مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اسفند ۱۳۲۰ نشست ۲۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۲۷
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه سوم اسفند ماه ۱۳۲۰
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- شور لایحه جلوگیری از احتکار
۳- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید.
صورت مجلس پنجشنبه ۳۰ بهمن ماه را آقای طوسی (منشی) خواندند. (اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین بی‌اجازه- آقایان: تولیت، صفوی، مؤید احمدی، صدر، یمین اسفندیاری، خواجه نوری، مهذب، جلایی، مؤید قوامی، دکتر ادهم، آصف، صادق وزیری، مسعودی، معدل
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: افخمی، مسعودی خراسانی، موقر، اکبر، شیرازی، خسروشاهی، پارسا، نصرتیان)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟
روحی- بنده عرضی دارم.
رئیس- بفرمایید.
روحی- در اظهاراتی که بنده نسبت به تعدیل مال‌الاجاره در جلسه پیش کردم معلوم شد سوء‌تعبیر شده است. بنده عرض کردم با لایحه پیشنهادی دولت مخالف نبوده و موافقم و لازم هم هست ولی دو فوریت آن را با وضعیت امروزه مناسب نمی‌بینم زیرا بهتر است اگر دولت کاری دارد باید قبلاً نمایندگان را سابقه بدهد و ابتدا به ساکن یک لایحه را نیاورد به مجلس و اگر مخالفتی کرده‌ام در اطراف فوریت لایحه بوده است و خواستم از این سوء‌تعبیر جلوگیری شود.
رئیس- اصلاح می‌شود. صورت مجلس تصویب شد
- شور لایحه جلوگیری از احتکار
۲- شور لایحه جلوگیری از احتکار
رئیس- شور لایحه جلوگیری از احتکار مطرح است.
(مقدمه لایحه به شرح آتی خوانده شد)
گزارش از کمیسیون قوانین دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دادگستری به اشتراک کمیسیون بازرگانی لایحه شماره ۸۶۰۵ ح ۴۳۶۶۹ دولت راجع به جلوگیری از احتکار را با حضور آقایان وزیران دادگستری و دارایی و بازرگانی و پیشه و هنر و بهداری در جلسات عدیده تحت شور و مداقه قرار داده بس از توضیحات مفصلی که در اطراف هر یک از مواد آن داده شد بالنتیجه با مواد زیر موافقت حاصل شده اینک گزارش آن برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود.
رئیس- لایحه طبع شده و به اطلاع آقایان رسیده است. مذاکره در کلیات است. آقای هاشمی
هاشمی- بنده با هر نوع قانونی در این موقع نسبت به جلوگیری از احتکار موافقم نهایت تا تشخیص اجراکنندگان این قانون را در خارج از مرکز ندهم نمی‌توانم اظهار موافقت کنم برای این که عیب اکثر قوانین ما این است که بیشتر مناسبت آن با محیط مرکز ملاحطه می‌شود. قانون در محیط مرکز یک مفهومی دارد به ولایت که می‌رود یک مفهوم دیگر پیدا می‌کند به قصبات و دهات که می‌رسد به کلی قضیه معکوس می‌شود. مجریان قانون مردمان بی‌تجربه‌ای هستند یعنی همان اشخاص و همان مأمورینی می‌باشند که در سنوات قبل سهم بزرگی نسبت به انقطاع و جدا کردن ملت از دولت داشته‌اند مالیات بر درآمد در محیط مرکز نظر به خوبی مجریان (این که عرض می‌کنم واقعاً عقیده دارم چون ولایات و دهات و قصبات را دیده‌ام مقایسه می‌کنم می‌بینم مأمورین مرکز خیلی خوبند) اگر هم کسی شکایت داشته باشد رسیدگی می‌شود ولی در قرا و قصبات و در اقصی نقاط مملکت که می‌رود مأمورین مزاحمت برای مردم فراهم می‌کنند و در آنجا معامله خصمانه با مردم می‌شود و یک معاملاتی می‌کردند و یک کارهایی می‌کردند که شایسته نیست در یک مقام رسمی گفته شود که آن کارها موجب انقطاع دولت از ملت و ملت از دولت شده است اگر قانون جلوگیری از احتکار به یک صورت سریع‌تر و سری‌تری آمده بود و فوری گذشته بود و فوری اجرا شده بود البته معتقدم که نتیجه اش بهتر از این بود که حالا چندین روز است مطرح است و همه مطلع شدند و بالطبع یک نقل و انتقالی و یک تفریط‌هایی خواهد شد از طرفی متحیرم از سرزمین ایران که مثل اعلای نوع پروری و نوع دوستی بوده و همه می‌دانند در متون تواریخ که فلان پادشاه ما قبل تاریخ ایران در قرون سالفه هنگامی که قحطعی سرتاسر مملکت را فرا گرفت دستور داد یک روز اغنیا تغذیه کنند و یک روز روزه بگیرند و غذای خود را به فقرا و ضعفا بدهند و این امر اجرا شد و به این ترتیب مردم مملکت از سختی رهایی یافتند این بود شیوه زمامداران گذشته ایران از طرفی چون قوانینی که وضع می‌شود معرف روح یک قوم و توده است امروز هم مجبور می‌شویم در همان جامعه قانون سختی برای جلوگیری از احتکار از مجلس بگذرانیم علاجی هم نیست امیدواریم که این محتکرین ایرانی‌الاصل نباشند و الا بسیار ناگوار است که ایرانی باشند و داروی امراض را مثلاً سرم ضد دیفتری را احتکار کنند و در جایی که می‌بینند بچه‌های نوع ایشان از مرض و بیماری از بین می‌روند اینها هیچ ترحمی نکنند بنده زیاد نمی‌خواهم تصدیع بدهم منظورم این بود که وضع مجریان این قانون را از امروز پیش‌بینی کنند به عقیده من چون جزو اشخاصی نیستم که می‌گویند باید همچو شود یا همچو شود من آنچه به نظر قاصر خودم می‌رسد عرض می‌کنم و بیشتر امیدواریمان از این قانون به جوانمردانی است که محض احتیاط علاوه بر مازاد خودشان آذوقه تهیه کرده‌اند از دست اینها مقداری خارج شود و به دست دولت بیفتد و الّا در موضوع جلوگیری از احتکار اول بایستی جلوی سرحدات را گرفت که آن هم کار مشکلی است و در عین حال که تصدیق داریم این کار مشکلی است که نگذارند آذوقه از سرحدات خارج بشود باید این اقدام را سریعاً بنمایند. ثانیاً در موضوع اجرای این قانون باید نتیجه را در موقع ضبط حاصل بگیریم که مثل پارسال اکثر غله و جنس مورد احتیاج عموم را انبار نکنند برای پانزدهم فروردین در بعضی نقاط گرمسیر ایران موقع درو جو و بعضی مواد خوراکی است از حالا باید در نظر گرفت به عقیده بنده پنجاه نفر از مهم‌ترین مأمورین که در طول سنوات یعنی بیست سی سال مراتب نوع پروری آنها محرز شده اینها را مأمور اجرای این قانون قرار بدهند امروز در ظرف بیست روز بیست و پنج روز سی روز می‌شود تمام ایران را سیر کرد اینها بروند با مهربانی و از راه تبلیغ مساعدت اشخاص را جلب کنند اینها بروند و این کار را انجام دهند تا موقع ضبط حاصل بشود و الّا اگر بنا باشد همان اشخاص سابق در دهات و قصبات بروند و همان اشخاص مجری این قانون باشند هیچ نتیجه گرفته نمی‌شود شاید مورد تصدیق هم باشد. یکی دیگر وضع زراعت ایران است در اکثر جاها یک نوع نیست یعنی زراعت ما در طول این سنوات متحدالشکل نشده و به معنای حقیقتش هم نمی‌شود برای این که مملکت ما دارای مناطق مختلفه است و شاید دو ثلث مملکت ایران آب زراعتی آنها از قنوات باشد و اینها همیشه اصلاح لازم دارد در اول خرمن معمول همه جا این است که برای پاک کردن قنوات که رکن اعظم کار فلاحت‌شان است جنس مجزی و منها می‌کنند و در انبارها می‌گذارند بنده اطلاع دارم در بعضی جاها آن جنس را هم به اسم انبار کردن امسال برده‌اند مقنی که به اصطلاع آنها را چاخو یا که کین می‌گویند و اگر سر قنات لیره هم عوض جنس به او بدهند کار نمی‌کند مثل عمله‌جاتی که در راه‌ها کار می‌کنند بالاخره پول را در بیابان نمی‌توانند بخورند آرد و جنس لازم دارند که رفع احتیاج کند اینها را به طور کلی در نظر بگیرند تا طرز عمل و اجرا درست باشد بنده با اصل قانون مخالف نیستم به شرط این که بدانم مجریان قا نون کیانند و الا در دوره‌های استبداد هم آنها که تخطی می‌کردند به مواد غذایی مردم امرا و حکام و سلاطین آنها را با نهایت سختی مجازات می‌کردند و دنیای متمدن امروز هم عذر اینها را می‌پذیرد و نمی‌گوید کار بدی کرده‌اند این بود عرض بنده.
رئیس- آقای دکتر ملک‌زاده
دکتر ملک‌زاده- بنده اول بگویم که یک عده زیادی از آقایان که با این لایحه مخالفند اسامی خودشان را در این لایحه نوشته‌اند و بنده هم مطالبی داشتم که خواستم به عرض مجلس برسانم این لایحه حقیقتاً تماس با زندگی عمومی دارد و در این سنوات اخیر کم‌تر لایحه من دیدم که در اطراف آن به اندازه این لایحه در خارج بحث شده باشد و اظهار علاقه‌مندی شده باشد این است که به عقیده بنده ارزش دارد که در مجلس حقیقتاً وضعیت روشن شود. مطالبی آقای هاشمی در طرز اجرای قانون فرمودند من یک فلسفه به نظرم آمد و آن فلسفه این بود که دولت این قانون را آورده است در مجلس برای جلوگیری از تعدی و تجاوز و مخالفین هم مخالفتشان با این قانون از نظر تعدی و تجاوز است و بنده صاف و ساده آنچه استنباط کرده‌ام فلسفه‌اش در این دو تا بوده مونتسکیو که یکی از علمداران آزادی بشر است در کتابی می‌نویسد هر حکومتی یک فنر یا یک موتوری یا یک محرکی دارد که آن حکومت را می‌گرداند حکومت استبدادی را می‌نویسد محرکش وحشت و خوف است- ترس است. حکومت ملی و آزادی را می‌نویسد محرک و موتورش تقوی است و هر کدام از این دو نوع مظاهری دارند که مخصوص به خودشان است یکی از مظاهر استبدادی تعدی و تجاوز است بخوانید تاریخ دنیا را تا حقیقت برای ما روشن شود تعدی و تجاوز یکی از مظاهر حکومت استبدادی است منتهی صورتش بنا بر روحیات اشخاص فرق می‌کند به مال، به جان، به چیزهای دیگر. مظاهر حکومت ملی تقوی است و عدالت است و عدم تجاوز به حقوق یکدیگر که فلسفه و معنای حقیقی آزادی است بعد می‌نویسد که هرگاه این مظاهر دست‌خوش سستی و تغییر شود کم‌کم فلسفه آن حکومت از میان می‌رود و عکس‌العمل در میان می‌آید یعنی اگر تجاوز جای عدالت، قیودات جای آزادی را گرفت حکومت ملی متزلزل می‌شود کم‌کم آن موتور که تقوی باشد از بین می‌رود در حکومت ملی که تقوی نباشد آن حکومت ملی نیست این فلسفه بود که بیانات آقا این موضوع را در بنده پدید آورد که طرفین راجع به این لایحه پیشنهاد و مخالفت می‌کنند موضوع جلوگیری از احتکار یک چیز تازه‌ای نیست که ما امروز شروع کرده باشیم می‌شود گفت که تمام دنیا نظر به وضعیت فوق‌العاده که پیش آمده است موضوع احتکار را جلو کشیده‌اند و قوانینی که از حیث اجرا و مجازات سخت‌تر از این لایحه است وضع کرده‌اند و به موقع اجرا گذاشته‌اند حتی ممالکی که مردمان راست، درست با تقوی خیلی بیش از ما دارند مثل ممالک امریکا و ممالک دیگر این قانون جلوگیری از احتکار را وضع کرده و یک مجازات فوق‌العاده سخت و سنگینی وضع کرده‌اند و حقیقتاً با این وضعیتی که در جلو است که متأسفانه من نمی‌خواهم حقیقت را مخفی کنم بنده شخصاً راجع به آتیه خوش‌بین نیستم آتیه خیلی تاریک است وضعیت خواروبار و زندگی عمومی خیلی بالا رفته و طوری شده که نه برای فقرا قابل تحمل است و از برای اغنیا هم مشکل است و بالاخره نمی‌شود قبول کرد که حیات یک ملتی را یک دسته بی‌انصاف و ظالم در معرض تهدید قرار دهند (صحیح است) اینجا صریح و پوست کنده می‌گویم که باید از آنها جلوگیری کرد ولی یک نکته عرض کنم و یک موقعی هم که یک لایحه در مجلس پیشنهاد شده بود تذکر دادم که به عقیده من هشتاد درصد نفع و ضرر قانون مربوط به خود قانون نیست و مربوط به سوء‌اجرا قانون است این عقیده شخصی بنده است. قانون نظام وظیفه که یکی از مقدس‌ترین قوانین یک ملتی است که بخواهد زنده در دنیا بماند. نظام وظیفه یک مدرسه است برای شهامت برای درستی و وطن‌پرستی و حریت و بالاخره این قانون برای مملکت ما و تربیت افراد ما خوب بود پس از تصویب آن اسباب دزدی و تعدی و جیب‌بری یک دسته شد که بالاخره در این مملکت دیدید که چه به سر مردم آورد که مجبور شدند همگی از این قانون اظهار تنفر کنند (صحیح است) بنابراین انصاف بدهید که اجرا و سوء‌اجرای یک قانون به عقیده بنده هشتاد درصد....
کلالی- صددرصد
دکتر ملک‌زاده- و به عقیده آقا صددرصد تأثیر دارد. نگرانی هم که بنده دارم صاف و پوست کنده عرض می‌کنم که اگر این قانون به دست یک مردمان با تقوی و با ایمان و یک مردمانی که دل‌شان برای این جامعه بسوزد اجرا شود بسیار قانون نافعی است و یک نتایج فوق‌العاده سودمندی دارد برای کشور به علاوه یک قسمت‌هایی هم هست که جای نگرانی نیست. مثلاً راجع بدواً چون معدود و محدود است نگرانی در بین نیست ولی نگرانی از این است که مأمورین بی‌انصاف در قرا و قصبات این قانون را وسیله دزدی و چاپیدن مردم قرار بدهند و بیفتند توی دهات و قصبات آنها که محتکرند با وسایلی که دارند با رشوه و روابطی که با مراکز مهم دارند معاف شوند و رعیت بیچاره که چهار من گندم و یقولات برای زندگی خودش جمع کرده یقه‌اش را بگیرند که حکم دولت است و باید این را بدهی این هم می‌بیند که نمی‌تواند برای دادن ده من گندم زن و بچه‌اش را ول کند پا شود عقب این مأمور بیفتد و برود فلان نقطه پیش فلان مأمور که آیا به حرفش گوش دهد تا ندهد آن وقت مجبور می‌شود الاغش را بفروشد دیگش را بفروشد چهار تومان پنج تومان ده تومان تهیه کند و بدهد به این مأمور که راحت باشد آن وقت به اصطلاح که خواستیم بینی‌اش را اصلاح کنیم چشمش را هم کور کنیم خواستیم جلوگیری از تعدی یک عده کنم اسباب تعدی و تجاوز نسبت به طبقه رنجبر مخصوصاً رعایا را فراهم کرده‌ایم این بود نظر بنده و دیگر عرضی ندارم (جمعی از نمایندگان- صحیح است)
رئیس- آقای دبستانی
دبستانی- موضوع احتکار یک مسأله‌ای است که در شرع اسلام حرام شده بی‌شک و شبهه حتی موضوع استعمال ظروف نقره و طلا چون به موضوع احتکار منتهی می‌شود و فلزاتی که باید سکه شود و در دست مردم گردش کند مثل خون در شریان شخص این وسیله مبادله را بردارند بروند ظرف بسازند و جمع کنند و وسایل تجمل فراهم کنند این حرام است این یک مسأله‌ای است بدیهی ولی موضوع جای دیگر است پیغمبر ما فرموده انما الاعمال بالنیات ممکن است ظاهر یک عملی خوب باشد ولی نیت چیز دیگری باشد نیت سو باشد علاوه بر این انسان در طی تجربه وقتی که دیده است هر عملی به هر عنوانی که شده روحش اصلاً جریان نداشته آن چیزی که عنوان کرده و مقصود بالذات از آن بوده از بین رفته و یک اغراض دیگری جای گزینش شده علاوه بر این صریحاً هم مخالفت با آن قوانین اصلی عمل شده است و بعد هم با کمال قدرت و جسارت می‌گویند تصویب‌نامه صادر شده است در این خصوص... برخلاف قانون رفتار شده بعد هم می‌گویند تصویب‌نامه صادر شده و به تصویب‌نامه استناد و استدلال می‌کنند. این ماده قانون انحصار تجارت است توجه بفرمایید. تجارت خارجی ایران در انحصار دولت است ملاحظه بفرمایید. (یکی از نمایندگان- چه ربطی دارد؟) چرا. توجه بکنید تجارت خارجی ایران در انحصار است و دولت حق وارد کردن و صادر کردن کلیه محصولات طبیعی و صنعتی و تعیین موقتی یا دایمی میزان واردات و صادرات مزبوره را دارد. این صحیح است؟ آن وقت بعد آقا در جواب سؤال بنده می‌فرمایند تصویب‌نامه صادر شده یا چون تجار عدل‌بندی بلد نیستند بکنند ما می‌خواهیم عدل‌بندی کنیم.... این هم حرف شد؟ پس خانه شما را هم چون شما نمی‌توانستید تنظیم بدهید و اثاثیه برایش درست کنید و ترتیب بدهید او بیاید و درست کند و تصرف کند....
وزیر دارایی- این که از موضوع خارج است آقا
دبستانی- نه خیر آقا خارج از موضوع نیست. عرض می‌کنم خدمت شما که موضوع تثبیت غله ظاهرش این بود که نرخش زیاد پایین نرود و زیاد بالا هم نیاید و معادل باشد حالا چطور این قانون را در کرمان عملی کردند عرض می‌کنم: آمده‌اند یک فرمولی را اتخاذ کرده‌اند که مالک نصف آنچه را که بازدید کرده‌اند تعهد کند این را دیگر فکر نکرده‌اند که این املاک هر کدام قنواتی دارد و یک مقداری از حاصل این ملک باید خرج آن قنات بشود در هر سال باید بروند گل کشی کنند آن را که مستثنی کنید صدی بیست هم برای مالک باقی نمی‌ماند. علاوه بر این نسبت به خرده مالکین ملک تعهدات خیلی زیادی گرفته‌اند والله بسیاری از آنها بذرشان را هم داده‌اند و الآن برای نان‌شان هم محتاج هستند آن وقت نسبت به آنهایی که مقتدر و متنفذ هستند رسید انبار می‌فروشند از آن مقداری که زیادی گرفته‌اند یعنی مثلاً صد من جنس که می‌آورند تحویل بدهند آنها آن صد من را تحویل می‌گیرند ولی بیست من کم می‌کنند و هشتاد من رسید می‌دهند و آن وقت در هر خرواری این بیست منها روی هم می‌رود و جمع می‌شود در انبار و از این اضافه‌ها به آنها که نافذ هستند رسید می‌دهند و پول می‌گیرند و آن مأمورینی که فرمودید به کرمان رفته‌اند از طرف وزارت دارایی چهل روز قبل گزارش مفصلی داده‌اند و ماحصل آن گزارش این است که با این مأمورین کرمان رو به فنا و اضمحلال می‌رود و تمام نکات و جزئیات اعمال آنها را نوشته است از وزارت دارایی هم دعوتی کرده‌اند از نمایندگان کرمان و نوشتند به تمام متصدیان و عمالی که در بیست سال قبل متصدی این پست بوده‌اند بیایند و بنشینند رسیدگی کنند بالاخره آمدند و نشستند این طور رأی دادند که این مأمورین منفصل بشوند و آقای وزیر مالیه هم قول دادند که آنها را همه را بردارند الآن چهل روز است که از آن گذشته و اینها با کمال اقتدار دارند کار می‌کنند و زخمی هم شده‌اند و بیشتر زحمت دارند برای مردم و بنده خالف هستم با این ترتیب دلیلش را هم عرض کردم وقتی که این لشگر اقتصادی که شما تشکیل دادید که از ملخ از قشون خارجی از هر چیزی برای این ملت مضرترند اینها مجری این کار باشند وای به حال این مملکت و ملت دیگر هم توضیحی ندارم. (صحیح است)
وزیر دادگستری- بنده پس از اظهار امتنان از آقایان اعضا کمیسیون دادگستری و بازرگانی که در این باب جهد فوق‌العاده مبذول فرموده‌اند و اسباب پیشرفت این لایحه را فراهم فرموده‌اند و گزارش آن را زود به مجلس دادند عرض می‌کنم حالا باید اغتنام فرصت کرد و طوری کرد که این لایحه زودتر انشاءالله از مجلس شورای ملی بگذرد و تصویب شود تا این که واقعاً به موقع اجرا گذاشته شود برای این که ما واقعاً به مقصود برسیم. البته هزار چیز در زندگانی هست و نواقص بسیاری هم در کار هست و اگر ما تمام این نواقص را بخواهیم در مورد این لایحه منظور نظر قرار بدهیم و به خاطر بیاوریم امروز که سهل است بلکه دو ماه دیگر هم این لایحه تمام نمی‌شود. بنده تصدیق می‌کنم که البته در کار اجرائیات یک نواقصی هست در همه جای زندگانی این نواقص هست و البته باید آن نواقص برطرف شود و البته طرز عمل و اجرا هم دخالت در انجام و اجرای صحیح قانون دارد ما هم باید نهایت کوشش را به عمل بیاوریم که طرز اجرا خوب شود این منظور هم در کمیسیون مطرح بود و مورد دقت و مذاکره آقایان واقع گردید برای این که این منظور به بهترین وجهی تأمین شود در خود این لایحه هم پیش‌بینی لازم شد که آئین‌نامه اجرا طرز اجرا و عمل هم در کمیسیون مختلط مجلس شورای ملی شور و تصویب گردد و هر گونه دقتی که باید در این کار بشود و هر گونه سازمانی که برای حسن اجرای این قانون لازم است داده شود و در واقع در تحت نظر خود مجلس شورای ملی سازمان این کار داده شود که به بهترین وجهی تأمین کند منظور را پس در اطراف طرز اجرای این قانون بنده تصور می‌کنم اگر زیاد صحبت شود اتلاف وقت شده است زیرا این منظور در این قانون کاملاً تأمین شده است و در آئین‌نامه آن پیش‌بینی خواهد شد و وسایلی که باید برای حسن اجرای این کار در نظر گرفته شود خواهد شد و بنده تقاضا می‌کنم زودتر وارد در شور مواد بشویم که زودتر نتیجه گرفته شود. یک موضوعی هم که باید عرض کنم این است که این قانون را بعضی‌ها (البته عناصر صالح متوجه مزایای این قانون هستند و حسن تأثیر این قانون را در زندگانی تصدیق دارند) افرادی که از این قانون مسلماً ناراضی هستند چون این قانون دست و بال آنها را شاید بگیرد. این باعث شده است که اینها انواع القا شبهات را به مردم می‌کنند مثلاً می‌گویند که مأمورین برای تفتیش می‌روند درب خانه‌های مردم و اسباب زحمت مردم را فراهم می‌کنند و سوء‌استفاده می‌کنند و چه می‌کنند بنده می‌خواهم عرض کنم که در تمام مواد این قانون وقتی که وارد شویم و صحبت کنیم به ثبوت می‌رسد و بعد از آن هم منتشر بشود مردم هم ملاحظه خواهند فرمود و خواهند دید که این طور نیست و هیچ همچو چیزها نیست و دولت اجازه نداده است که مأمورین وارد خانه‌های مردم بشوند و مزاحم مردم و عایله‌ها و خانه‌های مردم بشوند این طور نیست (صحیح است) فقط دولت یک اقداماتی برای جلوگیری از احتکار به عمل می‌آورد و طرز اجرای آن هم در کمیسیون‌های مجلس تعیین خواهد شد و معین خواهد شد و سازمانی که برای این کار لازم است با اهتمام کامل به نظر کمیسیون خواهد رسید و داده خواهد شد چه در مرکز چه در شهرستان‌ها و چه در قرا و قصبات البته سازمان صحیحی که مطابق با این منظور باشد و نگرانی برای مردم نباشد و اشکالی برای کار پیش نیاید و از این جهت بنده تمنی می‌کنم چون وقت هم تنگ است زودتر آقایان اجازه بفرمایند که وارد در شور مواد لایحه بشویم که زودتر کار بگذرد. (صحیح است)
رئیس- عده زیادی از آقایان هم به عنوان موافق و هم به عنوان مخالف اجازه خواسته‌اند اگر به همه این آقایان اجازه داده شود گمان نمی|کنم وقت برسد و کفایت بکند بنابراین اگرتصویب می‌فرمایید وارد در شور مواد بشویم (صحیح است) رأی می‌گیریم به ورود در شور مواد آقایان موافقین برخیزند (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد ماده اول.
ماده اول- هر کس کالاهای مورد احتیاج ضروری عامه را که زیاد از مصرف خود داشته باشد و برای جلوگیری از فروش به دولت یا مردم پنهان نماید محتکر محسوب شده و برای دفعه اول علاوه بر ضبط عین کالا به حبس تأدیبی از سه ماه تا شش ماه و کیفر نقدی معادل یک برابر قیمت کالای مزبور محکوم می‌شود و در صورت تکرار برای دفعه دوم مرتکب علاوه بر ضبط عین کالا به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال و تأدیه کیفر نقدی معادل دو برابر قیمت کالاهای مزبور محکوم می‌گردد.
نقابت- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- آقای نقابت شما جز موافقین اسم نوشته‌اید.
نقابت- بنده در کلیات هم عرضی داشتم ولی اجازه نفرمودید اگر اجازه می‌فرمایید حالا در ماده اول عرض کنم.
رئیس- حالا وارد در شور مواد شدیم. آقای طباطبایی مخالف هستند؟
طباطبایی- بنده قبلاً اجازه خواسته‌ام.
رئیس- عرض کردم بفرمایید.
نقابت- پس بعد از ایشان نوبت بنده است.
طباطبایی- عرض کنم که بنده با همه این لایحه و با اقدام دولت مخالف هستم در ستون مخالف وقتی خواستم اسم بنویسم تقریباً دیدم پر شده است این بود که در ستون موافق نوشتم در کلیات هم که فرصت نشد به جای این که نمایندگان محترم و مجلس توجه بکنند به کفایت مذاکرات در کلیات آقای وزیر دادگستری این پیشنهاد را کردند که مذاکره کافی است و حال آن که دولت برای صحبت باید مهیا باشد می‌فرمایند وقت تنگ است بنده تصدیق می‌کنم ولی چرا دولت از شش ماه پیش به فکر این پیشنهاد و این اقدام نیفتاد؟ مگر آن وقت وضعیت خوب بود و حالا بد است؟ شما اگر شش ماه قبل این کار را کرده بودید شش ماه کار ممکلت جلو بود و شش ماه البته برای تأمین کالا و آذوقه یک مملکت وقت خیلی زیادی است وقت ذی‌قیمتی است. خوب کارها را به موقع نمی‌کنید آقا و می‌گذارید برای آخر وقت مثل لایحه تعدیل مال‌الاجاره که گذاشتید برای ظهر روز ۳۰ بهمن یعنی به فاصله چهار ساعت پنج ساعت که مدت آن قانون داشت منقضی می‌شد یک چیزی را با کمال عجله و شتاب برمی‌دارند می‌آورند به مجلس و می‌گویید تصویب کنید زود باشید دیر می‌شود حالا هم همین لایحه را آن طور برداشته‌اند و آورده‌اند و می‌گویند زود باشید وقت می‌گذرد نیم ساعت به ظهر جلسه می‌شود الآن هم نیم ساعت بعد از ظهر است عجله هم می‌کنند که زود باشید صحبت هم نکنید بگذارید بگذرد این که نمی‌شود آقا. این یک لایحه‌ای است که با همه چیز مردم با همه مأمورین دولت و افراد تماس دارد شما سه چهار روز بیشتر نیست این را آورده‌اید باید درش بحث کرد و صحبت کرد. اینجا فرمودید که از حیث اجرا و از حیث تمام مأمورین دولت با خانه‌ها و مردم و افراد نگرانی نیست چطور می‌فرمایید نگرانی نیست؟ در این ماده اول نوشته شده است هر کس زیادی از مصرف خودش داشته باشد و پنهان کرده باشد محتکر محسوب می‌شود. کسی که جنس دارد و احتکار می‌کند البته نمی‌آورد در حاشیه خیابان و توی کوچه‌ها بریزد و لابد در محلی ضبط می‌کند و به محض این که پنهان کرد یا نکرد عنوان احتکار را رویش می‌گذارند. اینجا نوشته شده است زیاده از مصرف خوب این کار تشخیصش با کی است؟ البته با مأمور دولت است. تشخیص این که کی جنس دارد کی پنهان کرده و محتکر محسوب است این تشخیص با مأمور دولت است. بنده جنس زیادی دارم یا ندارم این را کی تشخیص می‌دهد؟ مأمور دولت. پس تماس این لایحه یعنی تماس مردم در مورد این لایحه با مأمور دولت است و خوب پنهان کردن و نکردن را چطور تفسیر و تعبیر می‌کنید؟ این یعنی چه؟ فلان تاجر که عرض کردم این مرد نمی‌تواند جنسش را بیاورد توی خیابان و کوچه بگذارد البته جنس و کالا یا توی مغازه‌اش است یا توی انبارش است یا توی پستوی خانه‌اش است یا توی خانه‌اش است معامله مأمور کشف احتکار در این مورد از چه قرار خواهد بود اینجا عرض کردم و باز هم تکرار می‌کنم تماس زیادی مأمورین دولت با مردم و با همه طبقات خواهند داشت و او می‌گوید باید تشخیص بدهم که احتکار است یا نیست حالا چطور می‌فرمایید که نگرانی نیست؟ این قانون که تصویب شد یک عده زیادی مأمور دولت... اینها گویا به موجب آن قوانین سابقه.... قانون قاچاق سهیم هم هستند و یکی از خبط‌های بزرگ هم همین است که اینها مأمورین دولت که به قول آقای دکتر ملک‌زاده تقوی ندارند شما آنها را شریک مال مردمش هم می‌کنید که برو اگر مالی را پیدا کردی و گشتی و قاچاق گرفتی ما یک سهمی هم به تو می‌دهیم خوب این چه کار می‌کند؟ این می‌رود و تمام زندگانی مردم را برای ده تومان جایزه‌ای که باید بگیرد یا عنوان دیگری فدا می‌کند. حالا اینجا هم لابد همین عنوان است مجانی که نمی‌آید در انبار و خانه و کاروانسرا گردش کند و قاچاق پیدا کند بلکه خودش هم سهیم است حسن خدمت به خرج می‌دهد چه می‌کند؟ می‌آید برای یک دستمال قیصریه را آن مأمور آتش می‌زند (صحیح است) عرض کنم البته آقا دنیای امروز گرفتار مضیقه اقتصادی است معاش برای دنیا تنگ است و اگر ما به وضعیت حاضره این مملکت نگاه کنیم که انشاءالله بلکه به همین حال باقی بمانیم با اکثر نقاط دنیا مقایسه کنیم اینجا بهشت است (صحیح است) البته دولت باید به ارزاق و به اجناس عمومی توجه بکند ولی عرض کردم باید از شش ماه پیش شروع شده باشد خوب حالا نشده است و شش ماه به تأخیر افتاده است حالا می‌خواهید عملی کنند کی عمل می‌کند؟ مأمور دولت. مأمور دولت خودش و عملش به هیچ وجه طرف اعتماد نیست. اصل عیب و بدبختی مردم ملت و خرابی مملکت در این است که دولت و مأمور دولت دستگاهی است علیحده و زندگی مردم یک دستگاهی است علیحده و این مأمورین خودشان را کلاً نه داوطلب این می‌دانند که به مردم زحمت بدهند و تعدی کنند....
رئیس- ولی همه مأمورین دولت هم این طور نیستند آقا.
طباطبایی- شما آقا باید نظم جلسه را رعایت کنید نه دفاع. اگر دفاع می‌خواهید بکنید بعد. عرض کنم وقتی که لایحه آمد بنده دیدم دولت میل دارد لایحه منتشر نشود و حتی شنیدم که گفتند اگر لایحه منتشر شود بعضی‌ها جنس خود را می‌فروشند. خوب بفروشند چه عیبی دارد؟ آقا اصلاً در دنیا قانون احتکار می‌نویسند خیلی هم سخت می‌نویسند ممکن است اجرا هم نشود یعنی قانون را سخت می‌نویسند و دانسته آن را طبع می‌کنند و انتشار می‌دهند توی مردم چرا؟ برای این که محتکر بترسد و جنسش را نگاه ندارد آن وقت شما که از خود این لایحه که برای منع احتکار نوشته است از انتشارش احتراز دارید و می‌خواهید منتشر نشود چطور آن را اجرا می‌کنید؟ عرض کنم که کالاها دو جور است چون به طور کلی نوشته‌اید کالا یکی خواروبار و آذوقه است یکی هم سایر اجناس و کالاها. در مسأله آذوقه و خواروبار اگر از مملکت خارج نشود و نگذارند که ببرند به جاهای دیگر اشکالی ندارد و به عقیده من این قدر هم که اظهار نگرانی می‌شود این طور نیست که بنده تلگرافات شهرستان‌ها را که رسیده است به دقت مطالعه کرده‌ام همه جا وضع محصول از لحاظ بارندگی و کشت و کار خوب است لازم نیست که دولت یک نگرانی برای مردم تولید بکنند که دولت برای خودش یک حسن خدمتی قائل شود. بنده تلگرافات را که می‌دیدم و نگاه می‌کردم در اکثر نقاط در غالب جاهای مملکت بارندگی بیشتر از سال‌های گذشته شده است در اکثر نقاط مملکت کشت و کار بیشتر از سال‌های گذشته است محصول سال ۱۳۲۰ یعنی امسال هم به طور کلی بد نبوده است و بنده امیدوار هستم و این طور هم هست که غالب خانه‌ها آذوقه دارند الحمدالله آذوقه هم فراوان است لازم هم نیست که ما مردم را این قدر دست پاچه و نگران بکنیم شما همین قدر بتوانید مواد آذوقه و خواروبار را نگذارید از مملکت خارج بکنند به عقیده بنده هیچ نگرانی و اشکالی نیست حالا چه کار کنیم که خارج نکنند این با دولت است. یکیش مسأله اسعار است مسأله ارز است شما کاری بکنید که برای صادر کننده صرف نکند و الّا یک مملکتی است وسیع فاصله سر حدات هم زیاد تاجر هم خوب چه می‌کند؟ تاجر این حرف‌ها را نمی‌داند او نفع خودش را می‌خواهد به هر راه و به هر طریق هست جنس را خارج می‌کند روغن می‌برد آذوقه می‌برد هر چه را می‌بیند برایش صرف می‌کند می‌برد حتی اجناس خارجی را که در این مملکت هست می‌برد و برایش صرف می‌کند چون لیره نرخش بالا است استفاده دارد برایش و می‌برد شما چرا از راهش وارد نمی‌شوید تا کار درست بشود چرا یک جریانی را طی می‌کنید که هم کار برای ما مشکل می‌شود و هم برای مردم و هم بالنتیجه قطع دارم برای خودتان و خودتان هم بعد پشیمان می‌شوید. اما راجع به اجناس خارجی عرض کردم دولت یا طرز عملش را باید اصلاح کند اجناس خارجی یک وقتی بود که نمی‌گذاشتند وارد شود یک وقتی بود که برای صادرکننده شماها بزه قائل می‌شدید آن روز را حالا بنده نمی‌خواهم وارد شوم و قضاوت بکنم که صحیح بود یا غیر صحیح خیال می‌کنم که صحیح بود اما امروز هم همین طور است؟ اوضاع دنیا اوضاع مملکت به ما باز هم اجازه می‌دهد که شما به صادر کننده امروز هم جایزه بدهید؟ خوب چرا این قانون را از بین نمی‌برید آقا؟ چرا امروز نباید به وارد کننده جایزه بدهیم؟ (صحیح است) بنده یکی دو ماه قبل به خاطر دارم تلگرافی را اینجا از کرمانشاه خواندم یک نفر قند و شکر وارد کرده بود در گمرک آن جنس را از او گرفته بودند و ضبط کرده بودند خودش را هم توقیف کرده و مورد تعقیب قرار داده بودند این تلگراف را اینجا خواندم و عرض کردم برای دو سیر قند و شکر در این تهران در همین مرکز چه ازدحامی بود و یکی دو نفر هم کشته شدند تا بالاخره متوسل شدید به جیره‌بندی و به کوپن قند و شکر. خوب پس معلوم می‌شود که ما قند و شکر کم داریم و احتیاج هم داریم یک روزی بنا بود که اگر قند و شکر وارد این مملکت بشود هر کس وارد می‌کرد قاچاقچی بود اما امروز هم آیا قاچاقچی است؟ امروز شما باید واردکننده را تشویق کنید و راه را برای او باز کنید سهل است جایزه هم بدهید به اشخاصی که با پول خود، در واقع ریسک می‌کنند امروز ابداً تحارت نیست تاجر هستی خودش را سرمایه خودش را به خطر می‌اندازد مثلاً از جاوه می‌رود برای شما شکر می‌آورد امروز شما می‌خواهید همان معامله چهار سال پیش را با فلان تاجر بکنید آیا این صحیح و معقول است و آیا این قانون احتکار علاجش را خواهد کرد؟ این که عرض کردم شش ماه پیش می‌بایستی اقدام شود دولت متأسفانه همیشه در این مملکت دیر از خواب پا می‌شود خیلی دیر. آقایان ساختمان سیلو را ملاحظه فرموده‌اند افتتاح این ساختمان عظیم و جسیم سه سال چهار سال پیش بود بنده روزی که افتتاح شد آنجا حاضر بودم واقعاً وقتی ساختمان را بنده با آن دستگاه و عظمت و اسباب و افزار و کارخانه‌جاتش دیدم آن روز خیلی امیدوار شدم از این جهت که خیلی دیر و مشکل است اگر حوادث و سوانحی برای مملکت پیش بیاید مردم دچار قحط و غلا و تنگی شوند وقتی که قضایای شهریور و پیدا نشدن نان پیدا شد بنده هنوز باور نمی‌کردم ساختمان سیلو خالی است تا یک ماه پیش که وزارت دارایی یک دعوتی کرد و مقداری هم چیزهایی پیدا کرده بودند و آنجا گذاشته بودند بنده رفتم آنجا تماشا کردم دیدم که البته ساختمان بزرگ است خیلی هم خرج شده چندین میلیون تومان خرجش شده است ولی متأسفانه خالی است ملاحظه فرمایید اگر سه سال پیش چهار سال پیش که اینجا را ساختند با قدرتی که حکومت آن وقت داشت و مسلط بود به همه چیز مردم اگر از همان وقت شروع کرده بودند نمی‌گذاشتند گندم ممکلت را به خارج ببرند بفروشنده و همانجا ذخیره می‌کردند امروز ملاحظه کنید آیا این اندازه بدبخت بودیم که برای چهار سیر گندم دست به هندوستان دراز کنیم به موقع کار نمی‌کنید آقا. حکومت حاضر نیست خودش کارش را بکند یا اگر بهش بگویید گوش کند یا اگر گفتیم آقای رئیس اول جلوگیری می‌کنند که نگویید (یکی از نمایندگان- این دولت آن وقت نبوده) این دولت هم مثل همان دولت الآن شش ماه است آمده است و مردم را معطل کرده است در این شش ماه کجا بوده است شش روز هم شش روز است و باید حساب کرد....
رئیس- شما خودتان را هم در موافق نوشته‌اید هم در مخالف.
طباطبایی- بنده الآن که مخالف نوشته‌ام آن وقت که موافق نوشتم برای این بود که در ستون مخالف جا نبود.
رئیس- حرف را باید موافق وقت زد....
طباطبایی- الآن موقعش است.
رئیس- آخر طول دادن این کار ضرر دارد. ضررش برای مملکت است.
طباطبائی- بنده خیال می‌کنم دولت مدافعی لازم ندارد چون آقای رئیس مدافع کل هستند. هم مدافع مجلس‌اند هم دولت.
رئیس- بنده همیشه مدافع حقم.
طباطبائی- پس بنده دیگر عرضی ندارم صرف‌نظر می‌کنم.
رئیس- آقای نقابت
نقابت- عرض می‌کنم موقعی که این لایحه در کمیسیون مطرح شد حاصل مخالفت‌هایی که با این لایحه می‌شد در سه مطلب بود و هر دو سه مطلب مهم‌تر از این تذکراتی بود که حالا داده می‌شود اول جهت مخالفتی که با این لایحه می‌شد این بود که موضوع لیره اگر مورد توجه واقع شود و تنزل بکند اجناس تنزل می‌کند این را دولت در نظر دارند و با یک جدیتی در این کمیسیون‌هایی که تأسیس شده مشغول مذاکره هستند و ممکن است به زودی نتیجه بگیرند تنزل لیره نمی‌شود گفت هیچ تأثیر در نرخ ارزاق ندارد ولیکن جز علت است و یکی از جهات است جهات دیگری هم هست که لیره خیلی مهم نیست و بازرگانان به تمام آن جهات توجه خواهند فرمود. موضوع دیگری که مذاکره می‌شد این بود که مطابق مواد قانون مجازات عمومی مخصوصاً ماده ۲۴۲ هرگاه بین مالکین اتفاقی شود و مواضعه شود برای ترقی دادن قیمت آن مواضعه کننده مجرم است و مجازات می‌شود و حتی در ذیل آن ماده قید شده است که اگر مواضعه در مورد ارزاق و کالاهای مورد احتیاج عمومی واقع شود مجازات دو برابر خواهد بود با قانون انحصار تجارت و اختیاری که دولت دارد که اجناس را ممنوع‌الصدور یا ممنوع‌الورود بکند دیگر چه احتیاجی به این قانون است از این گونه تذکرات داده می‌شد ولیکن رسیدگی‌هایی که در کمیسیون شد و بالاخره بحثی که در اطراف این قانون شد این طور معلوم کرد که این قانون دارای نتایج دیگری است و به علاوه اضافاتی دارد در قانون سابق دو ماه و یک سال بود اینجا کار مجازات را به اعدام هم کشانده است نکته دوم ضبط کالا بود و در قانون سابق این را نداشت در آنجا ضبط کالا نمی‌شد در اینجا ضبط کالا هم صورت می‌گیرد سوم این بود که کالای مورد احتیاج ضروری از کالای غیر ضروری تشخیص شود و این تشخیص به وسیله آئین‌نامه‌هایی که خواهند آورد تشخیص می‌شود و از این جهت یکی از جواب‌های آقای طباطبایی داده می‌شود که می‌فرمایید چطور تشخیص می‌دهید که در فلان خانه جنس هست و چطور تشخیص می‌دهید که مورد حاجت است و چطور تشخیص می‌دهید که پنهان کرده است این جهات در ماده ۲ و مواد اخر پیش‌بینی شده است و مخصوصاً در کیفیت تشخیص وقتی این اندازه موافقت شد که صاحب‌خانه و صاحب عایله خودش صورت بدهد مایحتاجش را بگوید دارای چند نفر عایله هستم و هر جنسی هم نوعش فرق می‌کند مثلاً گندم تا سر خرمن فرق می‌کند برنج در شهریور دست می‌آید و حال آن که گندم در خرداد و مرداد دست می‌آید برحسب نقاط مختلفه. بنابراین نسبت به هر جنس با پیدایش جنس جدید قرار شد که تفاوت گذارده شود دیگر ممانعت غیر تاجر بود در این قانون از خرید کالا چون توجه دارید یک عده اشخاصی هستند که پروانه تجارت ندارند و مالیاتی هم بابت تجارت به دولت نمی‌دهند ولی بیشتر از تجار هم استفاده می‌کنند آنها سرپا می‌روند توی بازارها و یک اجناسی را می‌خرند و انبار می‌کنند بعد هم راه می‌افتند و می‌فروشند این اشخاص بنا شد جلوگیری شود یکی هم در قسمت تسریع در تعقیب و رسیدگی است که از اصول محاکمه سابق برکنار شود و سرعتی در کار این قانون پیش‌بینی شود تا نتیجه مطلوبه به دست آید یکی تخصیص صد پنجاه از جرایم این قانون است به بهداری و توزیع دارو بین فقرا و البته قانون سابق نداشت همین طور که تذکر دادند آقای طباطبایی قانون سابق یک عیبی هم داشت که صدی سی از جرایمی که به نام قاچاق به دست می‌آید به مأمورین می‌دادند و این خودش یک تشویقی بود بالاخره دولت وقتی نظایر این اعمال را دید یک قوانینی گذراندند که هر گاه مأمورینی برخلاف واقع گزارش بدهند یا تریاک به خانه کسی بیندازند و او را قاچاقچی معرفی کنند یا چه و چه از این اعمال مرتکب شوند به انفصال ابد از خدمات دولتی و حبس و چه و چه محکوم می‌شود البته پیدایش این امور به واسطه وجود این قبیل اعمال است که در این قانون نیست و در اینجا حقی برای مأمورین قائل نشده‌اند فقط گذاشته است که صدی پنجاه از این جرایم دارو خریده می‌شود و در تحت اختیار وزارت بهداری به فقرا تقسیم می‌شود یکی هم تعیین نرخ از طرف دولت است البته دولت حق نداشت تعیین نرخ کند زیرا تعیین نرخ تابع یک اصولی بود ولی در کالای مورد ضرورت عامه دولت باید تعیین نرخ کند برای این که مصادمه پیدا نکند با حقوق مالکیت اشخاص این بود که در آنجا گفتند پیش‌بینی کنند که یک بنگاهی تأسیس کنند که در آن بنگاه یک اعتباراتی هم از وزارت دارایی بگیرند که آنها یک اجناسی را بخرند و حتی در موقع حاجت به ضرر بفروشند تا این که بشود مردم را از گرسنگی و فقر نجات داد یکی منع صدور قسمتی از اجناس بود مانند دارو و خواروبار که تا سه مرتبه در این موارد باعث صدور حکم اعدام می‌شود خلاصه این مزایایی که بنده به نحو اختصار شمردم نسبت به قوانین سابقه موجود بود و توضیحاتی که داده شد تا حدی اعضا کمیسیون دادگستری که بنده هم آنجا عضویت دارم قانع شدند و جزء موافقین شدیم و البته اگر آقای طباطبایی هم تشریف می‌داشتند موافقت ایشان هم حاصل می‌شد ولی چند چیز هم هست که بنده می‌خواستم تذکر بدهم و آن کیفیت اجرا است که آن هم همیشه مورد شکایت و نگرانی بوده که چطور اجرا می‌شود بالاخره هیچ مستشار از ممالک خارجه برای این کارهای جزئیمان که نمی‌توانیم بیاوریم ماییم و این دستگاه و این قضات و این مأمورین وزارت دارایی و غیر ذلک منتهی به جای این که حملاتی بکنیم که حقیقتاً مأمورین را البته همه مأمورین بد نیستند توی‌شان اشخاص خوب هم هست ما برای این که آن اشخاص خوب را بی‌پا نکنیم و آنها را دچار یک یأسی نکنیم به عقیده بنده به آن بدها هم باید گفت شما خیلی خوب هستید برای این که خوبی ملکه او شود فکر کند خوب است و ما تشویق کنیم که این مأمورین واقعاً به وظیفه‌شان عمل بکنند اگر بنا باشد در یک حال فقر تجارت امروزه و با حالت فقر و فاقه و بیچارگی همه تجمع کنند مجلس و دولت متحداً فکر کنند که یک چیزی را به نفع جامعه تأمین کنند آن وقت بعضی مأمورین بیایند و جریمه صد پنجاه این را که باید به مصرف بهداری و داروی مجانی فقرا می‌رسد به جیب بزنند و باز هم خیانت کنند معلوم می‌شود ما اصلاً لیاقت اداره کردن خودمان را به هیچ وجه نخواهیم داشت و دیگر نبایستی به یک عده معدودی حمله کنیم به جای این مذاکرات باید یک قسمت صحبت‌ها و نظرها مربوط به تبلیغ و تشویق مأمورین به خوب شدن باشد و این مرحله است که باید همه کمک کنند یک قسمت مخالفت‌هایی که می‌شود ما ناچاریم اینجا اعتراف بکنیم و بگذریم آن مسأله سوء‌نظر است و این سوء نظر یک سابقه تاریخی پیدا کرده راست است که مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد ولی این سوء‌نظر را هم باز جا ندارد خیلی اعمال کنیم زیرا واقعاً اگر ما از هر چیزی مشکوک باشیم نسبت به هر چیزی سوء‌ظن داشته باشیم هیچ وقت هیچ کارمان پیشرفت نمی‌کند و باید که حسن نظر داشته باشیم خاصه نسبت به دولتی که امروز زمامدار امور ما است البته دولتی که امروز زمامدار امور کشور است دولتی است که به اتکا رأی اعتماد مجلس مشغول کار است یک دولتی نیست که تحمیل شده باشد و با فشار بر مجلس تحمیل شده باشد رأی اعتماد داده شده است و دولت هم مشغول کار است و یک اکثریتی هم در مجلس هست و آن اکثریت حمایت از حرف حسابی می‌کند و هیچ وقت قوم و خویشی و غرض‌رانی با اشخاص ابراز نمی‌کند تا هر زمانی که اشخاص دارای یک حس وطن‌پرستی باشند و کار خودشان را اداره کنند اکثریت مجلس هم حمایت می‌کنند و هر وقت هم نکردند آن موضوع به خصوص را با رعایت اصول و قوانین تذکر می‌دهند و هیچ نظر خصوصی نیست و بنده تصور می‌کنم این شایعاتی که در جراید داه شده مخصوصاً ذکری که در این چند روزه هست راجع به تغییر کابینه و عزل وزرا اصلاً وزارتخانه‌ها را فلج کرده بنده خودم مراجعه کردم به جایی دیدم می‌گویند آقا خبر نداری هیچ کس کار نمی‌کند آنجا می‌گوییم چرا می‌گویند نمی‌دانیم تکلیفمان با این وزیر چیست و به این دستوراتی که داده است عمل کنیم یا نه چیز عجیبی است.... (افشار- خارج از موضوع است) اگر آقایان واقعاً چند نفری مخالف هستند با یک دستگاهی روی آن قواعد باید عمل کرد و صحبت کرد ما هم امیدواریم همه‌مان نسبت به این مملکت علاقه‌مند باشیم زیرا با نان این ممکلت زندگی کرده‌ایم و بالاخره بایستی حمایت از منافع آتیه این کشور بکنیم بنابراین این قانون بنده صبح هم به یکی از آقایان عرض کردم نه تنها این قانون بلکه صد قانون دیگر هم دولت بخواهد ما موافقت می‌کنیم ولی منتظر نتیجه هستیم که چه جور عمل می‌کنند وقتی در عمل خوب بود ما اطاعت می‌کنیم و سکوت می‌کنیم و حرفی نداریم اگر هم خوب نبود عیب کار خودش ظاهر خواهد شد.
رئیس- آقای امیر تیمور
امیر تیمور کلالی- بنده در کلیات اجازه خواسته بودم البته وقت نشد و مذاکرات کافی شد و حالا هم در ماده اول عرایضی که در کلیات داشتم به عرض می‌رسانم عرض بنده راجع به همان قسمتی بود که آقای مخبر فرهمند در جلسه گذشته از آقای وزیر دارایی فرمودند و بیاناتی که آقای وزیر دارایی در جواب ایشان فرمودند بنده با نهایت دقت گوش دادم مخصوصاً راجع به کوی ناز آباد نظر بنده هم با نظر آقای فرهمند موافق بود....
افشار- اینها خارج از موضوع است.
امیر تیمور- آقای افشار تأمل بفرمایید. چرا نمی‌گذارید بنده حرفم را بزنم. شما همیشه تک می‌زنید بگذارید بنده حرفم را بزنم بعد شما بلند شوید حرف بزنید.
رئیس- در ماده اول اجازه خواستید راجع به ماده اول حرف بزنید.
امیرتیمور- در ماده اول می‌شود در کلیات صحبت کرد. آقای وزیر دارایی در این قسمت فقط دلیلی که در جواب سؤال آقای فرهمند داشتند این بود که این کوی ناز آباد ساخته می‌شود....
رئیس- این چه ربطی به ماده اول دارد؟
امیرتیمور- بنده قربان عرضی ندارم.
رئیس- شما دیگر چرا؟ مرقوم فرموده‌اید در ماده اول.
امیرتیمور- بنده در کلیات خواستم صحبت کنم گفتید کافی است در ماده اول هم که نمی‌گذارید پس چه باید کرد؟
رئیس- وقتی اکثریت می‌گوید مذاکرات کافی است گله نباید بفرمایید. در ماده اول نوشته‌اید باید در ماده اول بفرمایید.
امیر تیمور- آخر در ماده اول هم می‌شود در کلیات حرف زد.
رئیس- دیگر کسی اجازه نخواسته است پیشنهاد خوانده می‌شود.
تبصره زیر را به ماده یک پیشنهاد می‌کنم:
تبصره- چنانچه در حین عمل معلوم گردد که مأمورین اجرایی از نظر حسن خدمت یا جهات خصوصی دیگر بی‌جهت موجب زحمت اشخاص و مردم را فراهم داشته‌اند مأمور مزبور از خدمت دولت برای همیشه منفصل و محکوم به جبران خسارت شخص متشکی خواهد شد. اعتبار
وزیر دادگستری- بنده یک مطلب را می‌خواهم به عنوان تذکر عرض کنم که در موضوع اجرائیات و طرز عمل که آقای اعتبار نگرانی دارند این در نتیجه غفلت از مواد کیفری است که ما در قانون کیفر خودمان نسبت به کلیه مستخدمینی که خارج از حدود و وظایف خودشان اقدام کنند تعدی تجاوز هر گونه عملی که برخلاف مقررات قانون به عمل بیاورند آنجا کیفر برایش معین شده و تعقیب می‌شوند این در کمیسیون هم مذاکره شد و مورد تصویب واقع شد که با بودن یک فصل کافی در قانون کیفر راجع به مجازات مستخدمین دولت نسبت به اموری که وظایف آنها در قانون کیفر راجع به مجازات مستخدمین دولت و تخطی آنها از حدود وظایف خودشان دیگر ذکر ماده مجازات خاصی به عنوان تبصره به نظر بنده در این قانون زائد است.
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- عرض می‌کنم که البته این قانون مفیدی است و محل شبهه نیست و بایستی هم موافقت کرد که تصویب شود لیکن نگرانی‌هایی هم هست که آن نگرانی‌ها به جای خودش به نظر بنده مورد توجه است که متأسفانه در ضمن عمل در گذشته و سوابق عمل مأمورین پیدا شده است و همین طور که آقای وزیر فرمودند در کمیسیون هم صحبت شده ایشان فرمودند در قانون مجازات برای این کار و تخلف مأمورین و برای اعمال نظر مأمورین موادی هست لیکن بنده نظرم این بود که چون قانون فوق‌العاده مهم است و مخصوصاً اهمیت آن از نظر اجرا است اگر این قانون خوب اجرا شود البته مملکت استفاده می‌کند و اگر بد اجرا شود بایستی تصدیق کرد که به ضرر کشور است از این جهت بنده معتقدم این بود که این ماده را که دست مأمورین می‌دهند که اجرا کنند در ذیل همان ماده که وظیفه آنها معلوم شده و دست‌شان را به همه چیز مردم باز کرده‌ایم ذیلش را هم بخوانند که اگر چنانچه اعمال نظر خصوصی کردند یا نسبت به زندگانی مردم خواستند مداخله بی‌جهتی بکنند بدانند که دنبالش انفصال از خدمت است از این جهت بنده گمان می‌کنم که آقای وزیر عدلیه هم موافقت کنند با این تبصره زیرا مجازاتی را که ما در این ماده پیش‌بینی کردیم شدیدتر از آن نیست که در قانون مجازات هست بنابراین در ذیل همین ماده اول بنده پیشنهاد کردم که فلان مأمور منذکر باشد این است نظر بنده.
وزیر دادگستری- بنده عرضی ندارم راجع به این که مجازاتی معین شود برای مأمورین ولی یک مطلب اصولی را بنده باید تذکر بدهم که آقایان توجه بفرمایند و آن این است که غالب قوانین البته قسمت کیفری هم دارد و اجرا هم باید بشود اجرا هم باید به توسط خدمت‌گذاران دولت بشود تخطی هم همیشه می‌شود فرض کرد که از طرف مستخدمین به عمل بیاید و هیچ وقت هم سابقه نداریم در قوانین که وظیفه برای مستخدمین معین شود و برای انجام آن وظیفه و تخطی از انجام آن وظیفه مجازاتی هم برای آنها قائل شود چرا؟ برای این که در قانون کیفر ما یک فصل مشبعی در این باب ذکر کرده‌ایم از این جهت احتیاجی به این تبصره نیست و حالا هم اگر مورد توجه قرار بگیرد فقط یک امری است که برخلاف اصول است و بنده هم عرضی ندارم و بسته است به نظر مجلس.
(تبصره پیشنهاد آقای اعتبار مجدداً به شرح سابق خوانده شد)
رئیس- رأی گرفته می‌شود....
دکتر طاهری- اگر دولت این پیشنهاد را قبول نکند و مجلس رأی بدهد آن وقت لایحه می‌رود به کمیسیون پس خوب است دولت موافقت کند.
وزیر دادگستری- در این صورت بنده موافقت می‌کنم با این تبصره.
هاشمی- بنده در تبصره عرض دارم.
رئیس- بفرمایید.
هاشمی- بنده عقیده‌ام این است که باید این مطلب هم ضمن این تبصره قید شود یعنی اگر در عین حال یک مأموری تبعیضی کرد نسبت به مردم یعنی در یک جا چشم را هم گذاشت و ندید و در یک جای دیگر زیادتر از آنچه دید راپورت داد. و حال این که زیادتر نداشت و جاهایی را هم همین طور تبعیض کرد این را هم بنده عقیده دارم که ضمن تبصره به کنجانند.
جمعی از نمایندگان- رأی بگیرید..
رئیس- آقای دکتر جوان
دکتر جوان- راجع به تبصره بنده عقیده‌ام این است که این را در نظر بگیرید چون دولت هم موافقت کرده است البته باید با قوانین گذشته موافقت بکند و اشکالی پیش نیاید در قانون مجازات راجع به تخلف مأمور که اگر تخطی کرد و برخلاف واقع راپورت داد و مردم را به زحمت انداخت مجازات شدیدتری از این بر ایشان معین شده چون نظر آقایان این است که برای متخلف از این ماده مجازاتی معین شده باشد ولی بنده می‌ترسم که این تبصره آن مجازاتی که در قانون مجازات هست تخفیف بدهد و کم بکند این است که راه حلی که به نظر بنده رسیده این است که در تبصره پیشنهادی علاوه شود: علاوه بر کیفری که در قانون کیفر عمومی معین شده این انفصال ابد هم باشد این به نظر بنده بهتر است (نمایندگان- صحیح است)
اعتبار- صحیح است آقا بنده هم موافقت می‌کنم که این قسمت علاوه شود یعنی علاوه بر کیفری که در قانون مجازات عمومی هست.
(تبصره با اصلاح فوق به شرح زیر خوانده شد)
تبصره- چنانچه در ضمن عمل معلوم گردد که مأمور اجرایی از نظر حسن خدمت یا جهات خصوصی بی‌جهت موجب زحمت اشخاص را فراهم داشته‌اند مأمور مزبور علاوه از کیفر مقرر در قانون کیفر عمومی از خدمت دولت برای همیشه منفصل و محکوم به جبران خسارت شخص شاکی خواهد بود.
وزیر دادگستری- بنده تصور می‌کنم عبارت (از نظر حسن خدمت) لزومی ندارد همین قدر نوشته شود که مزاحم مردم نشوند.
(این طور خوانده شد)
چنانچه در حین عمل مسلم گردد که مأمورین اجرایی موجبات زحمت اشخاص و مردم را بی‌جهت فراهم داشته‌اند مأمور مزبور علاوه بر کیفر مقرر در قانون کیفر عمومی....
وزیر فرهنگ- این (چنانچه) از نظر ادبی معنی ندارد (هرگاه) بشود بهتر است.
جمعی از نمایندگان- صحیح است.
پیشنهاد آقای بیات
قسمت اول ماده یک را به شرح زیر پیشنهاد می‌نماید.
ماده ۱- هر کس کالاهای مورد احتیاج ضروری عامه را که زیاده از مصرف خود و احتیاجات ضروری از قبیل بذر و غیره داشته باشد الی آخر.
بیات- عرض می‌کنم در این ماده اول این طوری که نوشته شده که هر کس کالاهای مورد احتیاج ضروری عامه را که زیاده از مصرف خود داشته باشد و برای جلوگیری از فروش به دولت یا مردم پنهان نماید محتکر محسوب شده محکوم به فلان جریمه است. اینجا البته از نقطه نظر زراعت اشخاصی که در یک دهاتی مالک هستند و مقداری ملک دارند برای بذرشان برای بهاره کاری‌شان فرض کنید یک بذری نگاه داشته‌اند یا برای احتیاجات ملکیشان یا برای حیواناتی که دارند اینها یک چیزهای ضروری است که باید در نظر گرفته شود و یک احتیاجاتی را در نظر بگیرند که آن مالک بتواند احتیاجات رعیتی و زراعتی خودش را تأمین نماید اینجا عبارت مصرف خود نوشته شده و این کافی نیست این است که شاید این قسمت‌های اضافی مورد همین ماده قرار گیرد بنابراین بنده این عبارت را اینجا اضافه کردم که زیاده از مصرف خود و احتیاج ضروری از قبیل بذر و مخارج ملکی و لازم است این قسمت در این ماده قید شود که اسباب زحمت فراهم نشود.
وزیر دادگستری- خوب است برای این پیشنهادها یک قراری بدهیم برای این که متأسفانه بنده می‌بینم آقایانی که در کمیسیون نبوده‌اند توجه نفرموده‌اند و به این جهت این پیشنهادها هنوز روی وهم و نگرانی است که حالا دیگر موضوع ندارد این موضوعی که حالا تذکر دادند علاوه از این که از خود این ماده استنباط می‌شود وقتی که گفته می‌شود زیاده از مصرف خود این اعم است از این که شخصاً به خورد یا عایله‌اش به خورد یا برای ملکش لازم باشد و این ماده همین حکم را می‌کند و همه را شامل می‌شود از طرف دیگر در ماده ما قبل آخر در ماده ۱۷ پیش‌بینی کرده‌ایم که تمام این جزئیات را در آئین‌نامه پیش‌بینی کرده‌ایم که در آنجا معین شود و این آئین‌نامه می‌آید در کمیسیون مورد نظر و دقت آقایان قرار می‌گیرد و تمام این مطالب درش خواهد بود و بنده تمنی می‌کنم از این پیشنهاداتی که ناشی از عدم دقت است آقایان صرف‌نظر بفرمایند که موجب اتلاف وقت نشود.
رئیس- آقای بیات
بیات- این مطلب مربوط به آئین‌نامه نیست و این که فرمودید احتیاجات خود بنده هم همین طور استنباط می‌کنم که برای خود و خانواده‌اش است ولی بذر رعیت و سایر احتیاجات زراعتی را نمی‌شود جز احتیاجات شخصی بنده که مالک هستم حساب کرد (صحیح است) زیرا اینها یک چیزهایی است که احتیاجات ملکی است. ماده اول صریح می‌گوید اگر نگاه داشت محتکر است جنس باید بشود چطور باید بشود البته وقتی که احتیاجات خودش را قید می‌فرمایید این احتیاجات هم باید قید شود لهذا بنده این پیشنهاد را کرده‌ام که این عبارت اضافه شود که این احیاجات ضروری هم قید شود.
وزیر فرهنگ- بنده تصور می‌کنم که مورد پیشنهاد آقای بیات در ماده هفده باشد نه اینجا برای این که ماده هفده یگانه ماده‌ای است که حافظ این قانون است به طرز صحت می‌گوید آئین‌نامه راجع به تعیین انواع کالاهای مورد احتیاج. ممکن است در آنجا پیشنهاد بفرمایند بذر و غیر ذلک.
رئیس- آقای اوحدی
اوحدی- با توضیحی که آقای وزیر فرهنگ راجع به ماده هفده و تأمین نظریه آقای بیات فرمودند بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس- آقای طوسی
طوسی- ببخشید این ماده با پیشنهاداتی که شده است بنده خیال می‌کنم زیاد کش‌دار خواهد بود اگر اجازه بفرمایید بهتر این است این ماده برگردد به کمیسیون و در سایر موارد رأی بگیرید.
جمعی از نمایندگان- آقا نمی‌شود.
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- ما موافق با این قانون هستیم و می‌خواهیم این قانون سریعاً از مجلس بگذرد قیافه مجلس کاملاً مساعد با این قانون است این تصور نشود که اگر پیشنهاداتی می‌شود یا اظهاراتی می‌شود برای تعویق و تأخیر این قانون است بلکه برای اصلاح مواد و اعمال نظریات مفیدی است که دولت در حین اجرا مبتلا بهش واقع می‌شود بنده خیال می‌کنم هر کدام که مفید و لازم است دولت قبول کند و ضمیمه قانون شود و هر کدام لازم نیست پیشنهاد دهنده خودش مسترد می‌کند بنابراین رفتن به کمیسیون دیگر مناسبت ندارد.
طوسی- استدعا می‌کنم عرایض بنده را سوء‌تعبیر بفرمایند بنده نگفتم که همه مخالفند التبه همه موافقند ولی چون بنده می‌بینم وضعیت را که این قانون امروز نخواهد گذشت البته می‌توانند این ماده را بگذراند و در سایر مواد وارد شوند.
رئیس- آقای بیات
بیات- اظهاری که آقای وزیر فرهنگ راجع به پیشنهاد بنده فرمودند چون مقصود بنده عمل به این پیشنهاد است حالا می‌فرمایند جایش در ماده هفده است از این جهت بنده هم موافقم بماند برای موقع طرح ماده هفدهم
رئیس- پیشنهاد آقای مخبر فرهمند خوانده می‌شود.
این بنده پیشنهاد می‌کنم در سطر آخر ماده به جای عبارت (از سه ماه تا یک سال) نوشته شود (از سه ماه تا پانزده ماه)
رئیس- آقای مخبر فرهمند
مخبر فرهمند- بنده چون در خارج اجازه خواسته بودم و نوبت به بنده نرسید حالا توسل به پیشنهاد جسته و ناچار پیشنهادی تقدیم کردم یک مسائلی است که باید گفته شود و جواب‌هایی باید داده شود موقعش هم که گذشت دیگر آن اهمیت از بین می‌رود اینجا در موضوع اجرای قانون نگرانی از مأمورین بود این را باید تصدیق کنیم که اگر ما همه مأمورین را در یک عرض بیاوریم و همه را دزد معرفی بکنیم کارهای مملکت از پیش نمی‌رود یک اشخاص صالحی هم هستند که چرخ‌های مملکت را می‌چرخانند. یک عده هم هستند که ممکن است عملیات خلافی مرتکب شوند البته آنها را به وسیله قانون باید جریمه و تنبیه کرد و اگر ما بی‌خود هم همه را در عرض هم بیاوریم حق یک عده پایمال می‌شود و این مصلحت نیست. یک موضوع دیگر این است که اصل آوردن این قانون به مجلس شورای ملی دلیل اهمیت آن است چون اگر موقع غیر عادی نبود یک همچو قانونی به مجلس نمی‌آمد و بنده عقیده‌ام این است که آن نگرانی‌هایی که هست و در خارج اسباب زحمت مردم فراهم می‌شود آن اندازه‌ها نیست چرا؟ برای این که ملت ایران مسلمان هستند و ایمان به خدا دارند و در موقع عادی از فقیر و بینوا و گرسنه دستگیری می‌کنند و البته در مواقع سختی همه نوع حاضر به فداکاری و کمک هستند و این عادت امتحان هم شده است ولی نگرانی ما برای عده معدودی است آن عده هم معلوم هستند هر قانون سختی را هم که دولت بخواهد برای آنها بگذراند مجلس موافق است و دست و پایش بسته نیست و مأمور صحیح هم به اندازه کفایت خواهد داشت که خوب را از بد تمیز بدهند. موضوع قحطی و سختی که در گذشته یعنی چند سال قبل اتفاق افتاد به واسطه حسن تدبیر طوری عمل را انجام دادند که هیچ اتفاقی نیفتاد و طوری هم نشد و اگر خسارت و تحمیلاتی هم بر دولت وارد شد به تدریج آن را هم ترمیم کردند البته این هم یک قسمتش مرهون کارهایی است که مستشاران خارجی کردند و بعد هم قدرت دولت
یکی از نمایندگان- این مطلب مربوط به اینجا نیست.
طباطبایی- آقای رئیس این فرمایشات مخبر در خصوص مستشار مربوط به پیشنهاد است؟ از شما می‌پرسم.
مخبر فرهمند- چون ماده اول است در کلیات هم می‌توان صحبت کرد.
امیر تیمور- بنده هم همین را می‌خواستم بپرسم.
مخبر فرهمند- البته نگرانی‌هایی که هست ما هم می‌دانیم ولی امیدواریم با حسن تدبیر دولت از این کار نتیجه خوبی بگیریم. و مردم هم کمک کنند به این فکر و نگرانی هم اگر باشد ترمیم شود.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده اول با تبصره پیشنهادی آقای اعتبار آقایان موافقین قیام نمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
۳- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
جمعی از نمایندگان- ختم جلسه
هاشمی- بنده پیشنهاد می‌کنم جلسه به عنوان تنفس تعطیل شود و عصر تشکیل شود.
جمعی از نمایندگان- ختم حلسه
هاشمی- بنده پیشنهاد می‌کنم جلسه به عنوان تنفس تعطیل شود و عصر تشکیل شود.
جمعی از نمایندگان- (با همهمه)- سه‌شنبه
ملک مدنی- به عقیده بنده این لایحه یکی از لوایح مهمی است که به همان اندازه که لازم است زودتر بگذرد به همان اندازه هم باید موادش با کمال دقت مورد دقت و مطالعه آقایان نمایندگان واقع شود نتیجه‌اش هم برای دولت و هم برای مردم بهتر است این است که به عقیده بنده جلسه را روز سه‌شنبه تشکیل می‌دهیم که بیشتر موفق به مطالعه و دقت شویم. (صحیح است)
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- در چند جلسه قبل شرحی از طرف آقای وزیر دارایی خوانده شد اشخاصی که سؤال کرده‌اند ایشان برای جواب حاضرند یکی از آن اشخاص بنده هستم که مدتی است از ایشان سؤال کرده‌ام اگر برای جواب حاضرند سؤال خود را عرض کنم (نمایندگان- سه‌شنبه)
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه پنجم اسفند سه ساعت پیش از ظهر دستور هم بقیه این لایحه
(مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری