مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ تیر (سرطان) ۱۳۰۱ نشست ۱۰۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ تیر (سرطان) ۱۳۰۱
نشست ۱۰۹
صورت مشروح مجلس یوم شنبه بیست و هشتم شوال ۱۳۴۰ مطابق سوم سرطان ۱۳۰۱
مجلس سه ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید.
(صورت مجلس یوم پنجشنبه اول سرطان را آقای منتصرالملک قرائت نمودند)
رئیس – آقای سردار مفخم (اجازه)
سردار مفخم – شاهزاده سلیمان میرزا چند روز است نا خوش و بستری هستند و بواسطه کسالتی که دارند نتوانستند حاضر شوند.
رئیس – چون اطلاع نداده بودند غایب نوشته شد حالا اصلاح می‌شود
آقای آقا سید محمدتقی طباطبائی (اجازه)
آقا سید محمدتقی – عرض بنده آقای سردار مفخم فرمودند.
رئیس – دیگر ملاحظاتی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس – صورتجلسه تصویب شده قرار داد پستی بینالمللی مادرید مطرح است.
ماده چهارم جمله اول قرائت می‌شود.
(آقای منتصرالملک بشرح ذیل قرائت نمودند)
کنگره مادرید باین ماده اضافه نموده که ادارات محقند روابط پستی خود را با هر مملکتی که مراعات این جمله را ننمایند مقطوع دارند.
مستشارالسلطنه مخبر کمیسیون – مقطوع نمایند صحیح نیست باید مقطوع دارند قرائت شود.
(مجدداً بمضمون ذیل قرائت شد)
کنگره مادرید باین ماده اضافه؟ که ادارات محقند روابط پستی خود را با هر مملکتی که مراعات این جمله را ننمایند مقطوع دارند.
رئیس – همین طور است؟ قرائت شد.
مخبر – بلی صحیح است.
رئیس – مخالفی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس – ماده ششم و هفتم
(بظرح ذیل قرائت شد.)
(ماده ششم و هفتم – نرخها)
پاکات– پنجاه سانتیم برای بیست
گرم اول و بیست و پنج سانتیم برای هر بیست گرم اضافی.
کارت پستال – سی سانتیم.
مطبوعات – ده سانتیم برای هر پنجاه گرم نرخ سفارشی پنجاه سانتیم.
نرخ سفارشی – پنجاه سانتیم.
وزن پاکات نباید از دو کلیوگرم تجاوز نماید اکثر وزن مستورجات تجارتی بدون قیمت ممکن است به پانصد گرم برسد.
رئیس – آقای حاج شیخ اسدااه (اجازه نطق)
حاج شیخ اسدالله – بنده از مخبر کمیسیون تقاضا می‌کنم که این گرم و سانتیم را با وزن ایرانی معادله کنند و در
بینالهلالین بنویسند تا معلوم شود بمثقال و نخود چقدر می‌شود که همه ملتفت شوند و رأی بدهند.
رئیس – این قرار داد بینالمللی است که در مادرید منعقد نمودند فقط برای دولت ایران منعقد نشده
آقای آقا سید یعقوب. (اجازه)
آقا سید یعقوب – آقای حاج شیخ اسدالله یک مسئله را بیان فرمودند لکن جواب آقای رئیس بنده را قانع نکرد مقصود ایشان این بود که ممکن است این کلمات را ترجمه بفارسی کنند و در بینالهلالین بنویسند.
مستشارالسلطنه مخبر – این قرارداد بینالمللی است و اینها اوزان پاکاتی است که بممالک یکدیگر می‌فرستند و مجبور هستند مثقال و نخود ما را قبول کنند نمایندگان ما این قضیه را قطع کردهاند و حالا برای اطلاع آقایان که بدانند گرم و کیلوگرم چقدر است عرض می‌کنم ممکن است بتعرفه گمرکی و پستی رجوع بفرمایند و اگر هم تقاضا می‌شود ممکن است جداگانه بنویسند و طبع شود.
رئیس – آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه نطق)
حاج میرزا عبدالوهاب – عرض بنده هم همین بود که آقای حاج شیخ اسدالله فرمودند.
رئیس – مقصود آقایان این است که در این قرارداد مثقال و نخود نوشته شود.
حاج شیخ اسدالله – اجازه میفرمائید؟
رئیس – بفرمائید.
حاج شیخ اسدالله – عرض بنده این نبود که این لصطلاحی را که در کنگره مادرید معین کردهاند از حیث وزن تغییر بدهند و بر خلاف اصطلاح اروپا یک اصلی را قائل بشویم. عرض بنده این بود که برای فهم وکلاء که می‌خواهند رأی بدهند و برای این که همه ایرانیها بفهمند در بین الهلالین وزن قیمت آن را بنویسند که بدانیم چقدر می‌شود.
رئیس – این مسئله را ممکن است آقای مخبر شفاهاً توضیح بدهند.
آقای محمدهاشم میرزا. (اجازه)
محمدهاشم میرزا – آقای حاج شیخ اسدالله یک مطلبی را فرمودند و برای پیش بردن عقیده خودشان تکرار می‌فرمایند مثل اینکه ایرانیها و وکلاء ابداً نمیدانند گرم و کیلوگرم چقدر است این یک چیزی است که هشتاد سال است در دواخانها و ادرات پست و غیره معمول و معروف است گویا مقصود ایشان این بود که محض حفظ حیثیات زبان فارسی مقدار آن بوزن ایرانی در مقابل نوشته شود البته جهتش همین است و الا اینها چیزی نیست که کسی نفهمد.
رئیس – آنچه که راجع بسانتیم است در ماده دوازدهم که بعد می‌آید قیمتش بپول ایران معین شده است و آن چه راجع بگرم است پنجاه سانتی گرم تقریباً مطابق می‌شود به دو نخود و نیم و یک گرم با ۵ نخود.
آقای سردار مفخم (اجازه)
سردار مفخم – بنده میخواستم عرض کنم که مسئله سانتیم در ماده بعد معین شده و راجع بگرم هم ۲ گرم هم تقریباً ۴ مثقال و هشت نخود می‌باشد و یک امانتی را که فرضاً می‌گویند ۳ کیلوگرم وزن دارد ۳ کیلوگرم سی و ۹ سیر یا تقریباً یکمن تبریز است.
رئیس – آقای سدیدالملک (اجازه)
سدیدالملک – حضرت والا یک فرمایش غریبی فرمودند. فرضاً بنده می‌خواهم یک بسته بخارجه بفرستم البته خیلی میل دارم ببینم وزن آن با گرم چقدر است مقصود این است که همه نمیدانند فلان قدر کیلوگرم بوزن ایرانی چقدر می‌شود و چند کیلو گرم یکمن است و در مجلس هم شاید ده نفر بیشتر ندانند.
رئیس – ماده ششم و هفتم را برای بعد از تنفس می‌گذاریم و در ضمن آقای مخبر این حسابها را بکنند و بعرض آقایان میرسانند ماده دوازدهم قرائت می‌شود.
(بمضمون ذیل قرائت شد.)
نرخها در هر مملکت از مقایسه پول رایج آنجا با قیمت فرانک طلا که حالیه مظنه آن از روی دلار طلا محسوب می‌شود تعیین می‌گردد بنا بر این به ایران اجازه می‌دهد اکثر حد نرخهای خود را بطریق ذیل استعمال نماید یعنی چون نرخ دلار طلا امروز چهارده قران است لذا پنجاه سانتیم معادل می‌شود با بیست و هفت شاهی (۲۵ سانتیم با ۱۴ شاهی و ۳۰ سانتیم با ۱۶ شاهی و ۱۰ سانتیم با ۵ شاهی.
رئیس – مخالفی نیست؟
(گفتند خیر)
رئیس – ماده سیزدهم
(بشرح آتی قرائت شد)
(ماده ۱۳ کوپن رپنس)
مبادله کوپن رپنس اجباری است.
رئیس – آقای سدیدالملک (اجازه)
سدیدالملک – مثل همین دو کلمه که بنده معنیش را نمی‌فهمم خوب بود آقای مخبر ترجمهاش را در بینالهلالین می‌نوشتند تا ملتفت شویم.
مخبر – کوپن رپنس اصطلاحی است که یقین دارم آقایان میدانند و بنده برای اطلاع آقای سدیدالملک عرض می‌کنم برای بعضی کاغذها که لازم است جوابش بدهند پاکت برسد این ترتیب که در مجمع اتحادیه پستی قرار دادهاند یعنی یک قسم پاکتی هست که تمبر دارد یک کاغذی که شما بممالک خارجه می‌نویسید و می‌خواهید جواب آن بشما برسد بآن پاکت را از پستخانه بخرید و جوف پاکت خود بگذارید و برای طرف خودتان بفرستید که اگر طرف شما از دادن پول تمبر مضایقه کرد جواب شما را با آن پاکت بفرستد ادارات پست هم مجبورند آن را به مقصد برسانند.
رئیس – ماده هجدهم.
(بمضمون ذیل قرائت شد)
(ماده ۱۸ ممنوعات)
کنگره مادرید ممنوعات ذیل را بصورت مقابل اضافه نموده است اولاً مستورجاتی که فرستنده برای یک گیرنده بفرستد و از مقدار آن معلوم گردد که مفصود اجتناب از تأدیه حقوق گمرکی مملکت مقصد بوده
ثانیاً – تریاک و مرفین و کوکائین و سایر مواد مخدره بعلاوه در کنگره مادرید تصمیم گرفته شده است که ادارات متعاهدین برای مخالفت یا در صورت لزوم سیاست ادخال و مرفین و کوکادین و مواد مخدره در مرسولات کیسههای پستی اقدامات لازمه را مرعی داشته یا اینکه بقانون گذاران مملکت خودشان پیشنهادات بدهند تصمیم فوق را کنگره بینالمللی باید جلوگیری از استعمال این مواد مضر اتخاذ کرده است معهذا در صورتیکه از نقطه نظر احتیاجات طبی و دوا فروشی حمل آنها لزوم پیدا نماید ممکن است بوسیله امانات پستی و جعبههای بیمه شده مبادله شوند. مبادله مواد طلا و نقره هم ممکن است توسط وسائل مذکور بعمل آید.
(بقرارداد اصلی راجع بمبادله پاکات و جعبههای بیمه شده مراجعه شود.)
رئیس – در این ماده ملاحظه نیست؟
(ملاحظه نبود)
رئیس – ماده بیست و پنجم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۲۵ – رفع ترافع بوسیله اشخاص ثالث.
قرارداد مادرید توسل باشخاص ثالث را اجباری نموده و در صورتیکه یکی از ادرات اتحاد پستی در مدت یک سال بپیشنهاد راجع بتعیین ثالث عقبه ندهد دفتر بینالمللی می‌تواند از اداره خاطی تعیین آن را تقاضا نماید یا اینکه خودش یک نفر را انتخاب کند.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – اگر چه این سؤال برای فهمیدن است اینکه این ماده مشخص ثالث اشاره می‌کند میخواستم از آقای مخبر سؤال کنم که این ثالث از اعضای اتحاد پستی است یا خارج از اتحاد پستی است؟
مخبر – این طبیعی است که از اعضاء متحده کنگره و اشخاصیکه در این قرارداد شریک هستند خواهد بود.
رئیس – ماده سیام قرائت می‌شود.
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده (۳۰) مدت قرارداد و اجرای آن قرارداد مادرید از تاریخ اول ماه ژانویه ۱۳۲۲ برای مدت غیر معینی باجرا گذارده می‌شود معهذا هر یک از ممالک متحده مجازند تعرفه نرخها را قبل از قبل تاریخ مذکور مجرا دادند مشروط بر اینکه دفتر بینالمللی را اقلاً یک ماه و در صورت لزوم تلگرافاً مسبوق سازند.
رئیس – این جا هم ایران نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس – ماده سی و ششم
ماده ۳۶ – تفریغ محاسبات مخارجات ترانزیت مخارجات ترانزیت (حقالعبور) از طرف مملکت مدیون بمکت رامن توسط مسکوک طلا پابرواتی که بپول مملکت دامن بنرخ فرانک طلا باشد تأذیه می‌گردد.
رئیس – در این ماده هم ملاحظه نیست؟
(گفتند خیر)
رئیس – ماده چهل و سوم
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۴۳ – دائره اتحاد پستی جزو دوائر اتحاد پستی بینالمللی شناخته شدهاند.
اولاً تمام دفاتر پستی که توسط ممالک خارج از اتحاد تأسیس شدهاند شرط فوق و تاسعاً ماده ۴۴ مقابل ایران را مجاز می‌نماید که حذف دفاتر هند نگلیس واقعه در خلیج فارس را برای اینکه در اتحاد بینالمللی شرکت ندارند و برای اینکه ناقض امتیاز انحصاری پست ایرانند مطالبه کند.
رئیس – معاهده راجع بمبادله امانات ماده اول قرائت می‌شود.
(آقای منتصرالملک بمضمون ذیل قرائت نمودند)
ماده ۱ – اکثر وزن هر کلی ده کیلوگرم است کلهیها از حیث وزن دارای سه مرتبهاند:
مرتبه اول تا یک کیلوگرم
مرتبه دویم از یک تا ۵ کیلوگرم.
مرتبه سوم از ۵ تا ۱۰ کیلوگرم
رئیس - ماده سوم.
(بشرح ذیل قرائت شد)
اداره مملکت مبده بهر یک از ممالک واسطه حقالعبور ارضی ذیل را مدیون است:
۲۰ سانتیم برای هر کلی تا یک کیلو گرم.
۵۰ سانتیم برای هر کلی تا ۵ کیلو گرم.
۹۰ سانتیم برای هر کلی تا ۱۰ کیلوگرم حقوق فوق باید بفرانک طلا ادا شود و باین ملاحظه بایران اجازه می‌دهند تعرفه امانات خارجه را کمی تنزل دهد.
رئیس – ماده پنجم.
(این طور قرائت شد)
هر یک از ممالک مقصد مختارند برای هر کلی بیمه شده ۵۰ سانتیم باسم نرخ ارسال بنفع خودشان دریافت دارند.
رئیس – ماده هفتم.
(بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده ۷ – نرخ حمالی.
قرارداد ماده نرخ مذکور را تا میزان ۵۰ سانتیم اجازه می‌دهد.
رئیس – ماده یازدهم.
(بتفصیل ذیل خوانده شد)
(ماده ۱۵ ممنوعات)
همانطوریکه در قرارداد اصلی مذکور است حمل امانات تریاک و مرفین و سایر مواد مخدره ممنوع است مگر اینکه برای احتیاجات طبی باشد.
رئیس – ماده بیست و پنج.
(ماده بیست و پنجم نیز بمضمون ذیل قرائت شد.)
(ماده ۲۵ – مدت قرارداد و اجرای آن)
این قرارداد دارای اعتباری است که برای قرارداد اصلی تعیین گردیده و از اول ماه ژانویه ۱۹۲۲ بموقع عمل گذارده می‌شود. معهذا هر مملکتی مجاز است تعرفه جدید نرخها را از اول آوریل ۱۹۲۱ یا اول ژوئیه ۱۹۲۱ یا اینکه اول اکتبر ۱۹۲۱ باجرا گذارند بشرطیکه دفتر اتحاد بینالمللی را دو ماه قبل از اجرا مطلع سازند.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو. (اجازه)
ارباب کیخسرو – در این جا مدت قرارداد را موکول بقراداد اصلی می‌کند آیا ممکن است آقای مخبر بفرمایند مدت قرارداد اصلی چقدر است؟
مخبر – چون این جا قرارداد اولیه را نداریم باید به سابقه و بدوسیه این امر رجوع کنیم.
رئیس – معاهده اصلی از ماده چهارم تا ماده سیام بود.
آقای دولت آبادی (اجازه)
جاج میرزا علیمحمد دولت آبادی – در قرارداد اصلی می‌نویسد مدت غیر معین است اولش را از اول ژانویه می‌نویسد ولی انتهایش را غیر معین می‌نویسد.
رئیس – ماده اول نظامنامه اجرا قرائت می‌شود.
(بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده ۱ – نظامنامه اجرا
جمله جدید – هر مملکتی مجبور است اماناتی را که از مملکت دیگر برای عبور از خاک او به او تسلیم می‌شود توسط طرق و وسائلی که برای امانات خودش بکار می‌برد روانه نماید.
رئیس – قطعنامه اخیر
(بشرح ذیل قرائت شد)
دولت ایران مختار است حمل امانات پستی را بطور ترانزیت از خاک ایران عهدهدار نگردد این اختیار بطور موقتی اعطاء شده است.
رئیس – قطعنامه کماکان باقی می‌ماند.
قرارداد راجع بپاکات و جعبههای با قیمت اظهار شده.
ماده اول
(بمضمون ذیل قرائت شد)
ممکن است از مملکتی بمملکت دیگر پاکاتی که حاوی اوراق قیمتی و جعبههائی که محتوی جواهرات و اشیاء گرانبها باشد بر طبق قیمت اظهار شده بیمه و ارسال گردند.
اکثر وزن هر جعبه یک کیلوگرم است.
رئیس – ماده پنجم.
(بشرح ذیل قرائت شد)
(ماده پنجم نرخها)
اولاً پاکات – حقوق و شرایطی که بیک پاکت سفارشی تعلق می‌گیرد جعبهها ۲۰ سانتیم برای ۵۰ گرم با رعایت آنکه اقل میزان کرایه یک قران است بعلاوه نرخ سفارشی.
ثانیاً نرخ بیمه – برای هر ۳۰۰ فرانک؟ ۵ سانتیم تعلق می‌گیرد که وسائل مختلفه شرکت در آن نمودهاند ممکن است نرخ مذکور بشکل دیگر تقاضا کرد ولی مشروط بر اینکه از ۵۰ سانتیم برای هر ۳۰۰ فرانک تجاوز نکند اخذ ۵۰ سانتیم باسم نرخ حمالی از هر جعبه با قیمت اظهار شده مجاز است.
رئیس – ماده نهم.
(بتفصیل ذیل خوانده شد)
(ماده نهم ممنوعات)
حمل تریاک و مرفین و کوکائین و غیره که برای احتیاجات طبی توسط جعبههای بیمه شده بعمل می‌آید ممنوع نیست.
رئیس – ماده چهاردهم – حذف موقتی سرویس.
(بشرح آتی قرائت شد)
هر اداره در مواقع فوقالعاده که لزوم آنرا تثبیت نماید می‌تواند موقتاً سرویس بیمه را معوق دارد.
رئیس – ماده هیجدهم مدت قرارداد.
(بمضمون ذیل خوانده شد.)
مدت اعتبار قرارداد در کلیات قرارداد پستی بینالمللی مادرید است اگر مخالفی هست اظهار بفرماید و الا رأی می‌گیریم.
آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو – راجع به سؤالیکه در خصوص مدت کردم بطور کلی می‌دانستم که مخالفت معنی نخواهد داشت ولی برای تحصیل اطلاع سؤال کردم. سؤال دیگری که دارم این است که چون نرخ قیمت پستی در این جا از روی قیمت دلار چهارده قران معین شده است خواستم بدانم قیول این نرخ نسبت بایران تا کی خواهد یود؟ زیرا ممکن است دلار تنزل کند و بپنج قران برسد مثل اینکه رسیده است آن وقت مبلغ گزافی ضرر ایران خواهد بود خوب است آقای مخبر توضیح بدهند که اگر دلار تنزل کرد آیا باید بهمان میزان باشد یا خیر؟
مخبر – البته همین طور که متوجه شدید این مسئله بین چند دولت تصویب شده و قیمت دلار را قبول کردهاند البته آنها هم همین نظریات را دارند و آنهائیکه پولشان غیر دلار است البته همین ملاحظات را کردهاند بنابراین در خصوص دلار عجاله نمی‌توانم جواب کافی عرض کنم.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – عایدات تایید نمی‌کند که همیشه نرخ دلار چهارده قران است که این یک زنجیری بگردن ما باشد خبر این هم مثل صرافی است و در بازار دنیا هر روز نرخ دلار تغییر می‌کند و این یک صیغه الزامی نیستکه همیشه دلار چهارده قران است خیر البته تغییر می‌کند و نرخ پستی هم مطابق او تغییر می‌کند.
رئیس – آقای حاج میرزا علیمحمد.(اجازه)
حاج میرزا علیمحمد – مقصود بنده هم همین بود.
رئیس – آقای سدیدالملک.(اجازه)
سدیدالملک – یک فرمایشی آقای ارباب فرمودند که خیلی غریب بود فرمودند ما نمی‌توانیم با این قرارداد مخالفت کنم بنده عرض می‌کنم خیلی قرارداد‌ها در دنیا بسته می‌شود که بعضی از دول آنرا قبول نمی‌کنند مثلاً در همین کنفرانس ژن دیدیم که فرانسه‌ها حاضر نشدند قرارداد را قبول کنند چیزیکه هست این است که ما نمی‌توانیم این قرارداد را بر گردانیم و تغییر بدهیم ولی ممکن است وقتی مجلس ببیند یک ماده اش با عقاید او است قبول نکند و آن وقت دولت هم مجبور است قبول نکند و رد کند.
مستشارالسلطنه مخبر – دولت ایران بنمایندگان خودش خصوصاً آقای میرزا حسینخان علائی اعتماد کامل داشته و ایشان در این قضیه خیلی مساعی بخرج دادهاند و گمان نمی‌کنم در این موضوع که جنابعالی وارد شدید بیشتر از این مذاکره لازم باشد.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو.(اجازه)
ارباب کیخسرو – آقای سدیدالملک فرمودند بنده عرض غریبی کردم در صورتی که فرمایش ایشان غریبتر بود خیلی فرق است بین یک قراردادی که بسته شده و نماینده رسمی دولت ایران رفته او را امضاء و قبول کرده با یک قراردادی که تازه بخواهند ببندند حالا که این قرارداد بین المللی بسته شده است هر مملکتی بخواهد رد بکند آن وقتی رد خواهد شد که آن مملکت خودش را از آن مجمع خارج کند و الا نماینده که طرف اعتماد بوده و قراردادی را قبول کرده مواد آن را چطور می‌شود تغییر داد؟
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – این جوابی که آقای مخبر در جواب آقای سدیدالملک بیان فرمودند فهمیدم بنده هم به آقای سدیدالملک عرض می‌کنم که این قرارداد برای ایران خیلی نافع است و همانطور که آقای ارباب فرمودند این یک قرارداد است که در یک مجمع بینالمللی بسته شده و نماینده دولت ایران هم قبول کرده او را چطور می‌شود تغییر داد و بعلاوه این قرارداد نافع بحال مملکت است و حالا بمجلس آوردهاند که مراحل قانونی خودش را طی کند و هیچیک از موادش هم مضر بحال مملکت ایران نیست.
رئیس – در کلیات مذاکرات کافی نیست؟
(بعضی گفتند کافی است)
رئیس – رأی در ماده واحده چون بماده ۶ و ۷ هنوز رأی داده نشده می‌ماند برای بعد از تنفس.
ارباب کیخسرو – اجازه میفرمائید؟
رئیس – بفرمائید.
ارباب کیخسرو – بنده تصور می‌کنم ماده ۶ و ۷ چندان اهمیت ندارد. آقایان می‌خواهند یک اطلاعات شخصی پیدا کنند مربوط باین نیست که رأی مجلس بتأخیر بیفتد و بعلاوه هر اطلاعی که ما بخواهیم تحصیل کنیم کمیسیون باز است و ممکن است از آنجا تحصیل کنیم وانگهی در نظامنامه پستی هم معین است که گرم مطابق با چند نخود است و سانتیم چقدر است و این با رأی دادن منافات ندارد ما رأی می‌دهیم بآن چیزی که در مجمع اتحاد پستی بینالمللی مقرر شده و هیچ دلیل ندارد خودمان را معطل بکنیم.
رئیس – آقای تدین (اجازه)
تدین – بنده هم با آقای ارباب کیخسرو موافقم و هیچ لازم نیست بجهت یک توضیحات مختصری رأی مجلس را به تعویق بیندازیم در صورتیکه مقصود آقای حاج شیخ اسدالله هم این بود که در بینالهلالین یک توضیحاتی نوشته شود که تعداد گرم و سانتیم چقدر است اگر آقایان اجازه می‌دهند بنده بجای آقای مخبر توضیح می‌دهم. در پستخانه هر پنج گرم را معادل یک مثقال می‌گیرند و سانتیم هم معادل با یک صدم فرانک است یعنی فرانک را که یکی از نقود فرانسه است صد قسمت کردهاند و هر قسمت را یک سانتیم می‌گویند و سانتیم هم نسبت به ترقی و تنزل فرانک فرق می‌کند. اگر فرانک قیمتش یک قران باشد پنج سانتیم یک شاهی می‌شود و اگر بیست و هشت شاهی بگیرند چهار سانتیم یک شاهی می‌شود و اینها یک چیزهای مشکلی نیست که علت تعویق رأی باشد بعلاوه هر یک از آقایان نمایندگان که بخواهند ممکن است به پستخانه مراجعه کنند پستخانه توضیحات کافی خواهد داد.
رئیس – پس در ماده شش و هفت که سابقاً قرائت شد ایرادی نیست؟
(بعضی گفتند خیر)
رئیس – ماده واحده قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
(آقای منتصرالملک بشرح ذیل قرائت نمودند)
ماده واحده – مجلس شورای ملی اصلاحات اصلیه را که دولت ایران در آن ذینفع و در کنگره مادرید یک هزار و نهصد و بیست مسیحی ممطابق یک هزار و دویست و نود و نه شمسی به معاهدات و قراردادهای رم (۱۹۰۶) با حضور دولت علیه بعمل آمده تعقیب می‌نماید.
(مستشارالسلطنه)
رئیس – رأی می‌گیریم بماده واحده به ترتیبی که قرائت شد. آقایانیکه ماده واحده را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(آقایان نمایندگان قریب باتفاق قیام نمودند)
رئیس - تصویب شد لایحه تخفیف مالیاتی قریه ندوشن یزد مطرح است.
(بمضمون ذیل قرائت شد)
(خبر از کمیسیون بودجه به جلس شورای ملی)
کمیسیون بودجه لایحه شماره ۳۹۴۹ وزارت جلیله مالیه راجع به تخفیف فرع مالیات مراع و مواشی فریه ندوشن یزد را تحت مطالعه قرارداده و ماده واحده ذیل را تصویب و به مجلس پیشنهاد می‌نماید.
ماده واحده – بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود که مبلغ دویست و سی و چهار تومان و پنج قران فرع مالیات مراع و مواشی قریه ندوشن یزد را تا موقعی که تعدیل و ممیزی نشده مطالبه ننمایند.
(سهامالسلطان)
رئیس – آقای حاج میرزا علیمحمد دولت آبادی (اجازه)
حاج میرزا علیمحمد – بنده با اصل مطلب مخالف هستم ولی ماده واحده پیشنهادی دولت را بهتر از پیشنهاد کمیسیون میدانم در راپورت کمیسیون می‌نویسد تا زمانیکه تعدیل و ممیزی نشده مالیات مراع و مواشی را طالبه ننمایند و در پیشنهاد دولت نوشتهاند تا موقعی که تعدیل و ممیزی عمومی اقدام نشده موقتاً تخفیف منظور می‌گردد و اگر ملاحظه بفرمائید این عبارت بهتر از آن عبارتی است که کمیسیون پیشنهاد کرده است.
سهامالسلطان منشی کمیسیون – اگر چنانچه ملاحظه فرمائید ما بین ماده واحده که دولت پیشنهاد کرده با ماده واحده که کمیسیون پیشنهاد کرده یک تفاوتی هست. در ماده واحده پیشنهادی دولت نوشته شده تا زمانی که ممیزی و تعدیل عمومی نشده تخفیف داده می‌شود ولی از طرف کمیسیون نوشته شده تا زمانی که ممیزی و تعدیل نشده مطالبه مطالبه ننمایند و این دو عبارت خیلی تفاوت دارد برای اینکه ممکن است ممیزی عمومی قدری طول بکشد و زود انجام نگیرد ولی در اینجا بدولت اختیار داده شده تا زمانیکه مالیات آنجا ممیزی شده مطالبه این مبلغ نشود و هر وقت دولت بخواهد ممیزی بکند مجاز است بنابراین عبارت هیچ نقصی ندارد و خیلی بهتر است.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده بر خلاف عقیده که در موضوع مالیاتها دادم در این مورد بخصوص منکر اخذ مالیات هستم و آنچه تحقیق کردهام و از یکی از آقایان نمایندگان کرمان شنیدهام در این قریه وضع مالیات بر اغنام و احشام شده برای اینکه این قریه زراعت ندارند و از لفظش هم معلوم است فقط یک مراتعی دارند و اغنام و احشام آنها از آن مراتع استفاده می‌کنند و یک کشک و پشمی عاید آنها می‌شود و استفاده آنها از نفس احشام و اغنام است و بواسطه شرارت دزدها و انقلاباتی که در آن حدود اتفاق افتاده است اغنام و احشام آنها هم از بین رفته از این صورت بنده با کلیه مالیات این قریه مخالفم (که سلطان نخواهد خراج از خراب) و مطابق آنچه در لایحه دولت نوشته شده امین مالیه بر آنها تحمیل کرد و ازآنها بزور مالیات گرفته است و این مالیاتی که در اصل مأخذش از احشام و اغنام است وقتی آنها از بین رفته نباید مالیات بگیرند و بنده با اخذ مالیات از آنجا مخالفم و اصلاً و فرعاً هم بیش از پانصد و شصت و نه تومان نمی‌شود و مبلغ قابلی نیست و عقیده دارم تا موقعی که امنیت در آنجا بر قرار نشود و مراتع آنجا بکار نیافتد یک شاهی از آنجا نباید مالیات بگیرند.
رئیس – آقای عمادالسلطنه طباطبائی با لایحه موافقید؟
عمادالسلطنه – بلی موافقم
رئیس – بفرمائید.
عمادالسلطنه – مطلب همین طور است که آقای آقا سید یعقوب بیان فرمودند مالیات ندوشن هم آبی و خاکی است و هم بر اغنام و احشام است ولی عمدهاش راجع باغنام و احشام است تقریباً در چهل سال قبل ممیزی شده و در آن موقع همان اصل مالیات که در این صورت نوشتهاند معین گردید و بعد بمرور زمان فرعی که حکام و غیره میگرفتهاند بر آن مبلغ اضافه شده و جزء اصل مالیات منظور می‌شد و در این سنوات اخیر مخصوصاً از پنج سال قبل باین طرف چون ندوشن در دهنه و معبر دزدان فارس واقع شده بکلی اغنام و احشامشان از بین رفته و از این جهت بنده موافق هستم همانطور که دولت پیشنهاد کرده تا یک ممیزی جدیدی در ندوشن نشود یک فرعی که من غیر حق گرفته می‌شود نگیرند ولی اصل مالیات بابت آب و خاک باید تأدیه شود.
رئیس – آقایان کازرانی – حاج شیخ اسدالله – رفعتالدوله و حاج میرزا مرتضی موافقند؟
آقا میرزا علی کازرانی – بنده سؤالی دارم.
رئیس – گمان می‌کنم این مختصر مطلب محتاج باینقدر مذاکرات نباشد (جمعی تصدیق نمودند) رأی می‌گیریم بماده واحده که از طرف کمیسیون پیشنهاد شده آقایانی که تصویب می‌کنند ورقه سفید و آقایانی که رد می‌کنند ورقه کبود خواهند داد.
(اخذ آراء بعمل آمد آقایان منتصرالملک و امیر ناصر اوراق را تعداد نمودند و بترتیب ذیل نتیجه حاصل شد.)
عده حضار (۷۰) نفر ورقه سفید علامت قبول (۶۹) امتناع (۱)
(اسامی رأی دهندگان)
آقا سیدفاضل، آقای صدرالاسلام، آقای سالار معظم، آقای نجات، آقا شیخ محمدحسن گروسی، آقای میرزا محمدصادق طباطبائی، آقای مؤتمنالسلطنه، آقای نصیر دیوان، آقای شیخ محمدحسین سعادت، آقای وقارالملک، آقای شریعتمدار کرمانی، آقای نصیرالسلطنه، آقای دستغیب، آقای حاج میرزا اسدالله خان، حاج شیخ اسدالله، حاج میرزا مرتضی، دکتر لقمان، عمادالسلطنه طباطبائی، آقا سید محمدتقی طباطبائی، آقا میرزا هاشم آشتیانی، آقا میرزا ابراهیم قمی، حاج میرزا عبدالوهاب، اقبالالسلطان، نظامالدوله، آقا سیدکاظم یزدی، شیخالاسلام اصفهانی، سلطانالعلماء، رئیسالتجار، فتحالدوله، آصفالممالک، امینالشریعه، جلیلالملک، سردار معظم کردستانی، سهامالسلطان، مخبرالسلطنه، محققالعلماء، محمدهاشم میرزا، آقا میرزا علی کازرانی، آقا سید حسن کاشانی، وکیلالملک، میرزا ابراهیم خان، سید حسنخان بلوچ، عمادالسلطنه خراسانی، ارباب کیخسرو، بیانالدوله، عدلالسلطنه، میرزا شهابالدین، معتمدالسلطنه، ناظم دفتر، آقای مدرس، بیانالملک، عبدالممالک، شیخ العراقین زاده، حاج میرزا نقیخان نائینی، بهاءالملک، سید محمد رضای مساوات، مستشارالسلطنه، امیرناصر، حاج امینالتجار، آقاس سیدیعقوب، حاج میرزا علیمحمد، منتصرالملک، ناظمالعلماء، رفعتالدوله، میرزا طاهر تنکابنی، شیخالاسلام ملایری.
ورقه امتناع بدون امضاء علامت امتناع (۱)
رئیس – عده حضار هفتاد نفر و باکثریت ۶۹ رأی تصویب شد چند دقیقه تنفس است.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از یک ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس – قانون بودجه سنه ایت ئیل مجلس مطرح است.
آقا میرزا ابراهیم قمی مخبر کمیسیون محاسبات مجلس – اجازه میفرمائید مختصر توضیحی عرض کنم؟
رئیس – بفرمائید.
مخبر – این بودجه همان بودجه سنه قبل است فقط تغییرات مختصری کرده که بعرض آقایان میرسانم. اولاً عده آقایان نمایندگان در هشت ما سنه تخا قوی ئیل نود نفر منظور شده بود و در این بودجه پس از وضع آقایان مستعفی و آقایانی که برحمت ایزدی پیوستنهاند نود و دو نفر از آقایان نمایندگان که اعتبارنامهشان از مجلس گذشته باقی می‌ماند و در بودجه هذهالسنه صد نفر منظور شده است و چنانچه عده در بین سال اضافه شد درخواست نامه علیحده صادر و تقاضای اعتبار خواهد شد.
ثانیاً – دو نفر در اداره تقنینیه بر حسب لزوم اضافه کردهاند و دویست و هشتاد و هفت تومان و پنج قران نسبت ببودجه قبل زیاد کردهاند که مقداری از آن حقوق آن دو نفر است که زیاد شده و مقداری هم اضافه حقوقی است که ببعضی داده شده و آن یک صد تومان اعتبار سابق از بین رفته است و نیز یک نفر صندوقدار با ماهی چهل تومان باداره مباشرت اضافه شده که سابق نبوده و بواسطه کارهای زیاد لازم بوده است دو تومان هم بر حقوق مسئول توزیع و ممیزی اضافه شده برای اینکه مدتی بوده است خدمت کرده یک نفر هم بر عده سرایدارها اضافه شده است که در عوض یک نفر از فراشها کسر شده است فقط سه تومان از بابت جیره شب او نسبت ببودجه سابق فرق می‌کند آبدار و سقا چهار نفر ماهی هر نفری یک تومان بواسطه زحماتیکه دارند اضافه شده در بودجه سند تخاقوی ئیل صد و هفتاد تومان مصارف سوخت و چراغ برق و نفط منظور شده بود در هذهالسنه ماهی ده تومان کمتر است و ماهی صد و شصت تومان منظور شده است ولی لوازم سرایدارخانه و فراشخانه و تلفنخانه ماهی ده تومان اضافه شده و حالا ماهی چهل تومان است مصارف آبدارخانه صد و پنجاه تومان بوده حالا پنجاه تومان اضافه شده. مطبوعات بواسطه زیادی طبع قوانین در بودجه سابق یک صد تومان پیش بینی شده بود بدویست تومان بالغ شد. تلگرافات خارجه و مصارف متفرقه ماهی پنجاه تومان بود ۲۰ تومان ببودجه سابق اضافه شده است. چیزی که محل توجه کمیسیون شد حقوق کارکنان مجلس است که ساعات کارشان دو مقابل ساعات کار مستخدمین سایر ادارات دیگر است و از هر گونه فوائدی هم ممنوع هستند و حقوق آنها با سختی مشعیت امروزه غیر کافی است و تمامی دچار مضیقه و عسرت هستند این است که کمیسیون محاسبات و اداره مباشرت از این مساعدت مختصر خودداری نکرده و بر حقوق هر یک از چهل و یک نفر مستخدمین جزء سه تومان اضافه کرده و بر هر یک از رؤسای آنها که پنج نفر هستند ماهی پنج تومان اضافه نموده.
شیخ الاسلام اصفهانی – بر هر یک از اجزاء جزء دو تومان اضافه شده نه سه تومان. راپورت را ملاحظه بفرمائید و بنده پیشنهاد کردم که سه تومان اضافه شود.
آقا میرزا ابراهیم قمی – بلی ببخشید اشتباه کردم ماهی دو تومان و نیز پانزده تومان هم حقوق یک نفر مفتش است که سابق در جزو بودجه اداره مالیه بود و حالا جزو بودجه مجلس شده است.
رئیس – آقای شیخالاسلام در کلیات مخالف هستند؟
شیخ الاسلام اصفهانی – خیر عجالتاً عرضی ندارم.
رئیس – در کلیات مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس – رأی می‌گیریم برای دخول در شور مواد آقایانی که تصویب می‌کنند درشور داخل شویم قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده اول قانون بودجه قرائت می‌شود.
(آقای منتصرالملک بشرح ذیل قرائت نمودند)
قانون بودجه یک ساله ایت ئیل ۱۳۰۱ مجلس شورای ملی.
ماده اول – برای مخارج ۱۲ ماهه سنه ایت ئیل ۱۳۰۱ مجلس شورای ملی مبلغ دویست و نود و هفت هزار و هشتصد و هفتاد و هشت تومان موافق فقرات (۱) الی (۴) (ضمیمه ۱) اعتبار باداره مباشرت مجلس شورای ملی داده می‌شود (ضمیمه ۱) قانون بودجه سنه ایت ئیل ۱۳۰۱ مجلس شورای ملی
(از اول حمل الی آخر حوت سنه مزبوره)
ماده اول فقره (۱) مقرری آقایان نمایندگان محترم ۱۲ ماهه (۱۰۰) نفر (۲۴۱۲۰۰۰) قران
فقره (۲) حقوق اعضاء و اجزاء اداره تقنینیه ۱۲ ماهه (۳۳) نفر (۲۰۱۳۰۰) قران.
فقره (۳) اعضاء و اجزاء اداره مباشرت (۱۲) ماهه (۶۵) نفر ۲۱۸۶۴۰ قران..
فقره (۴) مصارف ماهانه و سالیانه (۱۲) ماهه (۱۰) فقره ۱۴۶۸۴۰ قران.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو – بعضی توضیحات لازم است عرض شود که خاطر آقایان مستحضر باشد قسمتهائی را که آقای مخبر توضیح فرمودند تمام آنها طبع شده بود و در خدمت آقایان نمایندگان محترم بود و لابد در این مدت مطالعه فرمودهاند و آقایانی که آقای مخبر اظهار فرمودند عده وکلاء نود و دو نفر بوده و یک صد نفر منظور داشتیم صحیح است ولی تا آنوقت که این بودجه طبع نشده بود نود و دو نفر بود ولی فعلاً نود و شش نفرند یعنی عده که اعتبارنامهشان تصویب شد نود و هشت نفر بودهاند و دو نفر از آقایان بوزارت معین شدهاند و مستعفی شدهاند اگر چه دو نفر هم حضور دارند و اعتبارنامهشان درتحت شور است در هر حال علیالمجاله عده آقایانی که اعتبارنامهشان تصویب شده است نود و شش نفر هستند و فقط چهار نفر بیشتر در بودجه منظور نشده است و معلوم است در صورتی که عده از صد نفر زیادتر شود در آینده دو مرتبه بمجلس پیشنهاد جدید خواهد شد اما راجع بتغییراتی که در این بودجه حاصل شده است اولاً بعد از تصویب این بودجه از طرف کمیسیون محاسبات اداره تقنینیه بر حسب ضرورت لازم دانسته است یک هزار و دویست توان در سال باداره تقنینیه اعتبار داده شود و دیگر همان تفاوت حقوق مستخدمین جزء است که آقای مخبر توضیح دادند و آن هم هزار و دویست و هشتاد و چهار تومان است و بالاخره تفاوت حقوق مفتش با شرحی که آقای مخبر فرمودند صد و هشتاد تومان که مجموع آنها در صورتی که بماده اول اضافه شود بایستی به مبلغ سیصد هزار و پانصد و چهل و دو تومان رأی گرفته شود. در خاتمه آقای مخبر عنوانی فرمودند که گمان می‌کنم مقصودشان با مقصود بنده موافق باشد فرمودند اجزاء و مستخدمین مجلس از عوائد خارجی ممنوعند بنده بطور کلی عرض می‌کنم مستخدمین و اجزاء تمام ادارات دولتی از عوائد خارجی ممنوعند و البته اگر دخلی بکند غیر مشروع است.
رئیس – آقای طباطبائی (اجازه)
طباطبائی – بنده اجازه نخواسته‌ام
رئیس – آقای حاج میرزا عبدالوهاب.(اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب – بنده عرض می‌کنم آیا بهتر نبود از اجزاء اداره تقنینیه که سی و سه نفر هستند و از اجزاء اداره مباشرت یک مقداری کسر می‌کردند؟ بعقیده بنده این عده اجزاء قدری هم زیاد هستند.
ارباب کیخسرو – اجازه میفرمائید.
رئیس – بفرمائید.
ارباب کیخسرو – خیلی میل داشتم نماینده محترم توضیح می‌دادند کدامیک از اجزاء اداره مباشرت زیاد است ۱۵ نفر پیشخدمت هستند که باید از صبح تا نصف شب در خدمت آقایان دست بسینه برای فرمان حاضر باشند ده نفر فراش داریم که باید از صبح تا شام عقب آقایان در کوچه و خیابان بدوند چند نفری از اینها را میفرمائید کسر کنیم؟ عده اجزاء دفتر را که دو نفرند از دو نفر چند نفر را حذف کنم؟ اداره محاسبات مجلس دو نفر عضو دارد از دو نفر بنده چند نفر را از بودجه حذف کنم؟ خوب بود توضیح می‌فرمودند نظرشان بکدام یک از اینها است؟ بعلاوه خوب بود شخصاً باداره مباشرت تشریف می‌آوردند و کار اداره را ملاحظه نموده و تصدیق می‌کردند که خیلی هم عده اجزاء کم در بودجه پیش بینی شده. اما راجع باداره تقنینیه گویا فقط عده اعضاء را ملاحظه فرمودهاند تشخیص عده اعضاء اداره تقنینیه با مقام منبع ریاست است و پیشنهاد این قسمت پس از مطالعات زیاد در هیئت رئیسه شده و پس از جرح و تعدیل‌های زیاد این عده معین شدهاند به عقیده بنده اگر اجزای اداره تقنینیه و مباشرت مجلس شورای ملی را با اعضاء سایر ادارات مقایسه نمائید ملاحظه خواهید فرمود که نهایت درجه صرفه جوئی شده است و اگر ممکن بود اعضاء کمتر از این باشد در خود هیئت رییسه کسر می‌شد و لازم به تذکر نبود معهذا اگر ملاحظه دارید خوب است پیشنهاد فرمایید.
ریس – آقای شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله – در ماده اول اگر بطور کلی مذاکره می‌شود عرایض خود را عرضی کنم و اگر قسمت مذاکره می‌شود در فقره اول عرضی ندارم به فقره دوم که رسیدیم عرض خواهم کرد.
رئیس – در فقره اول کسی اعتراض ندارد.
(اظهاری نشد)
رئیس – (خطاب به حاج شیخ اسدالله) بفرمائید.
حاج شیخ اسدالله – در فقره دوم می‌نویسد اداره تقنینیه معاون اداری ریاست فلان مقدار رئیس دارالانشاء فلان مبلغ منشی اول دو نفر. منشی دوم شش نفر منشی سوم چهار نفر الی آخر البته آقای ارباب کیخسرو تصدیق می‌فرمایند که بودجه مجلس باید برای وزارتخانه‌های دیگر از بودجه نویسی دستور و سر مشق باشد بنابراین باید از روی یک اساسی و پر نصیبی باشد اول که طبقه بندی می‌شود میگوبند منشی اول و دوم و سوم منشی اول حقوقش معین است پنجاه تومان هفتاد تومان یا هر قدر. منشی دوم قدری پستتر بنابراین حقوق را باید برای مقام معین نمود ولی در این بودجه می‌نویسد منشی اول دو نفر بتفاوت. بنده نمی‌فهمم اگر حقوق را برای مقام معین می‌کنند تفاوت چه معنی دارد. اگر برای اشخاص بودجه می‌نویسند که این ترتیب خارج از اصول بودجه نویسی است خوب است در این باب توضیح بدهند تا بنده نظریات خود را عرض کنم.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده تعجب می‌کنم آقای شیخ اسدالله سه دوره در مجلس بودهاند وهنوز باداره مباشرت نبردهاند تا مراتب خدمات و زحمات اعضاء را ملاحظه کنند بنده در موقعی که آقای حاج میرزا عبدالوهاب اظهار مخالفت کردند اجازه خواستم ولی نوبت به بنده نرسید ولی حالا که اجازه فرمودهاند از موقع استفاده نموده عرض می‌کنم اگر اطلاع داشته باشید بنده در غالب جاها با آقای ارباب کیخسرو مخالف بودم ولی در مسئله بودجه گمان می‌کنم هیچکس باندازه آقای ارباب کیخسرو مطالعه در این باب نکرده باشد و در صرفه جوئی ایشان دست بالا را گرفتهاند و گمان نمی‌کنم هیچ وزارتخانه باین اندازه در اعضاء و مخارج اداری صرفه جوئی نماید. اگر آقایان تشریف ببرند و ادارات مجلس را ملاحظه کنند خواهند دید. بنده نمی‌خواهم خدمات کمیسیون عرایض را عرض کنم ولی همین قدر عرض می‌کنم که کمیسیون عرایض در بالای هر عریضه دو کلمه بیشتر نمی‌نویسد تمام اینها باید مفصلاً در ادارات مجلس نوشته شود. در روز صد الی سیصد عریضه و در ماه دو هزار و پانصد عریضه وارد می‌شود. از تمام نقاط و سر حدات مملکت عرایض می‌رسد در هر مسئله با آن جدیتی که مقام ریاست در جواب تمام مطالب مردم دارند باید یکجواب علیحده نوشت حالا از این رو قیاس فرمائید که چقدر صرفه جوئی شده است اما در جواب آقای حاج شیخ اسدالله که چندین دوره در مجلس بودهاند عرض می‌کنم عملیات منشیها مختلف است مسلم است باعتبار تفاوت کار حقوق هم متفاوت است هر کس بقدر عملیات خودش حقوق می‌گیرد.
رئیس – آقای سدیدالملک (اجازه)
سدیدالملک – بنده تصور می‌کردم بعد از آنکه فقره اول را تصویب کردیم.
رئیس – هنوز تصویب نشده است.
سدیدالملک – بلی در آن خصوص مذاکره می‌کردیم در خصوص مستخدمین جزء هم که زحمتشان فوقالعاده است شاید صحبتی کرده باشیم.
شیخالاسلام اصفهانی – بنده در فقره دوم پیشنهادی تقدیم کردهام.
رئیس – پیشنهادات بعد قرائت خواهد شد.
در فقره سوم مخالفی نیست؟
(مخالفتی نشد)
رئیس – در فقره چهارم چطور؟
(اظهاری نشد)
رئیس – راجع بماده اول دو فقره پیشنهاد رسیده است. یکی راجع بفقره اول و دیگری راجع بفقره سوم.
پیشنهادات بمضمون ذیل قرائت شد.
پیشنهاد می‌کنم که حقوق نمایندگان ماهی یک صد و پنجاه تومان باشد.
ناظمالعلماء. مساوات
رئیس – آقای مساوات توضیحی دارید؟
مساوات – عقیده بنده این است که حقوق وکلا هم مثل وزراء باشد یعنی چون وزراء سابق مقرریشان پانصد تومان بود و حالیه نصف بر آن افزوده و هفتصد و پنجاه تومان شده است وکلا هم بواسطه گرانی اشیاء و اینکه طرز معیشت با سابق تفاوت دارد حقوقشان را که یک صد تومان بوده یک صد و پنجاه تومان قرار دهند.
مخبر – کمیسیون این پیشنهاد را قبول نمی‌کند.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – مسلم است هر کس اقدام بضرر خودش بکند راجع به شخص خودش است لیکن بنده عرض می‌کنم وکلا از اذان صبح تا ۵ ساعت از شب رفته در مجلس مشغول زحمت و کار هستند حالا آنطور که آقای آقا سید فاضل یک وقتی می‌فرمودند باید یا احتشام ملاحظه شوند بنده نمی‌گویم با احتشام باشند. لیکن آقایان تصدیق دارند که با مخارج و گرانی تهران و با این که وکلاء دستشان از هر چیز بریده است (بر خلاف آنچه که بدروغ در روز نامهها مینویسیند) که با این زحمت زیاد چطور می‌شود یک صد و ۵۰ تومان کفایت معیشت آنها را ننماید معلونین وزارتخانهها و رؤسای ادارات با آنکه اوقاتشان محدود و معین است هر یک دویست و پنجاه تومان سیصد تومان پانصد تومان حقوق می‌گیرند. بنابراین این مقدار حقوق برای وکلا خیلی کم است. حالا منافاتی ندارد آقای ناظمالعلماء مختار اگر میل دارند یک صد و ۵۰ تومان دیگر را دریافت ننمایند تا بفقراء داده شود.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو.
ارباب کیخسرو – قبلاً راجع به اظهاراتی که آقای آقا سید یعقوب درباره بنده فرمودند خیلی تشکر نموده ولی ضمناً متذکر می‌شوم که اداره مباشرت به دست ۳ نفر اداره می‌شود و در این گونه مواقع هر ۳ نفر متفقاً مذاکره نموده و بعد از توافق آراء پیشنهاد می‌کنم اما راجع بمقرری آقایان نمایندگان بنده نمی‌خواهم داخل در این قضیه شده و کار و زحماتی را که آقایان نمایندگان متحمل می‌شوند و تفاوت معیشت را با چند سال قبل متذکر شوم ولی همین قدر عرض می‌کنم اداره مباشرت بعد از مذاکره و تعاطی افکار با آقایان نمایندگان و استحضار از نظریه آقایان در این موضوع موفق به پیشنهاد این مبلغ دویست تومان شد و الا اداره مباشرت نظر خاصی در این موضوع ندارد حالا هم بسته بنظریات خود آقایان است.
رئیس – آقای مدرس (اجازه)
مدرس – چون من همیشه عقیده دارم با این که مملکت بی پول است باید خرج را کم کرد در خصوص نمایندگان هم در هیئت رئیسه که بنده هم بودم خیلی مذاکرات شد ولی چون آقایان هستند که واقعاً اگر یک حقوقی برای آنها معین نشود که مخارج خود و خانواده خود را در این جا و در ولایات بدهند نمی‌توانند خدمت کنند اگر چه بعضی هم هستند که شاید بواسطه کمی مخارج یا عدم احتیاج ممکن است کمتر بگیرند ولی روی هم رفته ملاحظاتی که شد دیدیم اکثریت با کسانی است که با کمتر از ۲۰۰ تومان نمی‌توانند زندگی کنند و این هم مسئله مشکلی نیست که چون حقوق ۲۰۰ تومان است حتماً آقایان ملزم باشند ۲۰۰ تومان را بگیرند خلاف قانون کرده باشند. اگر واقعاً کسی خودش را محتاج نمیداند از بیتالمال عمومی نگیرد و بقدری که حاجت دارد بگیرد و چنانچه عرض کردم اکثریت با اشخاصی است که امورشان نمی‌گذرد و الحق و الانصاف مخارج دارند و اغلب غرباء هستند که هم در این جا و هم در ولایتشان خررج دارند. لهذا بنده با اینکه طرفدار تقلیل هستم در آنجا عقیدهام را آن طور عرض کردم و در این جا این هم این طور اظهار می‌کنم.
رئیس – باید رأی بگیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقایان مساوات و ناظمالعلماء آقایانیکه این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس – تصویب نشد.
پیشنهاد آقای شیخالاسلام اصفهانی قرائت می‌شود.
(بمضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که جهت چهل و یک نفر اجزاء مجلس نفری یک تومان در ماه اضافه شود.
رئیس – شیخالاسلام (اجازه)
شیخالاسلام – این مطلب واضح است که مستخدمین جزء مجلس هم ضعیفند و هم زحمتشان زیاد است و نفری دو تومان در ماه فلسفه صحیحی ندارد و اگر ماهی ۳ تومان یعنی روزی یک قران در حق آنها بر قرار شود باز یک چیزی است.
مخبر – کمیسیون محاسبات با موافقت اداره مباشرت ۲ تومان پیشنهاد کرده بود و ضد این پیشنهاد هم نیست بنده از طرف کمیسیون قبول می‌کنم.
رئیس – باید رأی بگیریم بماده اول ولی اضافاتی که شده است عرض می‌شود بعد رأی می‌گیریم.
جمع ماده اول ۳۰۱۰۳۴ تومان خواهد یود.
رأی می‌گیریم بماده اول ضمیمه که جمع آن سیصد و یک هزار و سی و چهار تومان و مشتمل بر دو قسمت است. آقایانیکه ماده اول ضمیمه را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. رأی می‌گیریم بماده اول قانون آقایانیکه ماده اول را تصویب می‌نمایند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم – برای مصارف فوقالعاده مجلس شورای ملی نه هزار و هشتصد و پنجاه تومان موافق ماده (۲) ضمیمه (۱) تشخیص و اعتبار به اداره مباشرت داده می‌شود.
رئیس – ماده دوم ضمیمه مصارف فوقالعاده اعتباری مطابق صورتی که ضمیمه است و طبع شده در این ماده اختلافی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس – رأی می‌گیریم در ماده دوم قانون که عین ماده دوم ضمیمه است آقایانیکه ماده دوم را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(غالباً قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده سوم قانون قرائت می‌شود.
(ماده سوم قانون و ماه سوم ضمیمه بشرح آتی قرائت شد)
ماده سوم – برای حقوق و مخارج و لوازم مبعه مجلس مبلغ سیزده هزار و چهارصد و هشتاد و هشت تومان موافق ماده (۳) ضمیمه (۱) اعتبار باداره مباشرت داده می‌شود.
رئیس – بماده سوم قانون بودجه ملاحظاتی هست؟
(گفتند خیر)
رئیس – رأی می‌گیریم بماده سوم قانون آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده چهارم
(بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده ۴ – مجلس شورای ملی باداره مباشرت اجازه می‌دهد که عایدات مطبعه مجلس و باغ بهارستان را دریافت داشته جرو جمع محاسبات مجلس محسوب دارد.
رئیس – نسبت باین ماده نظری نیست؟
(ایرادی نبود)
رئیس – رأی می‌گیریم بماده چهارم آقایانی که تصویب می‌نمایند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. مذاکرات راجع بکلیات است
آقای حائریزاده (اجازه)
حائریزاده – عرض می‌کنم مستخدمین جزء مجلس حقوقشان حقاً کفایت مخارجشان را نمی‌کنند بنده اعضاء کمیسیون و آقای ارباب کیخسرو مذاکره کردم دیدم نظریه ایشان هم با نظریه بنده موافق است ولی فقط اظهار می‌کنند اگر حقوق اجراء مجلس زیاد شود یک زمینه برای سایر ادارات خواهد شد و با نبودن عایدات و کسر بودجه مملکت مقتضی مصالح مملکت نیست. لهذا من پیشنهاد کرد حقوق کسانی که بیش از صد تومان است صدی پنج کسر شده و اضافه بر حقوق کسانی شود که کمتر از پنجاه تومان از صندوق اداره مباشرت استفاده می‌کنند و اگر سایر وزارتخانهها هم خواستند همین رویه را پیش بگیرند و از حقوق اشخاص که زیادتر از صد تومان از خزانه دریافت می‌کنند کسر و همان را اضافه بر حقوق اجزاء جزء کنند که امور آنها مرتب باشد و طریق تقسیمش را اداره محاسبات مجلس هر طور صلاح دانست مرتب خواهد کرد.
رئیس – کی پیشنهاد فرمودید؟
حائریزاده – حالا دادم
(پیشنهاد مزبور بمضمون ذیل قرائت شد.)
از حقوق کسانی که بیش از صد تومان از صندوق اداره مباشرت مجلس شورای ملی استفاده می‌نمایند کسر شده بر حقوق کسانی که کمتر از پنجاه تومان حقوق دریافت می‌دارند موافق نظریات کمیسیون محاسبات مجلس شورای ملی اضافه شود.
رئیس – کمیسیون چه می‌گوید؟
مخبر – کمیسیون این پیشنهاد را قبول نمی‌کند.
ارباب کیخسرو – اجازه میفرمائید.
رئیس – بفرمائید.
اراب کیخسرو – چون آقای حائری زاده در ضمن فرمایشات خودشان اسمی از بنده بردند و فرمودند بنده اظهار موافقت کردهام بنده در استحقاق اعضای جزء موافقت کردم ولی بایشان عرض کردم پیشنهادی که شما می‌کنید راجع به مال دیگران است که ما باید رأی بدهیم اگر صاحبان مال حاضر باشند ما هم حرفی نداریم.
رئیس – آقای نظامالدوله. (اجازه)
نظامالدوله – بنده عقیدهام این است که غرض آقای حائریزاده این نبود که هر کس از صد تومان بیشتر دارد صدی پنج از حقوقش کسر شود. غرضشان راجع بنمایندگان بود و اگر این پیشنهاد راجع بنمایندگان باشد بنده موافقم.
رئیس – آقای مدرس (اجازه)
مدرس – بنده هم با فرمایش آقای حائریزاده و هم با فرمایش آقای نظامالدوله مخالفم. آقای حائریزاده تصور می‌فرمایند آن کسیکه زیادتر از صد تومان دارد برایش زیاد است خیر آن کسیکه مواجبش زیاد است خرجش هم زیاد است اگر از او کم کنند بساحت ظلمی باو می‌شود و بر آن کسی هم که اضافه می‌کنید عدالت بشود شرعاً این طور است و بنده عرض می‌کنم هر کسی مایل است خودش این مرحمت را بفرماید هیچکس هم مانع او نخواهد شد هر چه از حقوقش را که زیادتر از خرجش است بگذرد در صندوق آن را بین اجزاء جزء قسمت کند ولی اینکه قانونی باشد و شخص ملزم باشد بنده فلسفه برایش قائل نیستم.
مخبر – بعلاوه کمیسیون محاسبات در این مسئله دقت کرد و مراعات آنها را نموده و اداره مباشرت و هیئت رئیسه هم حقوق کارکنان جزء را زیاد نمودهاند والان هم آقای شیخالاسلام پیشنهاد کردند و تصویب شد.
رئیس – موقع این پیشنهاد اینجا نبود در ماده اول می‌بایستی این پیشنهاد را کرده باشند معذالک رأی می‌گیریم.
حائریزاده – نظر بفرمایش آقای مدرس بنده حاضر هستم نسبت بسهم خودم ده تومان از حقوقم را نگیرم و امیدوارم آقایان دیگر هم موافقت بفرمایند و صد پنج حقوق خودشان را که چیز جزئی می‌شوند نگیرند که به حقوق اجزاء جزء اضافه شود. ولی اینکه فرمودند اجزاء جزء مخارجشان کمتر است بنده عرض می‌کنم همان آمال و آرزوهائی که ما داریم آنها هم دارند منتها این است که چون دسترسی ندارند خرج خودشان را کم کردهاند و الا مخارج اولیه را هم دارند و با این مخارج سنگینی که هست این حقوق شش هفت تومان برای اعضاء جزء خیلی کم است و مجبورند بوسائل دیگری امور معاش خودشان را اداره کنند و هیچ وسیله غیر از بدبختی در این مملکت نیست در سایر ادارات بوسائل نا مشروع امورات معاش خود را اداره می‌کنند.
(بعضی از نمایندگام بطور همهمه – اینطور نیست)
حائریزاده – ولی من از مستخدمین مجلس خیلی ممنون هستم که موافق تکلیف و احساسات خودشان عمل می‌کنند و ما باید از آنها قدرشناسی کنیم و از حقوق خودمان کسر کرده و بر حقوق آنها اضافه کنیم و اگر مجلس هم به این پیشنهاد رأی ندهد بنده از آقای ارباب خواهش می‌کنم که از حقوق بنده کسر کنند و بر آنها بیفزایند.
مخبر کمیسیون – نسبت به حقوق آقای حائریزاده کمیسیون پیشنهاد ایشان را می‌پذیرد.
حائریزاده – مشروط به اینکه بحقوق اعضاء جزء اضافه شود.
رئیس – باید رأی بگیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد ولی بنده عرض می‌کنم این پیشنهاد مخالف ماده اول و رائی که دادید خواهد بود. آقایانیکه این پیشنهاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(دو سه نفر قیام نمودند)
رئیس – قابل توجه نشد. در کلیات مخالفی نیست؟
حاج میرزا علیمحمد دولت آبادی – بنده راجع بخرج مطبعه سؤالی داشتم.
رئیس – بفرمائید.
حاج میرزا علیمحمد – سابق که مخارج و عایدی مطبعه را نوشته بودند تقریباً پانزده هزار تومان مخارج آن بود و دخلش را شش هزار تومان نوشته بودند در این جا هیچ معین نکردهاند میخواستم از آقای ارباب سؤال کنم هیچ خرج و دخل آن تکافو می‌کند یا خیر؟ و اگر یک مبلغی خرج کنیم و باندازه مطبوعات مجلس از آن خرج موضوع کنیم بقدر اضافه که خرج شده عایدی دارد یا خیر؟ و اگر عایدی نداشته باشد ممکن است این مطبعه را بدیگری واگذار کنند که مخارج کمتر شود و این سیزده هزار تومان که در بودجه مجلس نوشته می‌شود برگردانند و آن مقداری که مطبوعات برای مجلس لازم است بدیگری واگذار شود یا باجاره یا به طور دیگر که صرفه مجلس باشد.
ارباب کیخسرو- اجازه می‌فرمایید؟
رییس- بفرمایید.
ارباب کیخسرو – بنده خیلی میل داشتم برای دولت ممکن می‌شد که طلب اداره مباشرت را پرداخته بود که بنده قبل از اینکه بودجه را از طرف اداره مباشرت پیشنهاد کنم لایحه تفریغ بودجه سال گذشته را پیشنهاد کرده باشم تا خاطر آقایان مستحضر شود و اگر آقا مراجعه به صورت جزء بفرمایند خواهند دید این مبلغ تمام مخارج اجزاء نیست مخارج اداری ماهی پانصد تومان است و در حدود اعتبار هم خیلی کمتر خرج شده و البته در صورت تفریغ بودجه ملاحظه خواهند فرمود و با اینکه ما متوقع بودیم از طرف وزارتخانه و ادارات دولتی بیش از این کار رجوع شود و چندان کاری رجوع نشد معهذا خاطر آقای دولت آبادی را مطمئن می‌کنم که عایدیش بیشتر از خرج آن بوده و امیدواریم در آتیه هم بیشتر شود و بعلاوه منافع اساسی که بنده نمی‌خواهم عرض کنم از آوردن مطبعه بایستی عاید دولت و عموم شده در قسمت اقتصادی هم عرض می‌کنم منفعت داشته و امیدوارم باز هم دخلش بیش از خرجش باشد.
رئیس – در کلیات دیگر مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس – رأی می‌گیریم با ورقه به این قانون که مشتمل بر چهار ماده است جمع چون تغییر کرده عرض می‌کنم ۳۲۴۳۷۲ تومان است آقایانیکه این مبلغ را تصویب می‌کنند ورقه سفید و الا ورقه کبود خواهند داد.
(در این موقع اخذ آراء بعمل آمده آقایان منتصرالملک و امیرناصر تعداد نموده نتیجه بترتیب ذیل حاصل گردید.
عده حضار (۷۲) ورقه سفید علامت قبول (۶۵) ورقه کبود (۲) امتناع (۵)
رئیس – عده حضار (۷۲) نفر آقایانی که تصوییب کردهاند ۶۵ نفر.
اسامی قبول کنندگان، معتمدالسلطنه وکیل الملک. رئیس التجار، قوم الدوله منتصر الملک. حاج میرزا اسد الله خان، آقا سید حسنخان بلوچ، میرزا ابراهیم خان ملک آرائی، شیخ الاسلام ملایری، صدر الاسلام ابهری، شیخ المراقین زاده، حاج میرزا تقیخان نائینی، مستشار السلطنه، عبدالممالک، عدل السلطنه موتمن السلطنه ملک الشعراء، احتشام الدوله، حاج نصیر السلطنه، سهام السلطان، آقاسید محمد بافردست غیب، نصرت الدوله، محمدهاشم میرزا، لسان الملک، ارباب کیخسرو، میرزا محمدحسین صدرائی، بهاءالملک، آقا میرزا سید حسن مجتهد کاشانی، سردار مفتخم، رقعت الدوله، آصف الممالک، آقا میرزا طاهر تنکابنی، رکن الملک، بیان الدوله آقاسید محمد تدین، وقار الملک، محمد ولی میرزا عمادالسلطنه خراسانی، میرزا اعلی کازرانی، آقا میرزا ابراهیم قمی نظام الدوله، آقا سید فاضل کاشانی، بیان الملک، امیرناصر، آقا سید محمدتقی طباطبائی، شیخ اسد الله، محلاتی، جلیل الملک، فتح الدوله، آقا سید یعقوب، نصیر دیوان، محقق المعماء، اقبال السلطان، ناظم دفتر، حاج شیخ محمدحسن، دکتر لقمان حاج میرزا علی محمد دولت آبادی، حاج میرزا مرتضی، سردار معظم کردستانی، آقا سیدحسن مدرس، حاج دهبر السلطنه، آقا میرزا هاشم آشتیانی، امین الشریعه سالار معظم، عماد السلطنه طباطبائی ورقه سفید بدون امضاء.
اسامی رد کنندگان- حاج میرزا عبد الواب، حائری زاده.
رئیس- رقعه ایست بکمیسیون عرایض رسیده به مجلس ارجاع کردهاند که قرائت می‌شود.
(آقای منتصر الملک بشرح ذیل قرائت نمودند)
ساحت مقدس مجلس شورای ملی شبدالله ارکانه نظر باین که وظیه هر فردی از افراد ملت خدمت بوطن و سعی در ازدیاد ثروت و منافع عمومی است و با وضعیت حاضر، که فقر و فلاکت سرتاسر این مملکت را احاطه کرده و علت العلل نبودن شغل و کار و از این نقطه نظر ایجار کار برای کارگران از بزرگترین خدمات ملی است و نظر باینکه در مقابل کارخانجات کوه پیکر اروپا که با مخارج قلیلی هزاران خروار جنس تدارک می‌کنند مبارزه با آنها بتوسط عملیات بدیدی خارج از حد امکان و جز وسیله ماشین‌های جیسم میسر نیست و نظر بر فزونی واردات بر صادرات که بالنتیجه فقر عمومی بر توسعه دامنه خود می‌افزاید و علاج آن فقط زیاد نمودن مصنوعات داخلی و رفع احتیاجات در حدود قدرت و امکان است و نظر باینکه مهمترین اجناسیکه محل احتیاج عموم از کوچک ترین مکتب دهات تا وزارتخانهها و پارلمان است اوراق کاغذ است که در کلیه زندگانی فردی و اجتماعی دوره تمدن دخالت دارد و یگانه وسیله علوم و معارف است و هر قدر مملکت ترقی کند بالطبع احتیاج به کاغذ زیادتر می‌شود نظر بمقدمات فوق این بنده میرزا احمد نراقی کاشانی و آقای عباسقلی خان باقر زاده یکی از بزرگترین خدمات را تاسیس کارخانه کاغذسازی دانسته و فداکارانه انجام این خدمت را بعهده گرفته در دوره زمامداری حضرت اشرف آقای قوام السلطنه توسط وزارت جلسبله فوائد عامه از دولت علیه استدها نمودیم که با جلب نظر و موافقت مجلس شورای ملی ماشین آلات و لوازم کارخانه مزبور را از حقوق گمرکی معاف و مقداری زمین که برای محل کارخانه لازم باشد در یکی از خالصجات اطراف تهران مجانا اعطاء فرمایند. پیشنهاد فوق مورد قبول واقع شده و اطمینان دارند که هیئت دولت از بذل این مساعدت مضایقه ننموده و از تصویب مجلس شورای ملی هم خواهند گذرانید آقای عباسقلی خان در شش ماه قبل شخصا عازم آلمان شده و بموجب تلگرافی که چند روز قبل نموده کارخانه کاغذسازی را خریداری کرده است. ولی متاسفانه هنوز از طرف دولت اقدامی برای تصویب تقاضاهای این بندگان نشده است مستدعی است در صورتی که مجلس شورای ملی تشویق بتاسیس این قبیل موسسات را لازم ودو فقره تقاضای سابق الذکر را قابل توجه می دانند تاکید در تسریع تصویب و انجام آن بفرمایند که انشاءالله زودتر بانجام این خدمت موفقیت حاصل گردد.
رئیس- آقای محمدهاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- این مطلب خیلی مایه خوشبختی است و همه نمایندگان کجلس هم رای می‌دهند که از حقوق گمرکی معاف باشد ولی میل داشتم بطور پیشنهاد از طرف دولت بیاید و بگذرد ولی این بطور رایورت است و فعلا جز تشکر از آقایانی که باین خیال افتاده‌اند کار دیگری نداریم و باین جهت بنده نمی‌توانم در این باب مذاکره کنم.
رئیس- چون جمعی از آقایان پیشنهاد کرده بودند که خوانده شود قرائت شد حالا اگر مخالفی نباشد بهیئت دولت نوشته شود حتی المقدور با این قبیل تاسیسات مساعدت کنند. بعضی لوایح هم حاضر شده بود که جزء دستور شود ولی بواسطه اینکه آقایان وزراء تغییر کردهاند چند فقره آن لوایح را برای مطالعه مسترد کردهاند این است که چیزی برای دستور حاضر نیست بعد اطلاع داده خواهد شد که چه روزی جلسه می‌شود و دستور چه خواهد بود.
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد) مؤتمن الملک