مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ خرداد ۱۲۸۹ نشست ۹۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۴ خرداد ۱۲۸۹ نشست ۹۷
جلسه ۹۷
صورت مشروح روز پنج شنبه ۱۶ شهر جمادی الاولی ۱۳۲۸
مجلس و ساعت و نیم قبل از غروب آفتاب در تحت ریاست آقای مستشار الدوله تشکیل شد و صورت مجلس قبل را آقای معاضد الملک قرائت کردند.
رئیس ـ در صورت مجلس ملاحظه ای هست؟(اظهاری نشد رئیس صورت را امضاء کردند.)
منتصر السلطان ـ برای اطلاع نمایندگان محترم میخواستم عرض کنم قبل از محاکمه و جلب به محکمه عدلیه به موجب اصل ۲۰ قانون اساسی نمیتوان هیچ روزنامه ای را توقیف کرد و روزنامه ایران نو و شرق را به موجب حکم اداره نظمیه قبل از جلب به عدلیه و محاکمه توقیف کرده اند ایران نو را توقیف ابدی نمودند و این مطلب علاوه بر اینکه مخالف اصل ۲۰ قانون اساسی است تقریبا قانون انطباعات را متزلزل مینماید به جهت اینکه هر روزنامه را هر
کسی میخواهد توقیف کند باید قبلا تقصیر او را ثابت کرده بعد توقیف نماید محض اطلاع خواستم عرض کنم که مجلس هم در این خصوص رأی خود را اظهار نماید.
رئیس ـ در این خصوص از هیئت وزراء عظام کتبا سئوالی شده که این اقدام ملی بر چه علت و چه کیفیت بوده است گویا قرار دادند امروز خودشان آمده در این خصوص یا در جلسه علنی و یا در جلسه خصوصی مذاکره نمایند.
(لایحه وزارت مالیه در معرفی آقای عمید الحکما به معاونت وزارت مالیه قرائت شد.)امروز قرار بود که در ضمن شور در قانون محاسبات عمومی آقای وزیر مالیه معاون خودشان را هم معرفی نمایند و چون مبتلا به تب شدیدی شده اند این است به موجب این مراسله آقای عبد الحکما را به معاونت وزارت مالیه معرفی میکنند.
(راپورت کمیسیون قوانین مالیه قرائت شد.)
رئیس ـ هنوز رأی گرفته نشده که داخل در شور مواد شویم در کلیات اگر ملاحظه هست بفرمائید.(گفتند مخالفی نیست رأی بگیرید.)
رئیس ـ رأی گرفته میشود و در اینکه اگر مجلس موافقت دارد داخل در شور مواد شویم هر کس تصویب میکند قیام نماید.(اغلب قیام نمودند با اکثریت تصویب و شروع در شور اول مواد شد.)
در ماده ۱: آقای مؤتمن الملک و آقای اسدالله خان پیشنهاد ذیل را نمودند:
پیشنهاد آقای مؤتمن الملک: ماده ۱ بودجه دولت سندی است که معاملات دخل و خرج مملکتی برای یک سال در آن پیش بینی و تصویب شده ماده ۲ دوره عمل مدتی است که قانون معین میکند برای اینکه معاملات دخل و خرج در مدت مزبوره به موعق اجرا گذارده شود مزبور برای تشخیص و حواله مطالبات دائنین دولت تا روز اخرماه سوم سال بعد است و برای ختم اعمال دایر به دریافت عایدات و پرداخت مخارج تا روز آخر سال بعد است.
پیشنهاد آقای اسدالله خان: عایدات و مخارج که در ظرف هر سنه مالیه باید دریافت شودو به مصرف برسد به موجب قانون موازنه مالیه سنواتی تصویب و بودجه کل مملکت را تشکیل میدهد.
پس از مذاکرات زیاد آقای رئیس اظهار داشت در قابل توجه بودن این پیشنهاد ها رأی گرفته میشود آقای فهیم الملک مخبر کمیسیون تقاضا نمود که چون این پیشنهادها مخالفتی با راپورت ندارد رأی لازم نیست و راجع شود به کمیسیون.(رجوع شد به کمیسیون.)
از ماده ۲ تا ماده ۹ راپورت کمیسیون و ماده ۱۱ پیشنهاد وزیر در هر یک از آن مواد جداگانه شور اول شده مذاکرات و مباحثات لازمه به عمل آمد.
رئیس ـ یک ربع تنفس است.(ثانیاً جلسه تشکیل شد.)
راپورت کمیسیون بودجه قرائت شد که لایحه از وزارت مالیه متضمن سواد مشروحه اداره گمرک و راپورت مهندس کشتیهای دولت در خلیج فارس رسیده بود مشعر بر اینکه برای تعمیرات فوری کشتیهای مزبور لازم است یک کارخانه مختصر در محمره بنا شود تا برای هر کار جزئی مجبور به خرج فوق العاده برای فرستادن کشتیها به بمبئی نشود و موافق صورتی که از روی کاتولوک ادوات لازمه معین کرده بودند به علاوه صدی پنجاه از باب کرایه حمل و بار بندی کلیه مخارج این کارخانه قریب به بیست هزار فرانک میشود که کمیسیون بودجه آقایان متین السلطنه و اسدالله خان را معین نموده که در این باب از اداره گمرکات توضیحات کافی تحصیل نمایند و بعد از رسیدگی و خواستن صورت مخارج سه ساله اخیر تعمیرات کشتیهای دولتی در خلیج فارس و خواستن صورت مخارج تعمیرات سه ساله قوی ئیل و پیچی ئیل و تخاقوی ئیل از وزارت مالیه که قریب دو هزار و سیصد تومان بود چون مخارج بنای یک کارخانه با قیمت ادوات لازمه قریب بیست هزار فرانک که تقریبا معادل چهار هزار و چهار صد تومان است معین کرده بودند پس از این توضیحات کمیسیون بودجه تصویب مینماید که معادل بیست هزار فرانک به اداره گمرک اعتبار داده شود و دیگری برای تعمیرات جزئی محتاج به فرستادن کشتیهای دولت به بمبئی نشود.
نواب ـ قراردادی در کمیسیون بمبئی نشود نسخ قرار داد سابق راجع به پیوست بره راپورت داده شده که وزیر هم فوریت آن را تقاضا کرده اگر چنانچه مطلبی مهمتر از او داریم که آن عنوان شود والّا راپورت کمیسیون خارجه به عقیده بنده خیلی مهم است و اگر مجلس صلاح بداند به جای این راپورت آن قرارداد خوانده شود.
رئیس ـ مجلس موافقت دارد با تقاضای آقا که این راپورت تبدیل بشود به راپورت کمیسیون خارجه.(عموم گفتند صحیح است.)راپورت کمیسیون خارجه قرائت شد.
وزیر معارف ـ بنده هم فوریت این لایحه را تقاضا مینمایم.
رئیس ـ فوریت این لایحه را آقای وزیر تقاضا فرمودند حال رأی گرفته میشود در فوریت آن هر کس فوریت این لایحه را تصویب نمیاد قیام نماید.(اغلب قیام نمودند.)
رئیس ـ با اکثریت تصویب شد حال در کلیات این یک مرتبه مذاکره میشود بعد داخل در مواد میشویم.
تقی زاده ـ این لایحه قانونی نیست که لازم باشد در کلیات او مذاکره شود این مثل راپورت یک کمیسیونی است فقط باید مجس در آن نظری بنماید دیگر کلیات ندارد.
رئیس ـ شاید پاره ای نظریات باشد که لازم باشد که آقایان اظهار بداند در کلیات این هر کس حرفی دارد بفرماید.
متین السلطنه ـ این راپورت دارای چند چیز است که ابتدا باید تفکیک شود والّا بدون تفکیک نمیشود رأی گرفت یک قسمت این راپورت راجع است به زمان محمد علی میرزا مسلم است این قراردادکه در آن زمان داده شده به موجب این قرارداد و مجددا این قرار داده میشود یک قسمت راجع به قروض و پولی است که باید به صاحب امتیاز داده شود و یک قسمت راجع به خود پوست بره است آنها باید از هم تفکیک و بعد مذاکره شود.
میزا اسدالله خان ـ در آن روزی که این امتیاز را عنوان کردند بنده عرض کردم که این دو جنبه دارد یک جنبه سیاسی و یک جنبه اقتصادی و عقیده بنده این بود که یک کمیسیون از بعضی اعضاء کمیسیون خارجه و کمیسیون قوانین مالیه بیشینند و مذاکره نمایند بنده میبینم که در یکی از مواد این قرارداد نوشته شده که غیر از اداره گمرکات این عوارض دریافت میشود در صورتی که این یک عوارض معینی است که از برای دولت خرج خواهد بود و یک اشکالات سیاسی این است که در جای دیگر میگوید عایدات این را صرف جای دیگر نخواهیم کرد مگر پرداخت آن چهل هزار تومان در صورتی که ما میتوانیم آن را حواله گمرک کنیم که عنقریب یک قست برزگی از عایدات ما اینجا خواهد بود و ممکن است در آنجا قراری در این باب داده شود.
وزیر فوائد عامه ـ عرض میشود این طوری که عنوان شد که این لایحه جدیدی است و باید به ترتیب سایر لوایح از مجلس بگذرد لازم شد عرض کنم که ما نمیتوانیم آن قرارداد را نسخ کنیم و چون در آن قرارداد هم این عوارض هست هم پوست بره هست و هم بردند بره هست و هم کشتن بره و تمام این قراردادها در آن قرارنامه هست چاره نداشتیم به غیر از اینکه به همان طور بگذرانیم در این تجدید فقط یک تولیدی زحمتی برای خود کرده ایم.
وحید الملک ـ ایرادات آقا میرزا اسدالله خان جوابش واضح است اولاً اشکال زیادی که هست این است که این قبض به اسم گمرک گرفته شود و در صورتی که این طور نیست این به اسم حق جواز صادرات گرفته خواهد شد و وضع گرفتن آن هم آسان است که دولت میتواند بگیرد و دیگر آنکه به اندازه چهل هزار تومان هر سال دولت به بانک شاهنشاهی قرار شده است بدهد که به برادران علی اُف بدهد و زیاده از آن جهل هزار تومان دولت به بانک نخواهد داد و هر سال این اقل پولی است که دولت از حق جواز به بانک استقراضی خواهد داد.
حاجی فاتح الملک ـ بنده عرض میکنم در صورتی که محل پرداخت این پورا را از این محل قرار میدهند که هر ساله سالی چهل هزار تومان داده شود و مینویسد که اگر کسر آمد دولت از محل دیگر خواهد داد دیگر در این صورت که دولت متعهد است هر ساله این اندازه را بپردازد چه لزومی دارد که وثیقه قرار بدهد که دولت قبول میکند که از این محل سالی چهل هزار تومان بپردازد اگر کفایت کرد که فیها والّا از محل دیگر خواهد داد و دیگر آنکه دیروز اعضای کمیسیون خارجه تماما نشستند و وقت خود را صرف این قرار داد کرده اند و عقیده بنده این است که این قرارداد خیلی خوب است و زیاده بر این موشکافی لازم نیست خوب است در این باب رأی گرفته شود و داخل شور مواد شویم.
افتخار الواعظین ـ بنده فقط یک عرض داشتم و آن این بودکه چنانچه در این راپورت قید شده که اگر چهل هزار تومان کمتر از این محل عاید
شد دولت کسر آن را میدهد پس در صورتی که اضافه شود خوب است قید شود که دولت تصرف خواهد کرد.
تقی زاده ـ این لایحه نیست یک قراردادی است یک طرفه که خودش هم حاضر نیست و ما خیال میکنیم که این یک لایحه ای است که با وزیر فوائد عامه و وزیر مالیه خواهیم قرارداد کرد و هیچ ملازمه نمیبینیم بین اینه ببینیم آن قرارداد سابق صحیح بوده است یا غلط بوده است تا آنکه یکی از وکلا اظهار کنند که آن منسوخ است آن وقت یک وزیر هم در جواب بگوید خیر ما نمیتوانیم آن قرارداد را منسوخ بدانیم یک چنین چیزی شده است و حالا از طرف دولتین محکوم به نصخ شود و این ربطی ندارد به اینکه ما آن را رد کنیم اما اگر یک قرارداد دیگری هم بوده است ما مجبوریم که قبول کنیم این یک قراردادی است که از طرف دولتین تجدید شده است و این ترتیبی هم داده شده است بهترین شکلها است که اگر ده روز وقت صرف شود بهتر از این هم نمیگذرد لازم نیست ه در بین این مذاکرات یک حقی برای دیگری ثابت کنیم و امیدوارم که به همین طوری که با کمال دقت دیروز و امروز چنانچه گفته شد وقت کمیسیون صرف شده و بهترین شکلها است دولت روس هم قبول کنند و آن وقت باید خیلی ممنون شویم از این ترتیبی که تصویب شده است برای اینکه این ترتیب و این امتیاز اگر در شود یک پولی آن شخص داده است و باید از محل دیگری به او بدهیم و حال آن پول را که دویست هزار تومان در هر سال ۵ کرور در اول اکتبر دولت میدهد و دیگر آنکه یک حق جوازی که گمرک است دولت قرار میگذارد بگیرد که بدون آن اجازه حمل نخواهد داد و در دفترهای گمرکی ثبت خواهد شد و امنای گمرک آن را میبینند و حق جواز را که گرفتند از گمرک رد خواهد شد ولی پولش از داخله گرفته میشود. برای خرید آن پوست که حق جواز از آنها گرفته میشود و این هم یک چیزی است که دولت باید ممنون باشد که تکثیر عایدات او میشود مطلب دیگر که تمام این اصلاحات و تقییدات برای اوست این است که دولت وعده میکند که در این پنج سال هر سالی در هر مجلس به مناسبت آن محل کشتار بره را قدغن نماید مثلاً یک ماه در عراق و یک ماده در خراسان در هر جا به مناسبت آنجا مثل اینکه حمل در عراق و ثور در جای دیگر و هکذا تمام نکات ملاحظه شده است حال اگر باز بعضی ایرادات مختصری هم هست بفرمائید اصلاح شود والّا چه جهت دارد که کشتار بده را قدغن کنیم و مجبور شویم که این دویست هزار تومان را از جای دیگر بدهیم اینها مدت پنج سالی امتداد خواهد داشت که هم این پول پرداخته شود و هم اگر شد یک چیزی عاید دولت بشود ممکن بود که ما این چهل هزار تومان سالیانه را از محل دیگر بدهیم ولی چون این یک امتیازی بود که در سابق گرفته شده بود و حالا تبدیل میشود به یک قرارداد دیگری فیما بین دولتین ایران و روس در مدت پنج سال هیچ ضرری هم به این ترتیب نخواهد داشت و بعد از این مدت دولت میخواهد اصلا قدغن میکند و اگر میخواهد آزاد میکند و اگر میخواهد آزاد میگذارد و امیدوارم که زودتر رأی بدهند که موقعش نگذرد و اگر در عباراتش بعضی سو تفاهمات است آن را هم بفرمایند اصلاح شود.
رئیس ـ معلوم میشود در کلیات مخالفی نیست حال شروع میشود به شور مواد یک مرتبه خوانده میشود اگر اصلاحاتی در آن لازم میشود آن وقت برای کلیه یک رأی گرفته میشود.(شروع به قرائت راپورت کمیسیون گردیده پس از مذاکرات از قرار ذیل هر یک از مواد آن اصلاح شد.)
اولاً: قراردادی که در ۲۷ شهر صفر ۱۳۲۷ هجری مطابق اول حمل سنه تخاقوی ئیل فیما بین مامورین محمد علی میرزا و اقاست نرسیس اُف اجر باشی روی در تهران منعقد و در ۱۲ ماه مارت سنه ۱۹۰۹ میلادی در دفتر اسناد سفارت سنیه روسی در تحت نمره ۹ ثبت گردیده و حال متعلق به تجارتخانه برادران علی اُف میباشد از طرف دو دولت محکوم به بی اعتباری و فسخ گردید.
ثانیاً: در عوض وجهی که تجارتخانه برادران علی اُف برای انعقاد قرارداد مزبور منسوخه صرف نموده دولت علیه ایران متعهد است مبلغ دویست هزار تومان بدون تنزیل به پول ایران در مدت پنج سال با اقساط متساویه و سالی چهل هزار تومان تمام برای اول اکتبر هر سال به تجارتخانه برادران علی اُف بپردازد و شروع به پرداخت این وجه از هذه السنه خواهد بود.
ثالثا: ضامن ترتیب پرداخت هر ساله وجه مزبوره و حمل آن از حیث مبلغ و موعد به تجارتخانه برادران علی اُف حق جوازی است که اولیای دولت علیه ایران در هذه السنه اوت ئیل قانونا مقرر میفرمایند که از این تاریخ از پوست بره که در تمام خاک ایران خریداری میشود چه در مدت این قرارداد و چه بعد از آن در نقاطی که صلاح میدانند غیر از گمرکات از قرار ذیل اخذ بنمایند.
ایضاً از پوست شیراز دانه سی شاهی ایضاً از پوست خراسان دانه پنج شاهی از پوست سایر نقاط ایران دانه هفده شاهی و نیم.
رابعا: برای مزید اطمینان از وصول مرتب اقساط مذکوره در فصل سوم دولت علیه از این تاریخ تا انقضای مدت این قرارداد کشتار بره و خرید و فروش پوست آن را در ممالک محروسه جزء ترتیبی که در فصل هفتم این قرارداد مذکور است قدغن نفرموده و به هیچ عنوان عوارضی دیگر بر پوست بره تحمیل نخواهد شد.
خامسا: تمام وجوهی که از این عایدات جمع میشود متدجا به توسط اولیای دولت علیه ایران به شعبه تهران بانک استقراضی ایران در حساب علی اُف تحویل خواهد شد تکمیل مبلغ جهل هزار تومان مذکوره دولت علیه متعهد است که قبل از تکمیل مبلغ مزبور از این عایدات به هیچ وجه به مصارف دیگر نرساند و در صورتی که این عایدات کفایت وجه فوق الذکر را ننماید اولیای دولت ایران متعهدند که در هر صورت برای اول ماه اکتبر هر سال کسر این وجه را از عایدات دیگر دولت برسانند.
سادسا: اولیای دولت علیه ایران متعهدند که این حق جواز را که از پوستهای بره خریداری برادران علی اُف هم باید همیشه دریافت نمایند تا مدت پرداخت اقساط پنج گانه نقدا گرفته قبض رسید ماخوذ دارند و همان قبوض به جای وجه نقد چهل هزار تومان مذکور در فصل فوق تسلیم بانک استقراضی خواهد شد.
سابعا: در مدت این پنج سال هر گاه دولت علیه ایران برای محافظت نسل بره بخواهد هر سال یک ماه به مناسبت هر محل در تمام ایران غیر از فارس کشتار بره را قدغن نماید این قرارداد مانع نخواهد بود مقرر گردید که خریداران پوست بره از تبعه روس هیچ یک حق ندارند احدی را به کشتار بره مجبور کنند.
ثامنا: این قرارداد که نسختین نوشته شده برای طرفین بدون تفسیر لازم الاجرا میباشد.
نواب ـ میخواستم عرض کنم که ما در خصوص قرض جاری که دولت دارد از وزراء تحقیقات کرده ایم و آنها به ما وعده دادند که اولیای دولت روس مساعدتی خواهند کرد و امیدواریم با گذشتن از این قرارداد یک تشویقی بشود که دولت روی در باب قروض جاریه با ما مساعدت و همراهی نمایند.
رئیس ـ در کلیه این قرارداد با اوراق رأی گرفته میشود هر کس این قرارداد را با اصلاحاتی که شده است تصویب مینماید ورقه سفید خواهد انداخت.(ورقه رأی توزیع و اخذ شد.)
معاضد الملک ـ عده حضار ۶۳ ورقه سفید ۵۰ ورقه آبی ۲ امتناع ۱۱.
رئیس ـ با اکثریت تصویب شد.
اسامی رد کنندگان: مؤتمن الملک - نوبری.
اسامی تصویب کنندگان:
مستشار الدوله - معزز الملک - شیبانی - آدینه محمد خان - اسدالله میرزا - فاتح الملک - ناصر الاسلام - ادیب التجار - ضیا الممالک - ابراهیم خان - محمد کریم خان - محمد رضا مساوات - آقا شیخ علی - معاضد الملک - ادیب - معتمد التجار - صدر العلما - میرزا داوود خان - ذکاءالملک - محمد هاشم میرزا - میرزا آقا - تربیت - شیخ ابراهیم - سید ابراهیم - لسان الحکماء - صدیق حضرت - میرزا احمد قزوینی - بهجت - محمد بروجردی - عز الممالک - سید نصر الله - تقی زاده - سید جلیل - دکتر علی خان - عز الملک - علی اکبر خان دهخدا - سید حسین اردبیلی - افتخار الواعظین - وکیل التجار - ابو القاسم میرزا - حاجی آقا - ارباب کیخسرو - حسن علی خان - نواب - عبدالحسین بروجردی - وحید الملک - حکیم الملک - مرتضی قلیخان
ممتاز الدوله - اسدالله خان - کردستانی.
استعفا نامه آقا میرزا علی خان وزیر زاده قرائت شد قریب به این مضمون که وزارت امور خاره بنده به جهت شغل تحریرات آن وزارت خانه انتخاب نموده بنده هم به ملاحظه اینکه در این وزارت خانه خوب میتوانم از عهده خدمات به ملت برایم قبول کردم و همه وقت توجهت وکلای عظام را تمنا دارم.
رئیس ـ البته استعفای آقای وزیر زاده را که یکی از نمایندگان محترم بودند خواهند قبول نمود لکن حالا که وزارت خانها از افکار صائبیه نمایندگان استمداد میجویند جزء تاسف از فوت آراء صائبیه ایشان چاره نداریم و روز شنبه یک منشی به جای ایشان انتخاب خواهد شد.
منتصر السلطان ـ در اول جلسه عرض کردم در خصوص توقیف روزنامه ایران نو و شرق آقای رئیس فرمودند که وزراء به مجلس میایند و جواب میدهند استدعا دارم یا بفرمائید بیایند به مجلس یا اینکه آن حکم را پس بگیرند و به کمیسیون ۱۸ نفر اصل این مطلب را رجوع نمایند.
رئیس ـ در خصوص توقیف روزنامه شرق چیزی به رئیس الوزرا نوشته شده بود یک جوابی نوشته بودند و تشریف آوردند که حضورا جواب بدهند لکن به واسطه کاری تشریف بردند و به آن ترتیب که فرمودید باید اقدام کرد.
سلیمان میرزا ـ بنده اجازه گرفته ام که مطابق یک فصل قانون اساسی فصل دیگر آن را بخوانم یعنی به مناسبت این فصل که فصل ۲۷ است میتوانم سایر فصول را بخوانم.(اصل ۲۷ را از قانون اساسی قرائت کرد.)اصول ۲۷ مجلس در هر جا نقض در قوانین و یا مسامحه در اجرای آن ملاحظه کند به وزیر مسئول در آن کار اخصار خواهد کرد و وزیر مزبور باید توضیحات لازمه را بدهد.
ایضاً اصل ۱۲ را قرائت کرد مبنی بر اینکه روزنامجات حق طبع مذاکرات مجلس را دارند ایضاً اصل هفتم را قرائت کرد که اساس مشروطیت جزا و کلا تعطیل بردار نیست و یکی از اساس مشروطیت آزادی مطبوعات است که عجالتا توقیف کرده اند به علاوه قانون مطبوعات در توقیف یک روزنامه است در اصل بیستم مینویسد در صورتی که چیزی بر خلاف قانون مطبوعات در آنها مشاهد شود نشر دهند یا نویسنده بر طبق قانون مطبوعات مجازات میشود حالا فرض میکنیم چیزی هم بر خلاف قانون نوشته شده است باید چه قسم معامله کرد فرستاد به روزنامه را توقیف کرد یا قانونی در این خصوص وضع شده است مدیران منشیان هر دو روزنامه در اینجا حاضرند و به هیچ وجه جلب به عدلیه نشده اند ایضاً در جای دیگر اقتدار محاکم را مینویسد که مرکز تظلمات عمومی عدلیه است باید در صورتی که اعتراض روزنامه داشته باشد نویسنده را جلب به محکمه عدلیه نموده محاکمه نمایند بنده در قانون اساسی و مطبوعات دوازده قانونی را بر شمرده که راجع به این مطلب است و تمام را شمرده که راجع به این مطلب است و تمام را به واسطه این حکم متزلزل کرده اند و چون اهم وظایف ماست و قسم هم خورده ایم که حفظ قانون اساسی را بنمائیم این که بنده سئوال و استیضاحی نوشته ام و باز هم همان قسم که گفته شد باید رجوع به کمیسیون ۱۸ نفری شود که در این خصوص هم رسیدگی نماید و چون این حکم بر خلاف قانون اساسی شده است روزنامه ایران نو و شرق میتوانند طبع و توزیع شوند.(اغلب تصدیق کردند.)
تربیت ـ بنده میخواستم عرض کنم که تام اهالی ایران بیست کرور نفوس عجالتا دارای دو روزنامه هستند که آن را هم توقیف کرده اند چهار قرن است که در اروپا روزنامه دائر است و هفتاد سال است که در ایران هم دائر شده است در این مدت یک چنین کاری نشده است ناپلئون سوم یک روزنامه که اطاله لسان کرده بود بعد از ۱۱۵ مرتبه محاکمه کردن روزنامه او را توقیف کردند در مملکت روسیه نمیدانم چه شده است که در مملکت ما در آن واحد دو روزنامه را توقیف میکنند و هیچ حرف نمیزنیم.
اقا سید حسین اردبیلی ـ در صورتی که مدار جمیع کارهای ما سر قانون اساسی است وقتی که میبینیم نقض قانون اساسی میشود قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم و نقض قانون را بخواهیم میبینیم که به کارهای دیگری میپردازیم و مجلس مادام که مرمت این نقض قانون را نکرده است به عقیده بنده نمیتواند به کار دیگر بپردازد.
وکیل التجار ـ حفظ قانون اساسی چنان که گفته میشود اصل تکیلف نمایندگان ملت است و باید نهایت مواظبت را داشته باشد که نقض قانون اساسی واقع نشود و همان مقداری که آقایان اهمیت به جراید و مطبوعات میدهند بنده هم همان مقدرا اهمیت میدهم لیکن باید ملاحظه حفظ استقلال مملکت را هم منظور داشت و کمتر از جراید به این اهمیت نداد و حفظ بعضی قوانین رادون بعضی منظور داشت و بنده میخواهم یک اندازه اشتباهات را رفع کنم به این جهت میگویم که چنانچه حفظ قانون اساسی لازم است حفظ قانون انطباعات هم لازم است و قانون اساسی هم راجع به قانون انطباعات میکند و اگر در قانون اساسی به طور اجمال مانده باشد نمیتوانیم فورا اعتراض مزبور را کنیم باید رجوع به آنجا کنیم که در آنجا تصریح کرده اند حالا من پیدا نکردم آقایان خوب است ماده ۳۲ و ۳۵ قانون انطباعات را بخوانند.
(آقا میرزا داوود خان ماده ۳۲، ۳۵، ۴۶ و ۵۰ را از قانون انطباعات قرائت کرده اظهاری داشت از تمام این مواد معلوم میشود که حکم توقیف و دادن مجازات و غیره باید بعد از محاکمه در عدلیه عملی باشد و این حکم توقیفی که شده است بدون هیچ محاکمه بوده است.)
اقاتقی زاده ـ بنده عرض مهمی امروز نداشتم و گمان میکنم هر چه مباحثه کنیم فایده نداشته باشد و باید روز شنبه در حضور وزراء مطرح بشود اگر آقای وکیل التجار این اظهار را نکرده بود حرفی نداشتم یکن امیدوارم که در مقام حفظ قانون اساسی آقایان وکلا متفقا یک حدت و غیرتی داشته باشند و اگر یک اشتباهی شده است بر بعضی ممکن است در اطاق دیگر صحبت بکنیم و رفع اشتباه شود در دوره سابقه وقتی یک چنین چیزی اتفاق میافتاد مردم میادند بالای سر ما و داد و فریاد میکردند و مرمت قانون اساسی را میخواستند اگر در دوره سابقه یک چنین اتفاقی میافتاد ما ده روز گرفتار سیاست آن بودیم و در آن دوره بودیم و در آن دوره همیشه ارزو میکردیم که بالای سر ما مردم نیایند و ما را به حال خود واگذارند به ترتیب اقدام کنیم و امروز به حمد الله آن روز را داریم که میخواستیم یعنی مردم و ملت اعتماد به ما دارند و لازم نمیدانند که اینجا تهاجمی کنند و مرمت یک نقض قانون را بخواهند امروز دولت مسئول وکلای ملت است وکلای ملت هم طرف اطمینان ملت هستند در این صورت خواهش میکنم که وکلا در این باب یک اتفاقی داشته باشند و یک اتحادی بکنند که آنهائی که جرئت میکنند و نقض قانون اساسی بکنند با اعتماد نگاهداری بعضی از وکلا از آنها من بعد این جرئت را نکنند.
حاجی آقا شیرازی ـ همان طور که آقای تقی زاده فرمودند مذاکره این مطلب مقتضی نبود تا وقتی که وزراء حاضر باشند و تمام بشود در آن مجلس در صورتی که وزراء نیستند نتیجه از این مذاکرات نمیگرفتیم وقتی از وقت هم در کمیسیون ۱۸ نفری مذاکره شد که مدیران جراید با خواسته به طور عجز و التماس از آنها بخواهند که یک ترتیبی بدهند در مندرجات روزنامه جات خودشان که بر تامین مملکت بیفزاید که همین طور که روزنامه مربی ملت است واقعا همان طور باشد یک ترتیب صحیح بدهند اینکه گفته میشود وکلا باید در حفظ قانون اساسی متفق باشند بنده تصور میکنم وکلای ما در حفظ قانون اساسی متفق هستند ولی یک مطلبی میخواستم عرض کنم و آن این است که ببینیم مسلک وکلا در این باب چیست آیا همین طور که برای حفظ استقلال مملکت هم آیا مکلفند یا خیر گمان میکنم همین طور که یکی از وظایف ما حفظ قانون اساسی است حفظ خیلی چیزهای دیگر و گرفتاریهای دیگر هم هست که اسباب شود ما از تزلزل و ملاحظات خارجه ها مصون باشیم و بعد مشغول تنظیمات خود شویم و به طور وضوح عرض کنم گمان میکنم که اسباب تامینات این مملکت محترم تر از همه چیز است و در هر موقع که دیده اند پاره ای چیزها هست که مقدم تر است اجازه کرده اند و شاید مخالف قانون اساسی هم عمل کرده اند و چندین مرتبه هم نوشته دارم و در موقعش عرض خواهم کرد چه در موقع هیئت مدیره که بنده نبوده ام در تهارن و چه در موقعی که بنده در تهارن بودم اتفاق ها افتاده و جواب ها اداده اند و یک فقره آن را عرض میکنم در خصوص تبدیل رئیس عدلیه فارس بودکه بدون محاکمه و ثبوت تقصیر و استعفای خودش او را تغییر داد و چندین مرتبه از این گونه اتفاقات افتاده است که خلاف قانون اساسی به عمل آمده است سهل است که کرارا دور هم نشسته و گفته ایم که در مقابل استقلال مملکت هر کاری باید بکنیم و هر چیزی را صحیح دانسته ایم و حالا در این موقع بنده در پی آن نیستم که این کبری و صغیری هم دارد یا خیر لکن باید تکلیف خودمان را با اداره مطبوعات معلوم کنیم بدیهی است این پایه اهمیت و بزرگوای که به جراید میدهند به واسطه این است که جراید موجب ترقی و بیداری و هوشیاری حسیات ملت
است و مهذب اخلاقی و مربی یک ملات و لسان ملت محسوب میشود هیچ سزاوار نیست که روزنامه و جرائد که در تمام دنیا صفاتی را که عرض کدرم دارا هستند اولین طریقه خراب کردن اخلاق یک ملتی را مسلک خود قرار بدهند باید ملاحظه کنیم ببینیم امروز ما در این مملکت یک مدیر روزنامه که مطبوع ملت عالم است اولاً آیا یک چنین مدیری دایم یا خیر که فقط روزنامه اش موجب ترقی ملت باشد و به مردم طریق وطن پرستی را یاد بدهند ما و مردم را با آن حسیات وطن خواهانه نزدیک کند گذشته از اینها میخواهم بدانم که آقایان مدیران اجازه دارند که علی الاتصال لوایحی و مقالاتی بنویسند که بین افراد ملت را به هم بزنند و اسباب هزار نقاق و شقاق شود و بلکه بین هر دو برادری را با هم به هم زند و با هم دشمن کند آیا این طور صحیح است است و مقتضی مملکت ما هست یا خیر در صورتی که این روزنامجات میرود به اقصی بلاد مملکت ما در صورتی که در ملک ما میدانید چه قدر ایلات وحشی هست که وقتی این روزنامه را دیدند تصور میکنند دولت در اینجا که مرکز است و تمام قوای خود را موجود دارد نمیتواند جلوگیری کند از یک روزنامه آن وقت این چه اثر خواهد کرد معلوم است ببینید به این ترتیب امنیت در این مملکت باقی مستقر میماند یا خیر بنده عرض میکنم نسبت به یک وزیر تا روی مسند وزارت نشسته و او خائن باشد بیاید این طور اطاله لسان کند چه جای اینکه وزیر طرف اطمینان باشد به علاوه تمام اینها عرضی میکنم مقتضیات امروزه مملکت را باید خیلی منظور داشت و بالاخره عرض میکنم ما باید حکومت داشته باشیم یا خیر حکومت ما باید قدرت داشته باشد یا خیر عرض میکنم واقعا یا این وزراء طرف اطمینان شما هستند یا نیستند در صورتی که طرف اطمینان شما هستند که قبیح تر از این نیست چیزی که یک روزنامه این طور اطاله لسان کند نسبت به وزیری که طرف اطمینان مجلس شورای ملی است و اگر طرف اطمینان شما نیستند شما اول خائن هستید که ورقه آبی روی میزتان نمیگذارید و آنها را منفصل نمیکنید.
رئیس ـ سی نفر اجازه خواسته اند و فایده ندارد در این خصوص صحبت شود به جهت اینکه خودمان میگوئیم و خودمان جواب میدهیم حالا این مذاکره را در اینجا ختم میکنیم میماند روز شنبه با حضور وزراء مذاکره میشود.
معاضد السلطنه ـ در مسئله اینکه خلاف قانون اساسی شده است هیچ جای شک و شبهه نیست به جهت اینکه حکمی بر خلاف قانون اساسی شده است بنده هم نمیخواستم امروز در این باب حرفی زده باشم به جهت اینکه وزراء حضور ندارند لکن بعضی مذاکرات شد که باید جواب این را مردم بدانند که چند روز قبل یک حکمی نوشتند و عدلیه را توقیف کردند جلوگیری شد حالا میخواهند جلو اقلام را بگیرند که صدا از مردم درنیاید و هر چه میخواهند بکنند و ممکن است فردا کار دیگر بخواهند بکنند بدیهی است تمام وکلا با اولین وظیفه خودشان که حفظ قانون اساسی است با کمال سختی قیام و اقدام ولی اینجا گفته نشود که وزراء با اعتماد بعضی از وکلا این اقدامات را میکنند میخواستم عرض کنم هیچ یک از وکلا با وزراء قوم و خویشی و برادری ندارند خصوصیت و دوستی هم ندارند البته در موقعی که افعال آنها را مطابق اصول مشروطیت و سبب ابادی مملکت و رفع احتیاجات ملت ببینند با آنها مساعدت میکنند و در صورتی که خلاف یکی از قوانین از آنها صادر شود هیچ گونه همراهی نخواهند کرد و من بعد این طور کلمات در مجلس خوب است گفته نشود و تکرار نشود.
رئیس ـ موضوع مذاکرات روز شنبه بقیه محاسبات عمومی راپورت کمیسیون بودجه راجع به تعمیر کشتیهای خلیج فارس راپورت کمیسیون استقراض داخلی.(مجلس دو ساعت و نیم از شب گذشته ختم شد.)