داشته باشیم حل و فصل بکنیم و یکی از گرفتاری‌هایی که ما را سال‌های زیادی گرفتار کرده بود حل شد و حالا ما باید وقت خود را منعطف بکنیم به مسائل روزانه (صحیح است) که اهمیت اقتصادی و حیاتی برای ما دارد (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای عبدالصاحب صفایی
صفایی- به طوری که خاطر مبارک آقایان نمایندگان مستحضر است همیشه آخر سال بایستی از لحاظ بازرگانی سهمیه تعیین شود. به این جهت تقاضا می‌کنم دستور بفرمایید طرح راجع به آزادی تجارت جزء دستور گذاشته شود.
رئیس- جز کارهایی که داریم یکی همین است که آقای صفائی فرمودند و یکی هم مستمری‌های اشخاص است که آن هم شب عید است و باید داده شود.
یک نفر از نمایندگان- مستمری‌ها از همه واجب‌تر است.
صدرزاده- لایحه استخدام استادان خارجی شهرستان‌ها را مطرح بفرمایید.
رئیس- یکی هم طرح راجع به تمدید مدت کمیسیون‌های مشترک است. گزارش اعتبار وزارت کشور هم از کمیسیون رسیده و چاپ شده برای آن هم برگ موافق و مخالف گذاشته خواهد شد که در جلسه آینده مطرح بشود مال دادگستری هم هنوز طبع و توزیع نشده است. آقای بهبهانی
۸- تقدیم پنج فقره سؤال به وسیله آقایان بهبهانی و عمیدی نوری و خلعتبری و موسوی
بهبهانی- بنده دو سؤال دارم یکی راجع به توقیف مطبوعات و یکی هم راجع به اراضی کن تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای عمیدی نوری
عمیدی نوری- یک سؤالی است از وزارت اقتصاد ملی که تقدیم می‌کنم.
رئیس- لطف بفرمایید. آقای خلعتبری
خلعتبری- بنده هم سؤالی داشتم راجع به جنگل‌ها تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای موسوی
موسوی- سؤالی است راجع به دانشکده خوزستان تقدیم می‌شود.
رئیس- آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی- یک نامه از طرف آقای رئیس دولت نوشته شده است به مجلس شورای ملی راجع به تعیین اعضای شورای عالی نفت و چون ممکن است تأخیر شود خواستم تقاضا کنم در جلسهٔ روز یکشنبه این کار انجام شود.
عبدالصاحب صفایی- عجله نداشته باشید یکشنبه زود است.
رئیس- آن را هم می‌گذاریم جزء دستور
۹- طرح و تصویب سه فوریت و مذاکره در اصل طرح پیشنهادی راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون‌ها جهت رسیدگی به لوایح ناشیه از اختیارات آقای دکتر مصدق
حالا طرح راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون‌های مشترک مجلسین قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
رئیس- در تعقیب طرح قانونی الغاء کلیه لوایح آقای دکتر مصدق ناشیه از اختیارات که مقرر شده بود در کمیسیون‌های مشترک مجلسین لوایح تقدیمی دولت را ظرف ۳ ماه رسیدگی و اظهارنظر نمایند چون در نیمه دوم اسفندماه سال جاری مدت مزبور منقضی می‌گردد و لوایح مهمی در دستور کمیسیون‌های مشترک می‌باشد که وقت بیشتری برای اظهارنظر لازم است بنابراین امضاءکنندگان طرح زیر را با قید ۳ فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آن را داریم.
ماده واحده- مدت رسیدگی کمیسیون‌های مشترک مجلسین به لوایح تقدیمی از طرف دولت مربوط به لوایح آقای دکتر مصدق از تاریخ انقضا برای یک بار و مدت ۳ ماه تمدید می‌شود. ایام تعطیل نوروز جزو مدت تمدیدی مزبور محسوب نخواهد شد.
دکتر شاهکار، قنات آبادی، قباد ظفر، رضایی، خلعتبری، عماد تربتی، دکتر سعید حکمت، تیمورتاش، صراف‌زاده، محمدعلی مسعودی، صارمی، امیدسالار، فرامرزی و عده‌ای امضای دیگر.
رئیس- فوریت اول طرح مطرح است.
دکتر شاهکار- عرض کنم در تاریخ ۱۵ اسفندماه از یک نظر و در ۲۲ اسفند از نظر دیگر مدت سه ماه مهلت مقرر برای رسیدگی به لوایح دولت سابق منقضی می‌شود آقایان اطلاع دارند که کمیسیون‌ها در نهایت جدیت و فعالیت (صحیح است) تشکیل جلسه می‌دهند و رسیدگی می‌کنند و با یک وقت زیادی این لوایح رسیدگی می‌شود و تاکنون هم کارهای بسیار مفید انجام شده است متأسفانه به علت ضیق وقت ممکن است این فرصت از دست برود و این کارهایی که ممکن بود در ادوار مختلف مجلس شورای ملی به پایان نرسد قطعاً اگر یکبار دیگر تجدید بشود این کار انجام خواهد شد چنانچه آقایان دقت فرمودند در این پیشنهادی که شده است تقاضا شده است برای یکبار (شوشتری- برای یکبار صحیح است؟) بلی (شوشتری- چرا برای کنگره صحیح نیست؟) و منظور این است که پیش از این دیگر تقاضا نشود و از آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی تقاضا می‌شود که با این تقاضا موافقت بفرمایند و در ظرف این سه ماه امیدواریم که این لوایح مورد رسیدگی قرار گیرد و این کار انجام شود.
رئیس- آقای صفایی موافقید
صفایی- بنده در فوریت عرضی ندارم در خود متن عرضی دارم
رئیس- آقای پورسرتیپ
پورسرتیپ- موافقم
رئیس- آقای شوشتری
شوشتری- بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم بنده فرصت پیدا کردم این عرض را بکنم که دیوانه‌ای سنگ توی چاه می‌اندازد هزاران عاقل نمی‌توانند به این زودی‌ها آن سنگ را بیرون بیاورند آقایان من تذکر دادم برای یکبار این کلمه را که من تذکر دادم خیال نکنید مزاح کردم اگر یکبار حجت دارد وقتی ما نمایندگان بیش از نود و چند نفرمان تصدیق کردیم که یکبار حجیت دارد برای کنگره و این یکبار توضیح شد آقایان یک قدری بیشتر توجه کنند. و اما مخالفت من با این موضوع نه از نظر اصولی است که این قوانین باقی بماند زیرا آن قوانین برای امیال نفسانی و افکار استبدادی و خودخواهی وضع شده باید الغاء بشود اگر این آقایان تعهد می‌سپارند بنده حق ندارم به نمایندگان محترم مجلس عرض بکنم تعهد بدهند خواهش می‌کنم طوری بفرمایند که هر دو ماه یک دفعه سه ماه یک دفعه تجدید این مطلب نشود یک نفر مکذبی را باز اسمش را به نام مصدق پشت این تریبون نبرند (احسنت) با این تمدید مخالفتی ندارم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به فوریت اول. آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح
است. آقای شادمان
شادمان- بنده از این لحاظ با فوریت دوم و با فوریت اول هم مخالف بودم با فوریت دوم هم مخالفم (پورسرتیپ- خیلی بی‌لطفی است) اجازه بفرمایید اگر اجازه بفرمایید که بنده عرضم را بکنم شاید آقایان هم توجه بفرمایند متأسفانه در عمل نتیجه این کمیسیون‌های مشترک آن طور که انتظار می‌رفت حاصل نشد و با توجه بیشتری که آقایان می‌فرمایند در اغلب این کمیسیون‌های مشترک مطالب ضدونقیض تصویب می‌شود از جمله در کمیسیون دادگستری در باب اوراق مالکیت و دادن اختیار به شورای ثبت اشتباه عظیمی رخ داده که اسناد مالکیت مردم را به کلی متزلزل خواهد کرد و باز متأسفانه این قانون به دولت ابلاغ شده است و بنده صریحاً اینجا عرض می‌کنم که نه وزیر دادگستری و نه سایر آقایان وزرا اجازه دارند این قانون را اجرا کنند مادام که تکلیفش در مجلس تعیین نشود بنده بنابر عنایتی که آقایان یا بنده دارند در کمیسیون‌های مختلف هستم و چون کارم خیلی کم است و گرفتاری خارج هم خیلی ندارم (صحیح است) در اغلب کمیسیون‌ها مرتب شرکت می‌کنم و متأسفانه می‌بینم که نتیجه این کمیسیون‌های مشترک آن طور که باید نیست و بنده می‌خواهم از آقایانی که این پیشنهاد را تقدیم کرده‌اند استدعا نم که در باب تصویب فوریت این اصراری نورزند تا با تشکیل هیئت رئیسه مجلسین و مراجعه به نتایجی که در این سه ماه عاید شده یک فورمول قطعی‌تر و عملی‌تری پیدا کنند و الّا در باب لزوم مطلب که تکلیف این لوایح باید روشن بشود هیچ بحثی نیست مخصوصاً که ضرب‌الاجل این کار در تاریخ ۲۱ اسفند سر می‌آید و تکلیف قسمت اعظم از این لوایح هنوز معلوم نشده و تا آن تاریخ هم معلوم نخواهد شد ناچار دولت نمی‌تواند که آن لوایح را اجرا کند به دلیل این که در قسمت اول ماده اول قانون لغو اختیارات صریحاً گفته شده است که این قوانین خلاف قانون اساسی است بنابراین اگر تا ۲۱ اسفند این مطلب تکلیفش روشن نشود و تکلیف کمیسیون‌های بعدی به یک ترتیب بهتری معین نشود متأسفانه این قوانین قابل اجرا نخواهد بود و اشکالات عدیده‌ای برای دولت به وجود می‌آورد بنده از این لحاظ با توجه به این اشکالی که برای مملکت پیش خواهد آمد و با توجه به اهمیت مطلب که می‌بایستی راه عملی‌تری پیدا بکنیم استدعا می‌کنم و در باب فوریت از آقایان اجازه می‌خواهم که موافقت بفرمایند که برگردد به هیئت رئیسه جناب آقای سردار فاخر و هیئت رئیسه مجلس سنا که آنها هم مسلماً یک نظری اتخاذ کرده‌اند این مطلب طرح بشود و یک راه عملی و صریحی برای تعیین تکلیف این قوانین در نظر بگیرند و در جلسه بعد تصمیم گرفته شود به همین دلیل بنده با فوریتش مخالف هستم.
رئیس- آقایانی که با فوریت دوم موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند)
رئیس- مشکوک است دو مرتبه رأی می‌گیریم اگر دومرتبه هم مشکوک بود باید با ورقه رأی گرفت آقایان توجه بفرمایید رأی می‌گیریم به فوریت دوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شده فوریت سوم هم دارد که فی‌المجلس مطرح شود. آقای مکرم مخالفید بفرمایید.
مکرم- بنده خواستم از فرصت استفاده کنم و به عنوان مخالف یک توضیحی عرض کنم و توجه آقایان نمایندگان محترم را که در این کمیسیون‌ها هستند جلب کنم همان طور که اشاره شد مخصوصاً جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند آقایان هر کدام به نوبه خودشان در این کمیسیون‌ها زحمت می‌کشند و صرف وقت می‌کنند یکی از این کمیسیون‌ها کمیسیون کشور است و دو قانون خیلی مهم است که در آنجا مطرح است که به کمیسیون‌ها مراجعه شده که بنده هم افتخار عضویت آن سو کمیسیون‌ها را دارم یکی قانون مطبوعات است که کمال اهمیت را دارد و مدت‌ها است که روی آن بحث می‌کنیم و زحمت می‌کشیم و به نظر بنده از آن قانون مهمتر قانون استقلال شهرداری‌هاست دیروز مخصوصاً سو کمیسیونی داشتیم که از ساعت ۹ صبح تا دو بعد از ظهر پنج ساعت طول کشید که به یک اشکالی برخورده که بنده لازم می‌دانم حضور آقایان عرض کنم و استدعا می‌کنم که به این مطلب توجه بفرمایند و همچنین در سایر کمیسیون‌ها نسبت به لوایحی که ارتباط پیدا می‌کند با کمیسیون‌های دیگری توجه بکنند که این اشکال پیش نیاید مثلاً شهرداری‌های هر شهری کارشان این است که انجمن تشکیل بدهند یعنی انجمن شهر تشکیل بدهند شهردار عوارضی را پیشنهاد کند و انجمن تصویب بکند یعنی از طریق اخذ عوارض بتوانند درآمدی پیدا کنند و برای اصلاحات و عمران و آبادی آن شهر در قانونی که از کمیسیون اقتصاد گذشته برای کمک به صادرات کشور یعنی تشویق صادرات و تولید ماده اول این قانون این است که شهرداری‌ها به هیچ عنوانی نمی‌توانند نسبت به صادرات کشور هیچگونه عوارضی وضع بکنند با این ترتیب در کمیسیونی که دیروز داشتیم به این نتیجه رسیدیم که باید در شهرداری‌ها را بست و از هرگونه اصلاحی صرف‌نظر کرد البته انجمن شهر هر محلی باید توجه داشته باشند که صادرات کشور هم بایستی تشویق بشود اگر عوارضی هم وضع می‌کند یک عوارض متناسبی باشد حالا صرف‌نظر از این که در این کمیسیون این ماده هم یا رد خواهد شد یا تصویب خواهد شد اصولاً بنده خواستم عرض کنم که کمیسیون اقتصاد وقتی که لایحه تشویق صادرات و تولید را می‌خواهد تصویب کند اگر نسبت به عوارض شهرداری‌ها نظری دارد باید کمیسیون کشور را هم شرکت بدهد کمیسیون کشور اطلاع داشته باشد و نمایندگان وزارت کشور هم حضور پیدا کنند که اگر هم خواستند نظری اتخاذ کنند آنها هم اظهارنظر کنند این را بنده خواستم عرض کنم که برای اصلاح این قانون که تصویب کردند و بعد هم سایر آقایان محترم به این نکته‌ای که عرض شد توجه بفرمایند (صحیح است)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به فوریت سوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد. اصل طرح مطرح است. آقای صفایی
صفایی- با کمال تأسف باید عرض کنم که بنده با تمدید اختیارات این کمیسیون‌های مشترک مخالفم زیرا معتقدم کمیسیون مشترک یعنی کمیسیون‌های مشترک از وظیفه‌ای که داشتند منحرف شده‌اند (صحیح است)
(پیراسته- اینطور نیست) (قنات‌آبادی- صحیح است دارند قانونگذاری می‌کنند) و بالنتیجه عکس آنچه که مطلوب ما بوده است کمیسیون‌های مشترک دارند عمل می‌کنند (صحیح است) و اضافه براختیاراتی که مجلس شورای ملی داده است عمل می‌شود آقایان به خاطر مبارکشان باقی است که اصل این طرح برای این بوده است که ما معتقد بودیم اختیاراتی که داده شده بود به دکتر مصدق‌السلطنه برخلاف قانون اساسی بوده زیرا حق قانونگذاری به یک فرد مجلس شورای ملی حق ندارد بدهد (ارباب- به چند نفر هم ندارد) بعد در عمل برخورد به مشکلی کردیم این مشکل حقوق مکتسبه افراد بود یعنی در ظرف یکی دو سال که این لوایح وضع شده بود و به موقع اجرا گذاشته شده بود اعمال مثبت و منفی طبق آن قوانین واقع و انجام شده بود برای رفع این محظور که از طرفی اعلام کرده باشیم که اختیارات خلاف قانون اساسی است و از طرفی به حقوق مکتسبه افراد لطمه وارد نشده باشد راه‌حلی در نظر گرفته شد این بود که دولت این قوانینی که به موقع عمل گذاشته شده هر کدام که مورد نیاز دولت و مردم است آن قوانین را در ظرف ۱۵ روز به مجلسین بدهد و مجلسین ارجاع به کمیسیون مشترکی بنمایند در آن کمیسیون‌ها این قوانین مورد اصلاح و تصویب واقع شود که آن فلسفه‌ای که این عمل خلاف قانون بوده است از بین برود و از طرفی حقوق مکتسبه افراد هم از بین نرود و همین عبارتی که بنده الان برای استحضار آقایان می‌خوانم این است که می‌نویسد لوایحی که بدین ترتیب مورد اصلاح و تصویب کمیسیون‌های مشترک قرار می‌گیرد با تصویب نهایی مجلسین قابل اجرا خواهد بود مقصود اصلاح قوانین بوده است با کمال تأسف اطلاعی که بنده دارم کمیسیون‌های مشترک وضع قوانین جدید می‌کنند به شکلی که اصلاً صورت قوانین اولیه را از بین می‌برند مطالب جدیدی پیشنهاد می‌شود ۱ تبصره ۲ تبصره ۱۰ تبصره یک موضوعات جدید وضع می‌شود (پیراسته- اصلاح معنایش همین است) مثلاً در کمیسیون مشترک دادگستری فرض بفرمایید در این لایحه‌ای که محاکم و دوایر منحل شده بود از سر یک مقررات جدیدی وضع می‌کنند اضافه حقوق می‌دهند اشل تغییر می‌دهند حقوق جدیدی پیشنهاد می‌کنند اینها ابداً منظور مجلس شورای ملی نبوده است زیرا اینها یک قوانین مستقل و تازه‌ای است البته ممکن است بنده اشتباه بکنم ولی آقایان تصدیق بفرمایند که در مقصودی بنده رأی دادم بنده که یک نفر از رأی دهندگان هستم لااقل در عقیده خودم که اشتباه نمی‌کنم بنده به آقایان رأی دادم که آن قوانین را اصلاح بکنند اصلاح به معنایش این نیست که یک موضوعات جدیدی مقررات جدیدی و یک حقوق جدیدی وضع کنند و اضافه بکنند این معنایش نقض غرض است ما مقصودمان این نبود مقصود ما این بود که وضع قوانین به وسیله یک نفر را گفتیم برخلاف قانون اساسی است راه‌حل پیدا کردیم که این قوانین مصوبه با آن قوانینی که به صورت قانون در آمده بود برای این که محظور برخلاف قانون اساسی بودن آن از بین برود مجلس شورای ملی اجازه داد در کمیسیون‌های خاصی طرح بشود بحث بشود و مجدداً به مجلس بیاید و اگر آقایان بخواهند به استناد این اجازه مثلاً فرض بفرمایید یک ماده‌ای که در موضوع معاملات خارجی گذشته بیست تبصره به او اضافه کنند یک قانون جدیدی درست می‌کننند ابداً منظور مجلس شورای ملی (البته به نظر بنده) و مجلس سنا این نبوده منظور این بوده است (پیراسته- بنده توضیح می‌دهم) البته آقا توضیح می‌فرمایید و مسلماً منطقتان هم خیلی قوی است انشاءالله اصلاح می‌شود الان یک یادداشتی به بنده رسیده که مثلاً قوانین مربوط به اطاق بازرگانی اصولاً آن قانون لغو شده یک سلسله قوانین دیگر به جایش گذاشته‌اند این منظور ما نبود (قنات‌آبادی- حق نداشته‌اند) بنده هم همین را دارم عرض می‌کنم به جناب آقای پیراسته بفرمایید بنده هم عقاید جنابعالی را عرض می‌کنم اگر منصفانه بخواهید قضاوت کنید بنده عقیده‌ام این است که عمل کمیسیون‌های مشترک خلاف اجازه‌ای بوده است که مجلسین داده‌اند حالا یک مطلب دیگری به نظر بنده آمد جناب آقای پیراسته استدعا می‌کنم توجهی به عرایض من بفرمایید تا بهتر پاسخ بدهید زیرا اگر گوش نکردید یک قسمت از نظرتان محو می‌شود. آقایان اعضای کمیسیون مشترک گرفتار تقاضاهای
ضدونقیض و متعدد غیراستدلالی شده‌اند هر یک از آقایان وکلا هفت هشت تبصره و ماده الحاقیه و ماده بهشان تحمیل شده که در کمیسیون‌ها به طور کلی اکثر قوانین از صورت اولیه‌اش خارج شده و به صورت‌هایی درآمده که یه قوانین جدیدی است آقایان این صیحیح نیست بنده معتقدم اگر آن طرح گذشته ابهامی هم داشته باشد با توضیحی که الان می‌دهیم آن ابهام را از بین می‌بریم اگر آقایان بخواهند آن رویه‌ای را که در پیش گرفته‌اند ادامه بدهند تمام قوانین را ملغی خواهند کرد و تمام قوانین را پس و پیش خواهند کرد زیرا تمام قوانین مملکتی را به یک مناسبتی در این کمیسیون‌ها که قوانین درش هست قابلی بحث هست همهٔ قوانین اعم از حقوقی، قضایی جزایی، اقتصادی، نظامی و غیرنظامی ممکن است در این کمیسیون‌ها مطرح شود و بحث شود و لغو شود و پس و پیش شود و قطعاً و مسلماً این نظر ما نبود و آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی چنین نظری نداشتند برای این که این اولاً برخلاف قانون اساسی است و در ثانی برخلاف مصلحت است و در ثالث برخلاف همین طرحی است که تصویب شده فرض کنید این طرح ابهام داشته باشد (قنات‌آبادی- این طرح که تصویب شد یک خورده برخلاف قانون بود) بنده اختیارات را عرض می‌کنم برخلاف قانون اساسی است و اگر بنا باشد این اختیارات را به این ترتیب و به این طرز به کمیسیون‌های مشترک بدهیم دیگر مجلس شورای ملی وجودش زائد می‌شود همین قانون مربوط به وام را هم ممکن بود ضمیمه یکی از قوانین بکنند و تصویب بکنند قرارداد ایران و شوروی را هم ممکن بود این کار را بکنند برای این که در همه موارد ممکن است یک موضوع جدیدی را ضمیمه کرد چنانچه شده است قوانین استخدامی لغو شده است و اضافه شده است همینطور قوانین حقوقی و جزایی و کلیه قوانینی را که بنده می‌شنوم در کمیسیون‌های مشترک الان مطرح است به کلی موضوع اولیه‌اش از بین رفته، بنده زیاد مزاحم نمی‌شوم اصرار ندارم فقط می‌خواهم توجه بدهم آقایان قضایی که در کمیسیون‌های مشترک هستند خدای نکرده از اختیاراتی که به آقایان داده شده انحراف پیدا نکرده و اصولاً نروند دنبال کاری که آن کار هم به زیان خودشان است و هم به زیان مملکت و قوانین هم از محور اصلی خودش خارج شود چون منظوری واقعاً جز تذکر و اصلاح نداشتم مواردی که باعث انحراف شده و بنده اطلاع دارم، روی بعضی نظرهایی در بعضی از کمیسیون‌ها آن قوانین پس و پیش شده و آن موارد در به احترام آقایان عرض نمی‌کنم ولی متوجه باشید که این صحیح نیست و کاملاً برخلاف حق قانونگذاری است (احسنت) (صحیح است)
رئیس- آقای پیراسته
پیراسته- عرض کنم قبلاً باید مقدمه‌ای عرض کنم خود جناب آقای صفایی بهتر می‌دانند ضمن این که به همه آقایان ارادت دارم ولی به یک کسی اگر زیاد ارادت داشته باشم جناب آقای صفائی است و اختلاف سلیقه هم دلیل اختلاف نیست، بنده متأسفانه نمی‌توانم فرمایشات آقای صفائی را تصدیق کنم و به نظر بنده ایشان اشتباه می‌کنند و حالا اگر آقایان اجازه بفرمایند توضیح عرض کنم که چرا اشتباه می‌کنند (عبدالصاحب صفایی- عرض کردم که تأدیاً مواردش را نخواستم بگویم) اجازه بفرمایید بنده عرض می‌کنم، عرض می‌کنم دکتر مصدق آمده بود اختیاراتی به کیفیتی که همه آقایان استحضار دارند از مجلسین گرفته بود. بعد طرحی که اول تهیه شد این بود که کلیه این لوایحی که به استناد این اختیارات گذشته است ملغی است ولی بعد همانطور که آقای صفائی گفتند برخوردیم به اشکلاتی از جمله حقوق مکتسبی برای اشخاص پیدا شده بود و از طرفی این لوایح اجرا شده بود و زحمات فوق‌العاده‌ای ایجاد می‌کرد اگر تمام اینها را از بین می‌بردیم اشکالی تولید می‌شد مدت‌ها اگر خاطر آقایان باشد بحث کردیم در مجلس بالاخره گفتیم که کمیسیون‌های مشترک دو مجلس بنشینند و لوایحی که دکتر مصدق به استناد آن اختیارات گذرانده است یا رد کند یا تصویب کند یا اصلاح کند بعد برای این که این لوایح تا موقعی که در مجلس مطرح شود مدتی وقت لازم دارد و بلاتکلیف نمی‌توانستیم بگذاریم به حکم ضرورت گفتیم که موقتاً اجازه اجرا داشته باشند اما این که مقایسه کردند بین اختیارات کمیسیون‌ها و شخص به نظر بنده صحیح نیست از این نظر که همین آئین دادرسی کیفری ما و بقیه قوانین ما که در عدلیه مورد استناد است و متبع است اینها تمام مصوبات کمیسیون‌ها است (احمد فرامرزی- آنها را دولت تقدیم کرده بود و کمیسیون تصویب کرده بود) آقای فرامرزی توجه بفرمایید به کمیسیون اختیار داده شد و آنها را تصویب کردند به عنوان آزمایش و هنوز هم که دوره هجدهم است مجلس وقت نکرده است که اینها را مورد شور قرار بدهد و بنابراین باید فرق گذاشت بین اختیار دادن به شخص یا تقسیم کار در کمیسیون‌ها، اختیار دادن به کمیسیون‌ها غیراز اختیار دادن به شخص است و این در مجلس هم سابقه دارد، گفتیم که اختیار به شخص برخلاف قانون اساسی است ولی هیچ مانعی ندارد که مجلس اختیار به کمیسیون‌ها بدهد و بگوید مصوبات کمیسیون‌ها موقتاً قابل اجرا است این هیچ مانعی ندارد، اما این که گفتند قوانین را کم و زیاد کرده‌اند، بنده می‌خواهم عرض کنم اگر قوانین را کم و زیاد نکنند پس معنی اصلاح چیست آقا (عبدالصاحب صفایی- موضوعات جدید آوردند) بنده آقای صفایی مدافع تمام کمیسیون‌ها نیستم (عبدالصاحب صفای- در کمیسیون دادگستری هم شده است) چه بسا ممکن است که موردی پیدا شود که به نظر جنابعالی قلب ماهیت شده باشد (کریمی- راجع به سند مالکیت هم بفرمایید) اجازه بدهید عرض می‌کنم، بنابراین اگر موردی را آقایان می‌بینند که برخلاف اختیارات کمیسیون‌ها بوده طبق مدلول همان تبصره در مجلس مطرح بفرمایید هیچ مانعی ندارد، چون این قوانین باید در مجلس مطرح شود، در مجلس مطرح بفرمایید و تمام کنید و اگر می‌فرمایید که مجلس گرفتاری دارد، مجلسی که خودش نمی‌رسد که در اطراف آنهایی که برخلاف اختیارات بوده بحث کند بنابراین راه‌حل به نظر بنده این است که اگر موردی به نظر آقایان برسد که کمیسیون‌ها از این تصره ذیل ماده لغو اختیارات دکتر مصدق منحرف شده‌اند آن مورد به خصوص را در مجلس طرح بکنند و البته آنچه که اکثریت گفت مطاع است، بنابراین اگر بعضی از کمیسیون‌ها در بعضی از موارد بزعم آقای صفائی منحرف شده و برخلاف اختیاراتشان رأی داده‌اند نمی‌شود گفت که کمیسیون‌ها بد کرده‌اند اما راجع به اسناد مالکیت که آقای کریمی فرمودند بنده هیچ تعارضی نمی‌بینم که گفته‌اند شورای عالی ثبت که مرکب از رئیس یک شعبه تمیز و دادستان کل و مدیرکل ثبت هستند بنشینند و در حدودی که قانون به آنها اختیار داده است راجع به اسناد متعارض تصمیم بگیرند، راه مراجعهٔ اشخاص را هم به محکمه نبسته‌اند معهذا اگر آقایان فکر می‌فرمایید صحیح نیست الان در مجلس مطرح بفرمایید و روشن بکنید چه مانعی دارد؟ (تیمورتاش- یک سندی که به دست مردم داده‌اند باید اعتبار داشته باشد این را نمی‌شود هر روز تغییر داد) خیلی خوب، بنده عرض می‌کنم که گزارش تمام کمیسیون‌ها می‌آید به مجلس این را الان آقایان طرح بدهید که در دستور قرار بگیرد و اصلاح کنید آن را اما این که گفته شده است که هیچگونه تغییری کمیسیون نباید بدهند بنده می‌خوهم عرض کنم پس اصلاح یعنی چه، اگر آقایان گفته بودید که کمیسیون‌ها رد بکنند یا تصویب بکنند این به جای خودش محفوظ و حرف صحیحی بود ولی وقتی گفتند یا رد بکند یا تصویب بکند یا اصلاح بکند معنی اصلاح این است که هم می‌شود کم کرد و هم زیاد کرد، تبصره‌ای را حذف کرد، زیاد کرد حالا راه‌حلش این است که اگر آقایان یک موردی را پیدا می‌کنند و فکر می‌کنند که برخلاف اختیارات است آناً در مجلس مطرح کنند و تصمیم بگیرند چون آقای صفائی فرمودند در کمیسیون دادگستری هم شده است چون بنده هم یکی از اعضای کمیسیون دادگستری هستم موضوعی هم که در مورد نظر ایشان است پیشنهاد بنده است بنده راجع به این موضوع می‌خواهم عرض کنم آقایان بعضی شب‌ها به شهادت این آقای وزیر دارایی تا ساعت ۱۲ می‌نشستیم کار می‌کردیم شام همین جا می‌خوریم و همه کارهایمان را می‌گذراندیم تمام اعضای کمیسیون دادگستری می‌آمدند و واقعاً با یک حسن‌نیتی مسائل حلاجی می‌شد و روی یک تبصره‌ای ساعت‌ها بحث می‌شد (صارمی- همه کمیسیون‌ها همینطور هستند) بنده در کمیسیونی که هستم عرض می‌کنم بنابراین انصاف نیست آقای صفائی ما که افتخار این را نداشتیم که ایشان در کمیسیون دادگستری تشریف داشته باشند این را بفرمایند حالا هم می‌توانند تشریف بیاورند در کمیسیون و از نزدیک ملاحظه بفرمایند.
رئیس- آقای ارباب مخالفید؟ (مهدی ارباب- مخالفم) بفرمایید (همهمه نمایندگان) آقایان نظم مجلس را هم مراعات بفرمایید.
مهدی ارباب- مخالفت بنده برای این است که اساساً اختیار چه به یک نفر به پنج نفر چه به ۱۰ نفر داده شود این مخالف اصول حکومت پارلمانی است (عمیدی نوری- صحیح است) زیرا ممکن است بین صد نفر وکیل یا نماینده یک نفر دارای یک فکری باشد که دیگران توجه به آن نکرده باشند تشکیل مجلس شورای ملی برای این است قوانینی که وضع می‌شود برای کشور ایران است در این کمیسیون‌ها یک عده‌ای از آقایان زحمت می‌کشند خیلی هم متشکریم یک مأمور دولت یا یک وزیر یک نفری هم می‌آید اینجا اعمال نفوذ می‌کند یک منظوری دارد و آنجا به تصویب می‌رساند آن هم قانون می‌شود برای همه مملکت و برای صدسال زیرا این قوانین در عمر بنده که ممکن نیست در مجلس طرح شود، بنابراین بندهن معتقد هستم آن قسمت‌هایی که حقوق مکتسبه ایجاد کرده چند لایحه را بیاورند به مجلس و در مجلس قانون بگذرانند و قابل اجرا باشد تا وقتی که نوبت برسد و بیاید در مجلس شورای ملی این ممکن است منظور اصلی حکومت پارلمانی را تأمین نکند یکی هم پیشنهاد کرده که مذاکرات کافی است اتفاقاً نزدیک بود کفایت بدهم به مذاکرات خودم چشم اطاعت می‌شود خود ما به چشم خود دیدیم یک وقتی اختیار داده شده بود کمیسیون دادگستری قرار بود که مصوبات آنجا قابل اجرا باشد بنده هم عضویت پیدا کردم چند نفر هم بودیم که اطلاعات قضایی کم داشتیم از جمله یکی بنده بودم هنوز آن قوانین دارد اجرا می‌شود و محققاً به نفع مملکت هم هست و بنده خیلی خلاصه می‌کنم و به صحبتم خاتمه می‌دهم (احسنت) هر قانونی که (احسنت) هنوز خاتمه نداده‌ام و تا عرضم تمام نشود پایین نمی‌آیم ولو ده هزار احسنت بگویید آنچه با اختیار چند نفر یا یک نفر به صورت قانون بخواهد در مملکت اجرا شود غیر از آن
قانونی است که مجلس شورای ملی تصویب بکند (احسنت- احسنت)
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نمایم، دکتر شاهکار
رئیس- آقای دکتر شاهکار (قنات‌آبادی- احسنت)
عبدالصاحب صفایی- این احسنت‌ها برای این است که در حدود کفایت مذاکرات صحبت بفرمایید.
دکتر شاهکار- اکثریت نمایندگان محترم اکثریت نمایندگان محترم رأی داده‌اند به فوریت این ماده‌ای که به منظور تمدید تقدیم شده است. آقایان البته یک گلایه‌هایی دارند از کمیسیون‌ها و گلایه‌هایشان هم ممکن است واقعاً وارد باشد و مطالبی را هم که تذکر می‌فرمایند مسلماً از نظر خیر و صلاح مملکت است ولی از موضوع مطلب خارج است بحث در این بود که اگر لوایح آقای دکتر مصدق را صحیح می‌دانستند و لازم به اصلاح نبود ضرورتی نداشت که مقرر بداریم عده‌ای از نمایندگان مجلسین انتخاب بشوند و بروند هفته‌ای چند روز کار بکنند به اصلاحاتی آن لوایح را مورد اجرا بگذارند (عبدالصاحب صفایی- اضافات غیر از اصلاحات است) اگر خوب بود پس آن فرمایشات چه بود و اگر خوب نبود برای همان قضیه رفتند و اصلاح کردند همانطور که حضور آقایان عرض کردم یک عده لوایح ممکن است ایراداتی داشته باشد هم شهری محترم من آقای نادعلی کریمی می‌فرمایند که ثبت اسناد و ورقه مالکیت چه شده است خدا می‌داند بنده نمی‌دانم چیست (قنات‌آبادی- پس آقا هم کرمانشاهی هستید؟) بله افتخار می‌کنم که کرمانشاهی هستم این مطلب هم صحیح است که باید مورد توجه قرار بگیرد ولی این مانع این نیست که به کمیسیون‌ها اجازه تمدید بدهید و تذکرات آقای صفایی و آقایان دیگر در همان کمیسیون‌ها مورد دقت قرار می‌گیرد که از حدود مواد خارج نشوند از این جهت بنده تقاضا کردم چون وقت هم تنگ است مذاکرات در اطراف کلیات کافی است و اگر پیشنهادی هست قرائت شود که وارد اصل موضوع بشویم و به اصلاح آن قضیه عملی بشود که بتوانیم در دوره هجدهم تقنینیه واقعاً کاری انجام بدهیم که ممکن نبود در سه دوره مجلس صورت قانونی و عملی به خودش بگیرد.
رئیس- آقای جلیلی
جلیلی- علت مخالفت بنده (کریمی- یزدی نگو) کردی می‌گویم علت مخالفت بنده با پیشنهاد کفایت مذاکرات این است که مجلس وقتی رأی داد به این که این لوایح دکتر مصدق بیاید در کمیسیون‌ها برای این بود که اینها اجرا می‌شد و اجرا شده بود و لغوش ممکن بود که باعث زحمت و اشکال شود ولی به طوری که جناب آقای صفایی فرمودند این لوایح اصلاً یک چیز دیگری دارد می‌شود مثلاً ما رأی دادیم آن وقت این لوایح (قنات‌آبادی- اینها که خود آقای صفایی گفتند) مقصود این بود اینها که اجرا شده اگر که این لوایح آنهایی که اجرا شده اگر زائد است کم بشود نه این که همان کاری را که او کرده بکنیم مثلاً مالیات وضع می‌کنند حقوق اضافه می‌کنند رتبه‌ها را تغییر می‌دهند یک لایحه‌ای چهل ماده داشت بعد شد صد و بیست و چهار ماده تبصره به صورت ماده در آمد. یک چیز تازه‌ای شده این است که خواستم از آقایان استدعا کنم اجازه بدهند که این موضوع حلاجی شود بحث شود یک کاری بکنیم که این درست بشود (قنات‌آبادی- نظر خودتان را بفرمایید) بنابراین بنده مخالفم با کفایت مذاکرات و استدعا می‌کنم که آقایان رأی ندهند به کفایت مذاکرات تا این مطلب روشن شود.
رئیس- برای این قسمت‌ها پیشنهادهایی رسیده است که پس از کفایت مذاکرات مطرح می‌شود فعلاً رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- فعلاً جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه است. دستور اول مذاکره در پیشنهادات این طرح
(مجلس یک ربع بعدازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت