مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ شهریور ۱۲۸۶ نشست ۱۴۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ شهریور ۱۲۸۶ نشست ۱۴۴
مذاکرات روز سه شنبه ۱۷ رجب ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز یکشنبه ۱۵ را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.
در این موقع شروع شد بقرائت نظامنامه وزارت داخله شد پس از قرائت چندین فصل شروع شد بمذاکرات لازمه تلگرافی از ارومیه رسیده بود قرائت شد:
- حضور اتابک اعظم:
- الساعه در تلگرافخانه با شاهزاده فرمانفرما مشغول سئوال و جواب بودم زیارت تلگراف و دستخط موجب افتخار گردید از اینکه در باب تشکیل کمیسیون سرحدی مامور عثمانی عازم و مامور ایران هم خواهد امد و بزودی رفع اختلاف خواهد شد عموم علماء و روسا شکر گزاردند دیگر این که استدعا دارم بطوریکه شاهزاده عرض کرده‌اند مامورین دول اربعه هم باشد که بدون غرض کلیه گفتگوها تمام شود که استرداد اموال منهوبه شده در این موقع اعانه اگر بجهه ارامنه تهیه شود خیلی بجاست
راپورتی از منجیل رسیده بود قرائت شد:
- قریب دو هزار نفر در تلگراف خانه متحصن دو بیرق قرمز در بالای تلگرافخانه نصب کرده می گویند این بیرق علامت خون است تاما مقاصد خود را مجری نسازیم دست بردار نیستیم می گویند قریب دو هزار نفر از کسانی و غیره حرکت کرده تا رستم آباد آمده اگر جواب مساعد کلی خواهد شد
حسام الاسلام- حامل یکی از این بیرقها پسر حاجی محمد رضا است و موجب فساد شریعتمدار و حاجی محمد رضا هستند که تمام اشرار راجع کرده‌اند این دو نفر را باید بخواهید بیایند طهران تااین دو نفر تبعید نشوند و چهار نفر دیگر مجازات نبینند اصلاح نخواهد شد.
آقا میرزا محسن- تقریر جناب حسام الاسلام صحیح ئو عین صلاح است.
لایحه آقا میرزا طاهر قرائت کردند که:
- تعدیات سپهدار را نسبت باهل تنکابن اظهار داشته بودند پس از قرائت لایحه عنوان نمودند که مکرر در خصوص تعدیات سپهدار عرض شده و همچنین بوزارت داخله کرارا اخطار گردیده و تاکنون جلوگیری نشده و روز بروز تسلط سپهدار در آنجا بیشتر می‌شود استدعا داریم که یک فکری در باره این یک مشت مردم بیچاره معطوف داشته و ما را اسوده نمایند.
وکیل الرعایا- یک چیز هست که گناه تمام مقصرین را عفو و محو می‌سازد و آن پول است تا آن چیز برداشته نشود باید تمام ماها کشته شویم.
آقا سید عبدالله مجتهد- خدا میداند انچه در قوه ما بود همراهی کردیم دیوان با ما مساعدت نکرد.
آقا سید حسین- اگر آنروزی که پسرش آن کارها را کرده آورده بودند مجازات داده بودند اینطور قتل و غارت نمی‌شد.
وکیل الرعایا- عقیده بنده این است قسم هم می‌خورم که پادشاه ما هم مظلوم است خدا او را از شر این ظالمین نجات بدهد.
رئیس التجار- این گفتگو معمولی است رای خودتان را بگوئید و نتیجه بگیرید.
آقا میرزا محمود خوانساری- عقیده بنده این است به وزارت داخله نوشته شود مجلسی از وزرا و وکلا تشکیل داده رسیدگی کنند ببینند شکایت رعایای تنکابن صدق است یا خیر آن وقت مجازات معین شود.
احسن الدوله- متجاوز از هزار عریضه اینجا رسیده و جواب داده نشده کرارا هم به وزارت داخله توصیه شده تماما بمسامحه گذشته است.
عماد الحکما- ما از برای تحقیق حاضریم ولی اول انجا را امنیت بدهید.
آقا شیخ حسین- حقوقی که مسلمانی بر مسلمان دیگر دارد این است که قسمتی را که مسلمان خورد باید قبول کرد اعلیحضرت همایونی قسم یاد فرموده‌اند که با اساس مشروطیت همراه است در این صورت ما باید او را همراه بدانیم پس هر مطلبی که راجع به یکی از وزارتخانه‌ها می‌شود و در آن مساعدت نمی‌شود باید عزل آن وزیر را از پیشگاه همایونی خواست.
آقا سید عبدالله – این حرف آقا شیخ حسین قبول است اما باید علاج این واقعه را خواست بلی وزیر اگر نتوانست از عهده برآید باید عزلش را خواست چنانچه خواستند و شد ولی باید علاج این واقعه را فعلاً خواست.
آقا شیخ حسین – عرض بنده این است که باید امنیت ولایات با هر کس هست از او خواست اگر نمی‌تواند استعفا بدهد تا هر کس که می‌تواند روی کار بیاید.
آقا شیخ ابراهیم- دو ماه بیشتر است که مثل سعدالسلطنه را کشته و عمارت دیوانی را خراب کردند و محبوسین را در آوردند ابداً مجازات به میان نیامد و حاکمی هم معین نشد حالا اشرار جرّی شده به حدی که کسی نمی‌تواند در بازار راه برود.
آقا شیخ حسین- آن کاغذها که از تنکابن آمده است کجاست بدهید تا بخوانند.
عمادالحکما- تمام را دادم خدمت آقای حجت الاسلام آقای آقا میرزا سید محمد شرحی هم نوشتند و به وزارت داخله فرستاده حالا هم اسناد پا به مُهر از خود سپهدار نزد معتمدالدوله است. آقا میرزا فضلعلی آقا- حالا که چند طغری اسناد معتبر دارید چرا از دست می‌دهید نگاه دارید و ارائه بدهید.
آقا سید عبدالله مجتهد- اگر امروز که عدلیه صحیح نداریم کسی خواست تقصیر کسی را مدلل نماید نمی‌شود مگر اینکه کمیسیونی از وکلا و وزرا تشکیل شود و این اسناد را ارائه دهند و تحقیق نمایند و حاصل مطلب را حضور همایونی عرض کنند.
آقا سید حسن تقی زاده – این اصولی را که ما اخذ کرده‌ایم و اسمش مشروطیت است مکرر عرض کرده‌ام که این یک ترتیب مخصوصی دارد و این ترتیب در قانون اساسی هم نوشته شده. مملکت هشت وزیر مسئول دارد کلیه امور مملکت راجع به آنها است و نباید مجلس صحبت کند درباره اشخاصی که پست تر از وزیر باشند همیشه مجلس باید با وزرا گفت و گو نماید و صحت کار را از آنها بخواهد. اینکه گفته شد کمیسیونی تشکیل شود این ترتیب خلاف معمول است و اینکه گفته شد به وزارت داخله نوشته شود مکرر نوشته شده نباید امر بر خود ما مشتبه باشد و به محض اینکه یک وزیر در اول ورودش جواب چهار کاغذ را داد اظهار تشکر کنیم که جواب عرایض ما داده شد و بعدها مسامحه شود تمام وزرا باید به نوشتجات انجمن عرایض توجه داشته باشند.
آقا سید عبدالله- این که می گوئید جواب بدهند اینگونه مطالب شما بالاخره راجع به وزارت عدلیه می‌شود و ما ابداً امروز وزارت عدلیه نداریم. مادامی که شما عدلیه ندارید این استغاثات مردم باید از میان برود غیر از اینکه این مطالب را در کمیسیون مخصوص با وزرا و وکلا نشسته تحقیق نمائید و به حضور همایونی عرضه دارید راهی نیست همان مطلب سالار افخم را حالا که عدلیه نیست خودمان حاضریم تحقیق نمائیم و هر کس مقصر است به مجازات برسد. امین التجار- چند روز قبل از انجمن خبازخانه به عنوان بنده نوشته بودند قریب به این مضمون: خدمت ذیشرافت آقای امین التجار. میرزا باقر خباز از دست جناب عالی در انجمن عارض است که یکصد و کسری طلب دارد گویا جناب عالی ادعائی دارید اگر اقرار دارید او را ساکت نمائید واِلا خودتان یا یک نفر دیگر را بفرستید در انجمن تحقیق شود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – انجمن خبازخانه معنی آن این است که در خصوص گندم و نان صحبت کنند نه اینکه در عمل حکومت و عدلیه دخالت نمایند.
امین التجار – این آدم بدهکار بود به بنده سند او را دادم به وزیر مخصوص که مطالبه نماید. قبل از این در عدلیه عارض شد و بنده رفتم بعد از تحقیق بدهی او معلوم شد و او را توقیف کردند که بدهد. فرمانفرما که رفت نمی دانم به چه ملاحظه او بیرون آمد و از وزیر مخصوص هم در این چند روز خبری نشد تا دیروز در بازار جلو مرا گرفت گفت دویست تومان از تو طلب دارم بده و برو. همین طور رفتار کرد تا آمد جول دارالحکومه. به آدم‌های حکومت گفتم او را گرفتند از طرف حکومت فی الجمله تنبیه شد ولی از این رفع توهین من نمی‌شود من از مجلس کسب تکلیف می‌کنم.
(جمعی گفتند اگر اینطور باشد دیگر وکلا نمی‌توانند در مجلس بنشینند)
آقا سید عبدالله مجتهد – خوب حالا تکلیف این انجمن چیست؟
آقا میرزا محمود خوانساری- توهین از وکلا شده نگاهداری آنها با حجج اسلام است. حالا هر طور صلاح می دانید بفرمائید باید جلوی انجمنها را گرفت.
آقا سید حسین- حالا گفت و گو فقط درباره انجمن خبازخانه است اغلب از انجمنها کارخانه‌ای ترتیب داده فعلاً چیزی از آنها صادر نشده.
آقا سید عبدالله مجتهد – این شکایات که در این مطلب اظهار شد حق عموم مسلمانان است که حفظ احترام وکلا را نمایند و این مجازات هم کافی نبوده باید فکری کرد که دیگر انجمنها از این رفتارها نکنند این شخص هم بعد از تحقیق باید تبعید شود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – چرا نظام نامه اساسی را چاپ نمی‌کنند همانطور که هست چاپ کنید یک باطله روی آن بگذارید که چند نسخه به اطراف فرستاده شود به عتبات عالیات نزد حجج اسلام بفرستید و بنویسید که نظامنامه اساسی ما این است که رفع این مغلطه کاری‌ها که بعضی کرده‌اند بشود.
آقا سید حسین – باید در ایام تعطیل هفته مجلس فوق العاده تشکیل شده نظامنامه اساسی تنقیح شده و به صحه برسد.
مخبرالملک- بنده عرض می‌کنم این مطالب که در اینجا گفت و گو می‌شود تماماً جزئی است باید در کلیات حرف زد و درست کرد. کلیات این مملکت امروز خراب است یکی این که ملت از حدود خود تخطی کرده وزراء هم ابداً مسئول نبوده و دروغی وزیر مسئول هستند. امروز روزنامه حبل المتین ببینید چه نوشته است. عزل و نصب وزرا که با یک روزنامه نویس باشد معلوم می‌شود آنهم از خود او نیست لابد از مبداء اطلاعی دارد پس در این صورت وزراء چه طور می‌توانند کار بکنند.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – بنده یک حرفی بود می‌خواستم نگویم ولی حالا می‌گویم که این ترتیباتی است که اتفاق کرده‌اند مجلس را بهم بزنند اینها فقط برای این است که مملکت را بر هم می‌زنند.
مخبرالملک- چه طور می‌شود یک نفر هم حاکم باشد و هم توپخانه و تلگراف خانه با او باشد. این چه قانونی است که کار درست نمی‌شود وزراء تکلیف ندارند تا از مصدر چیزی نباشد روزنامه حبل المتین اینطور نمی‌نویسد. این است معلوم می‌شود که هیئت وزراء تغییر خواهد کرد ما از هیچ جا خبر نداریم.
حاجی معین التجار- جماعتی از مستبدین به لباس مشروطه در آمده به وکلا و وزراء و غیره بد می گویند و مفسده می کننده مردم ملتفت نیستند.
وکیل الرعایا – ما از دو جانب مخرب داریم یکی از طرف اهل شرع و علاج آن آسان است همین که نظامنامه اساسی تمام شد رفع می‌شود و یکی از طرف دولت. باید اشخاصی را که قلب مبارک پادشاه را منحرف می‌سازند تبعید کرد
(تلگرافی نظام السلطنه نموده بودند از شیراز که مشعر بود بر اختلاف اخبار و عدم وثوق به آنها درباره وزراء و غیره که هیچ معلوم نمی‌شود وزراء پیش مجلس محل اطمینان هستند یا خیر و اظهار شکایت از معلوم نبودن تکلیف قرائت شد).
آقا سید حسین – در باب سپهدار نتیجه گرفته شود.
مخبرالملک- شما از کلیه گفت و گو کنید.
آقا سید حسین- بیاناتی در باب اغتشاش تنکابن به میان آمد و ناتمام ماند و همچنین مطالب رشت. بعضی از آقایان گفتند باید وزرا را خواست بنده عرض می‌کنم از مشروطیت چیزی که در مملکت ما پیدا شده یکی آزادی قلم دیگر آزادی زبان. آن مطلبی که آقا سید عبدالله فرمودند و آقای مخبرالملک هم گفتند ببینید اشخاصی هستند که به لباس مشروطیت در آمده مفسده می‌کنند و نمی‌گذارند وزیری هم که همراه است همراه باشد.
آقا میرزا سید علینقی- در اینکه این مملکت آسایش ندارد حرفی نیست باید مملکت را منظم نمود مادامی که وکلا و وزرا متفق نشوند نمی‌شود اصلاح کرد. سلطان ما بحمدالله عاقل است. ما در این مملکت سه قسم آدم داریم یکی ملتی یکی دولتی. یک فرقه ثالثی هم هستند که در مذهب و سیاست هم جدا هستند مفسده می‌نمایند و اسم ندارند باید ملت و دولت متحد شده یک فکری برای آنها بکند.
دکتر ولی الله خان – بنده از اشخاصی هستم که از اول در اینجا بودم اگر کسی بپرسد که این چه مجلسی است می‌گویم مجلس پارلمان نیست ولیعهد یکی از سلاطین ساسانیان روزی به منجمی گفت که به طالع من نگاه کن ببین من پادشاه می‌شوم یا نه. گفت پادشاه نمی‌شوی. از قضا ولیعهد پادشاه شد به آن منجم ایراد کرد در صورتی که تمام مملکت هرج و مرج بود منجم با این مملکت باز هم می‌گویم پادشاه نمی‌شوی. پادشاه نیستی منهم بخودم می‌گفتم که این مجلس نمی‌شود تا اینکه دو سه حکم صادر شد گفتم شاید بشود بعد در همان احکام نگاه کردم دیدم آنهم صحیح نیست مثل تیولات که حکومت آنها با همان صاحبان تیول شده است و این روزها کابینه وزرا تغییر کرده اما بمجلس معرفی نمی‌شوند شما آیا وزیر جنگ خودتان را می‌شناسید.
جمعی گفتند اینطور نیست.
آقا میرزا فضلعلی آقا- مجلس خیلی کارها دارد عقب است ولی نباید خودمان هم اسباب پیدا کرده ایراد بگیریم در خصوص تیول گفتید که مجری نشد و علت آن است که ارباب حاکم شدند و حال آنکه این مطلب چنین نیست و حکم مجلس در کمال خوبی مجری شد.
آقا حسن تقی زاده- بنده با دکتر ولی الله خان هم عقیده هستم و می‌گویم این مجلس پارلمان نیست و خیلی هم گفته‌ام شاید بعضی هم از من رنجیده‌اند و من هر وقت حرفی می‌زنم در عهده خودم لازم میدانم که از دو چیز تخطی نکنم یکی از شرع و یکی از ترتیب مشروطیت وقتی هم که من این دو ملاحظه را کردم اگر هر عنوانی بکنم سایرین حق اعتراض و هیاهو ندارند بر فرض مخالف اکثریت هم باشد اکثریت یک رای مانع ازادی اقل نیست هر چه هست باید خارج از این دو ترتیب نباشد روز نامه آزاد است مادامیکه مخالف این دو نباشد انجمن آزاد است مادامیکه مخالف این دو نباشد همه جا معمول بوده که وکلا در مجلس بر دو قسمند یکی طرفدار وزراء و یکی بر ضد آنها وقتی وکیل گفت چرا وزیر جنگ معرفی نمی‌شود نباید آنهائیکه حامی وزرا هستند فورا مانع او بشوند من در تمام آنها حرف دارم و می‌گویم تمام تقصیر از آنها است این یک کلمه را هم می‌گویم امروز اکثریت آراء باین هئیت وزرا موافق است و مخالف کم است ولی کم بودن دلیل بر خلاف مشروطیت و شرع نمی‌شود من ثابت می‌کنم که تمام اینها مقصرند و اقل تقصیر آنها اینست که چرا استعفا نمی‌دهند.
حاجی محمد اسمعیل آقا- این که وزرا نیامده‌اند از این است که در آمدن باین مجلس اطمینان ندارند از شراری که شرارت می‌کنند خائفند.
آقا سید حسن تقی زاده- اینقدر که به وزارت‌خانها نوشته شده و مسامحه می‌شود از چه راه است در یک روزنامه اگر از کسی بد نوشت و خلاف قانون بود آن نمره بخصوص را باید دید و آن شخص راباید مجازات داد انجمن اگر خلافی کرد هر یک از افراد آن انجمن که این کار بد را کرده او را باید مجازات داد نه تمام انجمن اشخاصی که درب مجلس بد میگویند همان شخص مخصوص را که گفت باید مجازات داد و اگر پر خلاف قانون حرکتی نکرد نمی‌شود بمیل شخصی گفت که روزنامه راباید توقیف کرد.
آقا سید حسین- اینکه حاجی محمد اسمعیل آقا گفتند که وزرا از فحش مردم می‌ترسند حق با آنها است زیرا که هم تقصیر از وزرا است و هم از وکلا اینکه میگوئید عدلیه نداریم آیا علتش آن است که مردم بد میگویند نقص تمام این کارها از آن است که مجازات در بین نیست.
مخبر الملک- همه ماها الفاظ یاد گرفته‌ایم ولی هیچ نمیدانیم مصلت چیست بنده هم میدانم مشروطه چیست بیک جوان بیست و پنج ساله اجازه می‌دهند برود گردش کند تجارت نماید ولی بیک طفل پنج ساله اجازه نمی‌دهند بواسطه اینکه نمیداند بلی این ملت ایران هنوز مشروطه را نمیداند و بچه هستند نباید آنها را واگذارد بحال خود آنها لله لازم دارند.
آقا سیدحسن تقی زاده- اگر سایرین هر چه میدانند الفاظ است از شما هم همین طور است شما باینطور نمی‌توانید آزادی را از مردم بگیرید.
مخبر الملک- من می‌گویم این مطالب که در روزنامه نوشته می‌شود در تمام ایلات رفته دیگر برای هیچکس چیزی باقی نمی‌ماند اینست که همه جری شده مملکت مغشوش گردیده می‌خواهم بدانم روزنامه حبل المتین امروز عزل هئیت وزراء و نصب هئیت دیگر را خواسته است از روی چه میزان بوده است.
آقا شیخ حسین- از جناب تقی زاده سئوال می‌کنم که گفته‌اند منملاحظه می‌کنم هر حرفی را که می‌زنم مخالف با قانون شرع و مشروطیت نباشد آیا در کدام مملکت مشروطه بلکه جمهوری هست که یک نفر غیر معلوم الحال که پدر و مادرش را ما نمی‌شناسیم از خیابان چراغ گاز گرفته تا اینجا بیک نفر وزیر بد می‌گوید ولو اینکه گیریم آن وزیر همراه نباشد همراه نباشد آیا صحیح است این حرکات؟
آقا سید حسن تقی زاده- این مسئله ربطی بآنچه گفته شد ندارد البته هر کس برخلاف قانون حرکت بکند باید بگیرند مجازات بدهند اینهم از عدم همراهی وزرا است نه اینکه اینجا این حرفها زده بشود که فلان روز نامه چرا چنین نوشت برای اینکه مخالف با آراء جمعیست یا ایلات وقتیکه اینها را ببینند و بشنوند اطاعت نمی‌کنند این حرفها برای اینستکه می‌خواهند ازادی و مشروطه را از مردم بگیرند.
حاجی معین التجار- اگر درست این نطفها ملاحظه شود معلوم خواهد بود که امروز کار بجائی رسیده که اگر آنچه هست گفته نشود در خطر خواهیم بود ولی می‌گویم باین وضع مجلس و با این نطفها در لباس مشروطیت و مردم را مهیج شدن کار پیش نمی‌رود این مردم نه بوکلا و نه بوزراء بکسی اطمینان ندارند پس وکلای دیگر انتخاب کنند که آنها اطمینان دارند و بهتر کار می‌کنند انجمنها هم که بعضی اقدامات می‌نمایند که بهیچ قانون درست نیست سیدی آمد بمن متظلم شد که طلبی از کسی دارم من او را فرستادم پیش حاکم و حاکم آدم فرستاد آنشخص را بیاورند جمعی در بین راه جلوی آنها را گرفتند که ما نمی‌گذاریم و شخص مقصر را از دست مامور گرفتند که چنین نیست و دروغ گفته باید اساس کار را درست کرد وکلا غرض زا کنار بگذارند و باوزراء متحد شوند اشخاصی که دور شاه را گرفته و نمی‌گذارند آنها را دور کنند مردم دیگر بتنگ آمدند و یاد از زمان استبداد می‌کنند.
آقا سید حسین- علاج را بگوئید که چه باید کرد.
مخبر الملک- علاج اینست که وزراء را بخواهند اگر مانع اظهار کردند رفع نمایند والا استعفا بدهند ولی من می‌گویم این آزادی که امروزه هست هیچ وزیری نمی‌تواند کار بکند یکنفر روزنامه نویس حق ندارد که وزرا را عزل و نصب نماید آزادی و مشروطه امروز باید به اندازه اسباب موجوده و اقتضای وقت باشد ما امروز آن اسباب را ندازیم که مشروطه کامل داشته باشیم.
وکیل الرعایا- از این مذاکراتی که شده حق یک عده مردم از میان رفت یک عده اشخاصی که از نجبای دنیا بودند و در این دوره اخیر آنچه کردند گفتند دیگر از آن کراها نمی‌کنیم جمعی هم از آن کارهای گذشته ایشان عفی الله عما سلف گفتند بعد که روی کار آمدند جمعی دیگر را هم با خودمان همدست کردند و مشغول همان کارهای پیش شدند باید بآنها صریحا گفت که بیائید نکنید والا مردم نمی‌گذارند که دیگر از آنکارها بکنید.
آقا سید محمد جعفر- هر چیزی یک موضوعی دارد که شخص آن را در نزد خودش جلوه می‌دهد و می‌گوید که غیر از این نیست و ما که باید تقلید از مشروطه خارجه کنیم باید باقتضای مملکت خودمان مشغول کار شویم یک اندازه تقصیر وزراست و یک اندازه هم قصور از طرف مجلس است که هر مذاکره شده علاج را معین نموده عقب نمی‌کنیم که نتیجه بدست آمده مردم امیدواری حاصل کنند و نیز بعضی‌ها از روی غرض حرف می‌زنند باید این غرضها بر داشته شود.
آقا شیخ حسین- باید نتیجه گرفته شود بعد از این فرمایش آقا سید جعفر آقای تقی زاده شما را به شرافت و جده‌ات زهرا (ع) قسم می‌دهم که آیا این مردم باید این حرفها را بموجب قانون بگویند یا نه.
آقا سید حسن تقی زاده- پس در اینجا نباید گفت که مشروطه است زیرا که مشروطه تقدیری و قرضی معلوم نیست همه با شماها متفق هستند که مشروطه به اقتضای مملکت باشد ولی باید آن مشروطه مقتضیه را روی کاغذی نسخه کرده دست همه می‌دهند تا بدانند چیست و از روی آن عمل کنند زیرا که هر چا در اینجا گفنه شود میگویند مقتضی امروزه نیست شما اگر نوکری داشته باشید که اطاعت نکند و هر چند روزی بحران کند لابد باید او را جواب بگوئید شما میگوئید شما میگوئید مشروطه و آزادی امروز مقتضی نیست می‌گویم آنچه مقتضی است بگوئید و من می‌گویم تقصیر کابینه است که امروز اکثریت آرابا آنهاست که این هئیت ثابت لایتغیر هستند چرا با این همه اغتشاشات و بی ترتیبی در این مدت استعفا ندادند این اقل درجه است که باید استعفا بدهند.
آقا شیخ حسین- گیرم تغییر کابینه شد اینکه مردم فحش می‌دهند صحیح است؟
حسام الاسلام- بنده در سه موقع سه سطر حرف دارم یکی در مجامع و انجمنها مجامع صحیح و خیلی خوب است ولی در صورتیکه مخالف پولیتک رفتار نکنند یکی در باب روزنامه هر وقت چیزی بر خلاف نوشت باید مجازات شود و یکی دیگر در کابینه وزرا این کابینه چند ماه است که شما را معطل کرده‌اند تا کی آخر یک پول کار صورت ندادند باید استعفا بدهند.
رئیس- مصلحت این وزرا این است که استعفا بدهند ولی ملت باید حد و تکلیف خود را بدانند که بعد ار این هئیت یک هئیتی خواهند آمد که بعد از سه روز مجلس را بهم خواهند زده
مجلس ختم شد.