مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ آبان ۱۳۴۲ نشست ۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ آبان ۱۳۴۲ نشست ۶

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۵ آبان ۱۳۴۲ نشست ۶

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۲۱

جلسه: ۶

فهرست مطالب:

۱ - تصویب صورت مجلس‏

۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر سام - معتمدی - صدقیانی و سعید وزیری

۳ - قرائت گرازش انتخاب هیئت رئیسه کمیسیون‌های همکاری مجلسین و تحقیق‏

۴ - بقیه مذاکراه در برنامه دولت آقای علم نخست‌وزیر

۵ - اخذ رأی و ابراز اعتماد به دولت آقای علم نخست‌وزیر

۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه‏

مجلس ساعت ده صبح بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.

- تصویب صورت مجلس

۱- تصویب صورت مجلس

رئیس – اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

غائبین با اجازه –

آقایان مهندس کیا – حسینی – مهندس پرویز بهبودی – حبیبی – تیمسار سرلشگر همایونی ساگینیان.

زود رفتگان با اجازه –

آقای مهندس آراسته دوساعت و پانزده دقیقه.

رئیس – صورت جلسه قبل بین خانمها و آقایان توزیع شده اگر نظری دارند بفرمایند. آقای احمدی.

صادق احمدی – این جا در عرایضی که بنده کردم یک اشتباهی است که ممکن است اشتباه چاپی باشد یا آقایان درموقع نوشتن اشتباه کرده باشند اگر اجازه میفرمائید به اداره تندنویسی مراجعه بشود یا اینکه جزء بجزء در این جا عرض کنم.

رئیس – اصلاح کرده به اداره تندنویسی بدهید. آقای مصطفوی.

مصطفوی نائینی – درنطق بنده جناب آقای رئیس اشتباهاتی هست که اجازه بفرمائید به تندنویسی رجوع کنم.

رئیس – بسیار خوب آقای صدری کیوان.

صدری کیوان – درصفحه ۳ سطر ۱۶ بنده را کیوان صدری نوشته‌اند و درصفحه ۴ سطر ۲ صدری تنها، بنده خواستم این توضیح را عرض کنم که اسم کوچک بنده صدری و فامیل کیوان است و صورت جلسه را اصلاح کنند.

رئیس – اصلاح می‌شود. صورت جلسه تصویب می‌شود. آقای دکترسام.

- نطق قبل از دستورچهار نفر آقایان نمایندگان

۲- نطق قبل از دستورچهار نفر آقایان نمایندگان

دکتر سام – قبل از اینکه وارد موضوعی که می‌خواستم بعرض نمایندگان محترم برسانم بشوم چون من هم مانند اکثر نمایندگان محترم برای اولین مرتبه بافتخار نمایندگی مجلس شواری ملی رسیده‌ام و برای اولین بار هم هست که پشت میز خطابه قرار گرفته‌ام و چون یقین دارم همه مابه عشق بخدمت بشاه و مملکت این مسئولیت خطیر را قبول کرده‌ایم از خداوند مسئلت می‌کنم که توفیق خدمت به همه ما عطا کند (انشاء الله) و از زبان حال خودم و خواسته خودم و گمان می‌کنم خواسته همه نمایندگان محترم باشد اگر بگویم: خدایا چنان کن سرانجام کار، تو خشنود باشی وما رستگار (احسنت) غرض اط تصدیع امروز این بود که می‌خواستم بعرض نمایندگان محترم برسانم که معلمین ممکلت مردمانی شرافتمند و زحمتکش هستند (صحیح است) معلمین مملکت خدمتگذارانی صدیق و علاقمند به مملکت هستند و دلیل علاقمندی آنان کوشش است که در راه اجرای وظایف خطیر خودشان انجام می‌دهند، درجلسه گذشته راجع به دو برابر شدن حقوق معملین صحبتی شد، درست است که حقوق معلمین اضافه شده ولی به ترتیب که بآن اشاره شد دو برابر نشده، اصولا من فکر می‌کنم در مواردی که حقوق معلم یا حقوق طبقه کارمند ر ادر مجلس مطرح می‌کنیم به پساوند اضافه حقوق که هزینه سرسام آور زندگی است تا این که خدای نکرده سوء تفاهمی ایجاد نشود من تصور نمی‌کنم درمجلس کس باشد که درظرف چند سال اخیر با ترقی شگفت انگیز هزینه زندگی روبرو نشده باشد و آشنا با آن نباشد ولی بحث ما زندگی و هزینه زندگی نیست فقط می‌خواستم بعرض نمایندگان محترم برسانم که فلسفه اضافه حقوق دادن معلمین چه بوده! چرا حقوق معلمین اضافه شده و چرا با آن سروصد و بآن وضعی که ملاحظه فرمودند اضافه دادند و چقدر اضافه داند ممکن است اکثریت آقایان و خانمهای محترم بحقوق معلمین قبل از اضافه و بعد ازاضافه آشنائی داشته باشند ولی عیب نداردکه برای اطلاع کسانی که اطلاع ندارند بعرض برسانم که کمک آموزگاران ما حد اکثر حقوقی را که می‌گرفتند ۷۰۰ تومان، آموزگاران ۹۰۰ تومان و دبیران در حدود ۱۳۰۰ تومان بود، بعد از آنکه اضافه‌ای دادند، کمک آموزگاران رتبه ۱۰ حداکثر حقوق به ۹۰۰ تومان و دبیران در حدود ۱۳۰۰ تومان بود، بعد از آنکه اضافه‌ای دادند، کمک آموزگاران رتبه ۱۰ حداکثر حقوق به ۹۰۰ تومان و آموزگاران به۱۴۸۰ تومان و دبیران به ۲۲۰۰ تومان رسید توجه بفرمائید نه تنها حقوق معلمین دو برابر نشده تنها به کمک آموزگاران ۲۰۰ تومان و به آموزگاران ۵۰۰ تومان و بدبیران ۹۰۰ تومان اضافه شده ولی مسئله اضافه حقوق دادن به آموزگاران و کمک آموزگاران قابل تامل است در این مورد ما حداکثر حقوقی را که یک معلم ممکن است بگیرد و مورد توجه قرار دادیم توجه بفرمائید که سالهاست که اضافه حقوق بفرهنگیان داده نشده، امروز مورد بحث ما دادن اضافه حقوق اضافه یا ندادن آن نیست، محض اطلاع نمایندگان محترم بعرضتان میرسانم که مدت شش سال است که دولت بعلت نداشتن بودجه و وضع بدمالی اضافه‌ای بفرهنگیان نداده است (یکنفر از نمایندگان – بدیگران هم نداده) صحیح است یعنی آموزگاری که شش سال قبل با ۵۰۰ تومان استخدام شده هنوز ۵۰۰ تومان می‌گیرد و چیزی بحقوقش اضافه نشده (مهندس والا – دنباله بحث لازم نیست) اجازه بفرمائید فقط می‌خواستم باطلاع نمایندگان محترم برسانم. فرهنگیان که امروز درگوشه و کنار مملکت، در دورترین نقاط این مملکت به تعلیم و تربیت فرزندان شما، نسل جوان خواهران و برادران شما مشغول هستند چشم امیدشان به مجلس شواری ملی است، مجلس شورای ملی همیشه ملجاء و پناه فرهنگیان بوده و نمایندگان محترم همیشه بفرهنگیان محبت دشته‌اند، فقط خواستم بعرضتان برسانم که فرهنگیان معلمین شرافتمند بسیار خوب کارمیکنند، بسیار خوب زحمت می‌کشند و بسیار خوب احساس مسئولیت می‌کنند شایسته نیست که این طبقه زحمتکش که چشمشان امروز باین مجلس است موجباتی فراهم بشود که وسایل دلسردی آنان فراهم گردد. دیگر عرضی ندارم.

رئیس – کسی به معلم اعتراضی نکرده بود (صحیح است). آقای معتمدی.

معتمدی – در جلسه گذشته مجلس شورای ملی اشاره‌ای به گاز نفت سراجه قم شده که برای تهران استفاده می‌شود البته این موجب کمال خوشوقتی است که از این نیروی عظیم بنفع مردم استفاده می‌شود ولی نکته‌ای که مهمتر از این موضوع است این است که می‌خواهم باطلاع مسئولان امور برسانم که اگر گاز نفت قم به تهران بیاید و به اصفهان نرود لطمه شدیدی به صنایع کوچک وکارخانجات بزرگ و بالمآن شد، بنده خواهش می‌کنم مسئولان مربوطه لوله کشی گاز نفت قم را که به تهران اقدام می‌کنند بموازات تهران برای اصفهان هم اقدام به لوله کشی بکنند که لطمه‌ای به شهر پانصد هزار نفری و صنعتی اصفهان وارد نشود (انشاء الله).

رئیس –آقای مهندس صدقیانی.

مهندس صدقیانی – بطوری که بانوان و آقایان اطلاع دارند چهارشنبه گذشته درکرمانشاه سیلی جاری شد وعده‌ای ازهموطنان مار را بکام خود کشید البته این احتمال همیشه هست ولی بنده امروز می‌خواهم در این جا عللی که باعث این اتفاقات می‌شود اسم ببرم، متاسفانه در کرمانشاه مثل سایر جاها مرتبا اطراف مسیل را گرفته سنگ چین کرده و ساختمانهائی درست کرده‌اند بنده امروز می‌خواهم ازدولت استدعا کنم که در بین مورد توجه بیشتری داشته باشد مخصوصا به شهرداریها دستور صادر کند تا از پیشرفت در مسیل‌ها جلوگیری کنند، برای اینکه تنها امروز نیست، اکنون فصل بارندگی است و احتمال این خطرها همیشه هست (حبیبی – از دولت بخواهید استدعا نکنید) چون در مدت این چهارپنجسالی که بنده درکرمانشاه بودم همیشه ناظر بودم که هرساله این مسیل تنگ تر می‌شود و ساختمانهائی کرده‌اند و همچنین پلهائی که در این قسمت ساخته‌اند خیلی تنگ است که قادر نیست وقتی که سیلی جاری می‌شود از آنجا بگذرد و بخارج شهر هدایت شود و همچنین مدتها است که لاروبی نشده وباید لاروبی شود.

اگر این اقدامات انجام نشود در آینده هم نظیر همین اتفاقات پیش خواهد آمد بنده وظیفه خود میدانو که از شیر و خورشید سرخ تشکر بکنم برای اینکه در اولین فرصت کمکهای لازم را کرده‌اند ولی چون خسارت خیلی زیاد نبود احتیاج به کمک از مرکز نبود درخود استان کلیه اقدامات لازم بعمل آمد، دیروز هم ما با بی سیم تماس گرفتیم، وضعشان بهتر است و برای اطمینان بیشتر امروز یکی از همکاران ما آقای حسین غلام نیاکان با هواپیما به محل رفته‌اند که اگر احتیاج به کمک بیشتر باشد ارسال شود که بهدا بعرض نمایندگان محترم خواهد رسید (احسنت).

رئیس – آقای سعید وزیری.

سعید وزیری – بنده فکر کرده بودم برای اولین بار که پشت تریبون می‌آیم صحبت می‌کنم یک صحبت مفصلتر و مزاحم تری باشد (مهندس والا – هیچوقت مزاحم نخواهیدبود) حالا خوشحالم که فرصت آن مزاحم نشود (الحمدلله) اجازه خواستم ازمقام محترم ریاست که دو دقیقه مطلبی را عرض بکنم درتایید و در عین حال به تفسیر فرمایشات جناب آقای دکتر سام و باین معنی که مطلقا مطلبی را که می‌خواهم عرض کنم مربوط به آن اصل موضوع نیست پرپروز در این جا جناب آقای منصور صحبت می‌کردند مطلبی را اشاره کردند و فرمودند وقتی که وظیفه آقایان نمایندگان این است که در اجرای برنامه‌های اصلاحی یا پیشرفت مملکت هم همکاری بکنیم و هم مردم را قانع بکنیم که این برنامه‌ها متناسب با امکانات و مقدورات پیش می‌رود و باید پیش برود، بنده در آنموقع که ایشان می‌فرمودند یادداشتی نوشتم بعد چون می‌خواستم مزاحم نشوم پاره کردم نوشته بودم من بشما تبریک می‌گویم که خاصیت این مجلس را متبلور و ظاهر کردید با این واقع بینی، من وقتی که این حرفها را از ایشان شنیدم یاد آن کتاب معروفی افتادم که در ایران ترجمه شده و از یک شخصیت بزرگ جهانی است بعنوان سیمای شجاعان گواینکه ترجمه اش ترجمه عین کلمه‌ای که آقای کندی خودشان بکار برده‌اند نیست ولی باز بجای خود ترجمه تطبیقی است از آنچه که ایشان خودشان نوشته‌اند ترجمه صحیحش این می‌شود سیماهائی، قیافه هائی در عالم شجاعت، ایشان بهترین نوع شجاعت را برای سناتور‌ها و نمایندگان اینطور معرفی کرده‌اند، نمایندگانی را شجاعترین سناتورها و نمایندگان دانسته که دنباله روی از تمایلات یا احساسات بیموقع موکلینشان نکنند بلکه آنچه مقدور آنان و مملکتشان بوده است آن را با تمام شجاعت و صراحت و صداقت گفته‌اند و باین ترتیب امکان ترقی و پیشرفت واقع بینانه تر و اصیل تری برای موکلینشان وملتشان فراهم کرده‌اند و حقا هم شجاعت در این است، شجاعت اخلاقی نمایندگان و سناتورها و رهبرها درهمین است که واقعیت و حقیقت را آن طوری که مصالح مردم وموکلینشان ایجاب می‌کند در میان بگذارند آنطوری که مقدورات هست یانها بگویند، آنطوری که مقدورات بین المللی هست بگویند نه آنطوری که آنها اعم از اینکه احساسات شخصیشان باشد یا چیزهائی که باصطلاح بهشان احیانا تلقین نشده باشد آن را بگوبند برای خوش آیند مردم بلکه خوش آیند واقعی مردم آنچیزی است که واقعا خوشی مردم در آن باشد منفعتشان باشد من هم همین را خواستم عرض کنم، چقدر خوب است، چقدر دلنشین است دفاع کردن از حقوق طبقات و دسته هائی که واقعا حق بگردن جامعه دارند زحمت می‌کشند استادان، آموزگاران، دبیران، کارگران، مادران که درخانوداه‌ها و خاته‌ها زحمت می‌کشند و سایر قشرها خیلی خوب است حمایت کردن ولی بهترین نوع حمایت این است که واقعا بینانه وسائل رفاه و آسایش آنها را آنطوری که مقدورات امکام می‌دهد برای آنها فراهم کرد. بند، ضمن اظهار تشکر بامختصر سابقه فرهنگی که داشتم و با اظهار خوشوقتی و رضایت از آنچه که فرمودید که خیلی خوب مسئله حقوق آقایان معلمین محترم را مطرح فرمودبد بنده فکر کردم اینرا در کمیسیون فرهنگ هم تشریف دارید در آنجا بهتر می‌شود مطرح کرد و باید هم مطرح کرد و شاید غیر لازم باشد که یک مسائلی را مطرح کردن و درباره اش زیاد صحبت کردن که نمی‌توان از آن عملا استفاده بیشرتی نمود (صحیح است).

- قرائت گرازش انتخاب هیئت رئیسه کمیسیونهای همکرای مجلسین و تحقیق

۳- قرائت گرازش انتخاب هیئت رئیسه کمیسیونهای همکرای مجلسین و تحقیق

رئیس – صورت اسامی هیئت رئیسه دو کمیسیون دیگر که بعد انتخاب شده است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی

پیرو گزارش شماره ۱۰۶ دائر به انتخاب هیئت رئیسه کمیسیونها درتاریخ یکشنبه ۵ آبانماه ۱۳۴۲ کمیسیونهای همکاری مجلسین و تحقیق سئوالات هیئت رئیسه خود را بشرح زیر انتخاب نمودند:

کمیسیون همکاری

آقای باقری بوشهری		رئیس
آقایان: مهندس پروشانی – ابوالقاسم پاینده		نواب رئیس
آقای فضل الله پروین		مخبر
آقایان: ادیب سمیعی – مهندس عطائی		منشی

کمیسیون تحقیق سؤالات

آقای فخر طباطبائی		رئیس
آقای دکتر اسفندیاری – مهرزاد		نواب رئیس
آقای امان الله ریگی		مخبر
آقایان رضا مجد – مهندس کسرائی		منشی

- بقیه مذاکراه در برنامه دولت آقای علم نخست وزیر

۴- بقیه مذاکراه در برنامه دولت آقای علم نخست وزیر

رئیس – برنامه دولت مطرح است آقای حاذقی بعنوان مخالف در کلیات صحبت می‌کنند. بفرمائید.

حاذقی – بنام خداو با ستعانت و طلب یاری از او که دلهای ما را باندیشه حق و سخن حق سوق بدهد عرایضم را شروع می‌کنم همانطوری که جناب آقای رئیس اشاره فرمودند به نام مخالف در کلیات برنامه دولت نامنویسی کردم محرک من دربیان این عرایضی که می‌کنم شاید کافی باشد عرض کنم بگواهی خدا فقط ادای وظیفه نمایندگی است و لاغیر و من ایمان دارم، اطمینان دارم همه ما کسانی که بنام نمایندگان ملت و همان آقایانی که بناو وزرای دولت این جا حضور دارند همه بدون تردید خواهان سعادت ملت خودمان وهم عقیده برای ترقی و تعالی ممکلتمان و معتقد به پشتیبانی صمیمی و محکم برای تحقیق بخشیدن به این انقلاب بزرگ و سعادت یخش است که بفکر و شاهنشاه دست بزرگ و در کشور ما شروع شده (صحیح است) هیچ اختلافی بین ما در اصول نیست منتهی ما وظیفه داریم برای بهتر تحقق بخشیدن باین هدف بزرگ باین انقلاب بزرگ و برای اجرای مواد و اصول آن آنچه بنظرمان می‌رسد بصورت راهنمائی و ارشاد و ارائه طریق عرض بکنیم و چون ایمان داریم باین که حقیقت در کار است و نمی‌شود که نباشد یعنی این مطلبی است همانطور که شاهنشاه ما فرموده‌اند ملت ما این تمایلات از خودش نشان داده و این اصول ششگانه را با کثریت نزدیک باتفاق تصویب کرده و باید در کشور اجرا شود و راه اجرایش هم همین است که دولتها ما با ایمان محکم مقتدر از نظر قانون بر سر کار باشند و مجلس شورای ملی باقتضای وظیفه بزرگی که قانون اساسی ایران که خونبهای شهدای راه آزادی است وحفظ آن بدست ما سپرده شده می‌توانیم دولت را هدایت بکنیم و ارشاد و نظارت بکنیم و هر جا دیدیم به این اصول و قانون اساسی و نظامات کشور ما می‌خواهد خدشه‌ای وارد بشود بهمان سوگندی که یاد کرده‌ایم بقرآن مجید که مادام که حقوق ما محفوظ است حامی و حافظ آن اصول باشیم و نسبت به پادشاه خودمان وفادار باشیم بهمان اصول عمل بکنیم، عرض کنم کلیات این برنامه بسیار عبارات خوب و بسیار درخشان و شیوا تنظیم شده وکسی در عبارات او و جمله‌های او حرفی ندارد ولی آن دو دوست عزیز و همکار ما که بعنوان مخالف و همینطور آن دو همکارعزیز که بعنوان موافق صحبت کردند همه تذکراتی دادند چه بعنوان مخالف و چه بعنوان موافق که باید این برنامه تکیمل شود نظری که مرا بر این وا داشت که این جا عراضی بکنم این است که این برنامه درصورتی قابل اجرا است که یک عامل اساسی درمیان باشد و آن عامل این است که دلت متوجه باشدکه انجام تمام مواد این برنامه مترقی و پیش رفت و پیش برد کارهایش مبتنی بر یک تربیت معنوی و اصولی و دینی جامعه هست باین که ما تجربه داریم اگر بهترین مسئوالان امور هم در روی کار باشند ولی اگر سازمانهای دولت و کسانی که مسئول اجرای قانون هستند آنها متوجه باین وظایف خودشان نباشند فرهنگ کشور متوجه نباشد همانطوریکه جناب آقای منصور اشاره فرمودند که تعلیم تنها نمی‌تواند یک ملتی را بهدف برساند و اساس کار این است که یک تربیت اخلاقی و دینی در ملت ما رسوخ پیدا بکند، این برنامه‌ها عملی نمی‌شود. نمایندگان محترم بخوبی وقوف دارند که مشکلات ملت و مملکت ما تمام خلاصه می‌شود درمشکلات اخلاقی در افراد و مسئولین کار واولیاء اموری که مسئول اجرای برنامه‌ها هستند و اگر ما بتوانیم در برنامه‌ای که دولتمان بمجلس می‌دهد این را بگنجانیم که دولت یکی از مواد برنامه اش این است که از همین حالا برای عملی کردن این انقلاب بزرگ در سراسر کشور توجه اساسی بفرهنگ بکند و کودکستان و دبستان و دبیرستان نه تنها جای تربیت و تدریس مواد طبیعی و ریاضی و علوم و ادبیات باشد بلکه جای فکرهائی که ایمان بخدا در آن وجود داشته باشد تا شاگرد به اصول دیانت و تقوی و پرهیزکاری معتقد شده باشد وخلاصه قدرت روحس پیدا بکند که چطور درمقابل این مشکلاتی که برای هر فرد انسان وجود دارد می‌تواند ایستادگی بکند و وظیفه اش را دو از خودخواهی، دور ازجاه طلبی دور از مال دوستی و دور از فکر خیانت بوطن این وظیفه را انجام بدهد تا بتواند عامل ترقی و تکامل اجتماع و ملت شده باشد (صحیح است) آنوقت است که ما مطمئن هستیم که این برنامه صددرصد بنفع ایران است (صحیح است) اجازه بفرمائید که یک قدری وارد جزئیات بشوم ما می‌بینیم که امروز صفحات روزنامه‌های ما پر از اخباری است که همه خانواده‌های ایران را ناراحت می‌کند خود ما هر روز که از خانه بیرون میآئیم و بعد برمیگردیم به چه مشکلاتی در راه درحین سوار شدن وسائل نقلیه درشرکت واحد در اجتماعات برمیخوریم، به تمام این مشکلاتی که برمی خوریم به نقص اساسی تعلیم وتربیت پی می‌بریم ما نباید تعصب دسته‌ای یا فکر راضی کردن افرادی را داشته باشیم که از گفتار حقیقت روگردان باشند یا فقط خواسته باشیم عده‌ای را از خود راضی نگهداریم (صحیح است) نمایندگان محترم ما نماینده بیست ویک میلیون مردمی هستیم که اکثریت قاطع مردمان با سلامت نفس ساده آماده برای همکاری برای تمام برنامه‌های مفید مملکتی هستند ولی زندگی آنها را باید درنظر بگیریم اعم از کسانی که در دستگاه دولت یا در مجلس شورایملی یا قضات که قوه مقننه هستند ماها در حقیقت باید شباهتی در زندگی با این موکلانمان داشته باشیم نباید همه اش فکر کنیم که ملت مالیات بیشتری بدهدو بودجه زیادتر صرف امورپرسنلی بشود ملاحظه بفرمائید برنامه فرهنگ ما وافی باین مقصود نیست و اگر بود نتیجه این می‌شد که این جنایات تخفیف پیدا می‌کرد این انفاقات سوء پیش نمی‌آید این مشکلاتی که دستگاه دولت هست که کارهای اجتماع همه معطل می‌ماند پیش نمی‌آید شما باید در نظر بگیرید که ملت ایران همیشه مشعلدار معنی و اخلاق و ایمان بخداوند و دیانت بوده (صحیح است) این ملت در طول تاریخ بزرگانی به بشریت تقدیم کرده که آنها پیشقدم بوده‌اند در دعوت جامعه بشری بایمان بخدا ما دینی داریم که درهمه جای دنیا بسر فرازی معروف است و این دین مقدس اسلام است (صحیح است) مذهب ما که قانون اساسی مکلف کرده است که آن را حفظ کنیم مذهب شیعه امامی اثنی عشری است ملاحظه بفرمائید که بزرگان ایران توانسته‌اند این دین مقدس اسلام را بچه رشد و توسعه برسانند شاید خوانده باشید درکتب و آنهائی که مسافرت فرموده‌اند درمشرق زمین توجه شده باشند که دین اسلام بدست بزرگان مسلمان ایران به کشورهای پاکستان و هندوستان و خاور دور حتی بچین برده شده، متوجه می‌شویم شش کتاب معروف صحاح سته تمام مؤلفینش از بزرگان علمای ایران بوده همچنین چهار کتاب مبنای فقه شیعه تمام این کتاب بدست علمای بزرگ زن و مرد مسلمان ایران نوشته شده بنابراین چرا امروز دراجتماع خودمان مسئله دین و مسئله ایمان تا این اندازه مورد بی توجهی دولت واقع شده است اعلیحضرت همایون شاهنشاه بطوریکه همه شنیده‌ایم و خوانده‌ایم سفارشهائی نه تنها شفاهی فرموده‌اند بلکه با نامه‌های مکرری از طرف وزارت دربار شاهنشاهی بدولت توصیه شده است که وزارت فرهنگ باید برنامه را آنگونه که قانون ایران تعیین کرده منطبق کند با تعالیم دینی و باید سعی بشود تعلیمات دینی شرعیان و قرآن از آغاز طفولیت به بچه‌های مسلمان ما تدریس بشود شما ملاحظه بفرمائید که چه بهانه هائی برای این کار تراشیده می‌شود میگویند بچه خردسال قرآن که زبان عربی است نمی‌فهمد چطور این بچه مسلمان زبان انگلیسی و فرانسه می‌تواند در کودکستان یادبگیرد ولی زبان عربی نمی‌تواند یادبگیرد و زبان فرانسه می‌تواند در کودکستان یاد بگیرد قرآن را نمی‌تواند در کودکستان یاد بگیرد (خواجه نوری – کسی مخالفت با تعلیم قرآن نکرده) مقصود ما اعمال تعصب نیست من مخلص شما و آقای وزیر فرهنگ هستم ما می‌خواهیم ریشه درد را بفهمیم شما فرزندانتان که ازمدرسه بیرون می‌آید تا دانشگاه نمی‌توانند یک صفحه قران بخوانند (خواجه نوری – خیر قربان قرآن هم می‌توانند بخوانند) شاید شما فرزند ندارید و مدرسه نمی‌رود نه نماز یاد می‌دهد نه قرآن تدریس می‌شود نه اخلاق فاضله اسلامی به اینها تدریس می‌شود (یکی از نمایندگان – تدریس می‌شود) تدریس می‌شود ولی کافی ومحکم و متین و مطابق مقصود نیست.

(موسوی – جناب آقای حاذقی تدریس می‌شود) خوب حالا تدریس می‌شود امامعلمینی که مسئول تدریس آنها هستند باید از بین اشخاصی انتخاب بشوند که خودشان پایبده اصول باشند و ایمان داشته باشند (صحیح است).

آقایان نمایندگان محترم خانم‌های محترم خوب متوجه‌اند که الان بین شاگرد و معلم البته من روی استثنا و راجع بمدرسه‌ای که خوب است البرز و رضاشاه کبیر نمی‌خواهم صحبت کنم غرض علی الاصول تمام مدارس ایران است شما درنظرداشته باشید که آیا این مدارس راجع به تعلیمات دین تا چه حد منطبق با معنی هست اگر غیر از این بود چرا بین شاگرد و معلم که باید رابطه محبت و دوستی باشد نیست چرا بین شاگرد و معلم آن دوستی و محبت و همکاری نه تنها در دبستان، دبیرستان بکله در دانشگاه هم نیست جناب آقای مهندس ریاضی خودشان سالها است که در دانشگاه استاد هستند رئیس دانشکده هستند خودشان میدانند که چرا کسانی که مسئول تدریس هستند این قدرت ایمانی را ندارند که بتوانند دانش جویان را دوست خودشان بکنند و بآنها نزدیک بشوند وبه مشکلات آنها جواب بدهند و آنها را نسبت به مملکت صمیمی و با ایمان بکنند و اگر غیر از این بود این همه اتفاقات تأسف آور که من درمقام اسم بردن و شرح دادن آن نیستم پیش نمی‌آمد همیشه هر کاری را از نتیجه اش بایذ نگاه کنیم والا الفاظ و عبارات منظور ما نیست بلکه معانی و آنچه که حقیقت دارد منظور ما است پس بنابراین باید در نظر داشته باشید دولت وقتی موفق می‌شود که این انقلاب بزرگ و عظیم شاهنشاه را عملی بفرمایند که در رأس برنامه او یک توجه دقیق بمسئلة تربیت اخلاقی و روحی نسل جوان ایران بشود (صحیح است) تا ما هر روز شاهد این همه اخبار و اطلاعات تأسف آور که زندگی را بر همه ما واقعا ناراحت کرده نباشیم حالا خواهید گفت که این انتقاد کلی که کافی نیست، چون من مقصودم انتقاد کردن نیست بلکه منظورم ارائه طریق و راهنمائی و رفع این معایب است حالا جناب آقای دکتر خوشبین وزیر محترم خوش قریحه مشاور اینجا تشریف دارند و عرایض بنده را یادداشت می‌فرمایند اصل اول که باید مورد توجه فرهنگ باشد باید دینی و اخلاقی آنها رامحکمتر باشد مشروح تر وبصلاح جامعه باشد زیرا که امروز در دنیا معلوم شده برخلاف آن اصلی که سابقا می‌گفتند که زندگانی خصوصی افراد ربطی بکارشان ندارد و ما امروز فهمیدیم که زندگی خصوصی افراد تأثیر دارد بکار و شغلشان شما دیدید کابینه مملکتی که ششصد هفتصد سال معروف بحسن سیاست بود برای اینکه یک وزیر فاسد الاخلاق تویش پیدا شد متزلزل شد و دولتش افتاد برای اینکه آن شخص زندگی خصوصیش بد بود (صحیح است) این وزیر جنگ که در کار وزارت جنگ خیانتی نکرده بود زندگی خصوصی اش از اخلاق فاصلة دور بود و در نتیجه دولتی را متزلزل کرد پس بنابراین باید معلمینی بکار گماشته بشوند که در آنها تربیت اخلاقی مشهود باشد من خیلی متأسفم که عرض کنم نه تنها در وزارت فرهنگ بلکه دربسیاری از وزارتخانه‌ها اشخاص امین و درست هستند که همیشه برکنار هستند و سراغ آنها نمی‌روند چون اشخاص درست وامین عزت نفس دارند نمی‌روند تشبث کنند پیش کس نمی‌روند برای کارخواهش کنند ولی این وزارتخانه است که باید صورت فهرست اسامی کسانیکه در آن وزارتخانه حقوق می‌گیرند به ببیند هر کدام که از کاربر کنار هستند بکار بگمارند وسعی کنند کار را بدست اشخاص صلاحیتدار بسپارند کار را بدست اشخاص با ایمان بسپارند عرض دیگر من راجع باین فیلمهائی است که در کشور ما سالها که تصمیم گرفته شده است که فیلمی که مخالف با اخلاق فاضله باشد در ایران راه پیدا نکند ولی نمایندگان محترم بخوبی واقفند که امروز آنچه فیلمهائی که در این کشور نشان داده می‌شود یا محرک غریزه جوانان بجهتی است که در نتیجه افراد را بکارهای زشت دزدی و چاقو کشی تشویق می‌کند با محرک غریزه جنسی که جوانهای ما را به بی طهارتی و فساد اخلاق تشویق می‌کند (صحیح است) این‌ها را بارها تصمیم گرفته‌اند ولی دولتها آن قدرت آن استحکام عقیده‌ای که بتواند این را اجرا بکند نداشته‌اند ما از این دولتی که تمام وسائل کار برایش فراهم است و همانطور که جناب آقای منصور فرمودند ایجاب می‌کند که با شهامت بدون درنظر گرفتن وضعیت اشخاص تصمیم بگیرد و رعایت منافع مدیران سینماها و واردکنندگان فیلم که کشور ایران را صحنه تجربه فیلمها را نگذارند وارد این ممکلت بشود (احسنت) بنده می‌خواهم عرض کنم ریشه هرکاری را باید پیدا کنیم آن کمیسیونیکه مأمور است این فیلمها ر اباصطلاح کنترل یا بازبین بکند تصمیم بگیرد ۵ نفر که از فرهنگ و شهربانی و از وزارت کشور، اشخاصی انتخاب بشوند روانشناس فهیمده و بی غرض که این فیلمها را بازبین کنند هر کدامش مباین با اخلاق فاضله بود اجازه ندهند که وارد ایران بشوند و در مقابل فیلمهای ارزنده تربیتی اخلاقی بیاید بسیاری فیلمهاهست که الان مخصوصا فرصتی بمعرض نمایش می‌گذارد و نشان می‌دهد که بتمام معنی مربی مردم و مشوق اخلاق و روح ایمان جامعه است دستور داده‌اند که اینجور فیلمها را در اجتماع نشان بدهند عرض کنم دو فیلم اخلاقی چند ماه درهمین دستگاه کنترل باقی مانده بود این را تصویب نمی‌کردند هرچه ما مراجعه کردیم که این فیلمها را در همه جای دینا اشخاص شریف طرفدارش هستند گفتند صاحبان فیلم و سینما درایران صدایشان بلند خواهد شد و خواهند گفت این غیر از آن فیلمها است که نشان میداده‌اند گفتم استدلال شما درست نیست، شما باید اجازه بدهید فیلم خوب را بمردم نشان بدهند که مردم بدانند اینجور فیلم هست و تولیدکنندگان فیلم هم بدانند که مردم درایران باین جور فیلم‌ها عقیده دارند هزاران خانواده در ایران هستند کهبه سینما نمی‌روند ومانع می‌شوند که فرزندان آنها برای دیدن این فیلمها بروند بالاخره بعد از چند ماه با سفارشهائی که از وزارت دربار شاهنشاهی شد و آمد و رفت هائی که کردیم کمیسیون نشست تصویب کرد که این اجازه نامه ایک ه صادر شده هست فقط گفتند که می‌توانند در جاهای خصوصی نه درسینما نشان بدهند تا نکند مردم به بینند که چنین فیلم هائی هم در ایران نشان داده می‌شود مقصود عدم توجه دولت است که کار را بکاردان نسپردند اگراین پنجنفر مردمان با ایمانی بودند بوطنشان علاقه داشتند تطمیع نمی‌شدند، گول اشخاص ر انمی خورند، این فیلم دفعه اول بحضور اعلحضرت همایون شاهنشاه نشان داده شد ایشان فرمودند که این چقدر فیلم خوبی است وباید مسئولین اولیاء امورمملکت ببینند که امروز مشکلات اخلاقی را دنیا چطور حل کرده همان راهی است که دین ما می‌گوید اخلاق می‌گوید ولی ما چندین ماه روی این کار کوشش کردیم تازه توانستیم موفق بشویم و به نتیجه برسیم که اجازه نشان دادن آنرا بگیریم و این برای آن است که درنظر داشته باشید که مشکلت در کجاها هست پس یک راه این است که این پنج نفر مسئولان کمیسیون فیلمها از اشخاص باایمان و از اشخاص با عقیده انتخاب شوند نه آن کس که داوطلب است بلکه کسیکه صلاحیت دارد انتخاب بشود و این نکته که نکته خیلی جالب توجهی است عرض بکنم که ما مسلمان هستیم ویکی ازدستورهای اسلام این است که مسکرات وشرب مسکرات جزدر موردی که طبیب برای کسی بصورت دوا تجویز کند شربش حرام است ولی ملاحظه بفرمایند درهمین شهرتهران بطوری که همه شاهدیم شماره محل‌های می‌گساری، باده فروشی‌ها بمراتب از کتابخانه‌ها بیشتراست (صحیح است) آیا این کار را کی باید جلوگیری بکند این از وظیفه افراد نیست آیا هر کسی می‌تواند باسم امربمعروف یا نهی ازمنکر بکند این در وظیفه دولت است که فکر کند که آیا شرب این نوشابه‌های الکلی برای اجتماع چه زیانی ببار می‌آورد نمایندگان محترم خواندید در جراید که بیش از هشتاد درصد ازجرائم بخصوص جرائم رانندگی که رانندگان اشخاص را زیر می‌گیرند، اتومبیل‌ها را در دره می‌اندازند اینهمه جرایم چاقو کشی حتی فحشاء بخاطر استعمال نوشابه‌های الکلی است، جوان می‌خورد مست می‌شود عقلش را از دست می‌دهد، کاری می‌کند که باعث رسوائی وفضاحت یک ملتی می‌شود، چرا دولت فکر نکند، کی باید این فکر را بکند این وظیفه دولت است که برنامه داشته باشد که جلوی رواج نوشابه فروشی و اینطور آسان در دسترس جوانها و مردم قرار دادن را بگیرند بعضی‌ها می‌گویند که درمملکت مابیگانه‌ها هستند که مشروب می‌خورند، در بسیاری از کشورهای بیگانه این اندازه که درایران مشروب رواج دارد و یا در دسترس هست مطلقا وجود ندارد به کشورهای اسکاندیناوری من مکرر سفر کرده‌ام هرچه میخانه و جاهائی که بعنوان میخانه ونوشابه فروشی است تبدیل کرده‌اند بمحل فروش نوشابه‌های غیر الکلی و اغلب به مشتریها شیرمیدهند آب میوه می‌دهند و نوشابه الکلی که موجب بیماری روحی و اخلاقی و جسمی می‌شود اینطور بآسانی دردسترس مردم نیست ازجهت دیگر درنظر بگیریم وزارت بهداری می‌گوید من برای بیماران تحت خوابهای بیمارستانها بوسیله بیمارانی که مبتلا به جنون خمری یا بیماریهائی که ناشی از افراط در الکل عارض شده است، آنجا رفته‌اند خوابیده‌اند.

پس ریشه کار را ما باید از بین ببریم. همینطور وزارت دادگستری می‌گوید محاکم جنائی من سال بسال باید بیشتر توسعه پیدا بکند چون پرونده‌های جنائی بیشتر می‌شود همینطورکه عرض کردم هشتاد درصد علت وقوع جنایت عبارت است از رواج نوشابه‌های الکلی پس بجای اینکه بودجه دادگستری را بودجه بهداری ر ازیاد بکنیم خوب است که سعی بکنیم مصرف مشروب الکلی را تقلیل بدهیم فقط بصورتی که در اختیار آن مهمانهای خوانده یا ناخوانده خارجی قرار بگیرد. همینطوریکی ازعوامل رواج فساد عبارت است از توجه به چیزهای لوکس و تجملی من شاهدم که چندین بارقانون گذشته است، بحث شده که ما مردم ایران احتیاجی بان وسایل تجملی و لوکس که در اروپا است بآن کیفیت نداریم، زیرا که باید سطح زندگی ما مردم بهمدیگر نزدیک باشد این هدفی است که اعلیحضرت همایون شاهنشاه مدام و مرتب توصیه می‌فرمایند که باید طوری عمل کنیم که این نحوه اختلاف سطح زندگی از ایران ریشه کن شود و زندگی مردم بهم نزدیک تر شود. چه ضرورت دارد یک خانواده هائی سرمایه‌های خودشان ر اکه باید در راه صحیح سرمایه گذاری کنند و بهمان اصولی که جناب آقای منصور اشاره فرمودند در را ه پیشرفت امور اجتماعی و اقتصادی ملت ما بکار برود صرف خرید وسائل لوکس و تمجلی چه در خانواده‌ها و چه دردستگاه دولت بشود، من درهیچ کشوری ندیده‌ام که این اندازه چیزهای لوکس و تجملی رواج داشته باشد بخصوص دردستگاه ادارات ما می‌بینیم که قالی هم روی آن موزائیک فرش کرده‌اند بعد هم مبل هائی که واقعا لوکس و تجملی است روی آن قالی گذارده‌اند هیچ حاجت نیست که پولها صرف این تزئینات و این چیزهائی که جنبه لوکس دارد بشود باید این پولها صرف سرمایه گذاری برای کارهای مفید و بهبود وضع مردم بشود (صحیح است) (یکنفر ازنمایندگان – همه ادارات اینطور نیست) من نظر خاصی ندارم مقصود من پیدا کردن ریشه‌های فساد و امکان اجرای این برنامه‌های مترقی است (احسنت) مسئله دیگر این حسن توسعه طلبی دردستگاه دولت است همانطورکه جناب آقای منصور فرمودند بسیاری از این ادارات و دوایر برای خاطر اشخاص وخصوصیات بوجود آمده باید اینها را حذف کنید ساختمانهای وزارت دارائی ر املاحظه بفرمائید وزارت دارائی ما تعداد اطاق و حجم فضای ساختمان چند طبقه اش شاید از وزارت مالیه امریکا هم بزرگتر باشد چون من به واشنکتن رفته‌ام و آنجا را دیده‌ام اما تازه وزارت دارائی یک مقدرای هم اطاق و ساختمان درخارج از ساختمان وزارتخانه اجاره می‌کند و می‌گوید که جا برای من تنگ است وچندین اداره دارائی بازساختمان هائی اجاره کرده‌اند درحالی که هیچ ضرورت ندارد دریک اطاق ۱۵ متری یک میز آن بالا گذاشته باشند و یک نفر هم پشت آن نشسته است اگر احتیاج هست و کار هست میزهای متعددی بگذارید، اشخاص کارکنند آنجا که مهمانخانه نیست، قهوه خانه نیست که یک رئیس اداره چندی صندلی بگذارند مقصود من این است که این مالیات را آن مرد روستائی می‌دهد که دو اطاق دارد که گاهی آنقدر سست و پوشالی است که اگر یک باران بیاید ۵۰۰ خانه شان خراب می‌شود، ویران می‌شود احتیاجی ندارد که ما اینقدر در دستگاه اداری توسعه بدهیم و این اندازه پول برای اجاره بهای خانه‌ها بدهیم، البته هر چه مدرسه اجاره بکنید ما خوشحال می‌شویم، هر چه مریضخانه ساخته بشود و اجاره بشود ما خوشحال می‌شویم ولی ملاحظه بفرمائید حتی وزارت داگستری من پرسیدم ازیک عده قضاتی که می‌شناختم گفتند که یک عمارتی درخیابان فخر رازی اجاره کرده‌اند و رفته‌اند آنجا، خوب ساختمان باین عظمت و باین بزرگی چند طبقه، چرا دیگر بروند محل اجاره بکنند این نیست مگر روی همان نظرهای خصوصی که اشخاص می‌روند تحمیل می‌کنند فکرشان را ویک وزیر ویک دستگاه دولت نمی‌تواند استقامت بکند و بگوید که این در صلاح مملکت نیست که ما این ساختمان را اجاره بکنیم پس مبارزه با لوکس و چیزهای تجملی یکی از جهت توفیق دولت درعملی کردن انقلاب بزرگ و همه جانبه شاهنشاه است (صحیح است) و یک موضوع دیگر مسئله تشویق اشخاص دستکار و امین و مجازات اشخاص منحرف و خائن است روی این موضوع خیلی صحبت شد اما باید ما به بینیم عمل چیست البته من باید انصاف بدهم که دردین دولت نسبت باین موضوع خیلی توجه شده ولی این کم است باید درکارهائی که چند نفراشخاص متخصص و خبره داریم حیف است که ما کارها را رجوع بکنیم به اشخاصی که متخصص نیستند من عرض می‌کنم که این کلام یکی از وزرای بزرگ ایران ایت که درآن دوره‌ای که زبان عربی هم رواج داشته از او پرسیدند علت وزال حکومت پیشین چه بود؟ گفت: لانهم اعتمدوا اکابر الاعمال علی اصاغر الرجال فال امر هم الی ما آل. برای آنکه ایشان کارهای بزرگ را به اشخاص کوچک اعتماد کردند بنابراین کارآنها بآنجا منتهی شد که می‌بینید مضمحل شد ما باید این را از دولت بخواهیم که در برنامه اش حمایت و تشویق اشخاص درست و امین و تنبیه و مجازات وطرد اشخاص که امتحان بی لیاقتی درکار، بی استعدادی در کار و نادرستی در کار دارند بگنجاند یک مسئله راجع به اتومبیلهای دولتی است، همه در نظر داریم که چندین بار دولتهای گذشته با سرو صدا گفتند که این اتومبیلها که اینطور توسعه پیدا کرده و درهیچ جای دنیا معمول نیست خیلی خوب می‌گویند وزیر یک مقام رسمی است و نباید سوار تاکسی بشود گواینکه در بعضی از کشورها وزیر سوار تاکسی هم می‌شود خوب، منهم معتقدم وزیر محترم نماینده ملت و دولت باید دریک اتومبیل دولتی باشد ولی به بینید بهمه سرایت کرده، در هر دستگاهی مدیر کل، رئیس اداره و رئیس دایره تمام توقع دارند که یک اتومیبل شخصی از دستگاه دولت داشته باشند چندین مرتبه تصمیم گرفته‌اند که اتومبیلها را جمع کنند باز می‌بینیم درهر بودجه‌ای که می‌آید اعتباری برای خرید و تعویض اتومبیلهای سابق منظور شده است. بنظر بنده اینها تطبیق با حقیقت و مصلحت نمی‌کند و این دولتی که امروز از یک اشخاص وارسته و طرفدار درستی و شجاع تشکیل شده باید تصمیم بگیرند که اینطونه کارهای خلاف عدالت و مصلحت را ریشه کن کنند و حتی راه را باز نگذارند برای دولتی که بعد میاید و از نتواند آن راه را دنبال کند چون دیدیم که دربعضی دولتها این اتومبیلهای دولتی را جمع کردند و گذاشتند توی گاراژ بماند و بشوفرها هم حقوقشان را بدهند بعد از مدتی دوباره اتومبیل‌ها را از گاراژ‌ها بیرون آوردند و شوفرها هم رفتند سرکارشان و ماشینها بکار افتاد و این اضافه بودجه‌ای که به مملکت تحمیل شده است ملاحظه بفرمائید برای یک کارهائی است که قابل اجرا نیست آنها هیچ مربوط بیک سیاست‌های بزرگی که بگوئیم به اشکالات برمیخورد نیست و ایجاب می‌کند حالا که یک همچو تحول بزرگی که شخص اول مملکت بما نشان داده‌اند که می‌شود کارهای بزرگی نظیر آزاد کردن بانوان که نیمی از کشور ایران بودند و انها را سهیم کردن و وظایف اجتماعیشان و نظیر این قانوت اصلاحات ارضی که بزرگترین قانون ضامن اجرای عدالت در مملکت است نیست (صحیح است) تمام کارها را نظیر قوانین ششگانه دولت باید بودن تامل مطالعه کند وتصمیم بگیرد چند روز پیش بنده خدمت آقای دکتر خوشبین همین عرض را کردم اگر بخواهیم جرائم از بین برود با تشدید مجازات با کشتن قاتل و مرتکب جنایت تمام نمی‌شود این ریشه اش ر اباید از بین برد و ریشه آن همین است که عرض کردم در درجه اول دولت باید ایمان و عقیده پیدا کند که مردم خواهان اجرای تعلیمات اصولی هستند و تمام موکلین ما ازما خواسته‌اند که این موضوع را بعرض برسانیم که در برنامه دولت مخصوصا تقویت روح ایمان و عقیده درمردم و سپردن کار بدست کاردان و تخصص درکارشان داده شود دلگرم کردن اشخاص خدمتگزار و جلوگیری از کساینکه امتحان بی لیاقتی وسستی و خیانت داه‌اند (صحیح است). یک نکته دیگر را خواستم عرض کنم آن موضوع دفع الوقت کردن دستگاهها است درباره کارهائی که وظیفه شان است بنابراین یک مؤسسه بزرگی که مسئولیت بزرگی بعهده اش هست ولی متاسفانه آن چنین فعالیت و قدرت روحی که باید دراین دستگاه باشد وجود ندارد و ما شاهدیم یا همانطور که عرض کردم نظریه شخص یا اشخاص معینی ندارم حالا بطور مثال عرض می‌کنم چون مطلب بهتر روشن می‌شود ۱۰ سال پیش ۱۲ سال پیش در اوائل برنامه دوم بود که برای احداث سد درود زن درفارس مطالعاتی کردند دست آخر دیدیم که گفتند چون اعتبار کافی نیست به بینیم اگریک شرکت یا شرکتهائی حاضر باشند این را بسازند و پولش را بعدها بگیرند بدهیم بعد هم اعلان کردند و حتی شرکتی پیدا شد درایتالیا که ما حاضر هستیم با سرمایه خودمان این سد را که شما تشخیص داده‌اید این سد خوب است و مفید است بسازیم بعد پول آن را باقساط ۸ تا ۱۰ سال از شما بگیریم خیلی خوب این دیگر اشکالی نداشت باید اجرا بکنند ولی مدتی است مانده ۱۲ سال پیش دربرنامه دوم برای تربیت کشاورزان گفتند بعضی جاها یک محصولاتی بدست می‌آید این محصولها باید خوب بسته بندی بشود همانطوریکه در برنامه دولت است بعضی از کالاهائی که خوب بسته بندی نمی‌شود باید کارخانه‌ای تاسیس شود برای خوب بسته بندی شدن این محصولات از آن قبیل یکی خرمای جهرم است که آقای مصطفوی هم فرماندار عزیز ما بودند و میدانند جهرم چقدر محصول خرما دارد ولی سالی ده‌ها هزار تن بیهوده از بین می‌رود و خرما به یک صورت نامطلوب درآمده جناب آقای مهندس ریاضی هم مدتها نظارت در کارهای فنی داشته‌اند بما نظر داده‌اند لطف فرمودند وشخص اعلیحضرت همایونی عطیه‌ای لطف فرمودند برای مردم و مقدمات تزیید محصول و این‌ها اما حالا ۱۰،۱۲ سال است این محصول بحد کمال رسیده ولی وسیله صدور آن نیست سارمان برنامه در برنامه دوم برای این شهرستان خرید یک کارخانه بسته بندی را به تصویب رسانید بعد ازمطالعات آگهی هم تهیه کردند و به مناقصه گذاشتند هنورز ۱۰، ۱۲ سال است که اعتبارش بجا است و از نظر فنی هم معلوم است که کار واجبی است و باید این محصول بدست خریدار بیک صورت خوبی برسد ولی تا کنون این کار انجام نگرفته یا موضوع اسفالت و غیره که نمی‌خواهم وقت محترم مجلس گرفته شود فقط از نقطه نظر اینک باین قسمت‌ها وارد بودم عرض کردم شبیه این مشکلات در همه شهرستانها و استانها وجود دارد (صحیح است) بنابراین ازدولت انتظار داریم که نظارت درتصمیمات و مصوبات خودش بکند و بعهده یکی دونفر نگذارد و هر دستگاهی کارخودش را بموقع انجام نداد بازخواست بکند در این مملکت یک زمانی اینجا صحبت شد راجع برسیدگی حسابهای ۲۵ ساله گفتیم ول کیند کی می‌تواند رسیدگی نماید بعد آمدند قانون ازکجا آورده‌اید را تصویب کردند گفتیم اینهم مشکل است زیرا با قانون نمی‌شود یک ملتی را تغییر داد اما با اصول ایمان و اخلاق وتربیت معنوی و روحانی می‌شود نسلی را عوض کرد بنابراین سازمان برنامه همانطوریکه کارش تصویب شد بدون تبعیض همه جا علی السویه باید با مراقبت انجام دهد اگریک دستگاهی کار خودش را خوب انجام نداد از مسئولین امرباید پرسید که چرا انجام نداده است و اگر دستگاهی بموقع کار خودش را انجام داد و خوب عمل کرد البته باید تشویق بشود تقدیرنامه بدهند و آنکه کارخودش را انجام نداد ولای پرونده گذاشت وخسارت وارد کرد باید او را مؤاخذه کرد تا جانشین او بموقع انجام دهد جناب آقای نخست وزیر اشاره‌ای فرمودند راجع بمصرف چای ایران که قبلا درحدود ۱۱ تا ۱۳ هزار تن بود ولی متاسفانه درسال گذشته رسید به ۶ هزارتن حالا علتش را عرض می‌کنم علتش این نبوده است که ورود چای محدود شده بود بهندوستان وسیلان و اگر تنها علت این بوده یک جزء کوچکی بوده ولی علت اصلیش که آقایان نمایندگان محترم هم متوجه هستند رواج قاچاق است من خودم از این سفر که امدم دیدم رئیس یکی از شرکتهای چای آمد و گفت مادر سالهای گذشته وسالهای پیش آنقدر فروشمان بوده و حالا ۶ ماه است که مطلقا یک بسته چای که مالیات دولت و عوارض دولت را داده باشد نفروخته‌ایم و اشخاص امین و بارزگانان درستکار را ورشکست کرده‌اند بنده مخصوصا که با بندرلنگه و لارستان وجهرم سروکار دارم می‌پرسیدم چرا این وضع ادمه دارد؟ می‌گفتند که یک فرمانده ژاندارمری در ژاندارمری و گارد سرحدی اینجا بود که بسیار افسر درست وامینی بود تا او بود نمی‌گذاشت یک بسته چای قاچاق بیاید ولی بعد او را برداشتند و اینکا درست نیست حالا این یک کاریست که دولت می‌تواند مطالعه کند و علت اینکه قاچاق درمملکت رواج دارد بفهمد شاید ازاین نظرباشد که مأمورین گمرک وظیفه خودشان را خوب انجام نمی‌دهند (موقر – باقاچاقچی سرحدی شریک است) این جا بی تاسف است پس باید از روی ایمان بدون تفاوت و تبعیض اینکارها را بکنند برای اینکه دو مرتبه میزان مصرف چای داخلی برسد به همان ۱۳ هزار تن که فرمودند وباید این مامورین صالح گمرک و گارد سرحدی را تقویت بکنید و مأمورین صالح ودرستکار که پرونده‌های آنها از درستکاری و جدیت حاکی است و کاری هستند سرکاربگذارید و این کار را با اندک توجهی می‌شود درست کرد یکی دیگر از علل موفقیت دولت در برنامه اش اینستکه بطور کلی آن کمکهایی که جنبه خصوصی و شخصی دارد و ارضاء تمایلات اشخاص است تبدیل کند بهمان کاهای عمومی که فرموده‌اند و کارهای او ازتظاهر وریاء و تبلیغات کم اثر دور باشد و همانطورکه الان خوشبختانه در بعضی از قسمتها شروع کرده کارهای مثبتی که انجام شده مردم اطلاع بدهند ایمان مردم را به صمیمت و توجه دولت جلب بکنند این مطالبی را که جناب آقای دکتر خوشبین یاد داشت فرمودند فکر می‌کنم هیچگونه مانعی ورادع اساسی برای انجامش نیست زیرا نه بودجه می‌خواهد و نه اعتبارمیخواهد بلکه ایمان و علاقه وتوجه می‌خواهد الان یک مثل دیگری یادم آمد که مکرر شاهنشاه توصیه فرمودند که کار مردم باید بدست مردم سپرده شود درست هم هست درحوزه انتخابیه من در جهرم چند سال است یک پولی مردم و شهرداری داده‌اند و جمع شده برای اینکه دودرمانگاه دردوطرف شهربسازند حالا باور کنید دراین چند سال چه خواهشهایی کرده‌اند از وزارت بهداری که این پولیکه خودشان جمع کرده‌اند اجازه بدهند درانجا درمانگاه بسازند اداره نظارت گفته که باید اول ۵ درصد آن پول را بفرستند برای ما از نظر مطالعات ناما بعد اجازه بدهیم گفتند نمی‌دهیم اجازه بدهید شیر وخورشید سرخ بدون حق نظارت برای مادرمانگاه بسازد و مارامعاف بکنید از آن ۵ درصد ولی مگر گذاشتند؟ الان ۳ سال است پول دربانک موجود است و هیچ کاری از دولت هم نمی‌خواهند جزاینکه اجازه بدهد که این پول صرف ساختن درمانگاه شود اینها را بعنوان نمونه عرض می‌کنم چون نمی‌خواستم این مسائل را مطرح کنم ولی باید این مطالب را دولت توجه کند و درگنجانیدن این برنامه‌های صحیح و اخلاقی درمدارس اقدام کند و درجلوگیری از سستی و عطالت وریخت و پاش‌ها که می‌تواند این چرخ عظیم اجتماعی مملکت را بحرکت بیندازد بدون تردید نمایندگان محترم از روی ایمان و عقیده آماده‌اند که همه از یک همچو دولتی که برنامه اش برطبق منویات مترقیانه شاهنشاه که عین خواسته ملت ایران است رأی اعتماد بدهد و درهمه موارد پشتیبان متفق دولت باشد در خاتمه عرایضم یکبار دیگر عرض می‌کنم که دوره بیست ویکم مجلس شورایملی از افرادی تشکیل شده که همه باایمان بایک علاقه ویک عالم عشق و امید برای مملکتشان اینجا تجمع پیدا کردند (صحیح است) و هیچگونه نظر خصوصی وشخصی ملاک عمل و اظهار علاقه ما نمی‌تواند باشد (صحیح است) چنانچه دیروز ضمن شرفیابی بحضور اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی عرض کردیم که امید و آرزوی ما اینست که اعیحضرت همایونی این نهضت مقدس و اخلاقی ملت را که بعهده دارند تقویت بکنند تمام این تکامل و ترقی که حاصل می‌شود ظاهر و باطن و ماده و صورت و معنی همه با هم روبترقی برود که ما بتوانیم بآینده امیدوار باشیم انشاء الله همینطور هم خواهد شد برای اینکه ما آمادگی دارین بطوریکه بعضی از آقایان نمایندگان محترم فرمودند اگراین قانون اصلاحات ارضی که الان اجراء شده است مأمورین وزارت کشاورزی باایمان و علاقه بدرد این زارع و کشاورزها که آزاد شده‌اند برسند وسعی کنند که احتیاحات آنها را تامین بکنند سرمایه بآنها بدهند تراکتور بآنها بدهند ساختمان را بکنند و همینطور محصول آنها را عادلانه بخرند اجناسی که این زارعین احتیاج دارند به قیمت عادلانه در دسترس آنها بگذارند من در بعضی از شهرستانها که رفته بودم درخراسان و درخوزستان راجع باین سازمانها پرسیدم گفتند که این سازمانها بطورظاهر داده شده اما هنوز وارد عمل نشده‌اند مهم این است که این سازمانهای کشاورزی واین تعاون‌های روستائی، این بانک کشاورزی این مسئولین کار از روی دلسوزی و علاقه همان علاقه و دلسوزی که شخص شاهنشاه ما که می‌بینیم موهای خود را سفید کرده‌اند در راه خدمت باین مملکت و این آب وخاک همان ایمان ودلسوزی مأمورین ما دلسوزی کنند احتیاجات این زارعین وکشاورزان رابرآورند تا بتوانیم زراعت این مملکت را توسعه بدهیم و روی پای خودمان بایستیم، همینطور درسایر شئون پس ما که نمایندگان ملت هستیم آمادگی داریم برای پشتیبانی از دولت و امیدواریم که دولت هم از روی عقیده وایمان باین اصول توجه کند و این خواسته‌های ما را انجام بدهد و برای اینکه معلوم بشود که بنده هم هیچگونه نظر شخصی ندارم من هم با آقایان نمایندگان محترم هم عقیده و همراه هستم و همه رأی می‌دهیم بدولت اگر دولت بیاید وبگوبد و اطمینان بدهد که باصطلاح خواسته‌های ما را انجام بدهد بدون تردید ما هم رأی مثبت متفقا بدولت خواهیم داد.

من خیلی وقت مجلس را گرفتم درخاتمه فقط اجازه بفرمائید بعضی از رفقا و دوستان تذکراتی داده‌اند که من بطور اجمال عرض می‌کنم آقای محسنی اشاره فرموده‌اند که در برنامه دولت بحثی راجع به تعلیم و تربیت یعنی توجه به هنر تعلیم و تربیت سمعی و بصری نشده این چیزی است که دنیا ازش تجربه گرفته است، حتما یک تحولی باید درقسمت تعلیمات فنی وحرفه‌ای و هنری درمملکت بوجود بیاد، یکی دیگر از این کارهای خلاف اخلاق دو افروشی قلابی است اشخاص هستند که دوای تقلبی درست می‌کنند اشخاصی هستند که اغذیه فاسد و تقلبی تهیه می‌کنند اغذیه‌ای که بدست مردم می‌رسد مسموم است و دولت برنامه اش باید بگنجاند که واقعا اعمال قدرت بکند و من واقعا خوشوقت هستم که آقای دکتر باهری تصمیم گرفته‌اند اشخاصی که مواد افیونی مثل هروئین تهیه می‌کنند حتی بمجازات اعدام محکوم بشوند که ملت ایران از شر این سموم نجات پیدا کند همینطور یکی از همکاران محترم اشاره فرموده‌اند راجع به مطبوعات، البته من فرصت پیدا نکردم که راجع به مطبوعات عرایضی بکنم و این امیدواری هم هست والان یک عده‌ای از نمایندگان محترم ارباب مطبوعات در مجلس داریم این آقایان باید پیشوای نهضت اخلاقی بشوند و در ورزنامه هایشان افکار مردم را متوجه باین نهضت اخلاقی و تربیتی و روحانی بکنند و راهنمای مردم و دیگران باشند (دکتر الموتی – مطبوعات وظیفه خود را انجام می‌دهند) و همینطور در تلویزیون باید دولت توجه کند که فیلمهای مبتذل برنامه هائی که باروح طهارت و عفاف وفق نمی‌دهد جلو بچه‌های مردم نگذارند (یکنفر ازنمایندگان – استدعا می‌کنم که همه ر انفرمائید) بعضی‌هاشان عکس‌های خیلی بدوزننده و مقالات گمراه کننده نشر می‌دهند من بآن خوبها عرض نمی‌کنم (دکتر الموتی – اکنون اینطور نیست) بعضی‌هاشان هست البته باید خوشوقت بشویم که این فکرهست و باید تعمیم داده شود یکی هم راجع باین دانسینک‌ها وکلوبها و کاباره‌ها که یکی از رفقا اشاره کرده‌اند چندی قبل تصمیم گرفته شده بود کسانی که از خارج بآیران می‌آیند خصوصا زنهائی که بآیران می‌آیند برای رقص و نمایش از ورود آنها جلوگیری بشود برای این که ما ازتمدن اروپا تمام بدی‌های آنها را تقلید نکنیم ما از تمدن اروپا باید از خوبیهای آن‌ها هم تقلید بکنیم آن چیزهائی که ازجهت فنی بصورت تقویت لابراتوارهای دانشگاه و تشکیل مجالس نطق و خطابه و این‌ها تقلید کنیم برای تفریحات سالم استفاده بکنیم نه اینکه فقط دانسینک و مجلس‌های رقاصی باید این زنها را اجازه ندهید بیایند بایران (امام مردوخ – باید گفت جانا سخن از زبان مامیگوئی) (احسنت) همیشه گفته‌ایم و بازهم خواهیم گفت تا به نتیجه برسیم و حالا هم همراه هستیم که دنبال این فکر گرفته بشود (حبیبی – گفته‌های شما در قلب جوانان مملکت ثبت می‌شود) من از این بردباری و حوصله آقایان صمیمانه تشکر می‌کنم و از خداوند متعال مسئلت می‌کنم همانطوری که عرض کردم زبان وقلب ما را در راه خوب و فکر خوب و بیان خوب سوق بدهد که ما بتوانیم یک رهبری اصولی نسبت بدولت داشته باشیم و جامعه هم از این مجلسین کمال رضایت را خواهند داشت اگر انشاء الله بتواند یک تحول اخلاقی و دینی در مملکت بوجود بیاورد (احسنت).

رئیس – خانم تربیت بفرمائید. ایشان بعنوان موافق صحبت می‌کنند.

هاجر تربیت – بنام خدواند متعال که همواره الطاف و عنایاتش شامل حال ملت ایران و میهن عزیز ما بوده است سخن خود را آغاز می‌نمایم.

ما زنان ایران که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهیم این موهبت عظیمی را ک نصیب ما شده و توانسته‌ایم در انتخابات مجالس مقننه شرکت کرده درساحت مقدس مجلس شورای ملی همدوش برادران خود ر ابسمع دولت و هم میهنان عزیز خود برسانیم مدیون و سپاسگزار شاهنشاه بزرگ و عدالت پرور خود اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی می‌باشیم.

همه میدانیم که خاطر خطیر ملوکانه در طول مدت سلطنت خودشان همیشه معطوف برفاه حال عموم ملت ایران مخصوصا طبقات محروم وستمدیده بوده که ما نیز جزو این دسته بوده‌ایم. در دوران اعلیحضرت فقید رضا شاه کبیر که از پشت این تریبون بروان پاک ایشان دورد بی پایان می‌فرستم ما زنان ایران در تمام مراحل تحصیل دانش وکسب فیض هنر و کمالات آزادی بدست آوردیم و دوشادوش مردان برای خدمت بجامعه و کشور خودمان دائم کوشش و تلاش می‌کردیم اما متاسفانه از حق شرکت در شئون اجتماعی و سیاسی کشور خود محروم بودیم. منشور انقلاب سفید شاهانه ششم بهمن درچهارچوب لوایح ششگانه اصلاحی که بتصویب ملت رشید ایران رسید بتمام این بی عدالتیها و محرومیتها خط بطلان کشید و اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی با این اقدام متهورانه و شاهانه خود نه تنها طبقات محروم اجتماع ما را آزادی بخشید بلکه در تمام دنیای متمدن این اقدام عادلان چنان تاثیر عمیق و انعکاس نیکو بخشید که یکبار دیگر نام کشور کهنسال ایران زینت بخش صفحات و ستونهای اول جرائد دنیا شد و جهانیان را باحترام و تقدیر و تحسین واداشت.

بنده جناب آقای علم نخست وزیر معظم و هیئت دولت محترم صمیمانه تبریک می‌گویم که این تحول بزرگ اجتماعی تحت رهبری اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در موقع تصدی حکومت ایشان انجام گرفته و افتخار سهیم بودن دراین نهضت آزاد زنان و آزاد مردان نصیب دولت ایشان شده است. ملت ایران عموما و قاطبه زنان ایران خصوصا از خداوند متعال خواستارند که دولت جناب آقای علم در این دوره خدمت خود نیز در ثمر رساندن این نهضت و اجرای کامل منویات و ملوکانه موفق و مؤید باشند ممکن است بیشتر آقایان و همکاران محترم این سؤال را از خود بکنند که آیا خط مشی و روش این بانوان که معرف و نماینده نیمی از جمعیت این کشور یعنی زنان ایران در این مجلس هستند چه خواهد بود.

بدیهی است در درجه اول همکاری، همفکری و همقدمی با برادران خود در تصویب لوایح و قوانینی مفید بحال جامعه و کوشش وتلاش در ثمر رساندن منشور انقلاب شاهانه خواهد بود که بجرأت می‌توانم بگویم این تحول وضع اجتماعی ملت ایران بخصوص زنان را بکلی دگرگون ساخت و آنها را از حضیض مذلت باوج رفعت و افتخار رسانید درقبال این نعمت بنا بمصداق شکر نعمت تعمتت افزون کند وظیفه وجدانی و اخلاقی ما اینست که آنچه در قدرت داریم برای خدمت به شاه و ملت و میهن کوشش و تلاش خواهیم کرد و مخصوصا مجاهدت خواهیم نمود که طبق منویات ملوکانه آنچه که در قوانین مدنی و سنن اجتماعی ما بعضی تبعیضات و بی عدالتی هائی بضرر قاطبه زنان ایران است بتدریج از بین برود زن ایرانی مقام شامخ مادری را در جامعه ما طبق فرمایش حضرت رسول اکرم (الجنه تحت اقدام الامهات) بنحو کامل احراز نماید.

سعی خواهیم داشت که بیاری وهمراهی خواهران روشفکر ما خواهران عزیز و مادران ارجمند ایران از این ببعد معنا و مفهوم حقیقی این نهضت بزرگ را بیشتر و بهتر درک کنند و بمسئولیتهائی که در قبال بدست آوردن تساوی حقوق در خانواده و اجتماع برعهده آنها است بدقت و از روی علاقه و ایمان توجه کنند. مخصوصا از پیروی از تجمل و تظاهرکاسته بافزودن دانش کمال و معنویات بپردازند و درهر شغل و موقعیت و مقامی که هستند خدمت بجامعه را جزو وظائف اولیه خود بدانند.

اما دربارة برنامه دولت بنده تصور می‌کنم جناب آقای منصور رئیس محترم نهضت ائتلافی ششم بهمن با بیانات مستدل آنچه را که لازم بود فرمودند اضافه کردن بر آن باعث اطاله کلام و تکرار مکررات خواهد بود ولی چون ما بانوان نماینده اکثرا فرهنگی بوده و هستیم و واقعا علاقه و توجه کامل داریم که فرهنگ کشور ما روز بروز بیشتر پیشرفت کند ونوجوانان ما که درسازمانهای فرهنگی تربیت می‌شوند از هر حیث آمادة خدمت باین مرزو بوم باشند جامعه ما بوجود آنها افتخار کند و از معلومات و معنویات آنان حداکثر استفاده را ببرد لذا موقعیکه قسمت امور فرهنگی برنامه را مطالعه می‌کردیم چنین بنظرمان رسید که بکلمه تعلیم توجه بیشتی شده وبکلمه تربیت اشاره نشده است. چون اسم خود بنده هم تربیت است بموقع و مناست می دانم که مخصوصا از جناب آقای وزیر فرهنگ تقاضا کنم دستور فرمایند در برنامه‌های فرهنگی بموازات امور تعلیماتی بامر تربیت نونهالان این کشور وپرداختن باخلاق و معنویات آنان توجه بیشتری مبذول گردد. بنده یقین دارم که هر واحد تعلیماتی اعم از کودکستان گرفته تا دانشگاه اگر بتربیت و ارشاد کودکان و نوجوانان بکسب فضائل و کمالات معنوی و اخلاق حسنه توجه کامل نمایند امر تعلیم نیز بسهولت و طرز بهتری انجام خواهد گرفت و موفقیت بیشتری بدست خواهد آمد.

بندع عرض دیگری ندارم بار دیگر امتنان و سپاس گزاری خود و خواهران خودم را به پیشگاه اعلحضرت همایون شاهنشاهی و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی محبوب و مهربان تقدیم می‌دارم و توفیق همه را در خدمت بملت وایران عزیز ازخداوند متعال خواستارم.

البته بنده عرایض زیادی دیگری دارم مخصوصا در جواب آقای حاذقی که مخالف دولت صحبت فرمودند فقط خواستم دو کلمه عرض کنم که اگر نواقصی در تمام سازمانهائی اعم از ملی ودولتی مشهود است آنطوریکه جناب آقای منصور این دوره را مفصلا تشریح و حلاجی فرمودند مولود امروز نیست (صحیح است) این‌ها بدبختانه نتیجه تصمیمات خلق الساعه دولت هائی بوده است که نقشه‌های صحیحی در دست نداشتند (صحیح است) بنده تقاضای عاجلی ازدولت جناب آقای علم مخصوصا دارم و آن اینست که در هر چیز نقشه را مقدم برتمام اصلاحات بدانند چون تمام اصلاحات در گروه نقشه است و مخصوصا راه و هدف ما را شاهنشاه بزرگوار در چهار چوب لوایح اصلاحی ششگانه معین کرده منتهی نقشه‌های مفصل تری ومرتب تری لازم است که در هر مؤسسه این نقشه‌ها صحیح کشیده بشود و کاملا هم صحیح اجرا بشود اگر این پیشنهاد بنده مورد تایید و تصویب باشد بنده از پشت این تریبون ه تنها به همکاران محترم و هیأت دولت بلکه بعموم ملت ایران نوید می‌دهم که آینده بسیار روشنی خواهیم داشت و همه چیز از روی نقشه اجرا خواهد شد و همه هم توفیق درخدمت بجامعه حاصل خواهیم کرد بنده عرض زیاد دیگری ندارم بار دیگر از پشت این تریبون امتنان و سپاسگزاری خود و خواهران خودم ر ابه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی وعلیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی محبوب ورئوف و مهربان ایران تقدیم می‌دارم و توفیق هم را در خدمت به ملک و ملت از خداوند متعال خواستارم به بخشید اگرزیاد حرف زدم.

رئیس – آقای دکتر شفیع امین بفرمائید. ایشان بعنوان مخالف صحبت می‌کنند.

دکتر شفیع امین – بنام خداوند یکتا، برای بنده نهایت خوشوقتی است که در این مکان مقدس بعد از دو سال و نیم دوره فترت و تعطیل بنام نماینده ملت می‌خواهم عرایضی بسمع نمایندگان ملت برسانم. صحبت موافق و مخالف دربرنامه‌های دولت بعقیده بنده اساس آزادی، اساس دمکراسی و اصول پارلمانی ما را نشان می‌دهد که ما به آزادی بتوانیم در برنامة دولت باراحتی و باراحتی فکر حرفهای خودمان ر ابگوئیم اگر تذکرات و نظریاتی داریم که برای تکمیل سعدت وتامین رفاه دولت ایران است و می‌توانیم آزادانه صحبت کنیم، برنامه دولت جناب آقای علم خوشبختانه بازیور درخشان منشور شاه و ملت تزئین شده است و حتم دارم و ایمان دارم آقایان نمایندگان محترم بآن موادششگانه ایمان دارند و تصویب آنرا با کمال راحتی اقدام خواهند کرد بنده باتمام احترام و ارادتی که به جناب آقای علم وخانواده شان دارم ناگزیرم که تذکراتی در برنامه درضمن توصیح مواد برنامه بعرض برسانم چون روی سابقه شغلی بنده که معلم وطبیب هستم یا از نظر بهداشتی با اجتماعی با ملت تماس داشته‌ام و ناراحتی‌های آنها را دیده‌ام بعرض برسانم حتم دارم که جناب آقای علم توجه خواهند فرمود و درتحقق پیدا کردن نظریات بلند شاهنشاه محبوب ما که جناب آقای علم خدمتگزار صدیق و فعال شاهنشاه هستند و به ترقی مملکت علاقه دارند توجخ خواهند فرمود، در قسمت اول که فرموده‌اند برای رفرم اداری آقایان همکاران محترم مخصوصا جناب آقای منصور توضیحات کامل و جامعی دادند، ادارات ما، کارمندان دولت که بنده هم افتخار کارمندی دولت را در دانشگاه تبریز دارم اینها چرخ‌های فعالة این مملکت را اداره می‌کنند بدو خوب آنها منعکس می‌شود در مملکت، درکارهای جاری، مملکت البته دردستگاه دولت اشخاص پاک فاضل تحصیل کرده خیلی زیاد است ولی مراجعین، ادارات وافرادی که برای کارهای روزمره بادارات مختلف مراجعه می‌کنند اغلب ناراضیند اغلب ناراضی برمیگردند بنده چون سابقا هم از پشت این تریبون عرض کرده‌ام حالا هم عرض می‌کنم ازنظر رواین از نظر پسیکولوژی اگر آنها را خوب تجزیه و تحلیل کنیم خواهیم دید که علل زیادی هست که کارمندان از رئیس اداره گرفته تا کارمند ثبات، ضباط، ماشین نویس تا دربان اداره گرفته هم ناراضیند، زندگیش نمی‌چرخد، وسائل ندارد یا شب در خانه اش مریض داشته بچه اش مریض بوده نسخه‌ای همکار بنده باو داده که صد تومان، هشتاد تومان، پنجاه تومان، قیمتش می‌شود نمی‌تواند بخرد باداره اش می‌آید و مراجعین را ناراحت برمیگرداند. همینطور تشکیلات طوری است که هی اطاق زیاد کرده‌ایم میز زیاد کرده‌ایم کارهای زیادی و لوکس که همکارن محترم توضیح داده‌اند مخصوصا درشهرستن متاسفانه هررئیس اداره‌ای مجبور است برای ترتیب کارهایش هر چند ماهی یکبار بمرکز بیاید.

چون بنده خودم گرفتار بوده‌ام عرض می‌کنم ما در آذربایجان یک استاندار خوبی داریم آقای دهقان. می‌بینم با توجهی که جناب آقای علم بکارهایشان دارند چند ماه یکرتبه مجبور است خودش بیاید مرکز و دنبال کارهایش برود وبدود و همینطور رؤسای ادارات دیگر و حتما آقایان همکاران شهرستانی بنده ملاحظه فرموده‌اند، در تهران خوب است با یک تلفن کارها حل می‌شود ولی درشهرستان گرفتاری زیاد است اغلب یک عضو کوچک اداره یک عضو کوچک حسابداری کار شهرستان را لنگ می‌کند بنده در آذربایجان خودم دیده‌ام و حتم دارم که متاسفانه این درجاهای دیگر هم هست بنده این را زائیده عمل دولت فعلی نمیدانم مربوط بدولت‌های قبل است نه بدولت جناب آقای علم که در این دوره فعالیتی کرده‌اند و زحمتی کشیده‌اند عده‌ای از کارمندان ادارات ما ملت و مراجعین را ناراضی بر می گردانند شاید صد یک ادب و تواضع رئیس محترم دولت در آنها اگر بود خوب بود عرض کردم یکی از عللش این است که از نظر حقوق زندگیشان نمی‌گذرد و امیدوارم قانونی که خواهند آورد این را تامین کند ولی گمان می‌کنم در همان قانون استخدامی که سی وچند سال پیش تصویب شده است تکلیف اشل را انجا روشن کرده است اشل حقوق ثابت نیست زندگی یک کارمندی بعد از بیست سال ۲۵ سال بانهصد تومان نمی‌گذرد آنوقتی یا خدای نکرده دزدی می‌کند ویا می‌رود از جای دیگری دربیاورد ویامیرود بعد از ظهر‌ها کار کند، بنده خودم دبیرهائی را می‌شناسم که بعد از ظهر‌ها تاکسی میرانند. کسی که تاکسی براند این دیگر فکرش برای تدریس دروس آماده نخواهدبود. طبیب، قاضی، مهندس مجبورند که اگر بخواهند را صحیحی بروند وزندگیشان را تامین کنند یا باید در بیرون کار کنند یاخدای نکرده بروند پی دزدی، در دستگاههای اداری ما متاسفانه تشویق خیلی کم است کسی که زحمت می‌کشد و کار می‌کند تشویق نمی‌شود باز متاسفانه آن کسی که خاطی است و بدکار کرده او را هم تنبیه نیمکنند خوب این می‌رود دادگستری آنجا باقوانینی که هست روی عللی یا پرونده اش بسته می‌شود و یا تبرئه می‌شود و یا خدای نکرده اگر بیچاره‌ای یک کاری کرده او را از زندگی می‌اندازند ولی اگر دزدی بزرگ کرد معذرت می‌خواهم دادگستری مورد احترام ماست ولی خوب یا مرعوب میشودن و یا ناراحت هستند و نمی‌توانند رأی حسابیشان را بدهند عرض کنم مشکل دیگر تبعیض است می‌بینید که چهار تا لیسانسیه و یا چهارتا دکتر یا کارمند اداری با یک پایه هائی وارد شده‌اند ولی هیچ ترتیب کلی در کار نیست یکی فوری ترقی می‌کند و آن دیگری آن بیچاره که باهم آمده‌اند با هم کار کرده‌اند نمی‌تواند ترقی کند این موجب ناراحتی افراد می‌شود تبعیض ریشه خدمت را می سوزاند مطمئن باشید این عده معدودی جوانها که اشتباها منحرف شده‌اند اکثرا روی تبعیض بوده است، با قلب پاک و حساس که داشته‌اند تبعیضاتی دیده‌اند والا ایرانی، جوان ایرانی، غیر ممکن است خائن شود، غیر ممکن است منحرف شود، یک قسمت دیگری که متاسفانه در ادارات ما هست، همه امیدواریم که در ادارات دولتی ما توجه شود علاقه بکار پیدا شود کارمندان فعالیت کنند ما اشخاص سالم و پاک تحصیل کرده زیاد داریم ولی متاسفانه اینها علاقه بکار ندارند ایمان بکار ندارند بنده از دولت تقاضا دارم مطالعه فرمایند روح ایمان، روح علاقه را در این ملت بیدار کنند با تبلیغات با نشان دادن کارهائی که شده باید اذعان کنیم و اقرار کنیم ملت ایران میداند که از سال ۳۲ در این مملکت با توجه شاهنشاه و فعالیت و علاقه دولتها، مخصوصا در این چند ماه دولت آقای علم کارهای زیادی شده باید اینها را هدایت کند باید ببیند که از نظر روانی و روحی نقص در چیست ناراحتی درچیست آنرا رفع کند، بنده حتم دارم موفق خواهند شد یکی از عللی که موجب ناراحتی ماست قاچاق است مبارزه با قاچاق را هم که سابقا بوده است از دولت تقاضا می‌کنم که هر چه ممکن است و با قدرت کامل تعقیب کنند ما روزانه هی می‌شنویم و می‌بینیم که یک مقدار زیادی هروئین گرفته‌اند اینها ازکجا می‌آید؟ تز سرحدات ما، متاسفانه از سرحدات غربی وشرقی، قانون منع کشت تریاک بسیار خوب بود که با علاقه مخصوص شاهنشاه در دوره‌های پیش تصویب شد است باید محکمه هم شدت عمل بخرج بدهد متاسفانه تا حال ندیده‌ایم یک قاچاقچی را اعدام کنند هر قاچاقچی را می‌برند در حبس الان زندانها پر از قاچاقچی هاست جناب آقای نخست وزیر فرمودند که اعدام خواهند شد ولی ما درعمل ندیدیم اینها در زندان می‌مانند میخورند و می‌خوابند و بیشتر استراحت می‌کنند (دکتر الموتی – انهم زندگی قاچاقی است) و این مانع از شیوع قاچاق نمی‌شود. در قسمتهای مالی بنده متخصص امور مالی نیستم، همکاران محترم مخصوصا جناب آقای منصور که در این باره بیشتر تخصص دارند توضیح دادند یک وقتی متاسفانه اعلام کردند که مملکت ورشکسته است ودیگر برای چهار روز ارزنداریم. کدام مملکت تاجر بازاری یک تاجر کوچکی دربازار مگر می‌آید برود توی بازار روی چهارپایه بایستد بگوید من ورشکسته‌ام همان همسایه‌هایش دیگر باوجنس نیمدهند، معذرت می‌خواهم خود جنابعالی وارد هستید آنوقت دولت ما خودش آمد گفت که ما ورشکسته هستیم این حقیقه آبروی بازار و دولت ما را درخارج برد خود ایرانیها وخود تجار سرمایه هایشان ر افرار دادند قایم کردند تا چه رسد بسرمایه‌های خارجی. سازمان برنامه بعقیده بنه بزرگترین دستگاهی است که درمملکت می‌تواند خدمت کند و خدمت هم کرده ولی در سالهای پیش برای کارهای کوچک خیلی خرج مطالعه می‌کردند خرج مطالعه زیاد می‌دادند مخصوصا بنده از پشت تریبون از آقایان خواهش کرده بودم که برنامه‌های فوری که دارند برای ساختمان دبستان برای ساختمان دبیرستان برای ساختمان یک بیمارستان کوچک یا یک درمانگاه کوچک که می‌خواهند شما سه جور نقشه داشته باشید در هوای معتدل درهوای سرد و درهوای گرم که آنرا می‌توانید بسازید والا برای ساختمان هر درمانگاه یک مهندس برود یک متخصص برود بازرس برود بیش از پنجاه درصدر خرجی که برای این دستگاه پیشی بینی شده است برای نقشه کشی ومطالعه صرف می‌شود برای ساختمان سدها در آذربایجان چندین سال است مطالعه می‌شود در اول برنامه دو سد برای آذربایجا درنظر گرفتند چندی سال است جناب آقای علم از سال ۳۴ یکی دو سد برای آذربایجان درنظر گرفته شده یکی درمیاندوآب و دیگری در تبریز ولی تابحال عملی نشده چون صحبت از آذربایجان کردم چون آنجا را بیشتر مطالعه کرده‌ام والا تمام کشور از چاه بهارتا ماکو وطن ماست مثال برای آنجا زدم چون آنجا را از نزدیک دیده‌ام همینطور ساختن راهها راکه فرمودندبعقیده بنده راه اصلی ک تا بازرگان می‌رود بسیار خوب است ولی راههای فرعی بسیار داریم که اگر سازمان برنامه باین راهها توجه بفرمایند دراقتصادمملکت درفرهنگ مملکت دربهداشت مملکت کومک بزرگی خواهد بود. درموضوع فرهنگ بنده باز افتخاراین را دارم که فرهنگی هستم، چون راجع بفرهنگ زیاد گفته شده است بعقیده بنده هر دولتی که راجع بفرهنگ کومک بیشتری کند و تعلیمات اجباری را در این مملکت اجرا کند برای سعادت نسل فعلی ونسل آتیه مملکت خدمت نموده است و بازجای تشکر است که در بودجه مملکتی ما بعد از ارتش که برای مملکت لازم داریم بودجه فرهنگ دردرجه دوم است بودجه فرهنگ مابه نسبت بودجه مملکت خیلی خوب است و امیدوارم که باز هم توجه کنند بیشتر شود اساس سعدت نسل آتی ما روی فرهنگ است سپاه دانش که یکی از منشورهای اساسی شاهنشاه می‌باشد بعقیده بنده بسیار خوب است و خوب عمل شده وباید تکمیل شود باید مراقبت شود باید دقت شود که کاملتر و بهتر وروی اصول مرتبی بهمه جای کشور و تمام استانها برسد. تربیت بدنی یکی از قسمتهای مهم فرهنگ است بعقیده بنده خیلی خوب عمل شده زحمت می‌کشند رؤسایشان کارمندانشان ولی باید توجه بیشتری بفرمائید بخصوص به شهرستانها در تبریز بودجه ناچیزی دارند بعقیده بنده آن دستگاه را باید تقویت بفرمائید تربیت بدنی برای سالم نگاهداشتن جسم جوانان است روح آنها را هم باید سالم نگاهداشت امیدوارم که بانها بیشتر توجه بفرمائید درباره موضوع محصلین ایرانی در خارج، بنده هر وقت اروپا رفته‌ام روی علاقه شخصی با محصلین تماس بیشتری پیدا کرده‌ام با آنها زیاد صحبت کرده‌ام متاسفانه وضعشان ازیک سال باین طرف چون ازیک سال پیش را عرض می‌کنم وضعشان خوب نبود ناراحتی زیادبود خیلی چیزهای کوچک است والا متاسفانه عده‌ای یا خائن یا مزدور بدبخت و بیچاره که بر علیه مملکت خودشان کار می‌کنند عده معدودی هستند این جوانان ر ابا حرفها و نوشته‌های خودشان گمراه می‌کنند عده‌ای هستند که باید اینها هدایت شوند طرز هدایت اینها خوب نیست، بنده دریکی از سرپرستی‌ها کار داشتم رفتم اطاق یکی از آقایان دیدم چهارپنچ نفر دانشجو آنجا هستند خیلی ناراحت و ناراضی بودند یکی بنده را شناخت و آمد سلام داد آنها دیگر رفتند پرسیدم که چرا آنها ناراحتند؟ گفتند سه ساعت برای ملاقات آقای سرپرست نشسته‌اند و ایشان وقت نداده‌اند یا در حای دیگر مبلغ خیلی بزرگی خرج شده برای خریدن یک خانه، محصلیک ه در کارتیه لاتن پاریس زندگی می‌کند و میخواخد بیاید آقای سرپرست ر اببیند مجبور است که یک روز وقت خود را تلف کند وبیاد آنجا که آپارتمان خریده‌اند که آقای سرپرست ر اببیند، توجه بفرمائید اشخاص خوبی هستند کسی که در پاریس بود شخص نجیب وپاکی است ولی بایستی این علاقه را داشته باشد جوانان را جلب وهدایت کند باید زندگیشان را تامین کند آنها را طوری با حرف هدایت کند چون می‌شود گفت بنشین و بفرما و بتمرگ اینها یکی است باینها که بفرمائید بگویند جوان است احساس است هدایت می‌شود.

برای بیمه محصلین خارج باید اقدام شود، عده‌ای از اینها که مریض می‌شوند برای اینها خرج معالجه و بیمارستان طاقت فرساست. اینها را باید اقدام کرد که معالجه شوند چون اینها سرمایه بزرگ و لایزالی هستند برای مملکت که ان شاء الله خواهند آمد. در موضوع دانشگاهها که مورد علاقه شخص شاهنشاه می‌باشد دانشگاههای شهرستانها و دانشگاه تهران جناب آقای نخست وزیر فرمودند در برنامه شان که توجهات بیشتری خواهند کرد ولی بشهرستانها در این مورد بودجة تازه یا داده نشده، بنده با راحتی وجدان حضور همکاران محترم عرض می‌کنم که دانشگاههای شهرستانها زحمت می‌کشند و محصول بسیارخوب داده‌اند اطمینان می‌دهم که تبریز یا مشهد یا شیراز یا اصفهان اطباء یا متخصصین داده‌اند و مطمئن باشید که خیلی شایسته و خوب هستند و از نظر اخلاقی خیلی خوب هستند درمورد شورای مرکزی دانشگاههای شهرستانها می‌خواستم عرض کنم نظر دولت همیشه و نظرشخص شاهنشاه این است که کار مردم بمردم داده شود بنده عقیده‌ام این است که شورای مرکزی که تشکیل می‌شود یک شورای مشورتی باشد یعنی تمام برنامه‌های دانشگاهها و دانشکده‌ها را این شورا دریک سطح بالاتری نگاهدارد و از نظر علمی بالا بیایند خیلی خوب است ولی رسیدگی بجزئیات کارشان خوب نیست وصلاح نیست این تودهنی زدن بآنهاست آنها خودشان مقام شامخی دارند مثل اینها استاد هستند و خودشان مقام برجسته‌ای دارند این صحیح نیست کسی که شهرستانها را ندید ه بنشیند برای اهواز یا تبریز یا مشهد رأی بدهد، آنچه بنده دیده‌ام با تجربه‌ای که دارم کارهایشان فلج می‌شود. متاسفانه جناب آقای وزیر فرهنگ تشریف ندارند بنده با احترامی که بجناب ایشان دارم معتقدم که این شورا باید فقط یک شورای تعلیماتی باشد بنده افتخار دارم که از بدوتاسیس دانشگاه درتبریز بوده‌ام و سهم کوچکی دراین کار دارم و باراحتی و جدان می‌توانم نظر خودم را عرض کنم خود وزیر فرهنگ نظارت عالیه بتمام دستگاههای فرهنگ دارد حتی قانونی که در سال ۱۲ تصویب شده بسیار قانون خوبی است وزرای فرهنگ قدری کوتاه آمده‌اند این است که اختیارات خودشان را از دست داده بودند والا وزیر فرهنگ نظارت عالیه دارد و باید تمام دستگاههای فرهنگی کنترل شود در یکی از ادارات وباید تمام دستگاههای فرهنگی کنترل شود دریکی از ادارات وزارت فرهنگ که کار زیادی بادانشگاه داشت بنده با علاقه عرض می‌کنم و بنده در این مورد سوابقی دارم آن رئیس اداره از ۱۳۳۴ که خودم شاغل بودم تا چند ماه پیش این یک مرتبه بنده باطیاره نیامد سه روز درمحل بماند وضع محل را ببیند اوضاع ر اببیند و تصمیم بگیرد عرض کنم کارشهرستانها این شده که یک عضو کوچک از ادارات مرکز در وزارت باشد اگرمیل داشته باشند ۲ هزار دلار ۳ هزار دلار پاداش می‌دهند هرکسی که فرضا استحقاق هم ندارد ولوبا تصویبنامه پاداش می‌دهند و کلاه شرعی برایش درست می‌کنند که باین آقایان پاداش بدهند این صحیح نیست این است که باید قطعا اختیارات بخود دانشگاههای شهرستانها بدهند خودش نظارت کلی و عالیه درتعلیمات درامور حسابداری داشته باشد وزارت دارائی درمحل ناظر دارد این را کنترل می‌کنند کارهم بهترپیش می‌رود باید کار مردم بمردم واگذار شود تا منظور بزرگی که شاهنشاه و دولت برای دانشگاهها وفرهنگ دارند عملی بشود قانونی که برای فولتایم تهیه شده بعقیده بنده باعجله بوده باید تا اندازه‌ای اصلاح شود که بشکل بهتر و کاملتری دربیاید بنده بعدا عرض خواهم کرد در مورد بهدشت که باز مورد علاقه عموم وحتم دارم هیأت محترم دولت است عرض کردم بنده با احترام زیادی که بهمکار محترم جناب آقای دکترریاحی وزیر محترم بهداری دارم ایشان بسیار زحمت می‌کشند هم خودشان هم دستگاههایشان، ولی بنده تذکراتی دارم می‌خواهم عرض کنم، مخصوصا بعد از سال ۳۲ باعلاقه شاهنشاه و فعالیت وزارت بهداری امر بهداری خیلی پیشرفت کرده در راه مبارزه با مالاریا، مبارزه با امراض مسرس، مبارزه با سل اقدامات بزرگی شد البته‌این باید درشهرستانها بیشتر توسعه بیاید، بیشتر شود ولی از نظر تشکیلات جناب آقای وزیر بهداری در استانها بنده باز هم آذربایجان را عرض می‌کنم نمیدانم چند تا پزشک باید داشته باشند چند تاماما داشته باشند چند تا کارمند داشته باشند و یک وقت یک جائی طبیب دارد و یک وقت هم ندارد. بنده حتم دارم همکار محترم جناب آقای دکتر ریاحی ازکمی بودجه ناراحتند منتهی مناعت طبع ایشان و کمروئی ایشان اجازه نمی‌دهد بگویند بودجه بهداری برای احتیاجات بهداشتی این مملکت خیلی کم است متاسفانه دردولت‌های قبل توجهی نشده امیدوارم که جناب آقای نخست وزیر در موضوع بهداری توجهی خواهند فرمود بنده با موافقت و اجازه آقایان همکاران محترم می‌خواهم یک پیشنهادی عرض بکنم. عجاله استدعا می‌کنم جناب آقای نخست وزیر بعرض پیشگاه همایونی برسانند برای بهداشت این مملکت یک سپاه بهداشت تشکیل بدهند مثل سپاه دانش خوشبختانه از سپاه دانش نتیجه خوبی گرفتیم وگرفته خواهد شد یک سپاه بهداشت البته با مطالعه نه با عجله تشکیل شود اطبائی که برای خدمت مقدس سربازی می‌روند از آنها درشهرستان از نظر بهداشت و بهداری استفاده شود در آذربایجان ما جاهائی داریم که می‌خواهم عرض کنم در حدود ۴۶۰ آبادی است یعنی هزار تا ده خانواری یک طبیب دارند، جناب آقای وزیر بهداری خودشان طبیب هستند، ایشان میدانند آنها یک طبیب دارند پنجاه فرسخ طول این ناحیه است این طبیب هلیکوپتر هم داشته باشد نمی‌تواند برسد که برود برای درمان آنها. عرض کردم برای بهداشت یک قدری اقدام کرده‌اند. بسیار خوبست ولی از نظر درمانی و از نظر بهداری کافی نیست ماما ندارند طبیب ندارند ولی باز هم خواهند فرمود که بودجه نیست. بنده سابقا حساب کرده بودم پرسیده بودم درتهران بیش از ۱۵۰ ماماست و حتی درخود تبریز یک عده زیادی ماما داریم که اغلب کا مامائی نمی‌کنند کاراداری می‌کنند. بنده تمنی دارم ازجناب آقای وزیر بهداری که آنها را وادار کنند بروند شهرستانها دستور لازن بفرمایند که آنها بروند به شهرستانها وقصبات و دهات درهات و قصبات وحتی شهرهای کوچک ماما ندارد این را توجه بفرمایند درقسمت ادویه مخدره دولت توجه خواهند فرمود ازوزارت بهداری هم خواهش می‌کنم باین قسمت امور درمانی و بهداشتی بیشتر توجه بفرمایند.

بنده اعتقاد دارم که آنجاهائی که امکان هست امور درمانی بمردم واگذار شود ولی بعقیده بنده زود است که ما درهمه جای کشور امور درمانی را بمردم بدهیم در شهرستان هائیکه درمانگاههائی هست یا بیمارستانهائی هست عیب ندارد یا درجائیکه مؤسسات شیروخورشید سرخ هست خوب است مانعی نیست ولی درشهرهای کوچک و قصبات درقریه‌ها در دهات بعقیده بنده غیر عملی است و مشکل است و خودشان هم تصدیق خواهند فرمود درقسمت بیمه و امور اجتماعی بنده عقیده دارم آنچه امکان داشته باشد در قسمت‌های مختلفت اینها را بیمه کنند، بیمه اجتماعی کارگران خیلی خوب است خیلی خوب عمل می‌شود امیدوارم بهتر عمل بشود ولی درغالب شهرستانها دسیله ندارند وسیله شان کم است بیمارستان ندارند البته علاقه دارم که تمام شهرستانها بیمه‌های اجتماعی فعالیت خودشان را بیشتر گسترش بدهند. امیدوارم که برای دهقانان که هموطنان عزیز ما هستند متاسفانه دورند بشهرستانها و محروم هستند برای معالجه شان مخصوصا برای بیمه مطالعاتی بشود مخصوصا در آنجاهائیکه شرکتهای تعاونی تشکیل شده شرکت‌های تعاونی بتواند آنها را راهنمائی کند حتما بتوانیم راهی پیدا کنیم که کشاورزان را بیمه کنیم این خیلی لازم است. در امور اقتصاد بنده متخصص نیستم ولی آنچه با بازرگانان تماس دارم آنها از نبودن یک ثبات دربازار ناراضیند. هر روز قوانین باصطلاح رنگشان را عوض می‌کنیم یک روز بیک چیزی اجازه ورود یا صدور می‌دهید ویک روز دیگر اجازه ورود یا صدور نمی‌دهید محصولاتی که از ایران صادر می‌شود باید مورد تشویق قرار بگیرد مخصوصا خشکبار موضوع خشکبار ایران چون بنده تاکنون باصادر کنندگان خشکبار در ایران و آلمان که خوشبختانه ایرانی در آنجا زیاد داریم و زحمت می‌کشند ولی مرتب نیست چون روی استاندارد نبوده متاسفانه درمقابل اجناس خارجی که مشابه‌های ما صادر می‌کنند در زحمت هستند امیدواریم یک وضعی بشود که تثبیت بشود وضع آنها قانون را هر روز عوض نکنند درامور کشاورزی که خوشبختانه مورد علاقه ما است بعقیده بنده قانون اصلاحات ارضی یکی از مشعشع ترین قسمت روشن ترین قسمت منشور شاهنشاه می‌باشد بنده ازروز اول با تماسی که با آقایان مالکین آذربایجان داشتم همه باطیب خاطر حاضر بودند ملکشان را در اختیار شاهنشاه بگذارند دراختیار دولت بگذارند ولی با این بیچاره‌ها طوری رفتار کردند و طوری در فشار گذاشتند که همه شان ناراضی شدند اگر چیزی ازکسی می‌خواهند بگیرند چه بهتر که با زبان خوب بگیرند (چند نفر از نمایندگان – اینطور نیست) این است که بعقیده بنده همین کار را حالا جناب آقای وزیر کشاوزی می‌کنند زحمت می‌کشند بی سروصدا وهمه باطیب خاطر ملکشان را حاضرند تقدیم کنند برای انجام کارالبته اینکار کار لازمی بود که باید انجام بشود ولی بهتر بود که با ادب با مهربانی و با نهایت لطف انجام می‌شد (یکنفر ازنمایندگان – به بهترین طور انجام شده وبا نهایت ادب رفتار شده) آقای محترم شما هم حق دارید اجازه بگیرید و اینجا تشریف بیاورید حرف بزنید بنده دارم عقیده خودم را عرض می‌کنم (یکنفر از نمایندگان - بهترین دلیل این است که آقایان مالکین رضایت دارند) همان موقع هم همه حاضر بودند که بیایند بتهران حضور اعلیحضرت همایونی برسند ولی از فشارهای دولت نتوانستند آنها هم سعادت مملکت را می‌خواهند سعادت زارعین را می‌خواهند (یکنفر ازنمایندگان – بعضیها مخالف بودند وندادند) منتها باید بآنها کمکی بشود قسط‌های اول را بیشتر بدهند اگربا ملایمت رفتار بشود هم با طیب خاطر می‌دهند ملت ایران سعادت مملکت را می‌خواهد خواسته شاهنشاه خواسته ملت ایران است ملت پشتیبان شاهنشاه است هر چیزی که ایشان برای سعادت ملت و زارعین و برای کشاورزی می‌خواهند آنها هم می‌خواهند منتهی با زبان خوب بنده ازشخص جناب آقای وزیر کشاورزی بسیار ممنونم که ایشن همان کار را و همان وظیفه را انجام دادند بهتر هم انجام دادند ولی با ادب و مهربانی آقایان مهندسین کشاورزی کارمندان سازمان اصلاحات ارضی حقا مثل یک سرباز فداکار زحمت کشیده‌اند فداکاری کرده‌اند ما در وزارت کشاورزی مهندسین بسیارخوب داری مو همینجا هم داریم آقای مهندس ارفع آقای مهندس پرویز بهبودی فردفرد آقایان همه شان یا مهندسین یا کارمندان یا کارمندان اصلاحات ارضی یا بانکها که تشریف دارند مثل بانک کشاورزی همه شان زحمت کشیده‌اند رئیس بانک کشاورزی مرد فعال و شایسته و خوبی است یا رؤسای و کارمندان بانکهای کشاورزی در شهرستانهای دیگر حقا زحمت کشیده‌اند که باید آنها را تقدیر و تشویق بکنیم که خودب کار کرده‌اند البته کار بد را هم باید بگوئیم که چه کسی در ممکلت کار بد کرده ایت بنده عرض زیادی ندارم می‌خواهم عرایضم را تمام کنم فقط از دستگاه فعاله مملکت و ازهیئت دولت تمنی می‌کنم که افکار عمومی را از نظر روانی مطالعه بکنند افکار طبقات مختلفت را مطالعه بکنند طوری بشود که اطمینان و اعتماد ملت جلب بشود بنده طبیب هستم اگر نتوانستم ایمان مریض را جلب کنم نمی‌توانم او را که اختیار وجودش و جانش را می‌دهد دست من عمل کنم او باید ایمان پیدا بکند جامعه هم مثل این است باید دولت راهنمای جامعه باشد جلب ایمان از ملت بکند جلب اطمینان از ملت بکند اگرملت ایمان و اطمینان پیدا بکند و باصطلاح جلب ایمان و اطمینان بشود بنده حتم دارم که تمام برنامه‌ها خوب اجرا می‌شود، تمام برنامه خوب هستند و حتم دارد آنهائیکه آمده‌اند خواسته‌اند برای مملکت کار بکنند میخواسته‌اند نظرتان خوب شاهنشاه را اجرا بکنند منتهی بافکار عمومی توجه نکرده‌اند برنامه هائی که داریم باید البته اجرا شود ولی باید باطلاع ملت ایران برسانیم که اصول ششگانه اجرا خواهد شد ولی نباید امروز و فردا و بعد از یک سال منتظر بشویم که مملکت بهشت خواهد شد اصلاحات ارضی شده ولی دادن پنجاه هکتار ده هکتار زمین بدست برادران دهقان کافی نیست باید آنها را با کمک وزارت کشاورزی با کمک سازمان اصلاحات ارضی و با مساعدت بانک کشاورزی راهنمائی کرد کمک کرد آنها از نظر عمومی به زمین به آب و فرهنگ، بهداشت و راه احتیاج دارند اگر بآنها خوب راهنمائی بشود بنده حتم دارم که محصول بسیار خوب برداشت خواهند کرد ولی اگر خدای نکرده اهمال بشود و غرض ورزی بشود نتیجه خوبی نخواهد داشت بنده یقین دارم که اگر ما دوربین باشیم این برنامه‌ها بعد از چند سال نتایج بسیار خوب برای ملت و برای مملکت خواهد داشت و حتم دارم دولت که نظرش پیشرفت این مملکت و ترقی این مملکت است موفق خواهد شد بنده از طول کلام معذرت می‌خواهم و تشکر می‌کنم از صبر و بردباری همکاران محترم و هیئت دولت که امیدوارم توجه بکنند هیچ نظر و غرضی نیست جز سعادت این مملکت و ملت بنده که عرض کردم هیچ نظی نداریم آمده‌ایم اینجا برای خدمت و اگر کنگره محترم نهضت که تشکیل شد بنده را کاندید کرد بنده اصلا کاندیدا نبودم طبیب بودم و فرهنگی بودم ولی وظیفه‌ای دارم که باید پشت این تریبون بعرض برسانم امیدوارم که دولت توجه بکند و خواستم عرض کنم که حقیقت علاقه‌ای که جناب آقای نخست وزیر دارند و نشان می‌دهند کاش صد یک مهربانی و ادب و تواضعشان را ادارات ما کارمندان ما داشته باشند که امیدوارم موفق بشوند بعضی از همکاران عزیز یادداشت هائی نوشته‌اند که بنده اینجا بعرض آقایان برسانم ولی چون وقت کم است بماند برای بعد.

رئیس – آقای دکتر بقائی یزدی.

دکتر بقائی یزدی – با کسب اجازه همانطوریکه برنامه دولت بصورت کلی ارائه شد اینجانب نیز عرایضی بصورت کلی و بصورت موافق مشروط بیان خواهم کرد قبل از اینکه به بحث در اطراف برنامه دولت بپردازم موضوعی را باید عنوان کنم که گرچه بنظر یک مسئله خارجی است ولی مقدمه لازمی برای این بحث خواهد بود و آن با کمال تاسف واقعه‌ای است که در عالم اسلام میان دو برادر هم کیش و همجوار معنی ملت الجزایر و مراکش اتفاق افتاده. جنگ بالفطره برای بشریت مصیبتی است وملل متعدن آن را جز در مورد دفاع از حقوق خود مجاز نمی شامارند ولی علت واقعه هر چه باشد میان دو برادر مسلمان قطعا موضوع تجاوز درمیان نیست و دو کشوری که سالیان دراز طالب استقلال بوده‌اند و اکنون که استقلال خود را بدست آورده‌اند وباید از طریق سیر تکاملی درزیر لوای قران مجید واخوت اسلامی طی طریق نمایند موجب کمال تاسف است که با هم برسر موضوعاتیی که به نظر کوچک می‌رسد جنگ و خون ریزی را شروع نمایند (یکنفر ازنمایندگان جاه طلبی ناصر است).

رئیس – آقای دکتر بقائی راجع به برنامه دولت صحبت بکنید الان برنامه دولت مطرح است این مطالب را بعد تشریف بیاورند بعنوان قبل از دستور صحبت بفرمائید.

دکتر بقائی – در هر صورت من از خداوند می‌خواهم که این مسئله بخیر وصلاح بگذرد (انشاء الله) و خداوند ملل مسلمان از گزند بداند یشان و برتر طلبان مصون ومحفوظ بدارد بیان این مسئله برای این بود که ما شکر کنیم از وضع ثابت سیاسی وضع ثابت داخلی که ما داریم و قدر این نعمت را بشناسیم ما دردست داشتن این ثبات موجود می‌توانیم به خیلی از برنامه‌های اصلاحی خود بپردازیم ثبات موجود را ثبات سیاسی و تثبیت وضع داخلی را باید دردلایلی جستجو کرد که برای ما مسئله قطعی باشد و قطعیت آن ثبات و در این قطعیت دولت می‌خواهد شروع بکار کند از نظر تاریخی ما کشورکهنسال هستیم که در طول این مدت در طول تاریخ ۲۵۰۰ ساله خود دستخوش حملات و شداید بسیاری بوده‌ایم ولی آن ر ابا تحمل کامل و ظرفیت بزرگ در خود حل و فصل کرده‌ایم و همیشه بادردست داشتن یک کانون وحدت بنام سلطنت از متلاشی شدن خود جلوگیری نموده‌ایم دردوران بیست ساله اخیر نیز ما دسخوش شداید و جملات و وسایل مختلفی بوده‌ایم تا کم کم برای ملت ثابت شد که برای رسیدن باین آرامش باید بیک نقطه و یک هدف متکی باشیم این علاقه ما یک علاقه تاریخی و فطری است که همواره برای ثبات وضع خود بطرف یک نقطه و یک رهبر و یک فرمانده متوجه شده‌ایم ثبات وضع سیاسی ما وثبات وضع داخلی ما تابع وضع سیاسی ما است که این سیاست که مبنای آن صلح جوئی و صفا و برادری بوده همواره با رهبری خردمندانه شخص شاهنشاه اعمال شده و با وجودی که تحمل ناملایمات فراوان کرده‌اند دور از هرگونه تعصبی و بطور عاقلانه این سیاست را رهبری کرده‌اند دلیل چهارم ما این است که ارتش‌ها همواره ازسیاست مبری بوده و این بزرگترین سد ثبات داخلی و سیاسی هر کشوری است در هر صورت با این ثبات این جهش تاریخی را که اکنون کرده‌ایم انقلابی که از اواسط عهد ساسانیان تا کنون باشکال مختلف در این کشور صورت گرفته ولی هرگز به نتیجه قطعی نرسیده تاریخ کشور ما را به دو عهد تقسیم کرده و ما در مبنای عهد جدید مجلس بیست و یکم را تشکیل داده‌ایم و دولت حاضر مأموریت دارد که برای ادامه این طریق و اجرای منشور ششگانه شروع بکار کند. برنامه‌ای که دولت بما ارائه داده است یک برنامه کلی است و از نظر کلی بسیار شایسته وکامل است ولی نخستین شرط آن این است که وقتی این برنامه کلی برای اجرا بصورت جزئی تفکیک بشود از اصالت خود منحرف نگردد و با هدفهای اصلی هموراه مراقبت بعمل آید که منطبق و همرو باشد.

مسئله دوم این است که ما در کشور وسیعی زندگی می‌کنم که شرایط اقلیمی در شمال و جنوب و مشرق و مغرب بسیاربا هم متفاوت است ما صحیح است که وقتی صحبت می‌کنیم بنام نمایندة ملت صحیح می‌کنیم ولی اگر کسی در هر حال بخواهد تمام مناطق این ممکلت را بیک چشم نگاه کند قدری عادلانه نیست و معتقد نیستیم که کسی خود را در یک قریه کوچکی محدود نماید درصورتیکه منطقه وسیعی از کشورما که در حاشیه کویر لوت قرار دارد از بلوچستان و کرمان و زهدان و سمنان و دامغان و جنوب خراسان تاسیستان تمام در یک شرایط واحد و یک محرومیت مشترک بسرمیبردند متاسفانه در دولتهای سابق گذشته از بی لطیفی طبیعت این مردم مورد بی مهری دولت‌ها بوده‌اند (صحیح است) و این عدم اعتدال اکنون نیز بوضوح بچشم می‌خورد ما آب نداریم نان نداریم جاده نداریم بعلت دوری از مرکز از نظر افتاده‌ایم و بین سطح زندگی این مردم با مناطق دیگر که از نعمات طبیعت بهره مند هستند اختلاف فاحشی وجود دارد دولت دربرنامه خود باید سعی کند که این مناطق را قدری بحد اعتدال برساند و این عدم تعادل را که ما بین مناطق مختلف کشور وجود دارد حتی الامکان مرتفع بسازد (صحیح است) باید برای ما آب تهیه کند تا حد امکان نان تهیه کند و توجه بیشتری مبذول بدارد تا نقص گذشته جبران بشود ما اکنون دستخوش یک خشگسالی و حشتناک عجیبی هستیم این خشک سالی پنج سال است که بطول انجامیده وشاید یکی دو سال دیگر هم بطوریکه پیش بینی کرده‌اند ادامه یابد (چند نفر از نمایندگان – خدانکند) اینطور گفته‌اند ما دعا می‌کنیم که خدا کند اینطور نباشد ولی باید سعی کلی و کافی کرد از بقایای رطوبتی که در اعماق زمین وجود دارد لااقل برای حفظ درختهای موجود د درختهای کهن هشتاد ساله استفاده کرد امسال رعیت این مناطق (یکنفر از نمایندگان – زارعین بفرمائید) معذرت می‌خواهم زارعین در ان مناطق و در آن طرف‌ها ما اصلاحات ارضی کم داشته‌ایم و اغلب خرده مالکین بوده‌اند و از مزایای این قانون هم چندان استفاده نکرده‌اند امسال از حاصل زمین بی بهره‌اند و تنها نان آنان توسط حاصل سردرختی تامین می‌شود آنهم بعلت خشکسالی وجود خارجی ندارد و حتما باید درزمستان امسال برای آنها غذا تهیه بشود و بطور کلی رسیدگی باین مناطق باید سریعا وجلوتر ازمناطق دیگر توسط دولت اجرا بشود من فکر می‌کنم که نمایندگان محترمی که از سرزمین‌های حاصلخیز و دشت‌های سبز و خرم آمده‌اند اجازه بفرمایند که رسیدگی بیشتری باین مناطق محروم از طریق دولت اعمال بشود (صحیح است) یا باین شرط که رسیدگی باین مناطق رودتر شروع بشود و در بهبود وضع آنان تسریع بشود که مسلما جزو هدفهای دولت خواهد بود توفیق دولت را در اجرای منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاه ازخداوند مسئلت می‌کنم (احسنت).

رئیس – آقای زهتاب فرد بعنوان مخالف صحبت می‌کنند.

زهتاب فرد – روزیکه برای اولین بار پشت این تریبون جهه ادای سوگند قرار گرفتم باخدای خویش عهد بسته وقرآن کریم را ناظر برتعهد خود قرار دادم که هیچوقت تریبون مجلس را وسیله تسکین امیال شخصی و تامین نظریات خصوصی قرار نداده و مصالح عالیه مملکتی را فدای و جاهت ملی نکنم و بخاطر این نیت مقدس و احساس مسئولیت سنگین پارلمانی است که قبل از تصویب اعتبارنامه‌ام صورت کلی داراوی خویش را اعم از منقول و عیز منقول، جزئا و کل بعد از بیست سال مبارزات سیاسی و چهارده سال نامه نگاری بمبلغ شصت هزار تومان در روزنامه اراده آذربایجان باطلاع عامه رساندم (دیهیم – خوشا بحالت باد) تا اگر وقت، فرصتی دست داد و از پشت این تریبون راجع بحیف و میلهای احتمالی مسئولین امر و با سیاست کلی دولت مطالبی بیان داشتم همه بدانند برخلاف اکثر ناطقین گذشته، قصدم بالابردن نرخ رشوه و سروسر پیدا کردن یا دولت‌های وقت نیست ‹‹ به بخشید که دولت جناب آقای علم را دولت ابد مدت نمی‌شناسم و از دولتهای احتمالی بعدی نیز ذکری بیمان نمیاورم وقبلا به عرض مبارکتان برسانم وقتی که همکاران پارلمانی شنیدند که به عنوان مخالف اسم نوشته‌ام اکثر آقایان یکی یکی با بنده تماس گرفتند و یاد آورشدند که این دولت دولتی نیست که با آن بشود مخالفت کرد این می‌دانستم که از نظر علاقه به بنده و از نظر علاقه به مواد ششگانه می گفته‌اند با اینحال ملاحظاتی بنظر بنده رسید که می‌بایست بعرضتان برسانم وباز این ر اهم بعرض برسانم که مطالبی را که نوشته‌ام وبنده از روی نوشته می‌خوانم به علت توصیه وحتی روی سانسور خود همکاران و دستان عزیزمن بود که همه شان اصرار داشتند مبادا اگر نوشته نشود خدای نکرده یک قدری تند رویهائی بشود این را بنده برای همین موضوع نوشتم و من لازم میدانم بجناب آقای نخست وزیر این محبوبیت و این توجه وحمایت عامه را تبریک بگویم ولی این بآن معنی نخواهد بود که از عرض پاره ملاحظات و انتقادات لازم خودداری گردد.

نمایندگان محترم وشریف.

بتحقیق تعجب خواهید فرمود که از میان وحدت و اتفاقی که درین مجلس که مظهر انقلاب سفید شاهنشاه و مردم ایران است. بنده بنام مخالف صحبت می‌کنم، آنهم وقتی که بحث درباره برنامه دولت باشد و برنامه دولت هم بقول جناب آقای نخست وزیر دریک جمله کوتاه خلاصه می‌شود و آن جمله کوتاه چنین است:

‹‹ به ثمر رساندن انقلاب شاهنشاه و مردم ایران که با سربلندی انجام یافته است ››

با چنین برنامه مقدسی که نمی‌توان مخالف بود پایه انقلاب بر اصول ششگانه شاهنشاه استوار است که درششم بهمن ماه ۴۱ قریب به شش میلیون ایرانی یعنی قاطبه رأی دهندگان آنرا صحه گذاشتند و درحقیقت مکمل قانون اساسی ایران ساختند بنابراین تعجب آورست کسی از نمایندگان این دوره برخیزد و با دولتی مخالف باشد که خود را اجرا کننده این هدف‌ها میداند و انصاف هم باید داد که دراین راه تا حد زیادی توفیق یافته است.

اجرای این نیات همانطور که نخست وزیر گفتند کوچک نیست عظیم است، و چنانچه در بیانات خود ذکر کرده‌اند:

‹‹این تحول قابل مقایسه با هیچیک از تحولاتی که تا کنون درکشور کهنسال ما بوجود آمده است نیست››

و یا آنجا که بیک حقیقت روشنی اشاره می‌کند که:

‹‹ از هزاران سال پیش اصول طبقاتی درکشور حکمفرما بود ویک اقلیتی درهر شکل و وضعی چرخهای حکومت ر امی چرخاند در استبداد بصورتی و در مشروطه بصورت دیگر، در استبداد بصورت نزدیکی با مراکز قدرت و درمشروطه به صورت اشغال کرسی‌های پارلمان ››.

اینها حقایقی است که کسی منکر آن نمی‌تواند باشد درین چند سالی که افتخار روزنامه نگاری داشتم بکرات همین حرف را نوشتم و گفتم که مشروطیت بکلی از مسیر عادی خود منحرف شده است و یک اقلیتی برای حفظ آلاف والوف خود کرسیه‌های نمایندگی را اشغال کرده‌اند البته نمی‌خواهم عرض کنم هرکس که وکیل گذشته بود چنین بود، مخصوصا در سالهای اخیر، بکله که نظرم بغالب آنان بود – درحقیقت مملکت تیول اینان بود هرکار می‌خواستند میکردند و هرمنفعت نامشروع را حفظ می‌نمودند، پس حالا که دست این اقلیت نافذ قطع شده است و برهبری شاهنشاه نمایندگان اکثریت ملت یعنی طبقات زحمتکش دراینجا جمعندیکی ازنمایندگان که خود از مظاهر انقلاب مخالفت کند و بتازد باید بعرض برسانم که بنده خود از مؤمنان متعصب اصول ششگانه‌ام این آرزوی هر ایرانی شریف و اصیل بود و هست که اکثریت مردم ایران دارای علاقه مشخصی باشند دهقان صاحب آب وملک بوشد کارگر دارای منافع مشخص ازنفع کارخانه باشد خرده ملک تامین کافی و همیشگی پیدا بکند و سایر طبقات نیز تامین داشته باشند و فرهنگ و بهداشت هم تعمیم یابد.

امروز نه تنها برای جناب آقای نخست وزیر روز باسعادتی است ما نمایندگان نیز افتخار می‌کنیم که پس از انجام یک انقلاب مقدس و بزرگ درمجلس ایران گرد آمده‌ایم زیرا براستی کشور ما با رهبری و تیزبینی و دقت نظر شاهنشاه در راهی بسیار بی سابقه وارد شده و حقیقتا همانطور که گفته شد کشور کهنسال ما دارد جوان می‌شود.

پس بحث بنده مطلقا دراصول نیست و اگر حرفی دارم مربوط به فروع مسئله است واز آن جمله گذشت و اغماض و آسان گرفتن دولت بردشمنان انقلاب بوده است.

انقلابی که در ایران بفرمان شاهنشاه و تصویب ملت ریشه گرفت دشمنان و عناصر ضد انقلاب فراوان داشت در نطق آقای نخست وزیر اشاره‌ای باین عناصر شده بود و گفتند که دولت باتمام قوا آنان را درهم کوبید درینجا با جناب آقای رئیس دولت هم عقیده نیستم و نمی‌توانم باشم متاسفانه با عناصر ضد انقلاب آنطور که باید وشاید عمل نشد وطبق رویه معموله سابق با گذشت و غمض عین از گناهان اکثر آنان گذشتند، در حالیکه جرم آنان جرم نابخشودنی بود شاه بیت انقلاب مسئله اصلاحات ارضی بود برطبق اعلامیه‌های دولت اززمان شهادت ملک عابدی ببعد یک سلسله توطئه که مرکز آن بشهادت اطلاعیه‌های رسمی در تهران بود و سر دیگر در جنوب بوقوع پیوست که متاسفانه درجنوب منجر بغائله فارس شد وخون بسیاری از مردم این مملکت را ریخت این جنایات همچنان در ایهام باقی مانده است و جانیان شناخته نگردیدند چرا؟ سکوت و رویه دولت جناب علم مورد تایید ملت ایران نیست دولت دراعلامیه‌های رسمی خبرداد که اینان را می‌شناسد حتی ارتباط آنان ر اینز علنی کرد اما مثل آنکه از سرتقصیرات انها گذشت، یکسره به بوته فراموشی افتاد ولی جناب آقای علم، ملتیکه برهبری شاهنشاه قیام کرده نیمتواند این فجایع و مسببین آنرا از خاطر بزداید. آنچه خواندیم از تهران تحریکانی شروع شد وبه منطقه بویر احمدی رسید می‌خواستند ایلات رشید جنوب را آلت کنند دریک منطقه ظاهرا موفق هم شدند، بویر احمدی چندی طغیان کرد در دست این افراد تفنگهائی بود می‌گفتند پولهائی بدیشان داده‌اند انچه مسلم است عده‌ای سرباز رشید شهید شدند تا این فتنه پایان گرفت مخارج سنگینی به مملکت بتحقیق تحمیل شده است در اعلامیه‌ها خبر داده شد که این عناصر مخرب وضد انقلاب د توقیف دولتند اما هنوز کسی ازمحاکمه آنان خبری ندارد، بعبارت دیگر مسببین اصلی، ظاهرا شناخته نشده‌اند، آنان تصور نمی‌رود این نوع سست گرفتن موجب بشود که باز هم عناصری یافت بشود و منتظر فرصت بگردند خائن باید به مجازات برسد (صحیح است) خوشبختانه انقلاب عظیم ایران بادرایت و تیز بینی و عظمت فکر شاهنشاه بدون خونریزی بنفع طبقه زحمتکش پایان یافت ولی عدم خونریزی بدان معنانیست که حتی توطئه کنندگان راحت، باشند اینان چند روزی دربازداشت بسر می‌برند و سپس دوباره درسرگردانه‌ها وروی کوهها بغارت مشغول می‌گردند بنده بنام یک ایرانی – یک روزنامه نگار ایرانی – یک نفر نماینده پارلمان ایران یک مرد محروم و متعلق بطبقه خود خواستارم از جناب آقای نخست وزیر با مرا روشن فرمائید که واقعا تمام قوای دولت برای سرکوبی عناصر ضد انقلاب بکار رفته و خائنین را منکوب کرده‌اید یا آنکه عرض مرا قبول کنند که سهل گرفته شده وسست درمقابل آنان اقدام بعمل آمده است.

جناب اقای نخست وزیر، سؤالاتیکه از شما و دولت شما می‌شود نیازمند جواب صریح و قانع کنند می‌باشد این تعرف نیست مجاله نیست خونی که ریخته شده خون ارزش داری است باید جواب گفته شود راهی که شاه انتخاب کرده، راه ملت است، شاهراه است و ملت دراین راه از هیچ نیرو ومانعی وحشت ندارد، این راه باید با قاطعیت تمام، طی گردد بما بفرمائید تفنگی که دردست این افراد بود از کجا آمده است چطور این تفنگ باورسیده است چه کسانی پول این تفنگها راداده‌اند از لوله این تفنگها گلوله هائی خارج شد که جوانان رشید را بخاک و خون کشید خون بهای این پاسداران مملکت را چه کسی می‌دهد آیا صحیح نیست که عرض می‌کنم محکم نگرفته‌اند و بازبباری بهرجهت گذرانده‌اند؟

جناب آقای نخست وزیر در نطق خودشان فرمودند:

‹‹ اولین گرفتاری دولتشان در ابتدای خدمتگذاری افسانه ورشکستگی مملکت بود ››‌معنای این حرف آنست که یکی بدورغ گفته است مملکت ورشکسته شده و از این راه خسارات جبران ناپذیری بکشور وارد گشته است بهتر ست جمله آقای نخست وزیر را تکرار کنم.

‹‹ مشکل اول دولت افسانه ورشکستگی بود مسئله بودجه بصورت لاینحل جلوه کرده بود و موضوع ورشکستگی کشور چنان دردینا پشت مملکت را خمیده بود که بصورت ظاهرتصور می‌رفت کشور نتواند ازین مهلکه خلاصی یابد ››

بسیار خوب این اقرار صریح جناب آقای نخست وزیر است همه مردم گوینده این حرف دورغ را می‌شناسد هنوز جمله حساب شده این جمله سیاسی درگوش من طنین انداز است که در اول روززمامداری خود گفت: اخباری دارم که اگر بگویم همه وحشت می‌کنید و خزانه مملکت بقدری خالیست که باید ازاعزام مرضی بخارج خودداری شود وبا این حرف، با این کلام، هزاران نفر را بافلاس و اقتصادمملکت را تهدید و هم اکنون نیز، بازار، چوب این کلمه این مرد مدعی اقتصاد وسیاست را می‌خورد گناه این دروغزن تنها این نبود این مرد با مشرطیت دشمن بود این مرد می‌گفت صحبت از مجلس و انتخابات نکنید که حج من باطل مشود من نمی‌خواهم بگویم و باین نتیجه تلخ برسم وباآن دسته هم آهنگ بشوم که می‌گویند کارد سته خود رانمیبرد ولی میخواخم این حرف را بزنم و با این حرف معتقد بشوم این مرد در نطق صریح خود می‌گفت: در ادوار از مشروطیت همه جا مجلس مزاحم مملکت بوده اگر کا مفیدی هم انجام می‌دادند متاسفانه با تجویزهای بی مورد مجلس جلو پیشرفت گرفته می‌شد، این مورد علنا و باز بدورغ تظاهر می‌کرد که فلان دولت خارجی از وی حمایت می‌کند.

عملیات مفسدت آمیز او را مردم بحساب فلان کشور خارجی می‌گذاشتند - اینمرد با آزادی و آزادگی مخالف بود –عدلیه مملکت را محلا ارعاب و اخاقه قراردهده بود مولی جناب آقا دکتر باهری وزیر محترم دادگستری همان کارمندی که در دوره ایشان از دستگاه دادگستری طرد گردیدند هنوز هم به پشت میزهای خود برنگشته‌اند هنوز هم جای چوب خدمت به مملکت را می‌خوردند.

این مرد هر جا صرفه اش می‌کرد قانون را زیرپا می‌گذاشت و هرجا صرفه نداشت یک کاه را کوهی نشان می‌داد در افواه هست که هزاران آلودگی مالی و سیاسی خودش و خانواده اش دارند آنوقت کسی که تیشه به ریشه این مملکت زده است اعتبارات داخلی و خارجی مملکت را برای مدتی دراز از میان برد آبروی مملکت را جلو خارجیان بر باد داد یک جمله اش حیف است که گفته نشود او می‌گفت اگرمن بروم یا انقلاب خونین می‌شود یا دیکتاتوری و دیدیم که تشریف بردند و اتفاقا نه انقلاب خونین شد نه دیکتاتوری بلکه انقلاب سفید و شریفی درمملکت بوجود آمد و بدون هیاهو و جنگجال (دیهیم – مملکت آباد شد) اصلاحات ارضی انجام گرفت و از دیکتاتوری خبری نبود با این مرد چکار کردید سکوت، سکوت وحشتناک سکوتی که درتاریخ سیاسی ما روزی بایستی ازنظر نسل جوان مورد تجزین و تحلیل قرارگیرد کسی نگفت که بالای چشمت ابرو است (فولادوند – چه ابروئی ؟)(خنده نمایندگان) مردم معتقدند و می‌گویند که کارد دستة خودش را نمی‌برد. شما آقای نخست وزیر با تمام حسن نیتی که دارید با تمام توفیقاتیکه دراین مدت نصیب شما و دولت شما شده است نمی‌توانید و نمی‌بایستی هم منتظر بود که مجری مومن و اصولی نیات ذات مبارک ملوکانه باشید درحالیکه این انقلاب با یک ذره سکوت و گذشت بهدف ملی لطمة شدید وارد می‌آورد.

حیثیت و شرف و آبروی هر مملکتی درگرو اعتبارات و تعهدات و راه و ورش سیاسی آن کشورست حال این آدم که اعتبارات مملکت ر ابر باد داد و ما را ورشکسته بتقصبر در جهان معرفی نمود و در داد و ستد را بروی هم بست چنان جهان را ترسانید که کسی اعتماد نداشت ده ریال بتاجر ایرانی اعتبار بدهد با سخن وریهای پی درپی و دائم خودکاری کرد که اگرکسی صد دینار در بانک‌ها پس اندازداشت ورداشت و گریخت بازار را بافلان کشید بحران عظیم بیکاری بوجود آورد. بودجه‌ای که بعد دیدیم عمل شد و بی صدا بقول آقای نخست وزیر با پانصدمیلیون اضافه خرج سامان گرفت چنان وحشتناک نشان داد که موی بر بدن هر ایرانی راست می‌شد با این آقا چه کردید؟ من از معامله زمین و شکر شاهرود وقت دیگر سخن می‌گویم من از ماجرای کذرنامه و خرید و فروش آن در زمان دیگری حرف می‌زنم ولی فقط در ازاء اینهمه صدماتیکه به وطن عزیز ما زد چه تنبیهی دید جز اینکه شق شق راه می‌رود و با عناصر ضد انقلاب ایران توطئه می‌کند و در آرزوهای ایران بر بادده خود غوطه ور است من بجناب آقای نخست وزیر ارادت دارم ایشان را همه می‌شناسند مرد شریف و نجیبی است اما در حکومت اینهمه نجابت مطبوع و مطلوب نیست، جوانمردی عالی است اما نه با دشمن وطن، جسته وگریخته شنیده‌ام که می‌گویند جناب آقای نخست وزیر با ایشان دوستی شخصی دارند اما مملکت چه تقصیری کرده است و چرا باید دوستی‌های سبب بشود که بجای اجرای قانون و کیفر دادن به خائنان دوستی بهانه بشود وقلم عفو برهمه گناهان کشیده شود؟ این نمونه دیگری از این عدم توجه‌ها و اغماض که بیهوده بود در نتیجه باز این مرد داعیه پیدا خواهد کرد خانه خود را مرکز توطئه و دسیسه قرار خواهد داد بحمدالله عوام فریب هم هست من بصراحت عرض می‌کنم دود این اغماض و گذشت به چشم مردم ایران می‌رود باز هم دامی خواهد گسترد و خواهد گفت که خارجیان با من چنین و چنانند و باز مردم بنحوی در زحمت خواهند انداخت اگر تمام گناهان این قبیل عناصر بخشوده باشد گناه تظاهر آنان به بستگی فلان با فلان سیاست خارجی بخشودنی نیست باید انشاء الله این مجلس این فکرهای مسموم و آلوده را از بیخ و بن بکند ایرانی باید متکلی به مملکت خود، بشاه خود و با غرور و عزت نفس خود باشد این مکتب‌های پوسیده که هر کسی یک ‹‹ چه چیز فیلی ››‌باشد باید از میان برود و نابود گردد.

در واقعه ۱۵ خرداد نیز مسئله روشن نشده است خوب است درین مورد نیزدولت مسببین اصلی را که می‌خواستند مملکت را از میان ببرند تنبیه کافی می‌کرد.

بهر صورت اعتقاد من برخلاف جناب آقای نخست وزیر آنست که نه فقط بنحو شایسته ازقدرت دولت برای درهم کوبیدن عناصرضد انقلاب استفاده نشده است بلکه ارفاق و محبت ببعضی از آنان شده است.

در جلسه گذشته، وقتی که رئیس محترم دولت برنامه خود را اعلام داشتند آنچه بیش از همه جلب توجه می‌کرد و آنچه بیش از همه بار زنندگی خاصی جلوه می‌کرد ادامه بی اعتنائی حکومت معظم له باستان آذربایجان می‌بود (خواجه نوری – چنین نیست آقا آذربایجان مهمترین استان ایران است شما حق ندارید این حرفها را بزنید چرا فاصله بین آذربایجان وفارس و سایر نقاط می‌اندازید؟ بین آذربایجان و افراد سایر نقاط ایران فرق نیست) واقع امر اینستکه سالهاست آذربایجان از چشم مرکز و مرکزیان افتاده، با وجود این حرفها سالهاست در برنامه‌های عمرانی و تولیدی دولت اسمی از آذربایجان برده نمی‌شود (یکنفر ازنمایندگان- همه همینطور است) سالهاست از بودجه سرسام آور سازمان برنامه بآذربایجان نمی‌رسد و با اینکه ارقام چند صد میلیونی سدهای شهناز – دز – کرج- سفید رود – لتیان خرج می‌شود ولی آذربایجان در بی آبی بسر می‌برد و درست چهارده سال است که سازمان برنامه درمطالعه سد تلخه رود که جمع هطینه آن بالغ بر چهل میلیون تومان می‌باشد وقت صرف کردند بالاخره بعد از چهارده سال مطالعه و پرداخت چند میلیون تومان باج سبیل به مهندسین مشاور ‹‹ مشاورین امریکائی ›› ساختمان این سد مورد تایید قرار گرفت ولی از نظر اقتصادی غیر سالم تشخیص دادند این بار مردم تبریز را به ساختن سد لیقوان امیدوار ساختند ولی متاسفانه در برنامه دولت جناب آقای علم، این اسم هم بهر ملاحظه از ملاحظات می‌بود زده شد. و یا مقدراینست که مردم تبریز باز هم در تشنگی و کم آبی بسر برد آقایان همه جای ایران سرای ما است همه جای ایران خانة ما است این آروزی ما است که همه جای ایران آباد و معمور باشد اما بملاحظات چند همکار محترم بدون اینکه عصبانی بشوید بمن حق بدهید که آذربایجان فراموش شده است مطالبم را کوتاه می‌کنم همین الساعه این یادداشت را از جیبم درآوردم که یکی از آقایان فرستاده است:

هشترود منطقه‌ای است که بدون مبالغه مشود گفت که انبار غله و آذوقه ایران است امروز این نامه را داشتم که نوشته بعد از ده روز که برف آمد این منطقه و مردم این منطقه پنج ماه در حبس خواهند بود برای چه؟ برای اینکه بهیچ جا راه ندارد (یکنفر از نمایندگان – اغلب نقاط آذربایجان چنین است) البته مخالفت من با دولت مخالفت اصولی است. عرایضم را بملاحظاتی کوتاه می‌کنم چون خودم هم همینطور احساس خستگی می‌کردم میدانم که آقایان هم ناراحت هستند چند نامه‌ای آمده که بنده بخوانم یکی را آقای موقر مرقوم فرموده‌اند که اینکه دولت در گزارش خود به مجلس اشاره کرده که بابهره برداری از سد محمد رضا شاه پهلوی برق ارزان قیمت در اختیار اهالی گذاشته شده است متاسفانه این ادعا کاملا مورد تایید نمی‌تواند باشد و از بنده خواسته‌اند که دولت بخواهم و بدولت یادآور بشوم که قیمت برق در خوزستان با وجودی که با بهره بردای از سد ارزانتر شده است ولی هنوز بمیزانی نیست که برا کارهای صنعتی و کشاورزی مقرون به صرفه باشد و دارندگان صنایع کوچک خوزستان قادر نیستند بانرخ فعلی برای صنایع و کشاورزی استفاده کنند همکار محترم دیگر جناب آقای کبیری راجع به سد کنجان چم که مدتی است از طرف سازمان برنامه اقدام شده ولی سالها است بهرملاحظه‌ای از ملاحظات بمرحله نهائیی نرسیده توجه رئیس محترم دولت و مسئولین امر را بآن جلب کرده‌اند، بنده راجع به ترکیب کابینه و اعضای آن عرایضی دارم که انشاء الله اگر فرصت شد در بودجه صحبت خواهم کرد و راجع به اراضی عباس آباد و بعضی از مطالب هم گزارشاتی دارم و برای اینکه وقت نشود به آقای نخست وزیر تقدیم خواهم کرد یک پیشنهادی هم به بنده رسیده که اینجا عرض کنم و آن این است که آقایان اعضاء هیئت دولت بهتر است مانند نمایندگان مجلس مراسم تحلیف بجا بیاورند چون باروحانیتی که در درتیمسار صنیعی می‌بینم و هم چنین در جناب اقی دکتر وشبین امیدورام که این پیشنهاد هم پذیرفته شود و آقایان وزراء بیایند اینجا مراسم تحلیف بجا بیاورند.

رئیس – آقای رهبر بعنون موافق صحبت می‌کنند.

رهبر – بنده افتخار دارم که بنمایندگی از طرف نمایندگان محترم و عزیز گروه دهقانان در مجلس شورای ملی بنحو خیلی موجز و مختصر دربرنامه دولت صحبت می‌کنم برنامه ایکه دولت آقای علم بمجلس داده‌اند برنامه‌ای است که منشاء آن اصول ۶ گانه انقلاب شاه و ملت است گزارشی هم که از کارهای گذشته دولت در زمان فترت دادند اعمالی بوده است که ملت ایران برهبری خردمندانه شخص اول مملکت آنها را یکی پس از دیگری تصویب کرده است مهمترین موضوعی که بعقیدة گروه نمایندگان دهقانان مجلس شواری ملی در برنامة دولت از آن با اهمیت خاصی ذکر شده است تعقیب و تکمیل قانون اصلاحات ارضی است که سرفصل آن الغاء رژیم ارباب و رعیتی و آزادی بی قید وشرط زنان و مردانی است که در روستاها و مزارع کشور اکنون صاحب آب و خاک شده و با سرافرازی و شادمانی به شاهنشاه خود ثنا و دعا می‌فرستند دهقانان ایران پس از طی سالها ذلت و مشقت امروز که بنا بارادة شخص اول مملکت و پشتیبانی حیرت انگیز همه طبقات ملت پای از زنجیر اسارت بیرون کشیده‌اند قدر این موهبت عظیم را بخوبی می دانند و مصممند که بپاس فداکاریهای شاهنشاه بزرگ و بعنوان سپاسگزاری از ملت شرافتمند ایران دست بدست هم داده و با یگانگی و هم آهنگی هر چه بیشتر برای ساختن ایرانی آباد و آزاد شتاب ورزند اکنون که کشاورزان ایران این فرصت را یافته‌اند که نمایندگان خویش را درصف نمایندگان دوستان کارگر وطبقه روشن فکر و دارندگان افکار مترقی به بینند از دوره بیست ویکم مجلس شواری ملی و دولت شاهنشاه انتظارات فراوانی دارند. انتظارات و توقعاتی که حق طبیعی هر موجود زنده ولازمه بقای انسانهائی است که در قرن حاضر زندگی می‌کنند نمایندگان کشاورزان ایران بخوبی میدانند که برای هم آهنگ ساختن زندگی ملت ما باسایر ملت‌های مترقی جهان و تامین سعادت و تضمین پیشرفت و بسط و توسعه دموکراسی در همه شئون اجتماعی دولت و مجلس باید با وحدت و اتفاق کامل و با روح همکاری و حسن نیت درمحیطی سرشار ازصفا و وداد دست اتحاد و یگانگی بهم داده وظایف سنگین و خطیری را که ملت ایران درروز تاریخی ششم بهمن و درکنگره نهضت آزاد زنان و آزاد مردان مجلس شورای ملی و دولت شاهنشاهی انتظارات فراوانی دارند انتظارات و توقعاتی که حق طبیعی هر موجود زنده و لازمه بقای انسانهائی است که درقرن حاضر زندگی می‌کنند نمایندگان کشاورزان ایران بخوبی میدانند که برای هم آهنگ ساختن زندگی ملت ما با سایر ملتهای مترقی جهان و تامین سعادت و تضمین پیشرفت و بسط و توسعه دموکراسی درهمه شئون اجتماعی دولت ومجلس ما باید با وحدت و اتفاق کامل و با روح همکاری وحسن نیت در محیطی سرشار از صفا و وداد دست اتحاد و یگانگی بهم داده وظائف سنگین و خطیری را که ملت ایران در روز تاریخی ششم بهمن ودر کنگره آزاد زنان وآزاد مردان ایران برای آنان معین و مقرر داشته است بخوبی انجام دهند منشاء اصلی وامیدواری فراوان نمایندگان دهقانان و کشاوزران ایران نسبت باین مجلس و این دولت بیشر از ان است که هم این مجلس و هم این دولت از یک منبع و از یک مبدء الهام میگرند این مبدء و منشأ همانا افکار مترقیانه شاهنشاه است که همه طبقات مردم مملکت ما خواستار اجراء و بثمر رسیدن آن است رجاء واثق داریم دولت آقای علم با همکاری مجلسین توفیق باید برنامه‌ای را که به مجلس شواری ملی و مجلس سنا تقدیم دشته است بنحو شایسته‌ای بمرحله عمل و اجراء درآورده موجبات رضایت خاطر خطیر شاهانه و ملت ایران را فراهم سازد چون رئیس نهضت ائتلافی ششم بهمن به تفصیل راجع به جزئیات برنامه دولت صحبت کرده‌اند اینجانب وارد تفصیل نمی‌شوم و فقط بعلت نمایندگی از طرف گروه دهقانان که در نهضت ائتلافی افتخار خدمت در این مجلس را دارند خواستم نسبت به اهمیت این برنامه بزرگ و این تحول عظیم چند نکته باستحضار رسانده و توفیق دولت را درخدمت به ملت و شاهنشاه مجبوب از طرف کلیه دهقانان کشور مسئلت نمایم.

رئیس – آقای دکتر جعفری بعنوان مخالف صحبت می‌کنند.

دکتر جعفری – من از پیشگاه قادر متعال می‌خواهم که مرا در خدمتی که بعهده‌ام محول شده است و برای انجام آن سوگند خورده‌ام یاری فرماید و چون اولین مرتبه است که پشت این تریبون مقدس که خونبهای آزاد مردان است قرار گرفته‌ام و بعنوان نماینده صحبت می‌کنم برخود فرض میدانم سرتعظیم و تکریم به پیشگاه شاهنشاه عدالت گستر که باانقلاب سفیدی که به اداره شخص شاهنشاه و تصویب اکثریت قاطع ملت ایران بتصویب رسید و مشروطیت ایرن را در مسیر اصلی خود قرارداد فرود آورم. بنده قبل از شروع بسخن بجناب آقای علم نخست وزیر تبریک می‌گویم، تبریک نه از این جهت که تکیه بر کرسی صدارت زده‌اند، تبریک ازین جهت مسلم که درگذشته توفیق خدمت پیدا کرده‌اید تا توانسته‌اید جلب عنایت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی را نموده و بار دیگر بدین سمت انتخاب بشوید (صحیح است) خدماتی که در گذشته کرده‌اید مؤثر بود. هم خود جنابعالی و هم آقایان وزراء، باکثر آقایان وزراء بنده ارادت دارم و از نزدیک آنها را می‌شناسم وقتیکه می‌بینم تیمسار سپهبد ریاحی ساعت پذیرائی خود را ساعت شش قرار می‌دهند یا آقای دکتر باهری تا ساعت دوازده شب در دادگستری هستند، با آقای دکتر پیراسته سلامت خودشانرا از دست می‌دهند من واقعا لذت می‌برم (خنده شدید نمایندگان) (زنگ رئیس) البته این را که عرض کردم سلامتی شان را از دست داده بودند و حالا سالمند بنده چون وقت گذشته است بسیار باختصار صحبت می‌کنم یک قسمت برنامه جنابعالی استادانه تنظیم شده است بثمر رساندن انقلاب می‌باشد این برنامه خود مجلس هم هست، این مجلس اصلا باین جهت بوجود آنده است که این انقلاب را بثمر برساند این مجلس باید بگویم اکثریت قریب باتفاقش، نمایندگانی هستند که عاشق خدمت هستند و علاقمند بشاهنشاه و مملکت هستند، طریق صلاح مملکت بثمررساندن این انقلاب است بنابراین بین نمایندگان مجلس کسی که مخالف با بثمررسانیدن این انقلاب باشد وجود ندارد (صحیح است) ما در رفرم اداری که عنوان فرموده‌اند جناب آقای نخست وزیر، جنابعالی یک نکته بسیار خوبی را توجه فرمودند و اشاره فرمودند و ان اینکه اظهار امیدواری فرمودند که این مجلس قانون استخدام را تصویب بکند، بنده بجنابعای، چه خودم، چه از طرف نمایندگان قول قطعی می‌دهم که این مجلس، مجلس کاراست، مجلسی نیست که چوب لای چرخ دولت بگذارد، این مجلس مجلس کار خواهد بود و از روز اول نشان دادکه آماده کار است مسلم بدانید و مطمئن باشید که لوایح مفید شما را تصویب خواهد کرد و تسریع در تصویبش خواهند داشت. بنابراین عذری برای دولت باقی نخواهد بود، اما بدو نکته باید اینجا توجه بفرمائید، یکی اینکه باید در اینجا راجع به مستخدمین غیررسمی در این قانون استخدام رفع تبعیض از آنها بفرمایئد باین مستخدمین ظلم شده، اینها ممکن است تابع اغراض شخصی قرار گرفته باشند، ممکن است بنده با کسی خوب نباشم او را ازخدمت معاف کنم، بنده اگرمسئول خدمتی در تشکیلات دولتی باشم. این شخص که مستخدم غیر رسمی است مثل بنده‌ای که تا دیروز مستخدم دولت بوده‌ام و خدمت رسمی داشته‌ام ازحقوق بازنشستگی و یا ازحقوق انتظار خدمت استفاده نخواهد کرد باین قسمت توجه بفرمائید و در تشکیلات اداری تبعیض را از بین ببرید انتصابات بیجائی که میشده است درسابق، درتشکیلات جلوگیری بفرمائید، چیزی که ناراضی می‌کند مستخدم دولت را این مطلب است، یک مستخدم می‌بیند که کارکرده و کار می‌کند و احیانا ازاضافه کار استفاده نمی‌کند و یک مستخدم دیگری را می‌بینید که کار نیمکند و از این مزایا احیانا استفاده می‌کند باین نکات بسیار توجه بفرمائید و اما بعضی از آقایان مستخدمین دولت هم درعین حال فکر می‌کنم این نکته را آقای حاذقی فرمودند و یا یکی دیگر از آقایان بودند که اشاره کردند، این است که ایجاد عدم رضایت در بعضی موارد کوچک می‌کند فرضا نشستن توی اطاق و در را بستن و کس را راه ندادن این جز ایجاد نارضایتی فایده دیگری ندارد، اگر نخست وزیر چنین کاری بکند و یا یکی از آقایان وزراء بکند درغیر ساعت اداری مهم نیست ولی اگر یک عضو کوچک بکند بسیار ناپسند است، اینها فراموش کرده‌اند مستخدمین نوکر ملت هستند بنده آنموقعیکه در دستگاه دولت بودم بارها گفته‌ام که آقاما، حقوق بگیریم از ملت وتوکر ملت هستیم (صحیح است) بنابراین برای ما فخری ندارد، درمورد امور مالی بسیار ارزنده بود که بودجه عوض اینکه متناسب باشد متعادل باشد، اگربودجه متناسب بود همان فرمایشی که فرمودید مملکتی که در حال رشد است نمی‌تواند بودجه متناسب بآن خوبی داشته باشد، اما این عدم تعادل بودجه را از آن جهت عرض می‌کنم اشکالی ندارد، اما یک نکته دیگر باید عرض کنم که توجه بفرمائید، آن توجهی است که باید بشهرستانها بکنید، ازجهت برنامه، البته تهران مال این مملکت است اما همه اش تهران نیست، متاسفانه بشهرستانها آن توجهی که باید بشود نشده است مثلا نمیدانم شخص جنابعالی اطلاع دارید یا خیر ولی شاید اکثر آقایان ندانند واطلاع نداشته باشند درحوزه انتخابیه بنده یک جائی است بنام عربستان. شاید ندانند در ایران هم عربستان هست این وجه تسیمه باین دلیل است که خشک است، امسال خشک خشک است اگر باین نقطه ازخوانسار و گلپایگان توجه نشود واقعا مردم ناچارند از آنجا آواره بشوند بروندبتهران و این طرف وآنطرف، اینها وضع زندگیشان واقعا بسیار بسیار نگوار است، می‌خواستم تقاضا بکنم ازآن چاههائیکه فرمودید مجانی است البته خیلی هم محرمانه فرمودید؟ چند حلقه مجانی در انجا زده شود خوانسار که از نقاط پر آب بوده نیز گرفتار خشک سالی و بی آبی گردیده است توجه کافی و اقدام لازم را دستور فرمائید.

راجع بفرهنگ و بهداشت شاید بودجه کمی در نظر گرفته‌اند بنده از حضور جناب آقای وزیر فرهنگ استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم قبل از اینکه بدانشگاهها توجه بشود که برای مملکت خیلی لازم است بمدارس پائین توجه بشود، الان هستند در شهرستانها دبستانهائی که محصلین جمع شده‌اند و کلاس ندارند (صحیح است) فرضا در گلپایگان، باز برمیگردم بحوزه انتخابیه خودم، گلپایگان چهارم دخترانه ندارد و محصلین بلاتکلیف هستند این است که می‌خواهم راجع باین قسمت استدعا بکنم بشهرستانه در این باره هم توجه بفرمائید، راجع به بهداری هم همینطور باز برمیگردم بحوزه انتخابیه خودم عرض کنم که در گلپایگان و خوانسار جراح نیست، بیمارستان نیست، ماما نیست، همین چند وقت پیش یک کسی بعلت یک بیماری کوچک یعنی آپاندیسیت که نتوانستند عمل بکنند وسیله نداشتند مرد، بیست و یک سال زحمت کشید برای یک اولاد و او را از دست داد، ما اغلب اولاد داریم و میدانیم اولاد را از دست دادن، آنهم در این سن خیلی دردآور است این را آقای وزیر بهداری یک توجهی بفرمائید، درمورد کشاورزی هم تقاضا می‌کنم با این رفورم عمیقی که بعمل امده حالا به وضع این دهقانان توجه بفرمایئد، دهقانان آزاد باید از کمک بیشتری استفاده کنند تا بتوانند خودشان را حفظ کنند فرضا بذر ندارند بهشان کمک بشود. باین مطلب هم توجه بفرمائید. آخر عرایضم هم راجع به دادگستری است بنده دادگستری دولت جنابعالی را تبریک می‌گویم نه از جهت اینکه خودم افتخار داشته‌ام درخدمت عدلیه بوده‌ام ولی از این جهت می‌گویم که از روز اول اعلان فرمودید که دادگستری با سیاست دورا ه جدا ازهم دارد و الحق هم ثابت کردند آقایان وزرائی که بودند سیاست را دخالت ندادند اما باین دادگستری خیلی خیلی ظلم شده. این دادگستری دستخوش یک حوادث عجیب و غریبی قرارگرفته است قاضی که بایستی مصون باشد بموجب قانون اساسی آن مصونیت و استقلالش را رعایت نکنند (یکی از نمایندگان – کی نکرد ؟) مصونیتش را رعایت نکردند استقلال قضائی رازیرپاگذاردند. عرض کردم در دولت شما این مطلب را بخوبی رعایت کردند اما توجه بفرمائید و اقدامی بفرمائید. چون نیمتوانم بگویم جنابعالی همیشه رئیس دولت هستید انشاء‌الله باشید و دولتتان هم طولانی باشد چون منشاء خدمت بوده‌اید اما فکر بکنید که یکروز جنابعالی نخست وزیر نیستید و جناب آقای دکتر باهری نیستند فکر آن روز را بکنید چون اگر عدالت اجتماعی ازاین طریق یعنی از طریق کمک بقاضی، طریق حفظ حقوق قاضی تامین نشود ممکن نیست از طریق دیگر تامین بشود، قاضی باید حفظ حقوق خودش بشود تابتواند حفظ حقوق دیگران را بکند، حالا اگر قضات کف نفس می‌کنند. مجاهدت می‌کنند این دلیل نیست که بهشان ظلم بشود بنده بیش از این، چون وقت گذشته است عرض نمی‌کنم، مطالب زیادی دارم که می‌خواستم باستحضار آقایان برسانم ولی چون وقت گذشته است مزاحم نمی‌شوم (احسنت) مجلس مسلما با این برنامه شما موافقت خواهد کرد و رأی کافی خواهید آورد ولی امید اینکه بمطالبی که عرض کردم توجه بفرمائید تا بیش از پیش آنچنانکه باید و شاید خدمت بمملکت بکنید، چند نفر از آقایان یادداشتهائی داده‌اند که اکثر راجع بحوزة انتخابیه شان هست بنده دیگر وقت آقایان را نمی‌گیرم. بعد خودشان تشریف خواهند آورد وبیا خواهند فرمود.

رئیس – آقای البرزی بعنوان موافق صحبت می‌کنند بفرمائید.

کهزاد البرزی - بدوا از مقام ریاست تشکر می‌کنم که اجازه فرمودند بنده چند دقیقه‌ای مزاحم وقت خانمها و آقایان نمایندگان محترم بشوم چون بنده برای اولین باراست که از طرف گروه کارگران عضو مؤتلف نهضت ششم بهمن پشت تریبون مجلس شورایملی می‌آیم لازم است ازمقامی که اختلاف طبقاتی را ازبین برد و ماکارگران و دهقانان زحمتکش وطبقه نسوان که درحقیقت نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند در این مکان مقدس راه داد وبدینوسیله می‌توانیم آنچه درقلب خود داریم پشت این تریبون مجلس شورایملی که محل قانونگذاری مملکت ما است بیان بکنیم.

قبول بفرمائید هم اکنون که با شما صحبت می‌کنم خود خم باور نمی‌کنم که من همان کارگر دیروز و نماینده امروز می‌باشم (چند نفر ازنمایندگان – باور کنید) بنده این موفقیت عظیم وبیسابقه را به همه صفوفیکه نام بردم از صمیم قلب تبریک می‌گویم شخصا بخود میبالمی که از طرف نهضت ائتلافی ششم بهمن آمادگی نمایندگانیکه ازشهرستانهای کارگری انتخاب شدند در راه بثمر رساندن لوایح ششگانه پیشنهادی شاهنشاه محبوب اعلیحضرت همایونی اعلام کنم ما کارگران دربرابر این محبت عظیم فقط می‌توانیم با از خود گذشتگی و فداکاری دین خود را اداء کنیم.

و اما راجع به دولت بنده حاجت می‌بینم عرایضی کنم لیدرنهضت ائتلافی ششم بهمن آنچه لازم بود باستحضار رسانیدند ما آماده هستیم که با توجه به حفظ منافع طبقه زحمتکش مملکت همراه طبقه مترقی وتحصیلکرده دولت خدمتگذاریکه بتواند مصالح ملت ایران و نیات شاهنشاه را تامین کند حمایت می‌کنیم و در اینجا اعلام می‌کنم که نیروی علمی روشنفکران و بازوی زحمتکشان که برهبری شاهنشاه ایران را بحداکثر ترقی وتعالی خواهند رسانید هستیم (احسنت).

رئیس – جناب آقای نخست وزیر فرمایشی داشتند بفرمائید.

نخست وزیر – بنده نمی‌خواهم وقت خانمها و آقایان محترم را زیاد بگیرم فقط می‌خواستم اینجا عرض کنم از آقایانی که موافق صحبت فرمودند و آقایانی که مخالف صحبت فرمودند ازهر دو دسته شکر گرازم البته آقایانی که موافق صحبت فرمودند فکر می‌کنم صحبتشان در هدایت دولت بود (صحیح است) در ارشاد دولت نسبت بکارهائی که درآنیده داریم. من خیال می‌کنم وضع مملکت ما بجائی رسیده است که دیگر مجلس جداگانه حرفی برند ودولت جداگانه اقدامی بکند و یا مجلس ازاقدامات دولت بی خبر باشد دربین نیست (احسنت) همه ما در یک طریق صلاح مملکت قدم برمیداریم و مسلما این راهی را که در پیش گرفته‌ایم برفاه و صلاح مردم منتهی خواهد شد (نمایندگان – انشاء الله) ما الان یک برنامه‌ای را دنیال می‌کنیم که شایدهرگز درمملکت سابقه نداشته است یعنی شاید نیست و قطعی است. الان پیش از بنده بکنفر از کارگران محترم صحبت می‌کردند، پیش از ایشان یک نفر از قضاد دادگستری صحبت می‌کردند، پیش از ایشان یک نفر از طبقه روزنامه نویس که متاسفانه مخالف دولت هم بودند صحبت می‌کردند. پیش از ایشان یک نفر از بانوان محترمه صحبت می‌کردند اینها دلائل چیست؟ اینها همه نمونه یک جهش دسته جمعی بجلو است (صحیح است) اگرمجلس گذشته را در نظر می‌گرفتید، بنده نیمخواهم نسبت بیک طبقاتی خدای نکرده اظهار یک ناسپاسی بکنم ولیکن بیشتر مشاهد می‌کردید که یا یک مالک صحبت می‌کرد یا یک تاجر صحبت می‌کرد و یا هم اقلا یکی از طبقات ذی نفوذ. در مجله سخن آماری دیدم از انیکه در طول بیست و یک دوره مشروطیت ایران چه طبقاتی وارد مجلس شورایملی شده‌اند، این تابلو که خیلی گویائی بود عرایض امروز بنده را تایید می‌کند و آقایان ممکن است توجه بفرمایند که واقعا چه انقلابی درممکلت ما اتفاق افتاده است (صحیح است) این انقلاب همانطوریکه خود مجلس شورای ملی توجه دارند با پیش بینی و تیزبینی و روشن بینی شاهنشاه ایران اتفاق افتاده (صحیح است) وظیفه ماست که این انقلاب را بثمر برسانیم. بنابراین مسلما دولت و مجلس و مردم و قاطبه مردم راه مشترکی دارند (صحیح است) بناربراین بنده راهنمائیهائی که آقایان فرمودند خیلی مغتنم میشمارم و فکر می‌کنم دولت توفیق پیدا بکند بآنچه که آقایان راهنمائی بفرمایند در خیر و صلاح مملکت عمل بکند (نمایندگان – انشاء الله) یک مطالبی را ضمن فرمایشات مجلس که آقایان فرمودند بنده اینجا یادداشت کرده‌ام که باکمال اختصار جواب عرض خواهم کرد شاید جواب همه مطالب نباشد ولی فکر می‌کنم که رؤس مطالب هست اولا ازسخنان محبت آمیز جناب آقای منصور رئیس فراکسیون نهضت ائتلافی ششم بهمن بسیار متشکرم، ایشان وضع مملکت را آنطوریکه هست تشریح فرمودند و امید و آرزوئی را که برای آینده ممکلت اظهار داشتند نیز هدفی است که قطعا باید مملکتان بطرف آن برود (صحیح است) من اطمینان می‌دهم حالا که نهضت ائتلافی ششم بهمن که اکثریت مهمی را در مجلس تشکیل می‌دهند قصد پشتیبانی از دولت را دارند همکاری نزدیکی را نسبت بمسائل مختلف با نمایندگان این فراکسیون استفاده خواهد کرد، آقایان دیگر هم که صحبت فرمودند بنده مخصوصا چه آنهائی که نسبت بخودم اظهار لطف کردند و چه آنهائی که راهنمائیهائی را بصورت مخالف درپشت تریبون اظهار فرمودند عرض می‌کنم که همانطوریکه در اول عرایضم گفتم بهرصورت راه همان را ه واحدی است (صحیح است) وبنابراین بطور قطع و یقین ما از پشتیبانی آقایان برخوردار خواهیم بود (صحیح است) البته درصورتیکه وظایفمان را انجام بدهیم. بنده این انتظار را ندارم که اگر احیانا دولت از وظایف خودش غفلت کرد بازهم آقایان تایید بفرمایند (احسنت) نظرم هست یک دفعه درهمین مجلس بنده عرض کردم که درمجلس خلیفه دوم وقتی که می‌گفت ما اگر درراهمان مستقیم نبودیم شما چه کار خواهید کرد یکی از حضار جلسه بلند شد و گفت ما باهمین شمشیرهای کج شما را مستقیم نرود شمیشیر کج مجلسین برفرق او فرود میاید (احسنت) (یکی ازنمایندگان – اگرهم خدمت کردید تشویق می‌شوید) البته منفردین به بنده اظهار لطف فرمودند سپاسگزارم آن آقایان راهم بنده منفرد نمیدانم (صحیح است) بعلت اینکه همه در زیر لوای منشور انقلابی شاهنشاه و مردم ایران هستیم (صحیح است) یک مطالبی را که عرض کردم یادداشت کرده‌ام با کمال اختصار جواب عرض می‌کنم بطور کلی درچند مطلب مهم و اساسی آقایان همه صحبت فرمودند که عبارت بود از بهداشت، فرهنگ، اقتصاد، دادگستری و غیره و غیره. قانون استخدام که پایه و اساس رفرم اداری مملکت خواهد بود، اینها مسائلی است که اگربخواهم جزء بجزء عرض بکنم بازهم دوباره برمیگردیم بجائی که روز اول بودیم یعنی آنچه که بنده عرایضی داشتم عرض کردم آقایان هم آنچه لازمه هدایت بود فرمودند، یا لازمه تذکر بود فرمودند بنده جواب همه این مطالب رادریکی دو جمله عرض می‌کنم و آن این است که بارمملکت ما موقعی بمنزل خواهد رسید که حدود کارما ازحدود انجام وظیفه و از حدود انجام تکلیف و از حدودی که برای خودمان فرض می‌کنیم تجاوز یکند و بمرحله فداکاری برسد (صحیح است) بنده باین نکته مهم بسیار اهمیت می‌دهم و من باب مثال عرض می‌کنم اگر احیانا حالا تصادفا این مطلب بنظرم رسید ولی منظورم نیست که چنین چیزی هم هست، اگر احیانا آمدیم حقوق اطباء را اضافه کردیم بعنوان اینکه طبیبی که بولایات می‌رود باید حتما دراداره خودش بنشیند و ازمردم پول دریافت نکند اما اگر احیانا طبیب درحد فداکاری برای مملکت نبود ممکن نیست شما طبیب را کنترل کنید، باید فداکاری داشته باشد، باید معلممان، طبیبان، کارمندان، کارگرمان احساس داشته باشد ورای حدود انجام وظیفه و ادای تکلیف فداکاری کنیم یکی از مسائلی که مملکت الان درطریقش افتاده است که برسد همین امر است که اکثریت قریب باتفاق مردم احساس بکنند که صاحب مملکت خودشان هستند (صحیح است) در اینصورت بطور قطع انجام وظایف بصورت انجام وظیفه در مقابل یک دینی بکلی ازبین خواهد رفت و بطور قطع بآنجا خواهد رسید که بفداکاری بینجامد، این فداکاری از حدود کاراعضاء دولت، کارمندان دولت، کارکنان دولت باید خارج بشود وخارج خواهد شد وباید بطبقات مختلف سرایت بکند که من باب مثال عرض می‌کنم احیانا کسی که می‌خواهد بجای سکه درتلفن چرم بیندازد حساب بکند اگر این تلفن خراب شد مال خودش است دراینجاست که قطعا نسبت بمملکت و امور مملکت فداکاری پیدا نشد ممکن نیست هر قدر شما قوانین و مقررات مختلف وضع بکنید بازهم بتوانید بار مملکت را بمقصد برسانید (صحیح است) شما ملاحظه فرموده‌اید که چه فداکاریها برسرچه مسائل جزئی دردنیا اتفاق می‌افتد. بنده یک مثالی عرض می‌کنم که بسیار امیدوار کننده است و آن عبارتست از همین جریانی که ما در ناراحتی کوچکی جنوب داشتیم در آنجا (یکی از نمایندگان – بفرمائید فارس) بله، حتی درناحیه مخصوصی ازفارس، بویر احمدی. در آنجا وقتی یک دسته کوچکی از سربازان ما دچار حمله اشرار شدند معلوم شد که یک اشتباه کوچک تاکتیکی کرده‌اند، یعنی داخل یک دره‌ای شده‌اند بخیال آنکه آن دره امن هست وقتی اشرار بآنها نزدیک شده‌اند و شروع به تیراندازی کرده‌اند یک عده‌ای سربازان ما تلفات دادند اشرار بعادت همیشگی شروع کرده‌اند به قیه زدن یهنی داد وبیداد کردن که سربازان و افسران ما دست و پایشان را گم بکنند وفرار بکنند. یک سرباز ویک افسر پایش را عقب نگذاشت بطوریکه دریک جنگی که باید دوسه نفر تلفات داده شود ازیک عده صدنفری قریب سی نفر در جا بشهادت رسیدند (وزیر جنگ – شش افسر بشهادت رسیدند) ولی یک نفر عقب نرفت، تا وقتیکه اشرار هم متوجه شدند که اینها تسلیم شدنی نیستند و ممکن است کومک بر ایشان برسد آنها بکوهها عقب نشینی کردند ازلحاظ نظامی ممکن است صحیح باشد یا صحیح می‌بود که این عده عقب نشینی بکنند ولی این فداکاری این عده البته بقیمت جان چند نفر از اینای وطن ما تمام شد بقیمت یک شکست موقتی تمام شد لیکن این فداکاری پشت اشرار را شکست و من همانروز‌ها می‌شنیدم ازدوستان فارسی خودم، گمان می‌کنم که آقای ابطحی اینجا تشریف دارند که شاهد عرایض من هستند که این فداکاری یا این شکست پشت اشرار را شکست، یعنی احساس کردند که با این ارتش نمی‌توانند پنجه نرم بکنند و این ارتش نیست، بچه شهری نیست که بقول خودشان وقتی یک قیه ایلات را شنید جا خالی بکند. درتمام موارد همین طور است اگر ما اگر مجلس این دوره، اگر این دولت یا دولتهای دیگر که بعد از این دولت خواهند آمد وتوفیق پیدا بکنند که بمردم و قاطبه مردم ایران این حس فداکاری را القاء بکند شما یک جهش همگام بزرگی را تا حالا انجام داده‌اید انجام خواهید داد بنابراین بنده لازم نمیدانم درمسائل دیگر که آقایان اظهار فرمودند عرایضی بکنم و وقت مجلس را بگیرم. در مورد فرهنگ و بهداشت و اقتصاد آقایان وزراء یادداشتهائی به بنده داده‌اند و اگر بخواهم یکی یکی عرض کنم وقتتان را خواهم گرفت اگرآقایان اجازه بفرمایند در موارد مختلف که لوایح مختلف به مجلس خواهد آمد و مخصوصا ما در حدود ۶۰۰ و خرده‌ای لوایح قانونی داریم که ضمن یک ماده واحده‌ای تقدیم مجلس خواهیم کرد در آنوقت هم در کمیسیونها و هم در مجلس فرصت زیادی خواهد بود که آقایان این مطالب را بررسی بفرمایند و بعلاوه بعد از آنهم شاید درحدود یکی دو ماه بعد بتوانند آقایان یک اطلاعاتی هم راجع به بودجه بگیرند بنابراین فعلا باین مطالب اجازه می‌خواهم بطور کلی جواب عرض کنم درمورد سدها در مورد ارضی اطراف کویر فرمودید در مورد سدها باید عرض کنم سدها منحصرا اگرهم فرض بفرمائید درگرگان یا در آذربایجان یا دریک نقطه دیگری ساخته می‌شود بهرحال منحصر بآن منطقه نیست مال همه مملکت است با وصف این باید عرض کنم درمورد آذربایجان که آقایان فرمودند الان حضرتعالی شاید توجه نفرموده‌اید که سدهای ارس ساخته مشود که درحدود ۱۰۰۰ میلیون تومان مخارجش هست این درکجاست؟ درمورد سد زرینه رود الان مطالعه آنجا بیک کمپانی داده شده است که مطالعه کنند و در برنامه چهارم ساخته خواهد شد یا این راه بزرگی که در سراسر آذربایجان ساخته می‌شود درهیچ یک از نقاط نیست و همین راه فرعی هشترود هم در دست ساختمان است (مهندس والا – ولی خلخال راه ندارد) ولی همانطوری که خود آقایان توجه فرمودند و گمان می‌کنم جناب آقای منصور فرمودند که هیچ نقطه ازمملکت متعلق بآن نقطه نیست فارس متعلق به آذربایجان است و آذربایجان متعلق به فارس است فارس آذربایجانی است و اذربایجان اهل فارس است (صحیح است) بنابراین نباید بفرمائید برای این نقطه بیشتر کار شده برای آن نقطه کمتر هر چه شده برای این نقطه بیشتر کار شده برای آن نقطه کمتر هرچه شده برای مملکت است اینجا باید یک مقدار ازخودم دفاع کنم همچنین راجع به یک دوست عزیزم که همکار سابق من بوده و الان هم همکار دوستی من هست بایستی تذکری عرض کنم که خدمات ایشان فراموش نشوددرکار اصلاحات ارضی (صحیح است) البته کارهائی که عظیم هست بایستی مسلما یک مقداری هم شدت عمل داشته باشدولی بنده خیال می‌کنم کاری که انجام شد یعنی این برنامه مترقیانه اعلیحضرت همایون یک کاری است که اگر احیانا اشخاصی دردراهش فدا شده باشند برای منافع عالیه مملکت ارزش دارد لکن می‌خواهم عرض کنم که خیلی سعی شده است و خیلی سعی کرده‌ایم که حتی منافع اشخاص هم پایمال نشود چه برسد باینکه خودشان ازبین برود شما یک انقلاب باین بزرگی را که انجام دادید باید انتظار فدا شدن خیلی بیش از اینها را داشته باشید در اینکار بزرگ یا احیانا سخت گیریهائی بیش از این باید می‌شد بنابراین بنده از همکار سابقم و همینطور همکار فعلی خودمان که در دولت هست آقای دکتر ارسنجانی دراینجا قدردانی می‌کنم ولی البته همکار فعلی خودم تیمسار ریاحی را هم تحسین می‌کنم ایشان مخصوصا درمورد جلوگیری از تلف نشدن محصول امسال خیلی زحمت کشیدند (صحیح است) ولی البته از انصاف نباید کذشت که دکتر ارسنجانی بار سختی را بدوش کشید و تنها بدوش کشیدن نیست به نتیجه هم رسانید درمورد سست آمدن دولت دربعضی موارد این آقایان بیاناتی فرمودند و بدولت ایراد گرفتند بنده عرض می‌کنم دولت که ادعا می‌کند طوری عمل کرده است که حتی برای مخالفین خودش هم یک امنیتی بوجود آورده است. هیچوقت با شتابزدگی نمی‌تواند عمل بکند یک مثال کوچکی عرض بکنم پریروز که این اتفاق بسیار تأثر آور قتل آن کودک اتفاق افتاده بود ما در دولت خیلی ناراحت بودیم همه آقایان ناراحت بودند و همه تحت تاثیر احساسات بسیار شدیدی بودند اگر روی اطلاعات اولیه قضاوت می‌کردیم یا شتابزدگی می‌کردیم بسیار احتمال داشت که راه غیر واقع برویم و من خیلی ممنونم از آقای وزیر دادگستری و آقای وزیر کشور که خیلی زحمت کشیدند و حقایق را پیدا کردند و در دسترس محکمه مربوط قرار دادند مخصوصا چندین شب ناراحتی کشیدند تا اینکه آقای وزیر دادگستری تمام جریان اطلاعات ما را تغییر دادند همچنین شهربانی خیلی زحمت کشید و من الان تشکرش را اینجا عرض می‌کنم همچنین آقای وزیر کشور بهرصورت دراین نوع قضاوتها نمی‌شود عجله کرد و نباید عجله کرد و من این اعتقادی علاوه بر این دارم و آن اینست که قضاوت مردم هرگز غلط نیست دولت درحدود یک مقرراتی یک وظایفی دارد وباید آن مقررات را با کمال خرسندی و با کمال متانت اجر بکند و وظایف خود را درکادر آن مقررات بانجام برساند اما مردم ایران هرگز اشتباه نمی‌کنند قضاوت مردم خارج از کادر مقررات است و حقیقه بنده می‌خواهم عرض بکنم که مردم ایران بین تمام ملل یک خصیصه مخصوص بخودشان دارند و آن اینست که قضاوت دسته جمعی مردم اشتباه نیست حتی در مسائل خصوصی هرجور من را قضاوت کردند بهمان صورت هستم باین جهت من معتقدم در ایران صمیمیت، صداقت اصالت در هدف یک امر مسلمی است من در قسمت‌های مختلف که خدمت کردم مکردر مکرر این تجربه را حاصل کردم که قضاوت مردم اشتباه نیست بنده فکر می‌کنم که احساسات نماینده محترم مخالف دولت مقدار زیادی روی قضاوت خود ایشان یا شاید قضاوت عمومی بوده اما وظیفه دولت است که خیلی آرام خیلی با متانت بدون عجله آن مقداری را که می‌باید عمل بکند در کادر مخصوصی که دولت محصور شده است عمل بکند بنابراین بنده در این زمینه بیشتر عرض نمی‌کنم اما در مورد خودم یکبار عرض می‌کنم هیچوقت دوستی‌ها، دشمنی‌ها و خصوصیات شخصی خودم را در کار درنظر ندارم و امیدوارم که هرگز در کار دخالت ندهم (انشاء الله) راجع به شورای دانشگاه بنده خواهش می‌کنم جناب آقای وزیر فرهنگ توضیحاتی به جناب آقای دکتر شفیع امین بفرمایند اظهار لطفی که از طرف یکی از کارگران محترم شد بسیار سپاسگزارم اینجا اسم نمی‌برم مبادا حمل بر تظاهر بشود اظهار لطفی دارم از یکی از بانوان محترم شکرگزارم اظهار لطفی دارم از یکی از منفردین باز هم شکر گزارم راجع به سد طالقان در اینجا باید یک توضیحی عرض کنم و ان اینست که برای حوزه قزوین یک برنامه عیمقی هست.

چنانکه جنابعالی میدانید آنهم عبارت است استفاده از برق سفید رود برای کشیدن آبهای زیرزمینی بنابراین باید این حساب بشود که سد طالقان بیشتر مفید است یا استفاده از آن برق و آن آب بهرصورت در این زمینه زیاد عجله نفرمائید (دکتر الموتی – باید مطالعه شود) و حتی در زمان اعلیحضرت فقید هم مطالعه شده (یکی از نمایندگان – ۳۰ سال این برنامه دولتها است) راجع به راههای فرعی یادداشتی دارم که این را باز عرض خواهم کرد بهرحال بیشتر از این عرضی نمکنم امیدوارم هر وقت جناب آقای رئیس محترم مصلحت دیدند به برنامه دولت اظهار رأی بفرمائید.

رئیس – پیشنهاد کفایت مذاکرات شده است قرائت می‌شود.

(بشرح ذیل خوانده شد)

جناب آقای مهندس ریاضی رئیس

پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نمایم. مهندس والا.

رئیس – آقای مهندس والا بفرمائید.

مهندس والا – بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را جلسه قبل تقدیم کردم ولی روی توصیه‌ای که جناب آقای رئیس فرمودند و همچنین نظر جناب آقای نخست وزیر بود که نمایندگان طبقات مختلف در برنامه دولت اظهاراتی بفرمایند و اگر امروز بنده توضیحی عرض می‌کنم، البته می دانم همه آقایان خسته شده‌اند وشاید مذاکرات به مرحلة نهائیش رسیده و همانطور که جناب آقای نخست وزیر نمایندگان محترم را خواسته اد دیگر بحثی دراین زمینه شاید لازم نباشد بنده خودم شخصا نظرهائی داشتم راجع به حوزه انتخابیه‌ام راجع به خلخال همینطور که جناب آقای زهتاب فرد فرمودند خوب بود برای جناب آقای نخست وزیر فرصتی پیدا می‌شد و از مناطق مختلف بازدید می‌فرمودید و احتیاجات هر محل را می دیدید و به بعضی جاها که واقعا محروم مانده‌اند توجه بیشتری مبذول می‌فرمودید دلیل بنده برای کفایت مذاکرات از این جهت است که‌ای کاش این تحولی که در امور مهمه مملکتی موجود است درمجلس هم این تحول بوجود می‌آمد که نمایندگان صرفا مطالب خودشان را بعنوان گفتار یا بعنوان کسب شهرت بیان نمی‌کردند ای کاش ما هم بنوبه خودمان درارشاد دولتها، تنظیم برنامه‌ها در رسیدن به هدفهای عالیه شاهنشاه و مردم سهیم می‌شدیم و ما هم در این راه همکاری خودمان را بعنوان عضو خانواده بمنتهای صمیمیت نشان می‌دادیم بنده تقاضا دارم که این پیشنهاد مورد موافقت قرار گیرد و آقایان به کفایت مذارکرات رأی بدهند که دولت بتواند رأی اعتماد بگیرد.

رئیس – آقای پروین بعنوان مخالف صحبت می‌کنند.

پروین – آقایان بنده بیش از ۶ یا ۷ دقیقه عرض نمی‌کنم زیرا که بنده یک دوستی داشتم که او وقتی مصائب را می‌شمرد یک مصیبت هم می‌گفت مصیبت استماع است یعنی انسان مجبور باشد بنشیند و باجبار حرف را بشنود بنده امیدوارم که این مصیبت استماع برای آقایان همکاران محترم بخصوص جناب آقای نخست وزیر فراهم نکنم اینکه بعنوان مخالف بنده پیشنهاد دادم برای این بود که در شماره ۱۱ اسم نوشته بودم و نوبت به من نمی‌رسید بنده آئیننامه را همواره مطالعه می‌کنم در ماده ۸۰ دیدم که مخالف می‌تواند ۶ یا ۵ دقیقه حرف بزند بنابراین مخالفت یا کفایت مذارکرات کردم تا اینکه موافقیت خودم را با برنامه دولت (خنده نمایندگان) بطور اختصار باطلاع آقایان برسانم.

رئیس – آقای پروین خواهش می‌کنم اگر مخالفتی با کفایت مذاکرات دارید بفرمائید.

پروین – بنده همین را وسیله قرار دادم می‌خواستم به آقایان عرض کنم که آقایان این برنامه دولت است که دردست من است خیلی مختصر نوشته شده است اینجا صحبت هائی که بعنوان موافق و مخالف شد بیانات مفصلی بود که مربوط به مخالفت هم نبود زیرا متممی برای این بود اگر می‌خواستند برای هریک از موادی که اینجا نوشته شده است منشی‌های زبردستی آقای نخست وزیر دارند که می‌توانستند خیلی بیشتر بنویسند این موافقت برای این است که خیلی مختصر است فقط خواهش می‌کنم که این مختصر را یعنی این هدف را اجرا کنند ما امروز پشتبیانی دولت را با کمال بصیرت و بینائی به انچه جناب آقای منصور که ستاره درخشان مجلس است فرمودند می‌کنیم و امیدوارم این ستاره درخشان که راهبر اکثریت است راهنمای اقلیت هم بشود (احسنت) آقایانی که راجع به آذربایجان مذاکره کردند بنده متاسف شدم ما همه یکی هستیم مایک برنامه داریم و اینکه موافقت با دولت می‌کنم برای این است که هدف ما همان مواد ششگانه است که ملت ایران پذیرفته است ما امروز بدولت رأی اعتماد می‌دهیم و امیدواریم با این برنامه مملکت روبه ترقی و نجات برود.

رئیس – آقای نکوزاد بعنوان موافق بفرمائید.

نکوزاد – بنام یزدان پاک البته بنده این افتخار می‌خواستم نصیبم بشود که در اطراف برنامه دولت جناب آقای علم بعنوان موافق عرایضی بسمع همکاران محترم برسانم لکن چون این فرصت حاصل نشد و نفر هشتمی بودم که در این قسمت نام نویسی کرده بودم اکنون بعنوان موافق کفایت مذارکرات بنده ناچارم دو سه دقیقه عرایض خودم را بعرضتان برسانم بنده استدعا می‌کنم از ریاست محترم مجلس شواری ملی که این فرصت را به بنده بدهند که در جلسه آینده مجلس قبل از دستور عرایضی را که دارم بسمع نمایندگان محترم برسانم بنده مختصرا عرض می‌کنم از این نظر با دولت جناب آقای علم موافق هستم که میدانم مجری دستورات شاهنشاه عظیم والشان ما هستند و چون شاهنشاه را سمبل استقلال کشور و سر بقای کشور میدانم شاهنشاه خردمند و عدالت گسترنه یک شاهنشاه مستبد که موجبات ایجاد یک سازمانی غیر مفید را فراهم بکنند این شاهنشاه شاهنشاهی است که بفکر این ملت هستند بنده میدانم که بیشتر از فردفرد ما دلسوزی بحال جامعه داریم چون شاهنشاه انقلاب سفید را بوجود آورده‌اند استدعا می‌کنم همان هم آهنگی که فرمودید در دستگاهها بوجود بیاورید تا آن انقلاب در تمام شئون کشور دو شادوش پیش برود.

رئیس – خاتمه مذارکرات را اعلام می‌کنم – رأی می‌گیریم به پیشنهاد کفایت مذارکرات خانمها وآقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.

- اخذ رأی و ابراز اعتماد بدولت آقای علم نخست وزیر

۵- اخذ رأی و ابراز اعتماد بدولت آقای علم نخست وزیر

رئیس – حالا بدولت رأی اعتماد گرفته می‌شود آقایان موافقین ورقه سفید با اسم با روی کارتهائی که دارند خواهند داد، مخالف هم ورقه کبود. هرکس رأی بدون اسم بدهد ممتنع محسوب خواهد شد.

(اسامی نمایندگان بترتیب ذیل بوسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد).

آقایان عنایت اله نصیری- جعفر ابطحی - غلامرضا ایلخان – دکتر خسرو مهدی زاده – زین العابدین آقامیرارسنجانی – علی اکبر صفی پور – دکتر مهندس ناصر بهبودی – حبیب اله ملک زاده آملی – دکتر عزت اله یزدان پناه – امان اله ریگی – دکترحسین خطیبی – مهندس افراسیاب کیا – امامعلی حبیبی – مهندس بهمن آراسته – دکتر غلامرضا مبین – مصیب حکیمیان – دکتر جواد سعید – دکتر هادی هدایتی – فتح اله مافی – دکتر محمد رضوانی – مهندس ابوا لقاسم معینی – تقی زند – حسن مصطفوی نائینی – ابوالقاسم پاینده. - مهندس بهمن عطائی – دکتر حنیفه رمضانی- محمد باقر بوشهری- دکترمصطفی الموتی- دکتر عبدالرضاعدل طباطبائی- مهندس حیدر علی ارفع- دکتر نقی صاحب قلم- رضا مجد- سید علی صائب- محمد حسین حکمت زدی- حسن میر افضل- حسینعلی هیراد- دکتر ناصر یگانه- میر اشرف متولی باشی- دکتر محمد حسن رهنوردی- دکتر جواد مهذب- عزت اله اوزار- عباس روستا- محمد علی محدث زاده- مرتضی طالب زاده رود سری- عبد اله بدر صالحیان- حسین غلام نیاکان- مهندس محمود پروشانی- غلامحسین فخر طباطبائی- ولی قراچورلو- کاظم کورس- دکتر علی اکبر حکیم شوشتری- کریم اهری- صدری کیوان- رحیم زهتاب فرد- اکبر امیر احمدی- حیدر صائبی- دکتر باقر عاملی- بانو شوکت ملک جهانبانی- باقر پژند- دکتر عبدلعلی امامی خوئی- ابوالحسن احتشامی- کریم طهماسبی- مهدی یعقوب تهرانی – رحمت اله فهیمی – دکتر محمد علی رشتی – حسنعلی منصور – محمد علی مرتضوی – محسن موقر – صادق احمدی – نادر ادیب سمیعی – امیر حسین فولادوند – بانو دکتر فرخ روپارسا – ابوالفضل اقبالی – امیر علی سیفی - علی مرادی – دکتر ضیاء الدین شادمان – دکتر سعید حکمت – محسن خواجه نوری – حبیب اله امام مردوخ – دکتر امین غنی – محمد باقر نیری – احمد حق شناس عبدالمجید موسوی – مهندس اسمعیل معینی زندی – دکتر قدرت اله موثقی – دکتر رضا نجیمی – صفر لفوطی – ابوالقاسم پاک ذات – منوچهر سعید وزیری – دکتر محمد حسین اسدی – محمد دیهیم – دکتر مرتضی قلی کیان – دکتر منوچهر کلالی – ناصر کنگرلو – مهندس حسن صائبی – دکتر محمد بقائی یزدی – محمد میرهادی – مهندس عبداله ریاضی – مهندس مهدی مالک – امیر نصرت اله بالا خانلو – محمود نکوزاد – قاسم مرادی – هلاکور امبد – مهندس فیروز عدلی – علی اکبر رهبر – مهندس هوشنگ کمانگر – مهدی شیخ الاسلامی – مهندس اسمعیل جلالی – مهندس علی برومند – منوچهر پزشکی– ابوالفضل حاذقی – ابوالفضل سلیمانی کاشانی – مهندس غلامرضا آصفی – حسنعلی زرگر زاده حاجی باغلو- ابراهیم کسرائی – دکتر محمد سام – مهندس حسین زرآور – مهندس عباس اسدی سمیع – دکتر محمد علی قراگزلو – دکتر محسن صالحی چادکانی – مجید محسنی مهر – حسام الدین رضوی – صالح شاخوئی – کهزاد البرزی – مهندس مجید عدل – دکتر فریدون معتمد وزیری – مهندس علیرضا ریاحی – جمشید کشفی -دکتر مجتبی جعفری – بانو دکتر مهر انگیز دولتشاهی – حسین شکیبا نوری – اصغر باغمیشه – مهندس غلامرضا زنجانچی – مهندس پرویز بهبودی – مسعود جهانگیری – سلطانعلی ذبیحی سلطان احمدی – دکتر سیف اله وحیدنیا – فضل اله پروین – محمود روحانی – مهندس فضل اله جلالی نوری – دکتر مظفر زعفرانلو – دکتر محمود ضیائی – محمد علی کلانتری هرمزی- مهندس محمد اسمعیل انصاری – احمد یغمائی کیهان – فضل الله همایونی – دکتر حسین سامی راد- جهانگیر سرتیپ پور – مهندس عباس اخوان – جواد موسوی کبیری – محمد رضا ثامنی – مهندس یحیی مجتهدی – ملکشاه ظفر – مکی فیصلی – حسن حسینی – عین اله پور ادبی – حسین معتمدی – میرزا ختائی قلعه جوقی – ابوالفتح جهانشاهی – دکترعلی مدنی – عبدالمجید بختیار بختیاریها – رسول پرویزی – عبدالحسین طباطبائی – حسن ضابطی طرقی – میراسد اله موسوی –حسن تبریزی –بانو نیره ابتهاج سمیعی –دکتر علی پور هاشمی – غلامرضا بهادری – بانو هاجر تربیت – دکتر علامرضا عدل – مهندس عبدالعظیم صدقیانی – دکتر همایون فربود – سواگ ساگینیان -حاجعلی رجائی – عبدالوهاب امینی خراجی – مهندس عبداله والا – ویلهیلم ویلیام ابراهیمی امان اله اولیاء - دکتر ملک منصور اسفندیاری – حسین شفیعی پور کرمانی – محمدعلی نوربخش – محمد علی آموزگار – عیسی مبارکی – دکتر شفیع امین – دکتر عباس حاتم – ایرج مهرزاد – محمود توسلی – علی کمالوند – هاشم جاوید – دکتر مصطفی مصباح زاده – فیلیکس آقایان -بانو نزهت نفیسی – محمد حسین ناروئی – دکتر اسفندیار یگانگی.

(پس از شماره آراء ۱۸۱ ورقه سفید موافق و دو ورقه سفید بی اسم شمرده شد)

رئیس – مجلس شورای ملی با توجه به برنامه دولت با ۱۸۱ رأی از ۱۸۳ نفر تقریبا باتفاق بدولت جناب آقای علم ابراز رأی اعتماد کرد (مبارک است).

اسامی موافقین –

بانوان و آقایان دکتر ضیاءالدین شادمان – ولی قراچورلو – دکتر ضیائی – دکتر مجتبی جعفری – دکتر محسن صالحی – مهندس علی برومند- امان الله اولیاء – مهندس مجتهدی – ملکشاه ظفر – محسن موقر – دکتر قدرت الله موثقی – مهندس علیرضا ریاحی – مهندس پروشانی- زهتاب فرد - سرتیپ پور – کلانتری هرمزی – علی مرادی – محدث زاده- اوزار- علی اکبر رهبر- قاسم مرادی – رضا مجد – دکتر رهنوردی – طالب زاده رودسری – مهندس اسمعیل جلالی – حاذقی – پاک ذات – پاینده – سعید وزیری- شیخ الاسلامی – دکترسام – مهندس کمانگر- صالح شاخوئی – مهندس زرآور- مجید محسنی – اصغر باغمیشه – حسن شکیبا نوری – مهندس کیا – دکتر جواد سعید – حسن تبریزی – کاظم کورس – دکتر رضوانی – دکتر نقی صاحب قلم – کسرائی- مهندس امیر قاسم معینی – دکتر منوچهر کلالی- دکتر عبدالرضا عدل طباطبائی – محمد حسین حکمت یزدی – سمیرا شرف متولی باشی – دکتر بقائی یزدی – رامبد- سرلشگر محمود نکوزاد – سلیمانی کاشانی – بانو هاجر تربیت – ایرج مهرزاد – مهندس فیروز عدلی – عباس روستا- منوچهر معینی زند – فتح اله مافی – حیدرصائبی – کریم اهری – دکتر شفیع امین – مهندس حیدرعلی ارفع – بانو دکتر فرخ روپارسای – دکتر محمد حسین اعتمادی – مهندس زنجان چی – دکتر باقر عاملی – دکتر مظفر زعفرانلو- مندس عباس اخوان – مکی فیصلی – دیهیم – صفی پور- دکتر معتمد وزیری – محمد علی آموزگار- مصطفوی نائینی – دکتر یزدان پناه – دکتر هدایتی – سید علی صائب – محسن خواجه نوری – فضل الله پروین – مهندس مالک – دکتر اسدی – عبدالحسین طباطبائی – سید محمود توسلی – دکتر وحیدنیا – کهزادالبرزی – غلامرضا بهادری- مهندس جلالی نوری – مسعود جهانگیری – باقر پژند – محمود روحانی – حسن حسینی – جواد موسوی کبیری- امام دکتر ملک منصور اسفندیاری – دکترسامی راد – مهندس پرویز بهبودی – حسام الدین رضوی – حسین معتمدی – رسول پرویزی – ابوالفتح جهانشاهی – دکتر علی مدنی- حسن ضابطی طرقی-مهندس صدقیانی – دکترسعید حکمت – زرگرزاده حاجی باغلو – فلیکس آقایان – دکتر اسفندیار یگانگی – بانو نیره ابتهاج – سمیعی – صدری کیوان – دکتر پورهاشمی – هاشم جاوید – ابوالحسن احتشامی – نصیری – دکتر عباس حاتم – ناصر کنگرلو – مهندس بهمن عطائی – میرزاختائی قلعه جوقی – حسن میرافضل – دکترفربود – نادر ادیب سمیعی – فولادوند – ویلهلم ویلیام ابراهیمی – امینی خراجی محمد علی نوربخش – شفیعی پورکرمانی – موسوی ماکوئی – کریم طهماسبی – دکتر مصباح زاده – احمد حق شناس – مهندس مجید عدل – حسنعلی منصور- دکترمهندس ناصر بهبودی – بانو شوکت ملک جهانبانی – جمشید کشفی – مهندس غلامرضا آصفی – محمد باقر بوشهری – دکتر مرتضی قلی کیان – دکتر قراگزلو – غلامرضا ایلخان – ملک زاده آملی – سلطانعلی ذبیحی سلطان احمدی – حسینعلی هیراد – تقی زند – مهندس آراسته – علی رجائی –بانو نزهت نفیسی – دکتر ناصر یگانه – دکتر علی اکبر حکیم شوشتری- سید محمد باقر نیری – عبدالمجید بختیار بختیاریها – رحمت الله فهیمی – مهدی یعقوب تهرانی – ناروئی – دکتر امان الله ریگی – بدر صالحیان – دکتر مهدی زاده – دکترالموتی – اکبر امیر احمدی – محمد علی مرتضوی – جعفر ابطحی – ابوالفضل اقبالی – زین العابدین آقامیر ارسنجانی – صادق احمدی – عبدالله پورادبی – سرتیپ مصیب حکیمیان – دکتررضا نجیمی – مهندس اسمعیل انصاری – عل کمالوند – مهندس عبدالله ریاضی.

• ورقه سفید بی اسم علامت امتناع – دوبرگ.

رئیس – آقای نخست وزیر.

نخست وزیر – از ابراز اعتمادی که نمایندگان محترم به برنامه دولت و دولت فرمودند صمیمانه متشکرم، این برنامه در حقیقت برنامه‌ای است که مورد توجه همه آقایان هست امیدوارم که دولت درآینده که با مجلس همکاری می‌کند روسفید باشد (انشاءالله).

- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه

۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه

رئیس – جلسه را ختم می‌کنیم روز سه شنبه ساعت نه صبح جلسه خصوصی خواهیم داشت.

(مجلس دو ساعت و ده دقیقه بعد از ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی.