مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اردیبهشت ۱۳۴۵ نشست ۲۵۹

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اردیبهشت ۱۳۴۵ نشست ۲۵۹

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۳ اردیبهشت ۱۳۴۵ نشست ۲۵۹

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۲۱

جلسه: ۲۵۹

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۴۵

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر امین- احتشامی- صائب و بانو دکتر دولتشاهی.

۳- تصویب صورت جلسه عصر سه شنبه ۳۰ فروردین.

۴- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای صادق احمدی.

۵- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به انجمن ده و انتخاب کدخدا تا ماده ۱۱

۶- طرح سؤال آقای کبیری راجع به انتشارات رادیوهای بیگانه و جواب آقای معاون وزارت امور خارجه.

۷- اعلام وصول گزارش ماهیانه کمیسیون عرایض و گزارش سالیانه نمایندگان مجلس شورای ملی در شورای عالی نفت جهت چاپ در صورت جلسه.

۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.

مجلس ساعت نه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل‏

رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

غائبین با اجازه- آقایان:

آموزگار- دکتر اسفندیاری- اولیا- حاذقی- دکتر خطیبی- دکتر رشتی- دکتر سعید- مهندس صدقیانی- دکتر ضیایی- کمالوند- مبارکی- دکتر مبین- مهندس مجتهدی- محدث‌زاده- دکتر مدنی.

غائبین بی‌اجازه- آقایان:

آقایان- دکتر یگانگی- دکتر مصباح‌زاده‏

غائبین مریض- آقایان:

رامبد- رجایی- رضوی- صفی‌پور- دکتر غنی- دکتر فربود- فولادوند- فیصلی- کلانتر هرمزی- موقر- سرلشکر همایونی- بانو نفیسی.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر امین- احتشامی- صائب و بانو دکتر دولتشاهی‏

رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای حق‌شناس تشریف بیاورید.

حق‌شناس- من وقتم را به جناب آقای دکتر شفیع‌امین می‌دهم.

رئیس- آقای شفیع‌امین تشریف بیاورید.

دکتر شفیع‌امین- بنده از همکار محترم آقای حق‌شناس تشکر می‌کنم که وقتشان را به من مرحمت فرمودند (حق‌شناس- وظیفه‌ام بود) به طوری که همکاران محترم اطلاع دارند طبق دعوت ستاد بزرگ ارتشتاران در خدمت همکاران محترم روز جمعه صبح برای بازدیدی تشکیلات نیروی دریایی جنوب به آبادان و قسمت خلیج‌فارس رفتیم بنده اول از ارتش شاهنشاهی و از رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران تشکر می‌کنم که برای دیدن این مؤسسات برنامه‌ای ترتیب داده بودند که حقیقتاً بسیار جالب بود بنده تشکر می‌کنم و ضمناً از معاون محترم وزارت جنگ و فرماندهان ناحیه خلیج‌فارس و خوزستان که طبق مدارک مستدل از دوره‌های خیلی قدیم یعنی از ۲۵۰۰ سال پیش که خوشبختانه طبق تحقیقات و آثاری که باستان‌شناسان میهن عزیز ما فعالیت می‌کنند اخیراً کشف شده تمدن ایران‌باستان و آن ناحیه زرخیز و تاریخی به هفت هزار سال پیش هم می‌رسد طبق مدارک تاریخی تأسیسات فرهنگی و دانشگاهی و بیمارستانی که در خوزستان بوده است موجب تقدیر و تحسین عموم جهانیان است تشکیلات دانشگاه جندی‌شاهپور و بیمارستان آن و اساتیدی که در آن وقت آنجا تدریس می‌کرده‌اند یک مرکز علمی بزرگ دنیایی بوده است و از تمام اطراف و اکناف جهان برای استفاده به آن محضر بزرگ می‌آمدند. تشکیلات ارتشی ما که با همت و علاقه شاهنشاه فقید رضا شاه کبیر بنیانگذار ایران نوین از چهل و چند سال پیش شروع شده و روز به روز ترقی کرده است خوشبختانه با توجهات مخصوص و اراده بزرگ فرزند برومندشان شاهنشاه آریامهر پیشوای عالی‌قدر ما ارتش ما روز به روز کامل‌تر شده نیروهای زمینی و نیروهای هوایی و دریایی و مؤسساتی که در آبادان و خرمشهر و جزیره خارک بازدید شد با نظم و ترتیب کامل مخصوصاً یادآوری فداکاری و جانبازی و از خود گذشتگی که افسران و درجه‌داران و سربازان برادران عزیز ما که در روزهای بسیار حساس در آن ناحیه خدمت کردند و جان شیرین‌شان را با نثار خون خودشان خاک مقدس وطن ما را گلگون کرده‌اند موجب تعظیم و تکریم عموم ایرانیان است که در خدمت همکاران محترم افتخار داشتیم که به مزار شهدای سال ۱۳۲۰ برویم و دسته گلی نثار کنیم حقیقتاً این احساساتی که بنده عرض کردم همکاران محترم در آن لحظه همه داشتند و همیشه برای خود نگاه می‌داریم و ملت ایران از آنها قدردانی می‌کند و به روح آنان همیشه درود می‌فرستد که در حساس‌ترین موقع با نثار جانشان خدماتی برای مملکت ما انجام داده‌اند (معتمدی- درود به روان پاکشان) بنده حس می‌کنم که در هر جای ایران اعم از شمال یا در شرق یا شمال غربی و شرقی یا در جنوب شرقی یا جنوب یا در غرب مملکت از این جانبازان از جان گذشته و از این فدائیان خیلی زیاد بوده است که همیشه ملت ایران روح بزرگ آنها را یاد می‌کند و به روحشان درود می‌فرستد (صحیح است) بنده حس می‌کنم که همکاران محترم در این مجلس همیشه تقویت نیروهای مسلح شاهنشاهی را مقدم می‌شمارند (صحیح است) و علاقه داشته‌اند که ارتش ما با توجهات مخصوص شاهنشاه ما که مرتباً علاقه دارند که ارتش ما با ارتش‌های درجه اول دنیا هماهنگ باشد خوش‌بختانه موفق شدند که از نظر بودجه‌ای و از نظر کمکی که امکان داشته باشد عملاً با تصویب لوایح علاقه خودشان را نشان بدهند (صحیح است) بنده حس می‌کنم که قسمتی از خاک مقدس میهن ما که در کرانه‌های خلیج‌فارس واقع شده است دولت باید به آن نواحی توجه بیشتر بکند البته دولت خودشان بدارند علاقه‌مند هستند خدمت می‌کنند چه از نظر بودجه‌ای و چه از نظر تقویت نیروهای دریایی هرچه به آن ناحیه توجه شود از نظر بنده و از نظر همه نمایندگان محترم بسیار به جا خواهد بود که حق مسلم مملکت و ملت ایران در آن ناحیه به حداکثر حفظ شود (صحیح است) بنده باز هم از زحمات ارتش شاهنشاهی و افسران محترمی که در آن ناحیه حساس با در نظر گرفتن اوضاع جوی و وضعیت زندگی فعالیت می‌کنند تقدیر می‌کنم امیدوارم که دولت توجه بیشتری در تکمیل وسایل آنها

بکند که از نظر ارتشی یا فرهنگی یا بهداشتی و اجتماعی انشاءالله آنجا پیشرفت بکند و آنچه امکان هست در تربیت آنها دولت کوشش بکند، شیر و خورشید سرخ اخیراً با توجهات شاهنشاه و علاقه مخصوصه والاحضرت شمس پهلوی در کرانه خلیج که دستگاه شیر و خورشید کمک‌های زیادی کرده است، بنده در آن لحظه فکر کردم که برای دیدن تأسیسات شیر و خورشید سرخ آبادان بروم پس از بازدیدم واقعاً بسیار مجهز بودند بسیار مرتب بودند حقیقتاً جای تقدیر است در کرانه‌های خلیج مخصوصاً در آبادان و آن ناحیه حساس ثروت‌هایی که خداوند بزرگ برای میهن ما به ملت ایران ارزانی داشته است جای تشکر است که حقیقتاً این ذخایر نفتی و این ثروت خدادادی که از اعماق زمین با علاقه و فعالیت هموطنان ما و مهندسین جوان و با فداکاری و علاقه مخصوص و با توجهات مخصوصی که سال‌های اخیر شده است روی یک تشکیلات مرتب و به شکل یکی از مراکز تحقیق و مطالعه و اکتشاف در آمده است که روز به روز کامل می‌شود روز به روز پیشرفت می‌کند مخصوصا از مؤسسات نفتی آبادان دیدن کردیم و همین طور جزیره خارک بنده یک سال پیش آبادان را دیده بودم هر روز پیشرفت‌های بزرگی می‌بینیم که حتی با مقایسه با دو سال پیش و حتی پارسال خیلی فرق داشت حقاً باید گفت که کارکنان شرکت نفت از هر طبق زحمت می‌کشند، فعالیت می‌کنند و جای تقدیر است بنده از دولت که که توجه می‌کند و انشاءالله خواهد کرد تشکر می‌کنم مخصوصاً از دستگاه شرکت نفت و از ریاست شرکت ملی نفت و مؤسسات وابسته به آن که با یک نظم و ترتیب خاصی مخصوصاً در سال‌های اخیر فداکاری می‌کنند تشکر می‌کنم و تقدیر می‌کنم. در جزیره خارک تشکیلات بزرگ و عظیم نفتی که روی اصول علمی و مدرن امروزه از نظر لوله‌کشی و از نظر این که این محصول را بتوانند با وضعی مرتب و منظم به دنیا و به تمام قاره‌های دنیا بفرستند حقیقتاً اعجازآمیز بود کنترلی که از نظر الکترونیک می‌شود دستگاه‌هایی تهیه کرده‌اند که یک قطره نفت خامی هم که صادر می‌شود آن را کنترل بکند موجب حقیقتاً تقدیر است اسکله‌هایی که ساخته شده، تشکیلاتی که ساخته شده حقاً با دستگاه‌های مدرن که می‌شود گفت در کمتر از ده سال این تشکیلات آماده شده است و آن را به صورت یکی از بنادر درجه اول دنیا از نظر بارگیری از نظر کشتی‌ها و از نظر تحویل جنس در آورده است یعنی می‌شود گفت اولین مرکزی است که برای این کار در دنیا هست و موجب افتخار و مباهات همه هم‌میهنان است امیدوارم که روز به روز با توجهات مخصوصه شاهنشاه پیشرفت بکند مخصوصاً موجب مباهات است که این دستگاه عظیم که عده زیادی کارشناسان خارجی داشته امروز اکثراً جز چند نفری که در دستگاه آموزش هستند قسمت‌های دیگر را جوانان و متخصصین عالی قدر خودمان یعنی جوانان ایرانی اداره می‌کنند که حقیقتاً برای نسل جوان و برای آنهایی که در اروپا و امریکا و داخله ایران تحصیل می‌کنند موجب موفقیت بزرگی است که می‌توانند بهتر خدمت بکنند و میدان بزرگی است برای کار و فعالیت آنها که انشاءالله هم موفق خواهند شد بنده باز می‌خواهم مزاحم بشوم به طور کلی موفقیت‌هایی که در سال‌های اخیر از نظر تشکیلات عمومی و راه و راه آهن با فعالیتی که دولت‌های ما و باید بگوییم دولت‌های سابق هم کار کرده‌اند ولی دولت فعلی بیش از همه زحمت می‌کشد باید تقدیر کنیم همان طور که نواقص را می‌گوییم باید کارهای خوبی را هم که کرده‌اند تشویق بکنیم تقدیس بکنیم من شاهدم که آقایان وزرا از صبح تا ساعت ده و یازده شب زحمت می‌کشند کار می‌کنند خدمت آنها را باید تقدیر بکنیم تشکر بکنیم منتها اگر نواقصی هست از پشت این تریبون آزاد و راحت تذکر بدهیم‏ (معتمدی- کاملاً صحیح است) جناب آقای معتمدی امکان دارید که تذکر بدهید بنده قسمت‌هایی یادداشت کرده‌ام که مصدع بشوم مخصوصا آقای وزیر کشور هم تشریف آورده‌اند یکی راجع به انجمن شهرهاست مرتب از شهرستان‌ها از آذربایجان از تبریز از جاهای دیگر اصرار دارند برای انتخاب انجمن شهر، به نظر بنده بهترین فرصتی است که ملت بتواند خودش به کار خودش رسیدگی بکند و علاقه نشان بدهد و خودش در کارهای کوچک دخالت بکند شاهنشاه بزرگ ما همیشه

علاقه دارند کار مردم به مردم داده شود انجمن شهر اولین پایه‌ای است که می‌توانند اهالی یک شهر و یک بخش خودشان را اداره بکنند برای انجمن ما قانون از سابق داریم ولی انشاءالله با کمک کمیسیون کشور قانون جدید تصویب شود که انجمن‌های شهر زودتر انتخاب شود. قسمت دیگر که بنده می‌خواستم از دولت تقاضا بکنم و با همکاران محترم همیشه راجع به وضعیت بهداشتی مخصوصاً در شهرستان‌ها از نظر طبیب از نظر ماما درد دل می‌کنم خواستم از دولت تقاضا کنم که مخصوصاً برای تهیه ماماها که از نظر اجتماعی در بخش‌ها و دهات شهرستان‌ها مورد احتیاج اهالی است توجه بکنند آموزشگاه‌های مامایی تأسیس کنند، آموزشگاه‌های مامایی به نظر بنده خرجی هم ندارد و محل‌هایی در دستگاه‌ها هست که در خود تهران و شهرستان‌ها می‌توانند اقدام بکنند که در آن نقاط تأسیساتی برای تربیت ماماهای روستایی تأسیس بکنند امیدوارم وزیر بهداری هرچه زودتر اقدام بکند (معتمدی- طرحی به امضا هفتاد نفر از نمایندگان برای تربیت ماماهای روستایی در مجلس تقدیم شد الان یک سال و نیم است که در کمیسیون بهداری خوابیده است و خرجی هم ندارد و اگر داشته باشد شیر و خورشید سرخ حاضر است بدهد) بنده از ریاست محترم کمیسیون بهداری خواهش می‌کنم که آن را به جریان بیندازند و مقام ریاست توجه بفرمایند که دولت انشاءالله اقدام بکند قسمت دوم که بنده چند مرتبه مزاحم شده‌ام راجع به کشاورزان است بنده دیروز نامه‌ای داشتم از آذربایجان امیدوارم که وزارت کشاورزی و وزارت اقتصاد راجع به وضع کشت آنها و بازاریابی محصولات آنها دقت بکند و از حالا که محصول به دست نیامده کنترل بکند که محصولاتی که لازم است بکارند و راهنمایی شوند و بازاریابی شود که بعداً مثل سال‌های گذشته به زحمت نیفتند باز در قمستی که خواستم تذکر بدهم وضعیت کارمندان دولت مخصوصاً فرهنگیان و دانشگاهیان است که دو سه سال است به اینها پایه نداده‌اند کارمندانی که در سال ۳۷ استخدام شده‌اند یک پایه بهشان داده‌اند به نظر بنده اگر بخواهیم منتظر بشویم که قانون استخدام تصویب شود خیلی طول خواهد کشید گرچه خیلی هم همکاران محترم در کمیسیون مشترک توجه می‌کنند و زحمت می‌کشند ولی نمی‌شود گفت که شما غذا نخورید صبر کنید که ما لایحه دیگری تصویب کنیم و این مانعه‌الجمع نیست مخصوصاً از کارمندان بازنشسته مرتباً نامه‌هایی می‌آید که بنده از پشت این تریبون مصدع شده‌ام عرض کرده‌ام کارمند بازنشسته کیست کسی است که سی سال چهل سال جوانیش را در خدمت دولت طی کرده است و فعلاً به سن بازنشستگی رسیده مریض شده و این حق را دارد که یک زندگی راحتی داشته باشد در قانونی که در سال ۱۳۳۷ گذشته قانوناً هروقت حقوق کارمندان ترمیم می‌شود درباره آنها هم بایستی عمل شود. (معتمدی- همان طور که فرمودید در این خصوص قانونی هم هست ولی عمل نمی‌کنند) مخصوصاً از جناب آقای وزیر کشور تقاضا می‌کنم کارمندان شهربانی که در کادر افسری یا کارمندی بوده‌اند و مدتی سی سال در اقصی نقاط کشور خدمت کرده‌اند و حالا بازنشسته شده‌اند و مخصوصاً که حقوق شاغلین آنها با تصویب همکاران محترم و توجه دولت ترمیم شده ولی آنها که از سال ۴۴ بازنشسته شده‌اند مانده‌اند و باید کمک کرد و یکی در مورد حقوق وظیفه است که پدر خانواده‌ای می‌میرد یک خانواده می‌ماند با چهار پنج نفر و نصف حقوق یعنی کسی که پایه نه دارد باید خانواده او با چهار صد تومان زندگی بکند من کارمندانی را سراغ دارم که در دستگاه فرهنگ پنجاه سال معلم بوده‌اند زحمت کشیده‌اند بازنشسته شده‌اند خانواده‌اش با ماهی چهارصد تومان زندگی می‌کند جوانان ما اینها را می‌بینند ناراحت می‌شوند جوان فکر می‌کند روزی هم من به این روزگار خواهم افتاد بنده خیلی تشکر می‌کنم باز هم‏ در خاتمه عرایضم از ارتش شاهنشاهی مخصوصاً نیروی دریایی (چون نیروی زمینی که کامل است) نیروی هوایی

و نیروی دریایی جنوب را بیشتر تقویت بکنند و ناحیه خلیج‌فارس را توجه بکنند که آنها موفق شوند که موجب سر بلندی همه ایرانیان خواهد بود (احسنت).

رئیس- آقای احتشامی تشریف بیاورید.

احتشامی- امروز مصادف با سالروز تأسیس رادیو ایران که هسته اصلی وزارت اطلاعات است می‌باشد و من که عمری را در خدمت به مطبوعات گذرانیده‌ام وظیفه دارم این روز را به کارکنان صدیق وزارت اطلاعات و خدمتگزارانی که در گذشته در راه توسعه و بزرگداشت این مؤسسه کوشیده‌اند تبریک بگویم و از زحمات و مساعی شبانه روزی همه خدمتگزاران تجلیل به عمل آورم. در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ ولیعهد والاتبار وقت یعنی شاهنشاه آریامهر امروز فرستنده رادیو ایران را افتتاح فرمودند. نیروهای فرستنده رادیو ایران در آن روز منحصر بود به یک دستگاه موج کوتاه به قدرت سی کیلو وات که در شبانه روز فقط پنج ساعت برنامه پخش می‌کرد که اگر آن دستگاه کوچک را با دستگاه عظیم و فعال امروز وزارت اطلاعات مقایسه کنیم میزان کار و زحمات ممتد علاقه‌مندانی که در راه توسعه و تکمیل آن کوشیده‌اند به خوبی مشهود می‌گردد (صحیح است) البته از سال ۱۳۱۹ تاکنون در رأس این دستگاه که در روزهای اول به صورت یک اداره بوده و امروز به صورت یک وزارت‌خانه فعال درآمده شخصیت‌هایی قرار داشته‌اند که تا آنجا که حافظه من یاری می‌کند باید از آقایان مطیع‌الدوله حجازی و ابراهیم خواجه‌نوری و زین‌العابدین این رهنما و ابوالقاسم پاینده که از نویسندگان دانشمند و معروف کشور می‌باشند نام ببرم ولی از انصاف نباید گذشت که چهره درخشانی که با کاهش جانش شالوده و استخوان بندی این دستگاه عظیم را بنیان نهاد آقای معینیان است که مسلماً نمایندگان محترم با من در این مورد هم عقیده می‌باشند (صحیح است) آقای معینیان از مردان فداکار و خدمت‌گزار است که در بین رجال ما کم‌نظیر است (معتمدی- کاملاً صحیح است) زیرا آنچه او می‌کند با کمال صدق عقیدت و از روی ایمان و در راه خدمت به شاهنشاه و به وطن می‌باشد که بدون شائبه و تظاهر انجام می‌دهد و از هیچ گونه فداکاری و جان‌بازی دریغ نمی‌ورزد (صحیح است) یکی از اقدامات مفید و جالبی که این مرد بزرگ به عمل آورده تأسیس دفاتر اطلاعات و مطبوعات در پایتخت‌های مهم دنیا بود. من که اخیراً برای معالجه به اروپا رفته بودم فرصتی به دست آمد تا از بعضی از این دفاتر دیدن کنم. باید با کمال صراحت تأکید کنم که خدماتی که این دفاتر در مدت کوتاه‌تر در راه شناسانیدن ایران به عمل آورده‌اند به قدری با ارزش و عمیق است که به کرات مورد تقدیر شاهنشاه قرار گرفته و اگر حمل به گزافه‌گویی نفرمایید خیلی مؤثرتر از اقداماتی است که در طی سالیان دراز مأموران وزارت خارجه به عمل آورده‌اند. من باب نمونه به اقدامات مفید و مثبت دفتر اطلاعات و مطبوعات ایران در رم اشاره می‌کنم. در اثر مساعی و کوشش‌های مداوم این دفتر فقط در سال گذشته ۲۱۷ مقاله در مطبوعات مهم کثیرالانتشار ایتالیا راجع به ایران و انقلاب سفید و برنامه مبارزه با بی‌سوادی شاهنشاه انتشار یافته است که اگر توجه بفرمایید که بعضی از این مقالات به قلم نویسندگان طراز اول ایتالیا انتشار یافته آن وقت به عظمت خدمات این دفتر پی خواهید برد. در یکی از این مقالات اعلیحضرت فقید رضا شاه کبیر از نظر شخصیت با ناپلئون بناپارت مقایسه شده است که این قضاوت از هر جهت قابل تحسین و تقدیر است (صحیح است) همچنین رادیو تلویزیون ایتالیا که مستقل است و تحت نظر پارلمان اداره می‌شود راجع به ایران هشت برنامه پخش کرده که یکی از آنها مصاحبه با شاهنشاه آریامهر است و دیگری فیلمی به اسم «انقلاب شاه ایران».

هفته‌ای نیست که در جراید ایتالیا عکسی از خاندان سلطنتی ایران چاپ نشود.

همچنین دفتر اطلاعات و مطبوعات ایران در آنکارا موفق شده فقط ده‌ها مقاله و تفسیر پیرامون بزرگ داشت بیست و پنجمین سال سلطنت پرافتخار شاهنشاه آریامهر انتشار دهد که بعضی از آنها به قلم دانشمند بزرگ ایران‌شناس آقای پروفسور فریدون اوزلوک نواده مولانا مولوی است، این مقالات در مطبوعات ترکیه که جمعاً

در ۰۰۰/ ۱۳۰/ ۱ نسخه چاپ شده انتشار یافته است.

البته این کوشش‌ها و فعالیت‌های مداوم ادامه دارد فقط موضوعی که موجب نگرانی مسئولان این دفاتر شده تصمیمی است که اخیراً اتخاذ گردیده که گویا این دفاتر از وزارت اطلاعات منتزع و به وزارت امور خارجه ملحق شوند. من هنوز از کم و کیف این موضوع بی‌اطلاعم ولی قدر مسلم این است که این روزنامه نگاران فعال و میهن‌پرست که اکنون در رأس دفاتر اطلاعات و مطبوعات قرار دارند و از هر جهت امتحان شایستگی و لیاقت خود را داده‌اند هنگامی می‌توانند وظیفه سنگین خود را با علاقه و ایمان انجام دهند که مقررات خاصی مانع از بروز ابتکار و پشتکارشان نشود والا در گذشته سالیان درازی سفارت‌خانه‌های ایران در خارجه وظیفه داشتند این کاری را که دفاتر اطلاعات و مطبوعات به نحو شایسته انجام داده‌اند انجام دهند ولی متأسفانه کاری نکردند و اگر این جوانان فعال نیز دست و پایشان بسته شود باز همان آش است و همان کاسه و یقین دارم تیمسار پاکروان وزیر روشن‌بین و شایسته وزارت اطلاعات که بهتر از من به این حقایق وقوف دارند مسلماً راضی نمی‌شوند که دستگاه‌های فعال و خدمت‌گزاری که خدمات‌شان مورد تأیید خاص و عام است از مسیر حقیقی و سالم خود منحرف شوند. حال که از برنامه‌های گذشته وزارت اطلاعات سخن راندم لازم می‌دانم به برنامه‌های همه جانبه و مفیدی که در حال اجرا در دست اقدام دارد اشاره‌ای بکنم. خوشبختانه رادیو ایران که امروز وارد بیست و هفتمین سال عمر خود می‌شود با برنامه ۲۴ ساعته خود که با هفت زبان پخش می‌شود بیش از ۸ میلیون شنونده دارد. رادیوهای یکصد کیلو واتی اهواز، کرمانشاه زاهدان نقش شناسایی تاریخ و ملیت ایران را به کشورهای همسایه به عهده‌دارند که مجموعاً در حدود ۹ میلیون نفر در کشورهای همجوار شنونده دارد. امروز در ۱۲ شهرستان ایران فرستنده‌های رادیو برقرار است که تا پایان سال جاری ۹ فرستنده تازه نیز در شهرهای دیگر ایران به کار خواهد افتاد. همچنین ۴ فرستنده یک‌صد کیلو واتی جدید در شهرهای مشهد- رشت. تبریز- تهران شروع بکار خواهد کرد. تا پایان امسال فرستنده تلویزیونی موقت تهران شروع به کار می‌کند و فرستند تلویزیون بزرگ تهران نیز تا سه سال دیگر به کار خواهد افتاد. فرستنده‌های تلویزیون بزرگ تهران نیز تا سه سال دیگر به کار خواهد افتاد. فرستنده‌های تلویزیون در رشت و اهواز شروع شده و تا دو سال دیگر آماده استفاده می‌شود. موضوع قابل توجه این است که تا ۲۴ ماه دیگر کشور ما از لحاظ فرستنده‌های موج متوسط دو هزار کیلو واتی صدای ایران را به دورترین نقاط جهان شبانه روزی خواهد رسانید. در پایان سخنانم باز این روز تاریخی را به عموم کارکنان صدیق و خدمتگزار وزارت اطلاعات که در رأس آن شخصیت قابل احترامی چون تیمسار پاکروان قرار دارند که مورد اعتماد و احترام می‌باشند (صحیح است) و فرد شایسته و صاحب نظری چون دکتر شیفته که صمیمانه با ایشان همکاری می‌کنند تبریک عرض کنم و امیدوارم که با روح همکاری و ایمانی که در این دستگاه عظیم حکمفرما است روز به روز راه توسعه و تکامل را بپیماید (انشاالله) و همواره به صورت یک دستگاه فعال و نمونه باقی بماند (احسنت)

رئیس- آقای صائب تشریف بیاورید.

صائب- دیروز تاریخ افتخارات کارگران ایران صفحه درخشان دیگری را با خط زرین ضمیمه و ثبت و ضبط نمود که موجب سربلندی کلیه زحمت‌کشان کشور گردید و طبقه‌ای را که همواره مورد لطف و عنایت خاص شاهنشاه آریامهر بوده و هستند قرین شادی و توام با غرور ملی ساخت. نمایندگان محترم استحضار دارند که چندی پیش نمایندگان کارگران ایران از پیشگاه شاهنشاه تقاضا نمودند که نشان کار را تهیه و در صورت پذیرش تقدیم نمایند خوشبختانه این استدعا مورد قبول واقع گردید و دیروز طی مراسمی که در کاخ گلستان برگزار شد نشان مزبور به پیشگاه شاهنشاه عظیم‌الشان تقدیم و خوشبختانه مورد قبول واقع گردید در این مراسم که وزیر کار کاردان و لایق و سایر مسئولان دستگاه‌های کارگری و نمایندگان کارگران ایران شرکت داشتند شاهنشاه آریامهر عنایات خاصه و همیشگی خود را نسبت به کارگران ایران ابراز فرموده

و نسبت به بهبود وضع کارگران و انجام اقدامات لازمه دیگر اوامری صادر فرمودند (صحیح است) و نمایندگان کارگران نیز که مبین احساسات و علاقه کارگران ایران بودند بار دیگر علاقه ناگسستنی کارگران ایران را مانند سایر طبقات شریف و عزیز ایران نسبت به رهبر عالیقدر ملت ایران معروض داشته واین افتخار نصیب آنها شد که این نشان را تقدیم کنند (صحیح است) درست در همان موقعی که این خبر را می‌شنیدم در افکار و اندیشه‌های گوناگونی فرو رفته گذشته‌های مملکت خاصه از شهریور ماه ۱۳۲۰ تا به حال در نظرم مجسم شد گرچه این مناظر احتیاج به مراجعه به تاریخ نداشت خوشبختانه سن همه خانم‌ها و آقایان اقتضا می‌کند که این گذشته را به یاد بیاوریم که همه شاهد و ناظر آنها بوده‌ایم به یادم آمد کارگران ایران را مزدور می‌خواندند و کشاورزان را رعیت بیچاره مخصوصاً خوب به خاطر دارم که روز ششم بهمن که نهال انقلاب سفید به دست شاهنشاه ملت دوست غرس می‌شد بعضی افراد بدبین و مغرض تا به آن حد لغز خواندند که طومار مملکت و ملت را در هم پیچیده و استقلال و هستی ما را تمام شده تلقی می‌نمودند امروز چشم باز کنند و ببینند در مدت کوتاه نهال انقلاب تا چه حد پایه‌ور و تنومند گردیده است (صحیح است) و ملتی را از حضیض ذلت به اوج رفعت رسانیده است (صحیح است) آن که دائم هوس سوختن ما می‌کرد- کاش می‌آمد و از دور تماشا می‌کرد (احسنت) همان فعله و کارگر دیروز امروز از استاد روحانی خود از پیشوای خردمند خود ملقب به کارگر شریف گشته و نشان کار را از او قبول می‌فرمایند و همان رعیت بیچاره دیروز، امروز کشاورز آزاد و دهقان از بند رسته گردیده است (آفرین) همان دیشب به دو مطلب برخورد کردم یکی از آنها از فرمایشات شاهنشاه است و دیگری گفته یکی از نویسندگان خارجی است، شاهنشاه فرمودند «ملت ایران راه خود را انتخاب کرده و این راهی است که منتهی به روشنایی است، و منتهی به تشکیل جامعه‌ای براساس عدالت اجتماعی است و من با کمال وضوح و روشنایی نور رستگاری را در پایان این راه می‌بینم و اطمینان دارم که بار دیگر این ملت کهنسال به یاری خداوند افتخارات گذشته خود را تجدید خواهد کرد» (انشاالله) دیگری که بی‌مناسبت نیست عرض کنم از نویسنده عالی‌قدر کنت گوبینو نویسنده تارخی ایران راز بقای جاودانی ایران را با بیانی شیوا این طور می‌گوید او می‌گوید «هجوم‌ها و پیروزی‌ها در مورد ایران همواره برای مهاجمان بیهوده و بی‌حاصل بوده است زیرا فاتحان بیگانه در این سرزمین خیلی زود نیروی خود را از دست می‌دهند و از میان می‌روند بی آن که به شخصیت و استقلال معنوی ایرانی‌ها آسیبی رسانیده باشند من هر وقت که بر این ملت می‌اندیشم به فکر آن سنگ خارایی می‌افتم که امواج دریا آن را به هر سویی می‌غلطاند و ضربت می‌زند و بعداً به گوشه و کنار ساحل می‌افکند تا باد و باران و آفتاب همه تلاش خود را برای درهم شکستن آن به کار برند با این همه این قطعه سنگ همان سنگ خارا است که گذشت زمان و شدت وحدت عناصری که بدان حمله‌ور می‌شوند برایش گران نیست» اما مطلب دیگری که قصد داشتم به طور مفصل در اینجا عنوان کنم موضوع چاپ قرآن مجید به فرمان شاهنشاه آریامهر می‌باشد که خوشبختانه در جلسات گذشته از طرف همکاران عزیز آنچه لازم بود گفته شده و بنابراین از ذکر این موضوع و تجدید مطلع و مطلب خودداری می‌کنم و فقط به یک نکته اشاره می‌کنم که اگر رئیس مملکت ما فرمان چاپ کلام آسمانی را صادر می‌فرمایند و یا امر به ساختمان مسجد با عظمتی را که در نوع خود بی‌نظیر خواهد بود در تهران می‌دهند و یا آن که در ایام سوگواری اقامه عزای حضرت حسین بن علی سیدالشهدا (ع) می‌فرمایند و یا آن که سالی چند مرتبه به زیارت حضرت ثامن‌الائمه (ع) مشرف می‌شوند و یا اقدامات دیگری در این زمینه می‌کنند تنها منظور این نیست که قرانی چاپ شود و عده‌ای بخوانند و یا مسجدی ساخته شود و عده‌ای در آن نماز بگزارند بلکه منظور اساسی رهبر مملکت ما این است که مردم ایران شما هم از راه قرآن و عقیدت کامل به مسائل و مبانی دینی توجه داشته باشید با این گونه اقدامات می‌فرمایند «دولت تو وظیفه‌دار هستی که برای نشر حقایق دینی و اخلاقی و تعظیم شعایر مذهبی از هر گونه اقدامی فروگذاری نکنی»

با همین اقدام به وزیر آموزش و پرورش هشیار می‌دهند که توجه به اخلاق و معنویات نسل جوان مملکت و تهذیب اخلاق عمومی که مورد علاقه من است انجام آن به عهده شما است و بالأخره با چنین شیوه پسندیده‌ای به طبقه متمکن و سرمایه‌دار کشور و کسانی که غرق در مادیات گشته و مسئولیت‌های اجتماعی خود را به دست فراموشی سپرده‌اند هشدار می‌دهند که رویه خود را تغییر بدهند و راه خدا و دین را انتخاب کنند و از تجاوز و تعدی به حقوق کارگر و کشاورز و طبقه فعاله مملکت خودداری نمایند من امیدوارم دولت حزبی ما برای اجرای این نیات عالی کوشش بیشتری نموده و با توجه به موقعیت خاص کشور عزیزمان ایران از هرگونه تلاش برای بهبود بیشتر وضع مردم دریغ ننمایند (احسنت) مسئله دیگری را هم می‌خواستم عنوان کنم چون خانم دکتر دولتشاهی مطالبی داشتند که می‌خواستند صحبت کنند به موقع دیگری موکول می‌کنم و بقیه وقتم را بایشان می‌دهم.

رئیس- خانم دکتر دولتشاهی بفرمایید.

خانم دکتر مهرانگیز دولتشاهی- جناب آقای رئیس، همکاران محترم: بنده کوشش می‌کنم حتی‌الامکان به اختصار بپردازم و وقت مجلس محترم را نگیرم (حبیبی- بیشتر بگیرید، استفاده می‌کنیم) متشکرم، دو سه مطلب باعث شد که قبل از این که اینها کهنه شود تقاضا بکنم که چند دقیقه‌ای صحبت کنم همان طوری که همکاران محترم اطلاع دارند بنده در ضمن وظیفه بزرگ و مقدس نمایندگی در جمعیت‌های زنان و شورای عالی زنان هم فعالیت‌هایی از لحاظ وضع زن و حقوق زن و به خصوص در رشته خدمات اجتماعی از ۱۷- ۱۸ سال پیش دارم اخیراً جمعیت ما کانونی به نام کانون خدمات در جنوب شهر تأسیس کرده که انشاءالله به زودی چون جا کوچک است دسته دسته از همکاران محترم و جناب آقای رئیس دعوت خواهیم کرد که از این کانون کوچک بازدید بفرمایند و این کانون کوچک را که زنان ایران و خواهران ایشان در آن، خدماتی انجام می‌دهند ملاحظه بفرمایند این کانون در جنوب شهر در روز ۱۸ اسفند ماه تأسیس شد خانواده‌های آن ناحیه به مناسبت مشکلات و مشقات خود نامه‌هایی به کانون ما فرستاده‌اند خیلی از این نامه‌ها مثلاً خطاب به اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر، یا خیلی خطاب به علیاحضرت شهبانوی ایران بوده یکی از این نامه‌ها چون واقعاً نمودار آن قلب پاک ایرانی است و آن رابطه نزدیکی که ملت ایران خودش را با پادشاهش حفظ می‌کند بنده حیفم آمد که این نامه را در اینجا در این مجلس محترم نخوانم چون اصل آن را به دربار تقدیم کرده‌ام رونوشت آن را اینجا قرائت می‌کنم: «حضور پدر تاجدارم اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر ایران سلام عرض می‌کنم و پس از عرض سلام، سلامتی شما را از درگاه خداوند متعال خواستارم و اگر از احوالات اینجانب خانم سلطانی خواسته باشید داری چهار بچه یتیم و یک زن هم هستم که نمی‌توانم کار کنم و خانه هم نداریم خواهشمندم که یک کمکی به ما بکنید دیگر عرضی ندارم جز سلامتی شما را از درگاه خداوند متعال خواستارم» روی پاکت هم آدرس خودش را نوشته است پیدا است این زن که فقط یک سواد مختصری دارد طوری پادشاه مملکت را و شاهنشاه ما را از خودش می‌داند و خودش را نزدیک احساس می‌کند که به این سادگی و بی‌تکلفی درخواست‌ها و مسائل خودش را مطرح می‌کند (صائب- این احساس تمام ملت ایران است) این را به عنوان نمونه خواستم عرض کرده باشم که آنها هم با کم‌سوادی بی‌سوادی به هر نحوی که ممکن باشد ابراز احساسات می‌کنند (صحیح است) مسأله دومی که خواستم با اجازه همکاران محترم مطرح بکنم این اواخر باز جمعیت راه نو تصمیم گرفت یک کاوشی بکند و یک برنامه‌ای را اجرا بکند برای پیدا کردن راه فعالیت‌های زنان در گوشه و کنار و به خصوص در شناساندن خانم‌هایی که در جاهایی خدمات مؤثری انجام می‌دهند و تحصیلات عالی دارند و وجودشان در آن مرجعی که کار می‌کنند منشأ اثرهای ارزنده است و اجتماع کمتر آنها را می‌شناسد و وضع طوری پیش آمده که صحبت از یک عده‌ای از زنان خدمتگزار بیشتر در سر زبان‌ها است ضمن این که این بحث در جمعیت ما مطرح بود که کوشش بکنیم که عده‌ای از

خانم‌ها که کمتر شناخته شده‌اند خدمتشان را به اجتماع بشناسانیم در همان روزها کتابی به دست من رسید به نام «دخترک دریا» آن زن ایرانی که این کتاب را تهیه کرده ناشناخته نیست آن علیا حضرت شهبانوی عزیز ما است ولی این عمل ایشان به اندازه‌ای ارزنده و به قلب هر ایرانی نفوذ کننده بود که بنده وظیفه خود دانستم اول از همه در برنامه زنان ایرانی چه کرده‌اند و چه می‌کنند اگر چه بنده کوچک‌تر از آنم که از اقدام ایشان تجلیل بکنم، ولی جا داشت که این اقدام مادرانه و پر عطوفت شهبانوی ما در مجلس محترم شورای ملی گفته شود (صحیح است) شهبانوی ایران با آن عطوفت مادری خودشان یک داستان بسیار زیبا ترجمه کرده‌اند و نقاشی‌های آن را به دست خودشان انجام داده‌اند و این کتاب را که در دو نوع مختلف اجازه فرموده‌اند که چاپ شود تا از یک طرف یک منبع عایدی شود برای ایجاد کتابخانه‌هایی که برای کودکان قرار است ترتیب داده شود و از طفلی یک داستان زیبا و آموزنده برای کودکان ایرانی باشد بنده فکر می‌کنم این اقدام ارزنده بزرگ‌ترین اثر را از لحاظ آموزشی و تربیتی در ذهن کودکان ما خواهد داشت. و البته این کتاب با صفحه به قیمت ۱۰۰ ریال و بدون صفحه ۵۰ ریال به فروش می‌رسد ولی بنده می‌خواستم پیشنهاد کنم و شاید هم حتماً این موضوع مطرح باشد و مقرر بفرمایند که به قیمت خیلی نازل و با چاپ ساده و روی کاغذ بسیار معمولی چاپ شود تا کودکان کم بضاعت به قیمت بسیار ارزان‌تری بتوانند از این کتاب استفاده کنند از این فرصت استفاده می‌کنم چون ما دیروز از آبادان و خارک بنا به دعوت ستاد بزرگ ارتشتاران برگشتیم گرچه در این سفر جناب آقای دکتر امین نایب رئیس مجلس شورای ملی و چه سایر آقایان در آنجا نطق‌های غرایی کردند و احساسات نمایندگان مجلس را ابراز داشته و از نیروی دریایی تشکر کردند بنده هم به سهم خودم چون یکی از شرکت‌کنندگان بودم لازم دانستم که چند کلمه‌ای عرض بکنم انسان واقعاً وقتی ترقیات اخیراً مملکت را می‌رود و از نزدیک می‌بیند یک احساس غرور شادی و سربلندی خاصی در خودش احساس می‌کند (صحیح است) ما البته در سال‌های پیش این طور از نزدیک نیروی دریایی شاهنشاهی را ندیده بودیم ولی از آنچه می‌دانستیم و می‌خواندیم و در اخبار می‌شنیدیم می‌دانم که شروع این اقدام بزرگ در زمان اعلیحضرت فقید بوده و متأسفانه با پیش آمد ناگوار جنگ جهانی دوم همان نیروی دریایی کوچکی که در آن زمان شروع شده بود از بین رفت و خوشبختانه دیروز شاهد ترقیات بزرگی بودیم که به روی آب‌های خلیج‌فارس ناوهای ما شناور بودند و سربازان جوان نیروی دریایی را ما از نزدیک دیدیم با همان شجاعت و شهامت و دلیری مشغول انجام وظیفه بودند بنده نیز به نوبه خودم از این اقدام صحیح ستاد بزرگ ارتشتاران که با این دعوت‌ها وسایلی را فراهم می‌کنند که به طور عادی برای اشخاص ممکن نیست که به نقاط مختلف مملکتی مسافرت بکنند و از نزدیک به ترقیات و افتخارات مملکت آشنا شوند تشکر می‌کنم یک نکته اینجا به نظرم رسید، یکی از روزنامه‌ها نوشته است نمایندگان مجلس بنا به دعوت اداره روابط ستاد بزرگ ارتشتاران روز جمعه به آبادان رفته‌اند بنده تصور می‌کنم که این یک اشتباه چاپی باشد چون درشان نمایندگان مجلس بوده (که همین طور هم عمل شده) ستاد بزرگ ارتشتاران از نمایندگان مجلس دعوت کند نه یکی از ادارات ستاد بزرگ ارتشتاران پر واضح است که اجرای برنامه چنین پذیرایی مربوط می‌شود به اداره روابط عمومی هر وزارتخانه، معلوم است که مثلاً قست توپخانه مأمور می‌شود که از نمایندگان پذیرایی بکند ولی این دلیل بر این نمی‌شود که در روزنامه‌ها منعکس شود که دعوت کننده یک اداره از ستاد بزرگ ارتشتاران بوده و بنده امیدوارم که در روزنامه مربوطه که بنده نسخه‌اش را به مسئولین مربوط خواهم داد دقت بیشتری بکنند که در این موارد توجه بیشتری شود. (صحیح است).

۳- تصویب صورت جلسه عصر سه‌شنبه ۳۰ فروردین‏

رئیس- صورت جلسه بعد از ظهر سه‌شنبه هفته گذشته توزیع شده است به آن صورت جلسه نظری

نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود. آقای روستا بفرمایید.

روستا- دو فقره شکایت است که قتلی اتفاق افتاده تقدیم می‌کنم.

۴- تقدیم یک فقره سوال به وسیله آقای صادق احمدی‏

رئیس- آقای صادق احمدی بفرمایید.

صادق احمدی- سوالی است از جناب آقای نخست‌وزیر تقدیم می‌کنم.

۵- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به انجمن ده و انتخاب کدخدا

رئیس- گزارش شور اول کمیسیون کشور راجع به انجمن ده و انتخاب کدخدا مطرح است قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

گزارش شور اول از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی‏

کمیسیون کشور در جلسات عدیده با حضور آقای سراج حجازی معاون پارلمانی وزارت کشور لایحه شماره ۳۲۲۸۲- ۱۲/۸/۱۳۴۳ راجع به انجمن ده و انتخاب کدخدا را که به شماره ۱۰۸۷ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

قانون انجمن ده و انتخاب کدخدا

فصل اول- تعریف ده‏

ماده ۱- ده از نظر این قانون عبارت است از مرکز جمعیتی که محل سکونت دائمی تعدادی خانوار باشد.

ماده ۲- هر ده که حداقل جمعیت آن پنجاه نفر باشد دارای انجمنی مرکب از سه تا هفت نفر خواهد بود که طبق مقررات این قانون انتخاب می‌شوند و تحت هدایت وزارت کشور نسبت به مسائل اجتماعی- فرهنگی- بهداشتی- کشاورزی و سایر امور محلی در حدود وظایف مندرجه در این قانون اقدام می‌نماید عضویت انجمن ده افتخاری می‌باشد.

تبصره ۱- عده اعضا انجمن به تناسب جمعیت محل طبق آئین‌نامه معین خواهد شد.

تبصره ۲- ساکنین دهاتی که جمعیت آنها از ۵۰ نفر کمتر باشد طبق آئین‌نامه اجرایی این قانون می‌توانند در انتخابات نزدیک‌ترین ده مجاور که مناسبات و روابط اجتماعی و کشاورزی با هم داشته باشند شرکت نمایند.

تبصره ۳- دهات کمتر از پنجاه نفر مادام که در انتخابات نزدیک‌ترین ده مجاور شرکت نکرده‌اند وظایف انجمن ده را درباره آنها شورای بخش مربوطه انجام خواهد داد.

ماده ۳- انجمن ده دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی می‌باشد.

فصل دوم- طرز امتخاب اعضا انجمن ده‏

ماده ۴- به محض وصول دستور وزارت کشور بخش‌داران مکلفند مقدمات انتخابات انجمن‌های ده را در حوزه مأموریت خود فراهم ساخته و روز و محل مناسبی در ده برای اخذ آراء تعیین و یک هفته قبل از روز اخذ رأی مراتب را به وسیله مقتضی به اطلاع ساکنین ده برسانند.

ماده ۵- به منظور نظارت در حسن جریان انتخابات بخش‌دار پنج نفر از معتمدین محل را دعوت می‌کند که آنها از بین خود سه نفر به عنوان اعضا هیئت نظارت انتخاب نمایند.

تبصره- اعضا هیئت نظارت حق عضویت انجمن ده را نخواهند داشت.

ماده ۶- طرز انتخاب هیئت نظارت و اخذ رأی و شمارش آراء و اعلام حائزین اکثریت و نحوه تنظیم و تسلیم معرفی‌نامه اعضا انجمن و به طور کلی امور مربوط به جریان انتخابات طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که وزارت کشور تهیه می‌نماید و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

ماده ۷- مدت عضویت انجمن ده سه سال خواهد بود و انتخاب مجدد آنها بلامانع است.

بخش‌دار ملکف است یک ماه قبل از پایان دوره انجمن ده نسبت به تجدید انتخابات اقدام نماید.

ماده ۸- انجمن ده لااقل هر پانزده روز یک جلسه عادی تشکیل می‌دهد ولی به دعوت بخش‌دار یا کدخدا یا رئیس انجمن است جلسات فوق‌العاده انجمن ده تشکیل گردد.

ماده ۹- هر یک از اعضا انجمن ده سه جلسه متوالی یا چهار جلسه متناوب در مدت ۴ ماه بدون عذر موجه از شرکت در جلسات انجمن خودداری کند و یا در انجام وظایف محوله به نحوی از انحا تخلف نماید و یا موجبات اخلال در کار انجمن را فراهم سازد بخش‌دار پس از رسیدگی در صورت تأیید موضوع را در شورای بخش مطرح می‌نماید و نظر شورا در مورد برکناری یا ابقا آن عضو با تأیید فرماندار قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.

ماده ۱۰- چنانچه هر یک از اعضا انجمن ضمن مدت عضویت فاقد یکی از شرایط عضویت مندرجه در ماده ۱۳ گردید از عضویت انجمن منعزل می‌شود.

ماده ۱۱- هرگاه مقامات انتظامی عدم صلاحیت یکی از اعضا انجمن را رسماً با ذکر دلایل به اطلاع فرماندار برساند موضوع در کمیسیون امنیت اجتماعی مطرح و مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.

عضوی که طبق رأی کمیسیون مزبور فاقد صلاحیت عضویت در انجمن تشخیص گردد تا قطعیت رأی حق شرکت در جلسات انجمن را ندارد و در صورت محکومیت قطعی از عضویت انجمن برکنار خواهد شد.

تبصره ۱- به جای اعضایی که به موجب مواد ۹ و ۱۰ و ۱۱ از عضویت برکنار می‌شوند و یا استعفا یا فوت می‌نمایند از کسانی که بعد از حائزین اکثریت دارای رأی بیشتری بوده‌اند به ترتیب به جای آنان تعیین خواهند شد مشروط بر این که تعداد آراء آنها از دو سوم آراء آخرین نفر حایز اکثریت اولیه کمتر نبوده و واجد شرایط انتخاب شدن باشند.

تبصره ۲- هرگاه افراد واجد آرایی نباشند که به ترتیب تبصره فوق به جای عضو مستعفی یا فوت شده یا منعزل انتخاب گردند مدام که دو سوم اعضا باقی باشد انجمن به کار خود ادامه می‌دهد در غیر این صورت انجمن منحل و در مدت یک ماه تجدید انتخابات به عمل خواهد آمد.

فصل سوم- شرایط رأی دهندگان و عضویت انجمن ده‏

ماده ۱۲- کلیه زنان و مردان ساکن ده با شرایط زیر می‌توانند درامتخابات انجمن ده شرکت نمایند:

الف- داشت تابعیت ایران.

ب- سکونت حداقل ۶ ماه قبل از تاریخ شروع انتخابات انجمن در محل.

ج- دارا بودن حداقل ۱۸ سال تمام سن.

د- نداشتن سابقه محکومیت به جنایت یا جنحه که موجب محرومیت تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی گردد.

ه- دارا بودن اهلیت قانونی‏

ماده ۱۳- کلیه زنان و مردان ساکن ده با شرایط زیر می‌توانند به عضویت انجمن ده انتخاب شوند:

الف- داشتن تابعیت ایران.

ب- حداقل دو سال سکونت در محل قبل از انتخابات.

ج- دارا بودن حداقل ۲۵ سال و حداکثر ۷۵ سال سن.

د- نداشتن سابقه محکومیت به جنایت یا جنحه که موجب محرومیت تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی گردد.

ه- دارا بودن اهلیت قانونی.

ماده ۱۴- منتخبین انجمن ده که با یکدیگر قرابت سببی یا نسبی درجه ۱ از طبقه اول داشته باشند نمی‌توانند عضو یک انجمن باشند در این مورد فقط کسی

که آراء بیشتری دارد در عضویت انجمن باقی می‌ماند در صورت تساوی آراء بین آنها استقراع می‌شود.

مأمورین کشوری و لشکری به استثنا بازنشستگان نمی‌توانند به عضویت انجمن ده انتخاب شوند.

فصل چهارم- وظایف انجمن‏

ماده ۱۵- به منظور ایجاد هماهنگی در بهبود امور اجتماعی و عمران دهات و استفاده از نیروی انسانی و همکاری و شرکت ساکنان ده در تنظیم و اجرا برنامه‌های اصلاحات روستایی انجمن ده عهده‌دار وظایف زیر می‌باشند:

۱- نظارت در کلیه امور عمرانی ده با توجه به راهنمایی مأمورین عمرانی وزارت کشور و افراد سپاه ترویج و آبادانی و سایر مأمورین سازمان‌های مربوط.

۲- کمک به تهیه وسایل توسعه آموزش و پرورش و همچنین احداث و نگهداری ساختمان دبستان و آموزشگاه حرفه‌ای روستایی و قرائت‌خانه و نظایر آن.

۳- اقدام در تأمین بهداشت عمومی و نظافت ده با توجه به راهنمایی افراد سپاه بهداشت و مأمورین بهداشتی دیگر.

۴- کمک به تأمین آب آشامیدنی و روشنایی ده.

۵- همکاری نزدیک و مؤثر با هیئت مدیره شرکت تعاونی ده.

۶- همکاری و معاضدت با مأمورین وزارت کشاورزی و افراد سپاه ترویج و آبادانی در رفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی و ترویج کشاورزی و آبیاری.

۷- کمک به توسعه صنایع روستائی.

۸- احداث و نگهداری مساجد و کمک به امور خیریه و مراقبت در حفظ آثار باستانی.

۹- همکاری در تأمین امور پستی و ارتباطی و احداث و اصلاح معابر و نگاهداری راه‌های فرعی در داخل ده و بین دهات مجاور.

۱۰- امور دیگر که متضمن تأمین رفاه عمومی باشد با توجه به راهنمایی‌های اداره امور اجتماعی و عمران دهات وزارت کشور.

فصل پنجم- درآمدها

ماده ۱۶- از تاریخ تصویب این قانون دو درصد از درآمد ویژه کلیه محصولات کشاورزی و هرگونه عواید که در ده تحصیل گردد باید به انجمن ده تحویل شود.

تبصره ۱- تشخیص و طرز و موقع وصول عواید فوق‌الذکر به پیشنهاد انجمن ده و تصویب شورای بخش خواهد بود.

تبصره ۲- کلیه درآمد هر ده طبق برنامه‌های مصوب انجمن مربوط صرف آبادی و اصلاح امور حوزه همان ده خواهد شد مگر در مواردی که طرح‌های مشترک وسیله چند ده به مرحله اجرا درآید مانند ایجاد راه‌های فرعی که مورد استفاده همه آنها قرار خواهد گرفت.

ماده ۱۷- کدخدا عهده‌دار وصول درآمد انجمن ده در مقابل قبض رسمی بوده و مکلف است درآمدهای وصولی را بلافاصله به خزانه‌دار انجمن ده تحویل دهد.

ترتیب تودیع و نگاهداری درآمدهای مزبور به موجب آئین‌نامه معین خواهد شد.

ماده ۱۸- هریک از مؤدیان به نظر انجمن ده در مورد تشخیص میزان درآمد معترض باشند اعتراض خود را به انجمن تسلیم می‌نمایند چنانچه ظرف پنج روز بین مؤدی و انجمن در تشخیص میزان درآمد توافق حاصل نشود معترض می‌تواند از طریق بخشداری به شورای بخش مراجعه و شورای مذکور موظف است ظرف حداکثر یک ماه به اعتراضات رسیدگی کرده رأی خود را مستدل اعلام دارد.

در هر دهی که خانه انصاف وجود داشته باشد مرجع رسیدگی به جای شورای بخش خانه‌انصاف خواهد بود و در هر صورت رأی صادره از طرف شورای بخش یا خانه انصاف لازم‌الاجرا است.

ماده ۱۹- هرگاه اشخاص از پرداخت سهم خود پس از انقضا مدتی که انجمن ده اعلام نموده است استنکاف نمایند کدخدا باید مراتب را ضمن مطلع ساختن انجمن ده ظرف پنج روز به بخش‌دار گزارش دهد و بخش‌دار موظف است مطابق مقررات وصول مالیات‌ها نسبت به وصول دو درصد عمرانی از اشخاص مستنکف اقدام نماید.

ماده ۲۰- هرگاه عواید کلا یا جزئاً به اجاره نقدی و یا جنسی و یا توأماً واگذار شده باشد مستأجر موظف است مقادیر و مبالغی که به تناسب مال‌الاجاره به عهده مؤدی است به انجمن تسلیم نموده و از مال‌الاجاره کسر نماید به هرحال از کلیه درآمدهای موضوع ماده ۱۶ این قانون ۲% از مستأجرین و زارعین و مالکین مجموعاً دریافت خواهد شد.

تبصره- منظور از مستأجرین در ماده فوق اعم از مستأجر محصولات کشاورزی و یا مستأجر کلیه عواید مندرج در ماده ۱۶ این قانون می‌باشد.

ماده ۲۱- وجوهی که به موجب لایحه قانون ازدیاد سهم کشاورزان و سازمان عمرانی کشور مصوب ۱۴ مهرماه هزار و سیصد و سی و یک قانون امور اجتماعی و عمران دهات مصوب ۱۲ مرداد ماه ۳۵ و لوایح قانونی دیگر در اختیار و حساب بنگاه امور اجتماعی و عمران دهات وزارت کشور و یا جزو مطالبت بنگاه مزبور می‌باشد در اخیتار وزارت کشور قرار خواهد گرفت تا به موجب آئین‌نامه این که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد بین استان‌ها و فرمانداری‌های کل به منظور کمک به انجمن‌های دهات تقسیم شود.

تبصره ۱- موجودی شوراها و انجمن‌های سابق دهستان و بخش و شهرستان و همچنین موجودی فعلی انجمن‌های سابق بخش در صورتی که اختصاص آن اعتبارات به ده یا بخش معینی معلوم باشد در اختیار انجمن ده و یا بخش مربوط قرار گرفته و در غیر این صورت مشمول مقررات مذکور در این ماده خواهد بود.

تبصره ۲- وزارت دارایی مکلف است سهم عمرانی دهات را که مطابق قانون مالیات بردرآمد مصوب دهم مرداد ماه ۱۳۳۴ کمیسیون مشترک مجلسین وصول نموده و یا می‌نماید چنانچه تاکنون به حساب ده مربوطه در بانک نریخته باشد عیناً به حساب اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات منتقل نماید تا براساس همین ماده در دهات به مصرف برسد.

فصل هفتم- متفرقه‏

ماده ۲۲- در اجرای مقررات ماده ۱۵ این قانون هر انجمن ده مکلف است حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ تشکیل با راهنمایی بخشداری طرح برنامه‌ای که مشتمل بر احتیاجات ضروری اولیه بوده باشد بر مبنای حد متوسط درآمد سالیانه در دو قسمت به شرح زیر تهیه نماید.

الف- برنامه‌هایی که بدون درخواست کمک مالی و فنی اجرای آنها با استفاده از منابع محلی میسر باشد.

ب- برنامه‌هایی که وسایل مالی و فنی موجود در محلی تکافوی تأمین هزینه آنها را ننموده و مستلزم جلب کمک باشد.

در مورد بند الف انجمن ده به تناسب درآمد وصولی سالیانه و استفاده از امکانات محلی تحت نظارت مأموران مربوطه بخش رأساً اقدام و نسبت به برنامه‌های مشمول بند ب شورای بخش مراتب را با تعیین نوع و میزان کمک درخواستی به اطلاع فرماندار شهرستان خواهد رسانید که با توجه به مقدورات و منابع وجود مالی مورد بررسی و اقدام قرار گیرد.

ماده ۲۳- مفاد تبصره ۵۶ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۴۳ کل کشور نسبت به اراضی مورد نیاز انجمن‌های ده برای امور عمرانی نیز لازم‌الاجرا می‌باشد.

ماده ۲۴- در محل‌هایی که شهرداری تشکیل شود انجمن ده منحل خواهد شد و کلیه اموال و دارایی منقول و غیر منقول و تعهدات انجمن طی صورت مجلسی به شهرداری منتقل گردیده و یک نسخه از صورت مجلس به شورای عمرانی بخش ارسال خواهد شد.

تبصره- در محل‌هایی که قبل از تصویب این قانون شهرداری در آنجا تشکیل شده تأسیساتی که از محل درآمد انجمن‌های سابق بخش و منابع دیگر ایجاد شده باشد مشمول مقررات ماده فوق خواهد بود.

ماده ۲۵- وزارت کشور مکلف است حداکثر در مدت یک سال پس از تصویب این قانون انتخاب انجمن دهات را در سراسر کشور به اتمام رساند.

فصل هشتم- در انتخاب کدخدا و وظایف او

ماده ۲۶- در هر ده یکی از افراد ساکن همان ده از طرف انجمن ده به سمت کدخدا انتخاب می‌گردد و

در اجرای وظایفی که طبق قوانین و مقررات برعهده کدخدایان است در حکم مأموران دولتی محسوب می‌شود.

ماده ۲۷- برای انتخاب کدخدا انجمن ده حداکثر ده روز پس از تشکیل یک نفر از واجدین شرایط مندرج در این قانون را تعیین و به بخشدار معرفی می‌کند تا به حکم فرماندار به سمت کدخدا منصوب گردد.

تبصره ۱- کدخدا باید حداقل دو سوم آراء کلیه اعضا انجمن ده را داشته باشد.

تبصره ۲- هرگاه یکی از اعضا انجمن ده برای کدخدایی نامزد گردد قبل از انتخاب باید از عضویت انجمن ده استعفا نماید.

ماده ۲۸- شرایط انتخاب کدخدا به شرح زیر است:

۱- تابعیت ایران.

۲- دارا بودن سواد خواندن و نوشتن به مقدار کافی.

۳- سن کمتر از ۲۵ سال و بیشتر از ۶۵ سال نباشد.

۴- سابقه لااقل دو سال سکونت در محل قبل از انتخاب.

۵- عدم اشتهار به فساد اخلاق و نداشتن سابقه محکومیت به جنابت و جنحه‌ای که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی گردد.

۶- در مورد مشمولین وظیفه عمومی انجام خدمت و یا معافیت از آن.

تبصره- مدت مأموریت کدخدا سه سال است و تجدید انتخاب او بلامانع می‌باشد.

ماده ۲۹- انجمن ده موظف است یک ماه قبل از پایان مدت سه سال نسبت به تعیین کدخدای جدید اقدام و پیشنهاد آن را به بخش‌داری تسلیم نماید.

تبصره- تا تعیین و شروع به کار کدخدای جدید مسئولیت امور محوله در این قانون به عهده کدخدای قبلی خواهد بود.

ماده ۳۰- هرگاه انجمن ده نتواند ظرف ده روز کدخدا انتخاب نماید بخشدار با رعایت مقررات ماده ۲۷ و ۲۸ این قانون سه نفر را برای مدت سه سال به سمت کدخدا تعیین و به بخشداری معرفی می‌نماید تا به حکم فرماندار به سمت کدخدا منصوب شود.

ماده ۳۱- اگر کدخدا از شغل خود مستعفی شود یا فوت نماید و یا آن که به علل و جهات قانونی معزول و یا محجور گردد انجمن ده ضمن اعلام مراتب به بخشداری ظرف ده روز طبق مقررات این قانون نسبت به تعیین کدخدای جدید اقدام خواهد نمود.

تبصره- در این مورد تا تعیین کدخدای جدید رئیس انجمن ده وظائف محوله را برعهده خواهد داشت و در دهاتی که فاقد انجمن می‌باشد بخشدار با تأیید شورای بخش یک نفر از معتمدین ده را موقتاً برای انجام وظایف کدخدا انتخاب و برای صدور حکم به فرماندار معرفی می‌نماید.

فصل دهم- وظایف کدخدا

ماده ۳۲- وظایف کدخدا به شرح زیر است.

الف- اجرای وظایفی که در حدود مقررات این قانون از طرف انجمن ده به عهده کدخدا محول می‌شود.

ب- همکاری با قوای انتظامی و ضابطین دادگستری.

ج- اجرای دستورات اداری بخش‌دار در مسایل مربوط به ثبت احوال و وظیفه عمومی و آمار و همکاری با مأمورین که به طور سیار انجام وظیفه می‌نمایند.

ه- اجرای وظایف محوله و دستورهای مربوط به امور عمرانی روستاها و از اصلاحات ارضی و همکاری و معاضدت در پیشرفت امور شرکت‌های تعاونی روستایی و سپاهیان ترویج و آبادانی.

د- همکاری و معاضدت در پیشرفت کار سپاهیان دانش و سپاهیان بهداشت و هر نوع اقدام و کمک دیگری که برای پیشرفت فرهنگ و بهداشت و کشاورزی ده ضروری باشد.

و- اجرای دستوراتی که از طرف مؤسسات دولتی و یا وابسته به دولت در حوزه ده در حدود قانون به وسیله بخشدار ابلاغ شود.

ز- سعی در حل اختلافات بین ساکنین ده از طریق کدخدا منشی در صورتی که خانه انصاف در محل تشکیل نشده باشد.

فصل یازدهم- مقررات مختلفه راجع به کدخدا

ماده ۳۳- کدخدا در موارد زیر از شغل خود منفصل خواهد شد:

۱- پس از صدور کیفر خواست به علت ارتکاب جنجه و جنایت.

۲- حیف و میل یا تصرفات غیر مجاز در اموال انجمن ده که وصول آن به عهده او است.

۳- تعلل و مسامحه در اجرای وظایف مقرره در ماده ۳۲ این قانون.

۴- فقدان یا عدم تحقق یک یا چند مورد از شرایط مقرره در ماده ۲۸.

تبصره- در صورت وصول گزارش به بخشداری از طرف انجمن ده یا سایر ساکنین ده دایر به تحقق یکی از دلایل فوق بخشدار مکلف است حداکثر ظرف ده روز مراتب را به اطلاع شورای عمرانی بخش برساند نظریه شورای مزبور پس از تأیید فرماندار قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.

تمام این تشریفات نبایستی از یک ماه تجاوز نماید.

ماده ۳۴- به کدخدایان دهات به منظور جبران زحماتی که متحمل می‌شوند از محل درآمد انجمن ده سالانه حقوقی که حداکثر از ۱۵% درآمد سالیانه انجمن ده تجاوز نکند طبق پیشنهاد انجمن و تصویب شورای بخش و تأیید فرماندار پرداخت خواهد شد.

تبصره- در دهات فاقد انجمن وظایف انجمن در مورد تعیین و وصول دو درصد درآمد ده به عهده شورای بخش محول می‌شود از مبلغ وصولی حقوق کدخدا پرداخت و بقیه تا تشکیل انجمنی در یکی از شعب بانک ملی به نام همان ده تودیع می‌گردد تا پس از تشکیل انجمن ده با نظر انجمن به مصارف مقرر در این قانون رسانیده شود.

ماده ۳۵- مقررات این قانون در مورد کارگاه‌های صنعتی و مؤسسات غیر روستایی لازم‌الاجرا نخواهد بود.

ماده ۳۶- آئین‌نامه‌های اجرایی این قانون از طرف وزارت کشور تنظیم پس از تصویب هیئت وزیران لازم‌الاجرا خواهد بود.

ماده ۳۷- این قانون جانشین قانون اصلاح امور اجتماعی و عمران دهات مصوب ۱ مرداد ماه ۱۳۳۵ و همچنین قانون کدخدایی مصوب سال ۱۳۱۴ می‌باشد.

ماده ۳۸- وزارت کشور مأمور اجرای این قانون است.

مخبر کمیسیون کشور- مصطفوی‏

گزارش شور اول از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی‏

کمیسیون دادگستری در جلسه ۲۴ فروردین ماه ۱۳۴۵ با حضور نماینده دولت لایحه انجمن ده و انتخاب کدخدا را که به شماره ۱۰۸۷ چاپ گردیده مطرح و پس از اصلاحاتی که در قسمتی از مواد به عمل آورد مصوبه کمیسیون کشور را تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

مخبر کمیسیون دادگستری- رضا مجد

گزارش شور اول از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی‏

کمیسیون دارایی در جلسه ۲۷ فروردین ماه ۱۳۴۵ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۳۲۲۸۲- ۱۲/۸/۱۳۴۳راجع به انجمن ده و انتخاب کدخدا را که به شماره ۱۰۸۷ چاپ گردیده مطرح و مواد مربوطه را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون کشور را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

رئیس کمیسیون دارایی- بدر صالحیان‏

رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای سعید وزیری بفرمایید.

سعید وزیری- بنده یک دفعه لایحه اصلاحات دادگستری اینجا آمده بود یک اصطلاحاتی را به کار بردم و بعد جناب آقای وزیر دادگستری گفتند که این صورت خیلی نمی‌تواند مصداق داشته باشد و این همان موشی است که

زنجیر شیر را پاره کرده است و من دیگر منصرفم از به کار بردن این اصطلاح چون می‌ترسم که این اصطلاح یا اصطلاح نظیر آن را به کار ببرم و بعد یک وزیر دیگر طلبکار در بیاید. عرض شود بنده با کمال احترام و ارج و مقامی که برای جناب آقای دکتر صدر به مناسبت مقام علمی ایشان و به مناسبت زحماتی که در مملکت کشیده‌اند و باز مخصوصاً باید یادآوری کنم به مناسبت خدمات وطن‌پرستانه‌ای که شادروان پدر ایشان به این مملکت کرده‌اند و واقعاً هرگز مردم علاقه‌مند به استقبال این مملکت استقلال طلبی آن شادروان را در وقایع حساس این مملکت به خصوص در جریان خیانت متجاسرین و وطن‌فروشان ایشان خدماتی کرده‌اند در تاریخ این مملکت فراموش نمی‌کند به این مناسبت هم که باشد برای جناب آقای دکتر صدر احترام فراوان قائلم (صحیح است) ولی صحبت کردن درباره لوایح و یادآوری اصولی و نکاتی که لازم است و وظیفه نمایندگی این است که نباید روابط شخصی و خصوصی دخالت داشته باشد به خصوص در مورد مسئله ده و سازمان ده و مدیریت ده که بخصوص این اصطلاح مدیریت ده را که بنده افتخار آن را دارم که اول دفعه این اصطلاح را در نوشته‌ها و در مقاله‌ها و در جزوه‌هایم چه قبل از آمدن به مجلس و چه بعد از آمدن به مجلس و داشتن افتخار نمایندگی مجلس این اصطلاح را در محضر سایر استادان و رفقی عزیز که قطعاً از بنده دانشمندتر و فاضل‌تر هستند به کار برده‌ام و باز برای این که این سابقه را دارم و باز من به مناسبت این که تقاضا کردم به عنوان مخالف اینجا صحبت کنم عرض می‌کنم درباره مدیریت ده نظر بنده این است که این لایحه‌ای که نوشته شده است به عنوان قانون انجمن ده و انتخاب کدخدا این طرز قانون نویسی در این دوره با این عنوان و تحت این عنوان می‌بایستی فرقی فاحش و کلی می‌داشت با طرز قانون‌نویسی که در این مورد چهل سال پیش بود (مهندس کمانگر- رسا نیست؟) چه؟ عرض بنده یا قانون؟ (مهندس کمانگر- نخیر فرمایش شما متین است ولی قانون رسا نیست) بله عرض می‌کنم که تعاریف و مقدماتی بر قانون‌نویسی لازم است چون عرض بنده هم یک کمی نارسا بود بنده اعتراف می‌کنم جناب آقای مهندس بنده عرضم این است یک وقتی در یک شرایط معینی حرف‌هایی نوشته می‌شود و به نام قانون عرضه می‌شود که یک حالت تحکم دارد قانون به دست حکومت و دولت نوشته می‌شود برای این که یک گوشه دیگری قسمتی از تحکم خودش را تثبیت بکند (احسنت) یک وقت دیگری قانون در شرایطی نوشته می‌شود مثل شرایط فعلی که باید کارهای مردم به مردم واگذار شود (صحیح است) در شرایطی نوشته می‌شود که در مملکت یک انقلاب کلی براساس آزاد بودن دهقانان برپا شده است در این شرایط نوشته می‌شود در چنین شرایطی قانون باید شامل و حاوی مقدمات و تعاریفی باشد که خود به خود ایجاد نوعی هیجان، ایجاد نوعی علاقه، ایجاد نوعی تقدس برای این قانون بکند (صحیح است) یعنی اصطلاحات و تعاریفی که به کار برده می‌شود بایستی نمودار روحی باشد که همیشه در ده در منطقه روستایی باقی بماند و همیشه به صورت دیباچه‌ای بر انقلاب ملتی عنوان شود نه مثل یک ورقه پاره خشک که بیندازند دور. ننوشتن یعنی فراموش کردن این اصل را که عرض کردم حکایت از عدم اعتقاد، عدم توجه نویسندگان قانون می‌کند فعلاً در شرایطی راجع به مسئله ده راجع به تشکیل انجمن ده صحبت می‌شود جنابان آقایان نمایندگان محترم که دهقانان آزاد شده‌اند و شرکت‌های تعاونی تشکیل شده است در شرایطی این صحبت به میان می‌آید که شاه‌بیت انقلاب ۶ بهمن الغای رژیم ارباب رعیتی است (صحیح است) در شرایطی قانون جدید انتخاب کدخدا و انجمن ده مطرح می‌شود در این مجلس انقلابی که اساس این انقلاب اصلاحات ارضی و آزاد کردن بیش از ۱۳، ۱۴ میلیون نفر مردم ده‌نشین بوده است در چنین شرایطی باید این قانون حاوی اصول و تعاریف و مقدمات و در واقع حاوی روحی باشد که بتواند این انقلاب را حفظ کند و پاسدار و نگهبان این روح انقلاب در روستاها باشد (صحیح است) چند کلمه خشک سرهم کردن تبصره نوشتن ماده و آوردن و بعد هم دو سال و نیم روی آن کلنجار کردن و با کلمات بازی کردن و بعد خوشحال بودن که گویا (مصطفوی- اصلاً فایده ندارد)

به همین دلیل است که توجه به عرض بنده می‌فرمودید و ساکت بودید (رضوی- با اطلاع کامل می‌فرمایید فایده ندارد) کاملاً صحیح است این که بنده عرض کردم شاید به نظر یک ایراد یک یادآوری براساس نویسندگی، براساس طرز تفکر ظریف و فانتزی تلقی شود ولی این طور نیست و ممکن است یک استاد دانشمندی که استاد حقوق باشد و واقعاً اهل قانون‌نویسی، بگوید در مسئله قانون فرمول باید نوشت تعاریف و دیباچه و مقدمه و اینها یعنی چه؟ بنده پیش‌بینی می‌کنم به بنده هم همین را خواهند گفت ولی عرض می‌کنم که ما در دورانی هستیم که هنوز می‌بایستی آن هیجان‌های لازم را در ملت به صورت یک جان در انقلاب حفظ کرد تا بتواند در زندگی پشتیبان و راهبر واقعی روح انقلابی و هدف‌های انقلابی ما باشد به این زودی‌ها هنوز زود است که پناه ببریم در آن قالب و چهارچوب کاملاً بیجان و بی‌روح کلمات شاهد زنده و برجسته بر صدق عرایضم دارم و آن این است که در تمام مواردی که رهبر انقلاب ما صحبت می‌کند چه با دهقان‌ها چه با کارگرها چه با طبقاتی که در این انقلاب شریک بوده‌اند و سهیم بوده‌اند و منفعت برده‌اند یک بار دیگر این سابقه‌های بسیار درخشنده را ذکر می‌کنند (صحیح است) یک بار دیگر ایشان یادآور می‌شوند که دهقانان ما در چه حال بوده‌اند کارگرها در چه حال بوده‌اند و روشنفکرها در چه حال بوده‌اند و طبقات مختلف در چه حال بوده‌اند یادآوری می‌کنند و بعد هم می‌فرمایند به این مناسبت لازم بوده است که رژیم ارباب و رعیتی و فئودالی از بین برود و بعد هم افتخارات و موفقیت‌هایی را که به دست آمده یادآوری می‌فرمایند یعنی می‌فرمایند که آن طور بوده است و به این دلیل لازم بوده است تغییر بکنند و براساس این تغییرات چنین تحولاتی به وجود آمده است به این دلیل است که باید صیانت بکنند حفاظت بکنند این انقلاب را (صحیح است) این درس را آقا باید گرفت یعنی این که رئیس ما، رهبر ما می‌فرمایند تنها با گفتن صحیح نیست باید ثابت کرد که این رهبری برای ما مقدس است (صحیح است) ما باید در تمام شئون به آن تأسی بکنیم گفتن کلمه رهبری این درست نیست این وظیفه ما را به صورت انجام شده درنمی‌آورد آقا انجام وظیفه یعنی با روح با قلب با تمام موجودیت باید انجام وظیفه کنیم با تمام وجودمان باید بگوییم ما در تحت این رهبری هستیم رهبری که واقعاً مصالح ما را تشخیص داده‌اند و به خوبی رهبری می‌کنند (صحیح است) (مهندس کمانگر- تعریف ده با اصلاحات ارضی مغیرت دارد) بنده چون بحث در کلیات است و بحث در مواد نیست بنده وارد این مطلب نمی‌خواستم بشوم ولی چون امر فرمودید اشکالی ندارد این نکته را عرض کنم بله ده از نظر این قانون عبارت است از مرکز جمعیتی که محل سکونت صد خانوار باشد شما وقتی این را می‌نویسید این صحبت‌ها پیش می‌آید و این جواب را می‌دهند که قانون می‌نویسیم و در چهارچوب کلمات ناچار هستیم یک تعریفی را قایل بشویم اما چرا این تعریف را قایل می‌شویم در این دوره و در چنین موقعی باید طوری بنویسیم که زن و مرد ده‌نشین احساس کنند که ده فقط محل سکونت و محل اجتماع فقط ده یا پنجاه خانوار نیست بلکه آنجا یک سلول اصلی انقلاب ایران است (مهندس آراسته- ده قبلاً تعریف شده) بنده هم جناب آقای آراسته همین را می‌خواهم بگویم که صحبت قبل‌ها نیست، قبل‌ها برای ما به عنوان یک تاریخ گذشته است که فقط باید آن را مرور کنیم، در این زمان ما از یک انقلاب مقدس داریم صحبت می‌کنیم (مهندس معینی‌زند- یک وقت دهاتی فحش بود) احسنت، اما امروز افتخار است، امروز زن و مرد دهقان عنصری است که روح انقلاب ما متوجه آنهاست امروز مرد دهقان و زن دهقان آن عنصریست که بنده و جنابعالی و سی و دو نفر دیگر به نام آنان نشان گرفتیم (مهندس معینی‌زند- ۲۸ نفر) ببخشید ۲۸ نفر ما ناچاریم که از روح آنها دفاع کنیم ما به آنها مدیونیم ما آمده‌ایم اینجا که بگوییم این مسئله شوخی نبوده است (دکتر امین- همه ایمان داریم) (روحانی- جناب آقای سعید وزیری تمام نمایندگان معتقدند. مجلس، مجلس انقلاب است همه این تکلیف را دارند نه آن ۲۸ نفر) احسنت اما ما می‌بینیم مطلقاً در این قانون به مسئله تربیت تربیت مدیران

ده توجهی نشده است و مطلقاً این قانون از آن دیدگان نگاه نکرده است دهات ما اکنون احتیاج به مدیران و مراکز تدریس دارد که واقعا براساس انقلاب و براساس احتیاجات واقعی مردم و براساس ارج و مقامی که برای زن و مرد دهقان قایل شده است از آن نقطه‌نظر نگاه بکند در حالی که اینجا با همان فرمول خشک نوشته شده است که توجه (توجه به آن و با توجه به دستورهای مأمور دولت) در کجای این قانون این روح رعایت شده است که حس ابتکار زن و مرد دهقان را در این قانون نشان داده باشد هیچ جای این قانون چنین چیزی را نشان نمی‌دهد که انجمن ده کجا و چه موقع حق ابتکار خواهد داشت در همه جا افراد انجمن ده را مجریان دستور نشان داده‌اند در صورتی که وضع ایجاب می‌کند به این که مردان و زنان این مملکت هرکدام تک تک فکرشان را به کار ببرند مثلاً درباره همین مسئله مبارزه با بی‌سوادی شما گویا در چهار چوب این که عده با سواد شوند البته اینجا به شما عرض می‌کنم شاید اینجا کسانی فکر کنند که مسئله بی‌سوادی همان اصطلاح ان‌الفابتیسم فرنگی‌ها ندانستن است نه، مسئله این است که فکرهای این زنان و مردان که پشتیبان انقلاب ما هستند باید نشان داده شود مسئله مبارزه با بی‌سوادی یعنی این که مردمی که انقلاب، برای آنها شده است مردمی که در کرسی نشاندن پیشنهادهای پادشاهشان فداکاری کرده‌اند و رای داده‌اند و انقلاب را پشتیبانی کرده‌اند این‌ها الی‌الابد پشتیبانی بکنند و ما آنها را مانند مردم روشن و باسواد همیشه ستایش کنیم مسئله این است که زن و مرد دهقانی که این چنین روحی از خود نشان دادند بتوانند در ده انقلاب را به ثمر برسانند، زن و مرد دهقان باید مصالح‌شان را آن طور که هست بتوانند تشخیص بدهند و خانواده دهقان را رهبری کنند و بالطبع و بالتبع انجمن ده بتواند در ده واقعاً رهبر انقلاب باشد، شما در اینجا برای حس اتبکار زن و مرد دهقان محلی از اعراب نگذاشته‌اید، همه‌اش می‌گوییم که باید با توجه به آن دستورات چنین عمل کنند، آقای بدرصالحیان می‌گفتند در یک شهرستان که ایشان نماینده آن هستند و اگر به این عنوان که می‌گویم امیدوارم ایشان اعتراضی نکنند، بنده دو سه سال پیش آنجا را دیده بودم، مثل یک ده بود، سقز را عرض می‌کنم، در آنجا از محل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، دو سینما یکی به گنجایش ۱۰۰۰ صندلی و دیگری به گنجایش (بدرصالحیان- ۸۵۰ صندلی) ۸۵۰ صندلی، تأسیس شده و این دو سینما در شهرستانی مثل سقز خوب کار می‌کند و منفعت هم می‌دهند.

(مهندس جلالی- خوب است تشریف بیاورید بهار را هم ببینید) صحبت بهار بود آقای مهندس جلالی به بنده فرمودند که بهار هم عرض کنم بله اینها همه نمودار آن است که این انقلابی که برای این مردم به اصطلاح ده نشین و ظاهراً روستایی شده است بی‌منطق نبوده است (صحیح است) این مردم حق داشته‌اند، این مردم لیاقت داشته‌اند که برای آنها زنجیرها پاره شود (صحیح است) زنان و مردان دهقان و ده نشین و روستایی لیاقت این محبت و عطوفت رهبر و پادشاه‌شان را داشته‌اند، این مسئله را چرا کوچک می‌گیرید؟ (احسنت) (بدرصالحیان- از توصیفی که راجع به سقز فرمودید متشکرم) به هرحال بنده چنین روحی را در این قانون نمی‌بینم و در آن جز انجام وظیفه و اسقاط یک تکلیف چیز دیگری مشاهده نمی‌کنم، همان طور که عرض کردم مطلقاً توجهی به حس ابتکار و بینش و دانایی و اطلاع مردم نشده است و آنها را در اینجا فقط به صورت مجریان خشک خواسته‌اند تردید نیست که وقتی مردمی را آزاد گذاشتید حس ابتکارشان را نشان بدهند، علایق و دلبستگی‌هایشان را نشان بدهند و به ابتکار آنها احترام گذاشتید، آنها بهتر کار خواهند کرد سپاهیان دانش و سپاهیان بهداشت نور دیدگان آنها هستند مگر این سپاهیان دانش و بهداشت فرزندان این روستاییان نیستند که رفته‌اند در این روستاها خدمت می‌کنند؟ تردیدی نیست که آنها به راهنمایی‌های فرزندان دلسوز و باسوادشان توجه خواهند کرد، اینها یک مسائل درجه دومی است و دلیل این است که هر سپاهی دانش و سپاهی بهداشت به ده که می‌رود شما می‌بینید زمین در اختیارش می‌گذارند که خانه و اطاق بسازند، اما در شهری که به اصطلاح شهر

است در مدت چهل سال وزارت فرهنگ سابق و وزارت آموزش و پرورش فعلی از محل بودجه‌های دولتی حتی یک اتاق کاهگلی هم نساخته است، برای یک ده ۱۱۰ هزار نفری جناب آقای خواجه‌نوری یک اتاق کاهگلی نساخته بودند، ولی امروز هرجا که سپاهی دانش رفته یک ساختمان دو اتاقه ساخته و هرجا که سپاهی بهداشت رفته و وزارت به اصطلاح بهداری کوچک‌ترین توجهی به آن نکرده توانسته است مراقبت‌های بهداشتی را در دهات برقرار کند، البته تردیدی نیست که مردم برای این سپاهیان و فرزندان عزیز خود و اصل انقلاب مقدس خود احترام زیادی قائل هستند، شما می‌گویید پدران و مادران این فرزندان عزیز چطور می‌توانند حس ابتکار نشان دهند (مهندس کمانگر- در دست بخشدار محل مثل موم هستند). اینجا در صفحه ۱۲ بند «ه» می‌نویسد. «اجرای وظایف محوله و دستورهای مربوط به امور عمرانی روستاها و اصلاحات ارضی و همکاری و معاضدت در پیشرفت امور شرکت‌های تعاونی روستایی و سپاهیان و ترویج و آبادانی» ملاحظه می‌فرمایید مطلقاً در اینجا نوشته نشده که در ده ما شرکت تعاونی مصرف تا چه حد ضروری است و چقدر می‌تواند نفع داشته باشد یا نداشته باشد بتواند به آن آقای نماینده شرکت‌های تعاونی بگوید که در اینجا شرکت تعاونی توزیع اعتبارات کشاورزی لازم است و چقدر می‌تواند نفع داشته باشد یا نداشته باشد بتواند به آن آقای نماینده شرکت‌های تعاونی بگوید که در اینجا شرکت تعاونی توزیع اعتبارات کشاورزی لازم است یا شرکت تعاونی مصرف بگوید یک شاخه از این شرکت تعاونی می‌تواند منحصر باشد به انجام کارهای تعاونی در زمینه توسعه ماشین‌آلات کشاورزی، در زمینه نهر سازی، در زمینه آبیاری و در زمینه‌های دیگر که حتماً باید با اصول کئوپراتیو انجام بگیرد، در هیچ جا این امور گفته نشده است (بانو تربیت- در قانون خود شرکت‌های تعاونی روستایی هست در دو جا که نمی‌شود گفت) حضورتان عرض کنم سرکار خانم تربیت که بنده متأسفانه به قول ایرج میرزا: «بنده را نیز خدا مرگ دهد ملایم». و کارم کار شرکت‌های تعاونی روستایی بوده، و کتاب بنده را تحت عنوان تربیت رهبران شرکت‌های تعاونی روستایی در کلاس‌های مقدماتی دانشگاه می‌خوانند، و باز عرض می‌کنم که بنده در استان خراسان که نمایندگان محترم آن اینجا نشسته‌اند اولین شرکت‌های تعاونی را تشکیل دادم در شهر شما جناب آقای روحانی فردوس، در شهر شما آقای کسرایی تربت حیدریه، در کاشمر آقای مهندس جلالی، و در بیرجند، بله بنده متأسفانه یا خوشبختانه آدم صاحب اطلاعی در مسائل شرکت‌های تعاونی هستم، بنده می‌دانم وقتی صحبت می‌شود در مسئله مدیریت ده، در مسئله تأمین منافع ده‌نشین‌ها، در مسئله جانشینی مدیران ظالم سابق دهات بایستی این اصل کئوپراتیسم عرض‏ شود، اصل شرکت‌های تعاونی عرضه شود، بنده به خوبی می‌دانم سرکار خانم تربیت که این انقلاب انجام گرفته، آنهایی که مشمول اصلاحات ارضی بودند و باید دهات و اراضیشان تقسیم شود، شده، و آنجا که مرحله دوم اصلاحات ارضی باید انجام شود عمل شده، و در قسمت‌هایی هم که نشده مشغولند، اساس کار انقلاب انجام شده پس مشکل چیست؟ مطلب این است که بعد از این چه بکنیم، این بیهوده نیست که هروقت راجع به انقلاب صحبت می‌شود شاهنشاه عزیز ما مسئله لزوم تقویت و تشکیل شرکت‌های تعاونی را به ما یادآوری می‌کنند و این مطلب را که ایشان عنوان می‌فرمایند به عنوان فرمالیته نمی‌گویند، ایشان این را خوانده‌اند، ایشان رفته‌اند و در مترقی‌ترین و بهترین نقاط دنیا دیده‌اند که کئوپراتیو و اصل شرکت‌های تعاونی یک مکتبی است در مقابل مکتب‌های مخل و ممل و ناسازگار دیگر که می‌بایستی اصلاحات ارضی ما را به ثمر برساند، خانم تربیت این را برای سرکار عرض می‌کنم که به بنده ایراد فرمودند و بنده را تشویق فرمودند که بیشتر در این باره صحبت کنم (بانو تربیت- بنده علاقه‌مندم)، تشکر می‌کنم، همان طور که ملاحظه فرمودید فقط مسئله شرکت‌های تعاونی نبوده بلکه بنده عرض کردم که در این لایحه در هیچ جا به زنان و مردان دهقان توجه نشده است، خانم تربیت در کجای این قانون مسئله آزادی نسوان و مسئله اعمال آزادی نسوان را رعایت کرده‌اند؟ (بانو تربیت- حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را دارند) راجع به آموزش و پرورش باید عرض کنم، چون

اشتباه در اینجا است که گویا تنها مسئله‌ای که هست مسئله انتخاب کردن و انتخاب شدن است، مسئله این نیست مسئله این است که زن‌ها و مادران مملکت ما درباره آموزش و پرورش باید ابراز عقیده و اضهار نظر کنند در خانواده‌ها و در جاهای دیگر.

رئیس- آقای سعید وزیری این شور اول لایحه است جنابعالی اگر با لایحه مخالفید بفرمایید ولی اگر پیشنهادی دارید بفرمایید در کمیسیون رسیدگی می‌شود.

سعید وزیری- بنده تحقیقاً الان مطالبم تمام می‌شود فقط می‌خواهم یک نکته را در کلیات عرض کنم، در اینجا که تعیین شده است «اجرای دستوراتی که از طرف مؤسسات دولتی و یا وابسته به دولت در حوزه ده در حدود قانون به وسیله بخشدار ابلاغ شود«مثل این که در حدود غیر قانون هم دستوراتی ابلاغ می‌شود که نوشته در حدود قانون (بانو تربیت- اینها را روشن کرده‌اند که زیر بار غیر قانونی نروند و این تبصره‌ای است که شما می‌خواستید). دولت به بخش‌دارها در این کشور وسیع و با این فاصله‌های زیاد یک اسب نمی‌دهد حالا بنده عرض نمی‌کنم که یک جیپ نمی‌دهد. (قراچورلو- نگهداری اسب سخت است) بسیار خوب جیپ نمی‌دهد، و همه ماشین‌ها را در تهران سوار می‌شوند، این دردی است که ما دهاتی‌ها داریم، آقای خواجه‌نوری هم این درد را دارند، در دهات شمیران بخش‌دار یک جیپ ندارد و بعد پای بخش‌دار این همه وظایف قائل شده‌اند در حالی که بخش‌دار نمی‌تواند از مرکز بخش تکان بخورد و برود انتخابات انجمن ده را انجام دهد بنده در یک جمله خلاصه می‌کنم جناب آقای وزیر کشور عرض این است در قانونی که در این زمان نوشته می‌شود می‌بایستی روح انقلابی و امکانات لازم برای به ثمر رسیدن انقلاب در آن پیش بینی شود و اگر این پیش‌بینی نشود قانون با روح انقلاب سازگار نیست.

رئیس- آقای دکتر الموتی بفرمایید.

دکتر الموتی- قمستی از عرایضی را که بنده می‌خواستم عرض کنم دوست دانشگاهی‌ام جناب آقای سعید وزیری فرمودند و کار بنده را تا اندازه‌ای راحت کردند ولی همین طور که ایشان تذکر دادند لایحه‌ای که امروز در مجلس شورای ملی مطرح است از جمله لوایحی است که به نظر من خیلی سریع‌تر و زودتر باید در این مجلس مطرح شده باشد (سعید وزیری- صحیح است متشکرم) (صحیح است) برای این که مجلس براساس برنامه انقلابی شاهنشاه ایران تشکیل شده و کسانی که اینجا نشسته‌اند بدون شک از اکثریت، اقلیت و منفردین همه خواسته‌های دهقان‌ها و کشاورزان و طبقات محروم مملکت را خیلی خوب درک می‌کنند (صحیح است) و خیلی خوب می‌توانند حس کنند مردمی که در دورترین نقاط این مملکت زندگی می‌کنند در گذشته چه محرومیت‌هایی داشته‌اند و از چه راهی می‌شود این محرومیت‌ها را جبران کرد. ما اگر بخواهیم مقایسه‌ای بکنیم بین زندگی دهقانان ایرانی قبل از انقلاب ۶ بهمن و شرایط فعلی بی‌شک این حقیقت مورد قبول همه ما هست که زندگی این طبقه دچار یک تغییر و دگرگونی عجیبی شده است (صحیح است) بنابراین قوانینی که امروز طرح و تصویب می‌شود بایستی هماهنگ با انقلاب باشد و این همان مطلبی است که جناب آقای سعید وزیری تذکر دادند. شاید در گذشته طبقاتی در این مملکت بودند که با کمال تأسف مدافع حقوق فئودال‌های مملکت بودند (صحیح است) در نتیجه سالیان دراز به طبقه زارع مملکت ما ظلم شده، اجحاف شده، تعدی شده (صحیح است) خاطرات بسیار رقت‌بار و تأسف‌آوری در این مملکت از زمان فئودالیته وجود دارد که شاید به صورت داستان نوشته شود و آقای سعید وزیری و بنده ناچار بشویم به عنوان داستان‌هایی که بسیار رقت‌بار و وحشت‌انگیز بنویسیم (احتشامی- از زنجان و الموت) بله در زنجان و الموت و قزوین و سایر جاها (پاینده- چرا داستان، بفرمایید تاریخ تلخ) به عنوان تاریخ تلخ جنابعالی استاد بنده هستید اصلاح فرمودید متشکرم ولی این مطلب را بایستی با کمال تأسف عرض کنم، غیر از اجرای یک سلسله برنامه‌های انقلابی مثل سپاه دانش و سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی که

سپاه دانش به صورت کامل اجرا شده و دو سپاه دیگر هنوز کامل نشده اینها خیلی خوب در دهات جلوه کرده و همه مردم از نزدیک احساس می‌کنند که برنامه سپاه دانش در تمام دهات ایران به نتیجه رسیده است و هیچ کس نمی‌تواند تردید کند. در دورترین دهات ایران که بروید می‌بینید که سپاهی دانش هست دارد کار می‌کند و مردم ده هم با او همکاری و هماهنگی دارند اما شاید سپاه بهداشت آن اندازه امکانات را ندارد، دکتر کم است و اینها به همه جا نمی‌توانند برسند در صورتی که می‌دانیم دهقان‌های ما از نظر بهداشت و درمان تا چه حد در مضیقه هستند همه ما با مردم سروکار داریم می‌بینیم می‌آیند و از وضع بهداشتش خوب است به ما هم بدهید بایستی ببینیم امکانات و مقدورات ما چیست (ریگی- شهری‌ها ناراضی هستند و دهاتی‌ها راضی) شهرها از قوانین دیگر بهره‌برداری می‌کنند بهتر است اجازه بدهد امکانات زیادی‌تری به دهات بدهیم بیاییم حساب کنیم درآمد ۵۰ سال مملکت را اول تهران به شهرستان‌ها زور می‌گفت بعد شهرستان‌ها زور می‌گفت بعد شهرستان‌ها هم به دهات زور می‌گفتند (صادق احمدی- همه شهرستان‌ها این طور نیستند) به نسبت، البته شما تصدیق می‌فرمایید که تهران به سنقر همیشه زور گفته (صادق احمدی- همه به سنقر زور گفته تنها تهران نیست) بنابراین ما که نمایندگان انقلاب هستیم باید بیشتر در جهت تأمین خواسته‌های اکثریت ملت ایران، آنهایی که سال‌ها و قرن‌ها در محرومیت بودند قدم برداریم، قانون بنویسیم و عمل کنیم در گذشته دیدیم این کدخدا که شاید به نظر یک شهری شخص کوچکی است و توی دفتر یک وکیل هم وقتی یک کدخدا می‌رفت خیلی آدم ناچیزی به نظر می‌آمد اما شما آقای خواجه‌نوری می‌دانید که کدخداهای ظالم چه به روز این مردم می‌آورند و با جان و مال و حیات آنها بازی می‌کردند (صحیح است) ایشان خودشان در حوزه انتخابیه‌شان مدافع حقوق کشاورزان هستند و می‌دانند چهار نفر متنفذ در این دهات چه به روز این مردم می‌آورند (صحیح است) همین کدخدای کوچکی که به نظر ما هیچ نمی‌آید همین کدخدا با مردم زارع و ده‌نشین چطور رفتار می‌کرد (بانو تربیت- انجمن ده نبود) سرکار می‌فرمایید انجمن ده نبود ما آرزو می‌کنیم که روزی این انجمن‌ها تشکیل شود اما اگر روزی که این انجمن‌ها تشکیل می‌شود تمام این اشکالات رفع می‌شد ما این لایحه را می‌پرستیدیم و رأی می‌دادیم با همین سرعت و سهولت ولی خانم تربیت با تصویب این لایحه به این صورت و هر مقدار پیشنهاد که برای شور دوم شود اگر خیال کنیم تمام مشکلات حل می‌شود، نمی‌شود البته مقداری از این قدرت‌های ظالمانه‌ای که در گذشته مالکین در اختیار این قبیل کدخداها می‌گذاشتند هنوز هم می‌خواهم عرض کنم از این کدخداها عده‌ای در دهات هستند ولی نمی‌توانند مثل سابق تجاوز بکنند برای این که خوشبختانه مأمورین فعلی با مأمورین قبلی به مراتب فرق دارند وکلا هم وکلای دیگری هستند مدافع حقوق دهقان‌ها هستند مأمورین هم اکثراً خوب هستند و همین بخش‌دارهای لیسانسیه اکثرشان که من دیدیم و می‌شناسم مردم صالحی هستند اینها هم مثل همه روشنفکران این مملکت احساس درد می‌کنند و می‌دانند زارع امروز چه می‌خواهد (صحیح است) (مهندس ریاحی- با نداشتن وسیله زحمت می‌کشند) بنده هم همین را می‌خواستم عرض کنم جناب آقای وزیر کشور اینها فاقد وسیله هستند. شما بخش‌دار لیسانسیه می‌فرستید به ده ولی وسیله ندارید که او به ده برود چه کند؟ هیچ گونه وسیله ندارد و هر کدام از اینها لااقل در حوزه دهات مأموریت‌شان ۴۰۰- ۵۰۰ ده است راه ندارند وسیله ندارند و یک جزیی وسیله هم که در اختیارشان بود بنگاه عمران است که بنده شخصاً از آن ناراضی هستم چون در حوزه انتخابیه بنده هیچ کار مهمی است انجام نداده است کراراً هم متوسل شدم و حداکثر این است که مأمور می‌فرستند به آنجا و آنها هم امکانات زیادی ندارد. می‌گویند مالکین باید ۲% بدهند مباشرین و دولت هم یک قدری کمک بکند ولی من دیدم در این لایحه مترقی آمدید این ۲% را کم کرده‌اید در شرایط قبلی که از تمام محصول ۲% می‌گرفتند رقم قابل توجهی نمی‌شد و اینجا آمدید در یکی از مواد ماده ۱۶ این را به کلی تغییر دادید و گفتید «از تاریخ تصویب این قانون ۲% از درآمد ویژه کلیه

محصولات کشاورزی و هرگونه عواید دیگری که در ده تحصیل گردید باید به انجمن ده تحویل شود» آن وقت از تمام محصول می‌گرفتند حالا گفتید از درآمد ویژه یعنی صفر (خواجه‌نوری- توضیح بدهم در کمیسیون دارایی عرض شد) نظر این است آمده‌اید حساب می‌کنید که یک دهی چقدر درآمد دارد براساس درآمد ده می‌گوئید ۴۰ درصد ۵۰ درصد هم ما می‌دهیم در شرایط قبلی که از تمام عواید ده می‌گفتید رقم قابل توجهی می‌شود طبعاً بار خودتان را سبک کردید و دولت هم چیزی نمی‌دهد حالا اگر این از درآمد خالص باشد طبعاً چیزی نخواهد شد انجمن ده هم باید گفت آنها که انتخاب می‌شوند اکثراً ذی‌نفع‌اند در یک دهی ۱۰۰ تومان جمع می‌کنند ۱۰۰ تومان هم بدهید می‌شود ۲۰۰ تومان و با دویست تومان در ده نمی‌شود کاری کرد و در صندوق آنجا خواهد ماند (پروین- این قدر خرج درباره آن خواهند نوشت که چیزی نشود) اگر واقعاً قصد عمران روستاهای مملکت را دارید با این پول‌ها کاری نخواهد شد اینها همان طور که آقای سعید وزیری فرمودند برای این است که بگوییم کاری کردیم لایحه‌ای نوشتیم و تصویب شد ولی ما را به آن منظور غایی و نهایی نمی‌رساند ما می‌خواهیم امروز که این مجلس انقلابی تشکیل است و خداوند شاهنشاه عزیز ما را حفظ کند (انشاءالله) که با تمام قوا مدافع کشاورز و زارع و طبقه روشنفکر مملکت هستند (صحیح است) در چنین شرایطی است که ما باید ۱۵ میلیون زارع این مملکت را به سرعت از این وضع قرون وسطایی نجات بدهیم. لغو اصول ارباب و رعیتی توانست این راه را باز بکند. آقای سعید وزیری هنوز عده زیادی در دهات زندگی می‌کنند و خیال می‌کنند در خواب هستند بنده در چندی پیش در یکی از دهات از پیرمردی پرسیدم که چند سال داری؟ گفت سه سال تعجب کردم گفتم چرا سه سال گفت برای این که در این سه سال است که آزاد شدیم ۹۰ سال در بدبختی و رنج و ظلم بودیم این سه سال که بعد از انقلاب بهمن ۴۱ مملکت ما دچار این تحول و دچار این تغییر اساسی شده این دهقانان می‌خواهند که خودشان را از این قید وبند نجات بدهند همین امروز جناب آقای وزیر کشور یکی از موکلین بنده آمده بود اینجا می‌گفت ما داریم برای خودمان نهری می‌سازیم ۷-۸ هزار تومان هم خرج کرده‌ایم از یک دستگاهی چند هزار تومان کمک بگیرید برای پوشاندن این نهر که سیل نبرد بنده هرچه فکر کردم متوجه نشدم چه دستگاهی ممکن است به این طبقه از زارعین ده هزار تومان یا پنج هزار تومان کمک بکند (خواجه‌نوری- بانک کشاورزی) که بتوانند این کار را انجام بدهند شما در مملکت سد می‌سازید دویست میلیون تومان خرج می‌کنید بسیار کار خوبی هم می‌کنید ولی در یک نقطه مملکت یک درآمد پنج هزار یا ده هزار تومانی وجود ندارد که به یک عده از مردم درباره کار عمرانی کمک شود اینها کارهایی است که در مملکت شده در گذشته فراموش شده بود مقداری از آن لوایح هم که در همان مسیر باید عمل شود باز هم فراموش خواهد شد ما یک مقدار برنامه‌های کوچک هم می‌خواهیم برای این قبیل دهات و روستاها داشته باشیم برای روستاها یک برنامه‌های کوچکی لازم است که شود با کمک‌های کوچکی خدمات بسیار زیادی کرد بنده در حوزه انتخابیه خودم عرض می‌کنم چون اطلاع دارم با چند نفر از وزرا صحبت کردم و گفتم شما با ۲۰۰ هزار تومان خرج می‌توانید ۲۰- ۳۰ نهر بکشید و بنده تعهد می‌کنم که درآمد آنجا هر سال دو برابر سه برابر شود نتوانستند یک محل که کمک بکند و این نهر سازی را انجام بدهد پیدا کنند چون کار ما در اشل بزرگ است شما فکر کنید انجمن ده که تشکیل شد آدم‌های خوبی هستند این بخش‌دارها من قبول دارم رفتند آنجا وقتی نتوانستند کاری انجام بدهند بعد از یک سال دو سال آن دهقان‌ها می‌بینند که یک همچو لوایحی هم تصویب می‌شود ولی باز کار آنها به ثمر نمی‌رسد ما اگر یک روز رفتیم برای اینها صحبت کردیم و گفتیم سپاه دانش یک سپاه انقلابی است ظرف دو سال سه سال تمام فرزندان شما باسواد می‌شوند مدرسه می‌روند امروز هم با کمال سربلندی می‌رویم

می‌گوییم که این کار شد و در تمام دهات شما این سپاهیان دانش هستند و تمام بچه‌های شما دارند درس می‌خوانند بنابراین باید برنامه‌هایی مثل این برنامه‌ها در مملکت اجرا شود تا آنها بتوانند قبول کنند دولت صد در صد نیات پادشاه عزیز ما را اجرا می‌کند و عمل می‌کند و ثمره‌اش عاید اکثریت این مردم خواهد شد (بهادری- کارگاه‌های صنعتی هم باید مشمول شود) صحیح است و به علاوه صنایع دستی هم باید ایجاد شود ولی ۲ در صد رقمی نیست شما ملاحظه بفرمایید جناب آقای دکتر صدر در این ملکت انقلاب شد و این اصول نه گانه هم اجرا شد بسیار مترقی و خوب و ما این را قبول داریم به عنوان نمونه همه قبول کردند به نظر بنده تأسف آور است که وقتی می‌روید در ده می‌بینید دهقان‌ها برای چیزهای اولیه و ابتدایی‌شان خواهش می‌کنند می‌گویند ما شناسنامه نداریم چرا برای این که وزارت کشور آنجا مأمور ثبت احوال ندارد بنده در حوزه انتخابیه خودم عمل کردم و از این آقای وجدانی شما هم متشکرم کمک کرد ولی من از نظر شخصی نمی‌گویم از یک طرف پادشاه ما انقلاب می‌کنند مملکت از یک قرن به قرن دیگر پرتاب می‌شود ولی ما می‌رویم در ده می‌بینیم که آن دهقان ایرانی که آن قید و بندها از دست و پایش باز شده شناسنامه ندارد دنبال رونوشت شناسنامه است این یکی از مسائل ابتدایی است باز هم می‌خواهید تصور بفرمایید انجمن ده که تشکیل می‌شود این مشکلات تمام خواهد شد و انجام می‌شود؟ در حسن نیت شما هیچ تردیدی نیست دلتان می‌خواهد ولی از این وسایل و امکانات استفاده کنید برای من به عنوان یک ایرانی قابل قبول و تحمل نیست که بروم در حوزه انتخابیه‌ام ببینم که در فلان ده که واقعا امکان مسافرتش نیست آنجا سپاه دانش رفته یا مأمورین توزیع غله رفته‌اند و به موقع غله داده‌اند ولی همان مردم می‌گویند چهار سال است که بچه‌های ما شناسنامه ندارند رونوشت ندارند این که نمی‌شود اینها خیلی به نظر دستگاه‌های مرکزی کوچک است می‌گویند شناسنامه که چیزی نیست به قول آن رفیقی که به عنوان مثال گفت اگر مردم نان ندارند بروند شیرینی بخورند می‌گویند شناسنامه چیزی نیست ولی اگر صبر کنید می‌بینید چهار سال دیگر که این بچه می‌خواهد برود مدرسه راهش نمی‌دهند بی‌سواد می‌ماند آن وقت گرفتاری بعدی پیش می‌آید یک آدم بی‌سواد تحویل اجتماع می‌شود (معتمدی- اعتبار در اختیار اداره آمار نمی‌گذارند) همین طور است باید بگیرند جناب آقای وزیر کشور تشریف دارند باید استدعا بکنند اعتبار بیشتری بگیرند و ما از ایشان حمایت می‌کنیم که اعتبارات بیشتری بگیرند و عمل بکنند و این کارها را انجام بدهند و ما از وزیر کشور که مسئول این کار است انجام این کارها را می‌خواهیم حالا اعتبار نمی‌دهند یا کم می‌دهند خودشان باید دنبالش باشند اگر به کمیسیون بودجه بیاورند و بخواهند رفقای ما خوشبختانه تصویب می‌کنند مجلس هم رأی می‌دهد آنچه که نقص هست در دستگاه‌هاست. گفتم بعضی از این نواقص آن قدر کوچک است که برای طرح آنها وقت مجلس گرفته می‌شود ولی از نظر مردم و آن طبقه بسیار بزرگ است و اهمیت دارد یک مسئله دیگر چون مردم همکاری می‌کنند آقای معتمدی یکی از این اکیپ‌های سپاه بهداشت را به حوزه انتخابیه بنده فرستادند اسمش را هم می‌گویم (قسطین لار) این سپاهی بهداشت که بسیار آدم خوبی بوده و هست در جای بسیار بدی زندگی می‌کرد مردم آمدند گفتند ما پول جمع می‌کنیم و درمانگاه می‌سازیم باور بکنید یک زارعی که تمام سرمایه‌اش ۵۰ تومان نبوده و با این چند دینار زندگی می‌کرده برای هرکدام از افراد خانواده‌اش برای زنش برای بچه‌اش و خودش هر نفر پنج تومان می‌دهد و به این صورت ده پانزده هزار تومان جمع کرده و درمانگاه را ساخته‌اند (سعید وزیری- برای این است که اینها فقط به انقلاب و شاهنشاه اعتقاد دارند) اینها قبول می‌کنند وقتی پادشاه مملکت ما یک چنین برنامه‌های مترقی را اجرا می‌کند این زارع ایرانی هم می‌یاید پنج تومان برای خودش و پنج تومان برای زنش و بچه‌اش می‌دهد و برای ساختمان درمانگاه‌اش کمک می‌کند در حالی که شما اگر بخواهید چنین درمانگاهی همین الان در مملکت بسازید هرکدام از شما به هر مرجعی مراجعه

کنید سازمانی وجود ندارد که برای این سپاهی بهداشت درمانگاه بسازد کجا است چنین سازمانی اگر هست به بنده بفرمایید که کجا است این سپاهیان بهداشت را می‌فرستند به دورترین نقاط این مملکت ولی وسیله زندگی نیست بله مردم آمدند گفتند ما پول جمع می‌کنیم و درمانگاه می‌سازیم یک زارعی که تمام سرمایه‌اش ۵۰ تومان است این دهاتی‌ها می‌آیند پولشان را بروی هم می‌گذارند و خانه می‌سازند که این سپاهی بهداشت راحت شود وسیله زندگی داشته باشد چون جوان است دکتر است درس‌خوانده است دستگاهی که به اینها کمکی می‌کند که کار نیمه‌تمام اینها تمام شود بنده در جایی نمی‌بینم که دستگاهی به اینها کمک بکند این ساختمان را ساختند زیر سقف ماند بنده رفتم نزد آقای دکتر اقبال ۱۰ هزار تومان برای تکمیل ساختمان گرفتم و از ایشان تشکر کردم به نظر بنده جای دیگری نرسید ولی اگر یک سازمانی پیدا شود و مردم که می‌آیند یک درمانگاهی را پول جمع می‌کنند با بیست هزار تومان ده هزار تومان می‌سازند اگر احتیاج به تکمیل دارد بتواند پنج هزار و ده هزار تومان کمک کنند (ارسنجانی- سازمان برنامه به شما هم کمک نمی‌کند؟) سازمان برنامه جناب آقای ارسنجانی بایستی طرح‌هایش بر یک اساسی تهیه شود که انشاءالله در برنامه چهارم همه ما همت می‌کنیم که براساس خواسته‌های مردم تنظیم کنیم (ارسنجانی- مگر این که به شما امیدوار باشیم به سازمان برنامه نمی‌شود امیدوار شد) لایحه برنامه وقتی مطرح شد بنده عرض خواهم کرد اینجا من دیدم که در این لایحه باز هم این بخش‌دارها آدم‌های خوبی هستند با این تسلط دولت که باید هم باشد این رابطه را دستگاه‌های دولتی همیشه حفظ می‌کنند می‌گویند انجمن شهر و اسمش را می‌گذارند قائم‌مقام ولی انجمن شهر را هیچ وقت نداریم و قائم‌مقام ولی انجمن شهر را هیچ وقت نداریم و قائم‌مقام را همیشه داریم بنده برایتان می‌شمارم قانون انجمن شهر داریم یک تبصره کوچک هم داریم که اگر شهری انجمن نداشت قائم‌مقام وظیفه‌اش را انجام بدهد شما نشان بدهید چند تا انجمن شهر دارید آقای وزیر کشور در اختیارتان هست در تمام ایران چند تا انجمن شهر دارید حتی در خود تهران که یک نفر مأمور می‌شود قائم‌مقام انجمن شهر این چه فرقی می‌کند (سعید وزیری- در واقع بئس‌البدل) این به همان صورتی است که دولت تسلط خودش را به یک شکل دیگری حفظ می‌کند (پروین- اگر انجمن شهر نبود و قائم‌مقام هم نبود چه باید کرد؟) باید انجمن باشد. بفرمایید جناب آقای پروین اگر قائم‌مقام باشد با سابق چه فرقی می‌کند؟ (نمایندگان- هیچ چیز) بنابراین تمام قوانین که ما می‌نویسیم یک تبصره کوچک می‌گذاریم آن زیر در قانون همه چیز را می‌نویسیم که منتخبین شرایط اخلاقیش، سنش قدش این قدر باشد ولی در آخر یک تبصره می‌گذاریم که اگر انجمن شهر نبود قائم‌مقام به جای انجمن شهر باشد آن وقت تمام آن مواد اجرا نمی‌شود ولی تبصره اجرا می‌شود بنده فکر می‌کنم و تصورم این است که شاید فردا در دهات با وجود انجمن شهر یا انجمن ده این بخشدارها به همان صورت تسلط‌شان را حفظ کنند در این لایحه همان طور که جناب آقای رئیس تذکر فرمودند ما بایستی که آنچه به نظرمان می‌رسد در شور اول پیشنهاد بکنیم در کمیسیون اصلاح شود تا لایحه‌ای که به عنوان انجمن ده در این مجلس تصویب می‌شود صد در صد منطبق با روح انقلاب ششم بهمن باشد یعنی لایحه‌ای تصویب شود که ما خودمان معتقد و مؤمن باشیم که وظیفه انقلابی خودمان را انجام دادیم و زارعین و دهقانان ما آزاد شدند و صاحب زمین و ملک خودشان شدند از جهت تأمین حقوق اجتماعی، حقوق اجتماعی آنها صد در صد تأمین شده باشد چون بنده می‌دانم که همه نمایندگان محترم نمایندگان انقلابی با من هم‌صدا هستند (صحیح است) و بدون شک همه ما مدافع حقوق دهقان‌ها و کشاورزها هستیم و کوشش خواهیم کرد که این لایحه به همان صورت که خواسته شاهنشاه ما و خواسته ملت ایران و خواسته نمایندگان انقلاب است در این مجلس تصویب شود (احسنت).

رئیس- آقای خواجه‌نوری جنابعالی می‌خواهید به عنوان موافق صحبت بکنید (خواجه‌نوری- موافقم) آقایان هم که به صورت مخالف صحبت نکردند در مواد نظراتی داشتند که تذکر دادند و بعد هم پیشنهاداتی دادند که در کمیسیون‌ها بحث می‌شود حالا فرمایشی دارید بفرمایید.

خواجه‌نوری- برای روشن شدن آقایان بنده باید توضیح بدهم تصمیماتی که در کمیسیون گرفته شده بدون دلیل نیست.

رئیس- بفرمایید توضیح بدهید ولی الان راجع به مواد تصمیم گرفته نمی‌شود چون شور اول است و پیشنهادات نمایندگان همراه لایحه به کمیسیون فرستاده می‌شود.

خواجه‌نوری- بنده یک گله اساسی از مقام ریاست دارم و آن این است که در تمام موارد مطابق آئین‌نامه قرار بر این بوده است که هر مخالفی که صحبت می‌کند موافق هم صحبت بکند ولیکن به بنده که از ابتدا می‌خواستم به عنوان موافق صحبت کنم اجازه نفرمودند دو نفر مخالف صحبت کردند حالا هم اجازه نمی‌فرمایند که صحبت کنم بنده استدعا می‌کنم که توجه بفرمایید.

رئیس- بنده تذکر دادم آقایان هم که به صورت مخالف صحبت کردند مخالف با لایحه نبودند در مواد نظراتی داشتند که آن هم به صورت پیشنهاد مطرح می‌شود.

خواجه‌نوری- در مواد هم یک تصمیماتی در کمیسیون‌ها گرفته شد که روی مصالحی بود و دلایلی دارد که این را هم لازم است به عرض همکاران محترم برسانم البته جناب آقای سعید وزیری و جناب آقای دکتر الموتی با یک شور خاصی در این مطلب مهم صحبت فرمودند مخصوصاً همکاران محترم را توجه دادند که این قانون حایز کمال اهمیت است و از لحاظ اداره کردن ممکلت باید رعایت نکات دقیقی شود برای این که ما موجبات ناراحتی مردم را به وسیله این قانون فراهم نکنیم همین طور که ناطقین محترم تذکر دادند اساس کار ما از زمانی که انقلاب ششم به همین موقع اجرا گذارده شد رسیدگی به امور ده است و همیشه گفتیم و تکرار کردیم که باید مملکت را اول در سطح ده خوب اداره کنیم تا مجموع مملکت خواب اداره شود این عقیده کلی است و هیچ کس هم از این موضوع غافل نیست (صحیح است) و اما راجع به خود این لایحه البته جناب آقای سعید وزیری مطالبی فرمودند و راجع به خشکی الفاظ و عبارات و نبودن مقدمه‌ای به اصطلاح توضیح دهنده که برای چه این قانون را وضع کردیم یا وضع خواهیم کرد روی این علل ایشان اظهار نگرانی کردند که اگر مجریان هدفشان را ندانند از جاده اقدامات صحیح خودشان منحرف می‌شوند و وظایف واقعی خودشان را انجام نمی‌دهند بنده به واسطه تجربیاتی که راجع به همین امر انجمن‌های ده دارم و به واسطه علاقه‌ای که شخصاً دارم به این که حوزه انتخابیه‌ام تمام دارای انجمن ده باشند و اجرا بکنند به این نکته برخوردم که الفاظ و عبارات هرقدر هم روی کاغذ خوب نوشته شده باشد اگر مجریان خوب آن الفاظ را اجرا نکنند و به خصوص ما که ناظر اجرای این قوانین هستیم وظیفه دقیق نظارت خودمان را انجام ندهیم این قوانین واقعی اجتماعی به طور صحیح اجرا نخواهد شد (صحیح است) علت را هم عرض می‌کنم ما تعارف نداریم بنده بارها گفته‌ام پشت این تریبون خلاف انصاف است اگر مطالب واقعی که می‌دانیم با تعارف برگزار بکنیم حقایق واقعی آن است که همان طور که فرمودند قرن‌ها دهات ما تحت تسلط مالک بوده است که این مالکین نه تنها کمک نکردند به ارشاد مردم و بالا بردن سطح معلومات آنها بلکه هر موقع که دولت یا مأمورین دولتی می‌خواستند وسایل ارشاد زارعین را فراهم کنند آن مالکین مانع ایجاد می‌کردند و نمی‌گذاشتند و ما در مقابل یک واقعیت قرار گرفتیم که در عین حال زارعین ما مردم شریف وطن‌پرست و شاه‌دوستی هستند و در ضمن هم مصالح خودشان را با روشن‌بینی و حقیقت‌بینی که دارند خوب تشخیص می‌دهند ولیکن منکر این هم نباید بشویم که هنوز عده کثیری از آنها از جهت سواد بی‌بهره هستند از وسایل ارشاد و تربیت بی‌بهره هستند و امروز است که این خلأ را در درجه اول نمایندگان مجلس باید پر بکنند بنده در همان مطالبی که در هنگام طرح لایحه متمم بودجه به عرض رساندم وظیفه وکلای مردم را تذکر دادم از لحاظ وظیفه و ارشاد در این مورد هم ضروری می‌دانم که تکرار بکنم (میرافضل- به چه صورت این خلأ را پر کنند؟) بنده عرض می‌کنم برای این که آن خلأ را بنده پر کردم و یک روزی هم در خدمت نمایندگان محترم می‌رویم و ده به ده نشان می‌دهم نشان می‌دهم که آن خلأ را چطور بنده در حوزه انتخابیه‌ام

پر کردم انجمن ده که می‌خواهد انتخاب شود باید واقعاً از معتمدین محل از اشخاصی که به دیانت و صحت عمل شهرت دارند در این ده انتخاب شوند این بر ما است که یک کاری بکنیم که این اشخاص انتخاب شوند (صحیح است) برای این که تا به حال همان طور که آقای دکتر الموتی فرمودند اشخاصی که با خدا بودند اشخاصی که متدین بودند اشخاصی که اهل رشا و ارتشا نبودند چون می‌دانستند که کدخدا بودن یعنی واسطه فساد بودن داوطلب کدخداگری نمی‌شدند (صحیح است) داوطلب عضویت انجمن‌های ده و انجمن‌های امنا نمی‌شدند ولی در هر دهی در هر قصبه‌ای از این اشخاص با تقوی وجود دارند (نمایندگان- خیلی زیاد) برما است که برویم و آنها را کشف کنیم برویم به آنها احترام بگذاریم و خواهش بکنیم که بیایند این وظیفه مملکتی را عهده‌دار شوند و به مردم بگویند مردم من‌بعد هم اگر شما این گونه اشخاص با تقوی انتخاب بکنید این اشخاص همیشه مقدرات شما را در دست خواهند داشت این را که نمی‌شود در قانون نوشت اما این را ما نمایندگان مجلس با تماس مردم می‌توانیم تفهیم بکنیم بنده این مطلب را مخصوصاً باز با وجودی که آن روز عرض کردم تکرار می‌کنم برای این که همان مجریان همان مأمورین همان بخش‌دارها که می‌روند در آن انتخابات شرکت می‌کنند باید بدانند بهترین عامل حسن انجام این انتخابات نمایندگان انقلابی دوره ۲۱ هستند که مردم را می‌شناسند در حوزه انتخابیه‌شان و مردم صحیح‌العمل را می‌توانند تشویق بکنند که در این موارد قدم بردارند (سعید وزیری- عرض بنده این است که این نکات باید در قانون نوشته شود) اما جناب آقای سعید وزیری در قانون نمی‌شود نوشت که موقع انتخابات شما بروید وکیل محل را دعوت بکنید برای این کار اما در عمل دولت می‌تواند به مأمورین خودش دستور بدهد در عمل ما باید خودمان مراقب باشیم (دکتر الموتی- یعنی هم می‌تواند و هم نمی‌تواند) دولت می‌کند مأمور دولت می‌کند ملاحظه بفرمایید یک نکته اساسی در مورد وظایف ما، ما دو سنخ حوزه انتخابیه داریم اغلب اوقات هر جا که وکیل هستیم هم وکیل شهرنشین‌ها هستیم هم وکیل ده‌نشین‌ها تماس ما با مردم شهرنشین‌ها مطبوع‌تر است از لحاظ زندگی برای خودمان هم آسان‌تر است برای این که در همسایگی خودمان هستند وسایل معاشرت‌شان وسایل رفت و آمدشان فراهم است و آسان‌تر است شاید هم از لحاظ معاشرت و دید و بازدید مطبوع‌تر باشد برای ما که با آنها زندگی کنیم اما فداکاری واقعی را ما موقعی متحمل می‌شویم که بدانیم آن شهرنشینان خودشان صاحب قدرت هستند صاحب سواد هستند و تماس با دستگاه‌های دولتی دارند و ما باید کفش‌های میخ‌دار را به پا کنیم و پیاده به همین دهاتی که نه جیپ می‌رود نه قاطر و نه الاغ برویم و افکار این اشخاص را متوجه بکنیم شرط اساسی همین مایه‌گذاری از طرف خود ما است ما همیشه درباره مطالب اجتماعی باید این مطلب را با وجدان خودمان بگوییم که ما چه می‌توانیم برای پیشرفت این مقاصد مقدس انجام بدهیم نگوییم دیگران چه می‌توانند بکنند یا می‌خواهند بکنند یا نمی‌خواهند بکنند ما اگر خودمان را ملزم بدانیم یک اعمال و مقاصدی را انجام بدهیم و دیگران هم ناچار هستند که از مقاصد و نیات ما تبعیت بکنند یعنی ما تسلط معنوی پیدا می‌کنیم اگر فکر مقدس باشد اقدام مقدس باشد شما می‌توانید همیشه تسلط معنوی برهر مأموری پیدا کنید هر قدر هم آن مأمور خاطی باشد (صحیح است) و در انجام وظیفه خودش کوتاهی بکند نمی‌تواند تبعیت نکند برای این که امروز روزی نیست که مأمور تنبل و خاطی بتواند به کج‌رفتاری خودش ادامه بدهد هیجان را به این ترتیب می‌شود ایجاد کرد هیجان را با الفاظ نباید ایجاد کرد و هیجان را با کار باید ایجاد کرد و آن مطلبی را که جناب آقای سعید وزیری با اعتقاد و با علاقه بیان فرمودند و انتظار داشتند که ما جملاتی بنویسیم در قانون که این جملات هیجان ایجاد بکند در مأمور دولت، بنده می‌گویم در نوشتن جملات مگر می‌شود هیجان ایجاد کرد، قدری فکر کنیم برای این که همیشه قانون باید همین طور که ایشان تذکر داده‌اند باید موجز و جامع و مانع باشد ولیکن باید عرض کنم که در قانون مجال حماسه‌سرایی و به کار بردن الفاظ نیست قانون باید قاطع باشد قانون باید وظیفه انجمن ده را تعیین بکند

قانون باید وظیفه کدخدا را معین بکند و برما است آن وقت که این وظایف خوب اجرا شود و اینجا است که ما جنبه حماسی به آن می‌دهیم این حماسه باید در عمل به وجود بیاید نه با حرف در متن قانون، موقعی در این مملکت به وجود می‌آید که دویست نفر وکیل این مملکت در ایام تعطیل تابستان می‌روند در دهات و در اقصی نقاط با مردم تماس می‌گیرند در قهوه‌خانه‌ها می‌نشینند چای می‌خورند و مسائل مردم را در همان قهوه‌خانه‌ها حل می‌کنند (صحیح است) اینجا است که حماسه به وجود می‌آید اینجا است که قیافه هرکدام شما محبوب و مورد توجه قرار می‌گیرد (سعید وزیری- در اینجا منظور از مجریان قانون که مأمورنی دولت نیستند در اینجا مردم ده نشین مجریان این قانون هستند برای تجهیز و تسلیح آنها، باید آنها احساس بکنند که نویسندگان قانون روح انقلابی داشته‌اند) آن را هم اگر کوتاهی شده از جنابعالی استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایید (سعید وزیری- خیلی کوتاهی شده) در ماده ۱۵ وظایف انجمن ده به طور مشروح بیان شده باز هم بنده اگر مطالبی از قلم افتاده استدعا می‌کنم آقایان پیشنهاد مرقوم بفرمایند برای این که آن چیزی که به عقل ناقص بنده می‌رسد وظایف به طور دقیق تعیین شده است اگر مطالبی از قلم افتاده استدعا می‌کنم آقایان پیشنهاد مرقوم بفرمایند برای این که آن چیزی که به عقل ناقص بنده می‌رسد وظایف به طور دقیق تعیین شده است اگر این وظایف را این انجمن‌های ده انجام بدهند به کمال مطلوب خودمان می‌رسیم یک نکته بزرگ در انجمن‌های ده نهفته است و آن این است که اگر ما در انجام این برنامه‌های انجمن ده دقت کنیم و مردم را متوجه این انجمن‌های ده نهفته است و آن این است که اگر ما در انجام این برنامه‌های انجمن است و آن این است که اگر ما در انجام این برنامه‌های انجمن ده دقت کنیم و مردم را متوجه این انجمن‌های ده بکنیم مردم پی به اهمیت رأی دادن، پی به اهمیت همکاری‌های دسته جمعی، پی به اهمیت همین مجلس شورای ملی می‌برند یعنی وقتی دیدند که یک انجمن صحیح‌العمل انتخاب کردند کارهای ده‌شان به بهترین وجهی انجام شده است اهمیت و ارزش آن را درک می‌کنند و بعد وقتی که بهشان می‌گویند بیایید اعضای انجمن ایالتی انتخاب کنید همین دقت را به کار خواهند برد و بعد وقتی که دعوتشان می‌کنند که بیایید وکلای مجلس را انتخاب کنید باز با همان اعتماد و علاقه در انتخابات شرکت خواهند کرد و کاری نخواهند کرد که اشخاصی غیرموجه یک روزی خدای نکرده در این مجلس راه پیدا کنند (سعید وزیری- ضمناً دولت برای لایحه بودجه چند صفحه است خود ۵ جلد کتاب برای حماسه و مقدمه نوشت که وکلا را قانع کند که رأی بدهند ولی برای توضیح درباره دهات دو کلمه مقدمه نمی‌نویسد) عرض کنم بنده شاید ذوق ادبی ندارم شاید زیاد خشک هستم خیلی معذرت می‌خواهم ولی مطلبی هم به نظر شما می‌رسد که لازم است نوشته شود در مقدمه قانون پیشنهاد بفرمایید (ارسنجانی- هرقدر انجمن‌ها تقویت شوند لازم است) هیچ تردیدی درش نیست که این انجمن‌ها باید تقویت شود و باید در انتخاب‌شان دقت شود باید در گسترش فعالیت‌شان دقت شود ولی همان طور که عرض کردم حسن اجرای این کار یک مقدارش منوط به ایمان و علاقه شخص نمایندگان مجلس است در حوزه‌های انتخابیه‌شان و ما باید معلم باشیم در این کار، این وظیفه را بنده می‌خواستم تذکر بدهم اما درباره این که تذکر داده نشده در این لایحه راجع به انقلاب ششم بهمن راجع به این که این قانون باید یکی از ستون‌های انقلاب ششم بهمن باشد بنده می‌خواستم عرض کنم که تمام روح انقلاب ششم بهمن باشد بنده می‌خواستم عرض کنم که تمام روح انقلاب ششم بهمن در این قانون نهفته است به زن‌ها حق رأی دادن دادند به تمام انجمن ده حق مدیریت در کلیه امور اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، عمرانی داده‌اند اینها یک حقوق مصرحی است که در این قانون برای افراد ده نشین قائل شده‌اند بنابر این فکر می‌کنم از این بابت کوتاهی نشده و من تکرار می‌کنم که قانون هرقدر خوب باشد در اجرا باید دقت کنند ما باید پی به یک معنی ببریم که زنان ده‌نشین تا به حال در اغلب نقاط این مملکت طبقه فعال و مولد این مملکت بوده‌اند در نقاط شمالی گیلان و مازندران سخت‌ترین کارهای دهقانی را زن‌ها انجام داده‌اند از قدیم (حبیبی- و هنوز هم انجام می‌دهند) و هنوز هم انجام می‌دهند (مصطفوی- در جنوب هم همین طور است) بنابراین زن از لحاظ اجتماعی باید مقام ارجمندی را که شاهنشاه آریامهر یادآوری فرمودند به دست بیاورد و در ضمن زن را هدایت کنند که بتوانند آن فعالیت‌های اجتماعی را با مهارت بیشتر انجام بدهند (صحیح است) این

برنامه مروجین کشاورزی در امر خانه‌داری در امر صنایع‌دستی باید توسعه پیدا کند ولیکن اینها در حدود صلاحیت همان اداره کل ترویج وزارت کشاورزی است و آن طوری هم که اطلاع دارم در این جهت فعالیت‌های بسیار وسیع مؤثری کرده‌اند و امیدواریم در این رشته هم این فعالیت‌ها گسترش پیدا کند جناب آقای دکتر الموتی راجع به کدخداها صحبت کردند کدخداهای سابق منصوبین مالکین بودند (صحیح است) مطابق قانون مالک یا مالکین یک ده معرفی‌نامه به بخش‌دار یا فرماندار می‌داد و به طور اتوماتیک برای این آدم حکم کدخدایی صادر می‌شود و حقوقش را هم سر خرمن از دهقان می‌گرفت قانون امروزه مطابق همین قانونی که باید شما تصویب کنید قرار است که کدخدا مثل اعضای انجمن ده برای عمومی انتخاب شود این کدخدا منتخب با کدخدای منصوب مالک خیلی فرق دارد (صحیح است) با کدخدایی که حقوقش را از مالک می‌گرفت یا سر خرمن می‌رفت گدایی می‌کرد فرق دارد این است که وقتی شما یک اسمی را می‌بینید باید توجه داشته باشید ممکن است یک اسمی باشد ولیکن ماهیت و معنای آن اسم فرق کرده باشد و در این مورد کاملاً صحیح است، راجع به ۲% که در ماده ۱۶ قید شده که ایراد گرفته شد که چرا این را درآمد ویژه قید کردند آقایانی که کشاورز هستند توجه بفرمایند عرایض بنده را، زراعت بین صیفی و شتوی فرق دارد یک هکتار زراعت پنبه مبالغ هنگفتی خرج وجین‌کاری دارد کود شیمیایی لازم دارد آب بیشتر و کار بیشتر لازم دارد و همین وضع را چغندر کاری دارد ولیکن اگر در همان زمین گندم بکارند گندم با خرج کمتر کاشته و درو می‌شود بنابراین اگر مطلقاً بگویید ما صدی دو محصول را می‌گیریم چه بسا ممکن است محصول‌هایی باشد که به واسطه هزینه‌های هنگفت دیگر منفعت واقعی نداشته باشد برای زارع که آن محصول‌های مرغوب را بکارد به طور مثال عرض می‌کنم باغ‌داری در نقاط قشلاقی مثل شهریار ورامین خیلی کار پر خرجی است و به مناسبت خرجش کم درآمد است برای این که میوه‌اش در فصل فراوانی و وفور میوه می‌رسد و به همین جهت نازل می‌فروشند آقای ارسنجانی بهتر موجه هستند که سیب را هیچ وقت باغ‌دار شهریاری مثل باغدار کوهستانی کیلویی ۴، ۵ تومان نمی‌فروشد برای چه؟ برای این که بیشتر موقعی به دست می‌آید که وسط تابستان است و میوه‌های دیگر فراوان است و باید به قیمت نازل این سیب را بفروشد به خصوص با شرایط فعلی که به هیچ‌وجه نمی‌تواند انبار بکند و باید در هر سال مبالغ هنگفت خرج بیل زدن و کود دادن و هرس کردن آن باغ بکنند اگر شما بگویید به باغدار دو در صد قیمت میوه‌ات را باید بابت عوارض انجمن شهر بدهی او وقتی حساب می‌کند که باید برای یک باغی که ۵۰ هزار تومان عایدی دارد سی هزار تومان خرج بیل زدن و آب و کود بدهد و اغراق هم نیست و همین کار را می‌کند آقای ارسنجانی این طور هست یا نیست (ارسنجانی- همین طور است) آن وقت بیاید این صدی دو را روی حساب ۵۰ هزار تومان بدهد ولیکن عایدی بیست هزار تومان باشد این دیگر نمی‌رود در باغ کارکند شما جلو عمران و آبادانی ممکلت و مرغوب کردن زراعت را با قوانینی که حساب نشده است می‌گیرید این اصرار را بنده در کمیسیون دارایی کردم (صحیح است) و روی دقت نظر کردم از آقایان خواستم حتی پیشنهاد دیگری دادم که متأسفانه مأمورین وزارت کشاورزی توجه نکردند به عرض بنده، بنده عرض کردم آقایان بیایید برای هر نوع محصولی یک ضریب خاصی قائل بشوید یک ضریب خاصی از لحاظ مخارج قائل بشوید برای صیفی برای باغ‌داری و غیره فعالیت‌های دیگری هم هست در ده می‌دانیم مرغداری شیفر عملش ممکن است خیلی زیاد باشد یک مرغ‌داری ممکن است در ماه صد هزار تومان تخم‌مرغ فروشی داشته باشد ولی آیا این دانه به مرغش نمی‌دهد آیا سمپاشی زیر مرغش نمی‌کند؟ آیا به این مرغ واکسن نمی‌زند؟ (پروین- هزینه را چطور کنترل می‌کنند) جناب آقای پروین عرض بنده هم همین است نظری را که جنابعالی می‌فرمایید همان پیشنهادی است که خود بنده داردم که برای هرکدام آنها مطابق آیین‌نامه‌ای ضریبی تعیین کنند عرض کردم که بنشینند یک آئین‌نامه‌ای

بنویسند و برای هرگونه فعالیت یک ضریبی از لحاظ هزینه واقعی بگیرند و این را از درآمد کل محصول کم بکنند و بعد از درآمد خالص صدی دواش را بگیرند وگرنه هرطور دیگر شما عوارض وضع کنید عادلانه نیست و جلو این فعالیت‌ها را می‌گیرید و هیچ کس دیگر دام‌داری و مرغ‌داری نخواهد کرد هیچ کس این کارهای پرخرج را در دهات نمی‌تواند بکند آن وقت مرغ‌داری نخواهد کرد هیچ کس این کارهای پرخرج را در دهات نمی‌تواند بکند آن وقت مرغ‌داری و دامداری باید در حریم شهر تهران صورت بگیرد به همین دلیل عده‌ای آمده‌اند و کارهایشان را آورده‌اند در ۳ کیلومتری تهران برای این است که عوارض فروش شهرشان را به دهات ندهند برای این که ترجیح می‌دهند که یونجه را بار کنند بیاورند و زیر دماغ مردم شهرنشین گاوداری بکنند اینها نقض غرض است شما از یک لحاظ می‌خواهید فعالیت‌های دهات را بالا ببرید و از طرف دیگر با یک قلم تصمیم غلط تمام فعالیت ده‌نشینان را محدود می‌کنید (ارسنجانی- ملاحظه می‌فرمایید که مکرر خرج می‌کنند و می‌بینید عایدات و بهره باقی نمی‌ماند) برای این که این کار بشود بنده پیشنهاد کردم و ممکن است در شور دوم هم دقت بشود که برای این کار یک آیین‌نامه‌ای تنظیم بکنند که همه یک فرم و یک جور برای باغداری هزینه پیش‌بینی شود روی هر هکتار باغ برای دام‌داری چه مقدار روی ۲۰ رأس گاو پیش‌بینی شود برای این کار یک آئین‌نامه دو سه ساله بنویسید زیرا این مطالب همیشه در حال تغییر است با یک اشل معین که قیمت‌ها تغییر نکند می‌توانید تجدید نظری هم در آئین‌نامه معین کنید به هرصورت راجع به این نکات البته باید دقت شود البته هم باید پیشنهادهایی که به نظر آقایان می‌رسد بدهند ولیکن توجه داشته باشند که این لایحه بسیار لایحه مهمی است لایحه بسیار مفیدی است و باید هم دقت شود که به بهترین وجه و سریع‌ترین وقت به تصویب برسد اصلاحاتی که به نظر خانم‌ها و آقایان می‌رسد مرحمت بفرمایند ولی راجع به این مواردی که ایراد گرفته شده خواستم توجه بدهم که به چه دلیل این تصمیمات گرفته شد راجع به صدور شناسنامه تذکر بسیار به جایی بود که آقای دکتر الموتی دادند فکر می‌کنم اگر پیشنهاد بفرمایید که همین کدخداها صلاحیت صدور شناسنامه را داشته باشند و به یک شکلی در بیاید که دادن شناسنامه مثل این که در اروپا هم در اختیار این کدخداها است یک دفاتری در هر دهی ممکن است گذاشت که موالید را در آن دفاتر بنویسند که منعکس باشد و به استناد همان دفاتر شناسنامه صادر کنند هیچ اشکالی ندارد یک وقت بود که ما در دهات اشخاص باسواد نداشتیم که بتوانند بنویسند و کارها را انجام بدهند ولی الان ما این را در اختیار کدخدا می‌گذاریم و تا مدتی هم تعالیمی داده می‌شود که با مشورت معلمین و سپاهیان دانش این وظیفه را انجام بدهند بعد از مدتی این یک کاری عادی می‌شود که خود کدخدا می‌تواند انجام بدهد و هیچ اشکالی هم در عمل وجود ندارد (یک نفر از نمایندگان- کلمه کدخدا تبدیل شود به ده‌بان) این هم اشکالی ندارد این ده‌بان و کدخدا هر دو یک معنی می‌دهد ولیکن کدخدا جنبه معنویش بیشتر است برای این که دست خدا است لغت هم به گوش مردم آشنا است و با این وضعی که پیش‌بینی شده که کدخدا به چه ترتیبی انتخاب شود مسلماً از آن کدخداهای ناباب سابق انتخاب نخواهد شد و رابطه مردم با کدخدا و انجمن ده مسلماً خیلی دوستانه و خوب خواهد بود یک مطلب دیگری ...

رئیس- آقای خواجه‌نوری وقت شما تمام شد.

خواجه‌نوری- چند کلمه دیگر عرض می‌کنم راجع به اختیارات بخش‌داران در هیئت انجمن ده این را هم آقای پروین تذکر دادند که چه می‌شود کرد اگر یک وقت در یک جا اختلافات محلی آن قدر شدید باشد که انجمن ده را نشود انتخاب کرد آیا آن ده را باید به کلی راکد گذاشت و آن پیشرفت‌ها در آن ده متوقف شود باید بهره‌مند شود از پیشرفت‌ها و ترقیات امروزه و پیشرفت‌ها و ترقیات امروزه در نتیجه ایجاد فرهنگ جدید و درست فکر کردن مردم و از قبیل اینها ما می‌توانیم مردم را ارشاد کنیم و این اختلافات محلی را از بین ببریم بنده در بعضی جاها دیده‌ام که اختلافات کهنه ۲۰- ۳۰ ساله هست که این اختلافات مانع از تشکیل انجمن‌های ده می‌شود

ولیکن این اختلافات را ما موقعی می‌توانیم حل کنیم که این دهات را صاحب مدرسه و صاحب سپاهیان دانش بکنیم برویم، بیاییم مردم را به فهم و شعور امروزه آشنا کنیم تا بتوانیم اختلافات را حل کنیم و انجمن ده تشکیل بدهیم این است که آن وقت اگر قرار شود که با چنین دهاتی قهر باشیم و دیگر پایمان را آنجا نگذاریم این نقض غرض است یعنی به هیچ‌وجه نخواسته‌ایم مردم را به حقایق امروزه آگاه کنیم این است که بنده من حیث‌المجموع عرایضی که داشتم عرض کردم و امیدوارم که در ضمن دادن پیشنهادهای اصلاحی با طرح این لایحه موافقت بفرمایید که زودتر ما بتوانیم به کار این قانونگذاری خاتمه بدهیم (احسنت).

موسوی ماکویی- شرایط انتخاب کدخدا یکی سواد است در بعضی از دهات اصلاً فردا با سواد نیست تکلیف آنها چطور می‌شود؟

خواجه‌نوری- عرض کردم در این گونه موارد پیشنهاد بفرمایید که برای سه چهار سال اول اجرای قانون فرصتی بدهند در جایی که اشخاصی باسواد نباشد از اشخاص بی‌سواد هم می‌توانند انتخاب بکنند و این فرصت را باید یادآور شد یعنی نباید لایتناهی گذاشت که همیشه اشخاص بی‌سواد بتوانند انتخاب شوند تا مردم بروند و باسواد بشوند.

رئیس- آقای پروین بفرمایید.

پروین- بنده یک سوال دارم و از همین جا عرض می‌کنم.

رئیس- اگر پیشنهادی دارید بفرمایید پیشنهادهای دیگری هم هست به کمیسیون می‌رود و رسیدگی می‌شود.

پروین- می‌خواستم سؤال کنم چطور است که این قانون انجمن‌های ده قبل از قانون انجمن‌های شهر به مجلس آمده.

رئیس- این لایحه زودتر حاضر شده و لایحه انجمن‌های شهر هم بعداً خواهم آمد. مخالفی در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱- ده از نظر این قانون عبارت است از مرکز جمعیتی که محل سکونت دائمی تعدادی خانوار باشد.

رئیس- در ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید ماده ۱ به شرح زیر اصلاح گردد.

ماده ۱- ده یا قریه عبارت از یک مرکز جمعیت و محل سکونت و کار تعدادی خانوار است که در اراضی آن ده به عملیات کشاورزی اشتغال داشته و درآمد اکثریت آنان از طریق کشاورزی حاصل گردد و عرفاً در محل ده یا قریه شناخته شود. مهندس آراسته‏

پیشنهاد می‌کنم ماده اول به صورت ذیل اصلاح شود:

ماده اول- ده از نظر این قانون عبارت است از محلی که عده‌ای خانوار به طور اعم در آنجا ساکن باشند و معاش آنها از کشاورزی و دامداری و کارهای دستی روستایی تأمین شود. پاینده‏

پیشنهاد می‌نماییم ماده ۱ به شرح زیر اصلاح گردد:

مراکزی که محل سکونت دایمی تعدادی خانوار کشاورز و دامدار باشد ده نامیده می‌شود. پاینده- دکتر قراگزلو

رئیس- ماده دوم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۲- هر ده که حداقل جمعیت آن پنجاه نفر باشد دارای انجمنی مرکب از سه تا هفت نفر خواهد بود که طبق مقررات این قانون انتخاب می‌شوند و تحت هدایت وزارت کشور نسبت به مسائل اجتماعی- فرهنگی- بهداشت- کشاورزی و سایر امور محلی در حدود وظایف

مندرجه در این قانون اقدام می‌نماید عضویت انجمن ده افتخاری می‌باشد.

تبصره ۱- عده اعضا انجمن به تناسب جمعیت محل طبق آئین‌نامه خواهد شد.

تبصره ۲- ساکنین دهاتی که جمعیت آنها از ۵۰ هزار نفر کمتر باشد طبق آئین‌نامه اجرایی این قانون می‌توانند در انتخاب نزدیکترین ده مجاور که مناسبات و روابط اجتماعی و کشاورزی با هم داشته باشند شرکت نمایند.

تبصره ۳- دهات کمتر از پنجاه نفر مادام که در انتخاب نزدیکترین ده مجاور شرکت نکرده‌اند وظایف

انجمن ده را درباره آنها شورای بخش مربوطه انجام خواهد داد.

رئیس- در ماده دوم نظری نیست؟

مهندس کمانگر- بفرمایید توضیحی بدهند که مشمول کارگر کشاورز در اراضی مکانیزه هم می‌شود یا نه.

رئیس- اگر پیشنهادی دارید بفرمایید.

مهندس کمانگر- عرض می‌کنم توضیح بدهند که وضعشان چه جوری است پیشنهادی ندارم.

رئیس- آقای مصطفوی بفرمایید.

مصطفوی (مخبر کمیسیون کشور)- بنده یادداشت کرده بودم در اطراف فرمایشات آقایان توضیح مفصلی بدهم ولی جناب آقای رئیس برای این که کار زودتر تمام شود اشاره کردند سکوت کن بنده عرضم را نکردم (یکی از نمایندگان- این یک مطلب خیلی اساسی است) راجع به مطالبی که جناب آقای سعید وزیری و جناب آقای دکتر الموتی فرمودند بنده که مخبر کمیسیون هستم و مدافع لایحه هستم همه را تصدیق کردم (احسنت) به علت این که مسائلی بود که نه تنها شما بلکه همه ملت ایران با آن موافق هستند و آن مسائل از نظر انقلاب و توجه رهبر عظیم‌الشان انقلاب به دهات و روستاهای مملکت بود که همه موافق هستند مسئله اهمیت انقلاب به روستاها و این که باید به روستاها اختیار و به روستاییان شخصیت داده شود و این گونه مطالب بود که بنده همه را تأیید کردم (احسنت) اما نکته‌ای که هست این است که در این قانون منهای آن مقدمه‌ای که جناب آقای سعید وزیری فرمودند و مقدمه جزو قانون نمی‌تواند باشد تمام این نکاتی را که فلسفه انقلاب است و برای روستاها لازم است در این قانون رعایت شده است البته اگر نکاتی هم فروگذار شده باشد و فراموش شده باشد شور اول است آقایان پیشنهاد مرقوم بفرمایند اصلاح می‌شود بنده خواستم عرض کنم این مسئله انتخاب کدخدا اگر مقایسه شود با قوانین سابق و با عملی که سابق شده است آن وقت نشان می‌دهد که روح انقلاب چطور در این قانون عمل شده است در سابق همان طور که جناب آقای خواجه‌نوری فرمودند مالکین کدخدا را انتخاب می‌کردند و حکمی که برایش صادر می‌شد حکمی تشریفاتی بود یعنی بخش‌دار یا فرمان‌دار می‌توانستند حکم صادر بکنند هروقت که مالک پیشنهاد می‌کرد یک حکم تشریفاتی هم صادر می‌شد ولی امروز آن طور نیست انجمن ده به رأی عمومی مردم انتخاب می‌شود و آن انجمن دهی که بالطبع از طرف مردم و روستانشینان فهمیده مملکت انتخاب شده باشند دلسوز هستند این انجمن ده می‌نشیند و کدخدا را انتخاب می‌کند بنابراین نحوه انتخاب کدخدا در قانون حاضر مقایسه‌اش با عملی که در گذشته می‌شده است نشان می‌دهد که چگونه روح انقلاب در این قانون تجلی کرده است البته مسئله مقدمه و رجز و اینهایی که جناب آقای سعید وزیری فرمودند آن یک مسئله‌ای است که خودشان اسم گذاشته‌اند موضوع ظریف و فانتزی البته موضوع ظریف و فانتزی توی قانون نمی‌تواند منعکس باشد اما راجع به انجمن ده به قدری به روستاییان اختیار داده شده به عکس آنچه که فرمودند مأمور اجرا هستند که فصل چهارم ماده ۱۵ و ماده ۲۲ تمام اختیارات امور اجتماعی ده را به انجمن ده داده است یعنی پروژه ...(پاینده- استدعا می‌کنم توجه بفرمایید این اختیارات در روی کاغذ است و عملاً اسیر مأمور بخش‌داری است) بنده از قانون دفاع می‌کنم بنده از عمل کسی دفاع نمی‌کنم در ماده ۲۲ گفته‌اند برنامه سه ساله‌ای که برای ده تعیین می‌شود پروژه‌اش را انجمن ده تصویب می‌کند نه فرمان‌دار نه بخش‌دار مداخله دارد بلکه انجمن ده خودش دیدش

این است که احتیاجاتش را مطابق فهم خودش تشخیص خودش می‌شناسد پروژه‌ای تنظیم می‌کند برای برنامه سه ساله دیگر واگذاری امور مردم به مردم بهتر از این نمی‌شود که امور اجتماعی ده در اختیار انجمن ده گذاشته شود و این بهترین طریقه واگذاری امور مردم به مردم است این که فرمودند در انجمن‌های دهات برنامه‌هایی تنظیم نمی‌شود و هیچ مقامی نیست که کمک شود بنده از جناب آقای دکتر الموتی که اینجا تشریف ندارد تعجب می‌کنم اتفاقاً برای عمران دهات کمک‌های زیادی بعد از انقلاب ششم بهمن شده است بنده خودم عرض می‌کنم که در دهات اطراف نایین که بنده از بی‌آبیش فریاد می‌کشم و اتفاقاً طبیعت کاری کرده است که نمی‌شود اصلاحش کرد در دهات خور و به بیابانک به همه اعتبار سازمان برنامه که برای دهات اطراف نایین در نظر گرفته بودند دو سه تا ده آنجا را که شاید اگر انقلاب نشده بود ۱۰۰ سال دیگر هم روشنایی نمی‌دیدند تأسیسات برق درست کردند، بنابراین سازمان برنامه و اداره کل عمران دهات اعتباراتی دارد که برای این که مرم در مسائل خودشان شریک باشند آن هم نه از نظر مادی برای این که مردم باید در کار خودشان شریک باشند گفتند یک پورسانتاژی سهیمه بدهند انجمن ده ۱۰% ۲۰% را بدهند برای این که در این کار شریک باشند و آن تأسیسات را مال خودشان بدانند گفتند این کار شود و بقیه‌اش ۷۰%- ۸۰% از طرف بودجه سازمان برنامه کمک کردند و همه جا شده است اخیراً در روزنامه خواندم که یک اعتبار پانصد هزار تومانی که سابقاً در اختیار استانداری بود که به روستاها و دهات کوچک کمک می‌کردند این اعتبار تا دو میلیون تومان افزایش پیدا کرده است بنابراین این کمک‌هایی است که برای انجمن‌های ده می‌شود و در آن قسمت اول هم اختیاراتشان را عرض کردم (مهندس ریاحی- تشریفات رسیدگی طرح‌ها خیلی طولانی است اگر وزارت کشور توجه داشته باشد طرح برق خور و بیابانک که مورد نظر جنابعالی است وقتی به استان می‌آید باید یک ترتیبی داده شود که رسیدگی آنها در استان لااقل سریع‌تر انجام شود این همه تشریفات زاید انجام نشود) اما موضوعی که فرمودند ۵۰ خانوار روستایی در چه شرایطی می‌توانند انجمن ده تشکیل بدهند اگر کارگر هم باشند می‌توانند یا حتماً باید کشاورز باشند؟ بنده می‌خواستم عرض بکنم که این مسئله اعم است از این که آن ۵۰ نفر کشاورز باشند یا کارگر که در یک دهی زندگی می‌کنند و می‌روند در یک شهر مجاور روزها کارگری بکنند و شب‌ها بیایند در ده‌شان زیرا این انجمن کارش تأمین نیازمندی‌های اجتماعی ده است یعنی آب مشروب، برق، مدرسه و درمانگاه است این نیازمندی‌ها اجتماعی اعم از این که کارگر کشاورزی باشد یا این که خودش کاورز باشد یا مستأجر باشد طبق قانون اصلاحات ارضی مستأجر ساده باشد این نیازمندی‌های اجتماعی وجود دارد بنابراین هر دهی که ۵۰ خانوار سکنه داشته باشد اعم از این که آن سکنه کارگر باشند حتی کارگر کشاورزی هم نباشند کارگر باشند یا کشاورز باشند نیازمندی‌های اجتماعی دارند و اینها خودشان انجمن تشکیل می‌دهند و مطابق تشخیص خودشان نیازمندی‌های خودشان را تشخیص می‌دهند و به آن نیازمندی‌ها توجه می‌شود بنده ضمن جوابی که به فرمایشات آقایان دادم خواستم توضیحی هم به فرمایشات جناب آقای سعید وزیری داده باشم عرض دیگری ندارم.

رئیس- نظر دیگری در ماده ۲ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید تبصره ۲ و تبصره ۳ از ماده ۲ حذف و تبصره زیر جانشین آن گردد.

تبصره ۲- در دهاتی که جمعیت آنها کمتر از ۵۰ نفر باشد انجمن ده تشکیل نمی‌گردد و اهالی یک نفر را به عنوان کدخدا تعیین می‌نمایند کدخدا عهده‌دار وظایف انجمن ده خواهد بود. مهندس آراسته

ریاست محترم مجلس شورای ملی

در مورد لایحه شماره ۱۸۰۵ مربوط به انجمن ده نظر به اینکه نحوه انجام قسمتی از وظایف مربوط به انجمن ده در مورد دهات فاقد انجمن در تبصره ماده ۳۴ همین لایحه پیشبینی شده است لذا پیشنهاد می‌نماید تبصره مذکور با تبصره ۳ ماده ۲ ادعام شوند. دکتر یزدان‌پناه

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید در ماده ۲ لایحه انجمن ده جمله «مسائل ارتباطی و پستی و مواصلاتی» در سطر دوم اضافه شود. مهندس صائبی

در قانون انجمن دهات پیشنهاد می‌کنم در ماده ۲ به جای تحت حمایت نوشته شود با راهبری (یا راهنمایی) ف. پروین

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید در لایحه قانون انجمن ده و انتخاب کدخدا تبصره زیر اضافه شود:

تبصره- دهاتی که در حومه شهرها قرار دارند (ولو جز شهر باشند و فاقد انجمن شهرداری و شهردار می‌باشند) مشمول این قانون خواهند بود. با تقدیم احترام – معتمدی

رئیس- ماده سوم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۳- انجمن ده دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی می‌باشد.

رئیس- در ماده ۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده ماده چهارم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۴- به محض وصول دستور وزارت کشور به بخش‌داران مکلفند مقدمات انتخابات انجمنهای ده را در حوزه مأموریت خود فراهم ساخته و روز و محل مناسبی در ده برای اخذ آراء تعیین و یک هفته قبل از روز اخذ رأی مراتب را به وسیله مقتضی به اطلاع ساکنین ده برسانند.

رئیس- در ماده ۴ نظری نیست؟ آقای معتمدی بفرمائید.

معتمدی- لایحه تنظیمی در باره انجمن ده بسیار لایحه مفیدی است و وضع را نسبت به گذشته تغییر می‌دهد و شاه‌بیت این لایحه همین ماده چهار است که تمام اختیارات را در دست انجمن ده گذاشتهاند اگر این انجمن خیلی خوب انتخاب بشود مسلماً مواد این لایحه هم خیلی خوب اجرا خواهد شد و موجب عمران و آبادی و رضایت روستاها خواهد بود و اگر این انجمن بد انتخاب به شود بلایی است به جان روستاها و هیچگونه نتیجهای نه تنها گرفته نخواهد شد بلکه موجب نارضایتی هم ممکن است فراهم بشود البته در اینجا اشاره به بخش‌دارها شده یک عده بخش‌دار تحصیل‌کرده و کلاس دیده به روستاها فرستادهاند که اینها خیلی خوب کار کردهاند ولی عدهشان کم است ما در حدود پنجاه هزار ده در کشور داریم در حالی که بیش از سیصد – چهارصد بخشدار لیسانسیه به روستاها فرستاده نشده بقیه از همان بخشدارها و مأمورین سابق وزارت کشور هستند که شاید همه آنها نتوانند آن نظری را که قانونگذار دارد و تصویب می‌شود به مرحله اجرا در آورند در این ماده نوشته شده است بخشدار یک هفته قبل از اخذ رأی موجبات دعوت را فراهم می‌کند و به وسیله «مقتضی» به اطلاع ساکنین ده می رساند این وسیله مقتضی مبهم است و معلوم نیست به چه نحو این کار را می‌کند زیرا ممکن است یک نامه سه سطری آقای بخشدار بنویسد روی در بخشداری الصاق بکند وبگوید هفته آینده انتخابات به عمل می‌آید (پروین- نوشته است به وسیله مقتضی به اطلاع اهالی ده میرساند) بله نوشته بوسیله مقتضی این وسیله مقتضی همان اخطار است در یکی دو محل هم می چسبانند و به تصور اینکه همه اهالی ده با سواد هستند ممکن است به اطلاع آنها برسد و قطعاً نمی‌رسد و بعد

متنفذین محلی آن کسانی را که دلشان می‌خواهد و خودشان علاقه‌مندند موجبات انتخاب آنها را فراهم بکنند و بروند و بنشینند و مقررات یک ده را که بنا بگفته این لایحه از پنجاه خانوار تا پنج هزار خانوار و یا بیشتر تشکیل می‌شود به دست بگیرند و این نقض‌غرض می‌شود و مسلم مخالف نظر مآل‌اندیش و خیراندیش قانون‌گذار خواهد بود بنابراین جمله وسیله مقتضی کافی نیست و پیشنهاد می‌کنم با انتشار آگهی یا دعوت کتبی این کار انجام بگیرد (پروین- دعوت باید از تمام اهالی بکند) بله بنده هم همین مطلب را عرض می‌نمایم و پیشنهاد خودم را تقدیم مقام محترم ریاست می‌کنم مطلب دیگر بنده این است که یک سؤال دارم که می‌خواهم جناب آقای مصطفوی توضیح بدهند و آن این است که بعضی از دهات دو سه سال اخیر جزو شهر شده است ولی تمام موجبات ده در آنجا فراهم است یعنی در همان شرایطی که فلان ده نشین که پنجاه فرسخ دورتر از مرکز شهر و استان زندگی می‌کند همان روستای نزدیک شهر نیز با همان شرایط زندگی می‌کند حالا به چه جهت جزو شهر شده آقایان شاید بدانید بنده می‌خواستم ببینم در دهی که الان جزو شهر شده انجمن ده تشکیل می‌دهند یا نه؟ این را بفرمایید تا بعد نظرم را عرض کنم (مصطفوی- ماده‌ای هست که صراحت دارد در این قبیل موارد انجمن ده تشکیل نمی‌شود) متأسفانه ما دهاتی داریم که انجمن شهر ندارد شهرداری هم ندارد فقط کدخدا دارد و کدخدا را هم همان متنفذین محلی انتخاب کرده و اغلب روز پنج هزار روستایی را سیاه کرده‌اند.

دکتر یزدان‌پناه- آقای معتمدی پیشنهاد بفرمایید.

معتمدی- پیشنهاد خواهم داد.

رئیس- نظر دیگری در ماده چهار نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در سطر سوم ماده ۴ به جای به وسیله مقتضی نوشته شود به وسیله نماینده بخش‌دار یا کدخدایان‏

با تقدیم احترام مهندس زرآور

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در ماده ۴ (طبق دستور وزارت کشور) چون دستور وزارت مستقیماً به بخش‌داری‌ها نمی‌رسید و توسط فرماندار است پیشنهاد می‌کنم نوشته پس از ابلاغ دستور وزارت کشور- ف. پروین‏

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در آخر سطر سوم از ماده ۴ فصل دوم بعد از جمله به وسیله مقتضی جمله «و انتشار آگهی یا دعوت کتبی» اضافه شود

با تقدیم احترام. معتمدی‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید ماده ۴ لایحه شماره ۱۸۰۵ به شرح زیر اصلاح شود:

ماده ۴- به محض وصول دستور وزارت کشور بخش‌داران مکلفند مقدمات انتخابات انجمن‌های ده را در حوزه مأموریت خود فراهم ساخته روز و محل مناسبی در ده برای اخذ آراء تعیین و یک هفته قبل از روز اخذ رأی مراتب را به وسیله معمول محل به اطلاع ساکنین ده برسانند.

میرافضل‏

ریاست معظم‏

در ماده ۴ به جای «وسیله مقتضی» جمله زیر اضافه شود با نصب آگهی در تکایا و مساجد و معابر.

با تقدیم احترام- مهندس والا

رئیس- ماده پنجم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۵- به منظور نظارت در حسن جریان انتخابات بخش‌دار پنج نفر از معتمدین محل را دعوت می‌کند که آنها از بین خود سه نفر به عنوان اعضا هیئت نظارت انتخاب نمایند.

تبصره- اعضا هیئت نظارت حق عضویت انجمن ده را نخواهند داشت.

رئیس- در ماده ۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در ماده ۵ در سطر آخر پس از کلمه (نظارت) کلمه (بخش) اضافه شود.

مهندس آراسته‏

رئیس- ماده ۶ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۶- طرز انتخاب هیئت نظارت و اخذ رأی و شمارش آراء و اعلام حائزین اکثریت و نحوه تنظیم و تسلیم معرفی‌نامه اعضا انجمن و به طور کلی امور مربوط به جریان انتخابات طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که وزارت کشور تهیه می‌نماید و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

رئیس- نظری در ماده ۶ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

در مورد لایحه شماره ۱۸۰۵ مربوط به انجمن ده پیشنهاد می‌نماید ماده ۶ لایحه به شرح زیر اصلاح شود:

ماده ۶- طرف انتخاب اعضا و هیئت نظارت و اعضا انجمن ده و نحوه اخذ رأی و شمارش آراء و اعلام حائزین اکثریت و همچنین ترتیب تنظیم و تسلیم معرفی‌نامه اعضا انجمن به طور کلی کلیه امور مربوط به کیفیت و ترتیب انتخابات اعضا هیئت نظارت و اعضا انجمن ده به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

دکتر یزدان‌پناه‏

رئیس- ماده هفت قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۷- مدت عضویت انجمن ده سه سال خواهد بود و انتخاب مجدد آنها بلامانع است. بخش‌دار مکلف است یک ماه قبل از پایان دوره انجمن ده نسبت به تجدید انتخابات اقدام نماید.

رئیس- نظری در ماده هفت نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در ماده هفت در آخر سطر اول کلمه (آنها) حذف و به جای آن نوشته شود (اعضا انجمن ده)

مهندس آراسته‏

ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

احتراماً پیشنهاد می‌نماید که در ماده ۷ (لایحه انجمن ده و کدخدا) در صفحه ۳ پس از (تجدد انتخابات) اضافه شود: برابر این قانون‏

مهندس اخوان‏

مقام محترم ریاست عظمای مجلس شورای ملی‏

با احترام پیشنهاد می‌نماید در ماده هفتم پس از جمله «بلامانع است» اضافه شود «وزارت کشور مکلف است سه ماه پیش از پایان دوره انجمن ده دستور تجدید انتخاب انجمن ده را صادر کند و» در آخر ماده مذکور اضافه شود «به ترتیبی که هم زمان با پایان دوره قبلی منتخبین دوره بعد آماده انجام وظیفه باشند» در آخر ماده مذکور اضافه شود «به ترتیبی که هم زمان با پایان دوره قبلی منتخبین دوره بعد آماده انجام وظیفه باشند» سرتیپ پور

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

در مورد لایحه انجمن ده شماره چاپ ۱۸۰۵ پیشنهاد می‌نماید قسمت آخر ماده ۷ به شرح زیر اصلاح شود (و انتخاب مجدد اعضا انجمن بلامانع است)

دکتر یزدان‌پناه‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

چون جمله (و انتخاب مجدد آنها بلامانع است) در ماده ۷ زائد است پیشنهاد حذف آن را می‌نماید.

با تقدیم احترام- رهبر

رئیس- ماده هشتم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۸- انجمن ده لااقل هر پانزده روز یک جلسه عادی تشکیل می‌دهد ولی به دعوت بخشدار یا کدخدا یا رئیس انجمن ممکن است جلسات فوق‌العاده انجمن ده تشکیل گردد.

رئیس- نظری در ماده ۸ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی‏

احتراماً پیشنهاد می‌شود در ماده ۸ این قانون بعد از کلمه جلسه عادی نوشته شود با شرکت سپاهی دانش و یا معلم ده تشکیل می‌دهند با تقدیم احترام.

مهندس پرویز بهبودی‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

چون در قانون انجمن ده ذکری از هیئت رئیسه انجمن نگردیده لذا پیشنهاد می‌نماید عبارت زیر به آخر ماده ۸ اضافه شود:

انجمن ده پس از انجام مراسم تحلیف از بین خود یک نفر رئیس و یک نفر منشی و یک نفر خزانه‌دار تعیین خواهد نمود. با تقدیم احترام- مهندس زرآور.

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به ماده ۸ لایحه انجمن ده و انتخاب کدخدایان اضافه شود.

تبصره- انجمن ده موظف است که هر پانزده روز یک بار صورت جلسه خود را به بخش‌دار بفرستد. مجید محسنی‌مهر

رئیس- ماده نهم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۹- هر یک از اعضا انجمن ده سه جلسه متوالی یا چهار جلسه متناوب در مدت ۴ ماه بدون عذر موجه از شرکت در جلسات انجمن خودداری کند و یا در انجام وظایف محوله به نحوی از انحا تخلف نماید و یا موجبات اخلال در کار انجمن را فراهم سازد بخش‌دار پس از رسیدگی در صورت تأیید موضوع را در شورای بخش مطرح می‌نماید و نظر شورا در مورد برکناری یا ابقا آن عضو با تأیید فرماندار قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.

رئیس- در ماده نهم نظری نیست؟ آقای دکتر یزدان پناه بفرمایید.

دکتر یزدان‌پناه- عرض کنم در ماده ۹ و همچنین در دو ماده بعدی یعنی مواد ۱۰- ۱۱ مواردی که ممکن است منجر شود به برکناری اعضای انجمن پیش‌بینی شده است اما در هیچ جا ذکر نشده است که این موارد را چه کسی بایستی کشف بکند و به چه کسی بایستی اطلاع داده شود مسلماً بخش‌دار این کار را نمی‌تواند بکند چون بخش‌دار در مرکز بخش است و ممکن است در حوزه مأموریت او صد یا دویست ده باشد او نمی‌تواند تمام دهات را بگردد و ببیند که کدام یک اعضا انجمن مثلاً سه یا چهار جلسه متوالی نیامده است تا بتواند عضو متخلف یا مورد تخلف را کشف کند منطقاً باید رئیس انجمن این کار را بکند یعنی رئیس انجمن پس از این که فهمید یکی از اعضای انجمن نیامد یا شرکت نکرده در انجمن یا مثلاً یکی از شرایط را از شرایط که مربوط است به صلاحیت عضویت در انجمن آن شرایط را از دست داد آن وقت باید مراتب را به بخش‌دار گزارش دهد حال اگر این وظیفه را به رئیس انجمن ده محول کنیم لازمه‌اش این است که خود رئیس انجمن قبلاً کیفیت انتخابش در این لایحه معین شده باشد متأسفانه آنچه بنده دیدم در این لایحه شرایط مربوط به انتخاب رئیس انجمن یا خزانه‌دار انجمن پیش بینی نشده است و حال آن که در پاره‌ای از موارد مندرج در این لایحه به این اشخاص مسئولیت‌هایی واگذار شده منطقاً وقتی مسئولیت را یک نفر می‌خواهند اول باید کیفیت انتخاب او را

و همچنین وظیفه او را معلوم کنند بعداً بگویند حدود مسئولیت او چیست. بنده می‌خواهم یک توضیحی بدهید که اگر فراموش شده است بنده پیشنهاد بدهم در این زمینه و مواد ۱۰ و ۱۱ یعنی یک پیشنهاد جامعی که مربوط باشد به کیفیت انتخاب رئیس انجمن و خزانه‌دار انجمن و تعیین وظایف آنها تا در شور دوم مورد رسیدگی قرار گیرد.

رئیس آقای مصطفوی بفرمایید.

مصطفوی (مخبر کمیسیون کشور)- عرض کنم در کمیسیون که بحث شد نظرات همه متوجه این بود که اگر یکی از اعضا انجمن فاقد صلاحیت شوند باید از عضویت انجمن خارج شوند و نظر ما این بود که این وظیفه بخش‌دار است چون وظیفه بخش‌دار این است که به صورت جلسات آنها رسیدگی بکند همیشه در حوزه مأموریتش رسیدگی بکند و کنترل داشته باشد (دکتر کیان- اصلاً صحیح نیست) منتهی صراحت ندارد البته پیشنهاد بعدی که آقای دکتر یزدان‌پناه دادند در شور دوم مطرح می‌کنیم که یک قدری با صراحت بیشتری ذکر شود.

رئیس- نظر دیگری در ماده ۹ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در سطر چهارم ماده ۹ بعد از فراهم سازد عبارت زیر اضافه گردد:

جریان وسیله رئیس انجمن به کدخدا و یا نماینده بخش‌دار اعلام می‌نماید تا به بخشدار محل گزارش شود.

با تقدیم احترام مهندس زرآور

رئیس- ماده ۱۰ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۰ - چنانچه هر یک از اعضای انجمن ضمن مدت عضویت فاقد یکی از شرایط عضویت مندرجه در ماده ۱۳ گردید از عضویت انجمن منعزل می‌شود.

رئیس- در ماده ۱۰ نظری نیست؟ آقای دکتر کیان بفرمایید.

دکتر کیان- تا آنجایی که بنده به خاطر دارم جناب مصطفوی مثل این که در هیچ یک از قوانینی که برای تشکیل انجمن‌ها به تصویب رسیده چنین شرطی قائل نشده‌اند که وقتی انجمنی تشکیل شد در دوره اجلاسیه اگر یکی از شرایط انتخاب شدن را از دست داد عضویتش ساقط می‌شود پس چه لزومی دارد نمی‌دانم مثلاً فرض کنید یکی از شرایط مثلاً حد نصاب سن است حد نصاب سن هفتاد سال است یعنی کسی که هفتاد سال است یعنی کسی که ۷۰ سال بیشتر داشته باشد نمی‌تواند انتخاب شود وقتی که ۶۹ سال داشت و انتخاب شد چرا یک سال بعدش برکنار شود تا پایان دوره باید بتواند به سمت خودش باقی باشد مگر این که یک شرایطی که قانون بتواند آن شرایط را ازش بگیرد باعث شود مثلاً محرومیت از حقوق اجتماعی که هر کس محکومیت پیدا کرد از عضویت انجمن محروم خواهد شد اگر در ماده ۱۳ ملاحظه بفرمایید که در شرایط انتخاب‌کننده و انتخاب‌شونده و رأی‌دهنده هر دو داشتن تابعیت ایران هست (مصطفوی نائینی- لایتغیر را نفرمایید، آنچه که تغییر می‌کند بگویید) (روحانی- اگر ترک تابعیت کرد چطور می‌شود) اولاً هیچ دهقانی نمی‌تواند ترک تابعیت می‌کند که از آنجا کوچ کرده باشد و رفته باشد و آن وقت ۴ جلسه که نیاید عضویتش سلب می‌شود چه لزومی دارد بنویسد نوشتن ماده ۱۰ تزلزلی در ارکان عضویت می‌دهد و چون شما علاقه دارید با این قانون یک شخصیت حقوقی به دهقانان بدهید به این دلیل است که بنده تقاضای حذف این ماده را می‌کنم.

رئیس- آقای مصطفوی بفرمایید.

مصطفوی- عرض کنم جناب آقای دکتر کیان مطلبی فرمودند که حاکی بود از این که عقیده‌شان این است که کسی باید شرایط مندرج در ماده ۱۳ را دارا باشد آنوقت شرایط موضوع ماده ۱۳ را خواندند شما یک چیزهایی را خواندید که لایتغیر است مثلاً کسی که به سن

قانونی رسید سنش کم نمی‌شود یا فرض بفرمایید سابقه دو سال سکونت در محل این از بین نمی‌رود و حداقل و حداکثر سن کم نمی‌شود اما یک مواردی هست که نه تنها ممکن است تغییری بکند این نه تنها برای انجمن ده هست برای انجمن شهر هم هست برای نمایندگی مجلس هم هست اگر خدای نکرده یک نماینده مجلس شورای ملی مرتکب یک خطایی شد یعنی فاقد صلاحیت شد سلب مصونیت شد یا یک عضو انجمن ده فاقد صلاحیت نمایندگی انجمن ده شد مثلاً اگر یک عضو انجمن ده مرتکب قتل شد یک آدمی که اول صالح بوده پاک بوده آمده عضو انجمن ده شده مردم انتخابش کرده‌اند و نماینده انجمن ده شد مردم انتخابش کرده‌اند و نماینده انجمن ده می‌شود بنابراین منزه است شاید به نظرتان مطلب واضحی است ولی به نظر بنده برای یک قانون که نوشته می‌شود آن هم برای ده هر چقدر صراحت داشته باشد بهتر است (مهندس ریاحی- بند ج اشکال ایجاد می‌کند شخص ۷۴ ساله است انتخاب می‌شود سه سال می‌تواند عضو شود بعد از یک سال یکی از شرایط ماده ۱۳ را از دست می‌دهد) این را اصلاح می‌کنیم.

دکتر کیان- بهتر است ماده ۱۰ حذف شود.

رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

در مورد لایحه شماره چاپ ۱۸۰۵ مربوط به انجمن ده پیشنهاد می‌نماید در موقع مطالعه مجدد لایحه در شور دوم نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

۱- در مورد ماده ۹ باید معلوم نمود چه کسی تخلفات عضو انجمن را باید به بخش‌دار اطلاع دهد.

۲- در خصوص ماده ۱۰ چه مرجعی باید تشخیص بدهد که یکی از اعضا انجمن شرایط مندرج در ماده ۱۳ را از دست داده است همان طور که در تبصره ماده ۳۳ در مورد کدخدا پیش‌بینی لازم شده در این مورد هم باید شود.

۳- در مورد تبصره ماده ۱۱ حائزین اکثریت به چه ترتیب و با دعوت چه کسی می‌توانند جانشین عضوی که برکناری شده یا استعفا و یا فوت کرده است شوند مرجع مربوط باید در لایحه ذکر گردد.

دکتر یزدان‌پناه‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید ماده ۱۰ حذف شود.

دکترکیان‏

رئیس- ماده ۱۱ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۱- هرگاه مقامات انتظامی عدم صلاحیت یکی از اعضا انجمن را رسماً با ذکر دلایل به اطلاع فرمان‌دار برساند موضوع در کمیسیون امنیت اجتماعی مطرح و مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.

عضوی که طبق رأی کمیسیون مزبور فاقد صلاحیت عضویت در انجمن تشخیص گردد تا قطعیت رأی حق شرکت در جلسات انجمن را ندارد و در صورت محکومیت قطعی از عضویت انجمن برکنار خواهد شد.

تبصره ۱- به جای اعضایی که به موجب مواد ۹ و ۱۰ و ۱۱ از عضویت برکنار می‌شوند و یا استعفا یا فوت می‌نمایند از کسانی که بعد از حائزین اکثریت دارای رأی بیشتری بوده‌اند به ترتیب به جای آنان تعیین خواهند شد مشروط بر این که تعداد آراء آنها از دو سوم آراء آخرین نفر حائز اکثریت اولیه کمتر نبوده و واجد شرایط انتخاب شدن باشند.

تبصره ۲- هرگاه افراد واجد آرایی نباشند که به ترتیب تبصره فوق به جای عضو مستعفی یا فوت شده یا منعزل انتخاب گردند مدام که دو سوم اعضا باقی باشد انجمن به کار خود ادامه می‌دهد در غیر این صورت انجمن منحل و در مدت یک ماه تجدید انتخابات به عمل خواهد آمد.

رئیس- در ماده ۱۱ نظری نیست؟ آقای پروین بفرمایید.

پروین- پیشنهادی در ماده ۱۱ تقدیم کرده‌ام.

رئیس- آقای دکتر کیان بفرمایید.

دکتر کیان- اصولا باید این فعالیت‌ها قبل از تشکیل اینها را قائل بشوید اگر انجمن تشکیل شد و کسی تحت تعقیب قرار گرفت قوانین مملکتی وضعش را روشن می‌کند، چرا قبلاً ذکر می‌کنند.

مصطفوی- جواب عرض کردم در شور دوم بهتر این مسائل و پیشنهادها رسیدگی خواهد شد.

دکتر کیان- می‌گوید هرگاه مقامات انتظاماتی- باید قبل از تشکیل انجمن تعیین کنند.

شیخ‌الاسلامی- فعلاً انتخاب می‌شود آن جریان مربوط به بعد از انتخابات است.

رئیس- نظر دیگری در ماده ۱۱ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید در ماده ۱۱ در اول سطر پنجم کلمه (گردد) به (داده شود) تغییر داده شود. مهندس آراسته‏

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید که ماده ۱۱ به شرح ذیل اصلاح شود:

ماده ۱۱- هرگاه کمیسیون امنیت اجتماعی رأی به عدم صلاحیت یکی از اعضا انجمن بدهد عضو مزبور تا قطعیت رأی حق شرکت در جلسات انجمن ندارد و در صورت محکومیت از عضویت انجمن برکنار خواهد شد.

دکتر صاحب‌قلم‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌کنم در تبصره ۲ ماده ۱۱ قسمت اخیر به این صورت اصلاح شود: و در غیر این صورت برای تکمیل انجمن به عده اعضای لازم انتخاب خواهد شد. پاینده‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

تقاضا دارد در آخر ماده ۱۱ بعد از تبصره ۳ اضافه شود که سپاهی دانش مقیم هر ده خود به خود عضویت انجمن را خواهد داشت. فضل‌الله پروین‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید ماده زیر در ذیل مواد فصل دوم اضافه شود اعضا انجمن ده پس از انتخاب و دریافت معرفی‌نامه از بین خود یک رئیس و یک خزانه‌دار انتخاب می‌نمایند. نحوه انتخاب رئیس و خزانه‌دار وظایف و مسئولیت آنها طبق آئین‌نامه معلوم خواهد شد.

دکتر یزدان‌پناه‏

رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان بقیه مذاکره درباره این لایحه را به جلسه بعد موکول می‌کنیم.

۶- طرح سؤال آقای کبیری راجع به انتشارات رادیوهای بیگانه و جواب آقای معاون وزارت امور خارجه‏

رئیس- سوال آقای کبیری از وزارت امور خارجه مطرح است آقای کبیری بفرمایید.

کبیری- سوال بنده قبلاً به استحضار رسیده پس از توضیحات نماینده دولت اگر لازم باشد مطالبی عرض خواهم کرد.

رئیس- آقای قریب بفرمایید.

قریب (معاون وزارت امور خارجه)- با کسب اجازه از مقام محترم ریاست در پاسخ سؤال نماینده محترم به استحضار می‌رساند ما به خوبی از محل این ایستگاه‌های رادیو خبر داریم و برای خاموش کردن آنها هیچ گونه اقدامی نمی‌کنیم زیرا اگر میلیون‌ها ریال برای پی بردن به مکنونات گردانندگان این دستگاه‌های خرج می‌کردیم به این خوبی به مقاصد و نیات و مکنونات آنها پی نمی‌بردیم (احسنت) مگر چند نفر به این دستگاه‌ها گوش می‌دهند و تازه آنهایی که گوش می‌دهند مگر به ماهیت وطن‌فروشانه این اشخاص کاملاً واقف نیستند؟ (صحیح است).

به هر حال اینجانب باید صریحاً عرض کنم که چون ما اصولاً کوچک‌ترین اهمیتی به این جریان نمی‌دهیم هیچ گونه اقدامی هم برای خاموش کردن آن نمی‌نمائیم.

فضل‌الله پروین- آنها مردمان رسوایی هستند.

که هیچ کس در کشور به آنها وقعی نمی‌گذارد.

رئیس- آقای کبیری بفرمایید.

کبیری- با کسب اجازه از مقام معظم ریاست و همکاران محترم از توضیحات بسیار مختصر و مفید نماینده محترم دولت متشکرم ولی ناچار به ذکر این مطالب هستم یکی از افتخارات ملت ایران واقع‌بینی و درک حقایق و یا تیزبینی و تیزهوشی است که متکی بر معتقدات و خداشناسی او می‌باشد این ملت ششصد سال قبل از میلاد به یکتاپرستی عادت کرده و می‌داند که ایمان به خدا قوی‌ترین نیروی محرک فردی و اجتماعی اوست یکی از خصایص بارز ملت ایران به خصوص در مواقع بروز سیاست‌ها و در میان طوفان‌های اغراض و شایبه فوق‌العاده عمیق و دقیق و باریک‌بین است.

ملت ایران مصالح عالی خود را خوب تشخیص می‌دهد و در شناسایی خدمت‌گزاران صمیمی خود و شخصیت‌های بارز مملکت در طول تاریخ اشتباه نکرده است و دشمنان داخلی و خارجی خود را خوب و به موقع تشخیص می‌دهد.

ملت ایران راه خود را انتخاب کرده است.

راهی که منتهی به روشنایی است (صحیح است).

راهی که پایانش رستگاری است.

راهی که سراسر آن با شعار مقدس ملی تزیین گردیده و سرانجامش سربلندی و افتخار است.

رسیدن به این هدف‌های عالی انسانی و ملی بهترین آرزوهای قلبی ما است (صحیح است) تحولات عمیقی که در چند سال اخیر در کشور ما پدید آمده رنگ زندگی ما را به کلی دگرگون ساخته و جامعه ما را در پرتو عنایت پروردگار در آستانه یک آینده درخشان و امیدبخش سوق داده است (احسنت) یکی از افتخارات اخیر ما انقلاب بزرگی است که در یک محیط آرام و مناسب آغاز گردید بدون آن که کمترین گزندی به ثبات و آرامش کشور ما وارد آید و ما را به راهی سعادتمند مصمم‌تر از پیش هدایت نمود.

این انقلاب که با یک تحول مترقی عصر حاضر و برمبنای یک نظام نوین به رهبری شاهنشاه آریامهر از خیلی پیش طرح آن تهیه و پی‌ریزی شده بود سرانجام در سال ۱۳۴۱ به دست توانای این پیشوای عالی قدر به مرحله اجرا در آمد.

اقدامات بزرگی که در راه به ثمر رسیدن انقلاب شاه و مردم با قاطعیت انجام گرفته است دولت و ملت را وادار و موظف می‌نماید که برای استقبال از یک آینده امیدبخش و سعادتمندی با کلیه عوامل تخریبی در داخل و خارج به مبارزه اصولی بپردازیم بدیهی است ما نیز مانند تمام ملل زنده دنیا به نقایص احتمالی پیشرفت جامعه خود وقوف کامل داریم و همان طوری که در شأن دموکراسی است به موقع و با صراحت و آزادی کامل توجه دولت‌های متبوع را از طریق مطبوعات و پارلمان جلب نموده و عنداللزوم با تنقیدات شدید مسئولان را از اشتباهات و کندی‌ها برحذر می‌داریم و وظایف قانونی را با کمال شهامت انجام می‌دهیم. رجا واثق داریم که به زودی رشد اجتماعی اقتصادی سیاسی ما در سایه توجهات و عنایات الهی به رهبری شاهنشاه آریامهر ما چنان نیرومند شود که ایرانی آبادتر و مردمی مرفه‌تر و سربلندتر داشته باشیم (انشاءالله)

انقلاب و تحولی که در کشور عزیز ما به وقوع پیوسته ملت ما را برای رسیدن به هدف‌های عالی انسانی نوید می‌دهد. ما خود بهتر از هرکس می‌دانیم و مردم دنیا هم به خوبی درک کرده‌اند که این انقلاب بزرگ اجتماعی و این تعمیم دموکراسی و عدالت مرهون فداکاری کسی است که آنی از فکر سعادت و ترقی و تعالی و رفاه ملت خویش غافل نیست.

این احساسات پاک و بی‌ریا که از طرف مردم ابراز می‌شود نمونه‌ای از حق‌شناسی و قدردانی آنها است.

چنین ملتی دیگر اجازه نمی‌دهد که عقل و وجدان یا سرنوشت او به دست افراد ناباب بیفتد و یا دستخوش تبلیغات مسموم و صداهای مردمی ناپاک قرار گیرد.

انقلاب مقدس ما در یک محیط آرام شروع شد و هرگز ثبات کشور را مختل نکرد زیرا ایرانی راه خیر و صلاح خود را خیلی بهتر از دیگران تشخیص داد (صحیح است) و احتیاجی به راهنمایی یاوه‌سرایان مزدور و دروغگویی خائن ندارد از شما می‌پرسم و از پرسیدن خویش جز آگاهی و خاتمه دادن به این ماجراها تمنایی ندارم. مدعیان دوستی با ما باید

بدانند اگر واقعاً طالب حسن همجواری و برقراری روابط دوستی و مودت با ما هستند بیایند برخلاف گذشته بی‌درنگ این فرستنده‌های ضد ملی را برچینند تا ما هم به حسن نیت و تفاهم آنها مطمئن بشویم و بدون تردید از توسعه روابطمان بیم و هراسی نداشته باشیم. از حوصله‌ای که مبذول فرمودید بسیار ممنون و سپاسگزارم (احسنت).

۷- اعلام وصول گزارش ماهیانه کمیسیون عرایض و گزارش سالیانه نمایندگان مجلس شورای ملی در شورای عالی نفت برای چاپ در صورت جلسه.

رئیس- گزارش ماهیانه کمیسیون عرایض و همین طور گزارش سالیانه نظارت شرکت ملی نفت ایران رسیده با اجازه خانم‌ها و آقایان در آخر صورت جلسه چاپ می‌شود.

۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه‏

رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه شنبه خواهد بود. (سی و پنج دقیقه بعد ازظهر جلسه ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی‏

سؤال‏

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

به طوری که خاطر عالی مستحضر است در سنوات اخیر حقوق اکثر کارمندان دولت در سازمان‌های مختلف تا حد ممکن ترمیم گردید و برای تأمین معیشت آن دسته از کارمندان هم که نتوانسته بودند با استفاده از عناوین مختلف حقوق بیشتری دریافت دارند از طریق پرداخت اضافه کار مقطوع و غیره تا حدی از اختلال معیشت آنها جلوگیری به عمل آمد. به قرار اطلاع اخیراً دولت تصمیم گرفته است کارمندانی را که ۳۰ سال سابقه خدمت دارند در هر سنی که باشند بازنشسته نماید خواهشمندم مقرر فرمایید به جناب آقای نخست‌وزیر اطلاع دهند در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند و توضیح بفرمایند اولاً با این که بعضی از وزارت‌خانه‌ها مثل وزارت دادگستری به تناسب حجم کار خود کارمند ندارد چطور دولت عده زیادی را که اکثر سنشان به شصت سال نرسیده و از وجودشان می‌توان در سازمان‌های مختلف استفاده کرد بازنشسته می‌نماید؟

ثانیاً- چه تدبیری اندیشیده‌اند که با قطع اضافاتی که در سنوات اخیر به این عده پرداخت می‌شده امر معیشت خانواده‌های آنها مختل نگردد؟

با تقدیم احترام- صادق احمدی- ۴/۲/۴۵

گزارش ماهیانه کمیسیون عرایض‏

مقام محترم ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

با احترام به استحضار عالی می‌رساند کمیسیون عرایض پس از تقدیم هشتمین گزارش تاکنون به ۵۳۵۲ فقره عرض حال که امضا کنندگان منفرداً و مجتمعاً در حدود ۱۱۴۴۱ نفر می‌باشند رسیدگی نموده است و همان طور که قبلاً هم به استحضار رسیده برخی از آنها که اهمیت بیشتری داشته با حضور مسئولین وزارت‌خانه و بقیه آن وسیله نمایندگان معرفی شده دولت به کمیسیون عرایض مورد رسیدگی قرار گرفته و حتی‌الامکان تا آنجا که مقررات قانون اجازه می‌داده است توصیه شده و رفع شکایت گردیده است.

و اما مورد زیر از اهم مسائلی است که برای استحضار آقایان محترم مبادرت می‌ورزد:

۱- شکایت کسبه سه راه ژاله از تصمیم به خراب کردن محل کسب آنها برای ایجاد میدان و نگرانی از بی‌کاری و سرگردانی که با حضور نمایندگان شهرداری تهران و شورای عالی اصناف به آن رسیدگی شد و به صورت مرضی‌الطرفینی مقرر گردید رفع نگرانی بنمایند.

۲- طومارها و مراسلات عشایر و مرزنشینان و مردم وطن‌دوست ایرانی که حاکی از جانبازی و استجازه مقابله با متجاوزین مرزی بود که از مراتب شاه‌دوستی و وطن‌خواهی آنها قدردانی گردید و توجه آن را به قدرت ارتش و بیداری دولت جلب نمود.

۳- نامه‌های مربوط به اظهار مسرت مردم از مسئله مربوط به احداث کارخانه‌جات ذول آهن و پتروشیمی و فروش گازها.

۴- ابراز قدردانی مرم شهرستان‌ها از حسن توجه بعضی از آقایان صفی‌پور و شاخویی.

۵- شکایات زندانیان مواد مخدره و تقاضای تجدید نظر درقانون منع کشت خشخاش.

۶- شکایات دبیران و آموزگاران از تمام شهرستان‌ها راجع به ترفیعات معوقه و کمی حقوق و ندادن مزایا که در نتیجه اقدامات همه جانبه وعده مساعد به آنان داده شده است.

۷- موضوع بی‌کاری و مفاسد ناشیه از آن است که پیوسته هم کمیسیون و دستگاه‌ها را به خود مصروف داشته با توجه به این که زراعت ماشینی عده‌ای از روستاییان را به سوی شهرها کشانده و بعداً نیز به مناسبت توسعه کشاورزی مدرن این گونه مهاجرت‌ها ادامه خواهد داشت توجه جدی به امر می‌باید توصیه شود.

۸- شکایات متنوعی از مأمورین اصلاحات ارضی و نحوه اجرای قانون و مشکلات موجود رسیده بود که با حضور جناب آقای وزیر کشاورزی و آقای دکتر ولیان سرپرست سازمان کل اصلاحات ارضی جلسات متعدد تشکیل داد و رفع اشکالاتی که به نظر رسید توصیه گردید.

۹- شکایت بعضی از همکاران محترم از مأمورین راهنمایی و رانندگی بود که چون از طرف مردم هم مراجعاتی شده بود با حضور رئیس راهنمایی و رانندگی مطرح و تذکراتی لازم به ایشان داده شد.

۱۰- اعلام تحصن کارگران کارگاه‌های خبازی تهران که درخواست اجرای قانون کار را داشتند با مذارکات لازمه و اقدامات مقتضیه رفع تحصن از آنان گردید و وزارت کار نیز مساعدت خود را با خواسته‌های قانونی آنها اعلام داشت.

۱۱- شکایت از مأمورین دولتی و تعدیات آنان و این که مأمورین و سازمان‌های دولتی در بسیاری موارد مردم را با خود و مؤسسات دولتی در مقابل قانون متساوی‌الحقوق نمی‌دانند که در این مورد توصیه جدی به مسئولین مورد تقاضا است.

۱۲- درخواست‌های مکرر انجمن‌های ملی برای اسفالت و نظافت و امور شهری و رفع نیازمندی‌ها.

۱۳- تقاضای مردم شهرستان‌ها دایر به تسریع در تقدیم لایحه تقسیمات کشوری و تصویب آن به صورتی که شهرستان‌های هر استان از حوزه مرکزی استان در حد معقولی فاصله یافته باشند تا مسائل مبتلا به را بتوان در مرکز استان تعقیب نمود.

۱۴- شکایت دهقانان و خرده‌مالکین شمال از مداخله مسلحانه مأمورین جنگل در املاک خصوصی آنان و اقدامات غیر مجوز که نظر جناب آقای وزیر کشاورزی و کمیسیون ذی‌ربط به موضوع جلب شد.

در خاتمه گزارش اجمالی فوق خاطر همکاران گرامی را به این نکته معطوف می‌دارد که اگر قانون تشکیل شورای دولتی اجرا شود و انجمن‌ها ایالتی و انجمن‌های شهر به موجب مواعید دولت تشکیل شده و شروع به انجام وظایف کنند طبعاً غالب شکایان در محل فیصله خواهد یافت و محتاج به ارسال شکایات مکرر به دستگاه‌ها نخواهد شد و چنانچه دولت به موضوع هماهنگی ادارات تابعه و تنظیم ظوابط روشن و مقررات صریح و تحذیر بعضی از موظفین از اعمال حاکمیت‌های غیر مجوز عنایت داشته باشد مشکلات موجود هر ماهه بیشتر از پیش اعلام نخواهد شد و به خصوص همان طور که قبلاً هم به استحضار مجلس محترم رسیده کمیسیون عرایض انتظاری جدی دارند که توجه مقامات دولتی را به پیشنهادهایی که در گزارش تقدیمی انعکاس می‌یابد جلب فرمایند تا حدودی که مقدور باشد رفاه مردم را که منظور اساسی مجلس است و منطبق با اندیشه‌های نیک و نیات خیرخواهانه شاهنشاه آریامهر است مرعی و ملحوظ دارند و ضمناً مسئله‌ای که نظر همه مراجعین مؤسسات را جلب کرد توقف‌های بیش از حدی است که در مراحل مختلف اداری و برای هرگونه مراجعات کوچک یا بزرگ در مقابل درخواست‌های مراجعین روی هر میز معطل می‌ماند می‌باشد که در این باره قبلاً هم مکرر به عرض رسیده بود تا فکر عاجلی در جلوگیری از این مکث‌های ناراحت کننده که جز تأخیر در کار و سرگردانی متقاضی و نتایج نامطلوب حاصلی ندارد بفرمایند و اکنون نیز با تجدید مطالب گذشته اطمینان دارد با تذکر نکات معروض به دولت و توصیه به حل مشکلات اشاره شده کمیسیون عرایض را در راهی که منتهی به تأمین آسایش عمومی است تقویت و حمایت خواهند فرمود.

با احترام- رئیس کمیسیون عرایض مجلس شورای ملی- سرتیپ‌پور

گزارش نمایندگان مجلس شورای ملی در هیئت نظارت شرکت ملی نفت ایران‏

ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

محترماً معروض می‌دارد این جانبان نمایندگان مجلس شورای ملی در هیئت نظارت شرکت ملی نفت ایران گزارش امور و وضع شرکت ملی نفت ایران را در سال مالی شرکت که از یازدهم دیماه ۱۳۴۳ تا دهم دیماه ۱۳۴۴ می‌باشد در شش نسخه تهیه و به پیوست تقدیم مقام محترم ریاست می‌نماید تا چنانچه اجازه فرمایند به تعداد کافی طبع و برای استحضار نمایندگان محترم بین آنها توزیع گردد.

متمنی است مقرر فرمایید اطلاع داده شود که چنانچه هریک از نمایندگان محترم اطلاعات بیشتری در موارد خاصی بخواهند این جانبان برای دادن توضیحات بیشتری آماده خواهیم بود.

با تقدیم احترامات فائقه‏

نمایندگان مجلس شورای ملی در هیئت نظارت شرکت ملی نفت ایران‏

امیرحسین فولادوند- مهندس فضل الله جلالی نوری‏

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

طبق مقررات تبصره ماده ۲۲ اساس‌نامه جدید شرکت ملی نفت ایران که مقرر می‌دارد «نمایندگان مجلسین که در هیئت نظارت عضویت دارند مکلفند در هر سال یک بار گزارش امور شرکت ملی نفت را به مجلسین بدهند» ذیلاً شمه‌ای از وضع شرکت ملی نفت ایران در سال مالی شرکت که از یازدهم دیماه ۱۳۴۳ شروع و به دهم دی ماه ۱۳۴۴ منتهی می‌گردد برای اطلاع مجلس شورای ملی به استحضار می‌رساند.

اول- جلسات مجمع عمومی‏

مقدمه- باید گفته شود که برحسب مقررات اساسنامه جدید شرکت شورای عالی نفت که چهار نفر از نمایندگان مجلسین در آن عضویت داشتند و در امر بودجه و سایر امور مهمه شرکت اخذ تصمیم می‌نمود منحل شد و کارهای آن به مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت واگذار گردیده است و در مجمع عمومی نمایندگان مجلسین در هئیت عالی نظارت بدون حق رأی می‌توانند حاضر شوند و به این لحاظ اینجانبان در جلسات مجامع عمومی شرکت تنها از نظر کسب اطلاع و دادن نظر مشورتی حضور می‌یابیم.

۱- بودجه سال مالی شرکت از یازدهم دی ماه ۱۳۴۳ الی دهم دی ماه ۱۳۴۴

بودجه سال مالی مورد بحث در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۴۳ برای تصویب مجمع عمومی از طرف هیئت مدیره شرکت پیشنهاد و پس از بحث در چندین جلسه در تاریخ ششم اردیبهشت ۱۳۴۴ مورد تصویب قرار گرفت.

صورت خلاصه بودجه تصویبی سال مالی مذکور به قرار زیر است:

قسمت اول- عملیات مستقیم شرکت‏

فصل اول- درآمد

درآمد حاصله از فروش مواد نفتی ۱۰۹۵۲۵۳۵۰۰۰ ریال‏

درآمدهای متفرقه ۱۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

اضافه بهای فرآورده‌های نفتی که باید عیناً به دولت پرداخت گردد ۲۷۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

جمع درآمد ۱۲۸۱۲۵۳۵۰۰۰ ریال‏

فصل دوم- هزینه‌های جاری مستقیم‏

هزینه تهیه مواد نفتی- حمل و نقل‏

ظروف و انبارداری ۷۰۱۹۳۴۳۰۰۰ ریال‏

هزینه‌های جاری سازمان پخش ۱۳۹۳۷۵۹۰۰۰ ریال

هزینه‌های جاری سازمان عملیات نفتی ۸۱۶۵۵۱۰۰۰ ریال‏

هزینه‌های جاری ادارات مرکزی ۱۴۳۲۸۸۱۰۰۰ ریال‏

هیئت عالی بازرسی ۱۴۴۲۳۰۰۰ ریال‏

بهره وام‌ها ۴۵۰۰۰۰۰۰ ریال‏

جمع ۱۰۷۲۱۹۵۷۰۰۰ ریال‏

کسر می‌شود هزینه‌های قابل وصول از:

شرکت‌های عامل ۳۴۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

صندوق بازنشستگی و غیره ۴۰۰۰۰۰۰ ریال‏

۳۴۴۰۰۰۰۰۰ ریال‏

نتیجه ۱۰۳۷۷۹۵۷۰۰۰ ریال‏

فصل سوم- هزینه‌های جاری غیر مستقیم‏

اضافه بهای جدید فرآورده‌های نفتی که باید عیناً به دولت پرداخت شود ۲۷۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

سهمیه دولت ایران از هزینه اوپک ۱۱۵۰۰۰۰۰ ریال‏

کمک‌های خیریه- بهداشتی و فرهنگی ۴۸۷۰۰۸۰۰۰ ریال‏

کمک به زمین‌شناسی کل کشور ۵۰۰۰۰۰۰ ریال‏

کمک مالی به معادن ذغال سنگ ۱۴۰۰۰۰۰۰ ریال‏

کمک مالی به بنگاه برق و شرکت هواپیمایی بابت تخفیف مواد نفتی ۵۶۰۰۰۰۰۰ ریال‏

جمع ۳۲۸۳۵۰۸۰۰۰ ریال‏

جمع فصل دوم و سوم ۱۳۶۶۱۴۶۵۰۰۰ ریال‏

سود ویژه حاصل از عملیات مستقیم شرکت ۱۵۱۰۷۰۰۰۰ ریال‏

قسمت دوم- درآمد کل‏

سود ویژه حاصل از عملیات مستقیم شرکت به شرح فوق ۱۵۱۰۷۰۰۰۰ ریال‏

پرداخت مشخص ۹۶۷۰۷۲۵۰۰۰ ریال‏

درآمد از سیریپ بابت برگشت هزینه اکتشاف و سود ۱۲۳۷۵۰۰۰۰ ریال‏

پذیره از گروه شرکت‌های پنج گانه منطقه یک ۲۳۸۷۵۷۵۰۰۰۰ ریال‏

کسر می‌شود: دو در صد ذخیره عمومی طبق ماده ۵۰ اساسنامه ۴۷۶۴۲۶۰۰۰ ریال‏

جمع درآمد ۲۳۳۴۴۸۶۹۰۰۰ ریال‏

قسمت سوم- هزینه‌های سرمایه‌ای و سرمایه‌گذاری و غیره‏

فصل اول- هزینه‌های سرمایه‌ای‏

طرح‌های تأسیساتی و ماشین‌آلات و وسایط نقلیه سال‌های قبل ۸۲۸۹۰۰۰۰ ریال‏

طرح‌های تأسیساتی و ماشین‌آلات و وسایط نقلیه سال جدید ۶۷۰۲۹۴۰۰۰ ریال‏

پالایشگاه تهران پروژه خط لوله اهواز تهران ۴۱۵۵۰۰۰۰۰۰ ریال‏

طرح‌های جدید مربوط به توسعه عملیات شرکت ۸۵۰۰۰۰۰۰ ریال‏

فصل دوم- سرمایه‌گذاری و غیره‏

هزینه‌های سرمایه‌ای ایپاک ۲۸۱۲۵۲۰۰۰ ریال‏

سرمایه‌گذاری در پالایشگاه مدرس ۲۸۰۶۰۰۰۰۰ ریال‏

سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف مربوط به قرارداد منطقه یک ۶۲۶۰۰۰۰ ریال‏

وام به شرکت ملی نفت‌کش ایران ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

وام مسکن به کارگران ۲۴۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

شرکت ملی پتروشیمی ایران ۳۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

اعتبار جهت تحویل نفت سفید و نفت گاز برای مصرف کشاورزان و روستاییان ۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

جمع ۶۰۰۱۲۹۶۰۰۰ ریال‏

فصل سوم اعتبارات اضافی‏

پرداخت پذیره از گروه شرکت‌ها به دولت پس از کسر ۲ درصد ذخیره عمومی ۱۳۵۹۸۲۳۵۰۰۰ ریال‏

پرداخت مشخص پس از کسر ۲ درصد ذخیره عمومی ۹۴۷۷۳۱۰۰۰۰ ریال

واریز اقساط وام دریافتی از بانک مرکزی برای سیریپ ۳۹۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

واریز سهمی از وام دریافتی از صندوق بازنشستگی کارمندان ۳۲۶۳۸۸۰۰۰ ریال‏

مالیات بردرآمد طبق ماده ۸ اساسنامه ۷۵۵۳۵۰۰۰ ریال‏

۲۳۷۶۷۴۶۸۰۰۰ ریال‏

جمع کل ۲۹۷۶۸۷۶۴۰۰۰ ریال‏

قسمت چهارم- عملیات غیر صنعتی حوزه قرارداد کنسرسیوم‏

هزینه جاری ۳۸۳۹۲۲۰۰۰۰ ریال‏

هزینه‌های سرمایه‌ای ۵۵۹۲۳۰۰۰۰ ریال‏

۴۳۹۸۴۵۰۰۰۰ ریال‏

قابل وصول از شرکت‌های عامل ۴۳۹۸۴۵۰۰۰۰ ریال‏

جمع قسمت سوم ۲۹۷۶۸۷۶۴۰۰۰ ریال‏

کسری درآمد نسبت به هزینه ۶۴۲۳۸۹۵۰۰۰ ریال‏

قابل تأمین از محل‏

استهلاک ۱۱۴۱۱۴۵۰۰۰ ریال‏

از اعتبارات مصوبه طرح توسعه عملیات شرکت در سال قبل ۵۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

استرداد قسمتی از وام پرداختی به شرکت سیریپ ۳۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

وام از بانک‌های امریکا جهت سرمایه‌گذاری در پالایشگاه مدرس ۲۶۷۷۵۰۰۰۰ ریال‏

اعتبارات عمرانی سازمان برنامه جهت خط لوله و پالایشگاه ۴۱۵۵۰۰۰۰۰۰ ریال‏

سازمان برنامه جهت شرکت ملی پتروشیمی و سوخت‌گیری کشتی‌ها در بندرعباس ۶۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

جمع ۶۴۲۳۸۹۵۰۰۰ ریال‏

به طوری که از خلاصه بودجه مذکور ملاحظه می‌شود شرکت در سال مورد گزارش مبالغ زیر را به دولت پرداخت نموده است:

اضافه بهای فرآورده‌های نفتی ۲۷۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

پرداخت بابت پذیره پنج قرارداد نفتی ۱۳۵۹۸۲۳۰۰۰۰ ریال‏

پرداخت مشخص از یک دوم ۱۲ درصد از کل فروش کنسرسیوم ۹۴۷۷۳۱۰۰۰۰ ریال‏

مالیات بر درآمد ۷۵۵۳۵۰۰۰ ریال‏

جمع ۲۵۸۶۱۰۷۵۰۰۰ ریال‏

ارقام فوق شامل وجوهی که شرکت ملی نفت بابت مالیات و عوارض مواد نفتی وصول و به دولت می‌پردازد و همچنین سود شرکت بابت سال‌های قبل و مالیت‌های مربوط به سال‌های قبل و غیره نیست. ‏

همچنین کمک‌هایی که شرکت مستقیماً به بعضی مؤسسات فرهنگی و غیره می‌نماید در جزو ارقام فوق منظور شده است.

پذیره قرارداد نفتی دیگری نیز که بعد از تصویب بودجه به امضا رسیده است و در حدود ۵ میلیون دلار بوده نیز در ارقام فوق وارد نشده است.

۲- تصویب ترازنامه‌های شرکت‏

در سال مورد گزارش ترازنامه‌های سال‌های مالی منتهی به دهم دیماه ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲- شرکت در تصویب نهایی به تأخیر افتاده بود برای طرح در مجمع عمومی تسلیم شد و هر دو به تصویب رسید.

به موجب ترازنامه‌هایی که به تصویب رسید شرکت ملی نفت ایران با این که تمام پرداخت مشخص را به دولت پرداخته بود برای اولین مرتبه بعد از ملی شدن در سال مالی منتهی به دهم دیماه ۱۳۴۲ در حدود ۵۲۰ ملیون ریال سود ویژه داشت که بابت آن در حدود ۲۶۰ ملیون ریال مالیات پرداخته و بقیه را نیز بابت سود به دولت داده است. ترازنامه‌های شرکت چون بسیار مفصل است نقل آن از حوصله این گزارش خارج می‌باشد و هریک از نمایندگان محترم که مایل به مطالعه آن باشند لطفا به اینجانبان مراجعه فرمایند تا ارایه شود.

۳- سایر تصمیمات مجمع عمومی‏

اضافه بر تصویب بودجه و ترازنامه‌های مذکور مجمع عمومی

پیشنهادهای شرکت را راجع به امور زیر نیز تصویب نمود:

۱- طرح احداث پالایشگاه نفت در شهر مدرس با مشارکت شرکت نفت پان آمریکن و دولت هندوستان‏

۲- طرح احداث پالایشگاه تهران.

۳- تصویب قرارداد الحاقی و نامه‌های مبادله بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های عضو کنسرسیوم راجع به حل اختلاف فی‌مابین.

۴- تشکیل شرکت کود شیمیایی (به جای بنگاه پتروشیمی) که به موجب تبصره ۶۴ قانون اصلاحی قانون بودجه سال ۱۳۴۳ کل کشور سرمایه آن به شرکت ملی نفت ایران واگذار گردیده است.

دوم- هیئت عالی نظارت‏

هیئت عالی نظارت که طبق قانون اساس‌نامه آزمایشی از دو نفر نمایندگان مجلس سنا و دو نفر از نمایندگان مجلس شورای ملی به ریاست وزیر دارایی تشکیل شده است در سال مورد گزارش تنها یک جلسه رسمی داشتند که در آن جلسه در مورد طرز کار هیئت مذاکرات مقدماتی به عمل آمد و هنوز اقدامات اساسی و مؤثری (جز شرکت بدون حق رأی در جلسات مجامع عمومی) از طرف هیئت عالی نظارت به عمل نیامده است که قابل گزارش باشد.

سوم- عملیات شرکت‏

شرکت ملی نفت ایران در سال مورد گزارش اضافه بر انجام امور جاری که باید تصدیق کرد قرین توفیق کامل بوده است در چهار رشته به خصوص ابراز فعالیت نمود و نتایج مثبتی به دست آورده است.

۱- بهره‌برداری از مخازن نفتی فلات قاره خلیج‌فارس که پس از انجام عملیات اکتشافی مقدماتی و اعلان مزایده با شش گروه نفتی بین المللی به شرح زیر:

۱- شرکت هلندی با تافسه پترولیوم مانشایای. ن. و.

۲- گروه شرکت‌های آمریکایی تایدواتر.

۳- شرکت ایتالیایی آجیپ و شرکت آمریکایی فیلیپس پترولیوم و اویل اند. نچرال کاس کامیشن او ایندیا (هندی)

۴- با گروه شرکت‌های آمریکایی آتلانتیک و ریفاینینگ.

۵- با گروه فرانسوی برو دروشرش دوپترول و دو شرکت دیگر

۶- با گروه شرکت‌های نفتی آلمان متشکل از هفت شرکت.

مشارکت‌هایی تشکیل گردید که چون قراردادهای مربوط به آن در موقع خود به تصویب مجلسین رسیده است توضیحات بیشتری راجع به آن در این گزارش زید است.

۲- بازاریابی برای نفت ایران در خارج کشور- در این مورد شرکت اقدامات سابق خود را ادامه داده و موفق شده است با مشارکت شرکت نفت پان آمریکن و دولت هندوستان قراردادی برای احداث پالایشگاه در شهر مدرس ببندد و برای مصرف آن پالایشگاه قرارداد فروش نفت طویل‌المدتی منعقد سازد.

قرارداد دیگری نیز برای فروش نفت به دولت آرژانتین به امضا رسیده است.

با عده دیگری از کشورها نیز مذاکرات برای فروش نفت در جریان می‌باشد.

۳- توسعه عملیات نفتی در داخل کشور.

در این مورد ساختمان خط لوله دوم از جنوب به تهران که قرارداد آن در سال قبل از دوره گزارش به امضا رسیده بود ادامه یافته و ساختمان خود خط لوله تقریباً خاتمه یافته است.

طرح احداث پالایشگاهی در تهران (جنوب شهر ری) پس از تصویب مجمع عمومی مورد اجرا در آمده و ساختمان آن در دست اقدام می‌باشد.

عملیات اکتشافی نیز طبق برنامه در نقاط مختلف کشور در جریان بوده و می‌باشد.

۴- استفاده از گازهای طبیعی‏

در این مورد به پیروی از منویات ملوکانه و در امتثال اوامر مطاع معظم‌له و با سرپرستی مستقیم جناب آقای دکتر اقبال اقدامات اساسی و دامنه‌داری برای استفاده از گازهای

طبیعی کشور که تاکنون قسمت اعظم آن می‌سوخته و به هدر می‌رفته به عمل آمده است.

اولاً- شرکت ملی صنایع پتروشیمی تشکیل یافته که ریاست هیئت مدیره آن با جناب آقای دکتر اقبال است و با کمال جدیت در تأسیس کارخانه‌های پتروشیمی مشغول فعالیت می‌باشند و موفق شده است که در مورد عقد قرارداد مهمی با شرکت آمریکائی‌الاید کمیکال توافق حاصل نماید و قرارداد مذکور برای تصویب کمیسیون‌های مشترک دارایی و اقتصاد مجلسین تقدیم شده است و همچنین با چند شرکت بزرگ دیگری در مورد ساختن فرآورده‌های مختلف پتروشیمی مشغول مذاکره می‌باشند و در سه مورد تقریباً به توافق رسیده‌اند.

در مورد فروش گاز به دولت جماهیر شوروی که توأماً با خرید و احداث کارخانه ذوب آهن اقدام شده و قراردادهای مربوط به آن برای تصویب از طرف دولت به مجلس تقدیم خواهد گردید.

۵- کارکنان صنعت نفت:

طبق آمار منشور شرکت تعداد کارکنان صنعت نفت در شهریور سال ۱۳۴۴ و مقایسه آن با تعداد کارکنان در شهریور سال ۱۳۴۳ به قرار زیر است:

۱۳۴۴ ۱۳۴۳

کارمند کارگر کارمند کارگر

شرکت ملی نفت ایران‏

(عملیات خود شرکت) ۷۷۹۵ ۳۱۵۰ ۷۷۴۳ ۳۴۴۴

شرکت ملی نفت ایران‏

(امور غیر صنعتی جنوب) ۹۲۳۷ ۲۵۲۳ ۸۹۰۹ ۲۶۷۴

شرکت‌های عامل نفت‏

(کنسرسیوم) ۱۴۱۳۶ ۴۲۳۶ ۱۴۰۵۷ ۴۲۰۷

شرکت سیریپ ۷۲ ۹۷ ۱۲۲ ۴۲

شرکت ایپاک ۱۴۹ ۱۲۳ ۲۵ ۱۶۲

۳۱۳۸۹ ۱۰۱۲۹ ۳۰۸۵۶ ۱۰۵۲۹

مجموع کارکنان با در نظر گرفتن مقاطعه‌کاران وابسته‏

در شهریور ۴۲۳۰۱ ۱۳۴۴ نفر

در شهریور ۴۲۲۴۷ ۱۳۴۳ نفر

شرکت ملی نفت در سال مورد گزارش ترتیبی داده است که کارگران شرکت پس از پنج سال خدمت برای تهیه خانه وامی دریافت دارند که بدون بهره در بیست سال مسترد دارند و برنامه کار طوری تنظیم گردیده است که بعد از پنج سال تقریباً تمام کارگران شرکت که دارای پنج سال سابقه باشند دارای خانه شخصی شوند.

اقدام دیگر شرکت فراهم‌آوردن وسایل رفاه حال کارگران تشکیل شرکت‌های تعاونی مصرف و تأسیس یک سازمان مرکزی برای تدارکات شرکت‌های مذکور است که به حد زیادی به صرفه کارگران تمام شد و باعث تعدیل و تثبیت قیمت‌ها در هر منطقه می‌گردد.

۶- عملیات خاص شرکت در سال ۱۹۶۵ میلادی‏

مقدار تولید نفت خام‏

شرکت ملی نفت ایران ۴۳۷۳۴۸ متر مکعب‏

شرکت نفت ایران و ایتالیا (سیریپ) ۱۳۸۸۸۷۵ متر مکعب‏

شرکت نفت ایران و پان آمریکن (ایپاک) ۱۹۶۴۵۳۰ متر مکعب‏

شرکت اکتشافات و تولید نفت ایران (شرکت عامل) ۱۰۴۹۱۱۲۳۰ متر مکعب‏

جمع ۱۰۸۷۰۱۹۸۳ متر مکعب‏

مقدار تصفیه شده‏

شرکت ملی نفت ایران ۴۲۲۶۸۱ متر مکعب‏

شرکت سهامی تصفیه نفت ایران (شرکت عامل) ۲۰۳۱۳۶۹۵ متر مکعب‏

جمع ۲۰۷۳۶۳۷۶ متر مکعب‏

مقدار صدور

شرکت ملی نفت ایران (شامل نفت تصفیه‌شده و نفت سوخت کشتی هم می‌باشد) ۱۳۱۹۶۰۰ متر مکعب‏

شرکت سیریپ (نفت خام) ۱۳۹۴۷۰۰ متر مکعب‏

شرکت ایپاک (نفت خام)

۲۷۳۴۶۰۰ مترمکعب شرکت‌های عضو کنسرسیوم (نفت خام) ۸۰۹۰۱۴۰۰ متر مکعب‏

شرکت‌های عضو کنسرسیوم (فرآورده‌های نفتی) ۱۶۱۶۵۵۰۰ متر مکعب‏

جمع ۱۰۲۵۱۵۸۰۰ مترمکعب‏

مقدار فروش در داخل کشور

جمعاً در حدود ۵۸۰۲۰۰۰ متر مکعب‏

برای احتراز از تطویل کلام به گزارش فوق اکتفا شده چنانچه هریک از نمایندگان محترم اطلاعات مفصل‌تری در موارد خاصی بخواهند ممکن است به اینجانبان مراجعه فرمایند تا ترتیبی داده شود که اطلاعات لازم در اختیار آنها قرار گیرد.

امیرحسین فولادوند- مهندس فضل‌الله جلالی‌نوری‏