مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ تیر ۱۳۴۶ نشست ۳۷۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۴ تیر ۱۳۴۶ نشست ۳۷۱
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۳۷۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه (۴) تیر ماه ۱۳۴۶
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غایبین جلسه قبل
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: تبریزی - کیهان یغمایی
۳- طرح گزارش کمیسیون دارایی راجع به اجازه مبادله قرارداد الحاقی دوم به قرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبان ۱۳۳۳
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت کشور به قید یک فوریت.
۵- طرح و تصویب فوریت لایحه مربوط به تأمین اعتبار اضافی برای انتخابات
۶- ختم جلسه
مذاکرات مجلس شورای ملّی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه (۴) تیر ماه ۱۳۴۶
مجلس در ساعت نه و پنجدقیقه صبح بریاست آقای دکتر شفیع امین (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱-قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
نایب رئیس-اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه-آقایان:
دکتر ضیائی-مهندس انصاری-پروین-موسوی کبیری-مهندس عدلی-تیمسار سرلشکر همایونی-تیمسار سرلشکر نکوزاد-تیمسار سرتیپ حکیمیان-کمالوند-موسوی-پاکذات-مهندس اسدی سمیع-مهندس پروشانی-کیوان-ادیب سمیعی-دکتر پور هاشمی-تبریزی-ناروئی-نصیری-نیری.
غائبین بی اجازه-آقایان: دکتر مصباح زاده-کشفی-بختیار-آقایان-دکتر رمضانی-فیصلی.
دیرآمدگان با اجازه: آقای ارسنجانی دو ساعت-آقای مهرزاد یکساعت-بانو تربیت یکساعت.
غائبین مریض-آقایان: دکتر مهدی زاده-بالاخانلو-پرویزی-توسلی-جهانشاهی-مهندس ریاحی.
غائبین در رأی-آقایان:
مهندس آراسته-مهندسجلالی نوری-ریگی-سرتیپ پور-مهندس مالک-مرتضوی-بانو جهانبانی-بانو دکتر دولتشاهی هر کدام یک رأی.
۲-بیانات قبل از دستور آقایان: تبریزی-کیهان یغمائی
نایب رئیس-نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای تبریزی بفرمائید.
تبریزی-بسمه تعالی با اجازه مقام معظم ریاست
قبل از آغاز عرایضم که از نصف وقت مقرره‌ام زیاد مزاحم نخواهم شد در این روز خجسته شب عید سعید مولود مبارک و مسعود منجی عالم بشریت و مجری کلمه طیبه توحید و وحدت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه اله و سلم را از پشت این تریبون به پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و قاطبة ملت اسلام خصوصاً هم میهنان مسلمان ایران و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی صمیمانه تبریک و تهنیت عرض نموده (احسنت) و از درگاه قادر توانا مسألت دارد شهریار معظم و محبوب ما و قاطبه خاندان تجلیل سلطنت را در کنف حمایت خود از بلیات سماوی و ارضی محفوظ بدارد انشاءالله و ما را در بثمر رسانیدن هدفهای عالی و مترقی آن رهبر دانا و نابغة توانا یاری فرماید لم یشکر الناس لم یشکر الله شکر نعمت نعمتت افزون کند کفر نعمت از کفت بیرون کند دو بنای مهم تاریخی که هر یک از آن دو بنوبه خود برای شهرستان میاندوآب جنبه حیاتی دارد از شاهنشاه فقید رضاشاه کبیر بیادگار مانده که همواره موجب شکرگذاری عموم اهالی است اولی کارخانه قند میاندوآب است که با تشخیص کارشناسان خارجی قند آن با محصول قند هلند و بلژیک برابری می‌کند.
دومی ساختمان پل عظیم بر روی رودخانه زرینه رود در تاریخ ۱۳۲۰ که قسمت اعظم دو استان آذربایجان غربی و شرقی را بهمدیگر متصل و مرتبت نموده واقعاً بدون این پل ارتباط قطع و میاندوآب ارزشی ندارد نمایندگان محترم آذربایجان اغلب ایشان دیده‌اند امنیت مردم حق شناس آذربایجان موقع عبور از روی همین پل بروان پاک آن سردار بزرگ فقید سعید درود می‌فرستند بنده به نمایندگی اهالی میاندوآب آرزو می‌کردم که بنای مهم تر و جامعه از آن منتفع گردد و بامر مبارک ملوکانه یک سد اساسی روی این رودخانه زرینه رود که آب آن در کشور شاهنشاهی از هر حیث کم نظیر است بنا گردد و مثل صدها بنای مهم تاریخی از اعلیحضرت همایونی شاهنشاه محبوب آریامهر برای نسل حاضر و نسل‌های آینده بیادگار بماند با نهایت مسرت به منتهای آرزوی خود نایل آمده طبق قول قطعی جناب آقای وزیر آب و برق که وعده داده بودند برابر نامه شمارة ۳۳۱۰- ۴۶/۳/۲۷ سازمان آب و برق آذربایجان باستثناد تصویب نامه شماره ۳۷۷۸- ۴۶/۳/۶ هیأت محترم وزیران قرارداد ساختمان آن با (شرکت پور) منعقد و از تاریخ انعقاد قرارداد ساختمان سد اساسی کورش کبیر و سد انحرافی از مقابل قریه نوروزلو ۳۹ ماه پیش بینی شده خاتمه یابد برای ازدیاد محصول شاهین دژ-میاندوآب محال چلک در آذربایجان غربی و محال کاودول و بخش‌های ملک کندی-بناب و شهر مراغه-عجب شیر-آذرشهر و قریب هزار آبادی در آذربایجان شرقی تأثیر بسزائی دارد و برای تولیدات دو استان تکان خواهد داد و از نیروی برق نیز بی نیاز خواهند شد بالاتر از همه یکی از هدفهای عالی شهریار معظم به ثمر نهائی خواهد رسید از خداوند متعال روزی را آرزومندم که این سد اساسی خاتمه یافته و با دست مبارک شاهنشاه آریامهر افتتاح و شروع ببهره برداری گردد (انشاءالله).
در این موقع که اوخر تشکیل جلسه‌های علنی مجلس شورای ملی و تقریباً پایان دورة ۲۱ قانونگذاری است بخود وظیفه میداند بعرض برسانم در دورة دولت انقلابی و حزبی جناب آقای هویدا نخست وزیر محترم از کرانه‌های دریاچه رضائیه تا نزدیکی بیجار حوزة انتخابیه اینجانب بیست پروژه عمرانی که همگی جنبه اجتماعی دارد یا انجام
یافته و یا در شرف اقدام است بحیطة اجرا در آمده است دولت جناب آقای هویدا دولت خدمتگذار انقلابی است و شخص ایشان مرد عمل است نه حرف و بسیار سپاسگذارم برای جلوگیری از اتلاف وقت خانمها و آقایان محترم از ذکر آمار آنها که هر یک پرونده مخصوصی دارد خودداری نموده همین قدر اولی تأسیس شعبه بانک کشاورزی است میاندوآب که از شعب تراز اول کشور بشمار می‌رود و دارای ۷ هزار حساب پس انداز است و آخری سد اساسی کورش کبیر بر روی رودخانه زرینه رود با عرض مراتب بالا نیازمندیهای عمومی هنوز کاملا مرتفع نشده با توجه بالا هم فالاهم و با رعایت وقت و ترتیب و تأمین اعتبار باید توقعات را ردیف کرد و تقاضا نمود لذا احتیاجات اجتماعی محلی ام هنوز تمام نشده است در پایان عرایضم و آخرین تصدیعم که دیگر پشت این تریبون مقدس را شاید نه بینم سلامتی و موفقیت قاطبه نمایندگان محترم را در راه خدمت برهبر معظم شاهنشاه آریامهر و هموطنان عزیز ار درگاه خداوند متعال مسألت می‌نمایم دیگر مصدع نیستم و از تصدیع خود معذرت می‌خواهم (احسنت).
نایب رئیس-آقای کیهان یغمائی تشریف بیاورید.
کیهان یغمائی-با کسب اجازه از مقام محترم ریاست بنده فکر می‌کنم شاید آخرین باری باشد که در دورة فعلی توفیق عرایضی خدمت همکاران داشته باشم از فرصت استفاده می‌کنم و اگر در اینمدت کم خدمتی یا بیمحبتی نسبت بهمکاران عزیز شده عفو بفرمایند و این محبت همکاران عزیزم را تا عمر دارم فراموش نمی‌کنم وظیفه ایکه امروز بعهدة بنده از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم گذاشته شده و بنده افتخار دارم از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم میلاد مسعود حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلم را به پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر و خاندان جلیل سلطنت و ملت عزیز ایران و کلیه همکاران محترم و عموم مسلمانان جهان تبریک عرض نمایم (احسنت)
روز مولود مبارک حضرت رسول اکرم یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان و از هر جهت موجب خوشحالی و سرور و غرور است (صحیح است)
اینکار مقام محترم ریاست هیئت محترم رئیسه مجلس که وظیفه مذهبی و دینی و ملی خود را انجام و با برپا کردن مجلس جشن در خانه ملت برای تجلی این روز عزیز و مقدس و میلاد مسعود همت بکار بسته‌اند همه خوشحال و سپاسگزاریم (احسنت)
در چنین روز مقدس دست نیاز بدرگاه خداوند متعال دراز کرده از پیشگاه با عظمتش مسئلت داریم وجود شاهنشاه عدالت گستر ما را سلامت و سعادتمند بدارد و طول عمر عنایب فرماید (احسنت) تا عموم ملت ایران تحت رهبری‌های خردمندانه ذات اقدس شهریاری از ثمرة سعادت و امنیت و ثبات و استقلال ملی که سرآمد بهتر زیستن ملت‌ها است بیش از پیش برخوردار گردد.
و امیدواریم از پرتو برکت چنین روز فرخنده ابرهای تیره و تاری که در آسمان قسمت عربی خاورمیانه بوجود آمده برطرف و همانطور که خواسته شاهنشاه آریامهر است همای صلح و صفا و دوستی و برادری و سعادت در این کشورها فرود آید وظیفه خود میدانم از ثبات و امنیت کاملی که توأم با حفظ سیاست مستقلی که از برکت وجود و درایت و روشن بینی مداوم شاهنشاه آریامهر در کشور حکمفرما و هر روز که جلو می‌رویم بهتر تجلی می‌کند از طرف عموم ملت ایران سپاسگزاری نموده (احسنت) و مراتب حق شناسی و فداکاری عموم همکاران مجلس را در این مکان مقدس به پیشگاه مبارک شاهانه عرضه بداریم.
سیاست مستقل ملی ایران نه تنها بموجب نوسازی و تحول عمران و آبادی و حفظ استقلال و سیاست کشور عزیز ما است بلکه ثمره ارزنده آن شامل حال کشورها و ملت‌های مسلمان و برادر ما نیز می‌باشد که هر روز شاهد و ناظر آن هستیم.
باشد تا دنیا دنیا است خدای بزرگ ایران و ایرانی را پاینده و سرفراز بدارد و پرچم اسلام و پرچم سه رنگ شیر و خورشید ملی برفراز تمامیت این خاک مقدس در اهتزاز باشد و به افراد حزب مردم و عموم ملت ایران در
راه انجام خدمات ملی که سرآمد آن شاه دوستی و میهن پرستی است و همچنین انجام وظایفی که بعهده دارند توفیق خدمتگزاری بیشتر عنایت فرماید (انشاءالله-احسنت).
۳-طرح گزارش کمیسیون دارائی راجع باجازه مبادله قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبان ۱۳۳۳
نایب رئیس-وارد دستور می‌شویم گزارش شور اول لایحه راجع به اجازه مبادله قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب ۷ آبان ۱۳۳۳ مطرح است قرائت می‌شود
(بشرح زیر قرائت شد)
گزارش شور اول از کمیسیون دارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۳۱ خردادماه ۱۳۴۶ با حضور نمایندگان دولت لایحه شمارة ۴۰۷۲- ۱۳۴۶/۳/۲۵ راجع باجازه مبادله قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبانماه ۱۳۳۳ را مطرح و مورد رسیدگی قرار داد ماده واحده را با اضافه نمودن یک تبصره در ذیل آن تصویب اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده-قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبانماه ۱۳۳۳ که مشتمل بر سه ماده و یک ضمیمه می‌باشد و بامضای دولت ایران و شرکت ملی نفت ایران بعنوان طرفهای اول و شرکتهای مفصله الاسامی زیر:
گالف اویل کورپوریشن-موبیل اویل کور پوریشن-استاندارداویل کمپانی-استاندارد اویل کمپانی اوکالیفرنیا-تکسا کوانیکور پوریتد-دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد-باتافسه پترولیوم ماتشاپای ن. و. کمپانی فرانسزده پترول-گالف انیترنشنال کمپانی-موبیل اویل ایران انیکور پوریتد-اسوتریدنیک کمپانی او ایران-ایران کالیفرنیا اویل کمپانی-تکساکو ایران لیمیتد-ندرلندز ایرانز اردولی هاندل ماتشاپای (ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ کمپانی (ن. و . اویل تریدینگ کمپانی (ایران) لیمیتد-امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی-اتلانتیک ریچفیلد کمپانی گتی اویل کمپانی-سیگنال اویل اندگس کمپانی دی استاندارد اویل کمپانی (اوهایو) تاید واتراویل کمپانی-امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی آوایران-ایران آتلانتیک کمپانی (پاسیفیک وسترن ایران لیمیتد سیگنال (ایران) پترولیوم کمپانی-سوهایو ایران تریدینگ اینکورپوریتد-تایدواترایران لیمیتد-کالتگس ایران لیمیتد-سان جاسینتو ایسترن کورپوریشن-کانتیننتال اویل کمپانی-ایرانزاردولی اکسپلوراتی آن پرودکتی ماتشاپای (شرکت سهامی اکتشاف وتولید نفت ایران) ن. و. ایرانزآردولی رافیناج ماتشاپای (شرکت سهامی تصفیه ایران) ن. و . بعنوان طرفهای دوم رسیده است تصویب و بدولت اجازه اجرا و مبادله آن داده می‌شود.
تبصره-با تصویب این قرارداد الحاقی در وضع-حدود-مساحت و مشخصات ناحیه عملیات موضوع قرارداد فروش نفت و گاز مورخ هفتم آبانماه ۱۳۳۳ جز تقلیل سه قسمت مشخص و تغییرات ناشیه از این تقلیل هیچگونه تغییر دیگری حاصل نمی‌شود.
مخبر کمیسیون دارائی-عزت الله اوزار
گزارش شور اول از کمیسیون امور خارجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه اول تیرماه ۱۳۴۶ با حضور نمایندگان دولت لایحه مربوط باجازه مبادله قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبانماه ۱۳۳۳ را مورد رسیدگی قرار داد کمیسیون با توجه بتوضیحات نمایندگان دولت مبنی بر تأیید و انجام مفاد تبصره پیشنهادی کمیسیون دارائی وجود تبصره را زائد دانسته و بدین جهت لایحه دولت را عیناً تصویب نمود.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده-قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبانماه ۱۳۳۳ که مشتمل بر سه ماده و یک ضمیمه می‌باشد و بامضای دولت ایران و شرکت ملی نفت ایران بعنوان طرفهای اول و شرکتهای مفصله الاسامی زیر: گالف اویل کورپوریشن-موبیل اویل کور پوریشن-استاندارداویل کمپانی-استاندارد اویل کمپانی اوکالیفرنیا-تکسا کوانیکور پوریتد-دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد-باتافسه پترولیوم ماتشاپای ن. و. کمپانی فرانسزده پترول-گالف انیترنشنال کمپانی-موبیل اویل ایران انیکور پوریتد-اسوتریدنیگ کمپانی او ایران-ایران کالیفرنیا اویل کمپانی-تکساکو ایران لیمیتد-ندرلندز ایرانز اردولی هاندل ماتشاپای (ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ کمپانی) ن. و . اویل تریدینگ کمپانی (ایران) لیمیتد-امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی-اتلانتیک ریچفیلد کمپانی گتی اویل کمپانی-سیگنال اویل اندگس کمپانی دی استاندارد اویل کمپانی (اوهایو)- تاید واتراویل کمپانی-امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی آوایران-ایران آتلانتیک کمپانی (پاسیفیک وسترن ایران لیمیتد سیگنال (ایران) پترولیوم کمپانی-سوهایو ایران تریدینگ اینکورپوریتد-تایدواترایران لیمیتد-کالتگس ایران لیمیتد-سان جاسینتو ایسترن کورپوریشن-کانتیننتال اویل کمپانی-ایرانزاردولی اکسپلوراتی آن پرودکتی ماتشاپای (شرکت سهامی اکتشاف وتولید نفت ایران) ن. و. ایرانزآردولی رافیناج ماتشاپای (شرکت سهامی تصفیه ایران) ن. و . بعنوان طرفهای دوم رسیده است تصویب و بدولت اجازه اجرا و مبادله آن داده می‌شود.
مخبر کمیسیون امور خارجه-مافی
نایب رئیس-پیشنهادی برای فوریت این لایحه رسیده است قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم لایحه قانونی اجازه مبادله قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبان ماه ۱۳۳۳ با قید فوریت در مجلس مطرح گردد.
خواجه نوری-دکتر الموتی-مهندس صائبی-کریم اهری-صفی پور-مهندس والا-دکتر حکیم شوشتری-دکتر عدل-بوشهری-مرتضوی-مصطفوی نائینی-ملک زاده آملی-موسوی ماکوئی-دکتر صاحب قلم-فخر طباطبائی-دکتر سعید حکمت-دکتر عدل طباطبائی-دکتر شفیع امین-روستا-قراچورلو-پزشکی-زهتاب فرد.
نایب رئیس-فوریت لایحه مطرح است آقای دکتر مبین مخالفید بفرمائید.
دکتر مبین-بنده متأسفانه باید استدلال کنم برای ۵۵ نفر و بعد رأی گرفته خواهد شد توسط ۸۱ نفر چون برای رأی ۸۱ نفر لازم است و عده‌ای که نیستند عرایض بنده را نخواهند شنید. فوریت باید دلیل داشته باشد طبق آئین نامه فوریت باید گفته شود که برای چه خوب است فوریتیکه در اینجا مطرح است بنفع کنسرسیوم است؟ بنفع شرکت ملی نفت ایران است؟ بنفع دولت ایران است؟ اینها باید معلوم بشود دلیل فوریت باید روشن باشد اینجا چندین دفعه راجع بفروش گاز صحبت شده که کمپانی نروژی پشت در ایستاده وقتی که لایحه تصویب شد همان کمپانی نروژی گذاشت و فرار کرد برای این که اینطوری که پیشنهاد داده شده بود لایحه آنطور تصویب نشد. این موضوع باید روشن بشود این لایحه مربوط به استرداد یک قسمت از اراضی است که مدتها بلا استفاده بوده یعنی کنسرسیوم روی آن عمل نکرده اگر دولت ایران و نماینده محترم دولت اینجا تعهد می‌فرمایند که بلافاصله پس از تصویب این قانون از فردا شروع به اکتشاف خواهد شد از فردا شروع به اقدامات
بمنظور اکتشاف استخراج خواهد شد که خوب و الا چه فوریتی است زمینی است بما پس داده‌اند طبق این قرارداد که نوشته شده است قرارداد استرداد نوشته شده است و توافق هم شد. بنابراین از نظر این که این قانون را میگذرانند بنده خواستم اینجا تقاضا کنم از نماینده دولت که توجه بفرمایند و بخصوص همکاران محترم که این فوریت را امضاء کرده‌اند و توصیه کرده‌اند بفرمایند که فایده این فوریت چیست؟ (دکتر کیان-ضررش را بفرمایند چی است) ضرر آن این است که باید باین لایحه کاملا رسیدگی بشود چون در فراکسیون مطرح نشده و رسیدگی کافی نشده باید به ما فرصت کافی داده شود که در کمیسیونها بآن رسیدگی بکنیم و این فوریت جلوگیری می‌کند از این کار.
نایب رئیس-آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری-بنده که یکی از امضاءکنندگان تقاضای فوریت هستم همانطور که جناب آقای دکتر مبین فرمودند و دلیل و فلسفة آنرا بعرض مجلس شورای ملی میرسانم همانطور که خود ایشان فرمودند این قرارداد حاوی یک مادة واحدة است و مبتنی بر سه ماده و یک ضمیمه راجع به مشخصات عرض و طول جغرافیائی اراضی که در اختیار کنسرسیوم باقی می‌ماند و مطابق نقشه‌ای که در کمیسیونها ارائه شد مسلم شد که برابر ۲۵ درصد اراضی که در اختیار کنسرسیوم بود به دولت ایران مسترد می‌گردد و این یکی از اقدامات شایسته و قابل تقدیر اولیاء شرکت ملی نفت است که تحت رهبری اعلیحضرت همایونی انجام وظیفه می‌کند و ما باید از این بابت هم از دولت و هم از مامورین شرکت ملی نفت قدردانی بکنیم (صحیح است) ولی چرا تقاضای فوریت کردیم برای اینکه خود آقایان بهتر میدانند که مجلس شورای ملی ملی عنقریب تعطیلات تابستانی دارد و ما فعالیتهای انتخاباتی در پیش داریم که امکان تشکیل جلسة فوق العاده را مشکل می‌کند و از طرفی آنچه که مسلم است در چند ماه پیش این مذاکرات انجام شده است و کنسرسیوم موافقت کرده است که این اراضی را در اختیار شرکت ملی نفت بگذارد شرکت ملی نفت هم همینطور که اطلاع دارید از کلیه امکانات برای انجام اکتشافات و بهره برداری از این منابع نفتی تابحال اقدام کرده است و چه بسا ممکن است در قسمتی از این اراضیکه مورد استرداد است شرکت ملی نفت بخواهد مستقیماً دست به اکتشاف و عملیات اکتشافی بزند و هر قدر ما در این تصویب تأخیر بکنیم بخصوص که این یک امتیاز یکطرفه است و در مقابل این امتیاز بهیچوجه به شرکتهای وابسته به کنسرسیوم ما امتیازی نمی‌دهیم همانطور که آقای دکتر کیان عنوان کردند ضرر این تعجیل چیست ما اگر قرار بود در مقابل چیزی که می‌گیریم چیزی هم بدهیم آنوقت باید بنشینیم بحث بکنیم و صحبت و دقت بکنیم اما وقتیکه یک طرفه است فقط می‌گیریم و چیزی نمی‌دهیم این دیگر مطالعه‌ای ندارد به اضافه اینکه در شور اول در کمیسیون مطالعة کافی شده است و الان هم نمایندگان محترم مجلس تشریف دارند و در موقع شور هم هرگونه پیشنهادی یا سئوالی داشته باشند می‌فرمایند نماینده دولت هم هست پاسخ هم داده می‌شود و جای هیچ گونه نگرانی نیست بنابراین با توضیحاتیکه بنده دادم فکر می‌کنم جناب آقای دکتر مبین بتوانند مخالفت خود را با فوریت پس بگیرند.
نایب رئیس-آقای زهتاب فرد مخالفید یا موافق؟
زهتاب فرد-با توضیحاتیکه آقای خواجه نوری فرمودند مخالفتی ندارم.
نایب رئیس-آقای دکتر مبین فرمایشی دارید؟
دکتر مبین-اخطار نظامنامه‌ای دارم طبق تبصرة مادة ۴۵ آئین نامه.
نایب رئیس-بفرمائید.
دکتر مبین-تبصره مادة ۴۵ را بنده قرائت می‌کنم «لوایح و طرحهائیکه جنبه مختلفی داشته و علاوه بر کمیسیون اصلی بکمیسیونهای دیگری هم ارتباط پیدا نماید پس از طرح در کمیسیون اصلی (کمیسیون مادر) به کمیسیونهای مربوط دیگر هم که از طرف رئیس مجلس تذکر داده شده است ارجاع می‌شود تا نسبت بقسمتی که
مربوط به آن کمیسیونها است شور و مداقه بعمل آمده و گزارشی در مورد قسمتهای مربوط تهیه و بکمیسیون اصلی ارسال نمایند تا به انضمام گزارش کمیسیون اصلی برای طرح در مجلس تقدیم گردد» این لایحه از کمیسیون دارائی به اضافه یک تبصره تصویب شده رفته بکمیسیون خارجه در کمیسیون خارجه تبصره حذف شده است باید گزارش کمیسیون خارجه برگردد بکمیسیون دارائی طبق تبصره مادة ۴۵ و نظر کمیسیون خارجه مورد تصویب یا رد کمیسیون دارائی قرار بگیرد و این کار نشده یعنی قبل از اینکه طبق تبصره مادة ۴۵ بکمیسیون مادر برگردد گزارش آنرا داده‌اند بجلسة علنی در صورتیکه گزارش کمیسیون خارجه باید برود بکمیسیون مادر بنده مجدداً تقاضا می‌کنم همکاران محترم توجه بفرمایند فوریت تصویب کردن و آئین نامه را رعایت نکردن برای این مطلب مهم صحیح نیست می‌بایست ما رعایت آئین نامه را بکنیم و فوریت هم از اینجهت لزومی ندارد باید این برگردد بکمیسیون مادر و کمیسیونها نظر خود را با رعایت نظر یکدیگر بدهند و بعد گزارش بمجلس بیاید.
نایب رئیس-طبق آئین نامه عمل شده است و بعد از اینکه کامل شده بمجلس تقدیم شده آقای دکتر یزدان پناه فرمایشی داشتید بفرمائید.
دکتر یزدان پناه-بنده می‌خواستم یک توضیحی بدهم توجه جناب آقای دکتر مبین را بمادة ۴۵ یکمرتبه دیگر معطوف بکنم و عرض کنم اگر واقعاًً مستند شما مادة ۴۵ است درست همانطور عمل شده که در آئین نامه است قسمت آخر تبصره مادة ۴۵ حاکی است «گزارشی در مورد قسمتهای مربوط تهیه و بکمیسیونهای اصلی ارسال نمایند تا به انضمام گزارش کمیسیون اصلی برای طرح در مجلس تقدیم گردد.» این موضوع در کمیسیون خارجه مطرح شده و گزارش داده است و کمیسیون دارائی هم گزارش داده و کمیسیون خارجه هم گزارش مربوط خودش را فرستاده است بمجلس حالا با مجلس است که درباره یکی از این دو گزارش تصمیم بگیرد بنابراین اگر مستند شما تبصرة مادة ۴۵ است تبصره همانطور که پیش بینی شده است عیناً اجراء شده و از نظر آئین نامه هیچ اشکالی بنظر نمی‌رسد (صحیح است)
نایب رئیس-نسبت بفوریت این لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند لطفاً قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات اول ماده واحده مطرح است آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین-بنده با طرح این لایحه و تصویب لایحه به اینصورت مخالفم بدلایل زیر. اول اینکه این لایحه در فراکسیون پارلمانی مطرح نشده. دلیل دوم اینکه گزارشهائیکه تهیه شده موافق با آئیننامه نیست یعنی گزارش کمیسیون خارجه باید برگردد بکمیسیون دارائی برنگشته بلکه گزارش کمیسیون خارجه را گرفته و ضمیمه گزارش کمیسیون دارائی بجلسه علنی فرستاده‌اند در صورتیکه طبق مفاد مادة ۴۵ باید گزارش کمیسیون خارجه برگردد بکمیسیون مادر کمیسیون مادر در مرحله دوم چنین گزارشی را ندیده یعنی این لایحه باید در کمیسیون مادر پس از رسیدگی در کمیسیون خارجه مجدداً مورد رسیدگی و یا تأیید یا رد قرار بگیرد بنابراین خلاف آئیننامه است علت سوم اینکه فرصت کافی برای رسیدگی بما داده نشده چون موضوع این لایحه مطالبی است که بستگی دارد با وضع اقتصادی مملکت اینها می‌بایست با مطالعه کافی، بادقت کافی و در فرصت کافی رسیدگی بشود با عجله تصویب کردن مطالبیکه با اقتصاد کشور ارتباط دارد صحیح نیست و بنده بهمین مناسبت نیز مخالفم علت چهارم مخالفت بنده این است که در بعضی از مواد این قرارداد احتیاج بقانون نیست ملاحظه بفرمائید گفته است «نظر به اینکه بعلت مزج و ادغام دی اتلانتیک ریفاینینگ کمپانی باریچفیلد اویل کورپوریشن شرکتهای بازرگانی مربوطه آنها در ایران یعنی ایران آتلانتیک کمپانی وریچفیلد ایران اویل کمپانی بعنوان شرکتهای وابسته یکدیگر تلقی می‌شوند و قانوناً کلیه اموال و دیون ریچفیلد اویل کور پوریشن در حکم اموال و دیون دی آتلانتیک ریفاینینگ کمپانی که در حال حاضر آتلانتیک ریچفیلد کمپانی
نام دارد می‌باشد و نظر به این که بعلت مزج و ادغام ایران آتلانتیک کمپانی و ریچفیلد ایران اویل کمپانی دیگر بعنوان شرکت بازرگانی در ایران وجود ندارد و نظر باینکه..... الی آخر» ما که اینجا ننشسته‌ایم که ریچفیلد اویل کمپانی! با پیچفیلد اویل کمپانی! اگر بخواهند ادغام شوند یا توی سر هم بزنند قانون بگذرانیم اینها بما مربوط نیست در مادة ۳۹ قرارداد اصلی نفت گفته است «هر عضو کنسرسیوم حق خواهد داشت که هر وقت در مدت این قرارداد تمان یا یک قسمت حقوق یا منافعی را که بای نحو کان بموجب این قرارداد داشته باشد بشخص دیگری بفروشد یا واگذار یا منتقل کند بشرط آنکه چنین شخصی اگر قبلا طرف این قرارداد نباشد بر اثر عمل مزبور طرف این قرارداد واقع شود و تمام تعهداتی را که آن عضو کنسرسیوم بموجب این قرارداد دارد بعهده بگیرد نیز مشروط به آنکه هیچ فروش یا واگذاری یا انتقالی تا ایران به آن رضایت کتبی نداده اعتبار پیدا نکند..... الی آخر» بنابراین وقتیکه ریچفیلد اویل کمپانی مجاز است با پیچفیلد اویل کورپوریش کمپانی قرارداد فروش یا انتقال بگذارد آمدن آن در اینجا بچه مناسبت است؟ و بما چکار دارد؟ ریچفیلد اویل کمپانی اتلانتیک اویل کمپانی! مجاز هستند روزی ده دفعه مزج کنند و روزی ده دفعه ادغام بشوند با شرکت دیگری اینکه قانون لازم ندارد برای اینکه مادة ۳۹ بهش اجازه داده از صبح تا غروب در ادغام باشد! بما چه مربوط است؟ بنابراین تصویب کردن اینکه دو تا شرکت می‌خواهند ادغام بشوند بما مربوط نیست علاوه بر این ۵۰۰-۶۰۰ میلیون دلار در سال به کنسرسیوم منافع می‌دهیم که این چیزها را تا پایان ۲۵ سال نشنویم و گوشهایمان دنج باشد نه اینکه هر روز بیائیم راجع به مزج و ادغام و تداخل دو شرکت صحبت کنیم این صحیح نیست که با عجله هم تصویب بشود و بدون توجه به تبصره مادة ۴۵ آئین نامه که عرض کردم دو تا شرکت از نظر مزج و ادغام وقت ما را نگیرند در حالیکه اجازه قانونی دارند علت دیگری که بنده با این لایحه مخالف هستم و علت پنجم می‌باشد الآن عرض می‌کنم موقعیکه قرارداد الحاقی اول مطرح بود بنده نظر موافق دادم علتش این بود که آن موقع قرارداد الحاقی اول در جهت اصلاح قرارداد اصلی بوده بنفع کشور ولی بعد از آن تاریخ با تصمیماتیکه گرفته شده با قراردادهائیکه بسته شده و شما همه جا می‌توانید مقایسه کنید با کشورهای دیگر که در هیچ یک از کشورهای دیگر قراردادهای ۷۵-۲۵ یا ۸۱/۵ - ۱۸/۵ بسته نشده و کشور ما به برکت وجود شاهنشاه آریامهر موفق شده یک چنین قراردادهائی را ببندد ما بهیچوجه نمی‌بایست تا پایان مدت تجدید نظر در آن قرارداد ۵۰-۵۰ بکنیم برای اینکه تز جدیدی در مملکت پیدا شده برای اینکه ما باید درباره قراردادهای ۲۵-۷۵ وارد مذاکره شویم اصلاح قراردادهای کهنه ۵۰-۵۰ تا پایان مدت بهیچوجه صلاح ما نیست ما باید منتظر خاتمه مدت باشیم که انشاءالله در آن موقع همین قراردادها را تبدیل کنیم به ۲۵-۷۵ اصولا صحبت از قرارداد ۵۰-۵۰ پس از تز جدید صحیح نیست و بنظر بنده مطابق با مقتضیات و با تصمیماتیکه با هدایت شخص اول مملکت گرفته شده نیست، دلیل ششم که بنده مخالفت می‌کنم با این لایحه اینست که بنظر بنده این لایحه توهین است به مجلس جناب آقای خواجه نوری همکار محترم فرمودند ما چیزی که نمی‌دهیم بلکه چیزی می‌گیریم و چون چیزی داریم می‌گیریم بنابراین یک چیزی است به نفع کشور ما و فوریت آن اشکالی ندارد ایشان با همین حسن نیت در کمیسیون دارائی تبصره‌ای را پیشنهاد کردند که کمیسیون خارجه بدون توجه حذف کرده بنده می‌خواهم عرض کنم درست است که ما چیزی می‌گیریم ولی یک چیزی را هم داریم می‌دهیم و بنده امیدوارم باز اشتباه شده باشد و نماینده محترم دولت اینجا بیایند و بگویند ماشین نویس اشتباه کرده این امیدواری را دارم تقاضا می‌کنم قسمت ضمیمه‌ای را که شرکت ملی نفت ایران ضمیمه لایحه کرده است غیر از نقاط جغرافیائی که گفته یک مطلبی در صفحه ۲۲ ضمیمه شرکت هست قبل از اینکه
به تبصره وارد بشود (قوام صدری-در صفحه ۱۷ لایحه است) علاوه بر این یعنی علاوه بر نقاطیکه در ضمیمه بعنوان حوزه عملیات ذکر شده نقاط زیر هم جزو حوزه عملیات است ملاحظه بفرمائید «علاوه بر این جزایر خارک، خارکو، لاوان، هندورابی، کیش، قشم، هنگام و هرمز و ناحیه واقع بین جزایر مذکور و مرز دریائی حوزه قرارداد نسبت به آن جزایر نیز جزو ناحیه عملیات خواهد بود» حالا قرارداد اصلی را به بینید چه نوشته گفته است مضافاً جزایر خارک، خارکو، شعیب، هندورابی، کیش، قشم هنگام و هرمز و ناحیه‌ای که در داخل خطی ۳ میل فاصله در دریا از پست ترین جذر هر یک از این جزایر واقع است جزو این عملیات است (خواجه نوری-تکرار بفرمائید) و ناحیه‌ای که در داخل خطی سه میل فاصله در دریا از پست ترین جذر هر یک از این جزایر واقع است جز و قرارداد است این جزو قرارداد است را بچه مناسبت آمده لاوان را چرا اضافه کردید؟ (خواجه نوری-اسمش عوض شده) اگر اسم آن عوض شده باید در پرانتز لاوان قید شود همانطور که شما در خود قرارداد نوشته‌اید این شرکت دی اتلانتیک ریفاینینگ کمپانی و ریچفیلد اویل کورپوریشن شده آتلانتیک ریچچفیلد کمپانی اسم جزیره‌ای را هم که عوض شده توی پرانتز بنویسید.
خواجه نوری-لاوان اسمش عوض شده که همان شعیب است.
دکتر مبین-اگر شعیب شده لاوان باید قید شود باید همینطور که در قرارداد نوشتید این شرکت. سوکونی موبیل اویل اسمش عوض شده و اسم دیگری گذاشته‌اند اینجا نیز باید داخل پرانتز شعیب را بنویسید.
خواجه نوری-تصمیم دولت ایران بود که اسم جزیره شیخ شعیب را بکند لاوان و جزء قرارداد نبوده دو سال است که اینطور شده.
دکتر مبین-شما الان در قرارداد تغییر نام کمپانی را نوشته‌اید تغییر نام جزیره را هم باید بنویسید اما مطلب مهمی که اضافه شده است در قراردادهای ۷۵ درصد ۲۵ درصد گفته شده در کلیه قراردادها می‌بایست حریم سه میل دریائی تا حدود عملیات کنسرسیوم عمل شود ملاحظه بفرمائید در آنجا گفته شده که در کلیه قراردادها حریم سه میل دریائی تا حدود عملیات کنسرسیوم رعایب شود شما در قرارداد آتلانتیک رفاینینگ کمپانی صراحتاً در حوزه عملیات گفته است که محل تقاطع نصف النهار مذکور تا حد سه میلی شرکت عامل، بنابراین وقتی حد سه میلی شرکت عامل را حساب کردید باید در ضمیمه جدید این اصل شرکت عامل را جزء قرارداد اصلی تلقی می‌کردید و نیز خارج از آن سه میل رفتید با شرکتهای دیگر بر اساس ۷۵ درصد و ۲۵ درصد قرارداد بستید لذا می‌بایست در ضمیمه جدید هم این اصل رعایت شود و شما مفاد ضمیمة اصلی را از بین برده‌اید و گفته‌اید فاصله بین جزیره تا مرز دریائی جزء ناحیه عملیات است در صورتیکه اینطور نیست (ریگی-تعریف فلات قاره است) ما بتعریف فلات قاره کاری نداریم تا سه میل دریائی حوزه عملیات نباید بهیچ وجه تغییر کند و یک مقداری به آن اضافه شود و شما تا حد سه میل دریائی را از بین بردید یعنی گفته‌اید که از هر جزیره تا مرز دریائی ساحل جزائر خلیج فارس جزء قرارداد است در حالیکه جزء قرارداد نیست و ما در ساحل خلیج فارس و جزائر ۵ قرارداد دیگر داریم و می‌توانیم با کمپانیهای دیگر نیز قرارداد منعقد کنیم و این حوزه را نمی‌توانیم وارد عملیات کنسرسیوم کنیم لذا این را بنده پیشنهاد کردم که عبارت عیناً‌رگردد بصورت عبارتی که در قرارداد اصلی بوده است یعنی عبارت ناحیة واقع بین جزایر مذکور و مرز دریائی حوزه قرارداد نسبت بآن جزایر نیز جزو ناحیه عملیات خواهد بود باید عوض بشود و عین قرارداد اصلی نوشته بشود تا فاصله ۳ میلی جزیره و خارج از ۳ میل دریائی تا ساحل خلیج فارس جزو ناحیه عملیات کنسرسیوم نیست و ما باید متوجه باشیم که مفاد قراردادها داخل هم نشوند بجهات مذکور و بجهت اینکه فرصت کافی برای رسیدگی و دقت باین مطالبیکه عرض کردم داده نشده و بمناسبت اینکه تبصره مادة ۴۵ رعایت نشده و بمناسبت
اینکه اصولا پس از تز جدید قراردادهای ۷۵-۲۵ تجدید نظر در قراردادهای سابق بمنظور اصلاح قسمتی از آنها که مورد احتیاج برای گذراندن قانون نیست مفید نخواهد بود بلکه مضر خواهد بود و ما می‌بایست صبر کنیم تا ۲۵ سال تمام بشود و در خود قرارداد پیش بینی شده است که تا خاتمه مدت تغییر و اصلاح نمی‌بایست بشود و از نظر گرفتن سه قطعه زمین احتیاج به اینکه شرح کشافی نوشته شود و در مورد ادغام شرکتها صحبت بشو لازم و ضروری نبود و این مطالبی که نوشته و تهیه شده است یک مطلب مفصلی بنظر می‌آید در حالیکه می‌توانستید طی یک ماده واحده خیلی کوچک بنویسید از حوزه قرارداد ۱۳۳۳ این سه قطعه کم شده دیگر آوردن اینکه شرکت ریچ فیلد اویل کمپانی با فلان شرکت دیگر مزج و ادغام شده است اینها دیگر صحیح نبود بطور خلاصه می‌نوشتید از حوزه عملیات قرارداد با کنسرسیوم مصوب ۱۳۳۳ این سه قطعه کسر شد و دولت ایران و ملت ایران بتوسط نمایندگان خودشان با کسر این حوزه عملیات موافقت کرده‌اند و دیگر نوشتن این چیزها لزومی ندارد بنده با توجه باظهار نظریکه کارشناسان فن در این مورد می‌کنند و با ایرادی که در قسمت آخر عرض کردم مشکوک هستم باینکه این عبارت مفهوم صحیح آنطور که ما لازم داریم نرساند و نداشته باشد اولا آن قسمتی که می‌خواهیم بگوئیم جزایر و حد دریائی و همین قرارداد اصلاح شود اسمش را می‌خواهید بگذارید لاوان باشد ولی آنطور که در کمیسیون صحبت شد و بصورت لایحه آمده صحبت تعریض حوزه عملیات نفت در حوزه خلیج فارس و نفت فلات قاره نیست فقط سه قطعه از اراضی در خشکی می‌خواهد کسر شود بیشتر از این هم ما نباید وارد بحث و مذاکره بشویم ثانیاً اگر همکاران محترم توجه بفرمایند تصمیمی که کمیسیون دارائی در جهت رفع این شبهه گرفته بعنوان اینکه در تبصره ماده واحده قید شود که بهیچ وجه جز تقلیل سه قسمت مشخص از حوزة عملیات قرارداد هیچ منظور دیگری این قرارداد ندارد که نمی‌شود نظر کمیسیون دارائی تصویب نشود مضافاً باینکه اگر مادر ماده واحده تبصره‌ای اضافه کنیم یا کم کنیم ربطی بقرارداد ندارد قرارداد بجای خودش باقی است ما دولت خودمان را مکلف می‌کنیم باینکه بگوئیم بموجب قرارداد غیر از این سه قطعه زمین چیز دیگری نمی‌خواهیم پس بگیریم و چیزی نمی‌خواهیم بدهیم ما هم عین این تبصره را گذاشته‌ایم چه لزومی داشته است که دولت رفته در کمیسیون خارجه گفته که این تبصره لازم نیست بنظر بنده خیلی هم لازمست بخصوص که شما قسمت آخر قرارداد اصلی را عوض کردید بنابراین بنظر بنده مصوبه کمیسیون دارائی باید مورد عمل قرار گیرد مضافاً باینکه قسمت آخر ضمیمه عین قرارداد اصلی اصلاح شود.
معتمدی-مطالب بسیار قابل توجهی است.
نایب رئیس-آقای دکتر الموتی موافق هستید بفرمائید.
دکتر اسفندیاری-نماینده دولت باید توضیح بدهد.
دکتر الموتی-بنده بعنوان موافق آقای دکتر اسفندیاری از یک لایحه بسیار صحیحی دفاع می‌کنم و عرض می‌کنم ما احساسات داریم ما وطن پرست هستیم (دکتر اسفندیاری-ما هم با شما موافقیم با قرارداد هم موافقیم) یک مطلب بسیار مهم در جلسه مطرح شده است یکی از همکاران صحبت کردند و حالا من مطالبی بعرض میرسانم جناب آقای دکتر مبین چند مطلب را مطرح کردند که بنده قبل از اینکه جواب ایشان را عرض کنم یک مطالبی را بعرض میرسانم شاید خیلی از ما با قرارداد منعقده با کنسرسیوم امروز موافق نباشیم ولی در روزگاری که این قرارداد در مملکت ما منعقد شد شاید در شرایط آن روز این قرارداد صددرصد بمصلحت مملکت و صلاح ملت بود ولی ما در مملکتی هستیم که به امضاء و قراردادها نهایت احترام گذاشته می‌شود ما اگر درسال ۳۳ یک قراردادی را با یک عده کمپانی خارجی منعقد کردیم البته باید تلاش کنیم در جهت تعدیل آن ولی مملکت ما آنچنان مملکت ثابتی است که بقراردادها و امضاها احترام می‌گذارد و همین احترامی که به امضاها و قراردادها گذاشته می‌شود ما نباید روی احساسات بی جهت متزلزل کنیم امروزه در
مملکت ما برهبری شاهنشاه حتی قراردادهای نفتی بسته می‌شود که نود و یک درصد سهم ایران داده می‌شود مثل قرارداد با اراپ اما این در شرایط امروز مملکت است برای تعدیل قرارداد کنسرسیوم شخص شاهنشاه فرمودند و مصاحبه کردند و شما هم خاطرتان هست که با چه رشادت از حقوق ملت دفاع کردند اگر امروز این لایحه بمجلس آمده است در جهت تعدیل همان قرارداد است با اینکه بین ایران و کنسرسیوم قراردادی هست که ۱۵ سال دیگر مناطق نفتی مسترد شود الان ۱/۳ از مناطق نفتی به ایران مسترد می‌شود یعنی ۱۵ سال قبل از خاتمه قرارداد اگر چنین لایحه‌ای بمجلس بیاید که می‌خواهند یک مقدار از مناطق نفتی ایران را مسترد کنند ما باید استقبال کنیم برای اینکه بدون اینکه از مزایا و منافع ما چیزی کسر شود قسمتی از مناطق نفتی بما مسترد می‌شود که این لایحه بدین جهت امروز بمجلس آمده و بنده مخصوصاً بعنوان یک دوست از جناب آقای دکتر مبین خواهش می‌کنم که باین لایحه رأی موافق بدهند برای اینکه منافع ملت ایران اقتضا می‌کند (دکتر مبین-اگر اصلاح بشود رأی موافق خواهم داد) ما الان در چه وضعی هستیم طبق قرارداد آبانماه سال ۱۳۳۳ این مناطق در اختیار کنسرسیوم است دولت آمده می‌گوید من می‌خواهم مقداری از آن را مسترد کنم لایحه اش را آورده اساس این لایحه این است که یک مقدار از منابع نفتی به ایران واگذار می‌شود هیچ امتیاز تازه‌ای بکنسرسیوم و هیچ شرکت دیگری داده نمی‌شود این تحصیل حاصل است فقط و فقط صرفاً استرداد یک منطقه نفتی است احتیاج بتوضیح واضحات ندارد اما مطلبی که اشاره فرمودید که چرا این را بمجلس می‌آورند بر طبق همان قرارداد دولت ایران مکلف است هر تغییری که در آن قرارداد خواست بدهد باید با تصویب مجلس باشد دولت حق ندارد یک مقدار از اراضی را پس بگیرد بدون تصویب مجلس یعنی اگر الان موافقت نامه بین کنسرسیوم و دولت ایران امضاء شود استرداد این اراضی را دولت حق ندارد مگر با اجازه مجلسین باشد و این همان اجازه ایست که امروز می‌گیرد و ما نباید در کار حقوق ملت ایران تأخیر کنیم بنده باز هم عرض می‌کنم هر یک روز ما هر یک ساعت و هر یکدقیقه‌ای این منطقه زودتر ا زکنسرسیوم پس گرفته بشود بنفع ایرانست الان هم تقاضای فوریت شده است برای این است که زودتر این منطقه پس گرفته شود ما شاید آنروزی که قرارداد با کنسرسیوم منعقد شد از نظر نفتی آمادگی امروز را نداشتیم ما امروز کارشناس نفت داریم حتی به لیبی کارشناس نفت می‌فرستیم یا در دنیا از نظر نفتی آنقدر پیش رفته‌ایم که موفق می‌شویم قراردادهائی مثل ۹۱ درصد بنفع ملت ایران ببندیم و در چنین شرایطی ما بتدریج باید تمام مناطق را از کنسرسیوم پس بگیریم و در عین حال باید به امضای خود و یک دولتی پابند باشیم و معتقد باشیم اگر قرار باشد هر روز یک لایحه‌ای بیاورند و یک قراردادی را لغو بکنند مردم چه داخلی و چه خارجی اعتمادشان سلب می‌شود البته عرض کردم ما باید شرایط زمانی سال ۳۳ را با امروز مقایسه بکنیم آنروز در یک شرایطی بودیم که این قرارداد منعقد شد و من هم جزء آندسته‌ای هستم که عقیده دارم منافع ایران در کنسرسیوم آنطوری که امروز دولت ایران می‌تواند قرارداد نفتی ببندد تأمین نیست ولی ما تا خاتمه قرارداد یعنی چند سالیکه از قرارداد مانده معتقد به امضاء خودمان هستیم معتقد بتصویب مجلسین هستیم بنابراین تا خاتمه قرارداد و تا پایان آن محترم است علت اینکه می‌خواهند این مناطق را پس بگیرند این است که در سال گذشته در اثر مصاحبه و فرمایشات اعلیحضرت همایون مطالبی در همین مجلس گفته شد با اقدامات دولت اقدامات مقامات شرکت ملی نفت مذاکرات متعدد کمیسیونهای متعدد بالاخره بنتایجی بنفع ملت ایران رسیدیم که یکی از آنها یکمقدار افزایش صادرات نفت ایران بود یکمقدار قرارداد مالی بود و یک سوم استرداد قراردادهای نفتی بود این یک سوم که روی نقشه مشخص است معین است کارشناسان نفتی بررسی کرده‌اند و رفته‌اند مطالعه کرده‌اند و با دقت آماده شده
و امروز این لایحه بمجلس آمده و ما هم که معتقدیم در قرارداد نفت با کنسرسیوم تعدیل بشود این یکی از مهمترین قدمها در جهت تعدیل با کنسرسیوم است این مناطق جدید نفتی که به ایران مسترد می‌شود چه بسا ایران موفق شود که منابع زرخیز تازه‌ای پیدا کند بر اساس همان ۷۵ درصد و ۸۵ درصد ولی اولا باید ایران این مناطق را پس بگیرد مطالعه بکند منابع تحت الارضیش را بعداً هم قراردادی منعقد می‌کند مثل همان قراردادی که سال گذشته منعقد کرد و سال گذشته قراردادهائی اینجا که ۱۸۵ میلیون دلار پذیره عاید ایران شد بنده بعنوان یک نماینده عرض می‌کنم که این لایحه صددرصد بنفع ملت ایرانست و تأخیر هر دقیقه و هر ثانیه بضرر ملت ایرانست و از همکاران محترم استمداد می‌کنم تقاضا می‌کنم بچنین لایحه‌ای که صددرصد بنفع ملت ایران است رأی بدهند (احسنت).
نایب رئیس-نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ (اظهاری نشد) بورود در شور مواد رأی می‌گیریم (عده برای اخذ رأی کافی نبود).
خواجه نوری-الان سه کمیسیون تشکیل است و جلسه علنی بکارش نمی‌رسد.
دکتر اسفندیاری-آقای رئیس دستور بفرمائید کمیسیونها تعطیل کنند و جلسه علنی را برقرار کنند (با ورود عده‌ای از نمایندگان عده برای اخذ رأی کافی شد).
نایب رئیس-بورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده واحده-قرارداد الحاقی دوم بقرارداد فروش نفت و گاز مصوب هفتم آبانماه ۱۳۳۳ که مشتمل بر سه ماده و یک ضمیمه می‌باشد و به امضای دولت ایران و شرکت ملی نفت ایران بعنوان طرفهای اول و شرکتهای مفصله الاسامی زیر:
گالف اویل کورپوریشن-موبیل اویل کور پوریشن-استاندارداویل کمپانی-استاندارد اویل کمپانی اوکالیفرنیا-تکسا کوانیکور پوریتد-دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد-باتافسه پترولیوم ماتشاپای ن. و. کمپانی فرانسزده پترول-گالف انیترنشنال کمپانی-موبیل اویل ایران انیکور پوریتد-اسوتریدنیک کمپانی او ایران-ایران کالیفرنیا اویل کمپانی-تکساکو ایران لیمیتد-ندرلندز ایرانز اردولی هاندل ماتشاپای (ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ کمپانی (ن. و . اویل تریدینگ کمپانی (ایران) لیمیتد-امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی-اتلانتیک ریچفیلد کمپانی گتی اویل کمپانی-سیگنال اویل اندگس کمپانی دی استاندارد اویل کمپانی (اوهایو) تاید واتراویل کمپانی-امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی آوایران-ایران آتلانتیک کمپانی (پاسیفیک وسترن ایران لیمیتد سیگنال (ایران) پترولیوم کمپانی-سوهایو ایران تریدینگ اینکورپوریتد-تایدواترایران لیمیتد-کالتگس ایران لیمیتد-سان جاسینتو ایسترن کورپوریشن-کانتیننتال اویل کمپانی-ایرانزاردولی اکسپلوراتی آن پرودکتی ماتشاپای (شرکت سهامی اکتشاف وتولید نفت ایران) ن. و. ایرانزآردولی رافیناج ماتشاپای (شرکت سهامی تصفیه ایران) ن. و . بعنوان طرفهای دوم رسیده است تصویب و بدولت اجازه اجرا و مبادله آن داده می‌شود.
تبصره-با تصویب این قرارداد الحاقی در وضع-حدود-مساحت و مشخصات ناحیه عملیات موضوع قرارداد فروش نفت و گاز مورخ هفتم آبانماه ۱۳۳۳ جز تقلیل سه قسمت مشخص و تغییرات ناشیه از این تقلیل هیچگونه تغییر دیگری حاصل نمی‌شود.
نایب رئیس-آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین-بنده فوق العاده خوشوقت هستم که جناب آقای دکتر الموتی هم همان مطالبی را که بنده عرض کردم تأیید کردند یعنی ما باید امضای خودمان را احترام بگذاریم و راجع بمطالب غیر ضروری یعنی ادغام و مزج دو شرکت که طبق مادة ۳۹ قرارداد اصلی شرکتها
حق شرکت و حق فروش سهام خودشان را دارند ما نمی‌بایستی مجدداً قانون بگذرانیم قانونی که امروز اینجا می‌گذرد عبارتست از پس دادن سه قطعه از حوزه عملیات شرکت نفت و ما نسبت بقراردادهای دیگر نه تنها باید بامضای خودمان احترام بگذاریم بلکه نبایستی حیثیت خودمان را در دنیا لکه دار بکنیم که کسی بعد از این بامضای ما اهمیتی قائل نباشد که بگویند امروز قرارداد می‌بندند فردا لغو می‌کنند به مناسبت‌های بیخود فقط راجع به مطلبی که می‌بایست قانون بگذرد ما بایستی وارد مذاکره بشویم راجع باینکه شرکت زیچفیلد با شرکت دیگر ادغام می‌شود بما مربوط نیست این جزء اختیاراتی است که شرکتهای عامل یعنی هر عضو کنسرسیوم دارد بموجب مادة ۳۹ که می‌تواند شریک بشود یا منافع خود را منتقل بکند یا بفروشد (پروین-ضرر آن چیست؟) ضررش این است که راجع بمطالب غیر ضروری مجلس ایران می‌آید هر روز می‌نشیند و صحبت می‌کنند راجع باینکه جزء اختیارات هر عضو کنسرسیوم است عرض کنم که در مادة ۴ در جزء دال گفته است در طول مدت این قرارداد حقوق هر یک از شرکتهای عامل را که در این قرارداد تصریح شده نمی‌توان تغییر داد یا فسخ نمود. بنابراین اگر ما می‌خواهیم تغییری بدهیم در قرارداد اگر می‌خواهیم اصلاح بکنیم قرارداد را فقط در حدود اجازه‌ای است که در جزء ج مادة ۴۱ داده شده یعنی همین استرداد سه قسمت زمینی که می‌خواهیم تصویب کنیم حالا شرکتهای دیگر می‌خواهند سهام را بفروشند یا نفروشند بما مربوط نیست بنده می‌خواستم عرض کنم که با توجه بفرمایشات همکاران محترم در کمیسیون و نظر نمایندگان دولت که منعکس است در گزارش کمیسیون خارجه که هیچگونه تغییری در سایر قسمتهای اصلی داده نمی‌شود چون من یک تغییر نشان داده‌ام آن تغییر به استناد نظر دولت باید برگردد بحال سابقش یعنی قسمتهای اصلی در مورد جزایر و خط سه میل فاصلة دریا تا ساحل جزیره عیناً باید حفظ شود و لااقل اگر می‌خواهید آن عبارت را عوض کنید باید تبصرة پیشنهادی کمیسیون دارائی بمنظور جلوگیری از هرگونه سوء تفاهم باید حفظ شود گزارش کمیسیون خارجه بدون توجه به این استدلال بوده و بدون توجه بتوضیحاتی بوده که در زمینه قرارداد شده است و بر خلاف نظر دولت که خود مدعی است که هیچگونه تغییری جز آن سه قطعه زمین در قرارداد اصلی ندارد عین همین مطلب را باید بیاوریم روی کاغذ و قرارداد اصلی را خارج از این سه قطعه زمین که عبارت از نقاط جغرافیائی ۲ و ۳ و ۴ که یک قطعه است و نقطه جغرافیائی ۱۵ و نقطه جغرافیائی ۱۸ می‌باشد نه قطعه دیگر و فقط این سه قطعه در قرار اصلی عوض و کسر شده ما کوچکترین تغییری دیگر در قرارداد اصلی نمی‌دهیم و هیچوقت به استناد جزء دال از مادة ۴ قرارداد اصلی را هم نمی‌بایستی تغییری بدهیم حالا که ما نمی‌بایست تغییر بدهیم در این قراردادها تا خاتمه مدت بنده پیشنهاد کردم که قسمت آخر محدود شود بجزایر و خط ساحلی تا سه میل فاصله یعنی عیناً عبارت قرارداد اصلی باید رعایت شود بنده از همکاران محترم تقاضا می‌کنم بعرایض بنده توجه فرمودند عرایض نماینده محترم دولت را هم توجه بکنند و بشنوند اگر منظور این است که در سایر قسمتهای قرارداد تغییری نبایستی رخ بدهد و جز استرداد این سه قسمت زمین تغییر داده نشود این باید ذکر شود و باید صراحتاً در قانون و ماده واحده ذکر شود برای اینکه ماده واحده‌ای که تصویب می‌شود ارتباط بقرارداد و عمل کنسرسیوم ندارد ما دولت خودمان را موظف می‌کنیم که آقا شما جز استرداد همین سه قطعه زمین هیچ کار دیگری نباید بکنی اینکه شرکت ملی نفت در مذاکرات با کنسرسیوم چه چیزی می‌خواهد بگوید ربطی بماده واحده ما ندارد ما باید در ماده واحده دولت را مکلف کنیم که فقط این سه قطعه زمین را پس بگیرد تقاضا می‌کنم پیشنهاد من مطرح خواهد شد یکی از این دو قسمت را مجلس محترم بپذیرد این برای جلوگیری از سوء تفاهم فوق العاده مفید است کوچکترین
مطالبی هم در مورد تعویض این قرارداد ما عرض نمی‌کنیم چون شنیدم گفته شده است باید بفرستیم برای امضاء مجدد عرایض بنده و پیشنهاد بهیچوجه ربطی به تغییر قرارداد و صحبت مجدد ندارد، دولت خودمان را مکلف می‌کنیم که بیش از این کاری نکند و فقط سه قطعه زمین از ناحیه عملیات کنسرسیوم پس بگیرد.
نایب رئیس-آقای فولادوند شما موافقید یا مخالف؟
فولادوند-موافق
نایب رئیس-بفرمائید.
فولادوند-بنده با اجازه مقام محترم ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی این مدتیکه بفرمایشات همکار محترم جناب آقای دکتر مبین گوش می‌کردم مطالبی هم بنظر بنده متبادر شد که آقای دکتر الموتی انصافاً بخوبی قسمت اعظمش را بیان فرمودند ولی البته در یک فرصت کوتاه حق تمام مطلب بوسیله یکنفر اداء نمی‌شود این است که بنظر بنده چند کلامی دیگر آمد که حسب الوظیفه خودم که اطلاع دارم برای تنویر ذهن نمایندگان محترم بسمع مجلس شورای ملی برسانم بنده دیدم دوست عزیز آقای دکتر مبین خیلی تکیه می‌فرمایند روی اسامی شرکتهای تشکله کنسرسیوم که در این ماده قانون ذکر شده است و بنظر می‌آید یک توهمی دارند از ذکر این اسامی این بعقیده بنده یک دلیل فنی قانونی دارد و جای توهم ندارد آقای دکتر مبین دلیلش این است که در خلال مدت که شرکتهائی بواسطه ضرورتهای تجارتی خودشان یک فعل انفعالات داخلی از قبیل واگذاری و فروش سهامشان بیکدیگر و هر ترتیبی که در تجارت خودشان لازم دیده‌اند برای فروششان انجام دادند اینها در این قانون بدلیل فنی اینجا ذکر گردید که بگویند قبول بکنند که شرکتهائیکه الان طرف هستند با دولت ایران اخیراً بواسطه آن فعل انفعالات تجارتی عده‌ای از طرفیت دولت ایران خارج شده اینها خودشان را موظف می‌کنند به احترام قرارداد جدید و فی الواقع یک تحکیمی است در قانون که این آقایان الان موظفند به انجام این قرارداد و این قرارداد را قبول دارند این جای نگرانی ندارد و یک موضوع فنی است و اگر در کمیسیون بحد کافی تشریح نشده است باید گفت این ربطی بمطرح شدن مطلب الان در مجلس ندارد در آنجا این سئوال را می‌فرمودید قطعاً شما را روشن می‌کردند برای بنده هم این ابهام بود سئوال کردم و روشن شدم که یک وقتی بهشان نگویند این شرکتی که آمده بعد از چندین سال عمل کرد تجارتی عملا طرف شده است با دولت ایران چرا اسم نبردید این است که آمده گفته است ما طرف هستیم ما موظف و ملزم هستیم به احترام این قرارداد و اما این قرارداد همانطور که آقای دکتر الموتی مطرح کردند منتهی این دوست عزیز آقای دکتر مبین می‌فرمایند این سرزمینی که پس دادند نکند چیزی توی آن باشد بنده نفهمیدم شاید بدلیل گذشته‌های دور مار گزیده حق دارد از ریسمان سیاه و سفید بترسد اما اینکه می‌آیند چند هزار کیلومتر زمینهای اکتشاف شده مطالعه شده که روی آن خرج و مخارج کرده‌اند و در ایران همانطور که دیدیم بحمدلله تعالی در هر جای این سرزمین عملا نفت پیدا شده و ممکن است پیدا شود و این سرزمینها را هم که گرفته‌اند در همان چیز بوده و دولت ما زحمت کشیده در تحت رهبری شاهنشاه مفخم شرکت ملی نفت رفته زحمت کشیده یک سرزمینهای زیاد را که مستعد بهره برداری نفت هستند پس گرفته است این که سوءظن ندارد باید بگوئیم مرسی قربانت بروم اینکه چیز بدی نیست قبلا هم عرض کرده‌ام دوست من نفت یک مادة غامضی است یک فن بسیار مهمی است اطلاعات در امور نفتی چه اکتشاف چه تجارت اینها سابقه بسیار بسیار عمیق و بسیار طولانی می‌خواهد ما متخصصینیکه در شرکت ملی نفت داریم جزء بهترین متخصصین دنیا شده‌اند و هیچ عملی غیر از تشکر ما نباید نسبت به اینها بکنیم و نه تنها بحسن نیت و پاکی و دلسوزی برای وطن از آنها تشکر بکنیم بلکه باید مطمئن باشیم این آقایان در عمل خودشان دقیق هستند و بپاکی آنها و دلسوزی آنها برای وطن شک نکنیم که حتماً به اندازه ما دلسوز هستند و حتی از شرکتهائیکه با ما طرف هستند الان باید از آنها تشکر بکنیم که آمده‌اند
در اثر اشاره مقامات اعلای مملکت بجای اینکه بچسبند که تا آخر قرارداد می‌رویم و هر چه بردیم بردیم و این زمینها را نفت درآورده‌ایم و استخراج کرده‌ایم اینها تسلیم شده‌اند و آمده‌اند اولا سهمیه اولیه را بالا برده‌اند و در اجرای نظر اعلا مقام مملکت این اندازه را هم پس داده‌اند و اینها بنفع دولت و ملت ایران است و اگر سوءظن بی جا بشود حتماً متضمن ضرر است و خاطرتان جمع باشد ما هم که اینجا هستیم برادران دلسوز و هم وطن شما هستیم و اینها که عرض می‌کنم با اطلاع بمطلب و از روی صمیمیت است خواهش می‌کنم از ما به پذیرید راجع باین تبصره که فرمودید در کمیسیون دارائی پیشنهاد شده است و در کمیسیون خارجه حذف شده است عرض شود چون خود ارادتمند در کمیسیون خارجه بودم آنجا با نظر رئیس کمیسیون با نظر اعضای کمیسیون با نظر دولت این را مطالعه کردیم و موجبی محرکی که باعث شده در کمیسیون دارائی یک همچو چیزی افزوده شود مطرح کردیم دولت گفت در کمیسیون دارائی افزوده شده است و لیکن بهیچ وجه لازم نبوده و ما باحترام نمایندگان مجلس شورایملی عرض کردیم چشم ولی الان هم باعضای کمیسیون خارجه عرض می‌کنیم این لازم نبوده است هیچ چیزی اضافه نمی‌کند بلکه باعث ابهام در کار می‌شود و از نقطه نظر فنی اصلا اثری در استحکام این ماده قانونی که دولت و امنای شرکت ملی نفت بعد از مدتها زحمت آورده‌اند ندارد این است که فقط ممکن است که چون طرفهای ما مردمانی هستند خیلی فنی فکر کنند این موضوع غیر فنی است و ضمانتی بر ضمانت‌های قبلی اضافه نمی‌کند این نظر کمیسیون بود رأی گرفته شد محترم شمرده شد و حذف کردیم خوب یک کمیسیون یک نظری داده است یک کمیسیون حذف کرده است بالاخره قاضی آخری مجلس محترم شورایملی است آمده است در مجلس خودشان مجدداً این مطالب را زیر نظر می‌گیرند و هر طور صلاح دانستند عمل می‌کنند تشکر می‌کنم.
۴-تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت کشور بقید یک فوریت.
نایب رئیس-آقای سراج حجازی فرمایش داشتید بفرمائید.
سراج حجازی (معاون وزارت کشور)-با اجازه مقام ریاست بطوریکه خاطر نمایندگان محترم مسبوق است اعتباری که برای انتخابات در بودجه تصویب فرمودید فقط برای انتخابات مجلس شورایملی و مجلس سنا بوده است و ما انتخابات مجلس مؤسسان را هم باید انجام بدهیم و برای صرفه جوئی سعی کردیم انتخابات را یک جا انجام بدهیم البته بدلایل عدیده این یک جا انجام دادن به نفع دموکراسی مملکت است ولی بودجه‌ای که تهیه شده بود وافی نبود این است که ماده واحده‌ای تهیه شده است برای تأمین مبلغ ۴۰ میلیون ریال که تقدیم می‌کنم و با قید یک فوریت تقاضای تصویب آنرا دارم.
۵-طرح و تصویب فوریت لایحه مربوط به تأمین اعتبار اضافی برای انتخابات
نایب رئیس-لایحه قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
برای تأمین هزینه‌های اضافه انتخابات مادة واحده پیوست جهت تأمین اعتبار تقدیم و تقاضای تصویب آنرا با قید یک فوریت دارد.
نخست وزیر وزیر کشور وزیر دارائی
ماده واحده مربوط به تأمین اعتبار اضافی برای انتخابات
بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود مبلغ چهل میلیون ریال علاوه بر اعتبار منظور در بودجه سال ۱۳۴۶
کل کشور برای انجام انتخابات از محل درآمدهای عمومی پرداخت نماید.
نایب رئیس-فوریت این لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) بفوریت این لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه طبع و توزیع می‌شود و در جلسه آینده مطرح خواهد شد.
۶-ختم جلسه
نایب رئیس-با اجازة خانمها و آقایان چند دقیقه تنفس اعلام می‌شود.
(در ساعت ده و بیست و پنجدقیقه صبح جلسه بعنوان تنفس تعطیل شد)
نایب رئیس مجلس شورایملی-دکتر شفیع امین