مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اسفند ۱۳۳۷ نشست ۲۷۵
مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیمهای مجلس | قوانین برنامههای عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهیهای رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۲۷۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه سوم اسفند ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تقدیم بودجه سالهای ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی به وسیله آقای افخمی کارپرداز
۳- سؤال آقای پردلی راجع به جریمه دیر کرد بدهی خردهمالکین سیستان و جواب آقای وزیر کشاورزی
۴- سؤال آقای بهبهانی راجع به تأسیس بانکهای داخلی و خارجی و جواب آقایان وزیر دادگستری و وزیر دارایی
۶- اخذ رأی و تصویب اصلاح مجلس سنا در لایحه اصلاح مواد قانون ثبت اسناد
۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون امورخارجه راجع به قرارداد تکمیلی منع بردگی و برده فروشی
۸- طرح وتصویب گزارش کمیسیون امورخارجه راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ
۹- طرح و تصویب گزارش کمیسیون امورخارجه دایر به اجازه الحاق به قرارداد سازمان هواشناسی بینالمللی
۱۰- بیانات قبل از دستور – آقایان: دکتر بینا- دولتآبادی
۱۱- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و پنجاه دقیقه پیشازظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین بااجازه- آقایان: دکتر دادفر- سعیدی- شادلو- عبدالحمید بختیار- قناتآبادی. مهندس فیروز- ساگیان- ذوالفقاری- محمودی- صرافزاده- مسعودی- سنندجی- اورنگ- اخوان- تیمورتاش- فضایلی- امید سالار- مهندس فروغی.
غایبین بدون اجازه- آقایان: دکتر طاهری- اریه- دکتر فریدون افشار- قرشی- کورس.
زودرفتگان بااجازه- آقایان: دکتر امیر حکمت- دکتر اسدی- دکتر ضیایی- بزرگنیا.
رئیس- نسبت به صورتمجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب میشود.
۲- تقدیم بودجه سالهای ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی به وسیله آقای افخمی کارپرداز
رئیس- آقای افخمی بفرمایید.
افخمی- بودجه سالهای ۳۷ و ۳۸ مجلس شورای ملی را تقدیم میدارم. (احسنت)
۳- سؤال آقای پردلی راجع به جریمه دیرکرد بدهی خردهمالکین سیستان و جواب آقای وزیر کشاورزی
رئیس- امروز سؤالات مطرح است آقای پردلی بفرمایید.
پردلی- سؤالاتم به طور کلی از وزارت کشاورزی به خرابی سیستان و مهاجرت مردم آنجا است و سؤال امروز من نیز راجع به این است که چرا خالص به عنوان جریمه و دیرکرد قیمت اراضی فروخته شده را چند برابر مطالبه میکند به عنوان اینکه بعضی خردهمالکین دیر توانستهاند بپردازند با این وضع مردم سیستان و حساسیت سیستان محیطی بوجود آمده که مردم مهاجرت میکنند و این فشار بیشتر آنها را مأیوس و ناامید میکند چرا دولت جلوگیری نمیکند چرا از گرفتن این پول صرفنظر نمیکنند.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی (سرلشکر اخوی)- چند ماه قبل همین سؤال مطرح شد، جواب عرض کردم همان جواب را مجدداً به عرض آقایان محترم میرسانم، قانون تکلیف را در این مورد به صراحت تعیین کرده و وزارت کشاورزی جز اجرای قانون کاری نمیکند.
به موجب ماده ۱۱ قانون متمم بودجه سال ۱۳هفدهم (میزان خسارت دیرکرد نسبت به پرداخت مطالبات دولت که مطابق قوانین مربوطه به نرخهای مختلف تعیین شده از اول سال ۱۳۱۷ به بعد برای تمام موارد از قرار یک درصد، تعیین میشود) پس اینجا قانون معین کرده که یک درصد زیان دیرکرد باید بدهند به موجب تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۳۶ به وزارت دارایی اجازه داده میشود در مورد مطالبات غیرمالیاتی دولت چنانچه مدیونین حاضر شوند اصل بدهی خود را از تاریخ تصویب این قانون تا یک سال کلاً بپردازند از مطالبه زیان دیر کرد صرفنظر نماید) دولت تشخیص داد که کشاورزان و مالکین سیستان مشمول این ارفاق هستند به این جهت در سال ۳۶ این قانون مصوبه را در سیستان آگهی کردند، کسانی که مراجعه کردهاند حسابشان را تصفیه کردهاند از این ارفاق استفاده کردهاند و کسانی که استفاده نکردند و حسابشان را تصفیه نکردهاند ناچار این قوانین درباره آنها اجرا میشود و جریمه وصول میشود.
رئیس- آقای پردلی بفرمایید.
پردلی- این عرایض بنده سؤال نیست بلکه شکایت است که یک فرد سیستانی در پشت تریبون به عرض آقایان میرساند، دولت عملاً نشان داد که گوشش بدهکار به عرایض من نیست بلکه بدتر هم عمل کرد، من هیچ چارهای ندارم برای تسکین اعصابم این سؤالها را میکنم برای اینکه انسان وقتی درددلش را بگوید قدری تسکین پیدا میکند از این جهت است که عرض میکنم تا به اصل موضوع برسم. اراضی خالصه سیستان دست عده معدودی است با همین شرایط و هزاران نفر زارعین و کشاورزان سیستانی را با فشار بدون زمین میگذارند و فکر نمیکنند به آنها زمین بدهند که امیدوار باشند به اینکه زمین دارند و متواری نشوند، عدهای نقشهبردار فرستادند که اراضی خالصه را نقشهبرداری کنند ولی آنها اراضی مردم را که ۲۵ سال قبل به آنها فروخته شده بود و در تصرف دارند اراضی آنها را نقشهبرداری میکنند به کشاورزان میگویند شما زارعین خانه و باغ و زمین موروثی اجدادتان همه خالصه است، هرکسی به مادیات شاید علاقه داشته باشد به خصوص که شاید احتیاج داشته باشد پس از سالها که کشاورزان فکر میکردند که این اراضی مال آنهاست، اداره کشاورزی میگوید خالصه است به کشاورزان میگوید کار کنید زارعین آنجا به چه امیدی کار کنند و آنجا بمانند و مهاجرت نکنند یک خورده مالک سیستانی اعم از اینکه زراعت بکند و یا نکند یا اگر زراعت کرد و خشکید یا آب برد بایستی برای هر هکتار زمین چهار تومان بدهد که آن هم برای خود مأمورین سیستان است و من اسم دیگر نمیتوانم رویش بگذارم جز پول توجیبی مأمورین، خردهمالکین سیستان در تمام مدت سال باید به عنوان بیکاری پول به مأموران کشاورزی بدهند یک زارع سیستانی اگر پول نداشته باشد در آنجا نمیتواند کار کند و بماند برای لباس زن و بچهاش پول ندارد این آدم را به وسیله ژاندارم و سرباز میکشانند به بیکاری هیئت محترم دولت موقعی که تشریف آوردند به سیستان از نزدیک ملاحظه فرمودند خردهمالکین گرسنه و لخت و عور زیر شلاق مأموران کشاورزی چگونه کار میکردند حتی میگویند که بعضی از اعضای هیئت دولت برای این وضع مردم گریه کردند (نخستوزیر- آقا چکار کردند) گریه کردند (نخستوزیر- هیچکس گریه نکرد خلاف عرض شدهاست) بنده از یکی از وزرای شما شنیدم (نخستوزیر- خلاف عرض کردند) خلاصه اگر گریه شده باشد یا نشده باشد به میمنت برای سیستانیها تمام نشده، همان عدهای که با آن وضع به هیئتدولت مراجعه کردند امروز متواری هستند امروز همه مهاجرت کردهاند برای تأمین جان خودش که تأمین نان بکند شاید هر خانواده داغدار باشد برای اینکه سرنوشت مردم مجهول است ممکن است مرد یا زن یا طفلش را هم از دست داده باشد در گذشته از کشاورزان سیستان پول گرفته نمیشد یکشاهی هم برای سیستان خرج نمیشد مردم متواری نمیشدند و در آسایش بودند و هزاران تن غله به این مملکت میدادند امروز همه آن مردم متواری شدهاند دولت چه جواب قانع کنندهای دارد با آنها بدهد؟ چه میگویید؟ در این دو ساله شاید نزدیک صدهزار نفر متواری شدهاند اگر جوابی دارید بفرمایید اگر دروغ است بیایید در پشت تریبون بفرمایید دروغ است تا من ثابت کنم اگر هست کی مسئول است کی مجازات میشود به حرف و شکایت کی گوش داده میشود با این وضع به جای اینکه به آن مردم کمکی بشود فشار کمتر وارد بشود چندین برابر جریمه از آنها مطالبه میکنند یک نفر زارع خردهمالک که برای نان شبش محتاج است آقایان چارهای ندارند جز اینکه مهاجرت کند و این چند هکتار زمینی که دارد اگر مشتری پیدا شد به قیمت خیلی کمی به پولدارها بفروشد گویا یک قانونی داریم که در نقاط مرزی غیر از جرائم مالیاتی جریمه سایر طلبها را دولت میتواند ببخشد مکرر این موضوع به عرض رسید اما دولت توجهی نکرد در مورد خالصه هرچه وصل میشود از خالصه به خزانه نمیرود صرف این دستگاه خالصه میشود از انصاف دور است که مردم فدای این دستگاه بشوند چرا سیستان به این صورت درآمده تا آنجایی که مأمورین کشاورزی توانستهاند استثمار کردهاند زارعین و خردهمالکین را امروز هم که پول بیشتری از تهران برای سیستان به عنوان عمران و آبادی فرستاده میشود حیفومیل میشود و مأمورین هیچ فکر دیگری ندارند و تمام همتشان را صرف این نکته میکنند که از چه راهی پول دربیاورند بنده مکرر پیشنهاد کردهام که آقایان یکشاهی برای سیستان خرج نکنید دزدها را مجازات کنید، انجام وظیفه قید و شرطی ندارد اگر کسی وظیفهاش را انجام نداد مجازاتش بکنید من به عنوان یک نماینده سؤال نمیکنم شاکی هستم به عنوان یک فرد سیستانی شکایت دارم شاکیم متأسفانه هیچ توجهی به شکایتم نمیشود آن وقت یک فرد سیستانی که هیچگونه تأمین احقاق حق برای حفظ خودش ندارد چگونه میتواند عرایض خودش را به عرض برساند، آقای نخستوزیر پریروز فرمودهاند که آقایان نمایندگان اگر مطالبی دارند با دولت در میان بگذارند برای دفعه دوم است که این شکایت را به اسم سؤال به عرض آقایان میرسانم و کوچکترین ترتیب اثری به آن داده نشدهاست حتی موقعی که اعلیحضرت هم دستور میدهند خودشان را مسئول ندانستند و عملاً نشان دادند بیاعتنا هستند و اگر هم بخواهند جواب بدهند میگویند مغرضند همانطور که به یکی از وکلا گفته شد مغرضند علت غرضش هم این بود که ۲۴ ساعت آب به خانهاش دیرتر رسیده است.
رئیس- آقا شما راجع به سئوال خودتان بفرمایید.
پردلی- آقایان سیستان هم یک سهمی از این مملکت دارد اگر وقت دولت تقسیم بشود شاید یک روز کمتر یا بیشتر وقت دولت باید صرف رسیدگی به کار آنجا بشود هیئت محترم دولت در حضور نمایندگان به عرایض و شکایت من توجه نفرمودند در ۲۰ مورد من سؤال کردهام اگر یکی از اینها خلاف بود من دستم به خودم که میرسد خودم را که میتوانم مجازات بکنم، استعفا میدهم، اگر عرایض من مورد توجه واقع شد و عمل شد و به نتیجه نرسید من در ظرف یک ماه حاضرم یک سندی به دولت بدهم که هرچه دارم تقدیم کنم و استعفا کنم در این معامله آقایان دولت هیچ زیان و ضرری ندارد و باز به عرضتان میرسانم که خدا میداند جان مردم سیستان از دست مأمورن به لب رسیده.
۴- سؤال آقای بهبهانی راجع به تأسیس بانکهای داخلی و خارجی و جواب آقایان وزیر دادگستری و وزیر دارایی
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- سؤال بنده راجع به تأسیس بانکهای داخلی و خارجی در ایران است البته آقایان اطلاع دارند که یک قانونی گذشته راجع به تأسیس بانکها و بانک از دو صورت خارج نیست یا بانک داخلی است که تمام سهام مربوط به ایرانیان است یا بانک خارجی است که در صورتی که طبق این قانون تأسیس بشود بایستی با اجازه مجلس شورای ملی باشد ولی بانکهایی که در داخله مملکت تأسیس میشود میتوانند تا ۴۹ درصد سهام خودشان را به خارجیها بفروشند طبق ماده سوم ایجاد هر بانکی منوط به کسب اجازه قبلی از هیئت نظارت بر بانکها است ماده ۴ میگوید در موقع تأسیس بانکهای خارجی هیئت نظارت بر بانکها مکلف است در صورتی که با تأسیس آن موافق باشد مراتب را با ذکر دلایل به هیئتوزیران گزارش دهد تا دولت از مجلسین کسب اجازه نماید در تبصره یک میگوید بانکهایی که در ایران تأسیس ولی بیش از ۴۹ درصد از سهام آن متعلق به اتباع بیگانه باشد از لحاظ ایران بانک خارجی تلقی میشود انتقال سهام بانکهای ایران با اتباع خارجی تا میزان ۴۹ درصد منوط به موافقت هیئت نظارت بر بانکها میباشد یعنی باید اول بانکی در ایران تأسیس شود بعد ۴۹ درصد از سهامش را به خارجی بفروشد نه اینکه وقتی میخواهد بانک تأسیس بشود بیایند بانک خارجی و داخلی تبانی کنند و بگویند بانک درست کنیم این را قانون اجازه نمیدهد قانون میگوید اول بانکهایی که در ایران تأسیس میشود وقتی تأسیس شد میتوانند تا ۴۹ درصد از سهامش را بفروشد به خارجی حالا بنده منتظر جواب آقایان میشوم تا بعد اگر لازم بود جوابش را بدهم.
رئیس- آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری (دکتر هدایتی)- جناب آقای بهبهانی نماینده محترم خودشان اینجا متذکر شدند و سایر آقایان اطلاع دارند بانکهایی که تأسیس میشود اگر هیچیک از سهام آن تعلق به خارجیها نداشته باشد یا اگر بعضی از سهام متعلق با اتباع خارجه باشد آن بانکها ایرانی هستند اگر مازاد از ۴۹ درصد از سهام متعلق به اتباع خارجی باشد از لحاظ قانون ایران این بانک، بانک خارجی است و تأسیسش احتیاج به اجازه مجلس شورای ملی دارد بنابراین جواب سؤال اول ایشان این است که بانکهای خارجی تأسیس نشده هر بانک خارجی که در ایران تأسیس شدهاست باید آقایان تصویب بفرمایند اگر چیزی آقایان تصویب نفرمودهاید پس بانک خارجی تأسیس نشدهاست از این لحاظ هر بانکی که تأسیس شدهاست ایرانی است جواب سؤال دوم که این بانکهایی که تأسیس شدهاند در ایران که در شق دوم سؤالشان ذکر کردند چطور به بانکها و شخصیتهای حقوقی خارجی اجازه خرید ۴۹ درصد سهام را دادهاند خود ایشان استحضار دارند که راست است در قانون نوشته شده اتباع خارجی ولی تبعه خارجی در قوانین ما و قوانین خارجه بر دو نوع است یکی اشخاص حقیقی و یک اشخاص حقوقی وقتی میگویند اتباع خارجه اعم از اشخاص حقوقی یا اشخاص حقیقی اگر به یک بانک خارجی اجازه داده شدهاست که دو، سه، پنج تا ۴۹ درصد از سهام بانکی متعلق به او باشد برای اینکه مطابق قوانین مملکت ما و شاید مطابق قوانین خارجه بانک یک شرکتی است و هر شرکتی یک شخصیت حقوقی دارد و آن شخصیت شخصیت حقوقی است ممکن است یک بانکی در خارجه ثبت شده باشد و دارای شخصیت فرانسوی یا کانادایی باشد و شخصیت دارد از لحاظ بانک که فرنسوی یا انگلیسی یا کانادایی است همانطور که آن شخص شخصیت حقوقی دارد بانک هم شخصیت حقوقی دارد و ما از قانون اینطور استنباط میکنیم که اینجا که نوشته اتباع خارجه اعم است از شخصیت حقوقی یا شخصیت حقیقی بنابراین جواب سؤال دوم هم بدین ترتیب داده شده که آیا این مؤسسات خارجی که سرمایه خارجی به ایران آوردهاند و مبالغ آن چه اندازه است برطبق این توضیحی که عرض شد بانک خارجی یک شخصیتی است و ما میتوانیم به تبعه خارجی اجازه بدهیم ۴۹ درصد سهام یم بانک داخلی را داشته باشد و این اجازه را میتوانیم
به اشخاص خارجی بدهیم راجع به قسمت سوم سؤالشان جناب آقای وزیر دارایی جواب بدهند.
رئیس- آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی (ناصر)- راجع به قسمت سوم سؤال نماینده محترم به عرض میرسانم که وقتی که نباشد تا حدود ۴۹ درصد از سهام بانکی که تأسیس میشود اتباع بیگانه خریداری کنند اول ارزی که قابل قبول بانک ملی ایران باشد به بانک ملی ایران بسپارند و به نرخی که نرخ رسمی مملکتی باشد این نرخ را بانک ملی تعیین میکند ریال آن را در اختیار بانکی که تأسیس شده میگذارد.
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- البته آقایان تصدیق بفرمایید که بانک با پول خودش با سرمایه اولیه خودش کار نمیکند یک سرمایهای میگذارد و آن سرمایه محدود است و بیشتر از پولهایی که مردم به آنجا میسپارند با پولهای آنها کار میکنند و منفعت میکنند مثل اینکه بانک ملی ایران سرمایهاش در مقابل پولی که در جریان بسیار ناچیز است پول بنده و شما و حسن و تقی در بانک جمع میشود و با پول مردم کار میکنند و منفعت میکنند البته جناب آقای ناصر تصدیق میفرمایید هر چه بانکهای داخل زیاد بشود و پول اتباع ایران در این بانکها باشد خواهی نخواهی منفعتش در جیب مردم ایران میرود ولی برعکس بانکهایی که با سرمایه خارجی درست میشود با سهام خارجی است خواهی نخواهی منفعتی که از پول مردم ایران میکنند به جیب خارجیها میرود چنانچه از تأسیس این بانکهای خارجی مثل بانک ایران و انگلیس ما یک تجربههای تلخی داریم و با پولهایی که از مردم ایران گرفته در آن موقع سیاست خودشان را اعمال کردند بنده همینقدر سربسته میگویم که ما نبایستی اجازه بدهیم با پول مردم ایران مالیاتهای سنگینی به دولتهای خارجی پرداخت شود این اصل اول انگیزه بنده راجع به این سؤال بود که ما باید سعی کنیم این ملتی که همه تصدیق دارند محروم و فقیرند لااقل از این راه پولش توی جیب بیگانگان نرود اما راجع به جوابی که جناب وزیر دارایی فرمودند بنده عقیدهام این است که مقصود قانون از شرکت اتباع خارجی اینطور که فرمودند نبوده مقصود این است که اگر یک فرد انگلیسی یا فرانسوی یا سوییسی یا تبعه مملکت دیگر خارجی باشند آنها بتوانند اینجا کار کنند و سرمایه بگذارند و سرمایه به بانک بدهند ما هیچ نظری نداریم که بانک کردهی و لیونه بیاید اینجا سرمایه بگذارد و پول ما را بکشد و ببرد بیرون لااقل دویست درصد باشد درصورتی که بانک دولتی فرانسه کردی دلیونه میخواهد در ایران بانک تأسیس کند طبق مقررات قانون باشد بنده فراموش کردم اعلان را بیاورم اینجا که در روزنامه اطلاعات بود، قانون اینطور نیست، قانون میگوید بانک باید در ایران تشکیل شود وقتی تشکیل شد میتواند ۴۹ درصد سهام خودش را به خارجیها بفروشد نه اینکه در موقع تشکیل بیاید یک بانک مختلطی از اتباع ایرانی و خارجی درست بکند این نص صریح قانون است بنده نمیدانم جنابعالی چه جور این مفهوم را بیان فرمودید، بانکی که باید در ایران تأسیس و تشکیل شود اینطور است و حرفی نیست درش، بانک اول باید در ایران تأسیس شده باشد بعد ۴۹ درصد سهامش را به خارجیها بفروشد. در صورتی که بانکداران و انگلیس که تأسیس شد اینجور نبود قبلاً آمدند اعلان کردند ۴۹ درصد سهام را فروختند اینجا بعد بانک تأسیس شد، نظر بنده این است باز دو مرتبه عرض میکنم باید به هر قیمتی ما میتوانیم از منافع ملت ایران حمایت کنم، بنده نمیدانم این بانکهای ایرانی که در ایران تشکیل شده، بانک اصناف- بانک پارس- بانک تهران- بانک بازرگانی اینها چه اشکالی داشت؟ چه عیبی دارد؟ اینها مگر کار نمیکنند پولش هم توی جیب اتباع خودمان میرود، نباید ما اجازه بدهیم به بانکهای خارجی بیایند پولهای ما را ببرند، ما سالهای زیاد از تأسیس این بانکهای خارجی یک خاطرات بسیار تلخی داریم که گمان نمیکنم آقایان انکار داشته باشند این بانکها به ضرر مملکت است و اصولاً اینها پول از ما میگرفتند میرفتند قرضههای مملکت خودشان را میخریدند جناب آقای ناصر وزیر دارایی اگر میخواهید مملکت ما آباد شود و پولها به جریان بیفتد باید سعی شود پولهای ایرانی باشد ما بحمدالله ایرانیهای متمول داریم که قدرت تأسیس بانک را دارند و مردم هم استقبال کردهاند و از چند سال بدین طرف بانکهای داخلی هم تأسیس شده و به مردم هم کمک کردهاند اجازه ندهید بانکهای خارجی بیایند اینجا و منافع ملت ایران را ببرند و وسیله را از دست ملت ایران بگیرند: بنده هیچ انگیزهای ندارم برای اینکه بانک خارجی آمده و یا بانک داخلی فقط و فقط سعی من و فکر من این است که مملکت ما، ایران آباد بشود و حالا که درنظر است امور اقتصادی مملکت به حرکت بیافتد و فعالیت بکند و کار بکند بگذارید با سرمایههای خودمان باشد نه کسان دیگر و بانکهای دیگر بیایند اینجا و پولهای ما را به منفعت بدهند و از منفعت پول خود ما پول ما را بگیرند و ببرند در مملکت خودشان خرج بکنند.
رئیس- آقای نخستوزیر
نخستوزیر (دکتر اقبال)- بنده امروز افتخار دارم که بودجه سال ۱۳۳۸ کشور را تقدیم مجلس شورای ملی بکنم (احسنت- احسنت) و چون مطالبی در مقدمه این بودجه ذکر شدهاست که میبایستی به عرض آقایان محترم در این جلسه برسانم این است که با اجازه مقام محترم ریاست آن قسمت از گزارش را که البته بعد از آن ماده واحده مطرح میشود به استحضار آقایان نمایندگان محترم میرسانم.
با نهایت احترام لایحه بودجه کل کشور را برای سال ۱۳۳۸ به ضمیمه تقدیم و توجه آقایان نمایندگان محترم را به نکات زیر معطوف میدارد:
برای دولت باعث کمال افتخار و مباهات است که در سال جاری موفق گردید کلیه برنامههایی را که در ضمن مقدمه بودجه سال ۱۳۳۷ به آنها اشاره شده بود به مرحله اجرا درآورده و به تمام پیشبینیها جامعه عمل بپوشاند.
به طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است بودجه سال ۱۳۳۷ با مبلغ ۱۴۶۴۹۰۵۳۰۰ ریال کسر به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در همان موقع دولت به استحضار رسانید که مجاهدت و سعی وافی خواهد نمود که مبلغ کسری را از طریق ازدیاد درآمد و همچنین صرفهجویی در هزینههای ضروری جبران نماید و برنامههایی که برای بالا بردن سطح زندگی افراد کشور تهیه شدهاست به مرحله اجرا درآورد اینک که یازده ماه از تاریخ اجرای بودجه سال ۱۳۳۷ میگذرد با نهایت خوشبختی اعلام میدارد که این وعده دولت به بهترین وضعی انجام شده و به طرز بیسابقهای کلیه تعهدات دولت اعم از حقوق و سایر هزینهها چه در داخل و چه در خارج کشور در موعدهای مقرر پرداخت گردید و برنامههای هریک از دستگاههای دولتی که در ضمن این گزارش به استحضار خواهد رسید به بهترین وجهی به مرحله اجرا درآمده است. در این ماده برای مزید اطلاع به ذکر موارد زیر مبادرت میورزد:
در قسمت درآمد منتهای سعی به عمل آمد تا از طریق وصل مالیاتهای مستقیم عواید بیشتری عاید خزانه دولت گردد و خوشبختانه کوشش مأمورین وزارت دارایی به نتیجه رسید و باعث گردید که در ده ماهه اول سال ۱۳۳۷ مبلغ ۱۱۰۷۷۰۵۲۷۰ ریال بیشتر از مدت مشابه سال قبل وصول گردد. البته جای تردید نیست که قسمتی از این اضافه درآمد مربوط به بالا رفتن سطح فعالیتهای اقتصادی کشور میباشد ولی واضح است که سعی و جدیت دستگاههای وصول نیز تأثیر عمدهای در خصوص افزایش درآمد داشته است همچنین در اثر جدیت و پشتکار مأمورین گمرک درآمد گمرکی کشور نیز به میزان قابل ملاحظهای نسبت به پیشبینی اضافه گردید و از این راه به تأمین کسر بودجه کمک شد علاوه بر این کنسرسیوم نفت ایران نیز موفق گردید تولید نفت را از میزان پیشبینی شده در بودجه کل کشور افزایش دهد و امید میرود تا آخر سال جاری این افزایش استخراج ادامه پیدا کند. در قسمت هزینه نیز با تدابیری که اتخاذ گردید خزانهداری کل موفق شد از ابتدای سال جاری حقوق کلیه کارکنان دولت را حتی در دورترین نقاط کشور در آخر هر ماه بپردازد به طوری که در این تاریخ حقوق یازده ماهه کلیه حقوق بگیران پرداخت گردیده و حقوق اسفند ماه نیز تأمین و به موقع پرداخت خواهد شد و همچنین ترمیم حقوق کلیه کارمندان و آموزگاران و افراد ژاندارمری و شهربانی و بازنشستگان نیز که مورد توجه خاص اعلیحضرت مایون شاهنشاهی و نمایندگان محترم بوده است در مواقع معین پرداخت گردیده است. البته آقایان نمایندگان محترم توجه خواهند فرمود که بعد از وقایع ناگوار شهریور ۱۳۲۰ این اولین بار است که دولت موفق گردیده با نظم و ترتیب خاصی به نحو مذکور در بالا تعهدات خود را انجام دهد (احسنت) و این موضوع فقط در نتیجه داشتن یک بودجه واقعی که ارقام آن حقیقی بوده است و همچنین اتخاذ تدابیر لازم و سعی و مراقبت مأمورین وزارت دارایی انجام گردیده و امیدوار است در سال آتی نیز با استفاده از تجربیاتی که به دست آمده وضع پرداختهای دولت به همین نحو ادامه یابد.
در ضمن مقدمه بودجه سال گذشته اشاره شده بود که قانون مربوط به تجدید ارزیابی پشتوانه اسکناس و قانون همین سرمایههای آمریکایی در ایران و همچنین تدابیری که از طرف دولت اتخاذ خواهد گردید اثرات مهمی در بهکار افتادن سرمایههای خصوصی داخلی و جلب سرمایههای خارجی خواهد داشت. اینک با کمال خوشبختی به اطلاع میرساند که در این موضوع نیز در سال ۱۳۳۷ به طرز بسیار شایستهای جامعه عمل پوشیده و از مبلغ بیست هزار و یکصد میلیون ریال که در اثر تجدید ارزیابی پشتوانه اسکناس عاید شده بود مبلغ سه هزار و پانصد میلیون ریال جهت وامهای کشاورزی و توسعه مؤسسات تعاونی تخصیص داده شد که ضمناً به منظور مجهز کردن روستاییان با وسایل تولید جدید دولت از طریق بانک کشاورزی به تشویق شرکتهای تعاونی روستایی و تأسیس آنها در پارهای از نقاط پرداخت و امید میرود که از این راه تحولی در وضع روستایی ایران ایجاد شود، علاوه بر این متجاوز از مبلغ سه هزار و پانصد میلیون ریال نیز به وسیله وزارت صنایع و معادن و کمیسیون وامهای صنعتی برای وام دادن به مؤسسات تولیدی صنعتی در نظر گرفته شده و تاکنون تعداد متنابهی کارخانهجات و مؤسسات داخلی از وام مزبور استفاده کردهاند به طوری که تا این تاریخ ۱۲۰۲ طرح تولیدی بزرگ به مبلغ ۳۵۷۷۹۴۲۷۰۰ ریال و ۵۳۳ طرح تولیدی کوچک به مبلغ هفدهم۲۲۹۷۵۵۰ ریال
مورد تصویب قرار گرفته و جهت استفاده از اعتبارات مذکور در فوق به بانک ملی ایران توصیه شدهاست و باید اضافه کرد از کلیه این طرحها تعداد ۵۱ طرح تولیدی بزرگ به کلی تمام و آماده بهرهبرداری گردیده و بدین وسیله در تولید داخلی افزایش متنابهی حاصل و بالاخص از جهت قماش نخی احتیاجات کشور قریباً مرتفع خواهد شد.
در اینجا باید توضیح داده شود که تخصیص وجوه حاصل از محل تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس به امور عمرانی و تولیدی نه تنها موجب رونق اینگونه امور و افزایش تولید داخلی شد بلکه موجب تشویق سرمایهداران داخلی و توجه آنها به امور تولیدی نیز گردید و سرمایه داخلی را که سالها در معاملات بیحاصل زمین در جریان بوده در راه مصالح حیاتی کشور به کار افتاد و مطابق آماری که در دست میباشد جمع مبلغی که برای سرمایهگذاری در امور تولیدی صنعتی به کار افتاده متجاوز از دوازده میلیارد ریال میباشد که از این مبلغ فقط سه هزار و پانصد میلیون ریال آن مربوط به کمک دولت بوده و بقیه از محل سرمایههای خصوصی تأمین شدهاست.
البته در اینگونه امور خطر تورم و احتمال افزایش قیمتها که نتیجه طبیعی افزایش مقدار پول در جریان است وجود دارد ولی معذلک دولت توانست مبلغ هفت هزار میلیون ریال اعتبار مزبور را با تدابیر و احتیاط در راه اینگونه امور تولیدی به کار اندازد و در عین حال تثبیت قیمتها را حفظ کند و از تورم پول جلوگیری نماید بدین معنی که در ظرف دوماهه اول سال ۱۳۳۷ وامهای تولیدی از محل تجدید ارزیابی پشتوانه از ۳۱۱ میلیون ریال در آخر سال ۱۳۳۶ به مبلغ ۱۴۸۸ میلیون ریال رسید یعنی ۱ هفدهم۷ میلیون ریال افزایش یافت و علاوه بر این بانک ملی ایران و سایر بانکها نیز کمکهای اقتصادی شایان توجهی در راه پیشرفت و توسعه امور اقتصادی کشور نمودند معهذا با وجود تمام این اقدامات اسکناسهای در دست مردم در آخر دیماه سال جاری نسبت به آخر دی ماه سال قبل فقط ۱۸۰۰ میلیون ریال افزایش پیدا کرد. به این ترتیب مشاهده میشود که قسمت اعظم سرمایه گذاریهای جدید که لازمه توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور و بالا رفتن سطح زندگی افراد است از محل جمعآوری سرمایههای نقدی و پساندازهای خود مردم صورت گرفت و پول جدید قابل توجهی در جریان گذاشته نشد در زمینه جلب سرمایههای خارجی در امور تولیدی نیز اقدامات مؤثری انجام گرفت و دادن معافیتهای گمرکی و مالیاتی و تشویق و راهنمایی راهنماییهای دولت و ثبات اقتصادی و سیاسی کشور نیز مؤید و مشوق سرمایهداران خارجی گردید بهطوری که در سال گذشته علاوه بر بانکهای خصوصی که تماماً با سرمایه ایرانی تأسیس شد بانکهای دیگری نیز به مشارکت سرمایههای ایرانی و خارجی تأسیس گردید و چند بانک دیگر نیز برای توسعه اعتبارات صنعتی در حال تشکیل است و باید توجه داشت که تأسیس تعداد متناسب و معقول این بانکها علاوه بر اینکه در جمعآوری پساندازهای مردم و افزایش اعتبارات و تسهیل کار تولید کنندگان و بازرگانان اثر مهمی دارد در پایین نگهداشتن نرخ بهره نیز که یکی از مشکلات اقتصادی کشور میباشد بیتأثیر نخواهد بود و بهطور کلی میتوان گفت که افزایش تعداد بانکهای غیردولتی و جلب سرمایههای خصوصی در اینگونه مؤسسات اعتباری که از لوازم ضروری توسعه اقتصادی کشور میباشد نشان میدهد که سرمایههای خصوصی در سال جاری به راهنمایی دولت توجه امور تولیدی و مفید به حال اقتصاد کشور شدهاست و هدایت دولت از این جهت کاملاً مؤثر واقع گردیده است.
درباره سیاست ارزی نیز به استحضار میرساند که سیاست دولت کماکان براساس ثابت نگهداشتن نرخ ارز که از مهمترین عوامل ثبات اقتصادی و ایجاد اعتماد در سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای اقدام به کارهای تولیدی میباشد مبتنی بود و در عین حال برای جلوگیری از افزایش قیمتها تضییقات راجع به واردات برداشته شد و موجب نهایت مسرت است که در این قسمت نیز عمل دولت با موفقیت مواجه گردید. به طوری که از ابتدای سال که قانون واگذاری معاملات ارزی به بانک ملی ایران به موقع اجرا درآمد با وجودی که سختگیری و مقررات ارزی به مراتب کمتر و در نتیجه پرداختهای ارزی اضافه شد معذلک به ذخایر ارزی کشور لطمهای وارد نیامد و حتی در آخر آذر ماه سال جاری موجودی این ذخایر نسبت به ماه مشابه سال قبل در حدود هفت میلیون دلار نیز افزایش داشت و بازار سیاه ارز نیز تقریباً از بین رفته و ریال استحکامی حاصل نموده است که در تاریخ اقتصادی اخیر کشور بیسابقه میباشد نتیجهای که از مجموع اقدامات فوق بهدست آمد این شد که قیمتهای عمده فروشی در ظرف دو ماه اول سال نه تنها افزایش حاصل نکرد بلکه در پارهای موارد حتی تنزل نمود و فقط قیمتهای مربوط به تولیدات داخلی، مواد حیوانی و هزینه مسکن تا حدی افزایش داشت که آن هم بیشتر مربوط به بالا رفتن سطح زندگی و اضافهشدن مصرف افراد میباشد و البته برای تعدیل این افزایش نیز اقدامات لازم انجام گرفته و امید میرود با برنامههایی برای بهبود راهها و تشکیل شرکتهای تعاونی تولید و از بینبردن واسطههای اضافی در دست اقدام است کمک مؤثری به تعدیل این قیمتها بشود.
برای جلوگیری از بالا رفتن هزینه مسکن و همچنین بهبود وضع آن نیز اقدام به تشکیل سازمان مسکن گردید تا با هماهنگ نمودن برنامههای تهیه مسکن که توسط دستگاههای مختلف در دست اجرا میباشد و همچنین تهیه و اجرای برنامههای صحیح برای رفع مشکل مسکن از طریق تهیه اعتبارات ساختمانی با بهره کم برای اشخاصی که مایل به داشتن خانه شخصی بوده و حاضر باشند در این کار سرمایهگذاری نمایند و ساختن خانههای سازمانی برای کارمندان دولت در شهرستانها و نقاطی که در آنجا تهیه مسکن مشکل است اقدامات لازم را برای رفع این محظور عمومی انجام دهد. در مورد بهبود امور اداری نیز در سال ۱۳۳۷ قدمهای اساسی برداشته شده با مطالعه دقیق در وضع سازمانهای وزارتخانهها نقایص اداری مورد توجه واقع گردید و امید است که با اجرای برنامههایی که تهیه شدهاست در سال ۱۳۳۸ دولت بتواند اقدامات مؤثری در بهبود وضع سازمانهای دولتی انجام دهد در اینجا لازم میداند به استحضار برساند که چون در نتیجه بررسی تشکیلات وزارتخانهها مسلم شد به علت اینکه سالهای متمادی وزارتخانهها از استخدام کارمندان جوان و تحصیلکرده که با پیشرفتهای جدید علوم در دنیا آشنایی داشته باشند محروم بودهاند دولت تصمیم گرفت که با استفاده از حق قانونی خود کارمندانی را که دارای سی سال سابقه خدمت و یا به سن شصت سالگی رسیده بودند بازنشسته نموده و از این راه دریچهای برروی جوانان تحصیلکرده کشور باز نماید تا آنها هم بتوانند به سهم خود به دولت خدمت نمایند. البته کسانی وجود داشتند که در اثر سالها خدمت تجربیاتی اندوخته بودند و خدمات آنان برای دولت بسیار ذیقیمت بود و به موقع میداند که از خدمات آنها اظهار قدردانی نماید لکن برای اینکه در اجرای قانون جزئیترین تبعیضی نشود قانون بدون استثنا اجرا شد. ضمناً برای اینکه بازنشستگان از مزایای زمان اشتغال نیز استفاده نمایند در ضمن بودجه سال آتی در نظر گرفته شد که بازنشستگان از مدد معاش اولاد و بیمه بهداشت کارمندان کماکان استفاده نمایند. (احسنت)
البته اینجا گزارش مختصری از فعالیتهای وزارتخانهها و ادارات و بنگاهها ذکر شدهاست که چون خیلی طولانی است بنده نمیخواهم وقت آقایان را زیاد تضییع کنم از ذکر آنها در اینجا خودداری میکنم البته طبع و توزیع خواهد شد و جزئیات به عرض نمایندگان محترم مجلس شورای ملی میرسد (احسنت، احسنت) یکی دیگر اینکه میخواستم به طور خلاصه به عرض آقایان برسانم که هزینههای پیشنهادی سال ۱۳۳۸ در حدود ۳۰۶- ۶۴/ ۴۷۷/ ۲۲۸ ریال است درآمدهای ما در حدود ۶۳/ ۳۶۹/ ۴۴۲/ ۰۸۰ ریال میباشد، به طوری که بودجهای که ما تقدیم ملی شورای ملی کردیم در حدود ۱۱۰ میلیون تومان کسر دارد و البته در سال گذشته آقایان استحضار دارند که ۱۴۶ تومان کسر داشتیم و باید به عرض آقایان محترم برسانم همانطوری که در مقدمه عرض شده امروز تا حدود ۱۰۰ میلیون تومان از آن کسری سال گذشته را جبران میکنیم و ما امیدوار هستیم که در سال آتیه هم این کسری بودجه را جبران بکنیم و انشاءالله شاید یک درآمد زیادتری هم داشته باشیم ولی چون دولت علاقمند است که ارقامی که تقدیم مجلس میکند ارقامی باشد که با حقیقت وفق بدهد ما آنچه تشخیص دادیم به عرض آقایان رساندیم ولی همانطوری که در سال گذشته عملمان نشان داده است امیدواریم در سال ۱۳۳۸ هم این کسری که در حدود ۱۱۰ میلیون تومان است مرتفع بشود. (احسنت) البته این بودجهای که تقدیم مجلس میشود امیدوارم که مورد بررسی دقیق آقایان نمایندگان محترم قرار گیرد دولت اولاً وظیفه دارد، ثانیاً علاقه دارد که از منویات و پیشنهادات مفید آقایان نمایندگان محترم حداکثر استفاده را بکند، بنده از این موقعیت استفاده میکنم و به عرض میرسانم که تمام اقدامات و توفیقاتی که دولت در سال ۳۷ داشته است در نتیجه راهنماییها و هدایتهای گرانبهای بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه بوده است (صحیح است) که ما را ارشاد و راهنمایی فرمودهاند و دولت این توفیقات را حاصل کرده است البته وظیفه تمام افراد این مملکت مخصوصاً دولت که مسئولیت مستقیم دارد خدمتگزاری است که تا آنجایی که مقدور است اجازه داده است و قوای جسمانی ما اجازه داده است در انجام اموری که به ما محول شدهاست کوتاهی نکردهایم. (صحیح است، احسنت) بنده از تمام افراد این کشور و هموطنان عزیزم استدعا دارم که در این بازار آشفته جهان تمام اختلافاتی که ممکن است داشته باشند کنار بگذارند (صحیح است) و یکدل و یکجان دولت را کمک و مساعدت بکنند تا ما بتوانیم در مقابل تمام مردم جهان نشان بدهیم که ملتی هستیم که به استقلال خود و به شرافت خودمان پایبندهستیم و تا آخرین قطره خونمان هم فداکاری خواهیم کرد. (تأثر آقای نخستوزیر) (احسنت)
رئیس- بودجه کل کشور به کمیسیون بودجه فرستاده میشود، از اعضا کمیسیون بودجه خواهش دارم مرتباً جلسات را تشکیل بدهند، چون باید قبل از سال این بودجه به تصویب مجلس برسد، اهتمام بکنند زودتر گزارش حاضر بشود.
۶- اخذ رأی و تصویب اصلاح مجلس سنا در لایحه اصلاح مواد قانون ثبت اسناد
رئیس- یک لایحهای از مجلس فرستاده شده بود به مجلس سنا راجع به اصلاح مواد قانون ثبت در آنجا تصویب کردهاند ولی یک اصلاحی کردهاند قرائت میشود، آن اصلاح را آقای جلیلوند اظهار میکنند اگر مجلس موافقت بکند به دولت ابلاغ میشود و آن اصلاح این است دیپلم پنج متوسطه را آنجا دیپلم کامل کردهاند.
(به وسیله آقای جلیلوند (منشی) این اصلاح قرائت شد)
در آخر ماده ۵ آنچه در مجلس شورای ملی تصویب شده این بوده است:
داوطلبه آن غیر مستخدم دولت باید حداقل دارای مدرک تحصیلی ۵ ساله متوسطه باشند، در مجلی سنا اینطور اصلاح شده: دارای مدرک کامل متوسطه باشند.
جمعی از نمایندگان- عیبی ندارد.
رئیس- مخالفی نیست؟ (گفته شد خیر) آقایانی که با این اصلاح موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ میشود.
۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون امورخارجه راجع به قرارداد تکمیلی منع بردگی و برده فروشی
رئیس- گزارش شور دوم کمیسیون امورخارجه راجع به قرارداد تکمیلی منع بردگی و برده فروشی مطرح است. قرائت میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امورخارجه به مجلس شورای ملی کمیسیون امورخارجه با حضور آقای معاون وزارت امورخارجه لایحه ارسالی از سنا را به قرارداد تکمیلی منع بردهفروشی و عملیات و دستگاههای مشابه بردگی را مورد رسیدگی قرارداده و خبر شور اول را تأیید و اینک گزارش شور دوم را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
ماده واحده- قرارداد تکمیلی منع بردگی و بردهفروشی و عملیات و دستگاههای مشابه بردگی که در تاریخ هفتم سپتامبر ۱۹۵۶ مطابق شانزدهم شهریورماه ۳۵ در مقر دفتر اروپایی سازمان ملل متحد (ژنو) به امضاء رسیده و مشتمل بر یک مقدمه و شانزدهم ماده است تصویب و به دولت اجازه الحاق را میدهد.
مخبر کمیسیون امورخارجه
مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به قرارداد تکمیلی منع بردهفروشی و عملیات و دستگاههای مشابه بردگی را با حضور آقای معاون وزارت دادگستری برای شور دوم مطرح و ماده واحده مصوب شور اول را عیناً تصویب نمود و اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون امورخارجه به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون دادگستری- عمیدینوری
رئیس- ماده واحده مطرح است کسی در برگ مخالف و موافق نامنویسی نکرده مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته میشود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام کردند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی نهایی گرفته میشودآقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. به دولت ابلاغ میشود.
۸- طرح وتصویب گزارش کمیسیون امورخارجه راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ
رئیس- شور دوم گزارش کمیسیون خارجه راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ مطرح است قرائت میشود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امورخارجه به مجلس شورای ملی کمیسیون امورخارجه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ را به احضار نماینده دولت برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداده خبر شور اول را عیناً تصویب و اینک گزارش آن رابه مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
ماده واحده- قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ مشتمل برچهل ماده ویک آییننامه اجرایی ویک پروتکل و ۳ قطع نامه که در ۱۴ مه ۱۹۵۴ ازطرف نماینده تام الاختیار ایران در لاهه به امضاء رسیده تصویب میشود.
مخبر کمیسیون امورخارجه
مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون فرهنگ به مجلس شورای ملی کمیسیون فرهنگ لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ را با حضور آقای وزیر فرهنگ برای شور دوم مطرح و خبر کمیسیون امورخارجه را تأیید نمود اینک گزارش را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون فرهنگ- مهندس جفرودی
رئیس- ماده واحده مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته میشود به ماده واحده آقایان موافقین قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد، کلیات آخر مطرح است مخالفی نیست. (اظهاری نشد) رأی نهایی گرفته میشود آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد، به دولت ابلاغ میشود.
۹- طرح وتصویب گزارش کمیسیون امورخارجه دایر به اجازه الحاق به قرارداد سازمان هواشناسی بینالمللی
رئیس- لایحه دیگری است راجع به قرارداد سازمان هواشناسی مطرح میشود. (به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون امورخارجه به مجلس شورای ملی کمیسیون امورخارجه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به الحاق دولت ایران به سازمان هواشناسی بینالمللی را با حضور آقای معاون وزارت امورخارجه برای شور دوم مورد شور و رسیدگی قرارداده ماده واحده مصوب مجلس سنا را تصویب واینک گزارش آن را در تأیید خبر شور اول به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
ماده واحده- الحاق دولت ایران به قرارداد راچه به سازمان هواشناسی بینالمللی مشتمل بر ۳۵ ماده و ۲ ضمیمه منعقده در واشنگتن به تاریخ یازدهم اکتبر یک هزارو نهصدوچهل وهفت تصویب میشود.
مخبر کمیسیون امورخارجه. مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی کمیسیون راه در جلسه ۲۶ بهمنماه ۳۷ باحضور آقای وزیر راه لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به الحاق دولت ایران به سازمان هواشناسی بینالمللی را برای شور دوم مطرح وخبر کمیسیون امورخارجه را تأیید و تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم میدارد.
مخبر کمیسیون راه- مهندس فروهر
رئیس- کسی اجازه صحبت نخواسته است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته میشود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد، کلیات آخر مطرح است، کسی اجازه نخواسته است رأی نهایی گرفته میشود آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ میشود.
۱۰- بیانات بعد از دستور آقایان: دکتر بینا- دولتآبادی
رئیس- آقای دکتر بینا
دکتر بینا- قبلاً از مقام ریاست تشکر میکنم که به بنده اجازه فرمودند که مطالبی رابه عرض آقایان برسانم بنده درست به خاطر دارم در سال ۱۳۰۷ که جزء کاروان دوم محصلین به اروپا میرفتم موقعی که ما شرفیاب شده بودیم، اعلیحضرت فقید رضا شاه کبیر تشریف آوردند و مطالبی میفرمودند به خصوص بنده درست به خاطر دارم که به وزیر فرهنگ و وزیر دربار فرمودند اینها جوانهای خوشبخت این مملکت هستند و اغلبشان میروند در یکی از آزادترین ممالک دنیا تحصیل میکنند امیدوارم اینها برگردند و نتیجه تحصیل اینها را من ببینم و تنها آرزویم این است که من ببینم از تحصیلات اینها برای مملکت استفاده میشود البته محصلین رفتند و مراجعت کردند ولی متأسفانه آنطوری که لازم بود در بعضی موارد آرزوی شاهنشاه فقید برآورده نشد و شاید از کسانی که به خرج دولت و با پول بیوهزنان و کارگران این مملکت رفته بودند و تحصیل کرده بودند به جای اینکه برای مملکت خدمت بکنند در بعضی موارد خیانت هم کردند این است امروز که روز سوم اسفند است و حقش بود در مجلس شورای ملی تذکری از بانی ایران نوین بشود به مناسبت روز سوم اسفند تذکراتی داده شود. (صحیح است) من از مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی اجازه گرفتم عرایضی را به سمع نمایندگان محترم برسانم (احسنت) یک سلسله جریانات تلخ و شیرین ناگوار و پرافتخار تاریخ قوم و مملکتی را تشکیل میدهد. یادآوری این جریانات برای بیداری و قوام ملتی کمال اهمیت رادارد. روز سوم اسفند از آن روزهایی است که بایستی در تاریخ معاصر ما با خطوط برجسته از آن یاد شود (صحیح است) وقتی اوضاع قبل از سوم اسفند ۱۲۹۹ ایران را با اواخر سلطنت پر افتخار رضا شاه کبیر مقایسه مینماییم درست متوجه میشویم که پس از سوم اسفند ۹۹ چه تحولاتی در تاریخ ایران پدید آمده، میتوان گفت رضا شاه کبیر با یک فعالیت خستگیناپذیر در مدت کوتاهی چنان اصلاحات اساسی در کشور کهنسال ایران انجام داد که یک قرن ونیم عقب ماندگی ما را که در نتیجه بیلیاقتی زمامداران ایران دامنگیر ملت ایران شده بود جبران نمود (صحیح است) وقتی رضا شاه کبیر به سلطنت ایران رسید وضع کشور ما سخت آشفته بود متنفذین ولایات در قلمرو خود مستقل شده و به حکومت مرکزی اعتنایی نداشتند در مازندران وگیلان و کردستان و خوزستان و فارس
گردنکشان حکومتهای مستقل تشکیل داده بودند و مردم شهرها تأمین جانی نداشتند و همین ناامنی ارکان سیاسی و اقتصادی و اجتماعی میهن ما را به کلی سست و متزلزل کرده بود. بیگانگان با داشتن حق قضاوت کنسولی یا برون مرزی هممیهنان ما را تحقیر کرده و به آنان زور میگفتند.
از فرهنگ و بهداشت خبری نبود راهها و وسایل ارتباطی وضع اسفناکی داشت و بدتر از همه روح یاس و ناامیدی و بدبینی چنان در افکار مردم رسوخ پیدا کرده بود که دیگر امیدی به نجات کشور کهنسال ایران نبود.
شاهنشاه فقید در چنین وضع خطرناک و اسفناکی که هیچ اصلاح طلبی مرد میدان اصلاح نبود با اقدامات و فداکاری و از جانگذشتگی خود یأس و ناامیدی را از بین برد و روح تازهای در کالبد مردم افسرده کشور دمید.
اصلاحات دوران رضا شاه فقید به حدی است که در ضمن نطق قبل از دستور نمیتوان حتی سرفصلهای آن را ذکر نمود.
اعلیحضرت فقید در نتیجه تجارب زیادی که ضمن لشکرکشیهای متعدد اندوخته بود تشخیص داده بودند که برای ریشه کن ساختن ناامنی، ایجاد قوای انتظامی و ارتش نیرومندی از ضروریترین اصلاحات و اقدامات به شمار میرود به همین مناسبت این امر را وجهه همت خود قرارداد و در ظرف مدت کمی ارتش نیرومندی بوجود آورد که گردنکشان و یاغیان را یکی پس از دیگری سرجای خود نشانید و در نتیجه برقراری نظم و آرامش مردم مملکت را امیدوار ساخت و به کار و کوشش واداشت.
شاهنشاه فقید به اطلاع از اهمیت و نقش اساسی که وسایل حملونقل و ارتباط در پیشرفت سریع اقتصادیات هر کشوری بازی میکند به ایجاد خطوط مواصلاتی شوسه و راهآهن همت گماشت درسال ۱۳۰۴ قانون احداث راهآهن سرتاسری به تصویب رسید و با همت مردم ایران ساختمان راهآهن بزرگ که در تاریخ کشور ما بیسابقه بود به آخر رسید.
درسال ۱۳۰۷ بانک ملی ایران تأسیس شد و با امضای امتیاز نشر اسکناس، به وسیله بانکهای خارجی، استقلال اقتصادی ایران را تأمین نمود.
در شعبه آن ۱۲۴۳ هجری قمری مطابق ۱۸۲۸ میلادی دولت روسیه تزاری با تحمیل معاهدات ترکمانچای، رژیم کاپیتولاسیون یا قضاوت کنسولی و حق برونمرزی را به ملت ایران تحمیل نموده بود و در مدت یک قرن و نیم ملل بیگانه از این امتیازات استفاده کرد و در تدوین و اجرای قوانین کشور ما دخالت کرده فعالیت تجارتی ما را صدمهزده استقلال گمرکی ایران را از بین بردند بهطوری که در آغاز قرن بیستم با انعقاد معاهدات ۱۹۰۷ و ۱۹۱۹ نزدیک بود عملاً به استقلال ظاهری ما خاتمه داده شود.
به همت و اراده شاهنشاه بزرگ اولین قانون مدنی ایران در سال ۱۳۰۷ به تصویب رسید و دولت ایران با تقویت دستگاه قضایی خود پس از هفت سال جلوس شاه فقید با لغو کاپیتولاسیون پس از یک قرن و نیم به خودسری اتباع خارجی در ایران خاتمه داد. پس از برقراری امنیت و ایجاد ارتش و لغو کاپیتولاسیون اعلیحضرت فقید توجه خود را به فرهنگ معطوف ساخت بودجه فرهنگ افزایش یافت و با تقویت قانون اعزام محصل به خارجه، سالیانه صدها تن از جوانان کشور به خارجه اعزام شد و در سال ۱۳۱۳ نخستین سنگ بنای دانشگاه تهران گذاشته شد در سال ۱۳۱۲ در امتیاز نامه نفت تجدیدنظر به عمل آمد و بعضی از مواد آن به نفع ما تغییر یافت تا بالاخره ملت ایران به رهبری اعلیحضرت همایونی بساط شرکت نفت ایران و انگلیس را برچید و با تصویب قانون نفت تا ۷۵٪ سود از استخراج نفت برای ملت ایران تأمین نمود.
پس از توجه به فرهنگ و ایجاد آموزشگاهها و دبیرستانها در داخل کشور در سال ۱۳۱۳ قانون متحدالشکل شدن لباس به تصویب رسید و در سال ۱۳۱۴ با صدور دستور رفع حجاب بانوان ایران را بعد از قرنها اسارت از قید حجاب آسوده ساخت و نهضت بانوان ایران آغاز گردید ایجاد کارخانهجات و حمایت مصنوعات داخلی و تشویق فعالیتهای اقتصادی و بینیازکردن کشور از کالاهای خارجی از هدفهای اساسی آن رادمرد بزرگ ایران به شمار میرود.
برای اجرای نقشههای عمرانی و اقتصادی و صنعتی خود احتیاج به مهندس و معمار و معدنشناس و متخصص در هر یک از رشتههای فنی بود چنانکه عرض کردم این نقیصه را نیز با اعزام متخصص به خارج و ایجاد دانشگاه برطرف ساخت و در شهرهای صنعتی اصفهان و چالوس و نوشهر و شاهی و به شهر کارخانههای پارچهبافی و حریربافی و کنسروسازی و گونیبافی تعبیه نمود و برای اولین بار در تاریخ ایران صادرات کشور بر واردات فزونی یافت و موازنه تجارت خارجی به نفع کشور ما برقرار شد با درنظر این همه فداکاری و خدمت به روح پرفتوح آن راد مرد و سرباز بزرگ ایران درود بیپایان فرستاده و از درگاه یزدان پاک دوام سلطنت اعلیحضرت همایونی را مسئلت دارم تا در تحت توجهات و هدایت و رهبری معظمله ملت کهنسالی که با سوابق تمدن درخشان خود نقش مهمی را در تاریخ جهان ایفاء کرده است همچنان راه ترقی و سعادت را بپیماید. (احسنت) (صحیح است)
رئیس- آقای دولتآبادی
دولتآبادی- گرچه بیانات جناب آقای دکتر بینا همکار عزیز راجع به روز سوم اسفند و همچنین گزارش جامعی که از خدمات دوران پرافتخار اعلیحضرت فقید رضاشاه کبیر انجام شدهاست نسبت کافی بود اما آنچه شدهاست بایستی گفت با آنچه که ایشان یادآوری فرمودند قابل مقایسه نیست و اگر بخواهیم توضیح بدهم مثنوی هفتاد من کاغذ شود (صحیح است) من نمیخواهم زیاد وقت مجلس را بگیرم بلکه میخواهم به میمنت و شگون امروز که آن را مطلع سعادت و روز پرافتخار نهضت استقلال ایران باید نام داد (صحیح است) چند کلمهای گفته باشم و آن هم در اطراف خدمات نیست بلکه میخواستم در فلسفه تاریخ صحبت کده باشم فلسفه تاریخ و این همه اهمیتی که دنیای مترقی به آن میدهد چیست؟ برای این است که نیک و بد ملتها و مملکتی و کشورها و حوادث همه جمع شوند و به فلسفه آن و علل آن توجه شود ببینید چه شد یک ملتی مجدداً به حداکثر رشد و رقا رسید و چه شد یک کشوری از پا درآمد و چرا یک مردم حتی نامشان از صحنه تاریخ حذف شد و چه شد که کشورهایی از جغرافی دنیا پاک شدند. (احسنت)
این مطالب را بایستی در کتاب فلسفه تاریخ خوان و به آن توجه کرد و به آن علل رسیدگی کرد و اگر بد بود و اثر بد داشت از آن اجتناب کرد و اگر خوب بود و اثر خوب داشت آن راتقویت کرد و پیروی کرد (صحیح است) این اصل مطلب است در روزگاری بسیار سهمگین که ما از زیر بار سنگین جنگ جهانگیر گذشته یعنی اسبق بیرون آمدیم همه جای دنیا دچار بدبختی و بیچارگی و مصیبت بود مملکت ما هم چون گوشهای از دنیا بود از این بدبختی و بیچارگی مصون نماند و نیروی بیگانه صحنه مملکت ما را مورد تاخت و تاز قرارداد و حکومتهای فئودال که بدبختانه به دست بیگانگان در این مملکت ایجاد شده بود باقی ماندند و بدبختیهای ما را دامن میزدند، ایران مملکتی است که بیشتر در اثر وحدت فرزندان آن تاریخ و جغرافی آن نشان داده است که مانده است یگانگی و وحدت آن را باقی گذاشته است. (احسنت)
آفت این مملکت نفاق و جدایی است خدای بزرگ که همیشه حافظ ایران بوده است و آن را از گردآب مهالک نجات داده است خواست که در روز سوم اسفند ۱۲۹۹ این وحدت جغرافیایی دوباره پایگیر شود اعلیحضرت رضا شاه کبیر، شاه فقید دامن همت بکمر زد در موقعی که هیچیک از وسایل زندگی آبرومند متوسط هم فراهم نبود. سرتاسر مملکت غرق تشنج بود او علمدار و سردار رشیدی بود که مردم دور او به هم پیوستند خارها را از سر راه برداشت به مملکت خدمت کرد چرا میخواه این دو آینه کوچک را در مقابل هم قرار بدهم؟ برای اینکه اثر فلسفه تاریخ را عرض کرده باشم ما امروز صحبت میکنیم که چندین صد هزار محصل داریم و هر سال هزار نفر بر آن اضافه میشود برای همه اینها مدارس آبرومند داریم مدارس ما، دانشگاه ما، مؤسسات علمی ما به صورت قابل مقایسهای با ملل راقیه دنیا است من که خدمتگزار فرهنگ بودهام و عمرم و جوانیم را در آنجا صرف کردهام خوب میدانم که برای اجاره کردن یک اطاق یا یک خانه برای مدرسه چقدر مصیبت بود، امروز نگاه کنید در هیچ کوی و برزنی نیست که عمارت سربفلک افراشتهای برای مدرسه نداشته باشند (صحیح است)
کسی خواب میدید که ما دانشگاه داشته باشیم و بیاییم اینجا برای تکمیل دانشگاههای شهرستانها صحبت کنیم؟ من یادم است و همه آقایان یادتان است و یا شنیدهاید که حقوق معلمین را آجر و گچ میدادند باید بیدار بود و قضاوت کرد این حقیقتی است که امروز نخستوزیر مملکت پشت این تریبون بیانی کرد و همه را متأثر کرد و خودش هم متأثر شد زیرا همه میدانیم که درمان این مملکت وحدت است و میدانیم که آنچه ما را بعقب انداخته بود نفاق و دودستگی بود از این متأثر شد ولی نخستوزیر چه گفت؟ گفت بودجه ۶ میلیاردی برای شما آوردهام یعنی شش هزار میلیون تومان، شوخی نیست ما بودجه بیست کروری در اینجا تصویب کردیم ما در همین جا ببینید از کجا تا به کجا آمدهایم این یک نمودار کوچک است یک مطلب دیگری عرض کنم آقایان اشخاصی که میخواستند به مشهد مشرف شوند تأمین نداشتند از راه عشقآباد میرفتند و امروز سوار ترن میشویم در داخل مملکت خودمان با کمال آسایش و با کمال رفاه مسافرت میکنیم میخواهم از این مطلب نتیجه بگیرم میخواهم بگویم نارضایتیها اظهار یأس و حرمان مکرر گفتهام باز هم میگویم که خائنانه است (صحیح است)
هیچکس نگفته که این مملکت گلستان است پر از نواقص است اما چرا؟ برای اینکه دنیا با داشتن تمام وسایل به جانب رشد و رقا میرود اسباب نداریم و وسیله نداریم و آرزوهایمان بزرگ بزرگ است از تمام حوادثی که در انطرف دنیا اتفاق میافتد بفاصله چند ثانیه با خبر میشویم و بعد متوقع میگردیم این توقعات زیاد است ما بایستی متحد باشیم و لوازم را فراهم کنیم رضا شاه کبیر بدین مملکت خدمات گرانبهایی کرد که هیچکس فراموش نمیکند. به خاندان پهلوی بایستی به این ایران نام داد خداوند او را غریق رحمت کند (انشاءالله) اما خوشبختی که ما الان داریم این است که جانشین او مرد شایسته و فرد آزاده، شاهی ملت دوست و بزرگوار است. (صحیح است)
اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی کم مصائب و شدائدی را در این مملکت تحمل نکرد به یاد بیاورید که به جان او در همین دانشگاه حمله شد پادشاه ایران برای بزرگ کردن ملت و مملکتش به تمام دنیا و ملل رافیه دنیا سرکشی کرد و در آنجا او را یک پادشاه آزاده و دمکرات پذیرفتند. (صحیح است)
اینها همه ذخیرههای پرافتخاری است که تاریخ پرافتخار یک مملکت را تدوین میکند من نمیخواهم بیش از این وقت آقایان را بگیرم از تاریخ و فلسفه آن امیدوارم نژاد حاضر و آینده به نفع مملکت نتیجه بگیرند و بیش از این متحد باشند بیش از این یکدل و بیش از این یک جان و بیش از این یک زبان برای ایران و برای ایران (احسنت)
۱۱- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم میکنیم جلسه آینده روز پنجشنبه هفتم اسفند ماه خواهد بود.
(مجلس نیم ساعت قبل از ظهر ختم شد.)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت