مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ مهر ۱۳۳۳ نشست ۴۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۴۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه چهارم مهر ماه ۱۳۳۳.
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس.
۲- بیانات آقای رئیس دایر به تعرض فرمانداری نظامی به منزل آقای بهادری و تأیید مصونیت کامل آقایان نمایندگان.
۳- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به ترمیم حقوق معلمین و تصویب آن و ارجاع یک قسمت از پیشنهادات آن به کمیسیون فرهنگ.
۴- تقدیم آیین‌نامه تمرکز امور صحی به وسیله آقای وزیر بهداری.
۵- طرح لایحه اضافه اعتبار ۱۳۳۳ وزارت فرهنگ و خاتمه شور آن و ارجاع به مجلس سنا.
۶- تعیین موقع جلسه بعد، ختم جلسه.
مجلس یک ساعت و پنج دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد):
غایبین با اجازه، آقایان: بیات ماکو، صفاری، مسعودی، عبدالرحمن فرامرزی، بوربور، دکتر پیرنیا، محمودی، جلیلی، اورنگ، شفیعی، معین‌زاده، حائری‌زاده، بهادری، دکتر عمید، ابراهیمی، خاکباز، محمود ذوالفقاری، مصطفی ذوالفقاری، حشمتی، دکتر سید امامی.
غایبین بی‌اجازه، آقایان: تربتی، کدیور، سالار بهزادی، سلطان‌العلما، مهندس اردبیلی، فرید اراکی، دکتر عدل، امیر تیمور کلالی، اریه.
دیرآمدگان و زود رفتگان با اجازه، آقایان: عبدالحمید بختیار، بزرگ‌نیا.
دیرآمده بی‌اجازه، آقای اعظم زنگنه.
رئیس - آقای شوشتری.
شوشتری - استدعا دارم آقایان توجه بفرمایید در صورت مجلس عبارت مسیر اصلی را در صورت مجلس سیر اصلی نوشته‌اند، بنده عرض کردم مسیر اصلی، دیگر آن که بعد از فرمایش آقای عبدالصاحب صفایی نوشته شده است و تصور می‌کنم که اشتباه شده است چون جناب آقای رئیس به بنده مرحمت دارند و همچو بی‌لطفی نکرده‌اند که بفرمایند آقای شوشتری شلوغ نکن، این را هم اصلاح کنید آقای رئیس به بنده همچو چیزی نفرمودند.
رئیس - اصلاح می‌شود (شوشتری - متشکرم) آقای عبدالصاحب صفایی (چند نفر از نمایندگان - تشریف ندارند) آقای دولت‌آبادی
دولت‌آبادی - در صورت مجلس پری روز مطلبی که بنده گفتم در اطراف پیشنهاد آقای عبدالصاحب صفایی راجع به دادن ارز به محصلین علوم عالیه دینی که یک قدری ناقص است بنده نظر مخالفی با اصل مطلب نداشتم و منظورم این بود که پیشنهاد را تکمیل کنید و به صورتی دربیاورید که قابل تصویب باشد و این نظر تمام مجلس است که به محصلین علوم دینی کمک شود (صحیح است، صحیح است).
رئیس - آقای عبدالصاحب صفایی.
عبدالصاحب صفایی - یک مختصر اغلاط مطبعه‌ای است که تصحیح کردم و تقدیم می‌کنم.
رئیس - بسیار خوب، آقای صدرزاده نسبت به صورت مجلس فرمایشی دارید؟
صدرزاده - یک غلط چاپی هست در بیانات جلسه گذشته بنده که اصلاح کردم و تقدیم می‌کنم.
رئیس - بسیار خوب، دیگر نظری نسبت به صورت مجلس نیست؟ آقای مشایخی.
مشایخی - بنده راجع به لایحه اضافه اعتباری که جناب آقای وزیر فرهنگ به مجلس داده‌اند عرض کردم اصولاً با توسعه فرهنگ و این که هر سال تعداد معلمین باید اضافه شود کمال موافقت را دارم با اصل موضوع موافقت داشتم منتهی از نقطه نظر رسیدگی به اعتبارات نظر بنده این بود که به کمیسیون بودجه ارجاع شود.
رئیس - در صورت مجلس نظر دیگری نیست (اظهار نشد) صورت مجلس جلسه پیش تصویب شد. سه نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند ولی یک ساعت بیشتر به ظهر نمانده چون تا حالا جلسه خصوصی داشتیم اگر آقایان موافقت کنند این نطق قبل از دستور به جلسه بعد بماند (درخشش - پس حق کسانی که امروز اسم نوشته‌اند محفوظ است؟) (عبدالصاحب صفایی - به شرط این که حق ما حفظ شود) بلی با موافقت مجلس وقت آقایان برای جلسه بعد محفوظ است.
۲- بیانات آقای رئیس دایر به تعرض فرمانداری نظامی به منزل آقای بهادری و تأیید مصونیت کامل آقایان نمایندگان
رئیس - وارد دستور می‌شویم. مطلبی است که بنده لازم می‌دانم به اطلاع آقایان نمایندگان محترم برسانم، دیروز فرماندار نظامی به من تلفن کرد که منزل آقای بهادری که فعلاً هم غایب هستند مورد سوء‌ظن واقع شده که شاید کسی به آنجا پناهنده شده باشد، من دستور دادم رییس بازرسی مجلس آنجا حاضر شود و به آنها هم همین طور گفتم که یک نفر بفرستند که از آنجا تحقیقات لازمه را بکنند، بلافاصله از منزل آقای بهادری برادر ایشان به من تلفن کردند که به منزل ما آمدند و به عنوان بازرسی مبل‌ها و کاغذهای ایشان را به هم زدند و چیزی هم پیدا نکردند، من دو مرتبه به آقای فرماندار نظامی با تلفن مراجعه کردم که چرا بدون اطلاع مجلس به آنجا رفتند (صدرزاده - این مخالف با اصل مصونیت وکیل است قربان) ایشان گفتند که سوء‌تفاهم شده است و نمی‌دانستند که آنجا منزل آقای بهادری بوده است چون ایشان برادر و عموزاده‌هایی هم به آن اسم دارند خود فرماندار نظامی هم خیلی اظهار تأسف کردند و معذرت خواستند من گفتم باید برادر آقای بهادری این مطلب را اظهار بکند ایشان هم این کار را کردند و معذرت خواستند و اخوی آقای بهادری هم با ایشان ملاقات کردند و شفاهاً هم ترضیه خاطر ایشان را فراهم کردند ولی بنده باید اینجا عرض کنم که نمایندگان مجلس شورای ملی باید از هر گونه تعرض ولو کوچک باشد بدون اطلاع مجلس اگر بازرسی هم باشد مصون و محفوظ بمانند (صحیح است) اگر غیر از این باشد اجرای وظیفه نمایندگی برای آنها مشکل می‌شود (صحیح است، احسنت) مخصوصاً آقای بهادری که همه مبارزات ایشان و افکار ایشان را می‌دانند (صدرزاده - از نمایندگان بسیار شریف مجلس است) و من این مطلب را اینجا اظهار کردم و گفتم که فرماندار نظامی چون مرد خوبی است و قصدی هم نداشته و این طور پیش آمده است و مع‌هذا اینجا اظهار می‌کنم که اگر نظایر این امر پیدا شد من با کمال شدت شخصاً اقداماتی که لازم است می‌کنم و یقین دارم که عموم نمایندگان با من هم صدا و موافق خواهند بود (صحیح است، احسنت) (احمد فرامرزی - اگر آقای بهادری و امثالش نبودند حال وضع طور دیگر بود) آقای نورالدین امامی.
امامی - اولاً بنده از طرف جناب آقای بهادری و نمایندگان آذربایجان از مراحم آقا تشکر می‌کنم و از طرف نمایندگان و عموم ملت ایران از این اظهار مرحمت آقا نسبت به یک همشهری خودم تشکر می‌کنم و باید عرض کنم که بلافاصله آقای نخست‌وزیر هم تلفن کردند و از خانم ایشان رفع گلایه کردند.
رئیس - آقای امیر نصرت اسکندری فرمایشی داشتید؟
امیر نصرت اسکندری - بنده به آقای نخست‌وزیر هم همین عرض را کردم که آن افسری که رفته آنجا و آن کسی که گزارش داده است هر دو آنها باید تنبیه بشوند (صحیح است).
رئیس - در این قسمت هم اقدام خواهد شد.
۳- بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به ترمیم حقوق معلمین و تصویب آن و ارجاع قسمتی از پیشنهادات به کمیسیون فرهنگ
رئیس - لایحه فرهنگ مطرح است، پیشنهادی از آقای عبدالصاحب صفایی مطرح بود که قرائت شد، ولی روی آن رأی گرفته نشد و حالا مجدداً قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌کنم طلاب علوم دینی که در اعتاب مقدسه تحصیلات عالی می‌نمایند به تصدیق وزارت فرهنگ از لحاظ گذرنامه و ارفاقات ارزی مشمول مقررات مربوط محصلین خارج از کشور می‌باشند.
شمس قنات‌آبادی - پس بنده پیشنهادم را پس گرفتم قربان.
رئیس - توضیحات این پیشنهاد در جلسه پیش داده شد و حالا باید رأی بگیریم آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کند (اغلب برخاستند) تصویب شد. یک پیشنهاد دیگر آقای مخبر کرده‌اند که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم لایحه فرهنگ با آنچه از پیشنهادات به تصویب رسیده امروز تکمیل و تصویب گردد و بقیه پیشنهادات به کمیسیون فرهنگ بازگردد تا تنقیح و به نام متمم و ضمیمه همین لایحه برای تصویب به مجلس تقدیم گردد.
رئیس - آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی - برای این که یک راه‌حلی به دست بیاید که پیشنهادات مفید آقایان نمایندگان مجلس مورد توجه و تصویب قرار بگیرد و ضمناً لایحه فرهنگ هم بیش از این معطل نماند به خاطر بنده این طور رسید که پیشنهاد کنم به ساحت مجلس مقدس شورای ملی متن لایحه فرهنگ به اضافه آنچه از پیشنهادات تصویب شده است مانند همین پیشنهادی که الان تصویب شد اینها ضمیمه لایحه بشود امروز آقایان رأی نهایی بدهند و تمام بشود اما نسبت به سایر پیشنهادات مفیدی که الان حاضر است یا احیاناً در جریان کار مطالب دیگری به نظر می‌رسد که قابل توجه باشد زیرا از اطراف و اکناف مملکت آقایانی که به وجهی می‌توانند از این قانون استفاده کنند از آموزگار و کمک آموزگار و دبیر و لیسانسیه و مهندس و استاد و دانشیار، همه کس سعی می‌کنند از آقایان نمایندگان بخواهد که خودش را مشمول این قانون قرار بدهد در حفظ حق خودش هم ذی‌حق است البته سعی به جایی می‌کند و آقایان نمایندگان محترم مجلس هم همگی با حسن نیت می‌خواهند در انجام حوایج مردم کمک و مساعدت بفرمایند به علاوه بعضی از پیشنهادات بسیار اصولی و قابل توجهی از آقایان نمایندگان رسیده است از این جهت بنده پیشنهاد کردم لایحه فرهنگ به اضافه آنچه از پیشنهادات تا به حال مورد تصویب قرار گرفته است امروز تکمیل شود (صحیح است) و آنچه از پیشنهادا ت مانده است و طرح نکرده‌اند برود به کمیسیون مشروط به این شرط که به مجلس برگردد و به نام متمم و ضمیمه همین قانون تصویب بشود نه به شکل یک لایحه جدید.
رئیس - باید به اطلاع آقایان برسانم که آقای مخبر طبق ماده ۱۲۲ حق دارند این تقاضا را بکنند چون طبق ماده ۱۲۲ اصلاحاتی که ضمن مذاکره شور نهایی طبق ماده ۱۲۰ نسبت به لوایح پیشنهاد می‌شود در صورت تقاضای مخبر یا وزیر یا معاون او به کمیسیون ارجاع می‌گردد و کمیسیون مکلف است در ظرف یک هفته نظر خود را به مجلس اطلاع بدهد این است که وقتی این پیشنهادات به کمیسیون می‌رود این لایحه را باید یک هفته صبر کرد آن وقت تصویب کنیم این به چه صورتی مطرح می‌شود؟ (دولت‌آبادی - به صورت ضمیمه این لایحه) برای این که مجلس می‌تواند اصل لایحه و کلیه پیشنهادات را بدون تفکیک به کمیسیون ارسال دارد (مخبر - تفکیک می‌شود) پس این طور می‌شود که آنچه در کمیسیون تصویب شد گزارش آن بعد از یک هفته به مجلس بیاید و ضمیمه این قانون بشود.
مخبر - این لایحه با آنچه تا به حال تصویب شده تصویب می‌شود و بعد پیشنهادات به کمیسیون می‌رود بعد به مجلس می‌آید و تکمیل می‌شود و به نام ضمیمه این قانون است سابقه هم زیاد دارد.
رئیس - اینجا دو پیشنهاد است که برای دولت خرجی ندارد و به عقیده بنده نافع است، یکی پیشنهادی است که آقایان پیشنهاد کردند که دانشکده نفت که می‌خواهند در تهران تأسیس کنند به خوزستان منتقل بشود (صحیح است) این به عقیده من هم منطقی است برای این که آنجا عملاً چیز یاد می‌گیرند (صحیح است، صحیح است) آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - در سال ۱۳۳۲، تصور می‌کنم که در آبان ماه یا آذر ماه سال گذشته بود که آقای وزیر اقتصاد ملی با نظر دولت به این فکر افتادند که دانشکده نفت را در تهران دایر کنند، برای این که محلی برای دانشکده نفت در نظر بگیرند طرح تصویب‌نامه‌ای از هیأت وزیران گذشت که عمارت هنرسرای عالی که در اختیار وزارت فرهنگ بود به وزارت اقتصاد ملی منتقل بشود و وزارت اقتصاد ملی در آن عمارت دانشکده نفت را دایر بکند. نمایندگان محترم مستحضرند که هنرسرای عالی و هنرستان تهران که ضمیمه هنرسرای عالی است در اختیار وزارت فرهنگ و تحت نظر وزارت فرهنگ اداره می‌شود. برای این که بتوانند دانشکده نفت را دایر بکنند ناچار شدند با طرح تصویب‌نامه عمارت هنرسرای عالی و خود هنرسرای عالی را با بودجه و پرسنل به وزارت اقتصاد ملی منتقل بکند (مهندس جفرودی - مجوز قانونی نداشته) بنابراین الان هنرسرای عالی و عمارت هنرسرا در اختیار وزارت اقتصاد ملی است و به موجب همان تصویب‌نامه تأسیس دانشکده نفت هم به عهده وزارت اقتصاد ملی واگذار شده است (مهندس جفرودی - آقای وزیر فرهنگ مجوز قانونی می‌خواهد) برای این که دانشکده نفت انتقال به آبادان پیدا بکند، که بنده هم موافق هستم با این نظر، با آقای وزیر اقتصاد ملی در دو سه جلسه مذاکره شده است ایشان معتقد هستند که دانشکده نفت یک قسمت تئوری دارد و یک قسمت عملی قسمت تئوری باید در تهران انجام بشود و قسمت عملی در آبادان، برای کارهای عملی البته پیشنهادی که شده است چون این مربوط به وزارت اقتصاد ملی است به نظر بنده باید نظر وزارت اقتصاد ملی هم در این کار گرفته بشود بنده از نظر عضویت هیأت دولت عرض می‌کنم که دانشکده نفت در اختیار وزارت اقتصاد ملی است و خود من هم از نظر وزیر فرهنگ بودن معتقد هستم دانشکده نفت باید در آبادان دایر بشود.
رئیس - بر طبق اصلی از اصول قانون اساسی باید تمام مدارس و مکاتب تحت نظر وزارت فرهنگ باشد. البته در متمم قانون اساسی به عنوان وزارت علوم نوشته شده است که حالا وزارت فرهنگ است، بنابراین هیچ دانشسرا و مکتب و مدرسه بدون نظر وزارت فرهنگ نمی‌تواند دایر بشود، بنابراین اگر آقایان انتقال این دانشکده را از تهران به آبادان موافقند پیشنهاد قرائت بشود و رأی گرفته شود (به شرح زیر قرائت شد):
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی.
پیشنهاد می‌نماییم تبصره ذیل به لایحه فرهنگ افزوده شود:
تبصره - وزارت فرهنگ و وزارت دارایی و شرکت ملی نفت موظفند در مدت یک ماه نسبت به تأسیس دانشکده نفت در خوزستان اقدام لازم مبذول و دانشکده نفت تهران را به خوزستان منتقل کنند.
دکتر جزایری، محمدعلی مسعودی، موسوی، سلطانی، صادق بوشهری، نقابت، حمید بختیار، باقر بوشهری، دکتر موسی عمید، بهبهانی، دکتر شاهکار و تعدادی امضای دیگر.
رئیس - آقای صدرزاده موافقید.
صدرزاده - بنده در این قسمت عرضی ندارم.
رضایی - آقا بنده اول اجازه خواستم.
نقابت - آقا پیشنهاد را بنده امضا کردم اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
رئیس - آقای نقابت بفرمایید.
نقابت - خاطر مبارک آقایان هست که در زمان اعلیحضرت فقید بعضی از اتباع خارجه در ایران خواستند یک مدارسی تأسیس کنند وزارت فرهنگ شدیداً اعتراض کرد زیرا که استدلال کردند به اصل ۱۹ یک متمم قانون اساسی زیرا در اصل ۱۹ متمم قانون اساسی گفته می‌شود که ریاست کلیه مدارس و مکاتب با وزیر علوم است اکنون اگر وزارتخانه‌ای بخواهد مدرسه‌ای دایر کند و بعد از چندی یک تعلیمات ناقصی که در آنجا داده می‌شود بنا به اعتبار محصلین و بنا به یک فشار اجتماعی بیایند آن مدرسه یا مکتب را دانشکده یا دانشگاه بگذارند اساس دانشکده و دانشگاه‌ها متزلزل می‌شود (صحیح است) باید وزارت فرهنگ
رأساً متصدی این امور باشد، مسئله دانشکده نفت و بار آوردن محصلین از برای صنعت نفت در این دو سال و سه سال کاملاً حس شد که چه قدر ما محتاجیم (صحیح است) استدلالی که آقای وزیر اقتصاد ملی فرمودند سابقاً در مذاکرات حضوری این بود که محصلین نفت غالباً به لندن هم می‌روند درس می‌خوانند و حال آن که در خود لندن تصفیه خانه هست و وسایل پالایشگاه و امور فنی است در صورتی که این استدلال صحیح نیست آبادان یک محلی است که مرکز تصفیه نفت و صنایع مختلف نفت است و برای این کار ساخته شده و دارای مدرسه و محل تحصیل و جاهای مخصوص برای کلاس است (صحیح است) و ساختمان آنجا برای این کار ساخته شده است وسیله تهویه هست، وسیله خنک کردن هوا هست و وسایلی هست که محصلین شبانه‌روز در آنجا زندگی کنند، اعاشه کنند و صبح هم توی کارخانه در قسمت‌های مختلف راجع به برق، راجع به لوله، راجع به تصفیه، راجع به قسمت‌های شیمیایی کار کند و عمل کنند بر ما ثابت شده که امور نفتی و صنعتی را اگر به صورت تئوری بخوانیم چیزی نمی‌فهمیم آنچه را که محصل شیمی در مدرسه خوانده است وقتی به او بگویید آقا یک صابون بپز نمی‌تواند باید عملاً ببیند، تجربه حاصل بکند، تأسیس این مدرسه در تهران باعث می‌شود که باز یک عده‌ای در اینجا یک درس اضافه‌ای تحصیل بکنند و بعد هم به کارهای دیگر مشغل شوند در صورتی که دانشکده نفت مخصوص این کار است و چون این تصمیم گرفته شده اگر آقایان موافقت بفرمایند موجب امتنان و تشکر است که این مدرسه به آبادان منتقل شود.
رئیس - آقای رضایی مخالفید (رضایی - بلی) بفرمایید.
کریمی - محول بفرمایید به نفت کرمانشاه آنجا هوایش هم بهتر است.
رضایی - بنده فقط می‌خواستم یک تذکری عرض بکنم.
ارباب - بندرعباس از همه اینجاها مناسب‌تر است.
رضایی - تذکر بنده این است که این دانشکده بعد از این که قرار شد در آبادان تأسیس بشود که بسیار فکر خوبی است و مخصوصاً …
رئیس - آقایان بیرون نروید که باید رأی بگیریم مجلس از اکثریت می‌افتد بفرمایید آقای رضایی.
رضایی - و مخصوصاً از این جهت که مخارج این دانشکده را شرکت ملی نفت خواهد پرداخت پیشنهاد بسیار خوب و به جایی است ولی تذکر بنده این است که وقتی که این دانشکده شاگرد قبول می‌کند مسئولین شرکت نفت و مسئولین این دانشکده توجه کامل بکنند که شاگردهایی را که می‌خواهند بپذیرند از نظر سوابق اخلاقی و تربیتی و اعتقادات‌شان کاملاً تحقیق بشود که پس فردا دانشکده نفت برای ما یک مرکز جاسوسی و نوکری اجنبی و یک مرکز تبلیغاتی از آب درنیاید.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد، آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد یک پیشنهاد دیگر هم هست که فقط این است که دانشسرای کشاورزی در شیراز تأسیس شده است که البته خیلی هم توسعه دارد وضعش هم خوب است یک پیشنهادی هم شده است که به دانشکده تبدیل شود این را هم اگر آقایان موافقت بفرمایید قرائت بشود. (به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌کنم که در سال جاری تحصیلی دانشکده کشاورزی شیراز را به دانشکده کشاورزی تبدیل نمایند.
صدرزاده، صارمی، باقر بوشهری، مرتضی حکمت، استخر.
رئیس - آقای صدرزاده.
صدرزاده - اجازه بفرمایید بنده توضیحی در این باب عرض کنم تا آن پیشنهاد را مرحمت کنید.
رئیس - قانون را بخوانید.
صدرزاده - بسیار خوب، عرض کنم که در دوره ۱۵ مجلس شورای ملی فکری که بسیار در مجلس مورد توجه بود این بود که شهرستان‌ها مورد توجه مرکز واقع نشده‌اند و باید حتماً سعی کرد که فرهنگ و بهداشت در شهرستان‌ها توسعه داده شود (صحیح است) از این لحاظ یک قانونی در ۳ خرداد ۲۸ در دوره ۱۵ از مجلس شورای گذشت و اجازه داد که دانشگاه‌ها در شهرستان‌ها تأسیس شود و مخصوصاً در تبصره این قانون ذکر شده است که وزارت فرهنگ مکلف است در اجرای این قانون تأسیس دانشکده پزشکی و کشاورزی را در استان‌ها مقدم بدارند آقایان مسبوق هستند که فارس از موقعی که راه‌آهن به طرف دیگری ساخته شد راه تجارتی آنجا مسدود شد (صحیح است) و امروز وضع اقتصادی فارس فوق‌العاده بد است (صحیح است) و آنجا چون یک ناحیه زراعتی است ما می‌توانیم از طریق توسعه کشاورزی به وضعیت فارس که در حقیقت مورد علاقه تمام نمایندگان محترم است بهبودی ببخشیم (صحیح است) در آنجا یک دانشسرای کشاورزی تأسیس شده است یعنی هسته مرکزی یک دانشکده کشاورزی به وجود آمده فقط در این پیشنهاد بنده و سایر آقایان نمایندگان فارس استدعا کرده‌ایم که این دانشسرا تبدیل بشود به دانشکده کشاورزی یعنی متدرجاً سال به سال کلاس‌های اول و دوم دانشکده در آنجا تأسیس بشود بلکه آنجا دارای دانشکده‌ای بشود و سبب بشود که عملیات فلاحتی و کشاورزی در آنجا توسعه پیدا بکند و این وضعیتی که از لحاظ اقتصادی و انسداد راه بوشهر برای مردم فارس پیش آمده است از طریق کشاورزی جبران بشود من از حضور آقایان استدعا می‌کنم که نسبت به این پیشنهاد موافقت بفرمایند تا یک قدمی راجع به شهرستان‌ها و برای شیراز و فارس برداشته بشود.
رئیس - آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - همان طور که جناب آقای صدرزاده فرمودند تأسیس دانشکده در شهرستان‌ها به خصوص دانشکده پزشکی و دانشکده کشاورزی مطابق قانونی که از مجلس شورای ملی گذشته است از وظیفه اولیه وزارت فرهنگ است به خصوص که در این قانون هم همان طور که اشاره فرمودند که در تأسیس دانشکده در شهرستان‌ها بایستی دانشکده کشاورزی مقدم بر تأسیس سایر دانشکده‌ها باشد بنابراین آن قانون الان بر عهده وزارت فرهنگ یک تکلیفی را گذاشته است به نظر بنده گذشتن قانون دیگری برای این کار لازم نیست به خصوص که الان دانشسرای کشاورزی ما در شیراز داریم ولی دانشسرای کشاورزی عیناً مثل دانشسرای مقدماتی است که برنامه‌اش از برنامه ۶ ساله و ۵ ساله متوسطه کمتر است و اگر محصلی بخواهد از دانشسرای مقدماتی به دانشکده کشاورزی برود ناچار است که یا دبیرستان کامل کشاورزی را دیده باشد یا ۶ ساله متوسطه طبیعی را قبول شده باشد تا بتواند موفق با امتحان مسابقه وارد دانشکده کشاورزی بشود الان اگر ما بخواهیم دانشسرای کشاورزی را تبدیل به دانشکده کشاورزی بکنیم (صدرزاده - تأسیس بفرمایید) این مقدور نیست مگر این که همان طوری که اشاره فرمودید دانشکده کشاورزی را تأسیس بکنیم (صدرزاده - بله باید تأسیس بفرمایید) اما تأسیس دانشکده کشاورزی در شهرستان‌ها با این که از وظایف اولیه وزارت فرهنگ است این قدرها سهل و آسان نیست بلکه معلم می‌خواهد مهندس کشاورزی می‌خواهد که آنجا تدریس بکند لابراتوار می‌خواهد الان اگر این تبصره‌ای که پیشنهاد فرموده‌اید و مورد علاقه خود بنده هم هست به تصویب برسد وزارت فرهنگ شاید وسایل اجرای این قانون را نداشته باشد حالا که وزارت فرهنگ قانوناً عهده‌دار تأسیس دانشکده کشاورزی در شهرستان‌هاست اجازه بفرمایید که وزارت فرهنگ همان‌طور که برای دانشکده ادبیات شیراز اقدام کرده است نسبت به دانشکده کشاورزی هم وسایل کار را فراهم کند و بعد نظر آقایان را تأمین بکند و الّا اگر الزام قانونی برای وزارت فرهنگ پیش بیاید با نداشتن وسیله به نظر بنده این امکان ندارد و نمی‌شود اجرا کرد ولی بنده قبول می‌کنم که وسایل این کار را به تدریج از لحاظ معلم و لابراتوار فراهم بکنم و بعد نسبت به تأسیس دانشکده کشاورزی اقدام بشود.
رئیس - طبق تقاضای آقای مخبر کمیسیون و موافقت آقای وزیر فرهنگ به گزارش اصلی کمیسیون و آنچه که از پیشنهادات تا به حال تصویب شده رأی می‌گیریم و بقیه پیشنهادات را می‌فرستیم به کمیسیون (میراشرافی - لایحه که نمی‌رود) خیر اصل لایحه نمی‌رود (صدرزاده - بنده با این تقاضا مخالفم) این تقاضا طبق آیین‌نامه است. حالا آنچه که تا به حال تصویب شده قرائت می‌شود که آقایان توجه بفرمایند بعد رأی می‌گیریم (مهندس جفرودی - بنده مخالفم) با چی مخالفید؟ این تقاضا مطابق آیین‌نامه است (شرح ذیل قرائت شد):
ماده واحده - از تاریخ اول فروردین ۱۳۳۳ میزان تفاوت حقوق پایه‌های کمک آموزگاری و آموزگاری و دبیری به شرح زیر تعیین می‌گردد:
الف- کمک آموزگاری و آموزگاری:
حقوق پایه یک طبق ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری می‌باشد و در موقع ارتقا از پایه‌ای به پایه بالاتر تا پایه پنج یک سوم و از پایه شش تا پایه هشت یک پنجم و از پایه نه به بالا یک ششم حقوق پایه مادون علاوه خواهد شد.
ب - دبیری:
حقوق پایه یک دبیری طبق ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری می‌باشد و در موقع ارتقا از پایه‌ای به پایه بالاتر تا پایه چهار یک چهارم و از پایه پنج تا پایه هشت یک پنجم و پایه نه یک ششم و پایه ده یک هشتم حقوق پایه مادون علاوه خواهد شد.
تبصره ۱- دارندگان پایه‌های کمک‌آموزگاری و آموزگاری و اداری که به سمت مدیری یا نظامت مدارس منصوب شوند و همچنین رؤسای ادارات فرهنگ در شهرستان‌ها مشمول تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری بوده و از فوق‌العاده فنی استفاده خواهند نمود.
تبصره ۲- کلیه لیسانسیه‌ها و مهندسین که پایه آموزگاری یا اداری دارند و همچنین کسانی که قبلاً پایه دبیری داشته و به پایه اداری تبدیل نموده‌اند در صورتی که در تاریخ تصویب این قانون در خدمت وزارت فرهنگ یا دانشکده‌ها یا هنرسرای عالی باشند و سه سال سابقه تدریس عملی یا نظری داشته یا دارا شوند می‌توانند رتبه خود را به رتبه دبیری با رعایت آخرین حقوق ثابت خود تبدیل نموده و به تدریس مشغول شوند. حقوق رتبه‌های دبیری مندرج در ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری ملاک این تبدیل خواهد بود و مدت توقف در آخرین پایه آنان جز توقف در پایه دبیری که به موجب این قانون مشخص می‌شود محسوب می‌گردد. لیسانسیه‌ها و مهندسین که از تاریخ تصویب این قانون به خدمت وزارت فرهنگ گمارده می‌شوند در صورتی می‌توانند پس از سه سال تدریس رتبه خود را به رتبه دبیری تبدیل کنند که لااقل سه سال در شهرستان‌ها
انجام وظیفه نمایند و در غیر این صورت پس از پنج سال تدریس می‌توانند رتبه خود را به رتبه دبیری تبدیل کنند.
تبصره ۳- از تاریخ تصویب این قانون دبیرانی می‌توانند به خدمت اداری آموزشی وزارت فرهنگ پذیرفته شوند و از مزایای این قانون استفاده کنند که لااقل ده سال در مدارس طبق آیین‌نامه خدمات فنی تدریس و یا به شغل ریاست و نظامت اشتغال داشته باشند. کسانی که فعلاً در وزارت فرهنگ متصدی مشاغل فنی هستند و ده سال سابقه تدریس یا ریاست و نظامت دارند در صورتی می‌توانند از مزایای این قانون استفاده کنند که در خارج از وقت اداری حداقل هفته‌ای شش ساعت بدون اخذ حقوق یا فوق‌العاده تدریس نمایند تا به نصاب ده سال برسند. در صورت عدم انجام این قسمت حق ندارند از مزایای این قانون استفاده نمایند.
تبصره ۴- وزارت فرهنگ موظف است از تاریخ تصویب این قانون لغایت یک ماه صورت ادارات و دوایر فنی خود را با توجه به این قانون و تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری و ماده ۳ آیین‌نامه شماره ۳ اجرای تبصره ۲ ماده ۱۲ مصوب ۱۴ مرداد ۱۳۲۲ کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی تهیه و به تصویب کمیسیون فرهنگ برساند چنانچه پس از انقضا یک ماه صورت مزبور به کمیسیون فرهنگ تسلیم نشود کلیه شاغلین مشاغل فنی که در وزارت فرهنگ مشغول خدمت هستند از مزایای تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری نمی‌توانند استفاده نمایند. در هر صورت شاغلین مشاغل غیر فنی به هیچ وجه حق ندارند از مزایای مندرج در تبصره مزبور استفاده کنند.
تبصره ۵- مدیران و ناظم‌های دبیرستان‌ها و دبیرانی که با رتبه اداری مشغول خدمت هستند (به استثنا مشمولین تبصره ۲ این قانون) در صورتی که ۸ سال سابقه تدریس یا ۱۵ سال خدمت آموزشی داشته باشند می‌توانند رتبه خود را به رتبه دبیری تبدیل نمایند.
تبصره ۶- مدیران و ناظم‌های دبستان‌ها و آموزگارانی که با رتبه اداری مشغول خدمت هستند در صورتی که ۸ سال سابقه تدریس یا ۱۵ سال خدمت آموزشی داشته باشند می‌توانند رتبه خود را به رتبه آموزگاری تبدیل نمایند.
تبصره ۷- لیسانسیه‌های دانشسری عالی که در خارج از سازمان‌های وزارت فرهنگ مشغول خدمت هستند می‌توانند در صورت احتیاج وزارت فرهنگ به تقاضای خودشان به فرهنگ منتقل و پایه خود را به پایه دبیری تبدیل نمایند مشروط بر این که تعهدی بسپارند که به تعیین وزارت فرهنگ لااقل ۵ سال در خارج تهران و حومه صرفاً به تدریس اشتغال ورزند و با عدم انجام این تعهد رتبه آنها به وضع پیش از تبدیل باز خواهد گشت و در اختیار مؤسسه‌ای که قبلاً بوده‌اند قرار می‌گیرند.
تبصره ۸- برای کسانی که به موجب قوانین موجود فعلی و این قانون حق تبدیل پایه خود را داشته و یا خواهند داشت در تمام موارد میزان حقوق‌های قبل از تصویب این قانون ملاک تبدیل خواهد بود و رتبه آنها با رعایت حقوق ثابت و رتبه‌های قبل از تصویب این قانون تعیین می‌شود و توقف آنها در آخرین پایه از لحاظ ترفیع جزء توقف در پایه جدید محسوب می‌گردد.
تبصره ۹- دبیرانی که با رعایت مقررات مربوط به دانشگاه به پایه دانشیاری نایل می‌شوند از مازاد حقوق و کمک پایه دبیری خود تا موقعی که حقوق و کمک پایه دانشیاری آنها به آن میزان برسد استفاده خواهند نمود و نیز دبیرانی که پیش از این تاریخ به پایه دانشیاری نایل شده‌اند به شرط پیدا شدن اعتبار از تاریخ تصویب این قانون مشمول این تبصره خواهند بود.
تبصره ۱۰- از تاریخ اجرای این قانون میزان تفاوت حقوق پایه‌های دانشیاری بدین ترتیب اصلاح می‌شود.
پایه یک طبق ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری می‌باشد و در موقع ارتقا از پایه‌ای به پایه بالاتر از پایه یک تا پایه ۵ یک پنجم و از پایه شش تا پایه هشت یک ششم و از پایه هشت به نه یک هفتم و از پایه نه به ۱۰ یک هشتم حقوق پایه مادون علاوه خواهد شد و این اصلاح با رعایت ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری مشمول پایه‌های استادی و دانشیاری خواهد بود و من‌بعد هیچ یک از استادان و دانشیاران حق ندارند با استفاده از حقوق استادی یا دانشیاری خارج از دانشگاه مشاغل دیگری در وزارتخانه‌ها و ادارات و مؤسسات دولتی قبول کرده و یا از وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی به هیچ عنوانی از عناوین حقوقی دریافت دارند.
تبصره ۱۱- ملاک پرداخت فوق‌العاده‌های خارج از مرکز و بدی آب و هوا و فوق‌العاده فنی و سایر مزایا حقوق ثابت قبل از اجرای این قانون خواهد بود.
تبصره ۱۲- مابه‌التفاوتی که به موجب این قانون حاصل می‌شود با پیدا شدن اعتبار قابل پرداخت خواهد بود چنانچه دولت نتواند بودجه لازم را برای تأمین اعتبار تغییر اشل معلمین یک جا تهیه نماید به ترتیب پیدا شدن اعتبار مکلف است متدرجاً اضافه اعتبار کمک‌آموزگاران، آموزگاران، دبیران، دانشیاران و استادان را تأمین و پرداخت نماید معلمین شهرستان‌ها در موقع تأمین اعتبار مقدم خواهند بود. استفاه از عواید نفت برای تأمین اعتبار مابه‌التفاوت ممنوع است.
تبصره ۱۳- وزارت دارایی مکلف است از تاریخ تصویب این قانون به محصلین ایرانی که در خارج کشور به تحصیلات عالیه مشغول می‌باشند (اعم از این که دوران متوسطه را در داخله یا خارجه به پایان رسانده باشند) و جریان تحصیلی آنها مورد تأیید وزارت فرهنگ و سرپرست محصلین خارج کشور باشد ارز به نرخ دولتی بدون احتساب گواهینامه بفروشد.
تبصره ۱۴- رئیس و معاون و معلمین دانشکده‌های شهرستان‌ها اعم از این که در محل اقامت داشته و در آنجا استخدام شده یا بشوند و یا در سایر نقاط بوده و از مرکز اعزام شده یا بشوند می‌توانند از فوق‌العاده اختصاصی موضوع تبصره ۳ قانون تأسیس دانشگاه‌های شهرستان‌ها مصوب خرداد ماه ۱۳۲۸ استفاده نمایند.
تبصره ۱۵- دارندگان پایه کمک‌آموزگاری در صورتی که دارای ۸ سال سابقه تدریس باشند می‌توانند پایه کمک‌آموزگاری را به آموزگاری تبدیل نمایند.
تبصره ۱۶- کسانی که دارای عنوان دکترا بوده و لااقل ده سال در دانشکده‌ها سابقه تدریس داشته باشند و دارای آثار و تألیفاتی در رشته تخصصی خود باشند می‌توانند به دانشگاه منتقل شده و طبق حقوق و مزایایی که دریافت می‌دارند به رتبه استادی نایل شوند.
تبصره ۱۷- از تاریخ تصویب این قانون رئیس هر دانشگاه از میان سه نفر از رؤسای دانشکده‌ها و استادان کرسی‌داری که پایه استادی آنان کمتر از ۹ نباشد بر حسب پیشنهاد شورای دانشگاه و موافقت وزیر فرهنگ یک نفر به موجب فرمان همایونی برای مدت سه سال تعیین و منصوب خواهد شد. اشخاصی که دو دوره متوالی عهده‌دار ریاست دانشگاه شده‌اند نمی‌توانند برای دوره سوم متوالیاً به این سمت انتخاب شوند و در انتخاب و پیشنهاد سه نفر از طرف شورای دانشگاه نصاب رأی در حداقل نصف به علاوه یک رأی از عده حاضر اعضا شورا خواهد بود.
تبصره ۱۸- وزارت فرهنگ و کشاورزی و دارایی موظفند برای اجرای قانون تأسیس دانشگاه‌های شهرستان‌ها: مصوب سوم خرداد ۲۸ در ظرف مدت دو ماه به تأسیس دانشکده پزشکی در آبادان و دانشکده کشاورزی در حمیدیه (اهواز) اقدام نمایند.
تبصره ۱۹- آموزگارانی که پس از تصویب این لایحه نیز به اخذ درجه لیسانس از یکی از دانشکده‌ها موفق شوند از لحاظ تبدیل رتبه آموزگاری به رتبه دبیری مشمول تبصره دو این لایحه خواهند شد.
تبصره ۲۰- طلاب علوم دینی که در اعتاب مقدسه تحصیلات عالی می‌نمایند به تصدیق وزارت فرهنگ از لحاظ گذرنامه و ارفاقات ارزی مشمول مقررات مربوط به محصلین خارج از کشور می‌باشند.
تبصره ۲۱- وزارت فرهنگ و وزارت دارایی و شرکت ملی نفت موظفند در مدت یک ماه نسبت به تأسیس دانشکده نفت در خوزستان اقدام لازم مبذول داشته و دانشکده نفت تهران را به خوزستان منتقل کنند.
رئیس - در مورد پیشنهاد آقای صدرزاده و سایر آقایان راجع به دانشسرای کشاورزی شیراز هم باید عرض کنم در خرداد ۲۸ قانون برای دانشگاه‌های شهرستان‌ها گذشته یک تبصره‌ای دارد که این است «وزارت فرهنگ مکلف است در اجرای این قانون تأسیس دانشکده پزشکی و کشاورزی را بر سایر دانشکده‌ها مقدم بدارد» بنابراین این پیشنهاد هم مثل سایر پیشنهادات می‌رود به کمیسیون و آنجا وسایل تأسیس این دانشکده‌ها را آقای وزیر فرهنگ فراهم می‌کنند که این ضمیمه که آمد تمام این نظریات را آنجا در نظر بگیرند حالا باید رأی گرفت به آنچه که تا حالا تصویب شده است.
مهندس جفرودی - برای تبصره ده پیشنهاد تجزیه داده‌ام.
رئیس - نسبت به تبصره ۱۰ که پیشنهاد تجزیه داده‌اید یک دفعه رأی می‌گیریم به تمام لایحه به استثنای تبصره ده بعد رأی می‌گیریم به تبصره ۱۰، رأی گرفته می‌شود به گزارش کمیسیون با اصلاحات به استثنای تبصره ده که آقای جفرودی تقاضای تجزیه کرده‌اند با تبصره‌های دیگر که بعد تصویب شده رأی گرفته می‌شود به این لایحه با تبصره‌هایی که دارد به استثنای تبصره ده که تقاضای تجزیه کرده‌اند، آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. حالا رأی کرفته می‌شود به تبصره ده (بعضی از نمایندگان - تبصره را قرائت کنند) (تبصره به شرح زیر قرائت شد):
تبصره ۱۰- از تاریخ اجرای این قانون میزان تفاوت حقوق پایه‌های دانشیاری بدین ترتیب اصلاح می‌شود.
پایه یک طبق ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری می‌باشد و در موقع ارتقا از پایه‌ای به پایه بالاتر از پایه یک تا پایه ۵ یک پنجم و از پایه شش تا پایه هشت یک ششم و از پایه هشت به نه یک هفتم و از پایه نه به ۱۰ یک هشتم حقوق پایه مادون علاوه خواهد شد و این اصلاح با رعایت ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری مشمول پایه‌های استادی و دانشیاری خواهد بود و من‌بعد هیچ یک از استادان و دانشیاران حق ندارند با استفاده از حقوق استادی یا دانشیاری خارج از دانشگاه مشاغل دیگری در وزارتخانه‌ها و ادارات و مؤسسات دولتی قبول کرده و یا از وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی به هیچ عنوانی از عناوین حقوقی دریافت دارند.
رئیس - آقایانی که با این تبصره موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا یک رأی می‌گیریم به کلیه این لایحه
آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) برای مجلس سنا فرستاده می‌شود و این پیشنهادات دیگر هم می‌رود به کمیسیون، آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ - بنده خواستم از اظهار محبتی که آقایان محترم نسبت به طبقه معلم امروز ابراز فرمودند و در طول این هفت ماه یا شش ماه تشکیل مجلس خود من شاهد و ناظر این حسن نیت بودم از آقایان تشکر می‌کنم قریب ۱۵ هزار نفر معلمین کشور از این لایحه استفاده می‌کنند و اگر عائله آنها را نیز در نظر بگیریم که از این لایحه استفاده می‌کنند صد هزار نفر به آقایان دعا می‌کنند و امتنان و تشکر دارند.
مهدی ارباب - خواهش می‌کنم راجع به فرهنگ بندرعباس هم فکری بفرمایید.
۴- تقدیم آیین‌نامه تمرکز امور صحی به وسیله آقای وزیر بهداری
رئیس - آقای وزیر بهداری.
وزیر بهداری (دکتر صالح) - بنده فقط یک آیین‌نامه‌ای دارم مربوط به قانون تمرکز امور صحی که به جناب آقای رئیس تقدیم می‌کنم که به کمیسیون مربوطه ارجاع بشود (صحیح است).
رئیس - به کمیسیون بهداری فرستاده می‌شود.
۵- طرح لایحه اضافه اعتبار ۱۳۳۳ وزارت فرهنگ و خاتمه شور آن و ارجاع به مجلس سنا
رئیس - لایحه اضافه اعتبار فرهنگ مطرح است فوریتش تصویب شده برگ موافق و مخالف دارد ماده واحده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
ماده واحده - وزارت دارایی مجاز است اضافه اعتبار سال جاری وزارت فرهنگ را که مخصوص اجرای قانون تعلیمات اجباری و سایر احتیاجات آن وزارتخانه می‌باشد در حدود مبلغ یکصد و پنجاه و نه میلیون و هفتصد هزار ریال (۱۵۹۷۰۰۰۰۰) که ضمن صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه کل کشور منظور و پیشنهاد شده از محل درآمد عمومی کشور به تدریجی که مورد مصرف پیدا می‌کند در اختیار آن وزارت بگذارد وزارت فرهنگ می‌تواند در حدود اعتبارات مصوب سال ۱۳۲۹ و سنوات بعد که با اضافه اعتبار موضوع این ماده واحده کلاً در حدود مبلغ ۲۰۳۱۳۱۴۰۰۰ ریال می‌شود مصارف لازمه را انجام و ریز بودجه‌های تفصیلی را برای اطلاع کمیسیون بودجه ارسال دارد.
رئیس - آقای نقابت (نمایندگان - نیستند) آقای فرود.
فرود - عرض کنم حضور آقایان اولاً خیلی عذر می‌خواهم بنده چون بیرون بودم بنده را صدا کردند دویدم یک قدری نفس می‌زنم (کریمی - مال جوانی است آقا) بنده مخالفم با این لایحه ولی توجه خواهید فرمود که مخالفت بنده اصولی است یعنی مربوط می‌شود به تعلیم و تربیت اولاً اینجا یک مطلبی در مقدمه این لایحه نوشته شده است که به عقیده بنده وارد نیست و صحیح نیست اینجا که نوشته است «هرگاه به انتظار تصویب بودجه کل کشور و پرداخت اضافه اعتبار وزارت فرهنگ در افتتاح مدارس و کلاس‌های جدید تأخیر حاصل شود علاوه بر اتلاف وقت داوطلبان محصل ایجاد شکایت و نگرانی برای اولیای دانش‌آموزان در مرکز و شهرستان‌ها می‌شود» به عقیده بنده این اشکال از چندی قبل وارد بوده ولی حالا وارد نیست برای این که امروز چهارم مهر ماه است و اگر بخواهید این عمل را انجام بدهید، یعنی این که اینجا مرقوم فرموده‌اید در استخدام آموزگار از تهیه اثاثیه و عمارت بنده نمی‌دانم اگر بخواهید از حالا شروع کنید چه قدر وقت لازم خواهد داشت برای تهیه اثاثیه، تهیه عمارت و به عقیده بنده بسیار تأخیر شده و بهتر بود که این لایحه را همان بعد از خاتمه تعطیلات می‌آوردید و حالا خیال می‌کنم که بایست برای سال دیگر باشد یک مطلب دیگری که بنده لازم می‌دانستم که اینجا بایستی تذکر داده می‌شد موضوع تعلیمات اجباری است که در کجاها می‌خواهید شروع بفرمایید به عقیده بنده تعلیمات اجباری باید به طور قطع و حتم در آذربایجان و خوزستان و کردستان (بعضی از نمایندگان - و فارس و خراسان و بنادر) (ارباب - بندرعباس چه طور؟) اول باید شروع بشود بنده این که آذربایجان را مقدم دانستم دلیل دارم دلیلش این است که باید اینها زبان مادری خودشان را که به زور سرنیزه در هفتصد یا هشتصد سال پیش از این ازشان گرفته‌اند قطعاً و حتماً بیاموزند و در درجه اول (صحیح است، احسنت) این از این جهت بود که بنده قسمت آذربایجان را خیلی حساس و لازم تشخیص دادم که باید اینها زبان مادری‌شان را حتماً بیاموزند ولی به حمدالله فارس فارسی صحبت می‌کنند بهتر از ما هم فارسی صحبت می‌کنند، بنده نماینده آذربایجان نیستم، از نقطه نظر کشور این مطلب را عرض کردم اما مطلب اساسی که می‌خواهم عرض بکنم این است که جناب آقای وزیر فرهنگ الان شما سالی چندین هزار دیپلمه یا لیسانسیه یا از دبستان‌ها بیرون می‌دهید اینها باید چه بکنند؟ چه جور زندگانی بکنند؟ الان این طرز تعلیم در مملکت ما یک بدبختی شده است من از مرحوم دکتر اعلم‌الدوله ثقفی که شاید غالب آقایان می‌شناختند پرسیدم که آقا این پروگرام مدارس متوسطه چه طور نوشته شده است، او گفت که یک روز مرحوم مظفرالدین شاه مرا خواست و گفت به مرحوم ریشاردخان که ایشان هم مرحوم شده (آن وقت حیات داشت) بگویید از فرانسه برنامه و پروگرام مدارس آنجا را بیاورند ما هم نوشتیم و آوردیم و ترجمه کردیم و آن ترجمه را دادیم به وزارت فرهنگ و تا حالا دارد تدریس می‌شود و عمل می‌شود این آقا به درد نمی‌خورد چرا؟ برای این که خود فرانسوی‌ها امروز این برنامه را انداخته‌اند دور، غالباً افرادی که چه از دبستان و چه از متوسطه و چه از دانشگاه بیرون می‌آیند اینها دنبال کار اساسی نمی‌توانند بروند می‌خواهند همه به ادارات بروند شما تشریف بیاورید منزل بنده و خیال می‌کنم خود آقایان هم هر روز همین گرفتاری را داشته باشند بچه‌هایی که از متوسطه بیرون آمده‌اند از دانشگاه بیرون آمده‌اند کار ندارند و کار نمی‌توانند بکنند (حمید بختیار - دعوت بفرمایید شرفیاب می‌شویم) تشریف بیاورید اینها همه می‌خواهند بروند پشت میز بنشینند و این ایجاد یک بدبختی و یک دردسر اساسی برای کشور خواهد کرد شما استخدام دولت را قدغن کرده‌اید دولت استخدام نمی‌کند بچه از دانشگاه می‌آید بیرون از متوسطه می‌آید بیرون از دبستان می‌آید بیرون برای هیچ کاری مستعد نشده هی پول می‌دهید شما الان ۲۰۳ میلیون تومان پول می‌دهید همین لایحه را که تصویب بفرمایید ۱۵ میلیون و نهصد و هفتاد هزار تومان پول مملکت را برای مدارس می‌گیرید این را می‌دهید که چه کار بکنند که بچه‌ها بیایند بیرون دور هم بنشیند کمپلو بکنند بعد بیندازیدشان توی محبس در زمان اعلیحضرت رضاشاه فقید تصویب شد ۷۰ دبستان روستایی در دهات تأسیس شود تا به حال این تأسیس نشده مملکت ما یک میلیون و ششصد و چهل هزار کیلومتر مربع وسعتش است در تمام این مملکت حداکثر بیش از ۵ میلیون هکتار زراعت نمی‌شود اگر اراضی را برای زراعت اینها آماده نکنید اینها کجا باید بروند چه کار باید بکنند؟ چه باید کرد؟ این را شما کوچک نگیرید شما هر سال ۱۵ هزار، هفت هزار، ده هزار نفر از متوسطه بیرون آمده از دانشکده بیرون آمده تحویل جامعه می‌دهید اینها کجا بروند چه کار بکنند؟ (عمیدی نوری - این اعتبار مال دبستان است) استخدام‌شان که نمی‌کنید کاری که بلد نیستند برایشان زمینی که حاضر نکرده‌اید که بروند آنجا کار بکنند حرفه‌ای ندارند چه کار بکنند؟ (سرمد - اراضی را باید تقسیم کنند به اشخاصی که بروند اینها زراعت کنند) این وظیفه کیست؟ جناب آقای وزیر فرهنگ این وظیفه وزارت فرهنگ است حتماً و قطعاً و جداً بایستی بنشینید برنامه درست بکنید البته این عرایضی که می‌کنم مخالفت با دولت نیست من قبلاً عرض کردم به شخص جنابعالی ارادت دارم با دولت هم موافقم و مخالفتی ندارم این عرایض بنده اصولی است این وضع تحصیل دردسر عجیبی شده است و من خواهش می‌کنم شما مدارسی درس کنید به بچه‌ها کار یاد بدهید و بروند کار کنند برای این که بچه‌ها یک چیز طوطیواری یاد بگیرند یادش بدهید چه جور چغندر بکارد، چه جور گندم بکارد و یک عایداتی تحصیل بکند اینها را دامپزشک‌شان بکنید من الان عرض می‌کنم لرستان را بنده عرض می‌کنم لرستان اگر گوسفندانش به ییلاق و قشلاق بروند سالی دو مرتبه می‌زایند (پورسرتیپ - بدون خرج) خرج در رفته ۱۵۰ تومان می‌دهند آخر بچه‌های آنجا را باید یاد بدهید که گوسفند را چه جور نگه دارند، چه طور از امراضی که بر آنها هجوم می‌آورند آنها را حفظ بکنند، در تمام لرستان شما از اول لرستان تا آخر لرستان تشریف ببرید یک نفر دامپزشک ندارند چرا؟ برای این که دامپزشک تربیت نمی‌کنید شما اگر ده میلیون یا ۲۰ میلیون تومان به لرستانی بدهید در سال اول این را به علاوه نصفش به شما تحویل می‌دهند به شرطی که بتواند این گوسفندی را که خریده از امراض حفظ کند اما حالا به واسطه نداشتن علم و ندانستن طرز تربیت گوسفند و حفاظت آن گوسفند از بین می‌رود اما هی می‌آییم مدرسه درست می‌کنیم، اثاثیه برایش تهیه می‌کنیم، یک عده بدبخت آموزگار را می‌آوریم آنجا خود آموزگار هم نمی‌داند چه درسی بدهد، چه تحویل جامعه می‌دهد، مملکت ما برنامه ندارد و نمی‌دانیم تکلیفش چیست، بنده به آقایان عرض می‌کنم مردم در ایران از مجلس شورای ملی توقعات و انتظاراتی دارند و حال این که در سایر ممالک این توقعات و انتظارات نیست در مملکت مشروطه شخص اعلیحضرت پادشاه در موقع افتتاح مجلس نطقی می‌کند و دولت هم طبق آن نطق یک برنامه‌ای تهیه می‌کند می‌دهد به مجلس شورای ملی به تصویب می‌رسد و بعد دولت می‌رود آن برنامه را اجرا می‌کند اما اینجا از ما متوقعند و حال آن که این توقع از ما بی‌جاست این توقع را باید از دولت داشته باشند (صحیح است) ما وقتی برنامه را تصویب کردیم دولت باید برود برنامه‌اش را اجرا بکند ولی این مسائل که من عرض کردم داخل در برنامه دولت نبوده است داخل در برنامه دولت ترویج کشاورزی ایجاد کارخانه و اینها بوده است ولی بنده می‌خواهم ببینم این کارخانه‌ها را که شما ایجاد کرده‌اید کارگری که در این کارخانه باید کار بکند در کدام مدرسه و کجا تربیتش نموده‌اید ترویج کشاورزی که می‌خواهید بکنید بفرمایید افراد را کی و کجا باید تربیت کرد، بنده عقیده‌ام بر این است که این ۱۵ میلیون و خرده‌ای که جناب آقای وزیر فرهنگ اینجا پیشنهاد فرموده‌اند و جزء اضافه اعتبار است این را به خرج تهیه محل برای اعاشه یک عده تحصیل‌کرده بچه‌هایی که فردا باید
بیندازیدش توی محبس خرج بکنید یعنی زمین تهیه نمایید، بچه‌ای که از متوسطه بیرون آمده برایش یک تکلیفی تعیین بفرمایید، بنده از آقای وزیر فرهنگ استدعا دارم که به این مطلب توجه بفرمایند مکرر بنده اینجا شنیده‌ام که گفته شده مدارس حرفه‌ای ولی ما نفهمیدیم چه اقدامی کرده‌اند ولی هی پول می‌دهیم اضافه حقوق می‌دهیم و به عقیده بنده از آن نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود چون تذکر بنده اصولی بود بیش از این عرض نمی‌کنم و استدعا می‌کنم آقای جعفری اینجا که تشریف می‌آورید نفرمایید که انشاءالله می‌کنیم خدا شاهد است اگر به این مطالب توجه و عمل نشود ما در آستانه یک خطر قطعی و حتمی قرار گرفته‌ایم.
رئیس - آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - بیانات جناب آقای فرود به بنده فرصتی داد از این که به طور اختصار اقداماتی را که در سال تحصیلی گذشته یعنی در سال تحصیلی ۳۲ و ۳۳ که از شهریور سال ۳۲ شروع می‌شود و به شهریور سال ۳۳ خاتمه پیدا می‌کند در وزارت فرهنگ انجام شده به عرض آقایان محترم برسانم ولی قبل از این که وارد عرض خلاصه اقدامات بشوم راجع به لایحه اضافه اعتبار که ایراداتی فرمودند جواب مختصری عرض می‌کنم بعد گزارش اقداماتم را به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم مطلب ایشان از این که این اضافه اعتبار بایستی که قبل از تعطیل تابستان در اختیار وزرت فرهنگ گذاشته بشود کاملاً صحیح است زیرا تعطیل تابستان برای وزارت فرهنگ بهترین فرصتی است از این که خانه اجاره بکند، معلم استخدام بکند، اثاثیه تهیه بکند و مقدمه تهیه مدارس جدید را تا اول مهر ماه تهیه ببیند این کاملاً صحیح است به همین جهت هم در لایحه بودجه کل کشور که تقدیم مجلس شورای ملی شده است در قسمت بودجه آن لایحه عین اضافه اعتبار وزارت فرهنگ پیش‌بینی و منظور شده و چون منتظر تصویب بودجه کل کشور بودیم از تقدیم لایحه قبل از تعطیل و یا بعد از تعطیل تابستان برای اضافه اعتبار وزارت فرهنگ خودداری شد ولی چون تا این تاریخ بودجه کل کشور تصویب نشده است و وزارت فرهنگ هم الزام برای تأسیس مدارس ابتدایی جدید دارد ناگزیر لایحه جداگانه‌ای تهیه شده است که در دستور مجلس قرار گرفت. بنده می‌خواهم عرض بکنم که در تعطیل تابستان وزارت فرهنگ نخوابیده است بلکه از اختیارات سال ۱۳۳۲ که در اختیار داشته است یک مقدار قراردادهایی بسته است و اقداماتی کرده است به طوری که شاید در روزنامه‌ها ملاحظه فرموده باشید چندین مدرسه ابتدایی در طهران و چهار تا هم دبیرستان متوسطه در طهران و همچنین در شهرستان‌ها از روز اول مهر دایر کردیم و محصلین اضافی را یک مقدار در این مدارس پذیرفتیم اما اگر اضافه اعتبار وزارت فرهنگ داده بشود چون از اعتبارات مصوب ۳۲ یک مقدار اثاثیه و سایر چیزها تهیه شده است ناچار تا دو ماه دیگر دچار زحمت خواهیم بود و به همین جهت لازم بود اضافه اعتباری به وزارت فرهنگ داده شود مدارس که تأسیس شده به نظر بنده کافی نیست و با گرفتن این اضافه اعتبار باز مدارس دیگری در ظرف ۱۵ روز اول مهر ماه دایر خواهد شد و عده زیادی محصل که در طهران شاید عده‌شان به ۲۵ هزار نفر برسد و در تمام مملکت به شصت هفتاد هزار نفر محصل جدید که می‌خواهند به مدرسه وارد بشوند این مدارس که تأسیس شده کافی نیست به همین جهت بایستی مدارس دیگری تأسیس بشود به این جهت جناب آقای فرود از این لحاظ که وقت گذشته است نگران نباشید وزارت فرهنگ یک مقدار کارهایش را راجع به تأسیسات جدید انجام داده است راجع به تعلیمات اجباری اشاره فرمودند مطلب ایشان کاملاً صحیح است و به جهت این که در خود لایحه هم ذکر شده است برای اجرای قانون تعلیمات اجباری از این نظر است که ما الان در تمام شهرستان‌های کشور یا در یک استان‌های مخصوص مانند آذربایجان که مورد علاقه وزارت فرهنگ هم هست این نظر را نداریم که قانون تعلیمات اجباری را اجرا کنیم این اعتبار ۱۵ میلیون و هفتاد هزار تومان کافی نیست برای این که قانون تعلیمات اجباری اجرا بشود برای اجرای قانون باید بلکه مقدمات اجرای قانون تعلیمات اجباری فراهم شود یعنی یک مقدار دبستان چهار کلاسه در مملکت دایر می‌شود و محصلینی که به سن ورود به مدرسه و سن تعلیمات اجباری رسیده‌اند در این مدارس پذیرفته می‌شوند اجرای قانون تعلیمات اجباری که قانونش در سال ۱۳۲۲ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است و در آن قانون هم ذکر شده است که وزارت فرهنگ باید در ظرف ده سال در تمام مملکت قانون تعلیمات اجباری را اجرا کند متأسفانه این ده سال مدت قانونی منقضی شده و وزارت فرهنگ نتوانسته است قانون تعلیمات اجباری را در تمام مملکت اجرا کند اجرای قانون تعلیمات اجباری به نظر بنده سه عامل مهم دارد، اول معلم، دوم ساختمان، سوم کتاب، اگر این سه عامل موجود باشد وزارت فرهنگ می‌تواند قانون تعلیمات اجباری را اجرا کند در مورد ساختمان یکی از مسائل مشکل وزارت فرهنگ موضوع ساختمان است برای تهیه ساختمان به مقدار کافی و برای این که بشود یک میلیون محصل را در ابتدایی بپذیریم مقدار زیادی اعتبار لازم دارد وزارت فرهنگ برای این که مقدمات اجرای قانون تعلیمات اجباری را فراهم بکند اول شروع به تهیه ساختمان کرده است یکی از آن مسائلی که آقایان محترم اطلاع دارند و الان هم شروع شده است موضوع ساختمان در طهران و شهرستان‌ها مطابق یک تصویب‌نامه‌ای که از هیئت وزیران گذشته و برنامه هفت ساله تهیه شده است مقرر است که هر سال در طهران و شهرستان‌ها ۳۱۰ باب مدرسه ساخته بشود ۶۰ باب در طهران ۲۵۰ باب در شهرستان‌ها این کار به وسیله بانک ساختمانی شروع شده ساختمان‌های طهران یک مقداری بالا آمده برای اواخر مهر یا اوایل آبان آماده خواهند شد در شهرستان‌ها هم اکیپ‌هایی که رفته‌اند آگهی مناقصه منتشر کرده‌اند اعتبارش تأمین شده است و شاید در اغلب شهرستان‌ها کلنگ زده‌اند وشروع به اقدام کرده‌اند مطابق این برنامه ۷ ساله بعد از ۷ سال ما در تمام شهرستان‌ها ساختمان متناسب با مدرسه خواهیم داشت اما مسئله مهم‌تر مسئله ساختمان دبستان است در دهات (پورسرتیپ - عشایر را هم در نظر بگیرید) و برای او هم اقدام شده است و از تمام دهات اعم از عشایری و غیر عشایری به همین جهت در نظر گرفته شد که از صدی بیست عمران که از مالکین گرفته می‌شود در دهات دو سال یا سه سال این اعتبار را اختصاص بدهند برای تأسیس مدرسه به نظر بنده این اعتبار کافی است برای این که در هر کوره دهی بتوانیم یک مدرسه داشته باشیم زیرا ساختمان دهات را بسیار ساده در نظر گرفتیم که یک یا دو کلاس داشته باشد برای ۴ ساله ابتدایی دو تا سه تا اطاق برای زندگی معلم داشته باشد زمین را هم مجانی مالک بدهد بنابراین چون ساده در نظر گرفته شده اعتبار زیادی نمی‌خواهد با جناب آقای نخست‌وزیر هم در این باب صحبت شده است و در لایحه بانک عمران که شاید به مجلس تقدیم شده است و یا تقدیم خواهد شد در نظر گرفته شده است که ساختن مدرسه جزء وظایف اولیه بانک عمران در دهات باشد بنابراین در ضمن این که برنامه هفت ساله ما از نظر تأسیس مدارس در شهرستان‌ها اجرا می‌شود در ظرف ۷ سال هم ما در دهات به این ترتیب مدرسه خواهیم داشت این برنامه ساختمانی است اما موضوع معلم آقایان می‌دانند که دستگاه تربیت معلم ما یعنی دانشسراهای مقدماتی کافی نیست که معلمین مورد احتیاج وزارت فرهنگ را بدهد ناچار است وزارت فرهنگ اشخاصی را که فقط دیپلم متوسطه گرفته‌اند و شاید هم برای معلمی آماده نشده‌اند اینها را استخدام بکند در کلاس‌های جدید به کار گمارد طرحی تهیه شده است که در دستور شورای عالی فرهنگ است طرق مختلف برای تربیت معلم در نظر گرفته شده البته طرحی که هم ساده و سهل‌تر و سریع‌تر باشد و برای دولت هم ارزان تمام بشود دانشسرای مقدماتی الان یک معلم که بیرون می‌دهد بسیار گران تمام می‌شود ولی با این طرقی که در نظر گرفته شده است بسیار سهل و ساده و ارزان است در همین طرقی که تهیه شده پیش‌بینی شده است که از سال ۱۳۳۶ به بعد یعنی بعد از سه سال وزارت فرهنگ حق ندارد معلم قراردادی استخدام بکند و باید از دستگاه‌های مختلف تربیت معلم که معلم بیرون می‌آید استخدام بکند و به کار بگمارد و یک قسمت از این طرح باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد که لایحه قانونیش تهیه شده است شاید در جلسات آتیه تقدیم مجلس شورای ملی بشود با این ترتیب ما بعد از سه سال یا چهار سال ساختمان و معلم را تأمین کردیم، کتاب ابتدایی هم تأمین شده است و الان آقایان می‌دانند کتاب‌هایی که در دسترس دانش‌آموزان مدارس ابتدایی است کتاب‌هایی است که وزارت فرهنگ با یک اصول صحیح تألیف و تدوین کرده است و در اختیار دانش‌آموزان است این سه عامل وقتی که تهیه شد می‌شود قانون تعلیمات اجباری را اجرا کرد والا اگر معلم نباشد و ساختمان نباشد قانون تعلیمات اجباری همین طور که تا حال به عهده تعویق افتاده است به عهده تعویق خواهد افتاد این مختصری راجع به اقدامات ساختمانی و تربیت معلم بود که در جریان است و آقایان هم مسبوق هستند و به عرض آقایان هم رسید اما راجع به این محصلینی که از این مدرسه‌ها بیرون می‌آیند واقعاً عاجز هستند و جز این که رو به ادارات دولتی بیاورند کار دیگری ازشان ساخته نیست راه جلوگیری از این کار این است که مدارس حرفه‌ای و روستایی در مملکت تأسیس بشود و توسعه پیدا بکند (صحیح است) در این باب وزارت فرهنگ در سال تحصیلی گذشته اقدام کرد یک برنامه ۵ ساله تنظیم شده است که متأسفانه بنده اینجا ندارم که به عرض آقایان برسانم مطابق این برنامه ۵ ساله هر ساله باید در مملکت تعدادی مدرسه حرفه‌ای و مدرسه روستایی تأسیس بشود و برنامه این هم تهیه شده است برنامه ۵ ساله که هر وزیر فرهنگی موظف باشد هر سال مطابق آن برنامه این مدارس را تأسیس کند. مدارس روستایی و حرفه‌ای را از کلاس ۴ ابتدایی شروع کردیم یعنی مدارس دهات از کلاس چهارم که تمام می‌شود کلاس پنجم و ششم تبدیل به روستایی است و مدارسی که در شهرها هست از کلاس ۵ تبدیل به مدارس حرفه‌ای می‌شود علت آن که این را از کلاس پنجم گذاشته‌ایم این است که مطابق قانون تعلیمات اجباری دوره تعلیمات اجباری از کلاس اول تا ۴ ابتدایی است یعنی باید از کلاس اول تا چهار ابتدایی تمام افراد مملکت باید یک چیزی را تعلیم بگیرند از کلاس ۵ به بعد تبدیل شده است به مدرسه حرفه‌ای و روستایی برنامه‌اش هم به تصویب
شورای عالی فرهنگ رسیده است در سال تحصیلی گذشته هم مقداری از این مدارس حرفه‌ای و روستایی در دهات و شهرستان‌ها و تهران دایر شد و مقداری هم اعتبار برای مدارس حرفه‌ای در نظر گرفته شده که به شهرستان‌ها فرستاده شود اعتبار تأسیس این کار را سازمان برنامه در نظر گرفته است و به طوری که پیش‌بینی شده است ۳۰ میلیون تومان اعتبار این مدارس روستایی و حرفه‌ای در ظرف مدت ۵ سال است آقا بنده می‌خواهم عرض کنم که متأسفانه تا به حال مطابق این برنامه که در نظر گرفته بودیم در سال تحصیلی که تازه شروع کردیم موفق نشدیم تعداد مدارس حرفه‌ای و روستایی را مطابق برنامه دایر کنیم مطابق این برنامه باید در سال جاری ۲۵۰ مدرسه حرفه‌ای دایر کنیم که با مدارس گذشته می‌شود ۳۲۰ کلاس حرفه‌ای چون سازمان برنامه اعتبار کافی نداشته است در اختیار وزارت فرهنگ بگذارد ناچار شدیم که یک اعتبار کمتری بگیریم که در حدود ۲۵ کلاس فعلاً در شهرستان‌ها برای امسال دایر بکنیم که با بیست کلاس سابق جمعاً می‌شود ۴۵ کلاس البته سازمان برنامه وعده داده است که پول در اختیار وزارت فرهنگ بگذارد و اثاثیه را تهیه بکند و بفرستد و البته اگر این برنامه اجرا بشود بنده به جناب آقای فرود اطمینان می‌دهم که محصلین از کلاس ۵ ابتدایی به بعد آماده می‌شوند که تعلیمات روستایی و حرفه‌ای بگیرند و بعد وارد دانشسراهای کشاورزی و حرفه‌ای و بعد هم وارد دانشکده کشاورزی بشوند و نظر ایشان کاملاً تأمین می‌شود اما موضوع برنامه برنامه یک مطلب بسیار کلی و اساسی است که باید راجع به این متخصصین اقدام کنند البته هر برنامه‌ای را که نوشته شد نمی‌شود اجرا کرد و هر برنامه‌ای را که شروع به اجرا شد نمی‌شود گفت که این خوب است یا بد است زیرا هر برنامه تحصیلی باید یک دوره ۱۱ ساله اجرا بشود تا نقایصش معلوم بشود راجع به برنامه الان وضع مدارس ما به طوری که اطلاع دارید این است که یک دوره شش ساله ابتدایی است ۵ سال متوسطه است و بعد یک سال اختصاصی دارد همان طور که فرمودید یعنی برنامه فرانسه (پورسرتیپ - هنوز این نقص معلوم نشده؟) نقص معلوم شده الان هم مطالعه شده و طرحی هم تهیه شده و در دستور شورای عالی فرهنگ است و قرار شده که یک دوره ۴ ساله ابتدایی مطابق تعلیمات اجباری و یک دوره ۲ ساله حرفه‌ای و روستایی یا دوره ۲ ساله عمومی برای ابتدایی. آنهایی که دوره ۲ ساله عمومی را طی می‌کنند برای این است که ممکن است میل داشته باشند قسمت عمومی را که خواندند در دبیرستان هم قسمت تعلیمات عمومی را فراگیرند بعد به دانشکده‌ها وارد بشوند به همین جهت سه دوره ابتدایی حرفه‌ای روستایی و عمومی تهیه شده و بعد از متوسطه بعد از این که ۶ ابتدایی را تمام کردند یک دوره سه ساله در نظر گرفته شده که تعلیمات عمومی است برای همه محصلین و بعد از کلاس سوم متوسطه شعبه‌ها تقسیم می‌شود به رشته علمی ادبی بازرگانی تجارتی تا وقت محصلین بی‌جهت تضییع نشود. الان ۱۱ سال تمام محصل در متوسطه جبر می‌خواند، تاریخ می‌خواند، جغرافی و ادبیات می‌خواند، همه را می‌خواند در صورتی که ممکن است شاگردی استعداد پذیرفتن ریاضی یا استعداد پذیرفتن ادبیات فارسی را نداشته باشد ما ۵ سال تمام عمر او را تلف می‌کنیم این ۵ سال را نظر این است که تبدیل به سه سال بکنیم و بعد از سه سال رشته‌های مختلف تأسیس بشود و این کار انجام شده و در دستور شورای عالی فرهنگ است و قریباً تصویب خواهد شد و به موقع اجرا گذاشته خواهد شد بعد از این که این مراحل تحصیلی معین شد باید مواد تحصیلی را روی این مراحل نوشت این اقدامات شده است و هر کدام از آقایان می‌توانند منتی بر بنده بگذارند و به وزارت فرهنگ تشریف بیاورند این مدارک را در اختیارشان بگذارم.
رئیس - آقای دکتر مشیر فاطمی.
دکتر مشیر فاطمی - عرض کم راجع به قسمت‌های فنی وزارت فرهنگ که البته بنده کمتر وارد هستم (احسنت) و جناب آقای وزیر فرهنگ خودشان توضیحات کافی و وافی به عرض آقایان رساندند ولی چون بعضی از آقایان بودند که اظهار می‌فرمودند که این اضافات با کسر بودجه معنی ندارد خواستم عرض کنم که این قسمت دوم لایحه بودجه که وزیر دارایی به مجلس داده است خیلی چیزها را پیش‌بینی کرده است که مسلماً در کمیسیون بودجه جرح و تعدیل می‌شود و قسمتی که قطعاً مورد قبول واقع خواهد شد آن چیزی است که مال فرهنگ است چون وزارت فرهنگ خوشبختانه تماس دارد با همه آقایان از نظر این که هر کس برادر دارد، خواهر دارد، فرزند دارد، همه تماس دارند هیچ کس مخالف نیست که اضافات فرهنگ پرداخت بشود و مخصوصاً این که وزارت دارایی در بودجه خودش یک تبصره‌ای دارد که در حدود وصولی می‌پردازد بنابراین ماده‌ای نیست که کسر بودجه‌ای عملاً پیش آمد کند برای این که وزارت دارایی تا وقتی که وصولی نداشته باشد چیزی نمی‌پردازد آن ۵۰۰ میلیون قسمت دومش را هم به شرح ایضاً تا وقتی که وصولی نداشته باشد چیزی نمی‌پردازد مگر این که آقایان تصویب بکنند که از بانک قرض بکند اما قسمتی را که ضمن موافقت با این لایحه خواستم به عرض جناب آقای وزیر فرهنگ برسانم آقای جعفری واقعاً خدمت کرده است به وزارت معارف و بهترین وزیری بوده است که در این اواخر ما دیدیم بنده کاری هم با ایشان نداشتم هیچ کاری با وزارت فرهنگ نداشتم ولی دیدم خدمت کرده‌اند اما بنده می‌خواستم عرض کنم که وقتی کابینه جناب اشرف آقای قوام‌السلطنه بود روی جهاتی توده‌ای‌ها را می‌خواستند بیاورند توی کابینه اینها همه کوششان این بود که بیایند توی وزارت فرهنگ سعی می‌کردند وزیر فرهنگ از اینها باشد چرا؟ آن وقت ما نمی‌فهمیدیم ما می‌گفتیم اینها عجب احمق‌هایی هستند می‌خواهند به وزارت فرهنگ بروند برای چه؟ بعد معلوم شد که خیر اینها درست می‌رفتند و رفتند و رفتند تا وضع را به اینجا رسانیدند که وزارت فرهنگ ما یعنی یک پارچه توده‌ای (صدرزاده - نه آقا این طور نفرمایید) البته استثنا را بگذارید کنار دستگاه منظور است جناب آقای صدرزاده حقیقتش این است و جناب آقای جعفری حقیقتاً شروع کردند به یک اصلاحاتی مجلس هم با تمام قوا اضافه حقوق می‌دهد، کمک می‌دهد، رتبه می‌دهد، رتبه‌ها را بالا می‌برد ولی باید از این کمک مجلس و دولت و ملت و ایشان هم حداکثر استفاده را بکنند و این دستگاه را واقعاً تصفیه کنند و از سیاست دور نگاه دارند یعنی جناب آقای وزیر فرهنگ اگر یک معلمی در حدود مدرسه خواست صحبت سیاست بکند جنابعالی بفرمایید برو بیرون تمام شد و رفت بیرونش بکنید برای این که بچه‌های مردم درس بخوانند و از سیاست دور باشند بنده مطمئن باشم که بچه‌ام وقتی رفت به مدرسه فردا یک چاقوکش درنیاید (پورسرتیپ - هفتصد نفر را بیرون کردند) البته قسمت‌هایی که باید زودتر اعتبارش تصویب شود یکی قسمت فرهنگ است که بایستی به موقع تصویب شود والا فایده ندارد دیگر قسمت راه‌سازی است که واقعاً دولت باید توجه بکند و لایحه اضافات راه‌سازی را بیاورد و ساختمان‌های نیمه تمام را که یک قسمت عمده‌اش مال وزارت فرهنگ است تمام کند و بنابراین بنده هم دیگر بیش از این وقت آقایان را نمی‌گیرم و عرایضم را بیشتر متوجه تصفیه فرهنگ می‌کنم (احسنت).
رئیس - پیشنهادی راجع به کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌کنم پس از بیان یک موافق و یک مخالف مذاکره در اطراف لایحه اضافه اعتبار فرهنگ خاتمه پیدا کند. عبدالصاحب صفایی
رئیس - آقای صفایی.
عبدالصاحب صفایی - تصور می‌کنم توضیح زیادی در این موضوع لازم نباشد (صحیح است) برای این که آقایان خسته‌اند و هم به قدر کافی جناب آقای وزیر فرهنگ را در لایحه کمک به دبیران معطل کردیم بنابراین به عقیده بنده یک همچو امر ساده‌ای که یک اضافه‌ای می‌خواهند آن هم در حدود بودجه‌ای که برای وزارت فرهنگ در ضمن بودجه عمومی مملکت در نظر گرفته شده است برای پیشرفت امور تحصیلی به عقیده من بحث زیادی ندارد به دلیل این که آقایان مخالف و موافق مطالب زیادی نداشتند که به عرض مجلس شورای ملی برسانند از این جهت استدعا می‌کنم که موافقت بفرمایند که مخالفت با این پیشنهاد نکنند فوراً رأی بدهیم و مرخص بشویم.
رئیس - آقای ارباب مخالفید؟
ارباب - بله مخالفت بنده روی این اصل است که خوشبختانه نسبت به تمام قسمت‌های کشور در این چند جلسه صحبت شد به جر بندرعباس و قسمت‌های جنوب ایران که هیچ صحبتی نشد و هیچ توجهی نشد و خود آقای وزیر فرهنگ هم قائل هستند که رودان که بیست هزار نفر جمعیت دارد حتی فاقد یک دبستان هم هست قشم هم همین طور بندرعباس ساختمان‌هایش نیمه تمام مانده و وضع فرهنگش خوب نیست و آقای وزیر فرهنگ هم قصوری نکرده‌اند روی بی‌تربیتی‌های گذشته است منتهی توجه اولیه جناب آقای وزیر فرهنگ به قسمت شمالی و قسمت‌های دیگر کشور بوده است و از لحاظ اهم فالاهم که خود ایشان تشخیص می‌دهند توجی به جنوب نکرده‌اند در حالی که جنوب ایران خالی شده آقایان الان تمام شیخ‌نشین‌ها دارد آباد می‌شود و قسمت‌های جنوب ایران تمام ویرانه شده نه فرهنگ دارد نه بهداشت دارد از این نظر بنده عرض کردم که مذاکرات کافی نیست تا توجهی هم به آنجا بشود هر طور تصویب فرمودید بنده اطاعت می‌کنم.
رئیس - رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. دو پیشنهاد رسیده است که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده علاوه شود تبصره: اعتبارات ساختمانی فرهنگی بودجه وزارت فرهنگ که در سنوات ۱۳۲۹، ۳۰، ۳۱، ۱۳۳۲ تصویب و قسمتی از آنها مصرف شده و بقیه آن به مصرف نرسیده است تا آخر سال ۱۳۳۳ قابل تعهد و مصرف خواهد بود.
کاظم شیبانی، اردلان، هاشم وکیل.
رئیس - آقای شیبانی بفرمایید (شیبانی - آقای اردلان توضیح می‌دهند) آقای اردلان بفرمایید.
اردلان - با توجهی که آقایان محترم نسبت به امور فرهنگ دارند امیدوارم پیشنهاداتی هم که برای فرهنگ مفید باشد موافقت بفرمایند ساختمان‌هایی در سه سال پیش شروع شده است اعتباراتی هم داشته است
ولی بعد به مناسباتی که در دو سال اخیر همه چیزها راکد ماند این اعتبارات مصرف نشد و ساختمان‌ها ناتمام ماند (صحیح است) پیشنهاد بنده این است که آقایان اجازه بفرمایند و تصویب بفرمایند اعتباراتی که در این سنوات گذشته به تصویب رسیده ولی قسمتی به مصرف نرسیده تا آخر سال ۳۳ قابل تعهد و مصرف باشد.
رئیس - آقای صدرزاده (صدرزاده - بنده با این پیشنهاد جداً موافقم) آقای کریمی
کریمی - بنده مخالف مشروطم بنده از این که این مخالفت را کردم منظورم این بود که باز توجه جناب آقای وزیر فرهنگ را به کرمانشاه جلب کنم کرمانشاه مرکز استان پنجم است (آقای قنات‌آبادی با آقای وزیر فرهنگ صحبت می‌کردند) جناب آقای شمس اجاره بفرمایید که بنده راجع به این مطلب با آقای وزیر فرهنگ صحبت می‌کنم توجه بکند بنده عرضی نمی‌کنم تا صحبت‌تان تمام بشود کرمانشاه مرکز استان است در زمان اعلیحضرت فقید ایشان قصد داشتند که شاه آباد غرب را آباد بکنند و آنجا را مرکز استان بکنند آنچه پول در این مملکت خرج عمران شد کرمانشاه محروم ماند حالا هم آن ساختمان‌ها خراب شده است از زمان وزارت فرهنگ مرحوم دکتر زنگنه تا به حال یک ساختمانی آنجا شروع شده به عنوان دانشسرای مقدماتی قریب نصف این ساختمان را ساخته‌اند و پول زیادی هم خرج کرده‌اند و ناتمام مانده و آنچه ساخته‌اند دارد از بین می‌رود بنده با این شرط با این پیشنهاد موافقم که آقای وزیر فرهنگ در حضور آقایان قول بدهند که این ساختمان تکمیل خواهد شد.
رئیس - آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - این پیشنهادی که تقدیم شده اگر به تصویب رسید مال تمام شهرستان‌هاست و قطعاً برای کرمانشاه هم سهمی در نظر گرفته خواهد شد و آنجا تکمیل خواهد شد (کریمی - متشکرم).
رئیس - رأی می‌گیریم به این پیشنهاد، آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد چهار پیشنهاد رسیده که مشابه است و به نظر من یکی از آنها ارجح است، پیشنهاد آقای صارمی
پیشنهاد می‌نمایم که تقسیم اعتبار مندرج در این لایحه به تصویب کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی برسد. صارمی
رئیس - سه پیشنهاد دیگر هم که مشابه این پیشنهاد است قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده واحده علاوه شود.
تبصره - وزارت فرهنگ مکلف است کلیه اعتبار مصوب در ماده واحده را با در نظر گرفتن جمعیت واقعی هر شهرستان تقسیم و به مصرف برساند.
دکتر محمدهاشم وکیل، دکتر مشیر فاطمی، امیر احتشامی، صادق بوشهری، سعیدی.
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
تبصره: اضافه اعتباری که به موجب این ماده واحده به وزارت فرهنگ داده می‌شود باید به نسبت جمعیت بین شهرستان‌ها تقسیم شود. رضایی
پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود. اضافه اعتبار باید عادلانه به نسبت جمعیت بین مرکز و شهرستان‌ها تقسیم شود. سیداحمد صفایی
رئیس - آقای صارمی توضیحاتی دارید بفرمایید.
صارمی - متأسفانه هر وقت اضافه اعتباری در ضمن بودجه تصویب می‌شود اختصاص به یک نقاط معین و خاصی پیدا می‌کند و در همان جاها مصرف می‌شود به طوری که بنده استحضار دارم تقسیمی که وزارت فرهنگ برای اضافه اعتبار در نظر گرفته به جای این که یک رویه عادلانه‌ای اتخاذ بکند متأسفانه این رویه ظالمانه است این رویه عادلانه‌ای که به نظرشان رسیده است این است که به تعداد محصلین این پانزده میلیون را بین شهرستان‌ها تقسیم بکند (رضایی - باید به تعداد بی‌سوادهایش تقسیم بکنند) بله صحیح است اگر به تعداد محصلین در نظر بگیرند و اگر چنانچه این رویه ادامه پیدا بکند ظلم بسیار فاحشی است نسبت به نقاطی که از فرهنگ عقب بوده‌اند و حالا هم باید عقب بمانند برای این که در تهران سال‌های متوالی است که مدارس وجود دارد ممکن است محصل هم زیادتر باشد در گذشته از بودجه زیادتر استفاده کرده است در آتیه هم بایستی از بودجه زیادتر استفاده بکند، بدبختی‌های عجیبی در این مملکت وجود دارد و معلم و آموزگار در نقاط خوش آب و هوا زندگی می‌کند از وسایل تفریح و تعیش مستفید می‌شود ولی آن آموزگار علیل که در نقاط سوزان این مملکت و در نقاط بد آب و هوا با کلیه محرومیت‌ها زندگی می‌کند فوق‌العاده خارج از مرکز و فوق‌العاده بدی آب و هوا به میزانی که دول تصویب می‌کند به آنها نمی‌دهند گناه و ظلم این آموزگار و دبیر به نسبت این بوده است که یا پارتی نداشته است یا کمک نداشته است و قبول کرده است به قول آقای مهدی ارباب در نقاط سوزان بندرعباس زندگی کند حالا که قبول کرده زندگی کند چرا طبق آنچه تصویب‌نامه دولت مقرر کرده است فوق‌العاده بدی آب و هوا به او نمی‌دهند؟ موضوع این محرومیت ارتباطی به یک ماه و دو ماه و سه ماه و چهار ماه ندارد مربوط به چند سال خواهد بود یعنی چند سال این آموزگارها و دبیرها محروم هستند و با کمال ارادتی که به شخص آقای جعفری دارم با خدماتی که ایشان در وزارت فرهنگ انجام داده‌اند تذکراتی که می‌دهم منتج نتیجه نخواهد بود از طرف دیگر اگر بگوییم در این لایحه هم وقتی اعتبارات تقسیم شود حق و انصاف هم بایستی در نظر گرفته شود یعنی بگوییم این تقسیم اضافه اعتبار در سنوات گذشته به تعداد جمعیت چه جور تقسیم شده است و نقاط مختلف چه قدر از آن استفاده کرده‌اند که حالا هم به همان میزان استفاده بکنند بایستی در نظر بگیریم که همان طور که اینجا گفته شد بعضی نقاط هم هست که قابل توجه هست و بایستی در توسعه فرهنگ در این نقاط اقدام کرد آذربایجان را تذکر دادند بسیار حرف درستی است (چند نفر از نمایندگان - بلوچستان، خوزستان) بلوچستان و خوزستان را هم نباید محروم کرد بنادر جنوب و سایر نقاط مملکت هم همین طور بدین مناسبت بایستی جهات مختلفه احتیاجات عقب‌ماندگی‌ها بیچارگی‌ها را در نظر گرفت و این اعتبار را تقسیم کرد برای این که ما بتوانیم جهات متعدد را در نظر بگیریم لازمه‌اش این است که یک مقام صالحی این موضوع را در نظر بگیرد (احمد فرامرزی - خود وزارت فرهنگ) در وزارت فرهنگ تبعیض می‌شود به دلیل این که از روز اول تبعیض شده و هنوز هم می‌شود در آتیه هم تبعیض شده خواهد شد بنده پیشنهاد کردم که در کمیسیون فرهنگ این مطرح بشود خودم افتخار عضویت کمیسیون فرهنگ را ندارم مع‌ذلک [کله] بنده این پیشنهاد را کردم و اگر چنانچه آقای جعفری هم تصدیق بفرمایند که می‌توانند احتیاجات را کلاً در نظر بگیرند و تبعیض نکنند بین آموزگارهای‌شان که در نقاط جنوب با بدبختی زندگی می‌کنند و آموزگاری که در سایر نقاط زندگی می‌کنند و این اعتماد و اطمینان را بفرمایند من شخصاً به اعتماد قول آقای وزیر فرهنگ پیشنهادم را پس می‌گیرم (احسنت).
رئیس - آقای صارمی پس گرفتید؟ (صارمی - به شرطی که ایشان تعهد کنند) پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
وزیر فرهنگ - بنده می‌خواهم توضیحی عرض کنم که آقایان دیگر هم پس بگیرند.
رئیس - بفرمایید.
وزیر فرهنگ - البته این اضافه اعتبار که از طرف مجلس شورای ملی تصویب می‌شود و به وزارت فرهنگ داده می‌شود تقسیم آن روی اصول عادلانه باشد بسیار صحیح است و مورد قبول بنده هم هست به همین جهت بنده در نظر گرفتم که این اضافه اعتبار را برای این که هیچ نوع تبعیضی نشود نه به تعداد محصلین که جناب آقای صارمی اشاره فرمودند بلکه به نسبت جمعیت هر محل تقسیم بکنیم (صحیح است) (چند نفر از نمایندگان - این درست نیست) به همین جهت این اعتبار را که ۱۵ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان بوده ما نشسته‌ایم برای این که تکلیف فرهنگیان روشن بشود صورت تقسیم را حاضر کرده‌ایم حتی به ولایات نوشتیم که پس از تصویب این اعتبار وجهی را که به شما خواهیم داد چه مبلغ خواهد بود حتی وقتی به بنده اطلاع دادند که ممکن است مطابق دفتر آمار در عده جمعیت بعضی شهرستان‌ها اشتباهاتی داشته باشد بنده ناچار شدم به بعضی نقاط مثل خوزستان به آقای سرتیپ کمال تلگراف کردم و جمعیت حقیقی خوزستان را پرسیدم همین طور در جاهای دیگر به ریا وزارت فرهنگ شبهه بود تلگراف شده است و سؤال شده است و آخرین آمار گرفته شده است اعتبار هم روی این آمار تقسیم شده و بنده فکر می‌کنم با تقسیم اعتبار به این نحو هیچ گونه تبعیض از نظر شهرستان‌ها به عمل نیامده باشد صورت تقسیم اعتبار هم موجود هست آقایان می‌توانند هر کدام برای حوزه وکالت خودشان تشریف بیاورند و ملاحظه بفرمایند بعد از ملاحظه تصدیق خواهند فرمود که هیچ تبعیضی نشده است بنده خواستم استدعا کنم که آقایان پیشنهاد ایشان را پس بگیرند زیرا وزارت فرهنگ عمل کرده است و از این عرض بنده هم اتخاذ سند بفرمایند و ملاحظه بفرمایند که به این ترتیب تقسیم شده است.
رئیس - آقای رضایی شما راجع به پیشنهادتان می‌خواهید توضیح بدهید؟
رضایی - بله بله (یکی از نمایندگان - خیر استرداد کردند) خیر خیر استرداد نمی‌کنم با قول جناب آقای وزیر فرهنگ به نظر بنده دیگر توضیحی ندارد فقط مجلس رأی می‌دهد که قطعی‌تر بشود ما ظلم گذشته را قبول داریم بعد از این دیگر ظلمی به ما نشود.
رئیس - آقای ارباب مخالفید؟ (ارباب - بله) بفرمایید.
ارباب - عرض کنم که طریقه عقلانی این است که اگر در خانه یکی از آقایان یک قسمت‌هایی خرابی زیاد دارد اگر یک بودجه‌ای دارید اول خرابی‌ها را مرمت می‌کنید نه آن که آن سالن زیبای آن خانه را یک رنگ و روغن زیبای ثانوی هم روی آن هزینه ببیند کجای این مملکت خراب‌تر است آن را آباد کنید آقایان این خانه همه‌اش مال شماست ببینید کجای مملکت خراب‌تر است سهم بودجه را به آنجا بدهید و
آن جاهایی که آبادتر است جمعیتش هم زیادتر هست در حال حاضر جایی جمعیت زیادتر هست که آبادی هست جایی جمعیت ندارد که ویرانه شده است و هجرت کرده‌اند و به خارج رفته‌اند یک عملی نکنید که باز هم به قسمت‌های خوب‌تر سهم اضافه‌تری داده شود به این جهت بنده مخالفم.
رئیس - اعلام رأی می‌کنم، رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای رضایی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، بنابراین این دو پیشنهاد دیگر که نظیر این است دیگر مورد ندارد یک پیشنهادی از آقای مرآت اسفندیاری است که قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد):
پیشنهاد می‌نماید که بودجه مصوبه سال ۱۳۳۱ که طبق تصویب مجلس می‌بایست در سال ۳۳ مصرف شود وزارت فرهنگ موظف است بودجه مزبور را فقط برای تکمیل فرهنگ عشایر و کلاس‌های سیار آنها در درجه اول مصرف کند و در صورت باقی ماندن بودجه به مصارف دیگر برساند. مرآت اسفندیاری
(عبدالصاحب صفایی - این تزاحم دارد با پیشنهاد قبلی که تصویب شد)
رئیس - الان مجلس رأی داد که به نسبت جمعیت این اعتبار تقسیم بشود این پیشنهاد تعارض دارد با آن رأی مجلس مع‌هذا بفرمایید توضیح بدهید.
مرآت اسفندیاری - بنده با کسب اجازه از حضور ریاست محترم مجلس استدعا کردم که بنده به عنوان مخالف توضیحات خودم را بدهم.
رئیس - چون مخالف دیگر مقدم بود نوبت شما نرسید.
مرآت اسفندیاری - چون نوبت نرسید بنده این پیشنهاد را تقدیم کردم نظر بنده این بود اکنون که اعتبارات سال ۱۳۳۲ با تصویب همه آقایان محترم قرار است در سال ۱۳۳۳ مصرف بشود فراموش نفرمایید که فرهنگ عشایر در این مملکت به مراتب بدتر از سایر امور فرهنگی است و بنابراین اجازه بفرمایید با توجه مخصوصی که بندگان اعلیحضرت همایونی به این قسمت دارند این بودجه را در درجه اول برای فرهنگ عشایر یعنی کلاس‌های سیار به مصرف برسانند که بتوانند عشایر در ییلاق و قشلاق به فرهنگ و درس خواندن خودشان ادامه بدهند و در درجه دوم به فرهنگ شهرستان‌ها.
رئیس - عرض کردم که اگر مجلس رأی بدهد به این پیشنهاد مغایر رأی اولش می‌شود این را رأی نمی‌گیریم پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد):
مقام ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نماید که تبصره ذیل اضافه شود:
تبصره: مالکین اراضی که در داخل شهرها بیش از ده هزار متر و در حومه بیش از بیست هزار متر زمین دارند موظفند که یک دهم اراضی خود را برای ساختمان دبستان به وزارت فرهنگ بدهند. دکتر جزایری
رئیس - به این پیشنهاد وارد نیست فقط قرائت شد. پیشنهاد دیگری هم نیست.
ارباب - بنده پیشنهادی کرده‌ام.
رئیس - پیشنهاد آقای ارباب قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌نمایم تقسیم نسبت به جمعیت ناظر به جمعیت‌های محلی که متواری شده‌اند باشد. مهدی ارباب
رئیس - این پیشنهاد هم وارد نیست و با رأیی که مجلس داده مغایر است فقط خواستم قرائت بشود و قرائت شد. بنابراین بحث درباره لایحه اضافه اعتبار وزارت فرهنگ تمام شد چون لایحه مالی است برای اظهار نظر مشورتی به سنا فرستاده می‌شود.
(۶- تعیین موقع جلسه بعد، ختم جلسه)
رئیس - فعلاً جلسه را ختم می‌کنم، جلسه آینده روز سه‌شنبه ۶ مهر ساعت ۹ صبح خواهد بود.
(مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت