مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ اسفند ۱۳۳۸ نشست ۳۸۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۳۸۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز چهارشنبه ۴ اسفندماه ۱۳۳۸
فهرست مطالب:
۱ - قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲ - قرائت گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه ۱۳۳۹ کل کشور
۳ - طرح و تصویب یک فوریت تبصره‌های غیرمالی بودجه
۴ - مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه ۱۳۳۹ کل کشور
[۵ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه]
مجلس یک ساعت و ۵۵ دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی نایب‌رئیس تشکیل گردید
۱ - قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
نایب‌رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: محمودی - خلعتبری - کدیور - کورس - پناهی - فضائلی - مرتضی حکمت - بهادری - دکتر اصلان افشار - دکتر عدل - قوام - ابتهاج – سلطان‌مراد بختیار - سراج - حجازی - مهندس شیبانی - اورنگ - اریه - قراگزلو - عباسی - غضنفری - حشمتی - کاظم شیبانی - سنندجی.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری - قرشی
۲ - قرائت گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه ۱۳۳۹ کل کشور
نایب‌رئیس - به طوری که آقایان نمایندگان محترم اطلاع دارند بودجه سال ۳۹ مطرح است
گزارش مخبر کمیسیون در جلسه گذشته قرائت شد اینک ماده واحده و تبصره‌های آن قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده واحده - بودجه سال ۱۳۳۹ کل کشور که از حیث درآمد اعم از عمومی و اختصاصی و بنگاه‌ها و شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی در پنج فصل ضمیمه به مبلغ ۸۱۰۲۴۱۰۵۸۰۳ ریال و از حیث هزینه به مبلغ ۸۱۹۲۶۶۸۲۱۰۴ ریال تصویب و اجازه داده می‌شود.
الف - وزارت دارایی درآمدهای پیش‌بینی شده باری سال ۱۳۳۹ منظور در فصل را وصول و کلیه حقوق و مزایای قانونی کارمندان و خدمتگزاران جز و هزینه‌های مستمر و غیرمستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر مصارف منظوره در فصل دوم را در حدود درآمدهای وصولی مذکور در فصل اول با رعایت کامل مقررات و مفاد تبصره‌های منظور که در این قانون پرداخت نماید.
ب - بودجه بنگاه‌ها و شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی طبق مقررات و قوانین مربوطه به هر کدام قابل اجرا می‌باشد همچنین آنچه وزارتخانه‌ها و ادارات کل از محل درآمدهای اختصاصی استفاده می‌نماید تابع مقررات و قوانین مخصوصه به درآمدهای مزبور می‌باشد.
تبصره‌هایی که اجرای آن محدود به دوره عمل سال مال ۱۳۳۹ خواهد بود.
تبصره ۱ - بودجه تفصیلی سال ۱۳۳۹ وزارتخانه‌ها و ادارات و کلیه مؤسسات دولتی مندرج در فصل دوم در حدود رقم اعتبار مربوط منظور در قانون بودجه طبق ریز ضمیمه قابل اجرا خواهد بود.
بودجه‌های تفصیلی سازمان‌هایی که ضمیمه نیست بر اساس اعتبارات مصوب ۱۳۳۸ به شرط این که از حدود اعتباری که برای وزارتخانه‌ها و یا اداره ضمن بودجه پیشنهادی سال ۱۳۳۹ منظور شده تجاوز ننماید قابل پرداخت خواهد بود. سازمان‌های مزبور موظفند بودجه‌های تفصیلی خود را منتهی در ظرف یک ماه از تاریخ تصویب بودجه به وزارت دارایی ارسال دارند تا پس از رسیدگی برای تصویب به کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی پیشنهاد شود.
تبصره ۲ - نقل و انتقال در هریک از مواد فصول ارقام بودجه‌های تفصیلی سال ۱۳۳۹ وزارتخانه‌ها و ادارات کل از ماده به ماده دیگر با موافقت وزارت دارایی و نقل و انتقال از فصلی به فصل دیگر با موافقت کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی مجاز خواهد بود.
تبصره ۳ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود هفتاد و پنج میلیون ریال بدهی وزارت پست و تلگراف و تلفن به اداره کل گمرک و یک صد و سه میلیون ریال حقوق و عوارض گمرکی کالاهای وارده جهت لوله‌کشی آب تهران را از یک طرف به درآمد گمرک محسوب و از طرف دیگر به هزینه قطعی منظور دارد و همچنین عوارض و حقوق گمرکی کلیه کالاهای خریداری شده وزارت راه و راه آهن را در سال ۱۳۳۹ صدی هفتاد و پنج تخفیف دهد ضمناً سی و پنج میلیون ریال هزینه مطالعه و خرید اراضی سدلار و لتیان را به عنوان کمک بپردازد.
تبصره ۴ - به وزارت گمرکات و انحصارات اجازه داده می‌شود به منظور تسریع در امر خرید قند و شکر و غله مواد دخانیه در حدود اعتبارات مصوب سال ۱۳۳۹ از بانک ملی ایران با موافقت وزارت دارایی قرض نموده تا در سال ۱۳۳۹ نسبت به واریز آن اصلاً و فرعاً اقدام نماید.
تبصره ۵ - در سال ۱۳۳۹ اداره کل آمار عمومی و سازمان خدمات کشوری و بنگاه عمران تابع مقرراتی خواهد بود که در سال‌های گذشته با تصویب هیئت وزیران اجرا شده است.
تبصره ۶ - به دولت اجازه داده می‌شود ساختمان کاخ نیاوران را به وسیله بانک عمران طبق مقررات آن بانک انجام دهد
تبصره ۷ - ماده اول قانون مصوب بیست وهشتم اسفند ۱۳۳۶ به شرح زیر اصلاح می‌گردد:
در سال ۱۳۳۹ از کل عواید نفت سهم سازمان برنامه پنجاه پنج درصد و سهم شرکت ملی نفت ایران ۲۰ میلیون دلار و باقیمانده سهم وزارت دارایی خواهد بود.
تبصره ۸ - وزارت دارایی مجاز است اسناد هزینه دفع آفات نباتی سال ۱۳۳۸ را از محل اعتبار منظوره در بودجه سال ۱۳۳۹ کل کشور و یا از صرفه‌جویی‌های بودجه سال ۱۳۳۸ وزارت کشاورزی به هزینه قطعی منظور دارد.
تبصره ۹ - وزارت دارایی مجاز است پنج میلیون ریال بقیه سود سهام سال ۱۳۳۷ بانک رهنی ایران را بابت قسمتی از سرمایه سهم وزارت دارایی محسوب دارد.
تبصره ۱۰ - وزارت فرهنگ مجاز است اسناد خرج شصت و شش میلیون ریال چاپ کتب چهار ساله ابتدایی ۱۳۳۷ و ۳۳۸ را از محل صرفه‌جویی‌های بودجه سنوات مذکور واریز نماید.
تبصره ۱۱ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود قروض و مطالبات ادارات دولتی و شهرداری‌ها به شرکت ملی نفت ایران مربوط به زمان سابق را پا به پا نموده در واریز آنها اقدام نماید.
تبصره ۱۲ - وزارت دارایی مجاز است کلیه حقوق و عوارض کالاهای وارده از محل اعتبار منظور در تبصره ۱۲ قانون بودجه سال ۱۳۳۸ را در حساب جداگانه متمرکز نموده با تصویب هیئت وزیران به مصرف برساند.
تبصره ۱۳ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود چنانچه درآمدهایی غیر از محل‌های مندرج در بودجه به دست آید تا حدود دو هزار میلیون ریال به بودجه وزارت جنگ و ژاندارمری کل کشور اضافه نماید و بودجه‌های تفصیلی آن به تصویب کمیسیون بودجه خواهد رسید.
تبصره ۱۴ - وزارت دارایی مکلف است در صورت افزایش درآمد سود بازرگانی در سال ۱۳۳۹ علاوه بر مأخذ وصولی سال ۱۳۳۸ معادل سی درصد از اضافه وصولی را در اختیار وزارت بازرگانی بگذارد که با تصویب هیئت وزیران به مصرف تشویق صادرات برسد.
تبصره ۱۵ - به وزارت راه اجازه داده می‌شود تا مبلغ دویست و پنجاه میلیون ریال برای ادامه عملیات ساختمانی خطوط راه آهن تبریز به مرز ترکیه و کاشان به یزد و بندر شاه به گرگان و مطالعه ساختمان خط‌آهن اصفهان به شیراز و عملیات مربوط به آن از بانک ملی ایران وام دریافت ودر ظرف پنج سال در بودجه اداره کل ساختمان راه‌آهن اصلاً و فرعاً پیش‌بینی و مستهلک نماید.
تبصره ۱۶ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ هفتاد میلیون ریال جهت به طبع و توزیع کتب ابتدایی مجانی به وسیله سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی از محل درآمد عمومی سال ۱۳۳۹ کل کشور به وزارت فرهنگ پرداخت و درآمد سال ۱۳۳۹ از محل صرفه‌جویی‌های بودجه وزارت فرهنگ مبلغ مزبور را واریز نماید.
تبصره ۱۷ - به وزارت امور خارجه اجازه داده می‌شود بهای ابنیه نمایندگی‌های شاهنشاهی ایران در لاهه - بروکسل - نیویورک و سایر نمایندگی‌ها را از محل وام چهار میلیون وپانصد هزار دلار موضوع قانون مصوب یازدهم تیرماه ۱۳۳۶ پرداخت نماید.
تبصره ۱۸ - به وزارت امورخارجه اجازه داده می‌شود آیین‌نامه فوق‌العاده ثابت و سختی معیشت نمایندگی‌های شاهنشاهی در خارجه را تنظیم و پس از موافقت وزارت دارایی از اول سال ۱۳۳۹ به مقوع اجرا بگذارد. مفاد تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۳۳۷ کل کشور ملغی و وزارت امور خارجه از این بابت اضافه اعتباری نخواهد داشت.
تبصره ۱۹ - کارمندان سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی که در سازمان خدمات کشوری مشغول خدمت هستند با حقوق و مزایای ماهیانه به سازمان مزبور منتقل می‌شوند.
تبصره ۲۰ - بانک ملی ایران مجاز است معادل چهار صد میلیون ریال علاوه بر قروض فعلی به شهرداری تهران وام بدهد که منحصراً به کارهای عمران و آبادی شهر برسد وزارت دارایی مکلف است وام مزبور را در ظرف ده سال از سال ۱۳۳۹ به بعد اصلاً و فرعاً از محل عوارض شهرداری که وصول می‌نماید به بانک ملی ایران مسترد دارد.
تبصره ۲۱ - به دولت اجازه داده می‌شود برای ادامه ساختمان مجلس شورای ملی یکصد میلیون ریال دیگر از بانک ملی ایران وام دریافت و از سال ۱۳۴۰ اصلاً و فرعاً ضمن بودجه کل کشور منظور و تدریجاً در ظرف ده سال مسترد دارد.
تبصره ۲۲ - بانک ملی ایران مجاز است معادل بیست میلیون ریال به شهرداری شهر ری وام بدهد وام مزبور باید منحصراً به مصرف کارهای عمرانی برسد وزارت دارایی مکلف است از محل درآمد شهرداری شهر ری که وصول می‌نماید این وام را در عرض ده سال از سال ۱۳۴۰ به بعد اصلاً و فرعاً به بانک ملی ایران مسترد دارد.
تبصره ۲۳ - به وزارت کار اجازه داده می‌شود برای تأسیسات تعلیماتی و رفاه کارگران تا میزان یکصد و بیست میلیون ریال از بانک ملی ایران وام دریافت دارد وزارت دارایی مکلف است وام مزبور را اصلاً و فرعاً در بودجه‌های سالیانه وزارت کار منظور کرده و در مدت ده سال از سال ۳۴۰ به بعد تدریجاً واریز نماید.
تبصره ۲۴ - مانده اعتبارات سال ۱۳۳۸ کمیسیون‌های سرحدی منظور در ردیف ۲۴ قانون بودجه سال مزبور در سال ۳۹ قابل تعهد و مصرف می‌باشد.
تبصره ۲۵ - وزارت کشاورزی مادام که لایحه قانونی انتقال گردان سمپاش به تصویب نرسیده می‌تواند به افسران و درجه‌داران نیروی هوایی که به این وزارت منتقل می‌شوند تا زمانی که در خدمت واحد هوایی وزارتخانه انجام وظیفه می‌نمایند طبق آیین‌نامه و مقررات ارتشی حقوق و مزایا بپردازد.
تبصره‌هایی که ارجای آن تا موقعی که لغو نگردیده به قوت خود باقی است.
تبصره ۲۶ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مستمری‌های مشروحه زیر:
۱ - به وراث قانونی مرحوم دکتر قاسمزاده استاد دانشکده حقوق از تاریخ روز بعد از فوت ماهیانه ۸۷۲۵ ریال
۲ - به بالا خانم همسر مرحوم شهاب‌الدوله ملک آرا سناتور سابق از تاریخ اول فروردین ماه ۱۳۳۹ ماهیانه ۱۰۲۵۰ ریال
۳ - به وراث قانونی مرحوم مصطفی ناصر کارمند سابق وزارت دارایی از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ ماهیانه ۵۲۵۰ ریال
۴ - به وراث قانونی مرحوم حسن علی اشرفی کارمند سابق شهرداری تهران از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ ماهیانه ۳۵۰۰ ریال
۵ - به خواهر و عیال مرحوم علی اکبر دهخدا بالمناصفه از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ ماهیانه ۶۰۰۰ ریال
۶ - به وراث قانونی مرحوم احمد جعفری کارمند وزارت گمرکات و انحصارات علاوه بر آنچه دریافت می‌دارند از بودجه وزارتخانه مزبور از اول فروردین ۱۳۳۹ ماهیانه ۳۰۰۰ ریال
۷ - به وراث قانونی مرحوم موسی ثقةالاسلامی نماینده سابق مجلس شورای ملی ماهیانه از اعتبار شهریه و وظایف از تاریخ فوت ۱۵۰۰۰ ریال
را علاوه بر مبلغی که فعلاً دریافت می‌دارند از محل اعتبار منظوره در بودجه کل کشور پرداخت نماید.
تبصره ۲۷ - به وزارت صنایع و معادن اجازه داده می‌شود درآمد حاصله مراکز تعلیمات حرفه‌ای را طبق اصول بازرگانی به مصرف هزینه‌های مربوط به تعلیمات حرفه‌ای برساند.
تبصره ۲۸ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود چنانچه درآمد سنوات ۱۳۳۶ به بعد پس از وضعش هزینه‌های کل کشور و تأمین کسر بودجه مازادی داشت از آن محل معادل یکصد میلیون ریال از سال ۱۳۳۹ همه ساله به عنوان کمک به صندوق بازنشستگی پرداخت و بقیه را به مصرف ساختمان‌های دولتی برساند.
تبصره ۲۹ - دولت مجاز است وجوهی که از بابت مطالبات معوقه دستگاه‌های مختلف از مؤسسات و بانک‌های آلمان وصول شده یا خواهد شد پس از وضع هزینه‌های مربوطه به مصارف لازمه برساند.
تبصره ۳۰ - در دعاوی که دولت محکوم‌له واقع می‌شود حق مطالبه خسارت و حق‌الوکاله را مطابق آیین‌نامه قانون وکالت از طرف دعوی دارد دادگاه‌ها مکلفند این حق را به تقاضای نماینده دولت با صدور حکم اعلام دارند.
تبصره ۳۱ - دولت مجاز است برای استقلال اداری مالی بنگاه انستیتو پاستور بر طبق تشکیلات موسسه رازی موضوع قانون ۱۶ اسفند ۱۳۳۷ آیین‌نامه‌ای تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به مورد اجرا گذارد.
تبصره ۳۲ - از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ به دارندگان دانشنامه لیسانس و فوق‌لیسانس شاغلین خدمت پایه‌های اداری فوق‌پایه پایه‌های دبیری و آموزگاری و فارغ‌التحصیلان دانشکده افسری شهربانی و آموزشگاه عالی شهربانی ماهیانه دو هزار ریال به عنوان حق لیسانس تأدیه خواهد شد.
مفاد تبصره قانون بهمن ماه ۱۳۲۴ در مورد این دسته کارمندان ملغی می‌شود اعتبار لازم برای تفاوت حق لیسانس از محل ششصد و پنجاه میلیون ریال منظور در بودجه کل کشور به صورت کمک جنسی بلاعوض خواربار و مایحتاج اولیه خواهد بود و مادام وسایل توزیع خواربار فراهم نشده است نقداً تأدیه می‌شود.
تبصره ۳۳ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود از تاریخ اول فروردین ماه ۱۳۳۹ از محل ششصد و پنجاه میلیون ریال اعتبار منظوره در بودجه کل کشور به کارمندان رسمی کشوری که شاغل خدمت می‌باشند معادل تفاوت حقوق و مزایای آنان تا چهار هزار ریال و به خدمتگزاران جز که بیش از سه سال سابقه دارند و حق ماهیانه آنها به هزار ریال می‌رسد مقطوعاً پانصد ریال ماهیانه کمک بلاعوض خواربار و مایحتاج اولیه می‌نماید مادام که وسایل توزیع خواربار فراهم نشده است کمک مزبور نقداً تأدیه خواهد شد.
تبصره ۳۴ - از اول فروردین ماه ۳۹ به هریک از پاسبانان و درجه‌داران و مأمورین انتظامی هم ردیف آنها در شهربانی کل کشور و پلیس راه‌آهن و نگهبانان گمرک ماهیانه ششصد ریال جیره نقدی یا جنسی علاوه بر آنچه دریافت می‌دارند داده خواهد شد. این جیره فقط به شاغلین پرداخت و به بازنشستگان تعلق نمی‌گیرد.
تبصره ۳۵ - مفاد تبصره ۴ قانون بودجه سال ۱۳۳۸ به قوت خود باقی است ولی وزارتخانه‌ها و بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی موظفند کارمندانی که از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ به بعد بازنشسته می‌شوند نصف حقوق آنها را به صندوق بازنشستگی تأدیه نمایند.
تبصره ۳۶ - وزارت دارایی مجاز است اسناد هزینه معوقه تا آخر سال ۱۳۳۶ را که در موجودی حساب باقیمانده با تصویب هیئت وزیران واریز نماید.
تبصره ۳۷ - چنانچه انحصار دخانیات ایران علاوه بر درآمد منظوره در بودجه
اضافه درآمدی تحصیل نماید می‌تواند تا میزان بیست درصد درآمد مزبور را برای توسعه و بهبود کشت توتون و بهره‌برداری اختصاص دارده وجوه لازمه را از وزارت دارایی دریافت نماید.
تبصره ۳۸ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود از هر بطری نوشابه‌های غیرالکلی مبلغ پنجاه دینار اخذ و به حساب مخصوص مسلولین در خزانه‌داری کل منظور نماید وزارت بهداری وجوه مزبور راجهت تکمیل و تجهیز آسایشگاه‌ها با توجه به تبصره ۳۸ بودجه سال ۱۳۳۸ کل کشور به مصرف خواهد رسید.
تبصره ۳۹ - از اول فروردین ۱۳۳۹ به بهای هر لیتر گازوئیل (نفت گاز) پنجاه دینار علاوه می‌شود و وجوه مأخوذه جمعاً خرجاً در بودجه کل کشور منظور و در اختیار وزارت راه گذارده می‌شود که به مصرف توسعه و تکمیل راه‌های کشور برسد.
تبصره ۴۰ - از اول فروردین ۱۳۳۹ به بهای هر لیتر بنزین هواپیما ۲ دینار علاوه می‌شود و وجوه وصولی از این بابت صرف فرودگاه‌های کشور خواهد شد.
تبصره ۴۱ - به بهای بنزین اتومبیل از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ هر لیتر ۵۰ دینار علاوه و به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود پنجاه درصد وصولی از این بابت را در اختیار سازمان شاهنشاهی خدامات اجتماعی بگذارد تا به مصرف امور درمانی و فرهنگی برساند و پنجاه درصد دیگر به مصرف توسعه و تکمیل دانشگاه‌های کشور برسد.
تبصره ۴۲ - به دولت اجازه داده می‌شود از مسافرینی که با هواپیما عازم خارج کشور هستند عوارض زیر اخذ شود:
۱ - کلیه مسافرینی که به خارج کشور می‌روند بابت عوارض فرودگاه دویست و پنجاه ریال
۲ - کلیه مسافرین ایرانی که به خارج کشور می‌روند بابت عوارض بلیط یک هزار و دویست و پنجاه ریال وجوه فوق در حساب مخصوصی متمرکز و به مصرف فرودگاه‌های کشور خواهد رسید.
تبصره ۴۳ - وزارت کار مجاز است با توجه به ماده ۱۰ قانون کار اتباع بیگانه که اجازه اشتغال به کار در کشور شاهنشاهی دارند مبالغی به شرح زیر دریافت دارد:
۱ - برای صدور پروانه کار مبلغ دو هزار ریال
۲ - برای تمدید یا تجدید پروانه کار مبلغ هزار و پانصد ریال
وجوه مذکور در فوق طبق آیین‌نامه‌ای که از طرف وزارت کار تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید به مصرف بهبود رفاه حال کارگران کشور و توسعه روابط بین‌المللی کار بازرسی ونظارت بر کار اتباع بیگانه خواهد رسید (اتباع بیگانه که برای خدمت در دستگاه‌های دولت مشغول می‌شوند معافند.)
تبصره ۴۴ - به وزارت دادگستری اجازه داده می‌شود که اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را به موجب آیین‌نامه‌ای که تدوین و به تصویب وزارت دادگستری خواهد رسید مطابق اصول بازرگانی اداره نموده بودجه آن را جمعاً و خرجاً در بودجه کل کشور منظور و مازاد درآمد حاصله را در هر سال به خزانه‌داری کل تحویل نماید.
تبصره ۴۵ - وزارت فرهنگ مجاز است هر موقع ضرورت اقتضا کند با تصویب هیئت وزیران موجبات الحاق هریک از داشنگاه‌های ایران و دانشسرای عالی را به مجامع علمی و مؤسسات بین‌المللی فراهم نماید و حق عضویت آن را از بودجه مصوب دانشگاه پرداخت نماید.
تبصره ۴۶ - صرفه‌جویی اعتبارات غیرمستر بودجه هر سال وزارت فرهنگ که در پایان خرداد سال بعد تعیین می‌شود به حساب جداگانه منظور خواهد شد که در سال بعد منحصرا به مصرف ساختمان مدارس برسد صرفه‌جویی‌های سال ۱۳۳۸ نیز به همین ترتیب عمل خواهد شد.
تبصره ۴۷ - به وزارت کشاورزی اجازه داده می‌شود مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر را طبق اصول بازرگانی اداره نموده و تأسیسات و باغات و مزارع مربوط به این امر را سرمایه مؤسسه قرار داده و عنداللزوم برای فروش آنها به مؤسسات دولتی و شهرداری‌ها در درجه اول و سایر اشخاص در درجه دوم و تبدیل آنها به مزارع و تأسیسات قابل استفاده اقدام نماید.
تبصره ۴۸ - اجازه داده می‌شود از تاریخ اول فروردین ۱۳۳۹ میزان یک در هزار از معاملات اسناد رسمی بر طبق قانون مصوب دهم اسفند ۱۳۳۳ به نفع سازمان شیروخورشید سرخ ایران از متعاملین اخذ می‌شود به دو در هزار افزایش یابد مبلغ وصولی کماکان به صندوق سازمان شیرو خورشید سرخ ایران تحویل و به تناسب احتیاج (مرکز و شهرستان‌ها) به مصارف لازمه برسد.
تبصره ۴۹ - وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی مجازند معادل پنج درصد از اعتبار ساختمانی را بدون رعایت مناقصه صرف مطالعه و نقشه‌کشی و نظارت ساختمان‌های خود بنمایند.
تبصره ۵۰ - درجات ارشد گماشته امرا به شرح زیر منظور می‌گردد.
ارشد گماشته ارتشبد استوار ۲ - ارشد گماشته سپهبد گروهبان یکم - ارشد گماشته سرلشکر گروهبان دوم - ارشد گماشته سرتیپ گروهبان سوم و معادل حقوق و مزایای درجه‌داران بالا به عنوان ارشد گماشته به امرا پرداخت شود. پرداخت حقوق سنواتی بابت ارشد گماشته امرا برابر سنین خدمت امرا در درجات از سرتیپیی به بالا می‌باشد.
تبصره ۵۱ - به دولت اجازه داده می‌شود از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ بهای تمبر اوراق سجلی را به شرح زیر:
۱ - تعویق شناسنامه نمونه قدیم به جدید ۱۰ ریال
۲ - صدور المثنی شناسنامه ۲۰ ریال
۳ - رونوشت شناسنامه و گواهی‌نامه ۱۰ ریال
۴ - اعلامیه ازدواج ۱۰۰ ریال
۵ - اعلامیه طلاق ۳۰۰ ریال
دریافت و در مقابل تمبر الصاق نمایند.
تبصره ۵۲ - فروش کارخانجات دولتی به بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به منظور فروش مجدد آن کارخانجات توسط بانک مزبور به اشخاص و شرکت‌ها مشمول مقررات قانون منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری مصوب بیست و نهم دی ماه ۱۳۳۷ نخواهد بود.
تبصره ۵۳ - به پاس خدمات آقای اندره گدار از اول فروردین ماه ۱۳۳۹ ماهیانه هم ارزریالی لیره انگلیسی مادام الحیات برای ایشان به عنوان مستمری برقرار می‌گردد که از محل اعتبار شهریه وظایف منظوره در بودجه کل کشور پرداخت خواهد گردید.
تبصره ۵۴ - منظور از تبصره ۲ قانون اصلاح حقوق بازنشستگی قضات پزشکان این است که رتبه‌های قضایی آقای احمد فرامرزی ک در زمان نمایندگی مجلس شورای ملی و همچنین در زمان اشتغال به خدمات دولتی به ایشان اعطا نشده است با احتساب تمام مدت فوق به ایشان اعطا و حقوق بازنشستگی بر مأخذ رتبه‌هایی که به شرح فوق معین گردد از اول سال ۱۳۳۸ پرداخت گردد.
تبصره ۵۵ - اجازه داده می‌شود سرمایه اولیه بانک بازنشستگان کشوری موضوع ماده ۶ قانون بانکداری مصوب خرداد ۱۳۳۴ حداقل پنجاه میلیون ریال باشد مشروط به این که کلیه سهام آن توسط باز نشستگان کارمندان کشوری تعهد و پرداخت شود.
تبصره ۵۶ - وزارت دارایی مجاز است که مزایای خارج از مرکز معلمین و کارمندان فرهنگ شهرستان‌ها را که در بودجه سال ۳۸ بلا محل است از صرفه‌جویی‌های مواد ۱ و ۲ بودجه سال ۳۸ وزارت فرهنگ پرداخت نماید.
تبصره ۵۷ - به وزارت بهداری ووزارت فرهنگ اجازه داده می‌شود. در صورتی که درآمد صدی ۳ موضوع تبصره قانون بودجه سال ۳۸ از سیصد میلیون ریال منظور در بودجه سال ۳۳۹ تجاوز نماید از محل اضافه درآمد مزبور مبلغ ده میلیون ریال برای کمک به بودجه مدرسه پرستاری بیمارستان نمازی و کمک به درمان رایگان بیماران بی‌بضاعت بیمارستان نمازی پرداخت نموده و ۵۰ درصد مازاد اعتبار اضافی را به مصرف ایجاد یک آموزشگاه بهداری و پرستاری و قابلگی و در کرمان و تأمین احتیاجات مراکز درمانی و بهداشتی استان کرمان و ۵۰ درصد بقیه را به مصرف تکمیل و ایجاد مدارس حرفه استان کرمان برساند.
۳ - طرح و تصویب یک فوریت تبصره‌های غیرمالی بودجه
نایب‌رئیس - در ضمن قانون بودجه تبصره‌هایی گنجانیده شده که طبق نظام‌نامه می‌بایستی در شوری باشد از نظر این که بودجه یکنواخت بگذرد و تولید اشکالی نکند و موجب تعویق بودجه کشور که دولت در موقع خود تقدیم کرده است نگردد از طرف ۱۵ نفر از آقایان نمایندگان پیشنهاد شده است که این قسم تبصره‌ها با قید یک فوریت تصویب شود و در نتیجه همه بودجه یکنواخت بگذرد سابقه همین‌طور بوده است و عمل شده است این است که پیشنهاد آقایان قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی چون بعضی از تبصره‌های منظور در بودجه سال ۳۳۹ کل کشور که مربوط به وضع و تغییر مالیات و عوارض و امور استخدامی و امثال آن بوده و دو شوری می‌باشد امضاکنندگان زیر تقاضا می‌نماییم تبصره‌های مزبور به قید یک فوریت مورد شور قرار گیرد که ضمن سایر تبصره‌ها که مربوط به امور بودجه و خرج و دخل کشور است تکلیف آنها تعیین گردد.
مشایخی - محسن اکبر - دادگر - احمد مهران - مشار - استخر - دکتر وکیل - امید سالار - سعیدی – دولت‌آبادی - باقر بوشهری - ارباب - دکتر مشیر فاطمی - بوربور - دکتر نفیسی.
نایب‌رئیس - مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقایان بر این که تبصره‌های دو شوری بودجه یک شوری باشد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۴ - مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه ۱۳۳۹ کل کشور
نایب‌رئیس - کلیات گزارش بودجه مطرح است. آقای دکتر جهانشاهی بفرمایید.
دکتر جهانشاهی - بنده سال گذشته تذکراتی راجع به بودجه دادم و انتظار داشتم البته مثل هر کسی که تذکری می‌دهد و مطلبی می‌گوید مورد توجه قرار بگیرد و آنچه که مفید است به آن توجه شود و به بقیه هم جواب مستدل و قانع کننده‌ای داده
شود امسال هم با اجازه مقام ریاست و آقایان محترم نمایندگان و هیئت محترم دولت تذکراتی دارم که عرض می‌کنم و به وظیفه خودم عمل می‌کنم البته بودجه مطرح است و غیر از خود بودجه که عبارت است از یک سلسله ارقام شاید نظر به این که بودجه مملکت نمودار و معرف وضع اقتصادی و اجتماعی و همچنین سیاسی مملکت است این فرصت پیدا می‌شود که در موقع طرح لایحه بودجه نکات مختلف مورد بحث قرار بگیرد به این جهت است که بنده قبلاً یک تذکرات کلی را عرض می‌کنم و بعداً به خود بودجه می‌رسم عرض کنم که بنده از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم مأموریت دارم که در اینجا مطالبی به عرض برسانم و آنچه را که می‌گویم نظر این حزب است که در اینجا منعکس می‌کنم و باید این را هم عرض کنم که اگر امروز برای من این فرصت هست که از طرف فراکسیون منتسب به حزبی در مجلس صحبت کنم و اگر چنین افتخاری امروز نصیب ما شده است فقط و فقط معلول توجه شخص شاهنشاه به مبانی و اساس حکومت دمکراسی است (صحیح است) یعنی شخص معظم‌له با وجود سوابق و با وجود خاطرات غیرشیرینی که ملت ایران از احزاب از چندی پیش داشت معهذا آنقدر لزوم فعالیت‌های سیاسی و حزبی و تحکیم مبانی دمکراسی به نظرشان محرز رسید که این کمک بزرگ را به ملت ایران فرمودند و آنچه که مقدور بود کردند از توجه از کمک فکری از آنچه که لازم بود برای این که بتوانیم احزابی تشکیل بدهیم و در مجلس به نام احزاب اقلیت و اکثریت صحبت کنیم اظهار عقیده کنیم و فعالیت کنیم این توجه که امروز یکی از بهره‌هایش این است که بنده بنام حزب صحبت می‌کنم موجب شده است که یک فعالیت سیاسی حزبی در مملکت به وجود آید و امیدواریم نتیجه‌ای که منظور ایشان را تأمین می‌کند از این فعالیت‌ها در سال‌های بعدی به وجود آید مسئله انتقاد و به نظر بنده از لوازم زندگی یک فرد در اجتماع است اگر اجتماعی که اداره می‌شود در آن اجتماع انتقاد باشد مسلماً منظور گردانندگان دستگاه اجتماعی یعنی دولت و مجلس که مرکز قوه مقننه است تأمین نخواهد شد اگر انتقاد در خارج نباشد برای ما راهنمایی نیست و اگر در اینجا انتقاد نباشد برای دولت راهنمایی نخواهد بود اما در انتقاد اعم از این که فردی باشد یا جمعی بنده اعتقاد دارم که بایستی همیشه از طرف انتقاد کننده رعایت نهایت نزاکت در حدود عرف بشود و همچنین از طرف انتقاد شونده اعم از این که شخصی باشد یا دولت مسئله توجه به انتقاد مطلبی است که با خود انتقاد شونده است و موضوع انتقاد با خود انتقادکننده اما موضوع طرز انتقاد این به عقیده بنده و شاید عده زیادی دیگر مطلبی است که برایش یک ترتیبی اجتماعی قائل است یعنی اگر انتقاد بر زبان نزاکت جاری شود شاید اثرش بهتر و همچنین اگر جواب انقاد از همان راه داده شود شاید تأثیرش بیشتر و موجه‌تر باشد عرض کردم که ما اگر در مملکت انتقاد می‌کنیم برای این نیست که فکر می‌کنیم کار مملکت بد می‌گردد و فکر می‌کنم که در این مملکت کار نمی‌شود نه در هر اجتماعی یعنی در بالاترین اجتماعات و مترقی‌ترین ممالک دنیا و با سرعت‌ترین ممالکی که رو به پیشرفت هستند انتقاد وجود دارد این انتقاد را دنیای امروز برایش ارزش و اهمیت قائل است و معتقد است در مملکتی که انتقاد نمی‌شود علتش آن نیست که در آن مملکت نکات قابل انتقاد وجود ندارد بلکه وسایل انتقاد در آنجا نیست عواملی موجود است که از انتقاد جلوگیری می‌کند هیچ‌کس فکر نمی‌کند که اگر در ایران از مطلبی انتقاد نشد برای این است که در اینجا هیچ موضوع قابل انتقادی نیست بلکه اگر انتقاد نشده تصور خواهند کرد که ما نمی‌توانیم انتقاد کنیم چنانکه این تصور غلط برای بعضی ممالک به طور صحیح هست یعنی ما می‌دانیم که هستند کشورهایی که ۸۰ - ۹۰ درصد کارهایشان اعم از سیاسی، اجتماعی و اقتصادی قابل انتقاد است ولی در آن سرزمین‌ها جرئت انتقاد نیست این را دنیا می‌داند و به این مطلب توجه دارد. بنده سال گذشته انتقادی کردم این را خودم عرض کنم که عقیده ندارم که آنچه که انتقاد می‌کنم حتماً باید به نظر همه و به نظر دولت صحیح باشد عقیده‌ام هست عقیده خودم است ممکن است اشتباه کنم ممکن است بعضاً اشتباه کنم یا کلاً اشتباه کنم ولی به هر حال انتقادی صورت می‌گیرد چندی پیش در روزنامه اطلاعات مقاله‌ای خواندم این مقاله ترجمه‌ای بود که از آن کارا برای من فرستاده بودند چاپ ۷ - ۸ روز پیش بود و آن عبارت بود از گزارشی که یکی از وزرای اسبق فرهنگ ترکیه که چندی پیش آمده بود. ایران از وضع حکومت ایران از پارلمان ایران از مسائلی که در این مملکت مطرح است کارهایی که می‌شود نحوه اداره ما برای مملکت خودش گزارشی به عنوان ارمغان برده بود که این گزارش را به پارلمان ترکیه داده بود که گویا این گزارش در روزنامه‌های ترکیه منعکس شده بود و گویا خبرگزاری روزنامه اطلاعات ترجمه‌اش را فرستاده بود و بنده دیدم گمان می‌کنم اگر منصفانه فکر کنم بدانیم که ارزش این انتقادات به حدی است که حتی محافل خارجی هم به این امضاها توجه می‌کنند حتی نوع انتقاد و ظرافتی که درش به کار برده می‌شود مورد توجهشان است بنده قسمت کوچکی از این مقاله را می‌خوانم بعد از یک مقدمه مختصر می‌نویسد که «در مجلس ایران دو حزب وجود دارد به نام ملیون و مردم که اکثریت با حزب ملیون است که لیدر آن دکتر اقبال نخست‌وزیر فعلی ایران است و بعد دوباره انتقاد و تمجید می‌نویسد که در موقعی که بودجه سال جاری ۱۳۳۸ در پارلمان ایران مطرح بود سخنگوی اقلیت (البته بنده سخنگوی اقلیت نیستم یک مأموریتی است دارم) سخنگوی اقلیت آقای دکتر جهانشاهی که خود را برای انتقاد از لایحه بودجه حاضر کرده بود قبل از این که انتقاد خود را شروع کند ابتدا از زحمات لیدر اکثریت و رئیس حکومت آقای دکتر اقبال و وابستگی و علاقه‌مندی ایشان به شاهنشاه و مملکت تمجید و تعریف نموده و پس از پشتیبانی از سیاست خارجی دولت و کاردانی رئیس آن با کمال نزاکت انتقادهای خود را در جملات زیر خلاصه کرد» بنده منظورم را بعد عرض می‌کنم که مقصودم از نقل این قسمت چیست بعد می‌نویسد که صادرات که البته در اینجا اشتباهات چاپی وجود دارد که منطبق با آنچه که من گفته‌ام نیست ولی آنچه که چاپ شده بنده می‌خوانم می‌نویسد که مخارج دولت نسبت به یک سال قبل ۵ تا ۶ درصد اضافه شده و توجهی به گرانی قیمت‌ها و تجارت خارجی نشده است و این عدم توجه موجب شکایات زیادی شده است زیر واردات روز به روز زیادتر و برعکس صادرات به نسبت روز به روز کمتر می‌شود مقداری از ارز مملکت روز به روز صرف اجناس غیر ضروری و لوکس می‌شود کسر بودجه را از درآمد نفت جبران می‌کنیم. سه سال قبل واردات در حدود ۲۰ میلیارد ریال بوده در حالی که امسال نسبت به سال قبل صدی بیست اضافه شده است قوانین مالیاتی به خوبی اجرا می‌شود و با این که خرید اتومبیل آخرین سیستم قدغن شده بود برای نخست‌وزیر یک کادیلاک را رد کرده‌اند هر روز در خیابان‌ها اتومبیل‌های جدید دولتی به چشم می‌خورد مردم به این وضع با نظر خوب نگاه نمی‌کنند هزینه زندگی برای مأمورین دولت نسبت به سال قبل صدی بیست و سی گران‌تر شده است آقای دکتر جهانشاهی پس از اشاره به فرمان شاهنشاه راجع به معافیت مالیاتی مأمورینی که کمتر از چهارصد تومان حقوق می‌گیرند متذکر شدند که مالیات بر اراضی کم است و باید در این خصوص فکر حسابی بشود. پس از انتقادات فوق بودجه سال ۳۸ جاری با اکثریت قریب به اتفاق از تصویب مجلس شورای ملی گذشت عرض کنم غرض از ذکر این مقاله این بود که انتقاد تاثیر بد ندارد بلکه اثر خوب دارد خصوصاً در ممالک دیگر و بین افرادی که بفهمند و بدانند ولی شاید بین بعضی‌ها انتقاد اثر بد داشته باشد اما همین طور که عرض کردم معتقدم که باید سعی کنیم که انتقاد در حدود نزاکت باشد و انتظارم هم این است که جواب هم در همین حدود باشد و همچنین معتقدم که حرفی که زده می‌شود اعم از این که در ظاهر باشد یا پشت سر رعایت این مطلب بشود و حرف‌هایی که زده می‌شود بر اساس مطالبی باشد که من از دولت انتقاد می‌کنم در مقدمه عرض کردم غرضم این است که دولت توجه بیشتری به مصالح مملکت بکند البته آن طور که به نظر من می‌رسد اگر این انتقاد را نسبت به مملکت خودم و نسبت به وضع داخله خودم می‌کنم غرضم این نیست که دولت کار صحیح و خوب ندارد بلکه معتقدم که کار صحیح باید گفته شود کار غلط هم گفته شود آقایان شما می‌دانید که ممالک زیادی هستند که در آنجاها انتقاد نمی‌شود و اجازه انتقاد نمی‌دهند ولی همین ممالک همین رادیو مسکو با وجود این که سال پیش گفتم آقای رادیو مسکو من حرفی که می‌زنم برای این نیست که تو لاالله را بگویی ولی الاالله را نگویی یک جمله را بگویی و بعدش را کنار بگذاری من افتخار این را دارم که در مملکتی زندگی می‌کنم که اجازه انتقاد دارم (احسنت) ولی کدام شخص در ممالک اتحاد شوروی کدام دکتر جهانشاهی پیدا می‌شود که بگوید کار دولت غلط است؟ کی این اجازه را دارد؟ این آقایان در آنجا می‌نشینند و داد سخن می‌دهند که فلانی در سخنانش گفت در کار دولت انتقاد هست مقدمه‌اش را که نمی‌گویند. (قنات‌آبادی - اسم آنها اف دارد) به قول آقای شمس قنات‌آبادی این (اف) هم جرأت نمی‌کند و اجازه ندارد عرض کنم ما مجلس دولت مردم همه همان‌طور که سال پیش هم عرض کردم سیاست خارجی دولت را به جهت این که در یک صف هستیم تأیید می‌کنم یعنی عملاً نشان می‌دهیم و دادیم که در مواردی که مملکت محتاج به صفی باشد ما یک صف هستیم اقلیت و اکثریت نداریم (صحیح است) چون ما یک مطلب را می‌دانیم و آن این است که اگر امروز نظر من با دولت مخالف است روزی که دست دشمن این سرزمین به ما برسد دولت و من را به یک چوب می‌راند نمی‌گوید تو چون مخالف بودی بنابراین آدم خوبی هستی نه همه‌مان یکی هستیم بنابراین این را همه واقف هستیم اما این رادیوهای خارجی یک بهره‌برداری احمقانه‌ای به نظر من از این انتقادها می‌کند و آن این است که خیال می‌کنند اگر یک مطلب انتقادآمیز گفته شود و آنها بهره‌برداری از آن کنند این عمل موجب می‌شود که ما برای ندادن وسیله دسیسه به آنها سکوت می‌کنیم و چون سکوت کردیم دولت انتقاد نمی‌شود و ما حرفمان را نمی‌زنیم واین مملکت می‌شود شبیه مملکتی که در آنجا زبان باز نیست و قلم هم روی کاغذ نمی‌آید مثل مال خودشان ولی این طور نیست ما حرفمان را می‌زنیم با کمال جرئت و شهامت و آنها اگر می‌خواهند لاالله را بگویند ما الاالله را خودمان تکرار می‌کنیم ولو این که آنها فراموش کنند علت این هم آهنگی یک مطلب است بدون هیچ تعارفی عرض می‌کنم چون می‌دانم
نظر همه آقایان هم همین است و آن این است که ملت ایران می‌داند که موجودیت و استقلالش بستگی به موجودیت شخص محم رضا شاه پهلوی دارد و تردیدی در این نکته هیچ‌کس اعم از کوچک و بزرگ نمی‌تواند بکند (صحیح است) چون ما تمام زندگی‌مان بستگی به پادشاه دارد و هیچ فردی اعم از کوچک و بزرگ نمی‌تواند تصور کند که یک ذره از خاکش یک ذره از زندگیش یک ذره از وجودش هست که بستگی به شخص اول مملکت ندارد ما طرز فکر سیاست خارجی‌مان این است که عرض کردم بنده از این مقدمه می‌گذرم و قبل از این که وارد مقدمه بودجه بشوم مطلبی را عرض می‌کنم و آن راجع به ارقام کلی بودجه است البته می‌دانید که بودجه‌ای که فعلاً پیشنهاد شده ظاهراً ۸۱ میلیارد و ۲۴ میلیون درآمد عمومی است و ۸۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون هزینه البته این ارقام را وقتی با بودجه سال گذشته مقایسه کنیم می‌بینیم که در حدود ۲۷ یا ۲۸ درصد این بودجه اضافه شده است بنده این بحث را در اینجا ناتمام می‌گذارم تا موقعش برگردم و این را اضافه می‌کنم که البته بودجه عمومی دولت یعنی آنچه که مربوط است به سازمان‌هایی که بودجه خاصی دارند این بودجه‌ها ۱۳ درصد اضافه شده است این است که از این بحث فعلاً می‌گذرم تا بعد البته یک ایراد کوچکی بنده به این بودجه دارم که در اینجا لازم می‌دانم گفته شود و آن این است که بودجه ریزسازمان‌هایی که بودجه و قانون خاص دارند و رسیدگی آنها هم به طرز خاصی می‌شود در این بودجه نیست ممکن است جواب داده شود چون آنها قانون خاصی دارند لزوم و نیازی به پیوست شدن به این بودجه نیست اصل بودجه‌شان را هم احتیاج نبوده که پیوست شود چنانچه در سال‌های قبل بود ولی از اقدامات صحیح دولت این بوده است که در این دو سال اخیر بودجه سایر سازمان‌ها را ضمیمه کرده که ما می‌توانیم بگوییم ۸۱ میلیارد بودجه ماست و حق بود که ما بودجه سایر سازمان‌ها را هم داشتیم به این جهت اگر من عرض کنم مثلاً ماده ۱۵ که مربوط است به فلان خرج اینقدر رقم در بودجه عمومی جا گرفته است نمی‌توانم بگویم این ماده در بقیه بودجه‌ها یعنی بودجه سازمان‌های دیگر که می‌آید و در حدود ۶۰ درصد بودجه را تشکیل می‌دهد چقدر است.
بنابراین محاسبه‌ای که ما می‌توانیم از جهت یک بحث کلی بکنیم ناقص است در صورتی که اگر ما بخواهیم حساب کنیم چقدر خرج راه‌سازی و چقدر خرج ساختمان و پرسنل می‌کنیم این مطالعه محدود است به بودجه عمومی که رقم کلی‌اش و ریز اقلامش هست بنده معتقد بودم این ریز ضمیمه می‌شده البته یک ایراد اساسی و اصولی به این بودجه مثل سایر بودجه‌ها هست که این مطلب زیاد تکرار شده و بنده بحث زیادی روی این مطلب نمی‌کنم و تذکر می‌دهم که این بودجه بودجه برنامه‌ای نیست یعنی به موجب این بودجه نمی‌توان پیش‌بینی کرد که از این رقم خرج چقدر تحصیل نتیجه می‌شود و چه کاری صورت می‌گیرد و هرگز نمی‌شود از روی این بودجه نگاه کرد که مثلاً میزان کلی کار مربوط به صنایع در این مملکت با اجرای این بودجه چه خواهد بود چون برنامه‌ای برای آن بنا نشده و برنامه‌ای برای تعداد محصلین فرض بفرمایید با تأسیس مدارس جدید نیست بنابراین نمی‌شود گفت که این بودجه چه برنامه‌ای را اجرا می‌کند و باز ایراد دیگری که به نظر بنده می‌رسد این است که مجموع مواد هم در جای خودش پیدا نیست مثلاً ما نمی‌توانیم بفهمیم که جمع فلان ماده در همین بودجه محدود چقدر است مثلاً برای موادی که مربوط به ردیف‌های مستمر چقدر است مگر این که کسی بنشیند و خودش جمع بندد و حال این که این امکان هست و برای کسی که می‌خواهد مطالعه کند و اطلاعات کل پیدا کند راحت‌تر است بنده می‌دانم دولت برای تهیه این لایحه بودجه زحمت کشیده و مخصوصاً آقای وزیر دارایی زحمت می‌کشند آقایان می‌دانند من اگر هیچ نباشم زیاد اهل تعارف نیستم و هرچه که به نظم می‌رسد من اعتقاد دارم که آقای وزیر دارایی موفقیت‌هایی در آینده پیدا می‌کنند برای این که در این مدت کوتاه که وزیر دارایی هستند و موقعی هم که وزیر گمرکات بودند نشان دادند که می‌توانند کاری کنند که این همه خرده‌گیری و انتقاد لااقل مقداریش از طرف مردم نسبت به این دستگاهی که امروز خوشنام نیست برداشته شده بدیهی است بنده به سهم خودم علاقه دارم ایشان بمانند و کار خودشان را بکنند و امیدوارم این موفقیت برایشان پیدا شود شنیدم همین چند روز پیش مردم در وزارت دارایی جمع شدند و صف کشیدند برای پرداخت مالیات و اعتماد بیشتری نسبت به این دستگاه پیدا شده امیدواریم نتیجه‌ای از این اعتمادی که به این دستگاه پیدا شده گرفته شود و امیدوار هستم که آقای وزیر دارایی در موقع اجرای بودجه هم بودجه در دست خودشان باشد و اجرا کنند چون متأسفانه وزیر سابق دارایی در موقعی که این تذکرات را بهشان می‌دادیم در سال گذشته اینجا نشستند و آنچه که مورد مذاکره بود با ایشان در میان گذاشتیم.
ایشان این بودجه را دست دیگری دادند و رفتند امیدوارم که آقای وزیر جدید دارایی در جریان اجرای بودجه در کار خودشان باشند و سال دیگر به ایشان بگوییم این کار را خوب کردید یا بد کردید بنده یک جمله معترضه عرض کنم و آن این است که اگر امروز وقت آقایان را زیاد می‌گیرم و صبر و حوصله‌ای که آقایان برای شنیدن بیانات بنده به خرج می‌دهند خیلی متشکرم چاره‌ای نیست بنده شاید سالی یک مرتبه حق استفاده از این تریبون را برای خودم مشروع بدانم البته اخلاقاً والا این حق همیشه مشروع است. امروز مطالبم را تا حدی که مقدورم هست به عرض می‌رسانم و از حوصله آقایان متشکرم مخصوصاً بودجه‌ها یک تأثیر اقتصادی در مملکت می‌کند بنده خیلی خلاصه عرض می‌کنم چون اینجا مطلعین زیاد هستند خود اعضای هیئت دولت همه مطلعند همه‌شان جوانند و همه‌شان تحصیل کرده هستند وخوب می‌دانند که اولین و مهم‌ترین قسمت قابل بودجه اثر اقتصادی آن در شئون مختلف مملکت است نه فقط تحصیل یک سلسله درآمد و یک سلسله خرج است بلکه تأثیر این است که این بودجه چه نتیجه‌ای به بار می‌آورد از نظر تولید کشاورزی از نظر تجارت خارجی و سایر مسائلی که هست و بعد برمی‌گردد در درجه دوم روی مسائل اجتماعی مملکت است که اگر بنده بحثی می‌کنم راجع به بودجه به خصوص از نظر همین مطلب است که تأثیر عمیقی که در مسائل اقتصادی دارد نه فقط از نظر یک سلسله ارقام به این منظور بنده صحبتم راجع به مقدمه بودجه شروع می‌کنم.
اولاً مسئله بازرگانی خارجی اگر آقایان به خاطرشان باشد در سال گذشته بنده تذکری دادم و گفتم در مقدمه بودجه نوشته شده است که بازرگانی خارجی ما چنین وضعی دارد و توضیح مختصری داده شده بود و ایراد دومی که در مقدمه داشتم نسبت به مسئله قیمت‌ها بود که خیلی سطحی از روی آن گذشته بودند امسال به علت همان تذکرات موضوع خیلی خیلی بیشتر مورد بی‌توجهی قرار گرفته و از این جهت باید این موضوع را عرض کرده باشم به غیر از مسائل بازرگانی نسبتاً سطحی عبور شده و راجع به مسئله قیمت‌ها ابداً اشاره‌ای نشده در موضوع بازرگانی خارجی عرض کنم که مقدمه بودجه گو این که ظاهراً چیز مهمی نیست ولی مهم‌ترین مسئله‌ای هست که یک دولتی گزارش کار خودش را در مدت سال گذشته می‌دهد و نمونه زندگی خودش را در سال آینده برای مرجعی که گزارش می‌دهد می‌خواهد روشن کند آقایان می‌دانند که در آمریکا به موجب قانونی رئیس جمهور یک گزارش از وضع اقتصادی خودش در هر سال به کنگره می‌دهد و در این گزارش که تقریباً یک نوع مقدمه بودجه است مسائل اینقدر دقیق و روشن مجزا نوشته می‌شود و حتی در جایی که نقطه ضعفی هست آن را هم تذکر می‌دهد و از کنگره راه علاج می‌خواهد بنابراین اگر فرض کنیم که مقدمه بودجه گزارشی است از کارهای مملکتی آن وقت می‌بینیم که این گزارش تا چه حد ناقص است و معنایی که ما می‌خواهیم نمی‌رساند در مورد بازرگانی خارجی اینجا زیاد صحبت شده و مسائلی را گفته‌اند که از تکرارش خودداری می‌کنم روی هم رفته این است که ما وارداتمان زیاد است و صادراتمان کم است و نیتجه این که یک شکاف بزرگی بین مسئله صادرات و واردات پیدا شده ودر نتیجه اشکالی در پرداخت‌های خارجی ما به وجود آمده آقایان امسال نسبت به سال گذشته صادرات هم زیاد شده آقای فلیکس آقایان شما آدم واردی هستید و می‌دانید که هنوز آمار امسال منتشر نشده مگر این که جنابعالی به شم تجارتی خودتان مراجعه کردید وزیر دارایی منتشر شده یک آمار گمرکی داریم یک آمار بانک ملی که این دو با هم اختلاف‌هایی دارند بنده معتقدم که صادرات ما زیاد می‌شود و سال پیش هم گفتم که صادرات ما زیاد شده ولی مسئله در اینجاست که صادرات به نسبت ۴ و ۵ درصد زیاد می‌شود و واردات به نسبت ۲۰ و ۲۵ درصد و این مطلب در مورد اضافه واردات جای کمال توجه است البته قسمت عمده این واردات برای ما ضرورت دارد و غیرقابل انصراف است و این چیزهایی است که مورد مصرف عموم است و چنانچه در تقلیلش اقدامی بشود موجب بالا رفتن قیمت است ولی یک مقدار هست که مورد مصرف عموم نیست و نسبت به آن باید توجه بشود اما راجع به صادرات که چرا زیاد نیست این را نباید اشتباه کنیم و باید این را عرض کنم که لازمه داشتن صادرات این است که جنس داشته باشیم جنس خوب داشته باشیم بازار خوب داشته باشیم و قیمت مناسب داشته باشیم اما به عقیده بنده ما در حال حاضر و در سال‌های گذشته نه جنس زیاد و کافی داریم برای این که فرض بفرمایید اگر ما در سال ۱۰۰ میلیون دلار می‌توانستیم جنس صادر کنیم و نکردیم پس این ۵ ساله باید ۵۰۰ میلیون دلار انبار شده باشد و نشده پس این اجناس کجاست اما مقداری از این اجناس به علت صادر نشدن طبعاً مصرف شده چرا صادر نمی‌شود برای این که بازارهای کافی در دنیا نداریم چرا نداریم علت این است که مراقبت در نوع کالا و تطبیق نمونه با کالاهایی که می‌خواهند نشده و اعتبار ما در بازارهای بین‌المللی کم شده البته یعنی از یک سال و نیم پیش به این طرف اقداماتی شده و آن تشکیل اداراتی است که مراقبت بیشتری به عمل می‌آورند و توجه بیشتری می‌شود ولی وقتی که تازه ما به پای صادر کردن رسیدیم می‌بینیم که مشکل اولی هست یعنی جنس نداریم پس باید جنس تهیه کنیم اما اگر جنس داشته باشیم باید جنس‌ها به نسبت مرغوبیت خودش قیمت داشته باشد که با قیمت‌ها بازارهای بین‌المللی بتواند رقابت بکند اگر شما یک جنس داشته باشید از یک نوع فرضی و قیمتش ۳ درصد یا یک درصد از قیمت بین‌المللی بیشتر باشد این جنس شما فروش نخواهد رفت پس باید قیمت در حدود قیمت بین‌المللی باشد در اینجا
وقتی می‌رسیم به این مسئله آن وقت متوجه می‌شویم که موضوع قیمت اساسی مسائل اقتصادی یک مملکت را به وجود می‌آورد یعنی اگر شما قیمتی در مملکت داشته باشید نتوانید با این قیمت جنس صادر کنید یعنی جنس شما به قیمت ارزان تمام نشود آن وقت نمی‌توانید صادرات را اضافه کنید در مورد قیمت‌ها آقایان توجه دارید که در مقدمه لایحه بودجه سال گذشته نوید داده شده بود که ترقیاتی اتخاذ خواهد شد تا در مسئله قیمت‌ها توجه بیشتری بشود امسال این مطلب هم از مقدمه بودجه افتاده شاید مورد توجه قرار نگرفته و شاید فراموش شده بنده در این باب بحث زیادی ندارم یعنی تقریباً بحثی ندارم و فقط علت عدم ذکر مطلب دلیلش را طالب هستم بفهمم خودم بحث زیاد درباره مسئله قیمت‌ها ندارم ولی یک مطلب هست بدون تردید و آن این است که در مملکتی که از بیکاری‌های گذشته روز به روز کاسته می‌شود و نزدیک به اشتغال کامل می‌رسد در مملکتی که برای انجام بعضی کارها پول خرج می‌شود در مملکتی که به علت وضع اقتصادی بانک‌های مفیدی به وجود آمده و می‌آید و به همان وسیله و وسایل دیگر موجب جریان همان پول‌ها می‌شود نمی‌توان انتظار داشت در هیچ جای دنیا که قیمت‌ها ثابت باشد این را بنده بگویم ولی مسئله قیمت‌ها همیشه می‌بایستی با توجه به بعضی برنامه باشد.
یعنی ممکن است یک برنامه‌ای اجرا بشود و ۲ درصد قیمت بالا برود و یک برنامه دیگر اجرا بشود و یک درصد بالا برود و صحبت در اینجا است که از چه طریق هزینه این برنامه تحصیل شده و به چه طریق خرج شده این مسئله مهمی است که دولت‌ها نهای توجه را دارند و این را می‌دانند که به علت وجود بانک‌های متعدد واعتبارات تقریباً نامحدود کمک بزرگی به اقتصادیات مملکت می‌شود ولی این مسئله اعتبار بانک‌ها از نظر مسئله عمومی مملکت به جای خودش قابل کمال توجه است بنده خوشوقتم که دولت اخیراً لایحه تفکیک بانک ملی را به مجلس تقدیم کرد این را باید عرض کنم که خود بنده در اوایل این دوره در زمان دولت آقای علا از آقای وزیر دارایی وقت خواهش کرم و ایشان هم تعهد کرند در صورت جلسه کمیسیون که لایحه تفکیک بانک را در ظرف ۶ ماه بیاورند متأسفانه شاید در نتیجه لزوم مطالعه بیشتر این کار به طول انجامید و بالاخره آمد به مجلس این لایحه از جهات مختلف قابل کمال توجه است از نظر وضع پول مملکت و بعد از نظر بانک‌های خصوصی یعنی می‌بایستی ما کاری بکنیم که هم در کنترل اعتبارات و آنچه که بانک در اقتصاد مملکت مؤثر است یک شرکت‌هایی داشته باشیم و همچنین کاری بکنیم که فعالیت‌های خصوصی در این مملکت جاری شود و بتوانند کار خودشان را بکنند همان‌طور که عرض کردم اجرای این برنامه ممکن است از طریق اعتبار تحصیل شده که در وضع عمومی به طور کلی مؤثر باشد و تأثیر داشته باشد و ممکن است از طریق دیگری تأمین شود که تأثیر دیگری داشته باشد مثلاً شما فرض کنید که این را به عنوان ایراد و انتقاد می‌گوییم راه نشان بدهیم اگر ما بیاییم برای هزینه فلان برنامه با هزینه‌های عمومی قیمت کالایی را بالا ببریم که به طور مستقیم و ازنظر کنژونکتور تأثیر و وابستگی داشته باشد بدیهی است که این فرق دارد با این که این پول را از طریقی تحصیل کنیم که مؤثر نباشد یعنی اگر مثلاً شما قیمت کالاهای سوخت را بالا ببریم اعم از نفت یا گازوئیل و بنده در اینجا وارد بحث نیستم که این کار لازم است یا غیر لازم بعد به آن می‌رسیم ولی عرض می‌کنم که شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که مثلاً قیمت حمل و نقل بالا نرود و البته می‌دانید و توضیح هم داده شده که قیمت گازوئیل در ایران به نسبت قیمت نفت خیلی پایین‌تر است و این را هم قبول دارم که می‌بایستی قیمتش به آن حدی برسد که تناسب بین مصرف کالا ملحوظ بشود این را هم قبول داریم ولی هر کاری ولو لازم در زمان‌های مختلف اتخاذ تصمیمش فرق می‌کند اگر شما یک کاری را لازم می‌دانید ممکن است الآن صورتش را قطعی تشخیص بدهید ولی به جهتی می‌گویید این کار را باید شش ماه دیگر کرد فرض کند به سبب انجام برنامه‌های عمرانی مملکت وضع جریان پول جوری است که باید محدودیت‌های اعتباری به ودجود بیاید در این صورت باید این فکر را بکنیم که گران شدن قیمت نفت بنزین و گازوئیل و آنچه کالایی که کم یا بیش معلول این کالا است و از این کالا به وجود می‌آید اگر دو درصد اضافه شود یا سه درصد به این مربوط است و درش تأثیر می‌کند و حال این که به نظر من راه‌های صحیح و سالم‌تری برای تحصیل این هزینه‌ها هست که شاید این نگرانی را رفع کند البته آقایان توجه دارند وقتی که این کالاها قیمتش بالا رفت ممکن است تأثیر سویی داشته باشد که برای جبران آن یا برای جبران کاری که در دو سال پیش شده شما مجبور بشوید ۶۵ میلیون تومان در بودجه‌تان برای کمک به حقوق کارمندان دولت کنظور کنید یعنی دولت چرا باید هر سال بیاید به نحوی از انحا اضافه حقوق در نظر بگیرد اینها طبیعتاً معلول اقداماتی است که می‌شود والا اگر اضافه حقوق به کارمندان دولت بدهید ولی در مقابل ترتیبی اتخاذ کنید که به همان نسبت یا بیشتر از قدرت خریدش کم بشود چه نتیجه‌ای عاید می‌شود و حال این که اگر بتوانید زندگی را برای همین طبقه ثابت نگهدارید این طبقه تقاضای چنین اضافه حقوقی را ندارد و بنده اینجا یک مثالی را عرض می‌کنم که این قبیل تصمیمات یک دور تسلسلی به وجود می‌آورد و در این دور تسلسل به آلمان به نفع اقتصاد کشور نیست همین وضع را فرانسه در چندی پیش داشت و دایم دچار این وضع بود که مسئله زندگی و مسئله افزایش مزد کار بود ولی همین پبنه که چندی پیش دوباره نامش به سر زبان‌ها افتاد وقتی که نخست‌وزیر بود گفت من یک دینار اضافه مزد نمی‌دهم ولو این که به قیمت سقوط دولتم تمام بشود و نداد گفت دادن اضافه مزد به ضرر گیرنده و دهنده است برای این که اگر اضافه مزد بدهم نمی‌توانم چرخ مملکت را بگردانم و نداد البته افتاد و رفت ولی حرفش صحیح بود و آن کسانی که بعد آمدند مجبور شدند عمل کنند والا می‌رفتند به طرفی که برایشان کار زندگی و برنامه مملکت‌شان مشکل می‌شد این است که بنده معتقدم در این قبیل مسائل باید فکر خیلی اساسی باشد باید از کاری که نتیجه‌اش امروز فقط دسده می‌شود و تعدادی را راضی می‌کند خودداری کرد و کاری کر که دو سال دیگر سه سال دیگر هم بشود تأمین الا شما از هر طریقی که از هر ماده‌ای از هر تبصره‌ای و در نتیجه از هر قسمتی از درآمدی که به طریق مختلف تأمین می‌شود بیایید پرداخت‌هایی را در نظر بگیرید و مجوز تحصیل کنید و آن پرداخت‌ها هم نتیجه مطلوب ندهد این کار به نظر من صحیح نیست این کار را نمی‌توان در کادر یک برنامه صحیح اقتصادی تلقی کرد این کار را نمی‌توان به آلمان به نفع دانست من شخصاً معتقدم که اعلیحضرت همایونی کمال توجه را به تمام طبقات مملکت دارند به مردم به کارگر زارع به کارمند دولت و بالاخص به کارمندان دولت چون اینها بیشتر احتیاج دارند و ایشان می‌خواهند که به تمام طبقات کمک بشود ولی می‌خواهند با یک برنامه صحیحی این کمک بشود می‌خواهند با یک برنامه‌ای باشد که نتیجه فوایدش هم صحیح باشد نه این که بایک برنامه ناصحیحی که فردا یک برنامه ناصحیح‌تری را ایجاب بکند و پیش ما بگذارد عرض کنم به نظر ما یعنی به نظر حزب مردم برنامه اقتصادی دولت نظر بلند شاهنشاه و ملت ایران را تأمین نمی‌کند این عقیده بنده است و مصراً به این عقیده معتقدم به علت این که این که این مشکلات و این گرفتاری‌ها در کار هست البته مردم کار می‌کنند کوشش می‌کنند و وسایل کار در اختیارشان گذاشته بشود و یا یک سرعت قابل توجهی در حال پیشرفت هستیم نباید این را منکر شد بنده بعد مراجعه می‌کنم با ارقامی که به آقایان نشان بدهم ولی از این پیشرفت غافل باشیم و بگوییم چون این پیشرفت را داریم و چون این امکانات برایمان هست بنابراین نمی‌توانم هر مسئله‌ای را که مطرح می‌شود نادیده بگیریم و هر مسئله کوچک یا بزرگ می‌تواند سرعت این پیشرفت را زیادتر یا کم کند این است که ما می‌خواهیم توجه بیشتری بشود والا من شخصاً خودم و سایرین و فکر می‌کنم تمام مجلس آینده اقتصادی مملکت‌مان بسیار خوشبین هستم و باید خوشبین باشیم چون آقایان همه می‌بینند و در ضمن عرض می‌کنم با ذکر ارقامی که سرعت پیشرفت ما شاید از سرعت تمام مملکت مشابه‌مان زیادتر است ما برای همین پیشرفت برای همین برنامه‌ها برای همین کارهایی که می‌کنیم توانسته‌ایم در دنیای امروز یک اعتباری تحصیل کنیم اعتبار مهم‌ترین چیزی است که ملتی می‌تواند در خارج از حدود مملکت خویش تحصیل کند اعتبار یعنی آن که بگویند که شما معتبر هستید و می‌توانید به تعهد خودتان عمل کنید شما می‌توانید برنامه خودتان را انجام بدهید و شما می‌توانید جز دسته ممالک متزلزل بی‌برنامه بی‌بند و بار نباشید یک تعریف صحیح خوبی از اعتبار شده که بنده می‌بایستی این تعریف را اینجا عرض کنم و آن این است که می‌گویند اعتبار از دو طریق توأماً تحصیل می‌شود یکی احتراز از تورم و دیگری اعمال عدالت نسبت به سرمایه‌ها اگر مملکتی بتواند این دو نظر را تأمین کند به آن می‌گویند مملکت معتبر بنده یک پرانتزی در اینجا باز می‌کنیم و مطلبی را عرض می‌کنم و آن این است که ما خیلی نسبت به سرمایه‌ها عادل هستیم یعنی ما که عرض می‌کنیم و آن یعنی ملت ایران و در رأس همه‌شان شخص اعلیحضرت همایونی یعنی آنقدر عادل هستیم که این عدالت بعضی وقت‌ها مورد ایراد بعضی اشخاص که آنها هم خودشان خیر خواه هستند واقع می‌شود آنها کی تندتر هستند در همین لایحه ارضی که دیروز طرح شد از طرف آقایان نمایندگان محترم تذکرات زیادی داده شد و به خصوص این موضوع تذکر داده شد و بنده هم لازم می‌دانم عرض کنم که ما طرفدار اعمال عدالت نسبت به سرمایه‌ها و شناختن حق مالکیت احترام به مالکیت احترام به قوانین و احترام به آنچه که به دستور محکمه صادر می‌شود هستیم محکمه‌ای که بر اساس قانون اساسی و قوانین قوه مقننه صادر می‌شود البته قوانین شرع محترم است قوانین مملکتی هم که بر اساس همان به وجود آمده‌اند آنها هم محترم است ولی غیر از آنچه که محکمه دستور بدهد محکمه‌ای که متکی به قانون باشد هیچ چیز دیگری برای ما قابل قبول نیست، هیچ وقت ملت ایران در پی این افکار نیست عرض کردم ما چرا اعتبار داریم؟ علتش این است شما می‌بینید انواع کمک‌هایی که به ما می‌کنند کمک نه قرضی که می‌دهند اعتباری که به ما می‌دهند به خوبی مشهود است که این قرض‌ها نمونه ابراز اعتبار یک ملتی است اگر شما امروز اعتبار نداشته باشید در آینده یک دینار به شما قرض نمی‌دهند می‌گویند به این پروژه که قابل استفاده است قرض می‌دهیم وقتی که بدانند این پروژه در این مملکت قابل اجراست قرض می‌دهند البته آقایان می‌دانید که مسئله
قروض خارجی یکی از مسائل مهم این مملکت است و شاید نسبت به آن له و علیه صحبت‌هایی می‌شود بنده لازم می‌دانم اینجا یک تذکری بدهم آن این است که ار این قروض به مصرف کارهای مفید برسد خیلی مفید است والا خیر اما غیر از این تذکر کلی یک مطلبی را لازم می‌دانم به عرض آقایان برسانم و آن این است که اولاً ما باید از قرض‌های کوتاه‌مدت خودداری کنی این اشتباه در سال‌های پیش تا حدی صورت گرفته و مقداری قرض‌های کوتاه مدت و اعتبارهای کوتاه مدت تحصیل شده که در نتیجه پرداخت اقساط این قروض در این تعهدات در سال جاری و سال ۳۹ و سال چهل خیلی سنگین شده است یعنی شما امسال در حدود ۶۵ میلیون و پانصد هزار دلار تعهد پراخت دارید و پراختید و باید هم بپرازید والا لطمه‌ای به حیثیت اعتبار این ملت وارد می‌شود در سال ۳۹ شصت میلیون دلار و سال چهل همین طور باید بپرازیم ولی به علت توجه بیشتری که به این امر شده این تعهدات در سال‌های بعد کمتر است و کاهش پیدا می‌کند تا در سال چهل و چهار و چهل و پنج، گمان می‌کنم به سیزده میلیون و سه میلیون دلار می‌رسد بنابراین آقایان توجه بفرمایید که ما در آن سال با وجود این که قدرت اقتصادی‌مان زیادتر است با وجود این که امکان پرداختمان خیلی بیشتر است معهذا تعهداتمان خیلی کمتر و برعکس امروز که امکاناتمان محدودتر است و احتیاجات زیادی به سرمایه‌های بیشتری داریم تعدات پرداختی‌مان خیلی سنگین‌تر است از یک طرف هم زیادی واردات نتیجه یک علامت منفی در ستون پرداخت‌های خارجی است برای جبران این علامت منفی در ستون پرداخت‌های خارجی فقط ما یک راه داریم و آن این است که از قرض‌های طویل‌المده استفاده کنیم و به مصرف کار مفید برسانیم به جای خودش صحیح است و بعد هم شروع به پرداختش بکنیم ولی یک مطلبی که در بین بعضی‌ها ایجاد نگرانی می‌کند مسئله قرض خارجی است و حال این که امروز موضوع قرض خارجی طبیعتش با قرض چهل سال پیش فرق می‌کند و دیگر آن آن نگرانی نیست یعنی قرض خارجی امروز جور دیگری تلقی می‌شود و سابق شکل دیگری داشت بنده به عنوان مثال عرض می‌کنم ما برای اجرای پروژه‌ای قرض می‌کنیم و این عالی‌ترین مرحله‌ای است که ممکن است قرض شود ولی مثلاً حتی دولت فرانسه ۵۸ ششصد و پنجاه میلیون دلار از بانک بین‌المللی و سایر منابع ارزی قرض کرد برای این که به وضع ارزی خودش سر و صورتی بدهد همچنین ترکیه ۳۵۰ میلیون دلار قرض کرد برای این که فقط ارز غیرمنطبق با واقعیات خودش تطبیق بدهد با واقعیات معینی زیرا برای لیره ترک قیمتی معین کرده بودند و آن قیمت واقعی نبود و قیمت واقعی‌اش چیز دیگری بود برای این نوع کارها این نوع قرضه‌ها صورت می‌گیرد قرض برای اجرای یک پروژه عمرانی عالی‌ترین مرحله قرض است همین ممالک آمریکای جنوبی می‌دانید آقایان که اینها در وضع بد اقتصادی هستند و دچار یک گرفتاری‌هایی هستند مثلاً در برزیل شش نوع نزخ ارز وجود دارد این شش نوع فقط به علت نداشتن ارز است در همین سال گذشته مبالغ زیادی ارز تهیه کردند برای این که به این وضعیت سر و صورتی بدهند ولی ارز ما در ابزار بین‌المللی یعین پول ما در بازار بین‌المللی و یا معکوس ارز بین‌المللی در مقابل ریال ما وضع ثابتی دارد و با واقعیت تطبیق می‌کند یعنی شما می‌بینید قیمتی را که دولت برای ارز معین کرده است می‌توانید به همان قیمت ارز را در بازار تهیه کنید علتش این است که در حدود امکان وسیله دارید. در مقدمه بودجه قسمتی که به آن توجه شده موضوع اضافه وصولی است در مورد این اضافه وصولی‌ها که کلاً یعنی روی هم رفته مورد تصدیق بنده است ولی نسبت به جز موضوع و ارقامی که تشکیل می‌دهد عرایضی دارم که عرض می‌کنم آقایان می‌دانید که بودجه سال جاری اجرا شد و با وجود کسری که داشت اجرا شد و این کسری تأمین شد اما از چه طریق چه جور تأمین شد؟ مراجعه می‌کنیم به ارقام می‌بینیم چه پیش‌بینی‌هایی تحقق پذیرفت و چه پیش‌بینی‌هایی صحیح درنیامد و چرا بعضی وصولی‌ها زیاد بود و چرا بعضی‌ها کم بنده یک صورتی دارم از وصولی‌های ده ماهه دولت در سال سی و هشت صورت این ماه آخرش را ندارم شاید منتشر شده باشد شاید منتشر نشده باشد شاید تهیه شده باشد نمی‌دانم ولی این صورت ده ماهه است و از روی ده ماهه معمولاً پیش‌بینی یک ساله می‌شود. ببینیم در این صورت وصولی چه ارقامی زیاد و چه ارقامی کم بود یک رقم مالیات بر املاک مزروعی است بنده به ترتیب چون نوشته شده است می‌خوانم والا منظور خاصی ندارم رقم مالیات املاک مزروعی در بودجه سال جاری پیش‌بینی شده بود ۲۲۰ میلیون ریال، ۲۲ میلیون تومان، ده ماهه اول امسال ۱۷۰ میلیون ریال وصول کرده‌اند که بر اساس این حساب دوازده ماهه‌اش را باید در حدود ۲۰۵ میلیون پیش‌بینی کرد ملاحظه کنید ۱۵ میلیون ریال که رقم ناچیزی است کسری دارند البته راجع به مالیات املاک مزروعی اینجا زیاد بحث شده که مالیات املاک مزروعی اینجا پرداخت نمی‌شود وصول نمی‌شود و بنده در موقعش یک مقایسه‌ای می‌کنم که آقایان توجه بفرمایید چقدر ما از این بابت عقب هستیم دوم از مالیات‌هایی که کم وصول شده مالیات بر ارث است البته نمی‌شود پیش‌بینی کرد که کسی می‌میرد و چه جور آدمی می‌میرد مالیات بر ارث ۸۰ میلیون ریال پیش‌بینی شده بود و وصولی امسال در حدود ۶۶ میلیون ریال خواهد بود بنابراین ملاحظه می‌کنید باز هم این وصولی کسری داشت و نوشته است که پیش‌بینی (عمیدی‌نوری - ده ماهه است) نخیر از روی وصولی ده ماهه پیش‌بینی امسال این رقمی است که عرض می‌کنم بنده ده ماهه را عرض نمی‌کنم پیش‌بینی است که خواندم مالیات مستغلات ۱۰۰ میلیون ریال پیش‌بینی شده بود و وصولی امسال ۵۶ میلیون ریال است ملاحظه کنید که نزدیک به پنجاه درصد سر وصولی داریم مالیات یک درصد اراضی ۱۱۰ میلیون ریال پیش‌بینی شده بود و ۷۳ میلیون ریال وصولی امسال است پس ملاحظه کنید شاید در حدود ۴۰ درصد یا سی و هفت درصد کسری است مالیات مستغلات غیر اجاری ۲۵ میلیون ریال پیش‌بینی شده بود و ۹ میلیون ریال وصولی‌اش بود مالیات نفت و بنزین باز وصولی‌اش کمتر بود مهم نیست چون مطلبی است که روی مصرف است و دو سه قلم دیگر که اینها وصولی‌اش کم است اهمیت ندارد چون مسئله وصول در اینجا مهم نیست البته باید این را تصدیق کرد که در مقابل این کسر وصولی‌ها که ایراد وراد هست دو قلم مهم و چند قلم غیر مهم اضافه وصولی داشته رقم اول مهم که اضافه وصولی داشته وضع مالیات بر درآمد است که به جهات مختلف اضافه وصولی داشته است و جای خوشوقتی است پیش‌بینی آن ۲۴۸ میلیون تومان یعنی ۲۸۴۰ میلیون ریال وصولی امسال در حدود ۲۱۴۰ میلیون ریال خواهد بود البته به این نسبتی که وصول شود بنابراین ملاحظه بفرمایید که این وصولی زیاد شده و نباید اینجا گفته نشود و نادیده گرفت کاری که زیاد شده (صارمی - کسرها را جبران کرده) بنده به میزان کار ندارم جناب آقای صارمی حضرتعالی قطعاً از بنده بیشتر وارد هستید به میزان کاری ندارم ممکن است شما ۵ شاهی بر چیزی اضافه کنید و جلوی صد اشتباه را بگیرید اما کافی نیست آن صد اشتباه به جای خودش هست این ۵ شاهی که اضافه شده آن هم جای خودش است و این اضافه وصولی قابل تقدیر است اما آن کسری را جبران نمی‌کند و ایراد وارد است البته شما هرگونه نظری دارید به جای خودش محترم است و رقم‌هایی که خیلی مهم است از نظر درآمد یکی مربوط به گمرک است که ۸۰۵۰ میلیون ریال پیش‌بینی امسال بوده و در حدود ده هزار میلیون ریال حدس زده می‌شود که وصولی امسال باشد با توجه به این که در ده ماهه گذشته ۸۲۷۴ میلیون ریال وصول کرده می‌شود پیش‌بینی کرد که وصولی امسال در حدود هزار میلیون باشد و ملاحظه بفرمایید که نزدیک به ۲۵ درصد این اضافه وصولی صورت گرفته است یعنی از ۸ برابر به ۱۰ برابر البته اینجا باید این موضوع را هم منصفانه تفکیک کنیم که جزیی از این اضافه وصولی معلول کار صحیح و کاردانی دستگاه وزارت گمرکات و شخص آقای سرلشکر ضرغام بوده در مقوعی که آنجا کرار می‌کردند و منتج شد به این اضافه وصولی و جز دیگر از این اضافه وصولی معلول سیاست بازرگانی مملکت یعنی اضافه شدن حجم واردات است بدیهی است که واردات که زیادتر بود حقوق گمرکی‌اش هم زیادتر می‌شود. بنابراین اگر ما به آن سیاست ایرادی داریم این نسب اضافه شده را هم ایراد داریم چون به اساس سیاست ایراد داریم اگر هم قبول داریم این را هم قبول داریم ولی به هر حال جزیی از این وصولی معلول صحبت کار دستگاه است و مرتب شدن کار این دستگاه است من امیدوارم آقای وزیر گمرکاتی که امسال آنجا هستند ایشان هم بتوانند این کار را ادامه بدهند و سعی کنند که این دستگاه بتواند به حق خودش برسد و اما در پیش‌بینی‌های درآمد امسال بنده یک رقمی دیدم در اینجا که درست نتوانستم درک کنم واقعیت این رقم را و در کمیسیون بودجه هم از طرف یکی دیگر از آقایان سؤال شد جواب خیلی صریح و روشن داده نشد و آن رقم ۴۵۵ میلیون ریال درآمد اتفاقی کشور است.
بنده این را هم عرض می‌کنم که روی هم رفته ارقامی که در بودجه امسال هست پیش‌بینی ارقام تقریباً واقعی است یعنی ارقام خیالی و تصویری نیست که این بودجه را اجرا نکند ارقامی است که اجرا می‌شود و وصول می‌شود در حدود ۵ درصد بیشتر یا ۵ درصد کمتر یا ۲ درصد کمتر و یا بیشتر ولی به هرحال ارقام نزدیک به واقعیت است یکی رقم ۴۵۵ میلیون در اینجا می‌بینیم به نام درآمدهای متفرقه البته آقایان اطلاع دارند که این رقم در بودجه امسال هست و بودجه‌های سال‌های قبل که چنین ماده‌ای پیدا نمی‌شد و امسال این ماده اضافه شده یعنی بودجه سال ۳۹ حق هم دارند اضافه کردند چون یک درآمدهای غیر قابل پیش‌بینی همیشه پیدا می‌شود مثلاً فرض بفرمایید امسال یک زمینی فروخته‌اند به وزارت کشاورزی و خوب آن یک درآمدی است که قابل پیش‌بینی نیست و می‌شود در حدود یک مقدار متعارف و طبیعی برایش پیش‌بینی کرد ولی بنده با آن اطلاعی که دارم نمی‌دانم این رقم اتفاقی در سال‌های پیش کم بود و امسال هم در حدود ۱۶۰ میلیون ریال است چه پیش‌بینی‌هایی ممکن است این رقم را به ۴۵۵ میلیون برساند خاصه این که درآمد اتفاقی است حالا پیش‌بینی شده است بنده آنچه یادم می‌آید در کمیسیون بودجه جواب درست به این سؤال که یکی از آقایان کرد داده نشد و روشن نشد که این ارقام از کجا پیش‌بینی می‌شود در پیش‌بینی ارقام بودجه خیلی باید دقت بشود چون اگر دقت نشود نتیجه بدتر از همه این است که دستگاه دولت در بعضی جاها دچار لنگی عجیبی می‌شود
مثلاً شما ممکن است بر اساس اعتمادی که به دستگاه وصول یعنی وزارت دارایی دارید شما وزیر فرهنگ آقای پرفسور جمشید اعلم مثلاً فرض کنید (پرفسور جمشید اعلم - نه قربان مثل نزنید) شما بیاید یک برنامه‌ای برای خودتان درست کنید اگر این پول وصول نشود این برنامه برای آن کار به هم می‌خورد امیدوارم که این شوخی بنده موجب نشود که آقایان صحبت بنده را قطع بفرمایند (پرفسور جمشید اعلم - امیدوارم که آقای مهران اوقات‌شان از بنده تلخ نشود. بنده داوطلب نیستم) به هر حال یک رقمی در بودجه سال گذشته پیش‌بینی شد که بنده اصولاً با آن مالیات مخالف بودم کار ندارم ولی پیش‌بینی و آنچه که از طرف دستگاه وصول اظهار می‌شد بیش از آنچه بود که بنده پیش‌بینی کردم و بیش از آنچه بود که امسال وصول شد و آن مالیات صدی سه بود آقایان می‌دانید که برای این مالیات در حدود ۵۰ میلیون تومان یا کمتر پیش‌بینی وصول شده بود و بر اساس این مبلغ وزارتخانه‌های فرهنگ و بهداری به نسبت ۲ و یک هزینه‌هایی مجبور بودند برای خودشان تنظیم کنند ولی اجرای این برنامه‌ها موکول بود به این مبلغ که از این راه وصول شود چون اعتبار آن به کارهای اختصاصی مربوط می‌شد و به خرج اختصاصی می‌رفت ولی بنده به طوری که اطلاع دارم این وصولی در امسال از ۲۰ درصد کمتر است و دلیل به ارزش هم این است که در بودجه امسال فقط ۲۰ میلیون تومان برای فرهنگ و ۱۰ میلیون تومان برای بهداشت معین شده است یعنی متوجه شدم که ارقام تصوری سال گذشته در این مورد عملی نیست و بودجه امسال را به واقعیت در این مورد تطبیق کردند یعنی براساس سال جاری و ۳۰ میلیون تومان پیش‌بینی کردند این است که به نظر بنده در پیش‌بینی این ارقام باید توچه بیشتری بشود سال گذشته هم بنده این موضوع را گفتم که این پیش‌بینی دولت صحیح نیست و این رقم را پیش‌بینی نمی‌شود کرد البته مالیات باید برای اجرای بودجه وصول شود محل‌های مختلفی وجود دارد که برنامه‌های دولت باید به آن متوسل شد اما صحیح‌ترین مالیات از نظر اجتماعی البته مالیات مستقیم است و مالیات بر درآمد یعنی اگر شما از این راه وارد بشوید خواه ناخواه مجبور می‌شوید که از راه‌های غیراجتماعی‌تر یعنی غیرمنصفانه‌تر وارد بشوید البته این را هم باید گفت که در هیچ اجتماعی مالیات مستقیم و مالیات بر درآمد مخارج دولتی را کفایت نمی‌کند. خیلی راه‌های دیگری هست ولی به هر حال یک راه مهم این است که باید نسبت این مالیات با سایر درآمدها مورد توجه قرار بگیرد ما نسبت مالیات بر درآمدمان نسبت به بودجه‌مان خیلی کم است یعنی امسال همین طور که عرض کردم رقمش درست یادم نیست گویا ۳۶۵ میلیون تومان است و حال آن که بودجه کل ۸۰ میلیارد ریال و بلکه ۸۲ میلیارد و خورده‌ای است با حساب بنده و با حساب بودجه‌ای که از کمیسیون آمده ۸۱ میلیارد و خورده‌ای اگر آقایان اجازه بفرمایید بنده خودم مالیات با بودجه مملکت مقایسه می‌کنم فرض کنید در یک مملکت دیگر بگذارید که یک بودجه‌ای دارند این بودجه‌شان را چکار می‌کنند همه جا که یک طور دستگاه‌های مختلف ندارند یک بودجه‌ای دارند و یک درآمدی نسبت می‌گیرند می‌گویند مثلاً مالیات مستقیم ما نسبت به بودجه‌مان این است این ۳۶۰ میلیون تومان نسبت به ۸ میلیارد تومان بودجه کل را آقایان ملاحظه کنید که چقدر پایین است پس ما باید برویم دنبال وصول مالیات مستقیم. اولاً از نظر عدالت اجتماعی و ثانیاً از نظر راه سالم تحصیل پول برای مخارجمان و رسیدن به این هدف به نظر من ممکن نیست مگر با اعتماد مودی به دستگاه دولت شما به هیچ قیمتی نمی‌توانید مالیات مستقیم وصول کنید مگر این که مؤدی بداند پولی که می‌دهد اولاً زیاد نمی‌دهد یعنی زیادی ازش مطالبه نمی‌کنند و ثانیاً در راهی خرج می‌شود که نقصش کم یا بیش به همین مؤدی بر می‌گردد ممکن است برای دفاع از مملکت باشد ممکن است برای فرهنگ باشد ممکن است برای بهداشت باشد ولی به هرحال این مؤدی که مالیات می‌دهد اگر برای دفاع از مملکت باشد ازش این استفاده را می‌کند که مصونیت پیدا می‌کند پولی می‌دهد برای ارتشی که این را در مقابل یک خطر احتمالی حفظ کنند اگر برای فرهنگ می‌دهد برای این است که بچه‌اش برود درس بخواند پس باید این مؤدی این اعتماد را پیدا کند اعتماد را چه جور می‌شود پیدا کرد عرض کردم از طریق این که بداند آنچه را که از او مطالبه می‌کنند همان است که باید بدهد دوم این که بانند پول را که می‌دهند به مصرف صحیح می‌رسد ولی دستگاه وزارت دارایی متأسفانه دستگاه خوبی نیست و از نظر مطالبه حق دولت درست عمل نمی‌کند بعضی وقت‌ها ازحق صرف‌نظر می‌کند و بعضی وقت‌ها بنا حق مطالبه می‌کند و از غیر مؤدی واقعی می‌گیرد باز باید اینجا تصدیق کنیم که رو به بهبودی است یعنی فرق کرده با ۵ سال، ۷ سال، ۱۰ سال، ۱۵ سال پیش ولی باید خیلی خوب‌تر از این باشد و امیدوارم تدابیری اتخاذ بشود که به این نتیجه برسیم ولی بعد از تحصیل این نوع درآمد برای دولت در اینجا می‌خواهم عرض کنم که آقایان اگر هر ساله شما پولی در اجتماع خرج کنید برای اجرای برنامه‌هایتان اگر وسایلی در مملکت پیدا نشود که سرعت جریان پول را زیاد کند اعم از مراکز مربوط به اعتبارات مربوط هرگز نمی‌توانید احاطه داشته باشید و آنچه که مربوط به کلیه مسائل اقتصادی است کنترل کنید مگر این که پول‌هایی که از این بابت می‌خواهید اینجا خرج کنید از راه سالم تحصیل کنید سالم‌ترین راه این است پولی که وارد اجتماع می‌شود از همان اجتماع پس گرفته شود یعنی این پول نماند در اجتماع بی‌جهت دست به دست بگردد و منتقل شود بنده یک چیزی عرض کنم اینجا که آن مربوط است به قرضه ملی و بودجه آمریکا آقایان می‌دانند که دولت آمریکا شاید بزرگ‌ترین دولت که از حیث اقتصاد و بودجه امروز در دنیا است همین دولت می‌تواند کسر بودجه داشته باشد چنانچه طی سال‌های متوالی و یا متناوب در همین دو سال پیش دولت آمریکا با یک کسر بودجه بسیار بسیار مواجه بود و این کسر بودجه فقط ناشی از این بود که برنامه‌های بزرگی داشت برای حفظ آزادی سیاسی در دنیا برای جلوگیری از بروز جنگ احتمالی و بالاخره برای حفظ حدود و ثغور خودش و همچنین کمک به دیگران برنامه سنگینی که داشت کسر بودجه بزرگی را به وجود آورده بود این کسر بودجه نباید همیشه از راه‌های دیگر جبران بشود آنها این کسر بودجه را تنها از راهی جبران کردند که آن هم طریق قرضه ملی بود یعنی رئیس‌جمهور آمریکا به موجب اختیاراتی که از کنگره داشت به ملت متوسل شد اگر نمی‌شد در آمریکا تورم پیدا می‌شد چون اگر دولت هی پول ببرد و خرج کند تورم طبیعی است حتماً تورم پیدا می‌شود ولی آمد از راه قرضه ملی این قوه خرید اضافه را که رفته بود به بازار از راه قرضه ملی جمع کرد نتیجه آن که توانست قیمت‌ها را تقریباً ثابت نگهدارد و از بالا رفتن حجم آن که اقتصاد آن مملکت را متزلزل می‌کند جلوگیری کند. بنده در اینجا این مطلب را عرض می‌کنم که ما امروز در یک وضعیتی هستیم که می‌بایست مسئله قرضه ملی را مورد توجه قرار بدهیم به چند دلیل اولاً این که باید اقدام به عملی بکنیم که کسر بودجه دولت از راه صحیح و سالم تأمین بشود صحیح‌ترین و سالم‌ترین راه مسئله قرضه از مردم است یعنی مردم خودشان بیایند به دولت قرض بدهند و بگویند برای ما خرج کن و بعد هم پس بده دوم از این نظر که به ثبوت برسانیم که دولت تا بتواند اعتماد مردم را به طوری جلب کند که اگر تقاضای قرضه کرد مردم بهش می‌دهند شاید امروز در ۸۰ درصد از ممالک دنیا مسئله قرضه از مردم را عملی می‌کنند و مردم این اعتماد را به دولت‌شان دارند و دولت‌ها حتی در مواقع خیلی خیلی عادی از این قرضه استفاده می‌کنند تا برای روز غیر عادی که احتیاج زیادتری دارد پس ما که امروز وضعمان خیلی عادی است و احتیاجمان خیلی محدود و به خوبی می‌توانیم اعتماد مردم را از این جهت به دولت جلب کنیم چرا نکنیم؟ یعنی چرا مقدمات انجام قرضه ملی را فراهم نکنیم که اگر احساس کنیم امروز قدرت خرید رو به ازدیاد است به هر علتی از علل این را جلب کنیم بگیریم حتی این را به آقایان عرض کنم همین دولت آمریکا در همان سالی که کسر بودجه داشت میزان قرضه را بیشتر از کسر بودجه خودش بالا برد یعنی مقداری بیشتر قرض کرد و همه ساله این کار را می‌کند و هر ساله اضافه بودجه را از این راه تحصیل می‌کند برای این که اگر زمانی احتیاجی در حین اجرای بودجه‌ای پیش بیاید که به علت فرض بفرمایید فراوانی زیاد و یا به علت کم شدن تقاضای کار ایجاب کند که خرج‌هایی بشود و یک پول‌هایی لازم بشود دولت باید بتواند دست به سوی منابعی ببرد و بهترین راه قرضه ملی است ما به این دو دلیل باید مسئله قرضه ملی را امروز در مملکت مطرح کنیم البته یک مرتبه در زمان یک حکومتی کردند و نتیجه بسیار بدی گرفتند چون وضع غیرعادی بود و دولت نه در داخل و نه درخارج اعتبار نداشت (مهران - پس چرا تکرار می‌کنیم دوباره بکنیم؟) عرض کنم بنده هم به اندازه جنابعالی آقای مهران توجه دارم عرضی را که می‌کنم خیلی نفهیمده و نسنجیده نیست آن روز دولت اعتبار نداشت چون نفتش صادر نمی‌شد یک دینار از خارج نتوانست اعتبار تحصیل کند و در داخل هم مواجه با کسر بودجه بود و بالاخره منجر شد به انتشار اسکناس به نحوی که آقایان بهتر از بنده می‌دانند در یک چنین وضعیتی هیچ وقت یک دینار مردم به دولت قرض نمی‌دهند ولی در وقتی که یک مملکتی که دولت نماینده آن مملکت است در خارج اعتبار داشته باشد و بودجه‌اش متعادل باشد و بتواند عمل کند در این موقع می‌شود مسئله قرضه را در مملکت عنوان کرد به دو منظور یکی جلب اعتماد برای روزی که احتیاج دولت بیشتر است ممکن است سال بعد دولت احتیاج داشته باشد که ۱۰ میلیارد بیشتر خرج کند برای بعضی از برنامه‌ها، از جا می‌تواند تحصیل کند؟ اگر از طریق دیگری به جز از آنچه که در دست مردم است تحصیل کند در اقتصاد مملکت اثر بد می‌گذارد به عقیده بنده دولت می‌بایستی مقدمات استفاده از قرضه ملی را از حالا مطالعه کند در اول کار برای مبلغ کم با مدت محدود کوتاه حتی از مبلغ ده میلیون ریال شروع کند عمل کند و متدرجاً اعتماد مردم را در این باره جلب کند و این را به حدی بالا ببرد که هر روز هر مقداری که احتیاج دارد بتواند اخذ کند البته یک مشکلی را باید اینجا متذکر بود و آن این است که مسئله اختلاف نرخ بهره که یک پروبلم بزرگی است در این مملکت یعنی نرخی که متوسطش در بازار
صدی بیست است با آنچه که دولت امکان پرداختش را دراد این را بنده متوجه هستم اما دولت برای یک مصالح مهم‌تری برای ایجاد یک اعتماد بیشتری بین مردم می‌خواهد نمی‌گویم صد دوازده نرخ قانونی، خیلی کمتر ولی در حدود میزانی که بانک‌ها با یک دولتی در معاملات با دولت دارد در حدود آن میزان و یا کمی بیشتر برای مصالح بالاتری عمل کند و نتیجه بگیرد بنده عرض می‌کنم البته این امر مقدار زیادی به صورت دیگری انجام شده همین وامی که در این مملکت برای تلفن گرفته می‌شود وامی که برای آب گرفته می‌شود اینها خودش یک نوع قرضه ملی است و بنده موقعی که از پشت همین تریبون با این قرضه‌ها موافقت می‌کردم با این فکر موافقت می‌کردم که به این ترتیب باید این پول گرفته شود و بعد مسترد شود این است که به بنده می‌خواستم این فکر را گفته باشم البته اگر این دولت صلاح بداند عمل خواهد کرد و مطالعه خواهند کرد و اگر هم صلاح ندانند باز تذکری بوده است که ما آنچه به نظرمان رسیده داده‌ایم عرض کردم همین دولت آمریکا در سال گذتشه به علت بعضی سیاست‌های مالیاتی و بعضی محدودیت‌ها اقداماتی کرده پیش‌بینی‌هایی کرده که تقریباً امسال مسئله تورم یک مسئله خیلی بی‌اهمیت در آمریکا تلقی می‌شود و حال این که همین مسئله در سال گذشته موضوعی بود که امروز در اثر اقداماتی که شده این موضوع یک موضوع غیرمهمی تلقی می‌شود در دستگاهها اقتصادی دولت به علت همین اقدامات و همین سیاست‌ها ملی و پولی توأماً ما نمی‌توانیم از این مسائل منفک باشیم و نمی‌توانیم خیال کنیم چون شش سال پیش با بیست سال پیش زمان فلان حکومت کار غلطی شده ما هرگز نباید بکنیم نخیر آن دولت با مقتضیات آن روزش این کار را نمی‌توانست صحیح انجام بدهد ولی اگر ما دولتی داشته باشیم امروز که با مقتضیات خودش می‌تواند این کار را صحیح انجام بدهد چه مانعی دارد حتماً خوب است دیگر اینجا از بحثم راجع به مقدمه بودجه می‌گذرم و بحثم را تمام می‌کنم چون همان‌طوری که عرض کردم مقدمه بودجه حائز کمال اهمیت و توجه بوده و لازم بود این بحث کلی در اطرافش بشود و این را هم عرض کنم مقدمه بودجه از نظرنشان دادن هرچه ممکن است بهتر خیلی خوب تنظیم شده یعنی مقدمه‌ای که از طرف کمیسیون بودجه داده شده کمیسیون خیلی زحمت کشیده بنده هم عضو ناچیزش بودم و غیر از یکی دو جلسه اول که شرکت نمی‌کردم در بقیه جلسات بودم زحمات زیادی کشیدند و گزارشی دادند و گزارش جامع و مانعی است نسبت به آنچه که در این بودجه است دادند بنده لازم دانستم درباره مقدمه این تذکرات داده شود اما از مقدمه که بگذریم بحث دوم مربوط است به تبصره‌ها آقایان می‌دانید همیشه ضمیمه بودجه چند تبصره است مقدارش کم و زیاد فرق می‌کند این تبصره‌ها بعضی بسیار بسیار اثر مهمی دارد یعنی نفیاً یا اثباتاً مضر یا مفید اثر دارد یعنی هر کدام از این تبصره‌ها به جای یک قانون کامل یعنی یک قانون خاص اجرا می‌شود و اثر قانونی دارد این است که اوایل تبصره‌ها لازم است عقاید گفته شود بنده از تبصره‌هایی که به نظرم رسید که باید اینجا ذکری به عمل بیاید تبصره تقسیم عواید نفت است آقایان اطلاع دارید که در بودجه امسال باید گفت نسبت به تقسیم عواید نفت تصمیم بهتری گرفته شده (صحیح است) یعنی برخلاف سال گذشته که قسمت بیشتری از عواید نفت صف هزینه‌های جاری مملکت و هزینه‌های عمومی گردید یعنی نسبت به سال ما قبل نسبت کمتری را به دستگاه برنامه‌های و پروژه‌های عمرانی مملکت دادند امسال مبلغ بیشتری به این دستگاه اختصاص داده شده این مبلغ از سهم دولت و بودجه عمومی برداشته شده این عمل خودش قابل تقدیر است قابل تعریف است و من امیدوارم که روزی برسد همان‌طوری که عرض کردم از راه تحصیل محل خرج‌هایمان به آنجایی برسیم که تمام عواید نفت ما اختصاص داده شود به کارهای فوق‌العاده مملکت یعنی کارهایی که خارج از برنامه‌های عادی مملکت و پروژه‌های بزرگی را در دست دارد چون در غیر این صورت پول نفت مقداریش هدر خواهد رفت و آن مقداری که هدر خواهد رفت تأثیر بدی دارد ولی در آن صورت یعنی در صورتی که تمام را صرف کارهای تولیدی و عمرانی کنیم در آن صورت است که اثر دیگری دارد این است که این تصمیم دولت تصمیم صحیحی است و بنده آن را تأیید می‌کنم و امیدوارم ولو پنج درصد در هر سال بتوانیم حتی در ظرف ده سال ۸ سال ۷ سال این بقیه چهل و پنج درصد را هم اختصاص بدهیم به کارهای برنامه‌ای دیگر از تبصره‌ها یعنی دیگر ندارد چون آن تبصره مورد تأیید بود و این تبصره مورد استفاده از تبصره‌هایی که مورد انتقاد است و به نظر بنده قبولش مضر است تبصره‌هایی است که برای تحصیل اجازه قرض از بانک ملی جز این بودجه پیشنهاد شده است به موجب ۵ تبصره جمعاً مبلغ ۸۹ میلیون تومان از مجلس اجازه وام خواسته شده که از بانک تحصیل می‌شود اینها عبارت است از آنچه که یکی یکی عرض می‌کنم البته آقایان می‌دانند از حیث راه خیلی عقب هستیم راه از اساس اقتصادیات این مملکت است هیچ تردیدی ندارد بنده معتقدم که وزارت راه هم با آنچه که امکان در اختیارش هست کار می‌کند التبه راه پول می‌خواهد برای راه کار ده میلیون و بیست میلیون و پنجاه میلیون نیست و پول زیادی هم می‌خواهد و باید تحت یک برنامه‌هایی هم خرج شود اما این ضرورت موضوع و این اهمیت مطلب به ما نمی‌تواند این اجازه را بدهد که ما بیاییم از طرفی غیر سالم تحصیل اعتبار بکنیم ضرورت کارهای راه‌سازی به جای خودش مسائل دیگر اقتصادی که همه چیز بهش مربوط می‌شود به جای خودش در تبصره ۱، ۲۵ میلیون تومان برای راه‌سازی منظور شده در تبصره ۲ چهل میلیون تومان برای شهرداری خواسته‌اند هیچ تردیدی ندارد شهر تهران اجتیاج به پول دارد و شهر پایتخت بیست میلیونی احتیاج به نظافت دارد شهرداری است و احتیاج به زیبایی و بهداشت و تأمین آنچه که مایحتاج مربوطه است اما این مطلب را هم به طور معترضه عرض کنیم که شهرداری تهران یکی از همان محل‌هایی است به نظر بنده احتیاج به اصلاح زیاد دارد یعنی اگر اصلاح در این دستگاه صورت بگیرد گمان می‌کنم بتواند یک بودجه بزرگی را تأمین کند بودجه‌ای که گویا امسال در حدود ۱۲۰ میلیون تومان برایش پیش‌بینی کرده‌اند ولی متأسفانه این دستگاه وظیفه خودش را عمل نمی‌کند بنده پارسال یک مطلبی را اینجا مطرح کردم شاید هزار سال بود توجهی بهش نشد تقریباً اطمینان هم داشتم که نمی‌شود. مدتی وظیفه‌ام بود و آن مربوط بود به برق‌های اختصاصی و سوء‌استفاده‌هایی که این اشخاص از مال دولت کرده‌اند و عوارض شهرداری را نداده‌اند گفتیم اینجا آنچه از ارقامی که عرض کردم یادم نیست ولی نشان دادم که این مؤسسات اولاً چقدر به دولت یعنی شهرداری در وصول این طلب خودش و عوارض خودش اهمال می‌کند ثانیاً چقدر این مؤسسات به مردم اجحاف می‌کنند و برق ضعیف به قیمت گران به مردم می‌دهند منتهای فشار را هم به مردم وارد می‌آورند کلاه هم سر شهرداری می‌گذارند و مال شهرداری را هم می‌خورند و یک نفر نیست که دنبال منفعت عمومی در شهرداری بلند شود و این کار را تعقیب کند هرچه گفتیم گفتند بله بله خیال داریم رسیدگی کنیم و فلان و بالاخره شنیدم که خیلی چیزها در آن منعکس است اخیراً شنیدم این پرونده سوابق زیاید در شهرداری دارد بنده که شهرداری نرفته‌ام ولی شنیدم که خیلی چیزها در آن منعکس است اخیراً شنیدم که موضوع از طرف دیوان کیفر تعقیب شد و سایر دستگاه‌های دیگر و گروه سازمان بازرسی شاهنشاهی مشغول رسیدگی به این کار هستند و من امیدوارم اشخاصی که در این کار متخلف بوده‌اند و اشخاصی که این ضرر را رسانده‌اند و ادامه می‌داده‌اند تعقیب شوند و حتماً هم هستند این کار جزیی نیست ولی شاید سی میلیون تومان عوارض باشد موضوع یک صد یا دویست هزار تومان نیست بنابراین اگر شهرداری نخواهد این حقوق حقه خودش را این حقوق مسلم خودش را وصول کند طبیعی است که برای کارهای جاری خودش باید از بانک ملی قرض کند اتفاقاً این را عرض کنم شهردار فعلی آقای ذوالفقاری به طوری که بنده از خارج می‌شنوم خیلی خوب دارد در شهرداری عمل می‌کند (صحیح است) و به خصوص این طور آدم استنباط می‌کند که از جمع کردن اشخاص صالح و بسیار درست دور خودش این قصد را دارد بنده خودم شاید ده دوازده نفر آدم نسبتاً صالح و قوی و مفید را می‌شناسم که اینها در دستگاه‌های مختلف بودند و به شهرداری رفته‌اند این خودش نشان می‌دهد که این آدم حسن نیت دارد و این حسن‌نیت داشتن به نظر بنده خیلی خوب است و امیدوارم که موفق شوند و طوری هم موفق شوند که دیگر اجازه قرض از بانک ملی برای بودجه خودشان نخواهند تبصره ۳ مربوط است به دوازده میلیون تومان قرضه از بانک ملی برای وزارت کار این را هم می‌دانم که وزارت کار با بودجه کمی که دارد و با وظیفه سنگینی که دارد یعنی غیر از آنهایی که عمل می‌کند و فعلاً یک رابطی بین کارگر و کارفرما بیشتر نیست ولی وظیفه‌اش سنگین‌تر است و احتیاج به محل و جایی دراد و احتیاج به وسیله کار دارد هیچ تردیدی ندارد پس روی همین تردید نداشتن وزارت کار هم تقاضای ۱۲۰ میلیون ریال قرض کرده است (یک نفر از نمایندگان - از بودجه بیمه‌های اجتماعی بگیرد) عرض کنم که بنده معتقد نیستم که به موجودی سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران دست زده شود چون این کار اعتماد کارگر را سست می‌کند و باید اعتماد مردم اعم از کارگر و غیر آن جلب شود این کار صحیح نیست و امیدورام هیچ وقت نشود می‌شود با این پول بانک تأسیس کرد و کاری کرد که تحصیل منفعت شود ولی به هیچ وجه اعتقاد ندارم که دست بهش بزنند. یک تبصره مربوط به ساختمان مجلس است که آن هم شروع شده و الآن ناتمام است و نیمه کاره نمی‌شود گذاشت باران می‌آید همه را خراب می‌کند سیمان و چوب را آب می‌برد و طبعاً احتیاج به مبلغی پول دارد که تکمیل شود و به همین جهت باز از دولت تقاضای ده میلیون تومان پول کرده است که هزینه امسال ساختمان را بدهد و بالاخره تبصره ۵ که ۲ میلیون تومان است که شهرداری شهر ری تقاضا کرده برای این که آرامگاه را بسازد این را هم تردید ندارد که اولاً برای شهرداری شهر ری به قرار اظهار امکان پرداختش است البته باید هم باشد و الا قرض نباید داد.
دوم این که مصرف این قرض مورد قبول همه ماست برای این که اولاً برای ساختن آرامگاه یک مردی است که امروز ما همه چیز خودمان را ما از اول داریم یک سعید فقیدی که به این مملکت واقعاً خدمت کرده و خدماتش هم مورد توجه ماست
خارجی می‌رود آنجا گل می‌گذارد، داخل می‌رود این جاده هم باید درست شود ولی بعد از این که همه را جمع می‌کنیم در اینجا به یک مطلب جدیدی برمی‌خوریم و آن این است که مخارج لازم صحیح تحصیل بودجه‌اش از راه صحیح و سالم آن هم صحیح و غیر از این غلط هر قرضی از بانک ملی غلط است بانک ملی در وضعی که دارد بانک ناشر اسکناس است بانکی است که سهامش تمام متعلق به دولت است بانکی است که رئیسش را دولت تعیین می‌کند اگر چه در تمام این مجوزها فقط به دولت اجازه داده شده و هرگز بانک ملی را مکلف نمی‌کند ولی همه ما می‌دانیم عمل بانک بعد از تحصیل این اجازه از طرف دولت مکلف است یعنی هنوز سابقه ندارد که رئیس بانک در مقابل این نوع تقاضای دولت که می‌گذارد روی میزش بگوید پول ندارم پس ما وقتی این اجازه را دادیم به معنای واقعی بانک ملی را مکلف کردهایم به دادن این قرض و این قرض همان‌طور که عرض کردم از راه‌های بسیار بسیار ناصحیح تحصیل درآمد است از راهی است که هدف ما را منحرف می‌کند از راه‌هایی است که اگر توضیحات زیادتری در اطرافش لازم باشد باید به هر ترتیبی صورت بگیرد تبصره دیگری هست تبصره ۳۲ این تبصره مربوط است به اضافه قیمت گازوئیل البته آقایان این توضیحات را شنیده‌اند که نسبت بین قیمت گازوئیل و بنزین از یک طرف با سایر ممالک در ایران پایین‌تر است چنانچه گازوئیل قیمتش زیاد شود و تعدیلی در مصرف این دو کالا صورت بگیرد قبول ولی اولاً هر وقتی که ما بخواهیم تشخیص بدهیم چون قیمت یک کالا کم است و بخواهیم تعدیل کنیم با سایر کالاها می‌بینیم اولاً شاید در آن مورد این کار صحیح نباشد (همهمه نمایندگان) من از جناب آقای شادل استدعا می‌کنم که نزدیک آقای اسفندیاری بنشینند که اقلاً صحبت‌شان پهلوی هم باشد عرض کنم که پس اگر هر کالایی ارزان باشد برای تناسب میان این کالا و سایر کالاها بیاییم قیمت را بالا ببریم ممکن است در مورد یک کالا اثر خوب داشته باشد ولی ممکن هم است که در قیمت کالاهای دیگر اثر بد داشته باشد آن کالایی که اثر بد دارد به طور کلی کالاتی است که از رشته‌های مختلف در سایر کالاها تأثیر می‌کند عرض کردم مواد سوختی تقریباً کلاً همین‌طور هستند مثلاً نفت بنزین آنجا تبصره‌ای است که قیمت بنزین هواپیما را می‌برد بالا هیچ مخالف نیستم برای این که این بنزین در این قسمت از خاورمیانه قیمتش کمتر از سایر جاهاست طبیعتاً گران شدن این موجب می‌شود که یک پول بیشتری نرود در جیبب هواپیماهای خارجی اگر این قیمت برود بالا نزدیک می‌شود به سایر قیمت‌ها اما قیمت گازوئیل در درجه اول و قیمت بنزین در درجه دوم اینها اثرات وابسته‌ای دارد قیمت حمل و نقل را بالا می‌برد الآن آقایان خودتان می‌دانید که هنوز این تبصره تصویب نشده قیمت راه آهن را بالا برده‌اند خودتان برده‌اید و تقصیر هم ندارید خرجش زیاد می‌شود وقتی قرار شد گازوئیل ۷۵ را ریال برود فرض کنید به ۲۵/۲ ریال یعنی یک مرتبه در حدود ۳۰ درصد قیمت بالا برود بدیهی است که این گرانی باید منتقل شود چطور می‌توانید انتظار داشته باشید که تغییر نکند این تأثیر دارد این است که بنده از لحاظ مصالح اقتصادی مملکت عقیده ندارم این کالاها گران شود و طبعاً با این تبصره‌ها هم موافق نیستم البته این تذکر را هم عرض کنم که علت این که گازوئیل را در درجه اول گذاشتیم این است که تنها در حمل ونقل نیست در تراکتور هم هست شما یک مملکتی هستید که در راه نهضت کشاورزی و صنعتی هستید شما گازوئیل را گران می‌کنید بدیهی است برای کسی که می‌خواهد از تراکتور و یا از هر ماشین گازوئیلی استفاده کند این گرانی در خرج او تأثیر می‌کند هیچ موجب تشویقی که فراهم نمی‌شود قطعاً دلسرد هم می‌شود یکی هم توضیحی که داده شده بود خواستم جوابی که به نظرم می‌رسد بدهم این است که به علت ارزانی قیمت گازوئیل مصرف آن زیادتر است خواستم عرض کنم موضوع گازوئیل و بنزین یک مطلبی است که خودش به تنهایی درست است که وجود دارد اما موضوع خود دستگاه موتور و قمیت هم تأثیر دارد شما اگر فرض کنید مردم اتومبیل گازوئیل و ماشین گازوئیلی می‌خرند این قیمتش گران‌تر است اگر شما قیمت را بیاورید بالا به طوری که این اختلاف قیمت به حدی نزدیک شود آن اختلاف اصلی قیمت موتورهای بنزینی و گازوئیلی که به جای خودش است و تغییری نمی‌کند بنابراین یک تأثیر غیرمستقیمی در قیمت‌ها خواهد داشت البته یک تبصره ۴۱ هست که در آنجا قیمت نفت و بنزین اضافه می‌شود برای دو مصرف با وجود این که این هم از همان کالاها با وجود این که شاید باز کم و بیش در حمل و نقل تأثیر کند ولی به علت این که تأثیرش در حمل و نقل عمومی کمتر و در حمل و نقل خصوصی و صاحبان اتومبیل‌ها بیشتر است و به جهت این که پولش هم نسبتاً به مصرف خوبی می‌رسد مخالفتی ندارم و با وجود این که یکی از کالاهای مصرفی گران می‌شود معهذا ضرری در این امر نمی‌بینم گویا ۲۶ میلیون تومان پیش‌بینی این اضافه وصولی است شاید هم صحیح باشد و این را خیال داریم برای دانشگاه‌ها و سازمان خدمات شاهنشاهی اختصاص بدهیم البته یک رقم ۲ میلیون تومان هم است که در بودجه سال پیش و برای آسیب دیدگان پیش‌بینی شده بود و امسال هم ممکن است باشد ولی در موقع تنظیم بودجه این پیش‌بینی نشده بود این توجه نشده بود نتیجه این است که این از قلم افتاده بود و حال که این رقم عایدی منظور شده ولی ۲۶ میلیون ریال درآمد مورد توجه قرار گرفته گویا ۲ میلیون تومان هم به آن سازمان می‌دهند که لازم دارد و بقیه‌اش هم تقسیم می‌شود بین این دو سه مؤسسه‌ای که گفتم هر دو تاش هم لازم است و باید کمک شود التبه تبصره‌ها متعدد است و ایرادات کوچکی ممکن است به بعضی از آنها باشد که در موقع بحث مربوط به مسائل کلی مملکت و مربوط به اقتصاد مملکت و مربوط به بودجه مملکت مطرح خواهد شد و به نظر من دیگر جا ندارد که وارد بحث در آن تبصره‌ها که اهمیت کمتری دارند بشویم یک تبصره مهمی که به نظر بنده در بودجه قابل کمال توجه است تبصره‌ای است که از پارسال وارد بودجه شد و آن تبصره تبصره‌ای است که حق انتقال از ماده به ماده‌ای را از کمیسیون بودجه سلب و به وزارت دارایی می‌دهد آقایان یم دانند که بودجه درآمد و هزینه‌اش یک فصولی دارد و یک موادی مرسوم این بود که کمیسیون بودجه که از طرف مجلس شورای ملی نظارت در بودجه و دخل وخرج می‌کرد بعد از این که بودجه را تصویب کرد برای این که مشکلی برای دولت پیش نیاید و اگر خرجی در کار خودش برایش پیش‌بینی نکرده بود کمیسیون بودجه این اجازه را داشت که بیاید بگوید از طرف مجلس اجازه می‌دهم که مثلاً از خرید فلان اثاثه بردارید بگذارید در بودجه استخدام که از ماده‌ای به ماده‌ای دیگر نقل شود منظور این است که آنچه که ماده ۱ است و مثلاً نوشته است حقوق این را می‌توانید به ماده ۲ یا ماده ۳ ببرید که چیز دیگری است البته مادام که این بودجه این اجازه در اختیار مجلس بود رسیدگی به تفریغ بودجه و جز بودجه و اقلام بودجه بسیار مفید بود واگر در آن موقع لایحه بودجه‌ای به ضمیمه جزئش تقدیم مجلس می‌شد خیلی از نظر تصویب و از نظر رسیدگی و از نظر قانونگذاری و از نظر بودجه و از نظر راهنمایی دولت خیلی حائز اهمیت بود ولی در سال گذشته این ماده یعنی این تبصره آمد و در تبصره‌های بودجه وارد شد که انتقال از ماده‌ای به ماده‌ای با موافقت وزارت دارایی ممکن است یعنی چه یعنی شما یک بودجه‌ای را با یک رقمی وقتی تصویب می‌کنید در این بودجه می‌گویید این رقم را برای این کار و آن عده برای آن کار این برای این ماده و آن برای آن ماده ولی همان روز وزارت داریی می‌تواند موافقت کند که تمام این رقم را از ماده ۱ بردارند بگذارند به ماده ۳۰ خوب در این صورت چه نتیجه‌ای دارد که شما این رسیدگی را کرده باشید و این وقت خودتان را تلف کرده باشید پس در این صورت این بودجه تفصیلی که ضمیمه بودجه است و ما را به اقلام جز این بودجه وارد می‌کند از نظر رسیدگی و تصویب هیچ ارزشی ندارد بنده در کمیسیون بودجه مأمور بودم که چند تا از بودجه وزارتخانه‌ها را رسیدگی کنم چون از طرف کمیسیون بودجه کمیسیون‌هایی تشکیل شده بود به آقایان وزرای مربوطه که وزیر کار بود وزارت کشور بود شهربانی بود آمار بود به آنها گفتم رسیدگی ما موردی ندارد فرض کنید که من به شما بگویم در قسمت الف فصل ۴ بند ۵ با ماده ۳۳ خرید اراضی ۳۴۵۰۰۰ ریال مخالفم شما هیچ احتیاجی به استدلال ندارید خواهید گفت که شما بودجه کل را دارید تصویب کنید این ۳۴۵۰۰۰ ریال را از این ماده ۳۳ بردارید بگذارید به ماده‌ای می‌خواهید و این بهترین حرفی است که می‌توانید بزنید بنده هم از ماده ۳۳ می‌گذارم توی ماده ۳۵ عصری آقای وزیر تشریف می‌برند و موافقت می‌گیرند از وزارت دارایی که این مبلغ از ماده ۳۵ برود به ماده ۳۳ که می‌خواستند پس این تبصره که حق این نظارت را از کمیسیون بودجه گرفت مطلبی بود که پارسال هم عرض کردم وتوضیح مختصرتری دادم چون این لایحه تفریغ بودجه ضمیمه نبود این جزئیات ضمیمه نبود و نتیجه‌ای نداشت توضیح بدهم ولی امروز چون این جزئیات ضمیمه است اینجا نتیجه بیشتری دارد بنده خیلی زود از بحث در تبصره‌ها می‌گذرم و به قسمت اساسی بودجه یعنی ارقام و اقلامش می‌رسم و در آنجا این نظرات را به عرض آقایان می‌رسانم پس ملاحظه فرمودید این تعداد از تبصره‌ها که اثر قطعی حیاتی مستقیم پیوسته در بودجه مملکت و در اقتصاد مملکت دارد اینها قابل توجه زیاد و اهمیت بسیار است و ما نمی‌توانیم با بودجه‌ای موافقت کنیم یا مخالفت کنیم که بدون این که نسبت به این تبصره‌ها توجه کرده باشیم و بدون این که این تبصره‌ها را تجزیه وتحلیل کرده باشیم.
نایب‌رئیس - آقای دکتر جهانشاهی جنابعالی چقدر دیگر از مطالبتان باقی مانده است؟
دکتر جهانشاهی - بنده هنوز مطالب زیادی دارم
نایب‌رئیس - چقدر وقت پیش‌بینی می‌فرمایید
دکتر جهانشاهی - تقریباً دو ساعت
نایب‌رئیس - پس اجازه بفرمایید که بقیه بیانات جنابعالی برای عصر بماند و حالا آقای وزیر دارایی یک مطالب مختصری دارند می‌فرمایند
وزیر دارایی (سرلشکر ضرغام) - انتقادات جناب آقای دکتر جهانشاهی که در جای خود به تمام معنی مفید فایده بود و یک مقداری هم به بنده اظهار لطف داشتند که باعث تشکر است و البته در فصولی که به طور مختلف صحبت فرمودند در موقع خود جواب داده می‌شود ولی یک قسمتی که لازم بود الساعه
جواب داده شود این بود که چرا مخارج بودجه را از هم تفکیک نکردیم ما تفکیک کردیم ولی آوردنش در بودجه مقدور نبود حالا یک نسخه اینجا موجود است که بنده تقدیم می‌کنم البته این نسخه بود ما چندین نسخه تهیه کردیم ولی تمام فصول را در عرض و عمق یعنی فصل پاداش را تمام اقلام پاداش را در هر وزارتخانه‌ای از هر طرف هم از عرض و هم از عمق معلوم کردیم و در هیئت دولت مطرح کردیم و بعد هم به کمیسیون بودجه آوردیم ولی آن جلسه متأسفانه شما تشریف نداشتید حالا هست اگر خواستید مطالعه بفرمایید می‌دهم حضورتان.
نایب‌رئیس - چون بیش از یک ساعت از ظهر می‌گذرد تنفس می‌دهیم و جلسه را به ۵/۴ بعداز ظهر موکول می‌کنیم دستور بقیه مذاکره بودجه یک ساعت بعدازظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و پنج ساعت و ربع بعدازظهر مجدداً به ریاست آقای عماد تربتی (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
نایب‌رئیس - آقای دکتر جهانشاهی
دکتر جهانشاهی - قبل از این که به بقیه عرایضم بپردازم از آقایان محترم تشکر می‌کنم از توجه و عنایتی که فرمودند و خستگی که تحمل کردند و بعد یک جواب کوچکی به جناب آقای وزیر دارایی عرض کنم که خیلی به نظرم عجله کردند در پاسخ یکی از مطالب و آن این است که گمان می‌کنم که ضمن سخنرانی مطالب دیگری بود که لازم بود جواب داده شود و فکر می‌کنم که الآن مطلبی که به نظر ایشان رسید و حاضر جواب‌تر از همه این مطلب بود و من گمان می‌کنم اگر یک کمی توجه کرده باشند برمی‌خورند به این که این ورقه بزرگ و طومار مانندی که صبح ارایه شد منظور من نبود و منظور من چیز دیگری بود که حالا یک قسمت از مطالبی را که پارسال گفتم و ایشان وزیر گمرکات بود البته حق هم داشتند توجه نکنند چون وزیر دارایی وقت نبودند و روی سخن با ایشان نبود تکرار می‌کنم و بعد منظور اساسی خودم را از این مطلب عرض می‌کنم گفتیم که بودجه‌ای اخیراً هندوستان تهیه کرده است برای سال ۵۷ - ۵۸ بنده از فرم این بودجه جناب آقای ناصر خیلی خوشم آمد و امیدوارم جنابعالی دستور بدهید بگیرند و مطالعه بکنند و در حدود امکان استفاده بکنند بنده یک مختصری از این بودجه را یادداشت کردم این بودجه را شش قسمت کرده‌اند یک قسمت حساب مربوط به عملیات جاری یک قسمت حساب مربوط به عملیات بازرگانی و آنچه حساب مربوط به این عملیات است یک قسمت به معاملات مواد و خدمات و نقل و انتقالات یک قسمت راجع به مسئولیت‌های پولی دولت قروض و دیون و بالاخره قسمت ششم خلاصه این پنج قسمت است برای این که وقتی نگاه می‌کنند ببینند واقعاً در این بودجه چه می‌گذرد و چه می‌کنند من گمان می‌کنم اگر از این بودجه بتوانیم استفاده کنیم بودجه مفیدی باشد اتفاقاً یک سیستم دیگری هم در بودجه نویسی هست آن سیستم خیلی سیستم خوبی است این بودجه بعد از این که از این طف فصول معین می‌شود از آن طرف این بودجه را به چهار قسمت تعیین کرده برای این ه درست به چشم می‌خورد و دیده می‌شود در یک قسمت این فصل مربوط به مخارج اداری عمومی کشور یعنی وقتی شما بودجه را نگاه می‌کنید می‌بینید که چند درصد بودجه‌تان برای مخارج اداری است و چند درصد آن به کارهای تولیدی و یک قسمت مربوط است به خدمات اجتماعی مثل پلیس و ژوستیس که در یک فصل است و شما می‌دانید چقدر برای این کار بودجه دارید یکی هم برای وزارت جنگ است آن وقت می‌رسید به کارهای اجتماعی می‌بینید که این را به چند قسمت تقسیم کرده‌اند به هرحال نمی‌توانیم تقریباً استنباط بکنیم که چه میزان بودجه باری چه کارهایی صرف شده تحقیق در اطراف این بودجه خیلی بعید و مشکل است منظور من جناب آقای وزیر دارایی این نیست که اگر شما تابلو و اوراق تهیه می‌کنید و حساب دخل وخرج خودتان را منعکس می‌کنید این را اطلاع نداشته باشید وبنده از وجود آن اطلاع نداشته باشم ولی تصدیق می‌فرمایید که با این طرز امکان رسیدگی به این حساب فقط برای دستگاه و مأمورین مقدور است و حال آن که اگر شما همین حساب را که اینجا آورده‌اید و به همان صورتی که اینجا اظهار فرمودید آنها را منعکس بکنید در جایی که خیلی راحت است یقین می‌توانید مجموعه آنها را بیاورید در آخر هر بودجه و مجموعه کلش را در آخر بودجه‌کل و از آنجا خیلی به سادگی و راحتی رقم بدهید که در این قسمت چقدر خرج می‌شود برای این قسمت چقدر خرج می‌شود شما این بودجه‌ای که تهیه کرده‌اید و به دست آقایان نمایندگان و یا مطبوعات گذاشته‌اید چطور امکان دارد که دانسته شود که این ارقام چطور خرج می‌شود مگر آن که یک کسی بنشیند و آن مواد را جمع بزند یا به آن ورقه در دستگاه مراجعه بکند و این طبعاً عملی نیست وحال این که اگر منظور من را توجه فرموده و اگر قبول کنید که این منظور صحیح است طبعاً راهی است که این مظنور تأمین می‌شود این جواب لازم بود که داده بوشد عرض بکنم که این با سنج سریع که در اینجا دادند هیچ قانع‌کننده نبود و تقریبا مربوط به مطالب من هم نبود بحث بنده در ارقام بودجه شروع می‌شود یک چیزی را قبلاً عرض بکنم که این بودجه از نظر حجمش و همچنین از نظر کسریش غیر از این مبلغی که در اینحا ذکر شده به نظر می‌رسد که مبالغ دیگری هم به آن اضافه می‌شود و آن عبارتست از اراقامی که یا به صورت قرض و یا به صورت دیگری درش منعکس است البته همین قدر که قرض پیدا شد خود کسر بودجه وجود ندارد ولی کسر بودجه آن قدر که از قرض تأمین می‌شود آن کسر بودجه واقعی است به هرجهت شما ممکن است ده یا ۲۰ درصد کسر بودجه داشته باشید و همه‌اش را قرض بکنید ولی نمی‌توانید بگویید که کسر بودجه نداریم این از آن طریق تأمین شده بنده در اینجا راجع به ارقامی که پیش‌بینی شده همان‌طور که عرض کردم به نظرم می‌رسد که ارقام معقول و ارقام قابل وصول و اجرایی پیش‌بینی شده و به نظرم نمی‌رسد که اینها اجرا نشود اما دو سه ایراد کلی نسبت به این ارقام دارم یک ایراد مربوط است به درآمدهای مربوط به مالیات مزروعی آقایان می‌دانند مالیاتی که از املاک مزروعی وصول می‌شود خیل یکم است برای این که این موضوع بعد روشن بشود من یک مقایسه خیلی کوچکی از دو تا بودجه گذشته می‌گویم که توجه بفرمایید و این دو بودجه را هم مأخذ قرار می‌دهم دو علت اقتصادی از نظر زمان داردند یعنی در دو زمانی است که هر دویش قابل توجه است یکی بودجه ۳۱۹ است و یکی بودجه ۳۰۸ در بودجه سال ۳۱۹ یک رقم ۳ هزار میلیون ریالی درآمد و یک رقم ۳۲۰۰ میلیون ریالی هزینه است بودجه دوم که به آن اشاره می‌کنم بودجه سال ۳۰۸ است این بودجه یک رقم ۳۲۲ میلیون ریالی درآمد و یک رقم ۳۵۰ میلیون ریالی هزینه است حالا ببینیم این هزینه ودرآمد چطور تقسیم می‌شده چطور خرج می‌شده می‌بینید که از املاک مزروعی ۵۵ میلیون ریال گرفته می‌شده یعین یک ششم بودجه وقت از املاک مزروعی گرفته می‌شده و حال آن که الآن ۳۵ میلیون تومان پیش‌بینی می‌کند و این تقریبا یک دویست و چهلم بودجه است که بابت املاک مزروعی می‌گیرند من به این موضوع اشاره نمی‌کنم که سطح تولید ما حتماً زیادتر شده و حتماً درآمد زیادتر و حتماً قیمت‌ها بالاتر رفته و حتماً باید به نسبت بیشتری گرفته شود ولی فرض می‌کنم که همه اینها به مثل سابق مساوی ولی می‌بینیم که به نسبت یک دویست و چهلم بابت املاک مزروعی می‌گیرند اما این را هم فراموش نکنید که به علت ایجاد یک کلاس متوسط در این مملکت یعنی خرده مالک مقدار زیادی از پرداخت مالیات مزروعی به حق معاف شده‌اند ولی معهذا تصدیق می‌فرمایید که این رقم خیلی است بعد در مورد بودجه سال ۳۱۹ ملاحظه بفرمایید که از ۳۴۰۰ میلیون ریال درآمد ۳۲۰۰ میلیون ریال هزینه ۹۷۰ میلیون ریالش خرج راه و راه‌آهن شده است یعنی نزدیک به یک ثلث بودجه کل مملکت به مسئله راه اختصاص داده شده و حالا شما می‌بینید که در بودجه کل ما یعنی هشتاد و خرده‌ای میلیارد چقدر برای راه خرج می‌کنیم و چطور انتظار دارید که برسید به داشتن راه خوب و راه صحیح این یک تذکر مقایسه‌ای بود برای این که آقایان توجه بفرمایند در بودجه امسال البته رقم بیشتر شده و همان‌طور که عرض کردم اغلب بیتشر وخوشبختانه غیر از آنچه که در مورد دستگاه‌های عمرانی ما سرمایه‌اش زیاد شده قسمت عمده این بودجه به فرهنگ زیاد شده و این از اقدامات اساسی است و نشان می‌دهد که شاهنشاه ما تا چه حد به مسئله فرهنگ توجه دارند که یک قلم ۵۰ میلیون تومان از یک اختلاف کوچک به فرهنگ تنها کمک می‌شود و باز هم کم داریم خیلی هم کم داریم ولی من شخصاً عقیده ندارم و گمان می‌کنم که اگر ما بخواهیم فرهنگ و همچنین بهداشت را از بودجه عمومی امین بکنیم به این زودی‌ها به آن برسیم (صحیح است) بایستی راه دیگری پیدا کرد باید وسیله دیگری برای تحصیل در آمد پیدا کرد و مردم را در کار سهیم کرد و واداشت اما بودجه مملکتی بودجه زیاد برای یک مملکتی قابل استفاده نیست چون بودجه اعم از این که متضمن کار تولیدی باشد یا متضمن کار اجتماعی باشد یا متضمن کاری باشد که مملکت را حفظ بکند اگر صحیح باشد یعنی اگر پولش درست تقسیم بشود ودرست خرج بشود ضرری ندارد البته آقایان تصدیق می‌فرمایید که بودجه ما نسبت به درآمد فعلی‌مان زیاد است علت زیادیش به نظر بنده دخالت زیادی دولت‌ها در کارها و دست داشتن در این کارها است اگر دولت بخواهد تمام فرهنگ و بهداشت را اداره کند مجبور است پانصد و خرده‌ای میلیون تومان روی فرهنگش بگذارد و قسمت‌های دیگر هم همین‌طور است عرض کردم در آمد ملی ما نسبت به بودجه‌مان در حدود سال گذشته در حدود دو هزار و چهارصد و پنجاه میلیون دلار درآمد باشد و اولاً این را عرض کنم آقایان یعنی حدسی که زده می‌شود با یک حساب نسبته اقصی است که کرده‌اند و پیش‌بینی است که باری ایشان می‌شود این را عرض کنم آقا این سرعت درآمد ایران و زیاد شدنش خیلی مطلب مهمی است یعنی ما تقریباً ا زهفت سال پیش به این طرف درآمد ملی‌مان دو برابر شده و شاید جزء ممالکی باشیم که بسیار بسیار صحیح در این باب پیش می‌رود و آنچه من در این باب مقایسه کردم ممالک دیگری را پیدا نکردم از ممالکی که هنوز توسعه کامل اقتصادی پیدا نکرده‌اند که به این سرعت اضافه شود البته زیاد شدن درآمد ملی معلول کار و سرمایه و امنیت است و این را عرض بکنم که ما خیلی امیدواریم و خیلی خوشبین هستیم که این در آمد در سال‌های بعد با سرعت بیشتری پیش برود و خیلی بالاتر باشد آقایان اطلاع دارند که شخص رئیس مملکت
ما در یک مصاحبه‌ای فرمودند که من امیدورام وسعی می‌کنم که درآمد ملی ایران به هزار دلار سرانه برسد هزار دلار یعین بیست میلیارد و این امیدواری ایشان کاملاً کاملاً به جاست چون اولاً روی نیروی کار و فعالیت مردم و ثانیاً روی امنیت مملکت روی کمال علاقه و کمال مساعدتی که خودشان می‌کنند بالاخص روی دو مسئله حساب می‌کنند یکی محصولات موتوشیمیک است که ما شروع کردمی و خیلی سریع پیشرفت می‌کنیم و ممکن است برسیم و دوم محصولات کشاورزی بنابراین ما اطمینان داریم که این امیدواری ایشان انجام‌پذیر است و مادر ظرف آن مدت به تحصیل این درآمد می‌رسیم و اما اجرای این بودجه از نظر درآمدها بنده یک عقیده ملی دارم و معتقدم که هر برنامه صحیحی ممکن است در یک فاصله از زمان قابل اجرا نباشد یعنی فرض بکنید مسئله ساختمان اعم از این که مربوط باشد به مسکن یا مربوط باشد به ساختمان‌های لازم ممکن است از نظر اقتصادی در یک مدت زمان لازم نباشد و غیرمفید باشد بنده عقیده داشتم و دارم که ما در سال‌های ۳۸ و ۳۹ و ۴۰ باید به دلایلی که عرضش کردم به دلایل وضع کلی باید حتی‌المقدور از هزینه‌هایی که زود به ثمر نمی‌رسد از هزینه‌هایی که مستقیماً جنبه تولیدی ندارد از هزینه‌هایی که پولی به بازار نمی‌آورد خودداری بکنیم ولی در این بودجه به طوری که آقایان ملاحظه می‌فرمایید و حسابش را باید استخراج بکنید چون در دست‌شان نیست برای ساختمان ۱۱۴۸ میلیون ریال پیش‌بینی شده برای نگاهداری ساختمان ۷۸۴ میلیون تقریباً یعنی نزدیک ۱۹۳۰ میلیون ریال البته جناب آقای مخبر با تعجب نگاه می‌کنند نه علت این که ریژاین ارقام شاید در دست‌شان نیست و باید به خودشان زحمت بدهند همان مطلبی که صبح تذکر دادم و اینها را استخراج کنند تا روشن بشوند چون جواب جنابعالی عرض کردم قانع کننده نیست (مشایخی - بنده استخراج کرده‌ام و این ارقام را دارم) عرض کنم از این رقم می‌گذریم می‌بینیم باز یک رفم دیگری هست و آن موضوع پرداخت حقوق است ما در دستگاه‌هایمان رقم پرداخت حقوقمان زیاد است البته رعض می‌کنم این رقم‌هایی که اینجا می‌گویم فقط مربوط به بودجه عمومی است و آن ۶۰ درصد که مربوط به سازمان برنامه و شرکت‌های دیگر است مستثنی است و یکی هم مربوط به حقوق است که نزدیک چهارده میلیارد و هشتصد میلیون رقم پرداخت حقوق و غیره است (عمیدی‌نوری - چقدره آقا) چهارده میلیارد و هشتصد میلیون و ملاحظه می‌فرمایید این ارقام برای این بودجه زیاد است ولی خوب بدیهی است دولت کار دارد و کارمند لازم دارد اما یک رقم دیگر هست و به نظر بنده خیلی قابل ایراد است و یک روزی آخر مورد توجه قرار می‌گیرد نمی‌دانم کی باشد در این دولت باشد در دولت دیگری نمی‌دانم ولی به هرجال امیدوارم موردتوجه قرار بگیرد و آن رقمی است که برای خرید و نگاهداری و سایل موتوری دولت هست در اینجا در اینجا برای خرید وسایل موتوری دولت ۱۴۱ میلیون ریال پیش‌بینی می‌کند یعین چهارده میلیون تومان و برای نگاهداری ۳۷۹ میلیون ریال یعنی جمعاً ۵۴ میلیون تومان برای خرید و نگاهداری البته باز عرض می‌کنم آن بودجه‌ها مستثنی است و غیر از آن بودجه‌ها تمام مخارجی که در آن راه از بودجه‌ها اختصاص می‌شود آن هم مستثنی است یعین دولت با بودجه خودش و وزارت دارایی اصلاً اطلاع پیدا نمی‌کند حالا شده یک نمونه خدمتتان عرض می‌کنم با این که هیچ قصد نداشتم نمونه‌ای ذکر بکنم مثلا فرض بکنید ثبت کل یک اداره‌ای است یک بودجه‌ای دارد در حدود ۳۴ میلیون تومان و یک بودجه اختصاصی دارد در حدود ۸۶ میلیون ریال در این اداره امسال ۸ اتومبیل ۵۹ خریده‌اند و این را داده‌اند به رؤسای ادارات سوار شوند ما هم حرفی نداریم امیدواریم بتوانند ۸۰ تا بخرند اما همان‌طور که سال پیش گفتیم هیچ برای ما فخر و مباهات نیست فخر و مباهات برای آن نخست‌وزیری است که آمد اینجا و گفت که هیئت دولت سه اتومبیل سرویس دارد و از آن استفاده می‌کند او مباهات دارد نه این که رئیس هر اداره‌ای بگوییم اتومبیل آخرین سیستم دارد من خیلی خوشم آمد وقتی دیدم آقای وزیر دارایی در کمیسیون بودجه گفتند من خودم خجالت می‌کشم که این قدر اتومبیل آخرین سیستم دولتی می‌بینم (وزیر دارایی - بنده همچو حرفی نزدم) امیدوارم تکذیب بفرمایید و باز گفتند تصمیم داریم امسال مانع خرید بشویم این دلیلی که عرضش کردم گمان نمی‌کنم که بتوانند چون دستگاه‌های مختلف از بودجه‌های اختصاصی خودشان می‌خرند و این بودجه تقریبا همه جا هست و خواهند خرید حالا ذکر نمی‌کنم کجا بودجه اختصاصی دارند ولی تقریباً اکثر دستگاهها دارند و از آن می‌توانند استفاده کنند به قول یکی از آقایان من معتقدم این ریخت و پاش‌ها را بودجه ما ظرفیت ندارد و از این گذشته مردم را به این طرز خرج خوشبین نمی‌کند بیاییم و منصفانه‌تر در این باب فکر کنیم و بدانیم که می‌شود راه‌های دیگری اتخاذ کرد که غیر از این باشد عرض کردم که روی هم رفته بودجه‌ای که ما داریم یک بودجه‌ای است معتدل یعین توازن دارد با یک مقداری کسری که قسمتی از قرض خارجی رفع می‌شود که من با آن موافقم به دلایلی که گفتم وقتی با قرض داخلی که به دلایلی که گفتم با آن قرض‌ها مخالفم از نظر داخل قسمتی از درآمدی که حاصل می‌شود از منابع غیرمفیدی است صبح گفتم این منابع غیرمفید است و توسل به این منابع هم نتیجه مثبتی ندارد مطالبی را که عرض کردم گمان می‌کنم که وظیفه خودم می‌دانستم چون معتقدم که ما می‌بایستی به بیلان کار خودمان را بدهیم این بیلان عبارتست از کاری که در این مدت در محلس کردهایم و وظیفه خودم می‌دانم که آنچه در اینجا به نظرم رسید هم برای اطلاع به حضور اعلیحضرت همایونی و هم برای اطلاع مردم گفته باشم و خیال می‌کنم که اگر نگفته باشم اهمالی در وظیفه‌ام کرده‌ام و معتقدم که دولت می‌توانست استفاده بیشتری از امکانات موجود بکند امکانات موجود یعنی این ثبات سیاسی یعنی این وضعی که داریم یعین این وضع مملکت و معتقدم که دولت استفاده کامل و کافی از این وضع نکرده البته در کارها پیشرفت شده ولی ممکن بود این پیشرفت خیلی زیادتر از این باشد اگر ما قبول بکنیم که وظیفه ما تذکرات و وظیفه دولت توجه به آنچه را که به نظرش صحیح می‌رسد می‌بینیم که نگفتن اینها خطاست و توجه نکردنش خطای بزرگ‌تر پس حرف خودمان را باید بزنیم بنده این را عرض می‌کنم یعنی تکرار می‌کنم که ما تحت توجهات پاداشه عالیقدر خودمان پیش می‌رویم گام بر می‌داریم بلند گام بر می‌داریم و هیچ انتظاری از دولت نداریم جز این که مردم را طوری هدایت و راهنمایی بکند که حداکثر بهره از امکانات موجود و وضع حاضر تحصیل شود هیچ انتظار دیگر ی نداریم یک مطلبی را هم در اینجا عرض کنم نه به عنوان گله است بلکه به عنوان یک تذکر ساده و آن این است که همان‌طور که در مقدمه عرض کردم انتقاد باید توام با نزاکت و جواب هم همین‌طور باشد در سال گذشته مطالبی در اینجا عرض شد و جواب‌هایی هم گرفته شد اما متأسفانه دولت در سال گذشته به تذکرات ما و پیشنهادات ما کوچک‌ترین توجهی نکرد و حتما برنامه‌شان طوری بود که با آن پیشنهادات نمی‌توانستند موافقت بکنند و نمی‌توانستند آن تذکرات را بپذیرند و این پیشنهادات و این تذکرات که برای رسیدن به خواسته‌های مردم در اینجا صورت گرفت وبرای اجرای نیات عالیه شاهنشاه به عقیده خودمان آنچه که درک می‌کنیم این صحبت‌ها شد وصورت گرفت چون دولت توجه نکرد امسال حزب مردم از دادن هر پیشنهادی خودداری می‌کند پیشنهادی نداریم بدهیم و چون بودجه حاضر دارای نواقصی است که به آن اشاره کردم ما هم به این بودجه رأی نخواهیم داد یعنی رأی مخالف می‌دهیم علت اصلیش این است که به عقیده ما دولت نمی‌تواند نیات عالیه شاهنشاه ما را درک کند و آنچه را که ایشان می‌خواهند عمل بکنند (همهمه نمایندگان)
نخست‌وزیر - اشتباه است آقا
خرازی - همچو چیزی نیست آقا
نخست‌وزیر - قضاوت با شاهنشاه است نه با شما
صارمی - تشخیص با اعلیحضرت است.
خرازی - مجلس هم قضاوت می‌کند.
دکتر جهانشاهی - هر کس که می‌خواهد کاری بکند که نیت شاهنشاه را درک بکند و کاری بکند که موجب رضایت ایشان ودر واقع موجب رفاه مردم باشد ولی یک نفر این را درک می‌کند و یک نفر درک نمی‌کند. (نخست‌وزیر - و آن شما هستید) نه آقای نخست‌وزیر نمی‌گویم من هستم ولی شما هم نیستید اجازه بفرمایید (مشایخی - این طور نیست این فرمایشات را نفرمایید) اجازه بفرمایید... (مشایخی - شما گفتید با نزاکت صحبت می‌کنید) خوشبختانه در موقعی آقایان وسط صحبت من فرمایشاتی می‌کنید (امیدسالار - آخر بی‌نزاکت می‌فرمایید).
نه این طور نیست آقایان باید صبر و حوصله داشته باشند البته من حق می‌دهم به شما که عقایدی ابراز بفرمایید ولی بنده عقاید خودم را می‌گویم اگر آقایان جوابی داشتید بفرمایید البته خواستم بگویم که علت رأی ندادن به این بودجه فقط و فقط این است که ما درک می‌کنیم که دولت آنچه را که شاهنشاه ما دستور می‌دهند در باره رفاه مردم اجرا نمی‌کند اگر اجرا کرده بود وضع مردم غیر از این بود.
دشتی - بقاء دولت دلیل بر رضایت شاهنشاه است.
نایب‌رئیس - آقای مشایخی مخبر کمیسیون بودجه
مشایخی - بنده از نظر وظیفه مخبری خودم را بی نیاز می‌دانم از این که مصدع خاطر آقایان نمایندگان محترم بشوم (احسنت) زیرا در مقدمه گزارشی که تقدیم کرده‌ام سعی کرده‌ام در حدود استنباط خودم مواد بودجه را تجزیه و تحلیل کرده باشم و از این نقطه‌نظر است که امساک می‌کنم از هرگونه توضیحی که باعث تصدیع خاطر آقایان باشد لکن در قبال فرمایشات ناطق محترم حزب اقلیت بنده هم به نوبهٔ خودم اجازه خواستم که مطالبی راجع به اصول کلی بودجه به سمع آقایان رسانده باشم مطالبی که آقای عنوان فرمودید این بود که در بودجه‌ای که تقدیم شده اشت بودجه بنگاه‌ها ضمیمه نیست بودجه برنامه‌ای نیست پرداخت قروض در سنوات بعد سنگین‌تر خواهد شد اینها رئوس مسائلی است که عنوان فرمودید مقایسه مالیات بردر آمد با بودجه عمومی کشور یعنی با ۸ هزار میلیارد رقم متناسب نیست قروض که در تبصره‌های بودجه ذکر شده است دلیل بر این است که کسر بودجه زیاد است و قرض گرفتن به مصلحت نیست و اظهار عقیده فرمودند که دولت با توسل به قرضه ملی نیازمندی‌های خودش را رفع کند وبعد هم راجع به رقم بودجه‌نویسی اظهار فرمودند آنچه را که مربوط به کمیسیون بودجه است پاسخ عرض می‌کنم اگر با دیده انصاف
نگاه کنیم بودجه‌ای که به مجلس تقدیم شده از سال ۳۷ الی حال یعنی بودجه سال ۳۷ و ۳۸ و ۳۹ از نظر فرم بودجه‌نویسی و از نظر ماهیت و موضوع مطلقاً قابل مقایسه با سنوات قبل نیست زیرا بودجه قبل از سال ۳۷ عبارت بود از بودجه مربوط به وجوه عمومی و بس و حال آن که از سال ۳۷ به بعد یعنی با صراحت هر چه تمامتر از تاریخ شروع به کار دولت آقای دکتر اقبال در بودجه‌ای که به مجلس داده شده است رعایت جامعیت به معنای واقعی شده است یعنی بودجه‌ای است که در آن تمام منابع درآمد مملکت با صراحت هرچه تمامتر و تمام هزینه‌های کشور در آن منعکس شده است و رفته رفته تکمیل شده است تا حال حاضر که بودجه را در ۵ فصل تنظیم کرده‌اند فصل اول عبارت از در آمدهای عمومی فصل دوم هزینه‌های عمومی مملکت فصل سوم بودجه بنگاه‌های اختصاصی بودجه سازمان برنامه فصل چهارم بودجه ادارات و بنگاه‌های تابعه وزارت صنایع و معادن فصل پنجم بودجه شرکت نفت و این ۵ تقسیم که ذکر کردهایم یعنی این ۵ قسمت عبارت است از موجودیت مالی کشور وجامع است به تمام هزینه‌هایی به هر اسم ورسم در مملکت می‌شود بنابراین باید بگوییم رعایت جامعیت بودجه به معنای تام و تمام کلمه شده است (صحیح است) علمای علم مالیه در دنیا راجع به تنظیم بودجه و فرم بودجه‌نویسی دو فرم در نظر گرفته‌اند بعضی معتقدند که باید اول بودجه خرج نوشته شود و در مقابل بودجه دخل تعیین شود وچون اصل کلی این است که در یک حکومت دمکراسی مردم مملکت باید هزینه مملکت را بپردازند در صورتی که آن طبقه‌ای که معتقد هستند که باید در فرم بودجه‌نویسی اول بودجه خرج را نوشت پیرو این عقیده هستند که خرج مملکت وقتی تشخیص داده شد باید راهی برای درآمد آن تعیین کرد دستهٔ دیگر معتقد هستند که باید با توجه کامل ببینند درآمد مملکت چقدر است در فصل اول درآمد را نوشت و در فصل بعد هزینه را نوشت ما در مملکت خودمان پیروی از قسمت دوم کردیم یعنی طرز بودجه‌نویسی ما این است که ابتدا درآمدها را ذکر می‌کنیم و به اتکای درآمدها هزینه‌های مملکت را تعیین می‌کنیم و این مطلبی است که راه را قانون محاسبات عمومی مملکت ما به ما ارایه طریق کرده است که باید در فرم بودجه‌نویسی آن مطلب را رعایت بکنیم زیرا در قانون محاسبات عمومی می‌گوید که بودجه خرج مملکت بر اساس درآمدها تنظیم خواهد شد مقصودم از ذکر این مطلب این بود که دولت خیلی با رعایت این اصل که کلیه درآمدها متکی به یک مبانی قانونی است و هیچ نوع مالیاتی بر خلاف قانون در این مملکت در یافت نمی‌شود مطابق قوانین مصوبه ارقام درآمد مملکت تعیین شده است رقم‌هایی متناسب با هر نوع درآمدها قانون خاصی دارد در فصل عایدات پیش‌بینی کرده است که از آن راه درآمد مملکت تأمین بشود و در مقابل آن در فصل دوم خرج مملکت را تعیین کرده است اینجا گفته شد که کسر بودجه به مناسبت این که مبادرت به قرض کردهایم چه قرض داخلی و چه قرض خارجی باید بگوییم بیشتر از مبلغی است که در بودجه قلمداد شده است توضیحاً عرض می‌کنم که رقم کسر بودجه سال ۳۹ مطابق بودجه حاضر در حدود ۹۱ میلیون تومان است و جناب آقای دکتر فرمودند چون به موجب تبصره‌ها اجازه یک قروضی داده شده است بنابراین کسر بودجه بیشتر است من می‌خواهم به مصداق فرمایش خودشان عرض کنم که لااله را والاالله را نگفتند زیرا خوب بود و به این بودجه نگاه می‌کردند و می‌دیدند که در سال جاری برای پرداخت قروض که قبلاً کردهایم چه مبلغی پرداخت کردهایم و برای استحضار آقایان ارقامی که در سال جاری به عنوان استرداد قروض ذکر شده است قرائت می‌کنم و به تومان هم می‌خوانم استرداد دوام ساختمان مجلس شورای ملی وسنا ۱۷ میلیون تومان استرداد وام شهربانی کن ۳۲ میلیون تومان وزارت امور خارجه ۳۲۶ میلیون ریال استرداد قرضه وزارت کشاورزی ۳ میلیون و ششصد و پنجاه هزار تومان استرداد وام بنگاه آبیاری ۲ میلیون و هفتصد و پنجاه هزار تومان استرداد وام وزارت صنایع ۲ میلیون و هفتصد و پنجاه هزار ریال استرداد قسط اول وام فرودگاه مهرآباد ۴۰ میلیون ریال اداره کل غله و نان ۱۰ میلیون ریال اداره کل باربری ۸۵ میلیون ریال وام چاپخانه ۱۲ میلیون ریال جمع وجوهی که به این کیفیت در سابق قرض کرده بودند رقم خیلی قابل توجهی است که اگر مقایسه بکنیم و قضاوت بکنیم همان‌طور که دیگران قرض کردند و ما امروز پرداخت می‌کنیم ما هم امروز قرض می‌کنیم برای کارهای مفید و وظیفه دیگران است که بعداً این قروض را بپردازند و همچنین راجع به قروض خارجی آقایان در سال ۳۷ وضعیت عمومی مملکت ما طوری بود که از نقطه‌نظر این که بودجه‌مان توازن نداشت توسل به قرضه خارجی کردیم از دولت آمریکا و دولت انگلستان و اگر خاطر آقایان باشد در همان قانون گفتیم برای رفع احتیاجات کشور حتی قند و شکر از این وجوه استفاده خواهیم کرد ولی امروز در شرایطی هستیم که بودجه‌ای آوردند که در حدود ۹۵ میلیون تومان کسر است ولی بنده با مطالعاتی که در اینجا کرده‌ام می‌گویم که این بودجه کسر ندارد نه تنها کسر ندارد بلکه در آخر سال ۳۹ به طور قطع و یقین کلیه هزینه‌های کشور پرداخت شده و اضافه در آمدهم خواهیم دشات به دلیل این که در سال جاری هزینه پرداخت شده ویک رقم خیلی قابل توجهی امروز در این بودجه می‌بینیم که می‌گوید انتقال از درآمد سال قبل نیست به درآمد سال جاری واگر چنانچه بودجه سال گذشته ما وصول نشده بود نمی‌توانستند از درآمدشان گذشته چیزی ذخیره کنند و به درآمد سال جاری اضافه کند و حال آن که در این بودجه از درآمد گمرک یک مبلغ فوق‌العاده قابل توجهی که عبارتست از ردیف ۲۵ از اضافه درآمد ۳۸ گمرک یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال نقل از سال ۳۸ به ۳۹ است و نظر به این که ناطق محترم انصاف دادند و تصدیق کردند که پیش‌بینی‌های مندرجه در این بودجه بر روی مبانی و اصول صحیح انجام شده است به طور قطع وزیر دارایی ما که در این مدتی که تصدی دارند تخصص و تجربه‌شان ثابت شده است توفیق حاصل خواهند کرد که درآمد پیش‌بینی شده در این بودجه را به تمام معنی وصول کنند و مسلماً نقصتان و کسری نخواهیم داشت بنابراین رقم کسر به عقیده بنده فقط و فقط در این بودجه شاید از نظر فرم نوشته شده باشد و من معتقدم که بودجه سال ۳۹ کسر نخواهد داشت اما راجع به وام و موضوعی که اشاره کردند خوب است توسل به قرضه ملی بکنیم صرف‌نظر از این که قرضه ملی آثار بسیار بدی در اذهان تمام این مملکت گذاشته (صحیح است) و امیدوار هستیم که ما یک روزی محتاج به قرضه ملی نشویم یعنی در آمدهای عمومی مملکت به قدری زیاد باشد که بتواند جوابگوی هزینه‌ها باشد کما این که هست و مورد تردید نیست که دولت ایران احتیاج به توسل به قرضه ملی نداشته باشد بنده اصولاً عقیده دارم که گرفتن قرضه ملی برای ۹۰ میلیون تومان کسر بودجه مصداق ندارد موقعی یک ملتی توسل به قرضه ملی می‌کند که نتواند با درآمدهای عمومی مملکت هزینه‌های خودش را پرداخت کند و نتواند تحصیل درآمد از محل‌های مشروع و موجه کند و لیکن ما که می‌توانیم از راه درآمدهای مالیاتی قرض خودمان را پرداخت کنیم توسل به قرضه ملی به نظر من راه صحیحی نیست که علمای علم اقتصاد و مالیه در موضوع بودجه و بودجه‌نویسی مورد توجهشان واقع شده باشد بنابراین با توجه به این نکات می‌خواهم عرض کنم که بودجه سال ۳۹ به معنای واقعی کلمه بودجه سالمی است یعنی بودجه‌ای است که دخلاً و خرجاً به تمام معنی صحیح و متناسب تنظیم شده است رقم مالیات بر درآمد در این بودجه یک شیفر قابل توجهی است در اینجا نوشته شده است ۳ میلیارد و ششصد و پنجاه میلیون ریال و این رقم را ایشان مقایسه می‌کنند با بودجه کل کشور واین مقایسه صحیح نیست زیرا ما بودجه‌مان به پنج فصل تقسیم شده است رقم مالیات بر درآمد را باید مقایسه کنیم با رقم فصل اول یعین درآمدهای عمومی مملکت و اگر این مقایسه را درست در نظر بگیریم خواهیم دید که رقم مالیات بر درآمد درست و مناسب در اینجا منظور شده و به علاوه مبلغی نوشته‌اند که به طور قطع به مرحله وصول در خواهد آمد پس مقایسه رقم مالیات بر درآمد با رقم بودجه کل یعنی ۸ میلیارد صحیح نیست و بنابراین مقایسه پیش‌بینی‌های در آمد به طور کلی صحیح است در کمیسیون بودجه با وزیر دارایی مذاکراه کردیم چون بودجه‌های تفصیلی که اکثریت آنها بلکه ۹۵ درصد آنها به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و فقط کمیسیون بودجه در آتیه به اصلاح بودجه‌ها رسیدگی خواهد کرد راه وزرات دارایی چیست آقای وزیر دارایی مطالبی گفتند که بنده به سهم خودم از این طریق که ایشان اظهار می‌کنند بسیار ابراز خوشوقتی می‌کنم فرمودند من در هزینه صرفه‌جویی می‌کنم یعنی از فصل اول اصلاح بودجه صادر نمی‌کنم به عنوان انتقال از فصل اول به سایر فصول زیرا فصل اول ناظر است بر حقوق مستخدمین و معمولاً اصلاح بودجه‌هایی که در کمیسیون بودجه عمل می‌شد و در سال‌های قبل تقدیم کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی می‌شد اصلاح بودجه‌هایی بود که از فصل اول به فصول دیگر انتقال می‌دادند یعنی از فصل اول که زیاد می‌آوردند، می‌آوردند در فصل‌های دیگری برای امور ضروری که خودشان تشخیص می‌دادند برای خرید بعضی لوزام مصرف می‌کردند اما وزیر دارایی گفته من رعایت این مطلب را خواهم کرد و صرفه‌جویی‌های مؤثری خواهم کرد و ازطریق صرفه‌جویی کمک خواهم کرد ویک یاز طرف همین است که اصلاح بودجه برای امسال از فصل اول به سایر فصول صادر نشود و باز هم عرض می‌کنم که توسل به این وسیله کسر بودجه را تأمین می‌کند واین ۹۰ میلیون را می‌پوشاند علی‌هذا این مطلب چون مطلب مهمی است و ملت ایران باید بداند که از سال ۳۵ به بعد یعنی در ظرف ۵ سال کسر بودجه هنگفت و عجیبی که ما داشتیم که من در مقدمه گزارش خودم به آن اشاره کرم در اینجا یک رقمی است که در سال ۳۵ کسر بودجه مملکت را با امروز اگر بخواهیم مقایسه کنیم کسر بودجه ما ۳ - ۴ که سر سال ۳۵ است و حال آن که بودجه مملکتی ما نسبت به سال ۳۵ ده‌ها مرتبه ترقی فاحش کرده است بنابراین پیشرفت به تمام معنی موثری از نقطه‌نظر تنظیم بودجه و از نقطه‌نظر اصول مالی شده است و این از هیچ چیز نیست مگر از این است که در این مملکت ثبات بوده و فعالیت‌های بزرگ و مؤثری در این مملکت شده است بنده در پایان عرایض خودم می‌گویم ذکر خدمات جناب آقای دکتر اقبال مثل این است که من بگویم این چراغ روشن است آقا در این دو ساله هر روز یک کار مفید و مثبت در این مملکت انجام شده است کارخانه‌هایی احداث شده
فعالیت‌های عمرانی انجام شده بانک‌ها وام داده‌اند برای کارهای اقتصادی و صنایع داخلی از محل پشتوانه اسکناس وزارت صنایع آن قدر کمک کرده است که فعالیت‌های عظیم مثبت در این مملکت ایجاد شده و وقتی که محصول آن به بازار بیاید آن وقت برای ما بهتر معلوم خواهد شد که این دولت چه خدماتی کرده بنابراین دولت جناب آقای دکتر اقبال به بهترین وجهی منویات بلند اعلیحضرت همایونی را انجام داده است و من هم به نوبه خودم از طرف فراکسیون حزب ملیون می‌گویم که این دولت دولتی است خدمتگزار و صدیق و مجری منویات شاهنشاه و پشتیبانی خودمان را از این دولت اعلام می‌کنیم (احسنت - احسنت)
نایب‌رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیردارایی - بنده نمی‌خواستم به این زودی عرایضی بکنم منتظر بودم که سایر ناطقین محترم هم ایرادات و تنقیداتی که دارند بفمایند و به موقعش بنده جواب عرض کنم که زحمت آقایان کمتر بشود ولی چون آقای دکتر جهانشاهی فرمودند که دولت موظف است مردم را هدایت کند و متأسفانه در قسمت آخر فرمایشات‌شان یک راه‌هایی برای جلوگیری از این هدایت بود ناگزیر برای امتثال امر ایشان و برای این که مردم را هدایت کرده باشم مجبور شدم که این جمله را به عرض برسانم به طوری که آقایان ملاحظه فرمودند ایشان از صبح شروع کردند به صحبت یک مقدار از سیاست خارجی فرمودند که آن را مجزا کردند و تمجید و تعریف کردند یک مقدار هم راجع به لااله‌الاالله بود که آنها را هم از هم تفکیک کردند و بعد وارد بودجه شدند راجع به خود ماده و تبصره‌های آن و فهرست بودجه و تبصره‌ها تذکراتی دادند که چون خیلی مفصل نیست و مختصر است دانه دانه جواب می‌دهم اولین سؤال این بود که چرا بودجه‌های تفصیلی متعلق به شرکت‌ها مثلاً شرکت نفت با سارمان برنامه توی این بودجه نیست به طوری که آقاین استحضار دارند این بودجه‌ها طبق قوانین خاصی تنظیم می‌شود مثلاً بودجه شرکت ملی نفت الآن در جریان رسیدگی است و شورای عالی دارد رسیدگی می‌کند و بنده خودم هم در آن شوری هستم و از اقایان نمایندگان محترم آقای حمید بختیار و جناب آقای دکتر پیرنیا از مجلس شورای ملی و دو نفر هم از سناتورها هستند و طبق قانون بودجه این شرکت را یعنی بودجه ریز این شرکت را باید این شوری مطرح کند و ریز بودجه هم قابل تغییر نیست ولی ارقام دیگر بودجه تا آنجایی که می‌شود در بودجه گذاشته شده و چون مال شرکت ملی نفت دیر رسید ملاحظه می‌کنید آقایان مال راه‌آهن و سازمان برنامه هست ولی چون مال شرکت ملی نفت هنوز در شوری تصویب نشده تبصره‌ای گذاشتیم که تا یک ماه دیگر بایستی بودجه‌های تفصیلی را هم تقدیم بکنیم که در کمیسیون بودجه رسیدگی بشود قسمت دوم فرمودند که بودجه برنامه‌ای نیست بنده نمی‌دانم بودجه برنامه‌ای چه جور باید باشد ولی دولت در قسمت مقدمه بودجه برنامه سال گذشته را در بودجه گذاشته بود واجرایش را قلم به قلم در چهار فصل مجزا به عرض مجلس شورای ملی رسانده است و امسال هم برای هر کدام از دستگاهها برنامه‌ای تنظیم کرده آن برنامه را تقدیم کرده حتی پیش‌نویس‌هایی داشت که در بودجه تفصیلی هر قسمت یک مقدمه‌ای داشته باشد که حذف شد در موقع چاپ انداختند یکی فرمودند جمع فصول را بیاورید که بنده یک ورقه‌ای آوردم که بعداً معلوم شد مطلوب طبع‌شان نبوده است بنده آن فصول مجزا را تمام آوردم و مقصودم این نبود که بگویم کاری شده بنده می‌خواستم بگویم که در مدت ۲ ماه که بودجه نوشته می‌شود یک عده‌ای که ۴۰ - ۵۰ نفر هستند در اداره کل بودجه کار می‌کنند این بودجه چندین مرتبه در هیئت دولت بررسی شده و هر شب یکی از ارقام آن را تغییر دادند و این صورت‌ها دو مرتبه تنظیم شده و ۲ ماه هر شب تا صبح کار کردند و صورت‌های مختلف این صورتی که امروز بعد از ظهر فرمودند بیاورید و گفتم که بیاورند تمام اینها تنظیم شده است و حاضر است و گذاردن آنها در بودجه‌های تفصیلی به نظر بنده لازم نبود و اگر اینها لازم بود تمام چرک‌نویسی‌ها را هم می‌بایستی ضمیمه کنیم اگر بودجه‌های تفصیلی را ملاحظه بفرمایند یک قسمت در آمد دارد یک قمست هزینه در ۴ فصل مجزا که فصل اول حقوق است فصل دوم مزایا و فوق‌العاده‌ها فصل سوم هزینه‌های اداری و فصل چهارم هزینه‌های غیر مستمر و یک قسمت هست به نام ادای دین‌ها و ساختمان‌ها که اینها را در بودجه نیاوردیم برای این که داخل بودجه‌ها بشود و سال دیگر بتوانیم کسر کنیم و این ترتیبی که تنظیم شده است بنده یک آدمی هستم که همین سه ماهه و با بودجه‌نویسی سر و کار دارم می‌توانم این طور توضیح بدهم یقین بدانید که زحمت کشیده شده است و تمام آن جزئیاتی که آقای دکتر میل دارند آماده است هر کدام را مراجعه بفرمایند خدمت‌شان تقدیم می‌شود یک قسمت فرمایشات‌شان راجع به این بود که صادرات و واردات ما با هم توازن ندارد البته بنده نمی‌گویم و توازن دارد یا نداردد ولی می‌گویم که نمی‌شود در مملکت که یک رقم صادراتش نفت است هیچ وقت نفت را از صادرات مجزا کرد ممالک دیگری هستند مانند مملکت برمه که قسمت اعظم صادرات آن را برنج تشکیل می‌دهد و اگر نخواهید برنج را جزو صادرات نگذارید هیچ وقت صادرات و واردات توازن پیدا نمی‌کند ما هم اگر صادرات نفتمان را بگیریم جزو صادرات در این صورت صادرات بیش از واردات است و منتهای جدیت دولت در امر صادرات هست منتهی سطح زیندگی بالا است این مجاهدت‌هایی که البته می‌شود به نسبت سابق خیلی بالا رفته ولی مصرف هم در داخل مملکت بالا رفته این که آن رقم صادراتی که می‌خواهیم نشان بدهیم خیلی خوب نشان داده نمی‌شود یک موضوع فنی سؤال فرمودند که در آمد متفرقه مالیاتی با درآمد متفرقه کل کشور را ایشان در کمیسیون بودجه از بنده سؤال فرموده بودند بنده نتوانستم توضیح بدهم (دکتر جهانشاهی - بنده سؤال نکردم) یک کسی دیگر سؤال کرد و برای ایشان روشن نشده بود آقایان این درآمدهای وزارت دارایی هر کدام یک وضع دارد یک درآمدهایی پیدا می‌شود از قبیل فروش زمین اثاثیه حراج اتومبیل این طور چیزها مطالباتی که دولت دارد اینها را وقتی وزارت دارایی می‌گیرد جزء درآمدهای متفرقه کل کشور است یک درآمدهایی هست مثل درآمد صدی سه که این است که شهرداری یک محل پولی می‌گیرد از مردم هر کدام به وسیله وزارت دارایی گرفته می‌شود صدی سه حق وصول می‌گیرد قند و شکری که کیلویی یک قران برای شهرداری می‌گیرند چون دارایی‌های محل این را می‌گیرند صدی سه حق وصول می‌گیرد این‌گونه درآمد اصولاً درآمد متفرقه مالیاتی اینها هست اما درآمد متفرقه کل کشور آن قسمتی است که عرض کردم در کمیسیون بودجه هم توضیح دادم آن وقت شاید بیانم رسا نبود حالا بیانم رساتر شده مثل این که حالا می‌توانم بفهمانم که موضوع چیست یا این که ایشان توجه نکردند که از بنده گله داشته‌اند راجع به مقایسه مالایت بر درآمد جناب آقای مشایخی توضیح دادند و به خوبی از عهده بر آمدند بنده عرایضم همان است و دیگر هیچ عرض نمی‌کنم برای این که آقایان معطل نشوند مالیات بر در آمد یا هر قسم مالیات را باید با در آمد عمومی کشور مقایسه کرد ما در آد و طرح سازمان برنامه یا مخارج شرکت‌ها یا شرکت نفت را آوردیم در بودجه و این امر از لحاظ این است که آقایان اطلاع داشته باشند که در مملکت‌شان به وسیله دستگاه‌های مختلفه و دولت روی هم رفته چقدر خرج می‌شود ولی خوب است که مالیات بر درآمد را نسبت به خرج کشور مقاسه کنند و نسبتش طوری است که خوبست و موضوع قرضه ملی را هم آقای مشایخی خوب توضیح دادند که برای کسر بودجه قرضه ملی نمی‌گیرند برای جلوگیری از کسر بودجه قرضه ملی گرفته نمی‌شود اما باید خدمت‌شان عرض کنم کسر بودجه موجود نیست بنده با صراحت عرض می‌کنم چون آقای مشایخی توضیح دادند بنده ناگزیرم که پرده از روی یک چیز بردارم کسر بودجه برای این نوشته می‌شود که هر خرجی را وزارت دارایی نخواست موافقت کند بگوید کسر بودجه داریم ولی اصولاً کسر بودجه موجود نیست و این برای این است که اگر دستگاهی بخواهد مخارجی بکند که صلاح نباشد یک راهی برای منع کردن باشد ولی همین‌طور گفتن نه در صلاح ما نیست چون ما یک عده‌ای هستیم که با هم همکاریم آنها با کمک می‌کند بنده هم باید به آنها کمک کنم ناگزیریم برای گفتن کلمه نه یک مستمسکی داشته باشم و آن مستمسک کسر بودجه است راجع به این که قرضه ملی چه آثاری دراد و در ملکت ما چه آثاری دارد و چه عواقبی دارد چون آقای مشایخی خیلی خوب صحبت کردند که از دل بر می‌آمد و بر دل می‌نشست (نخست‌وزیر - آقای دکتر جهانشاهی نبودند دو مرتبه بفرمایید) عرض کنم حتماً بلندگوها در راهرو هست و شنیده‌اند چون بنده می‌خواهم حتی‌المقدر زمان را کم کنم برای این که یک عده از آقایان مستمع هستند و ناراحت می‌شوند (صارمی - ناراحت نمی‌شویم) جنابعالی که در کمیسیون بودجه سه چهار بار شنیده‌اید چون جنابعالی در کمیسیون تنها سؤال‌کننده بودید و همه را رقم به رقم سؤال فرمودید و بنده عرض کردم همه را جواب دادم و بعضی‌ها را کتبی خواسته بودید کتبی تقدیم کردم خدمتتان فصول و مواد را بنده برای آقای دکتر جهانشاهی برای این که روشن بشود عرض می‌کنم بودجه ما دارای چهار فصل است همان‌طوری که عرض کردم یک فصل حقوق و یک فصل مزایا و یک مخارج اداری و یک فصل غیرمستمر که اگر بخواهیم جزء به جزء شرح بدهیم ممکن است وقت بگذرد این جا در بودجه سال ۳۷ - ۳۸ - ۳۰ گذاشته شده است فصول را با اجازه کمیسیون بودجه ومواد را با اجازه وزارت دارایی می‌توان انتقال داد این عبار ت از این است که فرض بفرمایید که از ماده‌ای که مربوط به حقوق روز مزدهاست می‌خواهند بگذارند و ماده‌ای که مربوط به حقوق مستخدمین است فرض بفرمایید یک وزارتخانه یا اداره‌ای برای حقوق روز مزدها یک اعتباری دراد ولی روز مزد ندارد و کارمند که دارد ولی دو نفر را از وزراتخانه دیگری منتقل می‌کند اگر برای این حقوق و خرج بخواهد رجوع بکند به کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی‌شان آن کمیسیون را پایین آورد درشان کمیسیون بودجه نیست یک مبلغی است به طور کلی برای حقوق و یکی از روسای حسابدار ی که خیلی ورزیده است و مدیرکل حسابداری ارتش است آقای جهانشاهی و نمی‌دانم منسوب است یا آقایانه ایشان پیشنهاد کرده بود که بودجه‌های تفصیلی چهار فصل و حتی تفصیلی مواد نداشته باشد صحیح هم همین است ولی ما برای این که ریزه‌کاری بکنیم اینها تمامش فرع فقر بود بودجه‌هایی که کسر داشتند برای این که بتوانند این طرف و آن طرف بکنند این کار را می‌کنند والا یک دو
سالی که بود جهت خرید اتومبیل را در اختیار خودش گرفت می‌خواهم ببینم این دو سال کم خریدند؟ بنده یقین دارم از امسال بیشتر خریدند امسال جلوگیری می‌شود برای این که یک بخشنامه‌های کردند از نخست‌وزیری که خرید اتومبیل باید با شرایطی باشد هر اتومبیل باید چهار سال بیشتر عمر داشته باشد در بودجه مربوطه قبلاً بودجه‌اش تأمین شده باشد از وزارت دارایی بودجه نخواهند و تمام این شرایط وقتی تأمین بود آن وقت اتومبیل بخرند و این خود به خود مقدار زیادی کم شد ولی آن وقتی که می‌خواستند بیاورند به کمیسیون بودجه نخست‌وزیر هم کمک می‌کرد و بنده خودم شاهد بودم که اتومبیل بیشتر خریده می‌شد فصول را به این ترتیب از هم تفکیک کردند در اینجا و بنده در کمیسیون جناب آقای مشایخی که تذکر دادند قول دادم حتی‌المقدور تا آنجایی که بشود استنکاف داریم که هیچ وقت نیاوریم یکی این که فرمودند فصل حقوقی را که مطالعه فرموده بودند فرمودند در حدود ۱۴ میلیارد است و زیاد است البته اگر این بحث را می‌فرمایید همیشه همه ملت ایران همه آقایان نمایندگان محترم توجه می‌فرمایند به دولت که کارمندان خودش را سیر نگهدارد به طور متوسط نمی‌شود به کارمند از هزار تومان کمتر داد ۱۴ میلیارد در سال مربوط به دو ماه ۱۴۰ هزار کارمند است یعنی در صورتی که سال را ده ماه بگیریم ۱۴۰ هزار کارمند است در صورتی که سال هم ۱۲ ماه است برای یک مملکت بیست میلیونی ۱۴۰ هزار کارمند هیچ زیاد نیست ملاحظه می‌فرمایید به خلاف آن که می‌گویند کارمند دولت زیاد است هیچ زیاد نیست این است که بنده تعجب می‌کنم و نمی‌دانم ایشان نظرشان چیست که ۱۴ میلیارد حقوق زیاد است اگر منظور از زیادی کارمند است که عرض کردم زیاد نیست و اگر منظورشان این بود که هزار تومان زیاد است بنده عرض کردم که حقوق متوسط در حدود ماهی هزار تومان برای ده ماه ۱۴۰ هزار کارمند است نه دوازده ماه و بنده تصور می‌کنم که این منظور را حتماً ایشان ندارند چون الاقل ایشان هم یک چند نفر دوست یا فامیل و یا اعضاء حزب مردم در بین کارمندان دولت دارند که باید به به آنها کمک شود یک قسمت فرمودند که ۵۴ میلیون تومان بودجه اتومبیل است بودجه اتومبیل و نگهداری اتومبیل که از این بودجه ۱۸ میلیون تومان مربوط به وزارت جنگ است بنده چون نظامی هستم می‌توانم در این مورد اظهارنظر بکنم آقایان می‌دانند ارتش‌های امروزی دیگر به صورت قدیم نیست که یک حادثه‌ای که در اردبیل اتفاق می‌افتد یک هنگی از اینجا حرکت می‌کند گلچین گلچین روزی سه کیلومتر راه می‌رود تا برسد به اردبیل این ارتشی که ایشان بالاخره تأییدش کردند که امنیت هست و اگر بودجه‌اش هم زیاد باشد ایراد ندارد چون امنیت تولید می‌کند ۱۸ میلیون از این ۴ میلیون تومان برای نگهداری اتومبیل‌های ارتش داده‌اند و در همان صفحه هم ذکر شده که برای نگهداری اتومبیل‌های ارتشی است که به طور مجانی وراد می‌شود غیر از اینها ارتش اتومبیل‌های واگذاری هم دارد اتومبیل‌هایی که به اشخاص می‌دهد نصف پولش را از او می‌گیرد و بنده امسال در کمیسیون هم برای جناب آقای دکتر تشریح کردم که حسب‌الامر نخست‌وزیر از امسال اتومبیل‌های دولتی از این صورت در خواهد آمد مردم از اتومبیل‌های دولتی خیلی ناراحت هستند البته اتومبیل‌های دولتی به این صورت نباید باشد ولی ما ترتیبی برای این کار خواهیم داد که این ناراحتی که برای یک عده از مردم در نیتجه این تلقینات و نوشته‌ها تولید شده از بین برود و این اتومبیل‌ها را واگذار می‌کنیم نصف پولش را کارمند می‌دهد و نصفش را دولت و برای نگاهداری اتومبیل آن کارمندی که در سازمان محل اتومبیل دارد و حقش هم هست که در چهار سال نصف قیمت اتومبیل را دولت بدهد و او هم بتواند در چهار سال نصف بقیه قیمت را بدهد و به طور قطع اتومبیل را خوب نگاه می‌دارد همان‌طوری است که شهربانی و ارتش کرده‌اند البته دولت هم خواهد کرد و موجباتش فراهم است و نظر آقای دکتر تأمین است (دکتر جهانشاهی - نمره‌ها را یکی کنید) چه تأثیری دارد یکی شدن نمره‌ها تأثیری ندارد در مقابلش این تأثیر را دارد اتومبیل که مال شهربانی است وقتی بی‌نظمی کند آقای رئیس شهربانی اتومبیل خودش را می‌شناسد ولی اگر همه دولتی شد وقتی بی‌انضباطی می‌کنند اگر قرار بشود تبعیضی بشود چه دولتی باشد و چه نباشد تبعیض خواهد شد ولی در حال حضار از لحاظ نمره سازمان‌ها مشخص خواهد شد در کشورهای خارج هم چند نمره است به طور کلی به بیانات جناب آقای دکتر جهانشاهی جواب داده شد ولی در خاتمه یک صحبت‌هایی کردند که بنده ناچارم جوابش را عرض می‌کنم چون مسئول بودجه در هیئت دولت بنده هستم و بنده هم که بودجه را تنظیم کردم و البته همکاران من هم تا حدود توانایی در کم کردن از خرج و زیاد کردن درآمد به من کمک کردند و من نهایت تشکر را دارم ولی چون گفتند که حزب مردم به علت ناسالمی این بودجه به آن رأی نخواهند داد بنده چون در موقعی که وارد دولت شدم چون نظامی هستم نمی‌توانم وارد حزب شوم البته به نظر مساوی بین حزب ملیون و مردم نگاه می‌کردم متأسفانه بیانات آقای دکتر بنده را امروز آن قدر افسرده کرده است که باید عرض کنم مدیرکل بودجه و مدیرکل خزانه ما هر دو از حزب مردمند و آنها هستند که این بودجه ناسالم را نوشته‌اند و البته بنده مسئولش هستم ولی بنده به آقای دکتر عرض می‌کنم این نخست‌وزیر با شرف هیچ‌وقت یک مرتبه در مدت سه سال که بنده وزیرش هستم به بنده نگفتند که آن شخص مال حزب ملیون است و آن شخص مال حزب مردم است و البته به خدا تا به حال این حرف را به من نزده است فقط در یک موقع چون قسم خوردم باید این را عرض کنم که راجع به معاون اداری گفتند که معاون اداری عضو حزب نباید باشد (یک نفر از نمایندگان - این قانون است) بله قانون هم هست این را به بنده تذکر داده‌اند و فرمودند ولی هیچ وقت تا به حال راجع به این که افرادی از آن حزب و این حزب هستند به بنده گفته نشده ولی اگر حزب مردم به این بودجه که متعلق به بنده است و خدمت آقا هم هست رأی ندهند بنده ناگزیر هستم که افراد حزب مردم را که در رأس کارهای حساس هستند فردا صبح منتظر خدمت بکنم از لحاظ این که از اختیارات خودم استفاده کنم.
نایب‌رئیس - آقای عمیدی‌نوری
عمیدی‌نوری - بنده خیلی متأسفم که از خیلی تا به حال دقت می‌کردم به فرمایشات جناب آقای دکتر جهانشاهی و دیدم که با یک برداشت ملایم و منطقی یک بحث تجزیه و تحلیلی در اساس بودجه می‌کنند و من خوشوقت بودم و می‌خواستم هم استفاده کنم از توضیحات و تجزیه و تحلیلی که ایشان کردند و واقعاً هم معتقد بودم که شأن بودجه مملکتی همین است که با استدلال و منطق استنتاج کرد و جنبه‌های خوب و بد آن را تشریح کرد چنانچه قسمت‌های خوب بودجه را هم تشریح کردند و بنده باز هم دلیل این بی طرفی را که فرمودید بنده چون یکی از کارهایم بعد از ظهرها در ضمن این که روزنامه می‌خوانم و مقاله می‌نویسم رادیو هم گوش می‌کنم دیدم رادیوی امروز خبر امروز قبل از ظهر را گفت که آقای دکتر جهانشاهی این طور گفت و آقای وزیر دارایی از ایشان تشکر کرد که حتی بنده شنیدم رادیو دولتی که رهبر حزب ملیون در راسش هست این بیان بی‌طرفانه را هم از نظر نشر خبر کرد البته انتظار داشتیم که با این نحوی که ایشان استدلال کردند انتظار داشته باشند که تذکرات ایشان مورد توجه دولت قرار گیرد ودر بودجه بوده به آنها توجه کنند چون طرز برداشت و استدلال این نتیجه را به دست می‌آورد و با آن نتیجه‌ای که یک مرتبه گرفتند به عنوان این که چون بودجه ناسالم است و دولت نظر و منویات اعلیحضرت همایونی را تبعیت نمی‌کند پس ما رأی نمی‌دهیم اجازه بدهند که من بگویم که این استنتاج به آن مقدمات تطبیق نمی‌کند و برای من جای تأسف است که چگونه به یک بودجه‌ای که به عقیده من در تاریخ مشروطیت ایران برای اولین مرتبه این جور بودجه به پارلمان ایران آمده است اگر نظر این نحو تنظیم بودجه یعنی یک درجه‌ای که ضمیمه آن بودجه تفصیلی باشد جناب آقای دکتر جهانشاهی سراغ دارند در تاریخ عمر پارلمانی ما چنین بودجه‌ای داده شده بنده آن وقت به آقایان حق می‌دهیم اما برای اولین بودجه نمونه‌ای که منطبق با اصول و مشروطیت تنظیم شده نمی‌بایستی با کمال تأسف اعلام بکنند که ما رأی نمی‌دهیم ولی البته اشکالی ندارد همین‌طور که فرمودند حکومت حکومت دموکراسی است مجلس اکثریت و اقلیت دارد و سال گذشته هم آقایان رأی ندادید بحمدالله یک سال دولت جناب آقای دکتر اقبال توفیق کامل در پیشرفت امور یافت و امروز خوشبختانه مواجه هستید با یک چنین بودجه‌ای که به نظر من هر آدم بی‌غرضی منطبق با سال گذشته بکند قطعاً استنباط می‌شود که این بودجه بهتر از سال گذشته است این را من دیدم و از بیانات خود دکتر جهانشاهی هم این مطلب استنباط می‌شد و به این جهت است که خیال نمی‌کنم به این که یک حزبی که بخواهند مطالعه بکنند و دقت بکنند و بگوید که من با اندیشه و مطالعه در یک کاری اقدام یم کنم از نظر منطق بگوید من رأی نمی‌دهم و البته از نظرهای سیاسی چون کار سیاست ممکن است خیلی جاها منطبق با منطق نباشد فکرهای سیاسی باشد که چون سیاست هیچ‌وقت منطق قوی ندارد سیاست حزب مردم این باشد که روش سال گذشته خودشان را در ندادن رأی به این بودجه اتخاذ بکنند البته همین‌طور که فرمودند انتقاد در این حکومت کامل شناخته شده و من خدا را به شهادت می‌طلبم با این که عضو فراکسیون ملیون هستم می‌گویم به شهادت اغلب رفقا من عقاید خودم را با کمال صراحت گفته‌ام و هیچ‌وقت ندیدم که جناب آقای دکتر اقبال به بنده بفرمایند که چرا در فلان موضوع بحث و انتقاد کرده‌اید و چرا مخالفت کردید و این را بنده تبریک می‌گویم هم به دولت دکتر اقبال که این آزاد منشی و حفظ روح انتقاد در حکومت ایشان هست حتی برای ارادتمندان خودشان و افراد حزب حزب ملیون در این صورت حزب مردم که البته حزب به اصطلاح مخالف است و حقاً هم می‌بایستی بیش از این انتقاد کند گاهی دیده شده است که رفقا به من ایراد می‌گیرند که آقا شما موافقید ایراد می‌گیرید گفتم چون شما دقت نمی‌کنید و ایراد نمی‌گیرید من برای این که دولت خودم را تأیید کنم و نگذارم بر این که خبط و خطایی به عقیده من در کارش پیش بیاید وظیفه‌ام است که بگویم بنابراین جای بحث نیست بنده که واقعاً موافقم با این بودجه و رأی موافق هم می‌دهم با کمال میل برای این است که مزایایی برایش می‌بینم اول این که بودجه تفصیلی ضمیمه‌اش می‌باشد دوم این که این بودجه را مزایایی درش دیدم اول هم عرض کردم بودجه تفصیلی ضمیمه‌اش است و این بودجه مسبوق به لایحه تفریغ بودجه است که او هم برای اولین مرتبه در تاریخ پارلمان ایران
دولت جناب آقای دکتر اقبال لایحه تفریغ بودجه سال گذشته را داد به این مجلس و هیچ سابقه نداشت و آن هم یک آیینه تمام‌نمایی است در این که چگونه عواید کشور وصول شده و چگونه خرج شده چون ماخذ بودجه آینده همیشه باید مقدمه‌اش بودجه گذشته باشد یعنی کسی که اهل مطالعه و تحقیق است او را بگذارد جلو ببیند چه وصول شده و چه جور خرج شده آن وقت بودجه آینده را نگاه بکند و چون این بودجه این مزیت دوم را هم دارد که لایحه تفریغ بودجه‌اش هم آمده و بنده هم آن را مطالعه کرده‌ام با دقت این را هم دیدم به این دلیل است که بنده از این جهت هم این بودجه را یک بودجه بسیار صحیحی می‌دانم دلیل دیگر بنده این است که این بودجه کسر بودجه تقریباً درش محسوس نیست و با استدلال آقا هم بنده صرف‌نظر از آن استدلال می‌کنم چون من آن عقیده را ندارم که به عنوان یک استدلال باشد من عقیده دارم بودجه به قدری باید دقیق باشد جناب آقای وزیر داریی که همیشه کلمه به کلمه درآمد و خرج با هم بخواند ما هم انشاءالله خواهیم رسید جنابعالی هم به این جا حتماً خواهید رسید هم‌چنانی که در تبصره ماده واحده است که در حدود درآمد وصولی انشاءالله ترقی بودجه‌نویسی به جایی برسد که در حدود درآمد هم حذف شود و این قدر دقیق باشد و منجز باشد رقم درآمد و عایدات که منجز باشد که این قدر درآمد در مقابلش این قدر خرج تا حساب دخل وخرج مملکت و کارهایی که در سازمان هست خود به خود بچرخد معهذا وقتی من مطالعه کردم دیدم یک صدم ظاهراً کسر دارد و حال آن که رادیو جز اخباری که می‌داد می‌گفت تنها در این دو ماه آخر سی میلیون تومان اضافه درآمد وصولی وزارت دارایی بوده است و از وقتی که این جناب آقای وزیر آمده‌اند این اضافه شده است و این استقبال مردم این امید را می‌دهد که به هیچ وجه این مطلب از این کسر بودجه اثری نیست در حالی که جناب آقای دکتر جهانشاهی یک دقتی بفرمایند همیشه بایستی در مقابل مقایسه کرد گذشته را دید تطبیق کرد استنتاج کرد بنده بودجه سال ۱۳۳۵ را نگاه کردم دیم نصف بودجه فصلی درآمد عمومی است یعنی آن وقت در حدود ۱۷ میلیارد بوده ما حالا ۳۴ میلیارد داریم در ظرف چند سال صدی صد بودجه اضافه شده آن وقت مقایسه بکنید ببینید در آمد بودجه سال ۳۵ که بعضی از رفقای عزیز ما که حال در حزب مردم هستند به همان بودجه ۱۷ میلیاردی که ۴ میلیارد هم کسر داشت رأی موافق داده بودند (صارمی - چهار هفدهم) یک مقدارش هم قرض بود اگر خاطر جناب آقای صدرزاده باشد این بودجه حالا شده ۳۴ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال کسر دارد چطور می‌شود در تاریخ پارلمان در تاریخ مشروطیت در فاصله چند سال این وضع را یک درجه یک دولتی پیدا کرد؟ آن وقت ما بگوییم که به این بودجه رأی نمی‌دهیم این منطق ندارد ولی خوب میل است در میل وارد نمی‌شویم این اشکال ندارد در استدلال و منطق ما وارد نمی‌شویم و دلیل دیگر من که براین بودجه مزیتی قائلیم این است که مبنای در امد این بودجه بیشتر متکی است بر وجوهی که ملت ایران می‌پردازد یعنی مالیات‌ها اعم از مستقیم و غیر مستقیم مالیات عوارض حقوق گمرکی و عوارضی که به موجب پیش‌بینی‌های این بودجه ملاحظه می‌کنید بیش از ۱۰ میلیارد است این ۱۰ میلیارد را مردم می‌پردازند یعنی مردم شرکت می‌کنند در خرج مملکت مالیات بر در آمد مزروعی مستغلات حق تمبر اتفاقی و از این قبیل ارقامی را که ملاحظه می‌فرمایید که آقای دکتر جهانشاهی سه میلیارد و چهارصد میلیون در نظر گرفته همان را که حساب بکنید ۱۰ میلیارد حقوق و عوارض گمرکی می‌شود سه میلیارد و چهارصد میلیون مالیات‌های بردرآمد و مستغلات و مزروعی این نزدیک ۱۴ میلیارد از ۳۴ میلیارد پولی است که مردم می‌دهند یعنی پایه‌های این افزایش درآمد رفته است روی آن پایه‌های حقیقی که هر بودجه سالمی باید به آن پایه‌ها متکی باشد باقیش هم ۷ میلیارد از درآمد نفت است این تقریباً می‌شود گفت که ۲۱ میلیارد ده یازده میلیارد هم مبتنی است بر عواید کارخانجات و شرکت‌ها و بنگاه‌های دیگر که پایه‌های آن جناب آقای صدرزاده محکم است و یک پایه‌هایی است که با فعالیت مستمر و بیشتر می‌شود این پایه‌ها را محکم‌تر کرد و توسعه داد ودیه داشت که این چشمه‌هایی که عواید مملکت ما از آن سرچشمه می‌گیرد فعالیت بیشتری هر سال بیشتر بشود و آن روز است که من بسیار خوشوقت می‌شوم که همان‌طور که الآن تصدیق کردند خود آقای دکترجهانشاهی که یکی از مزایای این بودجه این است که از این در آمد نفت امسال کمتر به بودجه مملکتی داده شده است بنده حساب کردم ۷۰۰ میلیون ریال آقایان نسبت به سال گذشته کمتر از عواید نفت به بودجه مملکت دادیم چه کردیم این را دادیم به سازمان برنامه یعنی به عمران به کار تولیدی خوب این برنامه‌ای که الآن پیش گرفته شده همین است که بعد ما را از وام‌ها نجات می‌دهد همین است که اعتبارات ما را بیشتر می‌کند همین‌طور که گفتم چرا به ما اعتبار می‌کنند وام می‌دهند برای این که می‌بینند بودجه ما متکی بر قدرت است و بنده خاطرم می‌آید که در چند سال پیش که ما احتیاج بیشتری به وام داشتیم هی بحث می‌کردند که دارند می‌آیند و مطالعه می‌کنند هیئتی از بانک بین‌المللی آمدند و در اینجا گفتند آنها مطالعه می‌کنند روی بودجه ببینند پایه‌های بودجه مملکتی روی چیست یک مملکتی وقتی ثبات وضع داشت هیچ تردیدی نیست که اعتباراتش زیاد می‌شود و می‌تواند قدم‌های بیشتری دارد بنابراین بنده با در نظر گرفتن این مقدمات اعتقادم بر این است که این بودجه مزایایی دارد که بودجه‌های قبل کمتر دشات و یک نکته دیگری که من در گزارش مخبر کمیسیون بودجه دیدم و این در نظر من خیلی مهم و عجیب بود و قطع دارم که با یک مآخذ صحیحی در گزارش آمده و آقا مرقوم فرموده‌اند آن این است که حجم پول در سال ۳۸ نسبت به سال قبل کمتر از او استفاده شده (مشایخی - صحیح است) این خیلی اهمیت دارد در گزارش مرقوم فرمودند که در سال قبل ۲۸ درصد جناب آقای فیلکس آقایان و در سال ۳۸ - ۱۱ درصد تناسب حجم پولی است که درست از بانک ملی استفاده کرده یعنی چه کرده یعنی خواسته است که قدرت خریدی که در بازار یا جاهای دیگر از نظر تورم ممکن است پیش بیاید آن را کم کرده باشد معهذا باز می‌بینیم که کمتر استفاده کرده این مطلب که البته صحیح است یکی از نکات بسیار مهمی است که نوشته شده و همان فکری را که راجع به تورم اینجا صحبت می‌شد دولت در سیاست پولی خودش این مطلب را رعایت کرده و شاید یک دلیلی که الآن همان‌طور که سیاست اقتصادی بانک ملی را ملاحظه فرموده‌اید که اعتبارات بازرگانان را کم کرده و به همین جهت است که نرخ بهره بالا رفته است در بازار به همین دلیل است یعنی دولت توانسته است در ضمن رعایت این سیاست بودجه‌ای خودش هم وضع درآمدهای خودش را تأمین بکند و هم به کار بدن این سیاست بتواند از انقلاسیون و تورمی که ممکن است موجب افزایش پول در دست دیگران بشود جلوگیری کرده باشد و این هم از نکاتی است که بنده در گزارش دیدم و واقعاً مورد توجه ودقت من واقع شده دلیل دیگ رنبده راجع به مبنایی است که دولت امسال داده است یک مقایسه‌ای اگر سال ۳۹ را با ۳۸ بکنید می‌بینید که ۵ میلیارد در ۳۹ اضافه شده و ارقام این پنج میلیارد را که ما مطالعه می‌کنیم می‌بینیم که متکی بر افزایش بر روی یک مبانی است که آن مبانی زیاد مبانی ناصحیحی به نظر نمی‌آید چنانکه خود آقای دکتر جهانشاهی هم یک یدو مورد آن را قبول کردند و آن مورد بنزین هواپیمایی بود و ایرادشان راجع به گازوئیل بود من راجع به قیمت گازوئیل مطالعه کردم ببینیم دلیلی که به این مطلب بیشتر توجه کردند چیست در حالی که من هم می‌دانم که از مصرف گازوئیل تراکتورها برای کشاروزی استفاده می‌کنند و اگر راهی هم بشود در این خصوص پیدا کرد که آنها معاف باشند بهتر است اما دیدم دلیلش یک امر فنی است در شرکت ملی نفت یعنی شرکت ملی نفت این فرآورده‌های خودش را باید به تناسبی که به دست می‌آورد عرضه بکند یکی از فرآورده‌های شرکت ملی نفت گازوئیل است نفت کوره است بنزین است بنزین هواپیما است این طوری که توجه شده است به مصرف گازوئیل با وضعی که شرکت ملی نفت در اختیار دارد نمی‌تواند به این سرعتی که مصرفش اضافه می‌شود آن را برساند وقتی نتوانست برساند طبیعتاً ما بایستی یک سیاست اقتصادی و مالی پیش بگیریم که مردم بیشتر متوجه او نشوند و به واحد دیگری از فرآورده‌های شرکت ملی نفت توجه کنند مخصوصاً که خیلی از وسایل هست که با نفت کوره ممکن است استفاده بشود و به کار بیفتد برای حمام‌ها و کوره‌های آجری که همه اینها با نفت کوره ممکن است به کار بیفتد ولی وقتی که گازوئیل با این سیاست یک قدری قیمتش تعدیل شد طبیعتاً نفت کوره بیشتر استعمال می‌شود و از آن طرف هم شرکت ملی نفت می‌تواند این فرآورده خودش را به تناسب و متعادل به اختیار بگذارد از این نظر بود که من قانع شدم با این استدلال که اقتضا این بود که این کار بشود مخصوصاً این که مصارفی را که بنده راجع به هر کدام از این افزایش در بودجه دیدم همه از مصارفی است که منطقی است مثلاً اگر بنزین هواپیمایی را بالا بردند گفتند عایدش چه بشود گفتند عایدش اختصاص داده بشود برای فرودگاه‌ها یعنی همان‌هایی که از این استفاده می‌کنند این آقای مسافر که می‌خواهد برود ۱۲۰ تومان هم بدهد به منفعت هواپیمایی و خرج همان‌ها بشود حقاً بایستی فرودگاه‌ها درست بشود و هم پول فرودگاه‌ها را نباید دیگران بدهند و بسیار خوب فکر شده است که پول فرودگاه‌ها از عواید خودش داده شود یا همین فکری که برای دانشگاه شده است مسئله دانشگاه‌ها یکی از مسائل مهم مملکتی ما است که در حال حاضر بنده مطالعه کردم دیدم سیصد میلیون ریال وزارت فرهنگ و بیش از صد میلیون تومان یک هزار میلیون ریال مردم ایران پول می‌دهند که اولاد خودشان را به خارج بفرستند (صدرزاده - دویست میلیون تومان) شاید تا دویست میلیون تومان باشد و این یکی از صادرات غلط ایران است از نظر ارز و جزو واردات غیرمرئی بعضی از کشورهایی است که منتفع می‌شوند دلیلش هم این است که دانشگاه‌های ما در حال حاضر به میزانی که جوانان ما در آنجا درس بخوانند نمی‌توانند آنها را قبول بکنند پس ما چه کار باید بکنیم که ارز مملکت به خارج نرود ما باید کاری بکنیم که دانشگاه به وجود بیاید و به همین جهت بنده یکی از امضاکنندگان طرح دانشگاه ملی بودم که جناب آقای صدرزاده تهیه فرموده بودند خوب حالا ما می‌بینیم که از این افزایش‌هایی که شده رقم را که در آن دقت کردم دیدم تقریباً یک مبلغ نصبتاً متنابهی اختصاص داده شده است به دانشگاه‌ها که قسمت عمده‌اش در حدود چهل و پنج میلیونش اختصاص دارد
به دانشکده‌های شهرستان‌ها که مال شیراز است مال مشهد است و مال تبریز است خوب این یک پایه‌ای شد اگر ما بتوانیم از این گونه منابع اختصاصی وجوهی به دست بیاوریم بعد به مصارف اختصاصی مثل دانشگاه‌ها که برای ما خیلی لازم است یا پنجاه درصدش را به مصارف درمانگاه‌هایی که در اختیار سازمان خدمات شاهنشاهی است برسانیم و بنده خودم دیدم که در نقاط دوردست و کوهستانات این درمانگاه‌ها به وجود می‌آید آنجایی که مردم احتیاج به طبیب دارند توسعه پیدا کرده این فعالیت اینها کارهایی است که مفید است و برای مملکت لازم است این است که به مصارف صحیحی برسد همین‌طور هدف دیگر این بودجه که یک توجهی حتی به حقوق پاسبان‌ها شده که بنده دیدم در یکی از این تبصره‌ها هر پاسبانی در ماه شش صد ریال برایش در نظر گرفته شده است برای جیره و اضافه حقوق و همین‌طور آن ۶۵۰ میلیونی که موضوع یکی از تبصره‌ها است راجع به شرکت تعاونی کارمندان که خواربار و مایحتاج‌شان تأمین بشود و مادام که شده است به آنها مقطوع پول داده شود که اینها بتوانند زندگی خودشان را تأمین بکنند همه این طرز تقسیم که بنده راجع به این افزایش پنج میلیارد که در بودجه امسال به وجود آمده واقعاً من را قلباً قانع می‌کند که این فکرهایی که شده است درست است که از این منابع اختصاصی که تأثیر عمومی ندارد استفاده شود حالا اگر بعضی‌ها بازار آشفته می‌خواهند استفاده بکنند این مربوط به مطلب نیست خیلی‌ها هستند که از یک چیزهایی استفاده می‌کنند فلان سبزی‌فروش اگر بخواهد بگوید چون بنزین بالا رفت من هم سبزی را گران بکنم این ارتباط به هم ندارد باید دستگاه دولت و شهرداری در امر تثبیت قیمت‌ها و اجرای مقررات مربوط به قیمت‌ها توجه و دقت بکند که اشخاص سوءاستفاده نکنند والا از یک منابع خاصی یک رقم‌های کوچکی افزایش دادن و از آن وجوه به این طور مصارف صحیح رسانیدن به نظر بنده بسیار خوب است مخصوصاً که من در طرز تقسیم بودجه هم یک دقتی کرده‌ام دیدم در درجه اول در تقسیمی که نسبت به این افزایش‌ها شده ما بایستی به قوه تأمینیه کشور توجه بکنیم یک میلیارد و دویست میلیون برای وزارت جنگ و در درجه دوم نهصد میلیون برای وزارت فرهنگ در درجه سوم برای بهداری در درجه چهارم برای کشاورزی از این بودجه استفاده شده است همین‌طور برای دادگستری که همیشه مضیقه بودجه داشت بنده دیدم که از این پنج میلیارد در حدود یکصد میلیون برای بودجه دادگستری و ۲۵۰ میلیون هم برای شهربانی است چون شهربانی هم ضابط دادگستری است هر قدر دستگاهش توسعه پیدا بکند بیشتر می‌شود امنیت قضایی و مملکتی را که یکی از منظورهای اجتماعی کشور است تأمین کند این است تقسیمی که در این بودجه‌ها بنده دیدم راجع به تقسیم این پنج میلیارد و تمام سالم و صحیح بود بنابراین بنده اعتقادم این است که بودجه صحیح و سالمی است فقط مطلبی که بنده خواستم به عنوان تذکر به دولت عرض کنم راجع به این بودجه‌های تفصیلی است البته برای اولین دفعه است که این بودجه‌های تفصیلی ضمیمه بودجه کل شده و حق هم همین است که بقیه در بودجه‌های تفصیلی هم ضمیمه بشود چنان که در خود ماده واحده این تذکر داده شده است که سازمان‌هایی که بودجه تفصیلی نداده‌اند مکلفند در ظرف یک ماه این را بدهند به وزارت دارایی و برود به کمیسیون بودجه ولی منظور بنده این است که این بودجه‌های تفصیلی که در حال حاضر ضمیمه بودجه کل مملکتی شده است مجموعاً یک آیینه‌ای از فعالیت و اوضاع وزارتخانه و دستگاه‌های ما و مطالعاتی که بنده در اینجا کرده‌ام می‌بینم درباره حقوق‌ها و قسمت پاداش‌ها چون دو فصل داریم یکی حقوق و دستمزد یکی هم فوق‌العاده و مزایا اینها را هم که بنده یک مطالعه اجمالی کردم بعضی از دستگاهها را دیدم که خیلی دقت کرده‌اند شاید فصل دوم مربوط به حقوق یعنی مزایا و فوق‌العاده‌ها نصف حقوق‌ها است بعضی دستگاهها را دیدم که چند برابر است این را آقایان با توجه و تطبیق کلی ملاحظه بکنند می‌بینند بنده نمی‌دانم چطور می‌شود که در یک دستگاهی مثلاً بودجه شرکت فرش را دیدم بودجه یموتات سلطنتی را دیدم تناسب فوق‌العاده‌ها را و پاداش‌ها را با اصل حقوق و همین‌طور بودجه دفتر نخست‌وزیری که تحت‌نظر خود جناب آقای نخست‌وزیر است این را دیدم که خیلی کم است یعنی کمتر استفاده از پاداش‌ها و اضافه‌کارها شده است اما مثلاً بودجه شرکت سهامی تلفن را دیدم تقریباً حقوق‌ها دوازده میلیون و خورده‌ای است فوق‌العاده و پاداش افزایش کار هفتاد میلیون است این ارقام هست تنها وزارتخانه‌ای که اصلاً بودجه پاداش و بودجه فوق‌العاده ندارد وزارت جنگ است که آقایان ملاحظه می‌کنند جلوش خالی گذاشته شده ولی بعضی از آنها این شکل است مثلاً در عین حالی که عرض کردم دستگاه نخست‌وزیری بسیار خوب دقت در کار خودش کرده دو دستگاه وابسته به نخست‌وزیری که یکی شورای عالی اقتصاد است در شورای عالی اقتصاد جناب آقای وزیر دارایی ملاحظه کنید بنده می‌بینم که برای ۱۸ نفر که اعضای این شورا هستند یک میزان حقوقی هست که ملاحظه می‌کنید ولی آن وقت میزان فوق‌العاده این آقایان را که نگاه می‌کنید می‌بینید که بی‌اندازه فرق دارد خیلی زیاد است یعنی چند برابر است (وزیر بازرگانی - اینها اعضای دفتری نیستند فقط حق‌المشاوره می‌گیرند) البته نوشته شده است حق‌المشاوره اما این ریزش معلوم نیست جناب آقای منصور برای هر خواننده‌ای که مقایسه می‌کنید ۱۸ نفر دو میلیون ریال فرض کنید حقوق‌شان است آن وقت برای آن هیجده نفر به عنوان پاداش و اضافه حقوق و غیره می‌رسد به هفتاد میلیون ریال این تناسبش صحیح نیست (وزیر بازرگانی - تمام بودجه یک میلیون و سیصد هزار تومان است) در هر حال منظور بنده ذکر کلیاتی است چون برای اولین دفعه‌ای است که این بودجه‌های تفصیلی ضمیمه می‌شود ما امیدوار هستیم (مشایخی - این سه میلیون و نیم است فقط، پاداش هم نیست فوق‌العاده و کمک هزینه لیسانس است) (وزیر بازرگانی - حقوق نیست آنها حقوق ندارند فقط حق شور و پاداش است) اجازه می‌فرمایید بنده ارقام را از روی بودجه می‌خوانم شورای عالی اقتصاد ۱۹۹۸۷۶۰ ریال کارمندان رسمی ۱۸ نفر پس همان دو میلیون که بنده عرض کردم (وزیر بازرگانی - کارمند دفتری هست) آن وقت فصل دوم مزایا و فوق‌العاده‌ها سه میلیون و پانصد هزار ریال یک رقم به عنوان فوق‌العاده حق‌الشور هزینه ایاب و ذهاب کمک هزینه لیسانس پاداش ۱۷۹۰۰۰۰ ریال اضافه کار هفتصد هزار ریال مجموع ۷۹۳۸۰۰۰ ریال که وقتی تجزیه می‌کنیم این هفت میلیون ۹۳۸۰۰۰ ریال یعنی هشت میلیون ریال را ۲ میلیون ریالش حقوق است ۶ میلیون ریالش اینهایی است که عرض کردم بنده نظرم این است که امیدواریم با این بودجه تفصیلی که دارد به وجود می‌آید به جایی برسیم که بودجه‌های ما از این به بعد دقیق‌تر باشد و بیشتر بشود به این اقلام جزء توجه کرد یا منظور قانون اساسی را در تطبیق قوانین با عمل که موظف کرده است مجلس شورای ملی را انجام داده باشیم به این جهت بود که برسم نمونه عرض کردم و البته مطالعه مفصل این در خور توجه آقایان است اما یک نکته دیگری که جناب آقای نخست‌وزیر خواستم خدمتتان عرض کنم یک تبصره‌ای بنده در بودجه سال گذشته دیدم که مفید واقع شده بود و در اینجا این تبصره را ندیدم که در این بودجه باشد و آن راجع به مخارج ساختمانی راه و فرهنگ و بهداری است که در بودجه گذشته در تبصره ۱۵ وجود داشت اجازه داده شده بود که آنچه از سال ۳۷ مانده تا آخر ۳۸ خرج بشود در این بودجه فقط در قسمت فرهنگ گذاشته شده در بهداری و راه گذاشته نشده (مشایخی - تبصره ۴۶) این سبب می‌شود که ساختمان‌های نیمه‌تمام بهداری و راه طبق قانون محاسباتی به خرداد ۱۳۳۹ که رسید جلوش را خواهند گرفت و این اشکال قبلاً در اینجا پیش آمده بود و مبتنی بر اطلاعات قبلی بود که این تبصره ۱۵ داده شده بود و متأسفانه چون این تبصره الآن نیست بنده این بودجه را با بودجه سال قبل تطبیق می‌کردم دیدم از تبصره‌هایی که بسیار مفید است و کار دولت و مردم را راه می‌اندازد این تبصره ۱۵ است که از قلم افتاده است و در اینجا ذکر نشده بنده معتقدم که به این مطلب توجه بفرمایید که کار دستگاه خودتان بهتر اداره بشود و اگر موافق هستید بنده پیشنهاد می‌دهم در آن ماده‌ای که فقط مربوط به فرهنگ است موضوع بهداری و راه را به آن ضمیمه بکنیم تا ما کارهای بهداری و راهمان نیمه‌تمام و لنگ نماند به این جهت بود که بنده این نکته را می‌خواستم عرض بکنم همین‌طور یک تبصره دیگری بود در لایحه بودجه که بنده دیدم مربوط به وزارت کار است و آن هم تبصره ۳۹ بود جناب آقای نخست‌وزیر که اجازه داده شده بود برای رفاه کارگران از محل وجوه سازمان بیمه‌های اجتماعی بانک تعاونی تشکیل بشود حالا چون بنده در یکی از تبصره‌ها دیدم که وزارت کار برای رفاه کارگران می‌خواهد ۲۰ میلیون ریال قرض از بانک بکند بنده فکر می‌کردم ممکن است جناب آقای وزیر کار بعد توضیح بدهند، که این تبصره‌ای که پارسال گذشت و جنبه قانونی پیدا کرد چه شد؟ آیا این اجرا شد؟ اساسنامه‌ای تنظیم شد و این بانک شروع به تشکیل شد چون اگر می‌شد از موجودی‌های سازمان‌های بیمه اجتماعی به وجود می‌آمد، رفاه حال کارگران هم می‌شد در حالی که بنده شنیدم بعضی از وجوه سازمان‌های اجتماعی در بعضی از بانک‌های خصوصی یا به رسم ودیعه است یا قرض داده شده است (نخست‌وزیر - پس گرفته شد) پس گرفته شد؟ خیلی متشکرم پس امر بفرمایید این تبصره ۲۹ قانون قبلی اجرا بشود و در این صورت احتیاجی به این وام‌ها نیست و رفاه حال کارگر خواهد شد بیش از این مزاحم نمی‌شوم و این نکاتی بود که به نظر بنده رسید و خواستم به عرض برسد.
نایب‌رئیس - آقای نخست‌وزیر
نخست‌وزیر - بنده قصد داشتم در پایان مذاکرات که انشاءالله فرصت بیشتری شاید باشد راجع به بودجه و بعضی مذاکراتی که آقایان اینجا کردند جواب عرض بکنم یا یکی از همکاران عزیز من جواب خواهند داد ولی در پایان بیانات آقای دکتر جهانشاهی یک مطالبی اظهار شد که بنده لازم دانستم که آنها را جواب عرض بکنم برای این که اگر جواب نمی‌دادم صحیح نبود مدتی بود شنیده بودم که آقای دکتر جهانشاهی در منزل نشسته‌اند و مشغول مطالعه بودجه سال ۱۳۳۹ تقدیمی دولت هستند برای این که در اطراف آن یک تنقید اصولی و اساسی بفرمایند و ما را هم راهنمایی بکنند و مستفیض بکنند به همین جهت هم مدتی در کمیسیون بودجه تشریف نمی‌آوردند تا بعد به ایشان امر شد که بیایند و بعد تشریف آوردند (دکتر جهانشاهی - صحیح است) بعد از این که ما از این انتظار آمدیم بیرون و امروز تشریف آوردند اینجا و مطالبی بیان فرمودند گفت مثلی می‌گویند که کوه آبستن است می‌خواهد بزاید همه منتظر بودند، منتظر بودند، منتظر بودند که قاعده از کوه یک
نیمه کوهی بیاید بیرون ولی دیدند یک موش آمد بیرون و بنده دیدم که مطالب و تنقیدات آقای دکتر جهانشاهی مطابق است با همین مثلی که عرض کردم هر چه از صبح تا به حال نشستیم و گوش دادیم غیر از تأیید و تعریف از بودجه ما چیز دیگری نشنیدیم فرمودند بنزین را می‌گیرند زندگی گران می‌شود ولی از یک طرف بد نیست و سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی هم خیلی خدمت کرده و از این مثل‌ها زیاد زدند و همه‌اش تأیید کار دولت بود فقط در آن آخرش یک مطلبی فرمودند که حزب مردم به این بودجه رأی نمی‌دهد برای این که تشخیص داده است که این دولت نمی‌تواند یا نتوانسته است منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی را آن طوری که می‌بایست انجام بدهد بنده هیچ ارتباطی ندیدم با این که ایشان و فراکسیون‌شان به بودجه ما رأی ندهند و علت را ذکر بکنند که دولت نتوانسته است منویات اعلیحضرت همایونی را انجام بدهد دلیل این که بنده اینجا خدمت آقایان هستم روز رأی من انجام وظیفه می‌کنند دلیل اول و آخر و وسطش عبارت از این است که ما مورد تأیید دو هزار درصد بندگان علیحضرت همایون شاهنشاهی هستیم (صحیح است) و اگر مورد تأیید نبودیم حتماً اینجا خدمت آقا نبودیم این را باید آقا مسلم بدانید و به فرموده اعلیحضرت همایونی که چندین مرتبه فرمودند و هر موقعی که فرصتی شده است ما را مفتخر فرموده‌اند و از خدمات ناچیز ما قدردانی فرموده‌اند این است که کراراً فرموده‌اند و روزی نیست که تأیید نفرمایند و بنده هم کراراً در پشت این تریبون گفته‌ام آن طوری که ما می‌خواستیم نتوانستیم هزار دلیل هم دارد ممکنات و مقدورات بیش از این اجازه نمی‌دهد و قوای جسمانی‌مان هم بیش از این اجازه نمی‌دهد که ما در روز ۱۵ تا ۱۶ ساعت کار بکنیم و دائماً در ده کوره‌ها و نقاط دوردست این مملکت باشیم و حتماً هم برای تفریح نمی‌رویم و صبح تا غروب هم سعی می‌کنیم که یک خدمتی به مردم بکنیم هیچ انتظار پاداشی هم از آقای دکتر جهانشاهی نداریم ما حسابمان اول با خداست برای این که به خدا مؤمن و معتقد هستیم و هر چه را که خدا بخواهد همان خواهد شد چه آقای دکتر جهانشاهی بخواهند و چه نخواهند چه من بخواهم و چه نخواهم همان است و بس این از نقطه‌نظر معنویت و کلی از نقطه‌نظر مملکت هم هر چه اراده ذات شاهانه است همان و همان خواهد شد و ما هم مجری اوامر مطاع ایشان هستیم و اگر که استنباط آقایان نمایندگان حزب ملیون هم در مجلس همین است که ما نتوانسته‌ایم منویات ذات شاهانه را انجام بدهیم وظیفه ملی و مملکتی شما آقایان همه این است که به ما رأی بدهید (نمایندگان - این طور نیست) بنده خودم می‌دانم که این طور نیست اگر غیر از این بود بنده اینجا نبودم و نمی‌توانستم بیایم همین که اینجا هستم می‌دانم که خلافش است لذا این طور نتیجه گرفتن که ما رأی نمی‌دهیم برای این که فلان، این درست نیست بفرمایید که ما یک حزب متشکل قوی هستیم در مملکت و همه مردم هم به ما مؤمن هستند یک مرام‌نامه و اساسنامه‌ای داریم این دولت نمی‌تواند مجری نظرات ما باشد از این جهت به آن رأی نمی‌دهیم صددرصد حرفتان صحیح است و بنده در مقابل یک چنین استدلالی سر تعظیم فرود می‌آورم ولی بنده خیال نمی‌کنم که جنابعالی وکیل بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی باشید که در مجلس شورای ملی چنین فرمایشی بکنید به شهادت همه آقایان و مخصوصاً به شهادت دبیرکل حزب که افتخار شرکت کابینه را هم دارد بنده در امور مملکتی هیچ‌وقت اغراض شخصی‌ام را به کار نبردم (صحیح است) و بارها شده است که اشخاص به حق یا ناحق من را نتقید کرده‌اند به خیال خودشان با من دشمن بوده‌اند اگر توانستم به آنها کمک کردم برای این که به آنها بفهمانم که من نظرم خیلی بالاتر از این حرف‌ها است خیلی بالاتر از این فکری که آقای دکتر جهانشاهی می‌کنند، و این که گفتم به شهادت دبیرکل حزب برای این که این دبیر حزب از بنده صددرصد گله‌مند است که چرا در حدود وسایلی که مشروع هست دولت حزب ملیون را کمک و مساعدت نمی‌کند (صحیح است) و این امری است که مورد تأیید بندگان اعلحیضرت همایون شاهنشاهی بود روزی که ارباب جراید وابسته به حزب ملیون افتخار شرفیابی داشتند اعلیحضرت همایونی فرمودند من می‌دانم که دولت به هیچ‌وجه من‌الوجوه قوای خودش را برای تأیید حزب ملیون بکار نمی‌برد (صحیح است) و این یکی از افتخارات بنده است برای این که عدالت را صددرصد تا آن حدی که بتوانم عمل بکنم و اگر حزب ملیون توانست بدون کمک و مساعدت دولت افکار عمومی را به خودش جلب بکند آنوقت آنها افراد لایقی هستند والا اگر بنا باشد که دولت کمک بکند این را ننه‌صمد هم می‌تواند انجام بدهد من به آنها هیچ کمکی نکردم ولی آنها نشان دادند که واقعاً اشخاص لایقی هستند و شخصیت خودشان را در مملکت نشان دادند و همه آنها را تأیید می‌کنند (احسنت) اینجا آقای وزیر دارایی مطالبی اظهار داشتند که من هیچ وقت به هیچ کدام این آقایان وزرایی که اینجا نشسته‌اند دستور نداده‌ام که فلان شخص چون وابسته به آن حزب است سر کار نگهش بدارید یا نگه ندارید این حرف صددرصد صحیح است و برای بنده علی‌السویه است که رئیس کل بودجه وزارت دارایی از حزب ملیون باشد یا حزب مردم، اگر کارش را کرد وظیفه‌اش را انجام داد ولو این که از نظر سیاسی با ما مخالف باشد ولی همین‌قدر که وظیفه ملی و مملکتی‌اش را انجام داد سر کارش باقی خواهد ماند و اگر کارش را نکرد ولو این که از حزب ملیون باشد جایش حتماً توی خیابان است نه پشت میز اداره و از این جهت هم از آقای وزیر دارایی خواهش می‌کنم که به هیچ‌وجه من‌الوجوه به این تذکراتی که آقایان دادند که شما بودجه ناسالمی دارید و این بودجه را هم اتفاقاً دو نفر از افراد حزب مردم به شما کمک و مساعدت کرده‌اند، این است که نظر ما خیلی بلند و بالاتر از این است و نظر جنابعالی هم بالاتر از این است آنها را سر کارشان ابقاء بکنید و بگذارید وظیفه خودشان را انجام بدهند و اگر هم ایرادی آقای دکتر جهانشاهی دارند اینها را در حزب بگویند که بابا این چه بودجه‌ای بود که نوشتید و آبروی ما را بردید و ما مجبور شدیم خودمان ایراد بگیریم (احسنت)
۵ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب‌رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده فردا ساعت ۹ صبح خواهد بود دستور بقیه لایحه بودجه (مجلس هفت ساعت و ده دقیقه بعدازظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی - عماد تربتی