مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ آذر ۲۵۳۶ شاهنشاهی نشست ۱۳۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و چهارم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ آذر ۲۵۳۶ شاهنشاهی نشست ۱۳۲
فهرست مطالب:
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز پنجشنبه (۳) آذر ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
جلسه ساعت نه صبح بریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل شد.
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
آقایان: آزموده ـ آشوریان ـ آصف ـ جعفربای ـ ابطحی ـ اخلاق پور ـ اسحقی کاهکش ـ محمد اسدی ـ اسکندری ـ دکتر اعتمادی ـ محمدصادق افتخار ـ جواد افتخاری ـ الداغی ـ امیر عشایری ـ باقری ـ بسیج خلخالی ـ بنی احمد ـ بهره مند ـ محمد پارسا ـ تدین ـ تربتی ـ تژده ـ محمدکاظم جزایری ـ سعید جوادی ـ نوازالله جهانشاهی ـ جعفر حیدری ـ دکتر خطیبی ـ دانشمند ـ دانشی ـ درودی ـ رئیسی اردکانی ـ دکتر رحمانی ـ رحیمی لاریجانی ـ رفعتی ـ زرگرزاده ـ دکتر ستوده ـ دکتر جواد سعید ـ کریم بخش سعیدی ـ سلیمی ـ سیدی ـ دکتر شیروانی ـ نوذر صادقی ـ ساری اصلانی ـ صحرائی ـ صدیق زاده ـ طرفی ـ ظفری ـ عالمی ـ عباسمیرزائی ـ غلامرضا عدل ـ عطارد ـ محمدحسین غضنفری ـ غلامرضا غضنفری ـ دکتر فروزین ـ قادری ـ قراچورلو ـ قراگزلو شجاعی ـ قربانی نسب ـ قوامی ـ کبیری ـ کیوانی ـ مافی ـ مجتبائی ـ محمد خانلوی عشایری ـ محمودیان ـ معینی چاغروند ـ معینی قراگزلو ـ ملکشاهی ـ دکتر مهر ـ ناظمی ـ نواب صفا ـ وزیری ـ هرزندی ـ یاسینی ـ یزدی.
بانوان: برومند ـ داودی ـ زاهدی ـ سلیلی ـ وحیدی ـ هاشمی.
- بیانات قبل از دستور آقایان: شریفی ـ چلاجور ـ بانو جهانبانی و آقایان: هاشمی میاندوآب ـ موسوی ماکوئی ـ دکتر طبیب
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: شریفی ـ چلاجور ـ بانو جهانبانی و آقایان: هاشمی میاندوآب ـ موسوی ماکوئی ـ دکتر طبیب.
رئیس ـ نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای شریفی تشریف بیاورید.
شریفی ـ جناب آقای رئیس، همکاران ارجمند ـ در آغاز سخن، پس از توکل بعنایات خداوند متعال، آن یکتای بی شریک در آفرینش و پرستش. و درود نامحدود بر پیامبر محمود. بمناسبت تقارن این دو هفته، با دو عید بزرگ دینی و مذهبی ـ یکی عید سعید قربان، با آرزوی سلامت و طاعت قبول برای عزیزان به حج رفته و دیگری عید سعید غدیرخم. با امید به دوام و بقای جامعه عالیقدر تشیع و مکتب دانش و فضیلت حضرت امام صادق علیه السلام مراتب تبریک و تهنیت‌های قلبی را بدینمناسبت به پیشگاه شاهنشاه اسلام پناه و به ملت شریف ایران تقدیم می‌دارم و با توسل به حبل المتین الهی و قرائت قسمتی از آیه دوازدهم از سورة کریمه (یس) که می‌فرماید و کل شیی احصیناه فی امام مبین برای جهان پهناور اسلام و برای همة مسلمین آرزوی پیروزی و بهروزی را دارم. (احسنت)
در اینجا لازم میداند، سپاس قلبی خویش را از اقدامات پیگیر و مجدانه دفتر مخصوص شاهنشاهی که با ارسال گزارشات و مصوبات کمیسیون شاهنشاهی بصورت بررسی در پروژه‌های مختلف کشور، طبق اوامر ملوکانه نمایندگان قوه مقننه را در جریان چگونگی برگزاری جلسات و فعالیتهای مستمر و مثبت کمیته‌های مختلف کمیسیون شاهنشاهی قرار داده‌اند، بسهم خویش ابراز دارم و برای عموم مجریان، موفقیت بیش از پیش را آرزو کنم (احسنت) همچنین بر خود واجب میشمارد از فعالیت دو کانون بزرگ کار و کوشش، درهفته روشندلان از آن گروه صافی دل روشن ضمیر که با دیدة باطن راه گشا بسوی دنیای عظیم کار و کوشش هموطنان خویش اند و در هفته کار نیک پیش آهنگ ایران، از پیشاهنگان آزاده و با فرهنگ که پیشگامان یاری و مددکاری به مدد تقوی و ایمان در بنی نوع بشر می‌باشند ستایش کنم و توفیق خدمت را برای همة رهروان راه حق در فضیلت در سایة راست و مردمی و صفا، از درگاه خدای یکتا آرزو نمایم (احسنت).
همکاران گرامی ـ چون در جلسه علنی امروز، دنباله بحث در لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین جریان دارد. برای آنکه وقت گرانبهای جلسه را یکبار دیگر بهنگام طرح کلیات لایحه نگیرم با استفاده از این فرصت، مطالب و نظرات خویش را در این باره مختصراً بعرض ساحت مقدس مجلس شورای ملی میرسانم و امیدوارم که بتوانم حق مطلب را ادا نمایم.
امروزه در همة محافل و مجالس سخن از زمین است و اهمیت مسکن، برای بهتر زیستن و زندگی کردن با آرامش خاطر در خاک مقدس وطن که مهرش نشانة ایمان است. به آن امید که هر ایرانی، در عصر رستاخیز و بمدد مجلس رستاخیز طعم مالکیت را بچشد. اگر به عللی تا بامروز نتوانسته است برای خویش و خانواده اش مسکنی تهیه کند.
قرآن کریم را که تلاوت می‌کردم به موارد متعدد از فرموده‌های خدای بزرگ برخورد نمودم که در همة آنها توصیه به تأمین مسکن برای افراد بشر شده و اهمیت این امر با پیامهای آسمانی یادآور مسئولان امر شده است. در آیه دوازدهم از سورة الرحمن می‌فرماید: والارض وضعها للأنام یعنی زمین را برای همه مردمی که در روی آن زیست می‌کنند آفرید. در آیه ششم از سورة مبارکه بناء می‌فرماید: الم نجعل الارض مهادا یعنی آیا زمین را بستر قرار ندادیم؟ در آیات ششم و هفتم از سورة والشمس می‌فرماید: والارض و ماطحیها و نفس و ما سویها یعنی سوگند بزمین و آنکس که آن را گسترانید و سوگند به جان و آنکس که آن را آفرید و در آیه دوازدهم از سوره الصف اشاره به مساکن طیبه یعنی به خانه‌های خوب و پاکیزه شده است که این آیات وافی الهدایه مدلل می‌دارند که مقصود از آفرینش زمین، آرامش ساکنان زمین است. خداوند آسمانها و زمینها زمین ما را بشرف مقدم فرزندان آدمی که اشرف مخلوقات نام دارندف آفرید تا فرزندان آدم ابوالبشر از دلهره و بیم دربدری و خانه بدوشی ایمن باشند که فرمود: له ما سکن فی اللیل و النهار و اشاره این آیه سیزدهم از سورة الانعام تمامی ساکنان این کره خاکی هستند که آنان را خداوند در سراسر گردش شب و روز از آن خود میداند و تحت حمایت خود گرفته است. از سوئی می‌بینیم، بر خلاف اکثریت مردم جامعة ما، که همه با فضیلت و نوعدوست هستند و ارزش امنیت و رفاه عمومی امروز ایران را بخوبی درک می‌کنند، معدودی خاکباز، با کمال تأسف به میراث عمومی مردم یعنی زمین هجوم برده، از هیچ بهمه جیز رسیده‌اند، اینان در حقیقت با استفاده سوء از ترقی سطح زندگی کشور و از ورود مغزهای روشن هموطن از خارج بکشور و از آمادگی جوانها در سایه رفاه جامعه، به تشکیل زندگی مستقل که محتاج بتهیه مسکن علیحده و جدا از والدین است. زمینهائی را که بابعاد زیاد و به بهای بسیار نازل خریده بودند. در موقع خود به چندین برابر ارزش حقیقی بفروش رساندند که بعقیده همه مردم با وجدان و ایران خواه، گناه تعویق در امر مقدس ازدواج جوانها بیشتر بگردن اینگونه افراد سودجو است که در نزد خدای خویش شرمسارند.
پس به عقیده شما متفکران و صاحب نظران جامعه در رفع این نقیصه چه باید کرد. ملت ایران بسیار خرسند و مفتخر است که رهبر اندیشمندش نه تنها به پیروی از تعالیم آسمانی قرآن مجید، بلکه از نظر نوعدوستی و ملت نوازی نیز همواره در فکر رفاه و آسایش ملت خویش بوده و بدیهی است که اینگونه دستبردها بحریم خانواده‌ها خاطر مبارکشان را آزرده است که فرمان تثبیت نسبی بهای زمین را با تأکید خاص بدولت صادر فرمودند که انشاءالله دولت جناب آقای دکتر آموزگار بزودی نفس فرمان مبارک ملوکانه را بهمان نحو که منظور نظر است پیاده خواهد کرد.
امروزه زمینهائی که در اختیار بخش خصوصی است بر دو قسم است. اول زمینهائی به قطعات کوچک تا یکهزارمتر مربع که اکثراً ببهای متعادل روز خریداری شده‌اند و مالاً برای تهیه مسکن است چه در محدوده شهرها و چه در خارج از محدوده که باید از صاحبان اینگونه زمینها همه گونه حمایت بشود و دولت دست آنها را در تأمین مسکن مناسب باز بگذارد دوم زمینهائی که بصورت اراضی وسیع در ید اشخاص است. اگر اینگونه زمینها را برای کشت و زرع و یا پیاده کردن یک پروژه صنعتی در نظر گرفته و بعد خریده‌اند که باید تا بامروز تکلیف آن زمینها را روشن کرده و کاری در آنها صورت گرفته باشد. چون ترقی سریع کشور ایجاب نمی‌کند که اینگونه زمینها بدون پیاده کردن پروژه‌ای همینطور کد بماند پس اگر نشده است ولو این زمینها بنام اراضی بایر و موات هم به ثبت داده شده و خریداری شده است چون همینطور راکد مانده بدیهی است که بمنظور سودجوئی و برای تقسیم به قطعات کوچکتر و فروش به چندین برابر قیمت عادله است. بمردم بی مسکن که ناچار از تهیه آن هستند و روی سخن با اینگونه زمینها است.
وقتیکه می‌بینیم ملت ایران رهبر و راهنمائی نظیر شاهنشاه آریامهر دارد که رهبران جهان متمدن در حل معضلات جهانی از فکر صائب معظم له استفاده می‌کنند و شاهنشاه در امور کشورمان همه گونه راهنمائی صحیح و مثبت به مسئولان امور می‌فرمایند حیف است که از این اندیشه رسا بسود جامعه الهام نگیریم. وقتی که ارشادات و فرمایشات حکیمانه شاهنشاه آریامهر را مطالعه می‌کردم، به یک نکته بزرگ و یک توصیه خیلی با اهمیت پی بردم که در اینجا آن را شاه بیت سخنم قرار می‌دهم.
شاهنشاه آریامهر به هنگام معرفی و شرفیابی هیئت وزیران بحضور معظم له در تاریخ هفتم اردیبهشت ماه ۲۵۳۳ شاهنشاهی فرمودند:
«شاید برای مقابله با احتیاجات تمدن بزرگ، یک قدم اساسی برداشته بشود که از لحاظ انقلابی هیچ چیز کمتر از مواد دیگر انقلاب ایران نداشته باشد و در عین حال لطمه‌ای نیز بکسی نزند.
دولت که الان پول دارد، چرا تمام زمینهائی را که در محدودة شهرهای ایران، تا شهرهای بیست هزار نفری واقع شده است، بقیمت عادله نخرد؟
دولت خوب است تمام زمین را بخرد و بگذارد در بانک زمین خودش، آن را نگهدارد برای تمام سرویسهائی که در آینده برای آن تمدن بزرگ که میگوئیم بمردم بدهد. این کار چند حسن دارد. اول: زمین مردم را به قیمتش از آنها خریده‌اید و هیچ تحمیلی نکرده‌اید. دوم: اینکه بورس بازی زمین را بکلی گذاشته‌اید کنار و پول آنها را برای کارهای تولیدی آزاد کرده‌اید.
زمین خریدن و زمین فروختن کار تولیدی نمی‌شود. پول زمین، پول حقه آنها است ولی با پولی که دارند، بروند دنبال یک کار تولیدی.»
باید گفت: کلام الملوک، ملوک الکلام، ما با الهام از افکار بلند شاهانه اینک راه چاره را که یافتیم باید بیشتر در عمق مطالب شاهانه غور و بررسی کنیم. نخست باید حیرت کنیم از اینکه چرا فرمان شاه در اینمورد که گره گشای مسکن در اجتماع مترقی امروز ما است تا بامروز و پس از گذشت سه سال اجرا نشده است. چرا که بمثل معروف:
- همه جای ایران سرای من است
- چو نیک و بدش از برای من است
چون اگر تأسیس بانک زمین تاکنون از طرف دولت بمرحلة اجرا درآمده بود دیگر ما مشکلی بنام مسکن نداشتیم و کار محاکم دادگستری اغلب برسیدگی بدعاوی موجر و مستأجر علیه یکدیگر صرف نمی‌شد. بهمانگونه که با تأسیس بانک فرهنگیان بفرمان شاهنشاه آریامهر، امروز عموم جامعه فرهنگیان کشور با بهره وری از این تکیه گاه مالی مطمئن دعاگوی شاهنشاه خود هستند.
با تأسیس بانک زمین که باید آن را پدیده‌ای نو در عصر رستاخیز بشمار آورد و باید حتماً آن را با سازمان فعلی زمین اشتباه و قیاس نکنیم. دولت می‌تواند با پیش بینی و تخصیص اعتبار کافی در بودجه کل کشور، زمینهای بزرگ را بقیمت عادله از صاحبان آنها خریداری کرده و حتماً بدست خودش بدین کار اقدام کند نه بوسیله بخش خصوصی تا خدای نکرده در مردم ایجاد توهم نکند و تصور سودجوئی نرود، اعتماد جامعه جلب گردد و اساس مالکیت محفوظ بماند. پس با توسعه و اضافه کردن آن، از زمینهای منابع ملی شده و زمینهای دیگر که در اختیار دارد و قرار دادن آن بصورت سرمایه غیرمنقول و بنام عرصه و با وارد کردن خانه‌های پیش ساخته یا ابزار کار که تهیه اش در داخل کشور میسر نیست از خارج از کشور و ترخیص آن بدون پرداخت حقوق گمرکی یا سود بازرگانی و آنها که تهیه اش در داخل کشور میسر است خرید با بها و سود عادله هر طور که صلاح و مقتضی میداند شروع به خانه سازی کند و آن خانه‌ها را به خانواده‌های کم بضاعت و بی مسکن و به خادمان جامعه اعم از کارکنان دولت، فرهنگیان، قضات، کارگران، کشاورزان، اصناف، پیشه وران و دیگر طبقات شریف جامعه ایرانی و یا به مأموران منتقل به شهرستانها که در انجا خانه ندارند به اجاره مناسب واگذار کند.
خرید به نرخ عادله و ذخیره قطعات بزرگ زمین توسط دولت در بانک زمین و استفاده از آنها برای طرحهای عمومی و عام المنفعه و از جنبه مسکن و شرکت دادن بخش خصوصی در سهام این بانک هزاران سود دارد و یک زیان و آن زیان احتمالی عدم رضایت صاحبان اینگونه زمینها است از دولت، اما این عدم رضایت عده معدود در برابر اکثریت مردم خرسند و شکرگزار چه اثری می‌تواند در جامعة متحول ایران داشته باشد. چه یکی از اثرات و مفاهیم عالی عدالت اجتماعی که شاهنشاه آریامهر همواره به آن اشاره و تأکید می‌فرمایند عدالت در تعدیل عادلانه ثروت است که مفهوم آن در مورد زمین، جلوگیری از احتکار و خارج ساختن آن از بورس بازی و معاملات چند جانبه و فروش به چندین برابر قیمت منطقه بندی شهرداری است که بهیچوجه با بنیه اقتصادی مردم وفق نمی‌دهد. ضمناً توجه دولت را به این نکته مهم معطوف می‌دارم که در استان خوزستان که روستائیان صاحب نخیل می‌باشند. دولت بررسی کند. اگر واقعاً آن زمینها زیر کشت است و محصول دارد که بحق چنین است. برای فراهم آوردن موجبات دلگرمی بیشتر مرزنشینان غیور و شاهدوست و آسایش زندگی فرزندان آنان که همگی فرزندان شاه هستند نخیلات آنرا به ثبت قانونی برساند و بموضوع استفاده از آب آشامیدنی خاصه در آبادان که با شوری و تلخی آب دریا در اغلب از ماههای سال همراه اس توجه عمیق کند یقین بدانید. سودی که از راه کشت و فروش محصولات بدست خواهد آمد زیان صرف هزینه مربوطه و تخصیص بودجه در راه لارویی و سدسازی را بخوبی تأمین خواهد کرد. در خاتمه، سخن خویش را با آیات یازدهم و دوازدهم از سورة مبارکه الصف از کلام اله مجید خاتمه می‌دهم آنجا خدای عالمیان و آدمیان فرماید:
یا ایها الذین آمنو هل ادلکم علی تجاره تنجیکم من عذاب الیم.
ای مردم با ایمان ـ آیا می‌خواهید شما را براهی راهنمائی کنم که از عذاب دردناک نجاتتان بخشد؟ تؤمنون بالله و رسوله و تجاهدون فی سبیل الله باموالکم و انفسکم خیر لکم ان کنتم تعلمون. بخدا و پیامبرش ایمان آورید و با مال و جان خود در راه خدا مجاهدت و کوشش کنید این کار برای شما بهتر است اگر بدانید زیرا معامله با خدا همه سود است و زیان ندارد. (احسنت)
رئیس ـ آقای شریفی وقت جنابعالی تمام شده است آقای چلاجور بفرمائید.
رضی چلاجور ـ بنام خداوند بالا و پست ـ که از همتش هست هر چه هست. (احسنت)
مقام محترم ریاست، همکاران گرامی، همه میدانیم ایران کشور عزیز ما تا پنجاه و چند سال قبل فقط نامی از آن باقی مانده بود و فقر و پریشانی و نامنی بر چهرة کشورمان مستولی شده بود و می‌رفت تا طومار حیات ملی کهنسال ایران در پیچ و خم تندباد حوادث محو نابود شود دیدیم دست رادمردی توانا و سرداری بزرگ از خطة مازندران از آستین زرین تاریخ بدر آمد تا بار دیگر ایران زمین را از گرداب فنای سیاسی نجات بخشد آری در آنزمان:
- زهر گوشه‌ای نغمه‌ای ساز بود
- ز حلقوم بیگانه آواز بود
- همه جا خرابی و ویرانه بود
- حکومت به فرمان بیگانه بود
- نه امنیتی بود و نه داوری
- ستم بود و بیداد و یاغیگری
- رضا چون که فرمان یزدان گرفت
- همی کشور داریوش جان گرفت
(احسنت)
آری رضا شاه کبیر در سختترین و شومترین ایام زمام حکومت را با اندیشه‌های بزرگ در دست گرفت و برای اعتلای ایران از هیچ کوششی دریغ نداشته است. و وطن را چون جانش دوست می‌داشت فرزند برومند و تاجدارش نیز با از جان گذشتگی چون چراغی فروزان فرا راه ملت قرار گرفت که امروز ثمرة آن زحمات خستگی ناپذیر سربلندی عظمت و افتخار برای مردم ایران زمین است تجلی آثار شکوفان زمان حاضر مبتنی بر اعتقاد راسخ ملت ایران به اصالت انقلابی است که در سر فصل آن ایران آباد و ایرانی آزاد با ملتی مرفه اعلام گردیده است. با اجرای اصول زندگی آفرین انقلاب شاه و ملت یقین دارد همانطور که شاهنشاه عالیقدرمان پیش بینی فرمودند در آتیه نزدیکی بیاری پروردگار و کوشش مردم به آن تمدن بزرگ که ایده آل همه میهن خواهان است خواهیم رسید. (انشاءالله) صنعتی شدن کشور رشد کشاورزی و اقتصادی و برخورداری از امنیت و فرهنگ صحیح و اندیشه‌های نو و زندگی مرفه و احیای سنتهای کهن که یادآور مجد و عظمت ایران است و اینک در عصر آریامهر به بهترین وجهی متجلی گشته است ما را بر آن می‌دارد که سپاس بیکران را به پیشگاه بزرگمان که سایة یزدان است تقدیم بداریم یکی از ان سنتها توجه به درختکاری و خرمی و سرسبزی بخشیدن به مملکت است در این زمینه پدر تاجدار ما در سال ۲۵۱۶ شاهنشاهی در مورد آئین مقدس درختکاری فرمودند «آئین درختکاری از سنن مقدس نیاکان ماست اگر این آئین درست اجرا شود در عمران و زیبائی و آب و هوای کشور تأثیر بسزائی دارد.» همچنین می بینییم برادر والاگهر شاهنشاه آریامهر والاحضرت شاهپور عبدالرضا پهلوی که خود کشاورزی نمونه و مظهر ذوق و ابتکار می‌باشند در آئین درختکاری فرمودند که «امروز دلایل اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی، فنی و محلی بسیاری لزوم توجه روزافزون بدرختکاری را خاطرنشان می‌سازد بوجود آوردن فضای سبز برای تأمین موجبات تفریح مردم ایجاد جنگل‌های دست کاشت بمنظور سالم سازی محیط و جلوگیری از آلودگی هوا برای تأمین مواد خام، صنایع چوب و جلوگیری از فرسایش خاک درختکاری را علاوه بر لزوم احترام به آن بصورت یک سنت باستانی بعنوان یک ضرورت زمانی و مکانی در کشور ما تأیید و تأکید می‌کند.
بنابراین درختکاری را باید از طریق اجرای برنامه‌های وسیع آموزشی بمردم آموخت و بخصوص جوانان و نوجوانان کشور در حفظ و حراست این منابع بیشتر برای تأمین زندگی و رفاه خود و فرزندان آنها مورد توجه می‌باشد باید بخوبی وظیفه خطیری که در پاسداری از منابع طبیعی کشور بعهده دارند توجه کامل داشته باشند جای کمال خوشبختی است که دولت منویات عالی و افکار بلند رهبر عالیقدر ایران را درک کامل نموده و اقدامات بسیار وسیعی را در این زمینه آغاز نموده است و با گسترش و اجرای وسیع این برنامه امید می‌رود کشور ما سرسبزی و خرمی گذشته خود را که بر اثر قهر طبیعت یا جهل و نادانی از بین رفته است از نو بازیابد.»
ملت کهنسال ایران همیشه و همه وقت در اجرای دستورات و راهنمائیهای رهبر خردمند خود گوش بفرمان بوده است و در زمینه درختکاری و دست کاشت درخت نیز از هیچ کوششی دریغ نداشته و ندارد.
با توجه به فرمایشات گهربار پدر تاجدار و سخنان مفید والاحضرت شاهپور عبدالرضا که با ایجاد مزارع نمونه در نقاط مختلف کشور بالاخص در مازندران مردم را متوجه به اهمیت درختکاری و کشاورزی فرمودند و معظم له در این زمینه نیز نمونه و مظهر کوشش برای مردم مازندران بوده‌اند جای بسی خوشحالی است با میل و رغبت همه جانبه مردم در اجرای اوامر شاهنشاه و با توجه به بازار مصرف میوه طی بیست سال اخیر می‌بینیم در کشورمان باغات عظیمی بوجود آمده است متأسفانه همه ساله دولت بمقدار زیاد میوه از خارج برای رفع نیاز وارد می‌نماید با توجه بمیزان تولید داخلی و مصرف و رغبت مردم در توسعة باغات و دست کاشت درخت دولت باید چاره‌ای بیاندیشد که محصولات داخلی از بازارشان کاسته نشود و باغداران و کشاورز مأیوس و نومید نگردند از دولت خدمتگذار جناب آقای آموزگار انتظار می‌رود حتی الامکان از ورود میوه خارجی جلوگیری فرمایند زیرا شاه بیت انقلاب سفید اندیشه بزندگی کشاورزان و روستائیان است.
همه میدانیم که میوه امروز بصورت یکی از ضروری ترین مایحتاج عمومی درآمده است بهمین علت و بر اثر علایق باطنی و اجرای اوامر پدر تاجدار عده‌ای در نقاط مختلف کشور به باغداری و کشت درخت اشتغال ورزیده‌اند و با کار و کوشش علاوه بر تولید میوه سرسبزی و خرمی نیز به کشور داده‌اند و امروز باغداران بعنوان یک طبقه مشخص اجتماعی با خصوصیات اخلاقی مثبت و سازنده در طراوت و زیبائی بخشیدن به گوشه و کنار مملکت از هیچ کوششی دریغ نداشته و ندارند امیدشان اینست که محصولشان در بازار خریدار داشته باشد از جناب وزیر بازرگانی و تیم پرتوانشان انتظار دارد بمنظور تشویق و ترغیب باغداران که محصولشان امسال بحد وفور است از ورود مرکبات خارجی جلوگیری نمایند و از مسئولین محترم تغذیه رایگان کشور عزیزمان استدعا دارد محصولات کشاورزی وطنمان برای تشویق نوجوانان شمالی که پابپای پدرانشان در باغات زحم کشیده‌اند بمصرف برسد تقاضای باغداران شمال این است که دولت مرکباتشان را تا دچار آفت نگردیده است بخرد.
همکاران گرامی: شاهنشاه نیک اندیش اندوه و رنج کشاورزان را خوب احساس فرموده‌اند، احساس فرموده‌اند که زمین باید پیام آور آوای شادیها برایشان باشد نه افزون کننده رنج و دردشان.
شاهنشاه بزرگ ما خوب تشخیص داده‌اند که کشاورز بزمین خویش زنده است امیدش بخاکی است که آنرا شخم بزند و امیدش به نهالی است که آنرا می‌کارد. شاهنشاه نمی‌خواست دهقان ایرانی با مدام سلام رنج بگوید و شامگاه کتاب درد بخواند در عصر ما از برکت وجود شاهنشاه دهقان صاحب همه چیز شده است، زمین ـ سواد ـ بهداشت.
کشاورزان کشور عزیز ما به امیدی بیشتر و کار افزو نتر بعد از نام خدا کار روزانه خود را با نام شاه شروع می‌نمایند و هر شامگاه که بآغوش گرم خانواده خود باز می‌گردند دعاگوی رهبر خردمند خود می‌باشند و سپاس خود را آنچنانکه جناب استاد بسیج خلخالی در قطعه‌ای بنام برگی از دهقان نامه سروده و ارمغان ادبیات کرده‌اند به پیشگاه شاهنشاه تقدیم می‌دارند (احسنت).
- چگونه شکر آن گویم من آزاده دهقانم
- رها از سلطه مالک مصون از فتنة خانم
- چگونه شکر آن گویم که بعد از قرنها خواری
- دگر سر در گریبان نیستم آزاده انسانم
- دگر از ضرب شلاق مباشرها نمی‌لرزد
- چو برگ بید در فصل خزان اندام عریانم
- دگر در دادگاه قاضی وجدان نمی‌ریزد
- ز جرم بی رگی اشک نوک مژگانم
- از این پس هر چه عید آید چه شادیها پدید آید
- دگر بر هم نمی‌ساید چو سوهان فک و دندانم
- که باید داد عیدانه از این خانه بآن خانه
- پنیز و جوز و بیدانه خروس و بره بریانم
- از این پس هر بهار آید بسی لیل و نهار آید
- دگر دست هوسبازان نچیند گل ز بستانم
- به هر دم صد هزاران شکر ای خالق بدرگاهت
- که ایمن از هزاران گونه افسونهای شیطانم
- از آن نیرنگ بازیهای صدها رنگ اربابان
- که از تکرار یاد آن خدا داند هراسانم
- نمی‌ریزد دگر مامم، شرنگ رنج بر کامم
- نه محنت قصه پردازم، نه غم گهواره جنبانم
- بدان اعجاز گر دستی، هزاران بوسه بایستی
- که بگسسته است زنجیرم، که بشکسته است زندانم
- الا ای شاه با وجدان گذشته از سر و از جان
- پی آزادی دهقان بقربانت سر و جانم
- الا ای شاه دریا دل مرا از ورطه‌ها هایل
- تو آوردی سوی ساحل رهانیدی ز طوفانم
- خدای مهربان یارت علی مولی مدد کارت
- فروغ عمر پربارت فزاید ذات یزدانم
- بدان اعجاز گر دستی هزاران بوسه بایستی
- که لوث ذلت و پستی زدود از چهره و دامانم
- الا ای منجی دهقان برای شادیت از جان
- همه شب دست بر دامان سلطان خراسانم
- بعالم هر اسیری می ستاید منجی خود را
- من آزادی خود مدیون شاهنشاه ایرانم
(احسنت).
رئیس ـ بانو جهانبانی بفرمائید.
بانو جهانبانی ـ ما بخوبی آگاهیم که چه مسئولیت سنگینی را در برابر مردم بعهده گرفته‌ایم و جای بسی افتخار و خوشبختی است که رهبری و تعالیم خردمندانه شاهنشاه عالیقدر ما و اصول نوزده گانه انقلاب ما را در انجام این وظیفه خطیر یاری و ارشاد می‌کند.
اکنونکه هدف شاه و ملت و دولت یکی است یعنی جملگی خود را مؤمن با صول انقلاب میدانیم و پرچم حزب رستاخیز را بدست گرفته‌ایم کارمان بیشتر بایستی نتیجه و عمل را در برداشته باشد تا تظاهر تا بدین طریق باعث ازدیاد حسن اعتماد و اعتقاد ملی شویم. (احسنت)
در عصر انقلاب هدف از نماینده شدن تنها راه یابی بپارلمان نیست بلکه بایستی بمیان مردم رفت و با آشنائی با مشکلات مردم و تلاش در رفع نیازمندیها دین خود را با آنان ادا کرد.
با آشنائی که بمشکلات اجتماعی داریم بایستی دستگاههای اجرائی دولت را با پیشنهاد طرحهائی که با حداقل هزینه حداکثر بهره را در برداشته باشد یاری دهیم. (احسنت)
بطور مثال در حوزه انتخابیه من شهر شیراز سه سازمان که مسئولیت آبرسانی را بعهده دارد موجود است یعنی سازمان آب منطقه‌ای ـ دستگاه آب موقوفه نمازی و شهرداری، اما متأسفانه مسئله آب مشکلی است که مردم شیراز سالهای متمادی با آن روبرو و تا بحال هیچکس قادر برفع این نقیصه نبوده است. چرا چون سازمان آب که خود را مسئول نمیداند و حاکم مطلق دستگاه آب موقوفه است که نه قادر برفع نیازمندی مردم و نه احساس مسئولیت می‌کند. مگر چه اشکالی دارد بجای بوجود آوردن اینهمه پستهای گوناگون این سازمان تحت یک مدیریت صحیح و مسؤل و مشخصی اداره شود وقتی ما علت را میدانیم و معلول را می‌شناسیم چرا درد خود را درمان نکنیم.
یا بطریقی دیگر برای حل مشکل مسکن همه ما بسیج شده‌ایم و فرمان همایونی چنین شرفصدور یافته که برای تأمین نیازمندی مسکن حداکثر استفاده از زمینهای دولتی و موقوفه بعمل آید اما برای حل این مشکل راهی را انتخاب می‌کنیم که هزاران مشکل و ضایعات دیگر باجتماع وارد می‌سازد.
مثلا زمینهای اوقافی قسمتی از شیراز را بعده‌ای اجاره داده‌اند حالا که مستأجرین با هزاران رنج و مشقت و تلاش مبادرت باحداث یک واحد مسکونی نموده‌اند تحت عنوان فروش زمین مبالغ هنگفتی را از آنان مطالبه و دریافت و آنها را از هستی ساقط می‌کنیم تا پول زمین را بپردازند جز اینکه از این طریق فقر و بدبختی را توسعه داده و هزاران نفر ناراضی آفریده‌ایم چه کرده‌ایم (صحیح است).
یا بطریقی دیگر بخاطر نفوذ چند نفر عمال صاحب ثروت که می‌خواهند بزمینهای خود قیمت بدهند تسلیم اراده آنان شده و هزاران هکتار زمین را که می‌تواند برای هزاران نفر مردم بی خانمان واحد مسکونی شود با میلیونها ریال هزینه تحت عنوان احداث یک جاده یا یک خیابان عریض و طویل ضایع کنیم.
مسئله دیگر که دامنگیر اکثر شهرها بویژه شهر شیراز بوده این است که در یک طرف شهر به بهانه اینکه در معرض دید و مسیر سران داخلی و خارجی و توریستها قرار دارد کلیه امکانات و خدمات شهری را پیاده و هزاران نفر مردم دیگر را بجرم زندگی در جنوب شهر بزندگی مانند انسانهای اولیه محکوم می‌کنیم این کارمان بیشتر جنبه تظاهر دارد تا خدمت بمردم. اصول انقلاب و عصر رستاخیز آنچنان مردم را روشنفکر و واقع بین کرده که نمی‌توان آنها را فریب دا پس بایستی بکارهائی که جنبه عوام فریبی دارد خاتمه داد.
همانطوریکه شاهنشاه نیک اندیش ما فرموده‌اند عموم ملت ایران چه بزرگ و چه کوچک و چه زن و چه مرد، چه شهری و روستائی بایستی بطور یکسان در پرتو اثرات ثمربخش انقلاب از یک حقوق مساوی برخوردار شوند و هیچگونه وجه امتیازی نبایستی برای افراد وظیفه بالای شهری و پائین شهری قائل شد.
ما اینجا نیامده‌ایم که فاصه ساز باشیم و اختلافات طبقاتی را زیادتر کنیم ما بایستی مدافع کسانی باشیم که هرگز بحق خود نرسیده‌اند بایستی با برچیدن تبعیض و منش جاه طلبی مبارزه کرد و آسایش و آرامش را برای عموم مردم یک شهر بوجود آورد. (احسنت)
تا زمانیکه در تمام جهات و سطح یک شهر از نظر رفاهی و خدمات شهری و تسهیلاتی که در خور مقدور هست توازن و تعادل برقرار نشود نمی‌توانیم ادعا کنیم که باصول انقلاب شاه و ملت مؤمن و در چهارچوب وظایف حزب رستاخیز پاسدار هدفهای انقلاب هستیم بایستی عدالت را رعایت نمود تا وحدت ملی بوجود آید.
بنمایندگی از طرف کلیه مردمی که بمن حق دفاع داده‌اند و بعنوان یک نماینده پارلمان که در پیشرفت و ترقی مملکت احساس مسؤلیت می‌کند پیشنهاد می‌نمایم بویژه اکنونکه اختیارات و اعتبارات منطقه شده مسؤلین محترم قبل از هر گونه طرح ریزی یا اجرای طرحهای تهیه شده بوسیله متخصصین که در اختیار دارند منافع و زیانهای اجرای هر طرح را ارزیابی و در صورتیکه منافع عمومی و بیشتر جنبه مثبت را در برداشت بمرحله اجراء درآورند. اکنونکه انجمنهای ملی با نبوغ بیسابقه و فکری سالم سرنوشت ساز یک شهر و مردم آن هستند چه بهتر که انتقادات و نظریات آنان را حائز اهمیت و محترم شمرده و مورد توجه قرارداد مگر هدف ما خدمت بمردم نیست، مگر نظر نمایندگان انجمنهای ملی نظر عموم مردم نیست چه اشکالی دارد که اگر یک طرح در هر مرحله‌ای که باشد برای مردم نافع نبوده و زیان بخش تشخیص داده شد از اجرای آن جلوگیری شود.
من از دولت تقاضا می‌نمایم ضمن بکار بردن تدابیر لازم در جهت رفع مشکلات فوق مسؤلین دستگاههای اجرائی را مکلف نمایند که از اعمال نظر شخص یا اشخاص با نفوذ شهرها در طرح ریزی‌ها جلوگیری و یا از اجرای طرحهای تحمیلی که منافع چند نفر عمال صاحب ثروت را در بردارد صرفاً خودداری تا باعث تقویت حس خوشبینی مردم به دستگاههای دولتی شود. (احسنت)
رئیس ـ آقای هاشمی میاندوآب بفرمائید.
هاشمی میاندوآب ـ جناب آقای رئیس، همکاران گرامی و ارجمند، نمایندگان محترم دولت سفر پرثمر رهبر کبیر انقلاب شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی محبوب بکشورهای متحد امریکای شمالی. استقبال پرشکوه و بیسابقة قلب ملت امریکا از این مهمانان گرانقدر. گفتگو و مذاکرة همه جانبة سران دو ملت عاشق صلح و دوستی نتایج بزرگ جهانی و ثمربخش این ابراز احساسات ایرانیان مقیم امریکا و رفتار غیرمعقول عده‌ای نقابدار ناشناخته و بالاخره بازتاب گستردة این سفر و نتایج ان در روزنامه‌ها و مجلات و رادیو تلویزیون سراسر جهان نه چنان و چندان است که بتوان در یک نطق قبل از دستور مورد تقدیر و ستایش و تجلیل و نیز تجزیه و تحلیل قرار داد (صحیح است). با اینهمه سکوت هم نتوان کرد چرا که ملت ایران ملتی حق شناس است و نمی‌تواند در مقابل تجلیل پرشکوهی که از پیشوا و رهبر اندیشمند وی بعمل آمده سکوت کند و شرایط سپاس را بجای نیاورد و نیز برهبر خود عشق می‌ورزد و کوششهای گرانقدرشانرا ارج می‌نهند بنابراین هم بررسی اجمالی این سفر، هم سپاس از ملت امریکا و هم حق شناسی در مقابل کوششهای شاهنشاه عدالت گستر درباره تحقق آرمانهای صلح جویانة ملت ایران ایجاب می‌کند که سخن کوتاه در این باره بمیان آید.
ما نیک میدانیم که دنیای امروز دنیای همبستگی‌ها و پیوندها است دنیای تأثیر متقابل ملتها و حوادث است.
هیچ ملتی در هیچ جای دنیا نمی‌تواند تأثیر حوادث ولو هر قدر دورتر از خاک خود مصون و در امان باشد.
این تأثیرات ممکن است هیجانهائی بیش از حد یا کدورتهائی ایجاد کند که سرانجام عقیده هائی را سبب شود. از اینرو بهترین طریق حفظ صلح و حقوق ملتها حل عقده‌ها و جلوگیری از پیش آمد حوادث ناگوار بشریت، ملاقاتها، شرکت در کنفرانسها و تبادل نظرها و بالاخره تشنج زدائی از طریق مذاکره و حل مسالمت آمیز مشکلات است.
برای همین است که در منشور سازمان ملل در باب حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی پیش بینی و ملتها برای توسل بآنها تشویق شده‌اند ملتی ارج دارد پیوایش شایستة پیشوائی است، سیاستمداری عمیق و طرفدار صلح است که برای مذاکره در راه تشنج زدائی بین المللی مقید بزمان و مکان نباشد و برای حل مشکلات از طریق مسالمت آمیز هر کجا که امکان پذیر باشد شتافته استقبال کند.
دوری و جدائی نه تنها راه صلح نیست بلکه طریق افزودن بر نگرانی‌ها و شک و تردیدها است. مردمی که راه دوری و جدائی در پیش می‌گیرند رهبرانی که از تشکیل کنفرانسها جلوگیری می‌کنند نه تنها پیام آور فرشتة صلح و دوستی نیستند بلکه خود بانی جنگ و دشمن بشریت هستند نطفة جنگ بین المللی دوم بهنگامی بسته شد که در اکتبر سال ۱۹۳۳ هیتلر با غرور نخوت خاص خود جنون جهانگیردی و خونریزی که داشت کنفرانس صلح را ترک کرد و برای همیشه از جامعة ملل خارج گردید بدنبال همین اقدام بود که صحنة جهانی هر روز آشفته تر و آتش اختلافات تیزتر شد و بفاصلة کوتاهی شلیک توپها و صدای ناهنجار بمب افکنها گوش انسانها را کر و بشریت را غرق در دریای خون کرد.
این افتخار بر شاهنشاه ماست که برمز صلح و انساندوستی قرن حاضر یعنی اصل مذاکره برای یافتن راه صلح و تشنج زدائی پیش از همة سیاستمداران این خوشبختی برای معظم له است که قلب رئوف و بشردوستشان الهام بخش برای پیشگامی در تحمل رنج سفر و ایجاد محیط تفاهم و صلح و رفع اختلافات است.
در طول ۳۶ سال سلطنت پرافتخار خود هر موقع که ضرورتی ایجاب کرد دست دوستی بسوی سیاستمداران جهان دراز کرده‌اند و در این کار نه مقید بمکان بوده‌اند و نه به زمان. (احسنت)
هیچ سیستم حکومتی و هیچ ایدئولوژی سیاسی مانع ایجاد محیط تقاهم برای ایشان نشده است.
گاهی در شرق و زمانی در غرب و بهنگامی در دنیای سوم باستقبال رهبران وقتشان شتافته و بگفت و شنود نشسته‌اند و در همه جا و در هر زمان با آگاهی کامل و با منطق قوی و با نظام فکری دقیقی که دارند به حل هر مشکلی توفیق یافته‌اند و بهنگام بازگشت صلح و آرامش و امنیت را برای ملت خود بارمغان آورده‌اند، اما در این سفر تاریخی این ارمغان تنها از آن ملت ایران نیست.
بحث رهبران دو ملت منحصر بمسائل فی مابین نبوده است سخن از کلیه مسائل بین المللی بمیان آمده است. علاوه بر اختلافاتی که میراث جنگ بین المللی دوم مانند فقر و اختلاف اعراب و اسرائیل است مورد گفتگو قرار گرفته است.
مسائلی که در سالهای اخیر شکل گرفته و صلح بین المللی را تهدید می‌کند مسئلة اصلی گفتگوی شان بوده است.
از اینرو بجرأت توان گفت که ارمغان این سفر منحصر بکشور ما و امریکا نبوده و سرنوشت جهانی را در برمیگیرد. و خوشبختانه نتیجة این مذاکرات مثبت و موفقیت آمیز بوده است. بطوریکه حضرت رئیس جمهور امریکا شاهنشاه
ما را بعنوان سیاستمداری موفق می ستایند و شاهنشاه پرزیدنت کارتر را از جهت انسانی و یک رهبر با اندیشه‌های نو ارج می‌نهند. بسی مایه تأسف و تأثر است که از کوشش بدین سان اساسی و توفیقی بدین پایه بلند برای رفع ابهام و ایجاد تفاهم بین المللی و نجات بشریت از جنگ وحشتناک و بالاخره رسالتی بدین پایه استوار برای تحکیم پایه‌های صلح و دوستی عمومی را کسانی نقاب زده بدانگونه استقبال می‌نمایند که در تلویزیون معرض نمایش گذاشته شد اینان چه کسانی هستند؟ و منطق مخالفت آنها با این سفر و گفتگو چیست؟
اگر ایرانی و وطن پرست و علاقمند بسرنوشت و ملت خود هستند اگر واقعاً معتقد هستند خدای نکرده بی عدالتی هائی در جامعه ما رخ می‌دهد اگر خواهان تعدیل و رفع بی عدالتی‌های ادعائی هستند باید از این مسافرتها استقبال کنند.
آنچه مسلم است اگر اینان ایرانی بودند و بر آنچه می‌گویند اعتقاد می‌داشتند نه تنها با این مسافرتها و تشکیل جلسات کنفرانس و مذاکره مخالفت نمی‌کردند بلکه خود مشوق آن می‌شدند چرا که در این گفت و شنود و نشستها، حقایق عریان و بازگو می‌شود، حال که رفتار اینان غیر از آن است که مقتضای عقل است ناگریز باید گفت که یا اینان ایرانی نیستند یا اگر هستند اغفال شدة منابع خارجی می‌باشند آن خارجی که مصلحت خود را در عقب ماندگی ملتها و وجود تشنجات بین المللی میداند و همچون دزد بازار آشفته می‌خواهد ولی اینها باید بدانند هر قدر تظاهراتشان وسیعتر باشد اعتقاد ملت ایران به خلاقیت و عظمت اندیشه و اقدام رهبر بزرگ خود بیشتر خواهد بود.
برای همین است که میگوئیم ما و جهانیان اهمیت این کوششها برای رفع نکته‌های مبهم بین ملت ما و امریکا و تلاش برای تشنج زدائی بین المللی را هم بهتر درک می‌کنیم و به آن ارج می‌نهیم و آنرا تأیید و بر این تأیید تأکید می‌کنیم.
و نیز بعنوان نمایندة مردم از ملت بزرگ امریکا در برابر تجلیل از شاهنشاه ما و استقبال پرشکوهی که از ایشان بعمل آورده‌اند سپاس فراوان دارد و با اشتیاق وصف ناپذیر در انتظار روزی است که با استقبال گرم از حضرت پرزیدنت کارتر پاسخ این سپاس را عملا نشان دهد در خاتمه از فرصت استفاده می‌کنم نیازمندیهای حوزه انتخابیه خود را فهرست وار جهت عطف توجه دولت اعلام و تقدیم مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی می‌کنم.
- ۱ ـ احداث فاضلاب مرکز شهرستان.
- ۲ ـ ایجاد مراکز رفاهی و درمانی در روستاهائیکه مرکزیت دارند.
- ۳ ـ تأمین برق روستاهائیکه در مسیر شبکه قرار دارند.
- ۴ ـ احداث خانه روستائی برای ساکنین روستاها.
- ۵ ـ تأسیس کاخ جوانان در مرکز شهرستان
- ۶ ـ اسفالت راه میاندوآب ـ شاهیندژ.
- ۷ ـ احداث جاده ترانزیتی میاندوآب ـ میانه.
- ۸ ـ لوله کشی آب آشامیدنی روستاهای پرجمعیت.
متشکرم. (احسنت)
رئیس ـ آقای موسوی ماکوئی بفرمائید.
موسوی ماکوئی ـ جناب آقای رئیس ـ خانمها ـ آقایان، در آبان ماه فرصتی دست داد تا چندین بار در استان آذربایجان غربی و حوزه انتخابیه‌ام شهرستان ماکو بازدید کردم، روز نهم آبان ماه در حضور سرکار خانم فریده دیبا مادر گرامی شهبانوی محبوب دانشگاه رضائیه افتتاح گردید، دانشگاهی را که مورد تقاضا و آرزوی قلبی مردم شاه دوست استان ۴ بود من وظیفه دارم از طرف مردم آذربایجانغربی و همکارن عزیزم در مجلس شورای ملی از توجهات خاص شاهنشاه آریامهر و پی گیری سرکار خانم دیبا و مجاهدت جناب آقای استاندار و استاد دانشمند جناب آقای دکتر راثی صمیمانه تشکر نمایم و امیدوارم با توجهات دولت آقای دکتر آموزگار توسعه بیشتری پیدا کند. (احسنت)
مطلب دوم بازدید از منطقه زلزله زده سیه چشمه است که در ۲۱ آبان ماه بهمراهی دبیر حزب رستاخیز ملت ایران در استان و اعضاء محترم انجمن استان و شهرستان ماکو از نواحی آسیب دیده بازدید بعمل آوردیم در طول نمایندگی ارادتمند منطقه چالدران دو بار گرفتار زلزله شده بار اول در ۱۲ سال پیش که در منطقه اواجیق ماکو بود دولت فقط یک میلیون تومان بصورت وام و کمک اعطا کرد یکی هم در آذرماه سال گذشته بود که بموازات زلزله ترکیه منطقه سیه چشمه نیز گرفتار شد دهات ویران گشت غیر از کمکهای اولیه مبلغ ۴۰ میلیون تومان برای نوسازی آن ناحیه اختصاص داده شد در این بازدید معلوم شد از مردادماه ۳۶ تا امروز جمعاً ۶۵ کیلومتر راه فرعی و یک شهرک ده هکتاری، غسالخانه، کشتارگاه، حفر چاه عمیق، نصب موتور برق و نوسازی دهات شروع شده است قرارداد ساختمان ۲۹۶ خانه روستائی منعقد گردیده و اگر برف و سرما اجازه می‌داد برنامه نوسازی تمام می‌شد اطمینان دارم با مراقبت جناب آقای مهندس ظهیری رسیدگی و توجهات استاندار دلسوز استان جناب آقای مهندس دهستانی و سرباز شجاع پرکار، مثبت، دلسوز آقای مهندس قریشی زاده مدیر کل تعاون و امور روستاها تا تابستان ۲۵۳۷ برنامه بنحو احسن و اکمل انجام خواهد پذیرفت از وزیر محترم کشاورزی تقاضا دارد وسائل تشویق و علاقمندی و دلگرمی این مهندس جوان یعنی مدیر کل تعاون و امور روستاهای آذربایجان غربی را فراهم بیاورد. وظیفه دارم بنام مردم شهرستان ماکو از عنایات و توجهات و اوامر خاص شاهنشاه آریامهر و قاطعیت استاندار مثبت و متحرک، شهامت پرکاری قریشی زاده صمیمانه تشکر نمایم. (احسنت)
رئیس ـ آقای دکتر طبیب بفرمائید.
دکتر حسین طبیب ـ جناب آقای رئیس ـ همکاران ارجمند، از فرصتی که بدست آمده بدینوسیله استفاده می‌نمایم و بخشی از نیازمندیهای محلی که در ارتباط با مسائل مملکتی می‌باشد در ساحت مقدس مجلس شورای ملی باستحضار میرسانم.
دربارة تأسیس و احداث دانشگاه در استان بوشهر از مسائل مهم و مورد توجه عموم افراد و محافل و انجمنهای ملی می‌باشد درین باره تا بحال بصورت مکرر با طرح مطلب پی گیری هائی شده که متأسفانه با همان پاسخهای همیشگی و استناد به مشکلات دست و پاگیر روبرو گردیده است اما ما باید مشکلات را زیر پا بگذاریم و بطرف جلو حرکت کنیم هم اکنون در بوشهر برنامه احداث نیروگاه هسته‌ای در حال پیشرفت می‌باشد در این زمینه باید به تکنولوژی هسته‌ای جوانان و متخصصین ایرانی دسترسی داشته باشند ما نمی‌خواهیم در آینده ناچار به خرید خدمت عناصر غیر ایرانی باشیم که صرفنظر از همه جهات دستمزدهای کلان و سرسام آور مثلا ماهی ۱۷ هزار دلاری را که از ما مطالبه نمایند! در جوار کار همین نیروگاه و کارشناسان و متخصصین که در آنجا بکار مشغول خواهند شد امکان کامل این وجود دارد که مؤسسه عالی مجتمع علوم هسته‌ای در استان بوشهر بکار مشغول شود و در پیوند با سایر رشته‌های صنایع دریائی و بازرگانی و ماهیگیری که هم اکنون شیلات جنوب بی نیاز از بکار گرفتن کارشناسان خارجی نمی‌باشد یک دانشگاه کامل و سودمند بحال نیازهای آینده مملکت سازمان بیابد که امید است با روحیه و طرز تفکر مثبت مسؤلان به این خواست و نیاز مهم مملکتی پاسخ مثبت داده شود موضوع دیگر توسعه تأسیسات بندری بوشهر با توجه به آینده نگری و ظرفیتهای صادراتی و وارداتی که در پیش خواهیم داشت از هم اکنون باید در نظر گرفته شود. (صحیح است)
پروژه موجود فعلی تأسیسات بندری متناسب با ظرفیت کشتیهای خلیج پیما طرح ریزی شده و برای طرحهای بزرگتر و قبول کشتیهای اقیانوس پیما که در امر پیشرفت مملکت ناگزیر از آن خواهیم بود نامتناسب می‌باشد بنابراین قبل از هر اقدام باید در طراحی‌ها برنامه‌های آینده ۲۰ سال به بعد را در نظر بگیریم (صحیح است) بوسیله انجمنهای ملی بوشهر اراضی وسیع دولتی مسیله بوشهر در مسیر جاده بوشهر برازجان بمنظور محل مناسب برای احداث تأسیسات بندری پیشنهاد شده که با توجه به مسائل جانبی و ایمنی و جلوگیری از تراکم ترافیک بازرگانی موضوع قابل توجه است که امید است مورد توجه قرار بگیرد و بعداً برخورد به مشکلاتی که از امروز پیش بینی می‌شود ننماید و از هزینه‌های زائد و دوباره کاری جلوگیری شود.
موضوع دیگر مسئله راههای حیاتی و بازرگانی و ارتباطی در استان بوشهر می‌باشد اولا راه اصلی استان بوشهر و فارس که مورد سئوال اینجانب بود و از ۱۵ سال پیش شروع شده در آخر تابستان امسال که از آن بازدید شد فقط در حدود ۹/۷ کیلومتر آن اسفالت نشده باقی مانده بود که از این مقدار در حدود ۴ کیلومتر زیرسازی برای اسفالت شده، در حدود ۴/۲ کیلومتر از روی اسفالت جاده قدیمی عبور می‌کند و تنها ۱/۵ کیلومتر جاده خاکی و فوق العاده مزاحم دارد که واقعاً حیف است این مقدار کار که در فرصت خیلی کوتاه می‌تواند انجام بگیرد تا این حد مایه مزاحمت را فراهم بسازد و مردم را ناراضی بسازد و همیشه نسبت به درخواست‌های مردم پاسخهای یکنواخت داده شود هم چنین در همین جاده پل نرکس در تنک بوالحیات که با هزینه‌های فوق العاده ساخته شده خسارت دیده و اکنون می‌گویند از راه دیگری که در ته دره ساخته شده استفاده نمایند اگر واقعاً این راه که فعلا کامیونها از آن استفاده می‌کنند خالی از اشکال بود پس چرا اینقدر هزینه برای احداث پل صورت گرفت؟ من توجه مسئولان وزارت راه را به این موضوع جلب می‌نمایم که نسبت به ترمین و قابل استفاده بودن پل نرکس زودتر اقدام نمایند زیرا راهی که در ته دره موجود است در زمستان و فصل بارندگی و سرازیر شدن سیل غیر قابل استفاده است.
دیگر راه بوشهر بخش‌های مهم اهرم - خورموج - دیركاكی و بندر كنگان می‌باشد كه آن هم سالهای سال است راكد مانده شاید در حدود ۱۵ سال و بلكه بیشتر كه این راه به‌طور كلی استان بوشهر را به استان هرمزگان پیوند می‌دهد و هم‌اكنون گزارشی در اختیار اینجانب می‌باشد كه پل فلزی رودخانه اهرم كه در اواخر تابستان ساخته و تمام شده به علت این که بتون‌ریزی و خاك‌ریزی آن انجام نگرفته علاوه بر آنكه قابل استفاده نیست بلكه در اثر جریان سیل ساختمان پل فلزی در معرض خطر قطعی هم قرار دارد به یادم آمد كه در چند روز گذشته ضمن یك مسافرت كه به منطقه آران كاشان نمودم عیناً همین موضوع هم در آنجا ملاحظه گردید كه پلی مدت‌هاست ساخته شده ولی خاك‌ریزی اطراف آن انجام نگرفته و مانند یك بنای قدیمی و تاریخی اسباب تعجب و شگفت‌زدگی ناظران را فراهم نموده است به همین ترتیب جاده بوشهر به بندر دیلم باز هم سالهای سال راكد و بلااستفاده و مزاحم باقی مانده و من نمی‌دانم چرا كار آن پیشرفت نمی‌كند و به راستی چه جواب قانع‌كننده‌ای من می‌توانم به مردم بدهم؟ مردم بندر دیلم زمستان در محاصره هستند باید این روحیه كه كار را غیرجدی تلقی كنیم عوض بشود و این روحیه را باید مسئولان عملاً از خودشان شروع كنند تا به مردم به صورت واقعی تفهیم بشود در هر حال كلیه راههای اشاره شده مهم ارتباطی اقتصادی و بازرگانی در استان بوشهر می‌باشد كه اگر از بسیاری از شكایت‌ها یك جمع‌بندی بنماییم به همین مسئله راه‌ها كه ناقص و غیرقابل استفاده است برخورد خواهیم كرد.
درباره سیاست خودكفایی منابع درآمد شهرداری‌ها باید بگویم شهرداری بوشهر از مدت‌ها پیش بنا به تصویب قانونی انجمن شهر یك‌درصد از ارزش كالاهای وارداتی عوارض دریافت می‌نموده و به مصرف امور خورش می‌رسانده كه اكنون این عوارض یك‌جا از سوی وزارت كشور دریافت می‌شود و سهمیه بسیار ناچیزی از آن به شهرداری بوشهر فرستاده می‌شود كه با توجه به خدماتی كه از این بابت امور بندری و تردد و تراكم ترافیك بازرگانی به شهر بوشهر وارد می‌شود درخواست شهرداری و انجمن شهر بوشهر این است كه در اجرای سیاست خودكفایی منابع درآمد شهرداری‌ها این عوارض در اختیار شهرداری بوشهر گذاشته شود تا شهرداری بتواند با اتكا به عوائد محلی خودش برنامه‌های شهری را به نحو مطلوب‌تری به انجام برساند و حتی با این ترتیب خواهد توانست به شهرداری‌ها حوزه استان هم برطبق ضوابطی كمك مالی بنماید امید است اكنون كه سیاست خودكفایی منابع درآمد شهرداری‌ها مطرح است نسبت به این تقاضا و درخواست شهرداری بوشهر كه كراراً مطرح گردیده توجه خاص بشود.
موضوع دیگری كه می‌خواستم در این جا بگویم موضوع آب بوشهر است كه در برخی از محلات آب حتی در فصل زمستان كه مصرف آن هم زیاد نیست به مردم نمی‌رسد و فشار كافی ندارد دلیل فنی آن هرچه كه باشد برعهده مسئولان است كه بیش از این مردم شكایت نداشته باشند و آنرا برطرف بنمایند همچنین موضوع استفاده از آب‌های سطحی در استان بوشهر كه باید از خروج آب‌های سطحی به طرف دریا با احداث سیل‌بندهای كم‌خرج با برنامه مشخص جلوگیری شود هم‌اكنون باران‌های سیل‌آسا با فرسایش زمین آب‌ها را به دریا هدایت می‌كند در صورتی كه اگر سیل‌بندهای مناسب طبق برنامه احداث بشود ذخیره آب‌های زیرزمینی افزایش خواهد یافت و از فرسایش بیهوده خاك‌های زراعتی جلوگیری خواهد نمود و سیاست عمومی مملكت مبنی بر استفاده از هر قطره آب در سطح منطقه با موفقیت قرین خواهد گردید كه امید است وزرات نیرو در این باره به صورت جدی اقدام و پیگیری بنماید كه مردم نتایج عینی آنرا احساس نمایند.
موضوع دیگری كه می‌خواستم بگویم موضوع سیاست‌های مزاحمی است درباره طرز استفاده از زمین در گذشته. من‌جمله قانون اراضی مستحدثه و حریم ساحلی كه در اواخر دوره ۲۳ به تصویب مجلس شورای ملی گذشته به موجب این قانون در حریم ۶۰ متری آخرین نقطه مد دریا هیچ نوع مالكیت و تملكی نمی‌تواند وجود داشته باشد در صورتی كه در كلیه بنادر جنوبی ایران روال كار و زندگی مردم كلاً طوری است كه در كنار دریا زندگی می‌كنند ساختمان شهرداری و محل سابق استانداری و فرمانداری بوشهر اداره بهداری مهمانسرای جهانگردی بیمارستان ۲۵ شهریور و اصولاً لازم نیست اسم از محل به‌خصوصی را بیاوریم زندگی و خانه و كار مردم در كلیه سواحل خلیج‌فارس در كنار دریاست حالا ثبت اسناد از اعطای اسناد مالكیت خودداری می‌كند بانك و مؤسسات اقتصادی از قبول وثیقه ملكی خودداری می‌كنند من توجه جناب نخست‌وزیر را نسبت به این امر كه بدون توجه به اوضاع و احوال محلی و واقعی صورت گرفته جلب می‌نمایم و ناگفته نگذارم كه مكاتباتی هم در این زمینه با وزارت كشاورزی صورت گرفته كه همچنان پاسخ آن معوق مانده است.
و دیگر در مورد زمینهای كشاورزی اشخاص كه به اشتباه یا به هر صورت جزو منابع طبیعی ملی شده قلمداد گردیده قبل از انقضا فصل مساعد كشاورزی تسهیلات مساعدت‌های لازم صورت بگیرد.
آخرین قسمت مطالب من با فرصتی كه امروز به دستم آمد درباره اتاق بازرگانی و صنایع و معادن بوشهر است كه حقاً می‌بایست مورد حمایت قرار بگیرد از حیث برنامه‌های اقتصادی مهمی كه مملكت ما دارد و سهمی كه بنادر كرانه خلیج‌فارس در این زمینه دارند و در هر صورت درباره زمینی كه در سال ۲۵۳۱ به مساحت ۲۰۷۲ متر مربع از شهرداری خریداری كرده‌اند و سند رسمی در این باره مبادله شده بعداً سازمان زمین با وجود اسناد مثبته كه در اختیار اتاق بازرگانی می‌باشد و هزینه‌هایی كه برای آماده ساختن زمین انجام داده است آنرا از تصرف اتاق بازرگانی خارج ساختند و مرتب در این باره مكاتبه می‌شود كه باید بگویم مثنوی هفتاد من كاغذ شود به قول جناب نخست‌وزیر زمین ارث پدری كسی نیست خوشبختانه حالا هم سیاست زمین در پیشگاه مجلس شورای ملی مطرح است امید است با خاتمه دادن به این نوع تنگ‌نظری‌ها كارها را به طرف پیشرفت رفاه و رضایت واقعی مردم هدایت نماییم و باز هم امید دارم كه مسئولان زمین خودشان صمیمانه این گره و نظایر مشابه فراوان آنرا باز نموده و موجبات رفع شكایت اتاق بازرگانی بوشهر و موارد مشابه دیگری را كه می‌تواند وجود داشته باشد فراهم نماید سپاسگزارم. (احسنت)
- تقدیم سؤال به وسیله آقای پردلی از وزارت نیرو
۳- تقدیم سؤال به وسیله آقای پردلی از وزارت نیرو.
رئیس - وارد دستور می‌شویم، آقای پردلی فرمایشی دارید بفرمایید.
پردلی - سؤالی است از وزارت نیرو كه تقدیم می‌كنم.
رئیس - سؤال به دولت ابلاغ می‌شود.
- تصویب صورتجلسه روز سه‌شنبه ۲۴ آبان‌ماه ۲۵۳۶
۴- تصویب صورتجلسه روز سه‌شنبه ۲۴ آبان‌ماه ۲۵۳۶.
رئیس - صورتجلسه روز سه‌شنبه ۲۴ آبان‌ماه ۲۵۳۶ خدمت خانمها و آقایان توزیع شده نسبت به این صورتجلسه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورتجلسه تصویب می‌شود.
- ادامه مذاكره و طرح گزارش شور اول كمیسیون دادگستری راجع‌به جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین
۵- ادامه مذاكره و طرح گزارش شور اول كمیسیون دادگستری راجع‌به جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین.
رئیس - كلیات لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین مطرح است آقای سیفی بفرمایید.
سیفی - مایه بسی خوشوقتی است كه دولت جناب آقای آموزگار در اجرای فرمان مقدس شاهنشاه آریامهر لایحه برای زمین آورده كه انشاءالله با طرح و تصویب این لایحه زمین شاید بشود مشكل مسكن از جلوی پای مردم برداشته شود در فرمان شاهنشاه ملاحظه كردیم كه برای حل مشكل مسكن بحث شده بود و ما باید ساده‌ترین راه را برای این كار پیدا كنیم. ملاحظه كردیم كه همه چیزها را قانون نتوانسته از پیش بردارد مگر این که راه‌حل‌های آنها پیدا شود. آمدند چند سال پیش نقشه جامع چه بلایی به سر مردم تهران آورد. چرا؟ برایاین که این نقشه جامع و تهیه‌كنندگان آن آشنایی كامل به سیستم نقشه‌بردارییا لااقل از لحاظ تهران نداشتند. بنده كه قبل از این دوره عضو انجمن شهر تهران بودم. دیدم كه آنقدر دستكاری در این نقشه جامع شده كه الان اگر شما قیافه‌اش را ببینید به همه چیز شبیه است جز نقشه جامع (صحیح است)، و دلیلش همین است كه عرض كردم و این مشكلات به قدری كار را برای شهرداری و مردم مشكل كرده بود كه جز تغییرات در این نقشه جامع راه دیگری نبود و نتوانست مشكل مردم را حل كند فقط یك كاری را برای مردم این شهر به وجود آورد، آمد یك مقداری از زمینهای مردم را در اطراف تهران گذاشت كنار و گفت مردم حق درست كردن مسكن و خانه روی این زمینها را ندارند. نتیجتاً زمین‌هایی را كه در داخل محدوده قرار گرفته بود قیمتش به‌طور سرسام‌آور بالا رفت كه برای حل آن مشكل این لایحه را به مجلس آورده‌اند بین شهر زیبا و میدان آریاشهر حدود بیست و شش‌هزار نفر خرده مالك وجود دارد كه زمین‌هایشان زیر هزار متر است آمدند در نقشه جامع حدود تعیین می‌كند. گفتند تا این حدود خارج از محدوده ۵ ساله و تا این حدود ده ساله و ۲۵ ساله است. یك مشت مردم رفتند زمین خریدند كه بعد از اتمام مدت پنج سال بتواند مسكن بسازند و تویش بنشینند. حرف دولت برای مدرم حجت است، تصمیم دولت برای مردم حجت است چون دولت واقعاً تكیه‌گاه مردم است و برای رفع مشكلات مردم فعالیت می‌كند. پنج سال تمام شد ولی نگذاشتند زمین‌هایی را كه در محدوده پنج ساله بود طبقه گفته خودشان، مردم خانه‌سازی كنند ما چقدر در انجمن شهر بحث كردیم ولی گفتند كه در كمیسیون كه برای گسترش شهر تهران درست شده آقای وزیر نیرو گفته است كه ما آب و برق نداریم. خیلی خوب، شما این نقشه را درست كردید، شما به مردم گفتید كه بعد از پنج سال می‌توانند در این زمینهای خانه بسازند، اعلام رسمی كردید و به مردم قول دادید. چطور آمدید این حق را از مردم سلب كردید و گفتید كه بعد از پنج سال هم حق ندارید؟ چطور شما به خودتان اجازه می‌دهید این كار را بكنید؟ (احسنت) پس شما بیاید زیان مردم را متقبل شوید. پس شما بیایید این زمینها را كه مردم به شما اعتماد كردند و خریدند پولش را به علاوه زیانی كه كرده‌اند به آنها بدهید و یا جایی كه به آنها زمین بدهید. اجازه بدهید نقشه جامع را برای شما تشریح كنم تا ببینید چیست؟ از میدان آریاشهر تا حدود ۶-۵ كیلومتر خارج محدوده است بعد محدوده شروع می‌شود به نام كوی فلان كه من نمی‌خواهم اسمش را ببرم. یعنی تا شش كیلومتر كه از تهران دور می‌شوید خارج از محدوده است و بعد از آن بلافاصله محدوده شروع می‌شود و باز دوباره محدوده شهر زیبا. چه كسی می‌تواند آنرا توجیه كند كه فلسفه این كار چیست كه از مرز میدان آریاشهر خارج از محدوده بعد از شش كیلومتر محدوده. پس از نقض غرض است. (یكی از نمایندگان - غرض است) به هر صورت آمدند گفتند كه آب نداریم. محل تقسیم آب سد كرج است. اگر شما تشریف ببرید می‌بینید كه چقدر از این آب سد كرج برای كشاورزی مصرف می‌شود در صورتی كه جنوب شهر تهران دارد در آب فرو می‌رود. ما كه از لحاظ آب غنی هستیم و امروز هم تكنیك تمام این مشكلات را حل كرده است. شما به میدان گمرك و شاهپور و خیابان امیریه و چهارراه مختاری، خانی‌آباد چاه‌هایی كه زدند هر كدام ۲، ۳ متر آب می‌دهد اینها را پمپاژ كنید هم زیر خانه‌های مردم را خالی كنید و هم آب‌ها را بدهید برای كشاورزی، شما چطور می‌خواهید با این لاحیه زمین، مسكن را فراوان كنید شما باید ببینید چه كاری می‌توانید بكنید كه مسكن برای مردم درست بشود شما فقط حسن‌نیت نشان بدهید مردم برای خودشان مسكن درست می‌كنند شما بیایید قولی كه به مردم دادید عمل كنید این مردم كه به اعتبار قول شما رفته‌اند و زمین خریده‌اند اجازه بدهید بسازند من عقیده‌ام این است كه عاملین نقشه جامع باعث نگرانی زمین شدند (صحیح است) یك عده‌ای كه در این تهران هزاران متر زمین داشتند میلیاردها پول مردم را یك جا بردند وقتی شما یك جایی را محدوده كنید ناچاراً آنهایی كه پول ندارند و یا كم درآمد هستند و یا كارمندان دولت هستند و یا كارگر و پیشه‌ور هستند قادر نیستند كه زمین تهیه كنند شما خیال می‌كنید اینها را چه كسانی خریده‌اند چه كسی قادر است از متری ۷ هزار تومان تا ۱۲ هزار تومان آپارتمان را بخرد، كسانی كه پول دارند، كسانی كه هم خانه دارند و هم چندین آپارتمان دارند می‌خرند در هر صورت بعد می‌آییم و می‌رسیم به زمین‌هایی كه در طرح شهرداری است. چندین سال است كه نمی‌گذارند مردم خانه بسازند. می‌گویند در طرح است، مردم می‌گویند اگر در طرح است پس بیا بخر می‌گوید پول ندارم، نه اجازه ساختمان به مردم می‌دهند نه خودشان می‌خرند خوب شاید ۵۰ سال این طرح باشد، تكلیف مالك این چند متر زمین چیست؟ چه كار باید بكنیم در كمیسیون‌ها از جناب دكتر بقایی و خیلی دیگر از وكلای تهران تشریف دارند كه در مجلس سنا بود كه بنده هم در آنجا بودم و جناب آقای زرین نعل مدیر كل ثبت اسناد و املاك را هم چندین دفعه دعوت كردیم تشریف آوردند و گفتیم كه آمار این صاحبان زمینها را بدهید و اسامی ۲۶ هزار نفر خرده مالك را ایشان آورند كه هم كمتر از هزار متر در غرب تهران زمین داشتند بین این شهر تا میدان آریاشهر همه در محدوده ۵ ساله است چرا اجازه نمی‌دهید بسازند ۲۶ هزار مسكن كه ساخته بشود ۲۶ هزار خانه یا ۲۶ هزار اطاق تخلیه می‌شود آیا خود این عامل پایین آمدن قیمت مسكن نیست؟ در مورد افكار بلند رهبر اندیشمندمان نه تنها با كمال افتخار و خوشوقتی باید بگویم تمام سران دنیا معتقدند كه افكار منور شاهنشاه هر طرحی هر امریه‌ای را كه صادر بفرمایند راه‌حل بزرگی برای زندگی مردم است در صورتی كه ما واقعاً دنبال او به‌طور صحیح برویم و مشكل را حل بكنیم نه این که بخواهیم راههای پرپیچ و خم را پیدا كنیم و كار را مشكل‌تر كنیم و در نتیجه به مقصود نرسیم، آخر شما بیایید بررسی كنید چرا آب سد كرج را می‌دهید به كشاورزی كه دو برابر سد كرج در جنوب تهران آب وجود دارد و بدون استفاده می‌ماند آبی كه معلوم نیست به كجا می‌رود، مگر چقدر خرج دارد كه اینها را پمپاژ كنید و بدهید به كشاورزی و به غرب تهران و تا ورامین را سیراب كنید و بعد هم نگویید كه ما كمبود آب داریم منتهی اینها نقشه می‌خواهد، عمل می‌خواهد این لایحه را هم تصویب می‌كنید و من به شما قول می‌دهم كه ببینید هر چیزی در دنیا حساب عرضه و تقاضا است اگر شما می‌خواهید به تقاضا نزدیك بشوید باید عرضه را زیاد كنید تا زمانی كه حساب عرضه و تقاضا در دست شما نباشد مگر می‌توانید قیمت‌ها را پایین بیاورید بعد در ماده ۳ می‌گوید دولت اگر بفهمد زمین اضافه بر قیمت تعیین شده فروخته شده، تا یك سال می‌تواند زمین را از خریدار پس بگیرد آقای من، عزیز من مگر تا به حال این زمینها به قیمت منطقه‌ای فروخته شده؟ (یك نفر از نمایندگان - ابداً) بلكه ۳ و ۴ و ۵ برابر قیمت منطقه‌ای زمینها به فروش رفته است بین خریدار و فروشنده پول رد و بدل شده به قیمت منطقه‌ای هم در دفتر ثبت شده و دو نفر امضا كرده‌اند (صحیح است) شما از كجا می‌خواهید بفهمید معامله گران‌تر از قیمت منطقه‌ای انجام شده است چطور و در كدام دادگاه می‌خواهید ثابت كنید كه من اضافه فروخته‌ام یا اضافه خریده‌ام اینها راه‌حل نیست واقعاً با این امریه‌ای كه شاهنشاه صادر فرموده‌اند كه قسمتیاز خارج محدوده را مردم بسازند بولای علی مردم مثل این که تازه به دنیا آمده بودند و دعاگوی ذات اقدس شهریاری بودند (صحیح است) اما شما چرا ایجاد مشكل می‌كنید چرا ایجاد ناراحتی می‌كنید كه رهبر مملكت بیاید و برای این كار فرمان صادر فرمایند اینها از وظایف مسئولین مملكت است شما بیایید به حرف مردم گوش كنید شما كه گفتید بعد از ۵ سال زمینها وارد محدوده می‌شود ۵ سال تمام شد، شد ۱۰ سال چرا اجازه نمی‌دهید بسازید به چه مجوزی و در اجرای كدام قانون شما حق مالكیت را از مردم سلب می‌كنید و نمی‌گذارید زمین خود را بسازند بعد هم می‌فرمایید كه ارزان می‌كنیم چطور ارزان می‌شود من الان اینجا دفترچه‌هایی دارم كه در منطقه‌ای ساختمان‌هایی با كمك بانك ایران و هلند ساخته می‌شود قیمت‌هایش هم در آن نوشته شده است متری هفت هزار تومان این قبیل آپارتمان‌ها را برای چه طبقه‌ای می‌خواهید بسازید برای كارمند دولت كم‌درآمد، برای كارگر؟ نه اینها را برای كسانی می‌سازند كه همه چیز دارند این قبیل آپارتمان‌ها خود ایجاد مشكل می‌كند اینها هم آب و برق می‌خواهد و آب و برق را به اینها می‌دهید ولی به كسی كه می‌خواهد یك خانه كوچك بسازد و یك لوله یك میلی آب به او نمی‌دهید (صحیح است) به هر صورت من پیشنهاداتی تهیه كرده‌ام كه به مقام ریاست تقدیم می‌كنم و امیدوارم همانطور كه دولت خیلی مسائل مهم را حل كرده است این مسئله هم انشاءالله حل كند فقط یك مقدار حس مسئولیت و علاقه می‌خواهد و وجدان كار كه مطمئن هستم وجود دارد و امیدوارم دولت جناب آقای آموزگار به این مشكلات كه به عقیده من مشكل نیست هرچه زودتر فائق آید عرض دیگری راجع به شهركی است كه روز جمعه گذشته كه میهمان دوستی بودم در كرج دیدم شهرك‌هایی ساخته‌اند كه یكی از این شهرك‌ها به نام گوهردشت است و مالك عمده آن یك نفر است و حالا یك عده هم مالك دست دوم دارد و در حدود ده هزار نفر جمعیت آنجا زندگی می‌كنند قیمت خانه‌ها از صدهزار تومان شروع تا یك‌میلیون و نیم تومان در آنجا فروخته شده كیسه‌های شنی را جلوی خانه‌ها دیدم كه در پشت بعضی از آنها خانه‌ها دیده نمی‌شد پرسیدم معلوم شد هر وقت سیلی می‌آید سیل وارد خانه‌های مردم می‌شود چرا چون رودخانه را هم فروخته‌اند و ساخته‌اند جوی آب را هم ساخته‌اند و هیچ فكری برای آب و باران نكرده‌اند و مردم بی‌مسكن هجوم برده‌اند و خریده‌اند و اشخاصی كه میلیونها تومان پول مردم را به جیب زده‌اند و نه عوارض نوسازی و نه مالیات به دولت داده‌اند و نه پروانه گرفته‌اند طوری ساخته‌اند كه هر بارانی بیاید، سیل به داخل خانه‌های مردم می‌رود، اینها را كی باید رسیدگی كند؟ آقای دكتر كاشفی كه متأسفانه در جلسه حضور ندارند لااقل معاون مسكن و شهرسازی توجه كنند مگر اینها كه شهرك را ساخته‌اند نمی‌دانند كه شهرك فاضلاب و جوی می‌خواهد مگر این شهرستان كرج فرماندار و شهردار ندارد كه اجازه داده‌اند حتی رودخانه را هم بسازند آخر كی باید به درد این مردم برسد من استدعا دارم به این مطالب كه عرض كردم رسیدگی بشود (احسنت - آفرین).
رئیس - آقای دكتر صدیق اسفندیاری بفرمایید.
دكتر صدیق اسفندیاری - جناب آقای رئیس، همكاران بسیار عزیز لایحه‌ای كه بحص در كلیاتش سومین روز را پشت سر می‌گذارد براساس اصل هجدهم انقلاب تهیه شده و دولت تقدیم قوه مقننه كرده است شاید با امیدواری كه داریم یكی از معضلات اساسی مملكت و جامعه در حال ترقی و شكوفایی ما حل شود و به آن خاتمه داده شود. اگر از این دیدگاه كلی اجتماعی و اقتصادی و سیاسی این لایحه را كه به نام زمین لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین و مسكن نامگذاری شده بنگریم ملاحظه خواهیم كرد كه در سالهای اخیر مسئله زمین همه مسائل مملكتی ما را تحت‌الشعاع خودش قرار داده به‌طوری كه دانشجویان عزیزی كه تحصیلات عالیه را در خارج از كشور انجام داده و مراجعت می‌كردند برای انجام وظایف ملی و میهنی، با كمال تأسف حقوقی كه دستگاههای دولتی به پزشك و مهندس پرداخت می‌كرد تكافوی حتی كرایه خانه او را نمی‌كرد (صحیح است) و حتماً شما در بین اقوام و دوستان و آشنایان خودتان به تعدادی از این نوع افراد برخورده‌اید كه با تمام عشقی كه به این آب و خاك و به این مملكت داشتند به علت این که نتوانستند از اولین حق حیات خودشان بهره‌مند شوند جلال وطن كردند در شرایطی كه زمین‌بازان پول كلان و بی‌حسابی را وارد بازار كردند و قدرت خرید كاذب ایجاد كردند، آنچنان قدرت خریدی كه دیگر طبقات مردم و كارمندان دولت و قضات شریف و افسران خدمتگزار و سایر طبقات مترقی ایران قادر نبودند با درآمد مشروعی كه داشتند در قبال چنین تورمی كه از ناحیه زمین‌داران و زمین‌خواران به وجود آمده بود دوام بیاورند در شرایطی كه همه چیز ما پایه‌های اقتصاد ملی ما می‌رفت لگدكوب این عوامل زمین‌خوار بشود، مثل همیشه، تنها حامی ملت ایران تنها فردی كه در تمام مراحل به فكر ملت ایران است یعنی شاهنشاه آریامهر قدرت‌نمایی فرمودند و بنا به فرمان انقلابی اصل هجدهم دولت را مكلف كردند كه یك‌بار و برای همیشه به مسئله زمین و مسكن به نفع كسانی كه مسكن ندارند و به‌طور كلی به نفع جامعه ما آن را خاتمه بدهد (صحیح است) اما این فرمان باید به دست چه دولتی پیاده شود؟ اگر به یاد داشته باشید در معرفی هیئت دولت به پیشگاه شاهنشاه، رهبر مملكت فرمودند كه این دولت باید یك دولت اتحاد ملی باشد چون شاهنشاه اعتقاد دارند كه در این مقطع از حیات سیاسی كشورمان كه ایران عزیز در صحنه سیاست بین‌المللی از حیثیت و آبروی والایی برخوردار است تنها از پایگاه اتحاد و وحدت ملی و از آن سكوی وحدت ملی است كه ما می‌توانیم به تمام امیدهای ملی شاهنشاه و ملت ایران جامه عمل بپوشانیم. بلافاصله دكتر آموزگار نخست‌وزیر وقتی برنامه خودش را تقدیم قوه مقننه می‌كرد گفت این دولت، دولت صداقت و صراحت است چرا؟ برایاین که در برابر صراحت و صداقت و آینده‌نگری دولت می‌تواند موفق شود و افتخار این نام را دارا شود كه واقعاً دولت اتحاد ملی باشد و ما در صورتی می‌توانیم به همه امیدهایمان برسیم كه اتحاد و وحدت ملی و امیدهای ملی در دل تمام آحاد مردم به وجود بیاید و از تمام نیروهایی كه به صورت نیروی نهفته یا به اصطلاح نیروی پتانسیل است استفاده بشود و این نیرو را به صورت فعاله دربیاوریم و از همه نیروی اجتماعی‌مان برای پیشبرد برنامه‌های شاهنشاه و برنامه‌های اجتماعی‌مان در راه پیشرفت و تكامل قدم برداریم (احسنت).
ما دیدیم به محض این که لایحه جلوگیری از افزایش بی‌رویه زمین كه یكی از كارهایی است كه این دولت اتحاد ملی و دولت صراحت و صداقت باید پیاده كند. تقدیم مجلس شد ملاحظه كردید هم‌زمان رسیدگی به آن در كمیسیون‌های مجلس از طرف رسانه‌های گروهی، رادیو و تلویزیون و حزب رستاخیز ملت ایران، با برپایی سمینار، خواسته شد كه از تمام نیروی ملی و تمام عقاید و افكار ملت ایران بهره‌گیری بشود و حتی نمایندگان مجلس هم از این عقیده و افكار جامعه بهره‌گیری بكنند برای بهتر كردن و به ثمر رساندن این لایحه و برطرف كردن نقاط ضعف و مواردی كه لازم است در این لایحه گنجانده شود. آیا لایحه‌ای كه تقدیم مجلس شده است می‌تواند جوابگوی نیاز مسكن باشد؟ نه مسلماً ولی با پیشنهادات و نظریاتی كه در كلیات و در مواد داده شده و داده خواهد شد و با توجه به مطالبی كه در حزب رستاخیز ملت ایران ابراز شد و با جمع‌آوری نظرات حزب رستاخیز ملت ایران كه در سمینار فراهم گردید و با توجه به افكاری كه از رادیو و تلویزیون و مطبوعات از طرف مردم منعكس شده و از جامعه ایرانی گرفته شده است، امیدوارم كه در بررسی دوم در كمیسیون‌های مسكن و شهرسازی و دادگستری امعان‌نظر و دقت بیشتری به عمل بیاورند در تنظیم لایحه جلوگیری از افزایش بهای زمین باید طوری منظور شود كه متأسفانه اینجا منظور نشده است كه لبه تیز آن بر سر زمین‌داران كوچك فرود نیاید. در ماده ۳ مسئله‌ای مطرح شده است كه اگر معلوم شود خریداری بیشتر از قیمت منطقه‌ای زمین خرید، كه اولاً معلوم نیست كه مرجع تشخیص كیست و همكار عزیزم آقای سیفی در این مورد مطالبی فرمودند و تصریح كردند كه من لازم نمی‌دانم آن را دوباره در اینجا تكرار كنم. مسئله دیگری كه در اینجا است این که اصولاً چرا خریدار باید چوب این معامله خلاف را بخورد. فروشنده پولش را گرفته و رفته و خریدار باید یك سال صبر كند و مالكیتش متزلزل باشد و نتواند روی این زمینی كه خریده است خانه بسازد و بعد از یك سال هم اگر معلوم شود گران خریده است چرا باید چوبش را خریدار بخورد. یك مطلب دیگر كه یكی از دوستان اشاره كردند كه اگر در یك واحد زمانی و در یك مقطع زمانی زمین فروش نرفت مالكین آن به‌طور تصاعدی مالیات بپردازند. در حالی كه اگر توجه كنیم جناب بهرون و جناب منصوریان می‌بینیم كه اگر این مالیات تصاعدی را گذاشتیم و كسی به عنوان خریدار برای آن زمین پیدا نشد صاحب زمین چه گناهی كرده است؟ آیا دولت، شهرداری، سازمان مسكن، سازمان زمین می‌تواند این را با نرخ عادله كه تعیین خواهد شد بخرد؟ فروشنده می‌خواهد بفروشد ولی كسی نیست كه بخرد بنابراین فروشنده كه زمینش را برای فروش عرضه كرده است گناهی ندارد بنده پیشنهاداتی دارم كه به موقع تقدیم خواهم كرد. مسئله دیگری كه دوست عزیزم جناب سیفی فرمودند مسئله محدوده و خارج محدوده است و این یك درد اجتماعی ما است و مسئله زمین و مسكن از وقتی شروع شده است كه حد و مرزی برای این شهر و همه شهرها گذاشته‌اند. اصولاً من نمی‌فهمم محدود كردن شهر چه معنی دارد؟ كجای دنیا چنین چیزی وجود دارد؟ (یك نفر از نمایندگان - عرضه را زیاد كنند خود به خود تقاضا كم می‌شود) همانطور كه همكار عزیزم فرمودند اگر عده‌ای زمین خریدند كه بعد از ده سال بسازند چرا نباید ضوابطی وجود داشته باشد؟ امروز در شرق و غرب تهران و در شمال تهران زمینهای زیادی وجود دارد. شما می‌روید در تهران پارس، خیابان تیرانداز، طرف چپ داخل محدوده است قسمت شرقی خارج محدوده. در این داخل محدوده خیابان‌بندی هست، خدمات شهری هست شما به چه مجوز اجازه دادید سازمان زمین در سال گذشته بیاید زمینهای، قطعات كوچك را از مردم بگیرد و به بخش خصوصی واگذار نماید تا بخش خصوصی آپارتمان‌سازی كند و به همین مردم بفروشد. مردمی كه ده سال پانزده سال این زمینهای كوچك حاصل زحمتشان بوده تا روزی برای زن و بچه‌شان لانه و كاشانه بسازند بخش خصوصی روی زمین‌هایشان آپارتمان می‌سازد، متری هشت و نه هزار تومان و به خود آنها می‌دهد. اینجا صحبت از آب و برق شد جناب سیفی این را نفرمودید. این افرادی كه نامه‌هایشان را من اینجا دارم و خدمت جناب آقای رئیس تقدیم خواهم كرد، پنج هزار نفر مالك هستند كه زمینهای سیصد، ۴۰۰متری در شرق تهران پارس دارند، كجا زندگی می‌كنند؟ اینها صد متر، پانصد یا هزار متر این‌طرف‌تر زندگی می‌كنند. مگر اینها آب نمی‌خورند؟ مگر اینها از برق استفاده نمی‌كنند؟ اگر اینها صدمتر آن‌طرف‌تر بودند دو لیوان بیشتر آب خواهند خورد؟! مگر تمام این افرادی كه در شهر زندگی می‌كنند، این چهار و نیم میلیون‌نفر، از آب و برق استفاده نمی‌كنند؟ این مردم را آزاد بگذارید تا بروند خودشان در زمین‌هایی كه دارند خانه بسازند و از آب و برق استفاده كنند. اگر نمی‌توانید برق هم به آنها ندهید، آب هم حتی به آنها ندهید! مگر ما در وسط شهر چه خدماتی داریم؟ ما اگر یك تصادف بكنیم باید چهار ساعت وسط خیابان باشیم و پلیس نمی‌آید. ببینید اگر یك باران بیاید تمام شهر چطور به هم می‌خورد و اگر برق نباشد چگونه زندگی مردم مختل می‌شود این مردم می‌گویند به ما اجازه بدهید توی زمین خودمان سرپناهی درست بكنیم و احساس مالكیت بیشتری پیدا كنیم، چرا مردم را این قدر اذیت می‌كنید، جناب آقای وزیر مشاور خدا شاهد است به قسمی كه خورده‌ایم در مقابل شاهنشاه همان و به قسمی كه در مقابل قرآن مجید خورده‌ایم حرف‌هایی كه از پشت این تریبون می‌گوییم از دل مردم است كه به شما می‌گوییم تا بهره‌گیری كنید از حرف‌هایی كه ما از دل مردم است كه به شما می‌گوییم تا بهره‌گیری كنید از حرف‌هایی كه ما از دل مردم می‌گوییم این سخنان حاصل رفتن‌ها به میان مردم و گفتن‌ها و بودن‌ها در بین آنها و اطلاع از درد دل مردم است كه به عنوان حاصل كارمان خدمتتان ارائه می‌دهیم و با كمال خلوص نیست به فرماندهی شاهمان، به مجلسمان و به حزبمان و انجمنهای ملی‌مان و دولت‌مان كه همه یك واحد هستیم و آن ملت ایران است كه باید به جلو برود و لاغیر نظراتمان را عرضه می‌كنیم. اینجا هیچ مسئله گروكشی نیست بلكه حرف‌هایی كه می‌زنیم از دلمان برمی‌آید، شما نگذارید خانه‌هایی را كه مردم درست كرده‌اند شهرداری برود و سرپناهشان را خراب كند، بگذارید در سرپناهی كه برای خودش درست كرده زندگی كند، مردی از اهالی شرق تهران پارس، كه من خودم رفتم و دیدم پنج تا شیشه بنزین گذاشته و فتیله هم گذاشته می‌گفت مهندس مشایخی نامی می‌آید كه زمین مرا اشغال بكند و من یك مردم و داراییك زن و چندتا بچه هستم، جناب آقای رئیس خدا شاهد است به چشم خودم كه یك نایلون كشیده بود با هفت تا بچه زیر نایلون زندگی می‌كرد من نایلون را باز كردم و سلام و علیك كردم گفت این شیشه‌های بنزین را اینجا گذاشته‌ام كه هر كس بیاید اذیت كند آتش خواهم زد چون من چیزی ندارم و اظهار می‌كرد كه من هفت تا بچه دارم كه همه درس می‌خوانند و نمرات خوب می‌آورند، آقا بگذارید اینها یك سرپناهی درست كنند و بگذارید بچههایشان كه بچه‌های شاه مملكت هستند سربازهای ملی و میهنی باشند و بگذارید بچههایشان كسانی باشند كه پشت سر شاهنشاه بروند به طرف دروازه‌های تمدن بزرگ (احسنت) خدا شاهد است اگر این كارها را نكنیم به شاهمان به مملكت‌مان و به ملت‌مان خیانت می‌كنیم، شما ملاحظه بفرمایید اهالی تهرانپارس پنج هزار خانوار هستند و این نامه‌ای است كه به گروه پارلمانی مركز كه ریاست این گروه را آقای مهندس شریف‌امامی به عهده دارند نوشته‌اند و ایشان هم اظهار محبت كرده‌اند و نامه را به دفتر مخصوص شاهنشاهی فرستاده‌اند و دفتر مخصوص شاهنشاهی هم نامه‌ای به وزیر وقت مسكن و شهرسازی نوشته است كه هر دو نامه را قرائت می‌كنم.
«جناب آقای همایون جابری انصاری (وزیر مسكن و شهرسازی)
حسب‌الامر مطاع مبارك اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر فتوكپی گزارش شماره ۳۲۵۱ مورخ ۲۲/۳/۳۵ جناب آقای شریف‌امامی ریاست مجلس سنا به انضمام فتوكپی گزارش كمیسیون مسكن گروه پارلمانی مركز و ده فقره عریضه گروهی از خرده مالكان و ساكنان شرق تهرانپارس به پیوست ارسال می‌گردد.
اوامر مطاع مبارك به این شرح شرف صدور یافت:
وزیر مسكن و شهرسازی فوراً به این موضوع رسیدگی نماید، هرگز نمی‌خواهم به مردم اجحافی بشود و آنها را اذیت كنند» (احسنت).
این است نظر شاهنشاه به میهن و ملت خودش آن وقت ملاحظه بفرمایید این نامه را كه قرائت می‌كنم:
«جناب آقای صنیع‌پور (شهردار منطقه ۸)
چون در نظر است با استفاده از ماده ۵۰ قانون برنامه و بودجه و قانون معاملات زمین قسمتی از اراضی شرق تهرانپارس تملك گردد و تشریفات مقدماتی امر تا صدور رأی هیئت سه نفری پایان پذیرفته و در جریان تنظیم سند انتقال می‌باشد از نظر تسریع در كار و نیز عدم مراجعه تقریباً چهارهزار نفر مالكین منطقه به شهرداری با ارسال یك برگ نقشه محدوده اراضی مورد تملك... الی آخر» سرپرست امور تملك و معاملات آن نظر شاهنشاه نسبت به مردم است و این نظر و عمل دستگاه اجرایی است به جایاین که جواب مساعد بدهند من نمی‌دانم كه چه جواب داده‌اند لابد گفته‌اند كه اینها خورده مالكین نیستند و اینها زمین‌خوار هستند در حالی كه ۵ هزار خانوار از اهالی تهرانپارس كه حداكثر زمین اینها از سیصد متر بیشتر نیست طوماری نوشته و فرستاده‌اند كه عین آنرا خدمت جناب رئیس مجلس تقدیم می‌كنم (نامه‌ها و طومار را تقدیم مقام ریاست كردند) خوشوقتم مطلبی كه پارسال عرض كردم به افرادی كه خارج از محدوده هستند و صاحب زمینی هستند اجازه ساختمان نمی‌دهند ولی در جوارش هر روز شركت‌های شهرك‌سازی و ساختمانی درست می‌شود خوشبختانه همان شركتی را كه عنوان كردم، در روزنامه روز دوشنبه ۳۰ آبان‌ماه كلاهبردار معرفی شده، بنده كه افتخار دارم نماینده مردم سوهانك هستم در آنجا حتی اجازه تعمیر به خانه‌های قدیمی نمی‌دهند و مأمورین شهرداری و پلیس ساختمانی مثل اجل معلق می‌آیند و اذیت‌شان می‌كنند و نمی‌گذارند اطاقی برای بچههایشان كه بزرگ شده‌اند و برای عروس‌شان و دامادشان كه می‌خواهند زندگی كنند درست كنند، آن وقت می‌گویند بروید شهرگرایی را كم كنید شما از یك جهت عوامل را درست می‌كنید كه به شهر بیایند ولی در كنارش همین شركت كه شركت پیوند نام دارد و نمی‌دانم كه با كجا پیوند دارد، عرض كردم، زمینهای تهرانپارس را تابلو زده بود و پول از مردم می‌گرفت كه برایشان خانه بسازد ولی با كمال تأسف ۱۵۰ میلیون تومان كلاهبرداری كرد و به امریكا فرار كرد. من نمی‌فهمم جناب آقای دكتر كاشفی آیا ما مجازیم و هر كس مجاز است شب اعلام كند كه در فلان منطقه شهر شركت ساختمانی دارم، بیایید با این شرایط از من خانه بخرید آن وقت پول مردم را بگیرد و قراردادی هم با آنها ببند و اگر خانه نسازد كه تكلیف معلوم است مثل شركت پیوند كلاهبرداری می‌كند و اگر به فرض خانه بسازد مثل سایر شركت‌هایی كه من در برنامه دولت عرض كردم كه جناب وزیر مسكن و شهرسازی تشریف ببرند و یا كسی را بفرستند، نمی‌دانم این كار را كرده‌اند یا نه، آمار بگیرند ببیند تعداد آپارتمان‌های لوكسی كه در این چند سال ساخته شده چه كسانی خریده‌اند من آن روز عرض كردم این آپارتمان‌ها را كسانی می‌خرند كه اشیا عتیقه را به عنوان كلكسیون نگه می‌دارند و این آپارتمان‌ها را به عنوان كلكسیون می‌خرند، (صحیح است) بنده عرض كردم هنگامی كه ما مصالح ساختمانی و سیمان برای اجرای پروژه‌ها و برنامه‌هایمان در روستاهای شمیران نداریم، در كوه‌های شمیران در شمشك و لشكرك شهرك‌های عجیب و غریبی درست می‌شود، من نمی‌دانم كه این آپارتمان‌های چند میلیون تومانی را چه كسانی می‌خرند و ساكن می‌شوند آن مسكن كه اعلیحضرت همایون می‌فرمایند ساخته بشود مسكن ارزان‌قیمت است برای گروه كم‌درآمد و گروه با درآمد متوسط، چه اشكالی دارد ضوابطی به وجود بیاید، كسانی كه می‌آیند آپارتمان‌سازی می‌كنند، آپارتمان لوكس نسازند، آپارتمان لوكس دیگر بس است در تهران به اندازه كافی آپارتمان لوكس داریم. پس شرایط و ضوابطی تعیین كنید كه بر اساس آن آپارتمان‌سازی بشود. زمین در اطراف ونك متی ۱۰۰ و ۲۰۰ تومان به عده‌ای واگذار می‌شود و آنها در آن زمین آپارتمان ۱۴ و ۱۵ طبقه می‌سازند و متری ده هزار تومان می‌فروشند مگر از خشت طلا است؟ سیمان را هم كه شما به آنها می‌دهید. باید عرض كنم یك گرفتاری هم برای این شهرك‌سازی درست كرده‌اند و اینها با این كار روستاهای ما را هم خراب كرده‌اند، می‌روند از روستا ۵۰ تا كارگر روستایی را می‌آورند از بغل گاو و گوسفندشان و می‌گویند روزی ۷۰ تومان اجرت می‌دهیم، همینطور تمام مصالح ساختمانی را اینها جمع می‌كنند و آن وقت من و شما اگر یك كیسه سیمان بخواهیم و یا یك كارگر بخواهیم باید مدت‌ها دنبالش بگردیم، تمام این كارگران و مصالح در اختیار سازندگان آپارتمان‌های لوكس قرار می‌گیرد بنده پیشنهاد اتم را خلاصه می‌كنم و اعتقاد دارم مادام كه محدوده و غیرمحدوده برداشته نشود مسئله مسكن حل نمی‌شود و این لایحه هم مثل لوایح دیگر ثمربخش نخواهد بود. شما محدوده را بردارید تمام گرفتاری‌ها خود به خود حل می‌شود (صحیح است) شما جلوی آپارتمان‌سازی لوكس را بگیرید ایجاد ساختمان در قطعات زمینهای كوچك را آزاد بگذارید تا مردم بخرند و بسازند باید اجازه آپارتمان‌سازی تحت شرایطی باشد و به كسانی داده شود كه غیر لوكس می‌سازند شركت‌های ساختمانی و خانه‌سازی كه آگهی می‌دهند باید در مقابل یك مرجعی مثلا شهرداری، وزارت مسكن دادگستری مسئول باشند كه مردم پولشان را ندهند و فردا این شركت‌ها فراری باشند این شركت‌ها قراردادی بدتر از عهدنامه تركمانچای می‌بندند كه مثلاً وقتی آپارتمان تمام شد به اختیار خودش است كه تا سی و چهل درصد می‌تواند قیمتش را اضافه كند یا اگر قرار بوده است در عرضه سه سال تحویل بدهد اختیار دارد كه سه سال دیگر هم تمدید كند باید بانك‌ها با شرایط سهل‌تری به كسانی كه می‌خواهند آپارتمان بسازند وام بدهند نه با بهره ۱۸ درصد، ۲۰ درصد (صحیح است) مسئله دیگر، تا وقتی كه شهرك‌های نیمه ساخته و شهرك‌هایی كه امكانات شهری دارند و نیمه تمام است ساخته نشده است و تمام نشده است دولت اجازه شهرك‌سازی به مؤسسات و اشخاص حقیقی و حقوقی ندهد. این بود خلاصه پیشنهادهای بنده كه عرض كردم امیدوارم دولت با واقع‌بینی بیشتر و كمیسیون‌های مجلسین در شور دوم با بهره‌گیری از امكاناتی كه از طریق حزب و نمایندگان مجلسین و رسانه‌های گروهی در اختیار می‌گیرند بتوانند این لایحه را آن‌طور كه شایسته و در شأن فضای رستاخیز ما هست آن‌طور كه مطابق میل شاهنشاه ما هست بررسی كنند و قانونی به تصویب برسد كه بتواند جوابگوی دردهای جامعه ما در مورد زمین و مسكن باشد (احسنت - آفرین).
رئیس -آقای آستانه‌ای بفرمایید.
آستانه‌ای - با اجازه مقام معظم ریاست، همكاران ارجمند و گرامی و نمایندگان محترم دولت شاهنشاهی. نمایندگان عزیز، از روزی كه حسب‌الامر مبارك اعلیحضرت همایون شاهنشاه، دولت موظف شد كه نسبت به قیمت زمین قوانینی را پیاده كند باید تصدیق كرد هیجانات عمومی به نسبت به ۲۰ الی ۳۰ درصد فروكش كرده است از این جهت مایه خوشبختی است، اما قانونی را كه ما باید تصویب كنیم اگر خدای ناكرده طوری تصویب كنیم كه در هنگام اجرا مشكلاتی برای خریدار و فروشنده ایجاد بشود آن وقت به جای این ناآرامی‌ها و هیجان‌ها، هیجان و ناآرامی دیگری به جای آن گذاشته‌ایم در این مورد بزرگ‌ترین مسئولیت‌ها را نمایندگان مجلس شورای ملی خواهند داشت و لبه تیز انتقاد من اول متوجه همكاران خودم خواهد بود و آنهایی كه اعضایكمیسیون‌هایی بودند كه این لایحه را تصویب كردند و به ما دادند قانونی كه تصویب می‌شود و ارائه می‌شود باید نمودار وضع اقتصادی، نمودار وضع سیاسی و نمودار وضع فرهنگی جامعه باشد. ما هر قانونی را از هر ملتی بخواهیم و یك دور بخوانیم می‌فهمیم و قضاوت می‌كنیم كه اقتصادشان بر چه پایه است، كیفیت آموزشی‌شان بر چه اصلی است، و فرهنگ‌شان در چه حدی وضع سیاسی‌شان بر چه اساسی است با این وضع آیا در شأن مجلس هست كه این‌چنین قانونی را تصویب كند و بدهد به دست مأموران شهرداری؟ بدهد به دست مأموران دفاتر فنی؟ معاون وزارت كشور تشریف ندارند اگر تشریف داشتند من از ایشان سؤال می‌كردم به عنوان نمونه شما یك شهرداری را در ایران نشان بدهید كه وزارت كشور از آن شهرداری راضی باشد (صحیح است)، یك دفتر فنی در ایران نشان بدهید كه دستگاه وزارت كشور از آن دفتر فنی راضی باشد تا كی ما باید با این تسامح و تساهل مردم را اسیر بكنیم و دست و پای آنها را ببندیم و تحویل مأموران نادرست شهرداری‌ها و دفاتر فنی بدهیم (احسنت) این چه سوگندی است كه ما خورده‌ایم ما سوگند خورده‌ایم كه به نظام شاهنشاهی وفادار باشیم، ما سوگند خورده‌ایم كه به شاهنشاه ایران خیانت نكنیم آیا این که تنها ما خودمان مرتكب خیانت نشدیم كافیست؟ ما باید جلوی هر نارضایتی، هر نادرستی، هر تقلب و هر تجاوز را تا آنجا كه نیرویی داریم بگیریم نیروییك نماینده مجلس شورای ملی، تریبون مجلس شورای ملی است نیروی دیگری در اختیار ندارد. من به عنوان یك موافق متذكر نه به عنوان یك موافق مشروط زیرا موافق مشروط از نظر حقوقی ایجاد تكالیف دیگری را می‌كند كه من در شأن مجلس رستاخیز نمی‌بینم. اصول عقاید من این است كه این لایحه دولت كه حسب‌الامر اوامر مبارك شاهنشاه به مجلس تقدیم شده است كلاً درست نیست. من شخصاً با قیمت منطقه‌ای موافق هستم و برایاین که نشان دهم در این مورد از دولت هم جلوتر هستم از ۲۵ درصد بیشتر هم موافقم (یك نفر از نمایندگان - درست نیست) - من به عقاید همه مجلسیان و همه آنهایی كه صحبت كردند احترام می‌گذارم ولی ممكن است صددرصد عقیده من با عقیده آنها منطبق نباشد بحث‌های مختلفی در مورد ملی شدن زمین درگرفت با اشاره به قواعد اسلامی كه می‌گوید اشخاص بر اموال خودشان مسلطند باید عرض كنم كه مالكیت در اسلام نامحدود است لكن مدیریت در این مالكیت‌ها فوق‌العاده محدود است، می‌شود صاحب هزار خانه بود ولی نمی‌شود در آنها را قفل كرد و اجاره نداد. آنها كه می‌گویند ما بر اموال خودمان مسلطیم درست نمی‌گویند چون از دین حنیف اسلام استنباط سودجویانه می‌كنند توسعه ماكیت در اسلام نامحدود است ولی مدیریت در مالكیت فوق‌العاده محدود است به‌طوری كه ما اختیار نداریم یك تكه نان از ثروت خود را دور بیاندازیم باید آنرا به یك آدم گرسنه بدهیم یا به یك چهارپا بدهیم بنابراین این لایحه از نظر دین حنیف اسلام ایجاد اشكال نمی‌كند و اما ملی شدن (چند نفر از نمایندگان - صحبت از ملی شدن نیست) باید عرض كنم بعضی از نطقهای دانشگاهی برای بعضی از ملتها در بعضی زمان‌ها ممكن است درست باشد و برای پاره‌ای از ملتها در همان زمان ممكن است ناسودمند باشد و سمی به شمار آید درست مثل یك دیگ زودپز و یك دیگ دیرپز برای دو خانم كارمند كه هر دو در یك آپارتمان زندگی می‌كنند و در یك بلوك حتی در یك اداره كار می‌كنند یكی به علت زندگی داخلی خودش به دیگ زودپز احتیاج دارد و با آن احتیاجات خود را برطرف می‌كند و دیگری به دیگ دیرپز احتیاج دارد. ملی شدن زمین و وضع مالیات و عوارض یك مبحث دقیق علمی است كه اگر بخواهیم آنرا پنج سال زودتر وضع كنیم ممكن است نسبت به آن نظام سرمایه‌داری اشتباه بكنیم. می‌گویند دولت خودش مالك بزرگی است من نه معتقدم دولت زمینهای خودش را بفروشد و نه معتقدم كه دولت زمینهای خودش را نفروشد دولت باید زمینهای خودش را در معرض بازار بگذارد هر وقتی دید بهای زمین ترقی كرده است با عرضه كردن زمینهای خودش محتكران و زمین‌داران را به زانو درآورد. زمین دولت سرمایه ملی است باید بماند و مانند اهرم زمانی كه لازم است برایاین که قیمت زمینها را پایین بیاورد از آن استفاده شود یا این زمینها را واگذار كند یا اجاره بدهد، اجاره‌های ۹۹ ساله. در دو مرحله قوانینی كه تصویب می‌شود به بن‌بست برخورد می‌كند یكی آنكه قانون خشن و سخت باشد یكی آنكه ملت فاسد باشد. من كه ملت ایران را فاسد نمی‌شناسم كارمندهای دولت را هم فاسد نمی‌دانم ولی متأسفانه در جایی كه بوی پول و صدای پول می‌آید عده‌ای مختصر از كارمندان فاسد هستند كه شامه‌شان تیز است و برای استخراج پول می‌روند و به آن كار خودشان را نزدیك می‌كنند و مردم را در فشار می‌گذارند. برایاین که به قیمت درد و رنج آنها صورت خودشان را قرمز كنند، اینها مایه نگرانی است. این لایحه مخصوصاً ماده سومش بازار این قبیل كارمندان را فوق‌العاده رونق می‌دهد. ما باید دقت كنیم به جایاین که مردم را با كارمندان دولت طرف كنیم مصلحت ما این است كه مردم را مستقیماً با قانون طرف كنیم یك كارمند جزء شهرداری كه مانند ناپلئون پشت میزش نشسته و حكم می‌كند یكی، دوتا ده‌تا هزارتا و هزاران نفر از اینها ریخته‌اند، از اینگونه مأمورین در ایران زیاد هستند می‌گویند چرا مردم ایران حساس هستند چرا پرخاشگر هستند، پرخاشگری از نادانی به وجود می‌آید این پرخاشگری مربوط به كارمندان و ناشی از روشی است كه در ادارات دولتی برای مردم تحمیل می‌شود، و هیچ‌كس حریف این كارمندان جزء نیست می‌خواهم یك وزیر با شجاعت، پشت این تریبون بگوید كادر من قوی و مفید و آگاه است بدون اشتباه و تعارف حتی وزیران ما هم به مقدار قابل ملاحظه‌ای گرفتار كاغذبازی كارمندان خودشان هستند حالا ما می‌خواهیم چنین قانون را تصویب كنیم و تحویل این كارمندان جزء بدهیم. عیب كار دولت ما متأسفانه در زمینه تدوین قوانین است كه تفویض را به تنفیذ تبدیل می‌كند قدرتی است از طرف شاهنشاه بزرگ تفویض می‌شود به هیئت دولت و هیئت دولت ده سال بیست سال ممكن است سركار باشد در این فاصله قوانینی را به مجلس می‌آورد و مجلس تصویب می‌كند و در اختیار كارمندان می‌گذارد و تنفیذ می‌شود دیگر هیچ كس كاری نمی‌تواند بكند آئین‌نامه‌ای است كه درست می‌كنند می‌دانید كه این آئین‌نامه‌ها چه بلایی به سر مردم می‌آورند آئین‌نامه‌ای كه قانون را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، حتی قوانینی اساسی مملكت را هم می‌لنگاند متأسفانه در تجربه و عمل این طور است من امیدوارم در این مدت كه این اختیار به دولت شاهنشاهی تفویض شده طوری باشد كه از فردای تصویب این قانون مردم اسیر كارمندان نشوند. این‌طور نشود كه قدرت قانونی آنها تنفیذ بشود و مردم نتوانند گردنشان را از چنبره اذیت و آزار اجراكنندگان این قانون در بیاورند. در مجله یادگار خواندم خدا رحمت كند مرحوم اقبال را كه حاكم زنجان، مالیاتی وضع می‌كند و ابلاغ می‌كند به نواب حكومت كه هر كس علیل است باید ده‌درهم در سال مالیات بدهد، نایب‌الحكومه یكی از قراء زنجان ۲۰ هزار درهم برای حكومت پیشكش می‌فرستد. حاكم تعجب می‌كند احضارش می‌كند می‌گوید من از این كار شما سر در نیاوردم قانون وضع كردم كه هر كس علیل است در سال باید ده درهم مالیات بدهد سبب فرستادن ۲۰ هزار درهم چیست؟ نایب‌الحكومه جواب می‌دهد جناب حاكم شما قانون وضع كردید كه هر كس كچل و كور است ده درهم بدهد جمعیتی كه من دارم صدهزار نفر است ۹۹ هزار نفر از اینها سالم هستند اینها باید رضایت مرا جلب كنند تا در شمار مالیات‌دهندگان به حساب نیایند این ۲۰ هزار درهم عایدی وصول مالیات از آن ۹۹ هزار نفر است روح قانون این است، حالا ماده ۳ این قانون با مردم ایران همین كار را خواهد كرد هر كس زمینی را خرید یا فروخت كارمند شهرداری می‌گوید تو متخلف هستی، یك‌نفر كارمند یا معلم بعد از ۲۰ سال زحمت كشیده ۲۰۰ متر زمین خریده شب به منزل خودش باید تزلزل و ناكامی سوقات ببرد در تأیید فرمایش جناب اسفندیاری، ما چرا مردم را متزلزل كنیم چرا غرایز انسانی را از بین ببریم چرا خلاف غیره انسانی عمل كنیم؟ یكی از غرایز مهم انسانی حس تملك است كه با تصویب ماده ۳ این قانون تزلزل پیدا می‌كند، آیا زمین كم است؟ یا نبودن زمین باعث ملی‌شدن‌ها یا عوارض می‌شود. (منصوریان - ملی‌شدن مطرح نیست) به هر حال معتقدم و پیشنهادی تقدیم می‌كنم و با خیلی از دوستان هم صحبت كرده‌ام و غالباً پسندیده‌اند اعتقادم این است كه نسخه‌ای از طرف شاهنشاه بزرگ نوشته شده برای سلامت مریض، نوع دارو و وجود داروخانه استفاده درست از آن دارو، كیفیت و اوضاع و احوال بیمارستان همه مؤثر است. در بهبودی مریض، فرمایش شاهنشاه ناظر بر این است كه مردم خانه‌های ارزان داشته باشند یا حداقل بتوانند فراهم كنند. دولت خوب است در این زمینه اقدامی بكند با این سیستم قیمت زمین مهار می‌شود و حتماً هم می‌شود البته فعلا هم مقداری شده است پیشنهاد من این است و عقیده‌ام نیز همین است كه ما نه مردم را متزلزل كنیم نه وصول مالیات دولت را متوقف كنیم نه ذوق مردم را بگیریم نه سرمایه‌ها را آرام، آرام به خارج از مملكت آشنا كنیم. چطور یك ایرانی در ایران شرایطی داشته باشد كه نتواند زمین داشته باشد ولی آمریكا بتواند؟! اعتقاد من این است هر كس در ایران زمین دارد موظف است ظرف پنج سال آنرا بفروشد یا بسازد (صحیح است) اگر نفروخت و اگر نساخت با قیمت اول پنج سال باید به شهرداری بفروشد. اولاً چرا پنج سال؟ برایاین که آنهایی كه زمین خریدند نمی‌دانستند كه چه وضعی پیش می‌آید خریدار دوم ۳۰۰ متفر یا هر چند متر چرا تبدیل بشود به مالیات و عوارض تصاعدی او هم موظف باشد ظرف سه الی چهار سال بسازد و بنشیند؟ یا ساختمان را بفروشد یا اجاره بدهد اگر نساخت او هم مجبور باشد زمین را بفروشد به هر كسی كه می‌خواهد بفروشند یك زمینی وقتی در هفت سال هفت مرتبه در محضر دست به دست شد قیمت خودش را مستهلك می‌كند بنابراین هیچ كس جرأت نمی‌كند درنهایت امر مازاد بر احتیاج خودش زمین بخرد و حبس كند. عرض دیگرم این است كه خیلی افراد هستند در همین محدوده تهران بیست‌هزار متر، شصت‌هزار متر، هفتادهزار متر زمین دارند. ایران سرزمینی است گرمسیر و البته نقاط سردسیر هم زیاد داریم چه اشكالی دارد كه مردم را تشویق كنیم كه ساختمان‌های ارزان و عمودی بسازند از هر پنج‌هزار متر زمین، چهارصد مترش را آپارتمان و بقیه‌اش را فضای سبز ایجاد كنند و مقداری از آنرا به مجتمع‌های ورزشی و تأسیسات عام‌المنفعه دیگر اختصاص دهند. پریروز مطلبی در روزنامه خواندم كه با این عرایض بنده بی‌ارتباط نبود ما باید روی این لایحه زیاد بحث كنیم حتی اگر چهار هفته طول بكشد.
رضوی‌نژاد - ولی الان بحث در كلیات كافی است.
آستانه‌ای - اگر می‌فرمایید بس كنم چشم، ولی قرار است همه‌مان از اوامر جناب رئیس مجلس اطاعت كنیم (احسنت)، بلی، پریروز در روزنامه خواندم متهمی پس از سال‌ها گرفتاری در زندان، تبرئه شده است بعضی جملات قوانین عربی است و معانی مختلفی از آن می‌توان استنباط كرد قانون را باید طوری روشن و دقیق و واضح و گویا بنویسیم كه هیچ كس نتواند به حق دیگری تجاوز كند. جناب آقای وزیر مشاور جنابعالی كه عمری قاضی بوده‌اید می‌دانید كه محاكم ایران، محاكم مباحثه است و می‌دانید كه قانون با مباحثه تغییر می‌كند و مباحثه ایجاد استنباط می‌كند از تبرئه تا زندان‌های درازمدت ایجاد تكلیف می‌كند. ما كلمات عربی را با فارسی درآمیخته‌ایم و عباراتی درست كرده‌ایم، این ملت زیرك كه می‌تواند چنین بلوغی از خودش بروز بدهد در پشت میز فلان جا نشسته و مواد را می‌خواند و برای خودش استنباطی می‌كند. صلاح نیست شما قاضییا دبیر یا استاد یا كشاورز یا معلم و راننده و غیره را اسیر آن چنان افراد و این قبیل هوشمندان مفسدی بكنیم بعد بگوییم خودمان كردیم. نمی‌خواهم جسارت كنم و تقاضا كنم كه دولت این لایحه را پس بگیرد و قانونی روشن‌تر و فشرده‌تر از نظر زبان فارسی به مجلس تقدیم كند چون باعث كندی كار می‌شود و نباید تعصب به خرج داد بلكه باید لایحه را از نظر جملات فارسی درست كنید باید تكرار كنم هیچ زمانی هیچ دولتی تا این اندازه از پشتیبانی مجلس شورای ملی برخوردار نبوده است. عرایض من راجع به زمین تمام شد اگر جناب رئیس اجازه بفرمایند مطلب دیگری را در دو دقیقه عرض می‌كنم.
رئیس -اگر مربوط به این لایحه نیست در یك نطق قبل از دستور سایر مطالبتان را بفرمایید.
آستانه‌ای - آقای رضوی‌نژاد، امر جناب رئیس را اطاعت می‌كنم از حوصله‌ای كه فرمودید و به عرایض بنده توجه كردید متشكرم (احسنت).
رئیس -آقای دكتر سوادكوهی بفرمایید.
دكتر فتح‌الله سوادكوهی - جناب آقای رئیس، همكاران گرامی، موضوع بهای زمین و ترقی سرسام‌آور آن تا آن اندازه اهمیت پیدا كرد كه شاهنشاه آریامهر برای تثبیت نسبی آن فرمان صادر و برایاین که مداوم باشد آنرا به اصل هجدهم انقلاب تخصیص فرمودند وقتی بیمای با مداوای بسیار معالجه نشد می‌گویند مرض مزمن شده است و برای بهبودی باید راههای گوناگون پیمود و آزمایش‌های مختلف انجام داد و مشاوره‌های پزشكی تشكیل شود. در واقع ما در برابر زمین دچار همین وضع هستیم و سال‌ها است كه دولت و مجلسین اقدام می‌كنند و مردم نظر می‌دهند ولی ما هنوز موفق به رفع مشكل نشده‌ایم، اینك جا دارد كه برای تصویب چنین لایحه‌ای كه در اجرای اصل هجدهم انقلاب تقدیم مجلس شورای ملی شده است عمیقاً بررسی كنیم كه انشاءالله نتایج مثبت به دست آید. خوشبختانه استقبال بی‌مانند نمایندگان محترم در اظهارنظر بر این لایحه دلیل نمایانگر اهمیت لایحه است (صحیح است) برای رسیدن به چنین هدفی لازم است ابتدا سیر بهای زمین را در پنجاه سال اخیر بررسی كنیم و سپس آنرا از نظر علمی تجزیه و تحلیل نماییم تا در پایان نظرات كلی را به عرض ساحت مقدس مجلس شورای ملی برسانم.
۱- فهرست سیر نوسانات بهای زمین در پنجاه سال اخیر
زمین خود به خود ارزش ندارد بلكه بهای آن به‌طور كلی تابع است از صعود و نزول قیمت‌ها و ضمناً نیاز به آن شرایط زمان و مكان و بالنتیجه تغییرات عرضه و تقاضا در آن اثر می‌گذارد. (صحیح است) چنان‌كه در بررسی اجمالی مشاهده می‌شود قبل از سلطنت رضاشاه كبیر زمین ارزش مهمی نداشت بلكه در دوران آن سردار بزرگ كه اقتصاد ایران رونق گرفت و بالطبع وضع مالی مردم بهبود یافت و علاقه به داشتن خانه نو بروز كرد بالطبع بهای زمین افزایش یافت. با هجوم بیگانگان به سال ۲۵۰۰ مدتی معاملات زمین مانند سایر رشته‌های اقتصادی راكد شد. بعد از یكی دو سال به علت هزینه‌های ریالی اشغالگران باز گردش پول زیاد شد و رونقی در بازار زمین و خانه پیدا شد. تا جایی كه رابطه موجر و مستأجر به وضع بدی افتاد چون موجرین تقاضای اجاره زیادتر داشتند و مستأجر قادر به پرداخت نبود و بالملازمه برای اعتدال، اولین قانون تعدیل اجاره‌بها به سال ۲۵۰۱ گذشت. پس از خروج بیگانگان و كم‌شدن گردش پول معاملات زمین سست شد و در سالهای ۲۵۱۱ اوایل ۲۵۱۲ كه درآمد نفت كم و در آخر قطع شد هم‌زمان با ركود اقتصادی قیمت زمین به كمترین سطح خود رسید. از قیام ۲۸ مرداد سال ۲۵۱۲ با بیشتر شدن درآمد نفت و آغاز كارهای عمرانی بار دیگر روند افزایش متناسب زمین شروع شد. در سال ۲۵۲۰ به علت اعمال سیاست خاص دولت وقت كلیه رشته‌های اقتصادی گسیخته شد و از جمله قیمت زمین كاهش بسیار پیدا كرد و بسیاری از بساز بفروش‌ها ورشكست شدند و كاركنان صنف‌هایی كه با امور ساختمانی سروكار داشته بیكار شدند. در واقع بحران پیدا شد بعد از انقلاب شاه و ملت به سال ۲۵۲۱ همراه با شكوفایی اقتصاد ایران بهای زمین رو به افزایش گذاشت. لكن از سال ۲۵۲۲ كه با افزایش بهای نفت درآمد ایران بیشتر شد. به علت عدم توجه تعیین‌كنندگان سیاست اقتصادی از جمله سازمان برنامه، و بانك مركزی گردش پول از حد اعتدال گذشت و بانك‌ها اعتبارات بسیار دارند و پول در دست مردم فراوان و بالنتیجه قیمت زمین به‌طوری بالا رفت كه به افسانه بیشتر شبیه بود تا به حقیقت در یك رقم بعضی از آنها اقتصاد سالم. روند افزایش تا قبل از فرمان شاهنشاه و اعلام اصل ۱۸ انقلاب همچنان ادامه داشت كه اگر جلوگیری نمی‌شد به مرحله خطرناكی می‌رسید (صحیح است).
۲- تجزیه و تحلیل درباره نوسانات بهای زمین
در اقتصاد سرمایه‌داری زمین یكی از عوامل ثروت است كه با كار و سرمایه برابری می‌كند از جهاتی كه مورد استفاده انسان است در مكانیسم اقتصادی جامعه نقش دارد. زمین برای كشاورزی و زیربنای كارخانه‌های صنعتی و مسیر راههای زمینی و نیز برای زیربنای مسكن مورد استفاده انسان است. بنابراین در هر یك از موارد خاص باید جداگانه بررسی شود. در این لایحه ما فقط نیاز به بررسی زمین‌هایی داریم كه برای مسكن و ملحقات آن به كار می‌رود.
به‌طوری كه در مطالعه فهرست ترقی و تنزل بهای زمین برمی‌آید، زمین در درجه اول خودش عامل اصل نوسانات اقتصادی نیست بلكه همپای سایر شئون اقتصادی بالا و پایین می‌رود، به این معنی زمانی كه گردش پول در كشوری زیاد می‌شود و درآمدها بالا می‌رود. میل به مسكن جدید در افراد جامعه شدید می‌شود. همین گرایش تقاضا را زیاد می‌كند و برحسب اصل ساده و نخست اقتصادی كه می‌گوید: افزایش تقاضا موجب بالارفتن قیمت می‌شود، بهای زمین افزایش پیدا می‌كند. باید در نظر داشته باشیم اثر اقتصاد زنجیری است و سطح قیمت كالاها و بهای خدمات با یكدیگر مرتبط است. بنابراین وقتی كالایی گران می‌شود به دنبال خود سایر كالا و خدمات را گران می‌نماید و فقط در موارد استثنایی ممكن است تنها یك قلم كالا دچار نوسان قیمت گردد. چنان‌كه در یك محل دور افتاده معدنی كشف می‌شود و الزاماً به خرید زمین برای ساختمان كارگاه‌ها و مسكن كاركنان نیاز پیدا می‌شود و بالنتیجه قیمت زمین محل مذكور افزایش می‌یابد بدون این که در سایر جاها در قیمت زمین یا كالاها و خدمات اثر بگذارد.
عملاً در كشورمان مشاهده می‌كنیم از سال ۲۵۲۲ اول گردش پول زیاد شد و بالنتیجه درآمد مردم بالا رفت و علاقمند شدند كه صاحب خانه شوند. با این وضع تقاضا زیاد شد و قیمت زمین بالا رفت بنابر اصل زنجیری بودن اقتصاد با گران شدن زمین هزینه تمام شده ساختمان بالا رفت. با بالارفتن هزینه ساختمان اجاره‌خانه افزایش یافت. با افزایش اجاره‌خانه گرایش دیگری در میان مردم پیدا شد و آنان كه خانه بسازند و اجاره دهند ضمناً با بالارفتن اجاره‌خانه مردم به فكر افتادند خانه بخرند تا از شر پرداخت اجاره راحت شوند و هم از تسهیلات بانك‌ها استفاده كنند و مبلغی نقد و بقیه را به اقساط بپردازند و در عین حال از ترقی قیمت خانه بهره‌مند گردند (صحیح است) این تمایل شدید موجب شد كه خانه‌سازی در شهرها رونق بسیار پیدا كند. همین رونق موجب شد كه قیمت زمین در داخل شهرها به‌طور مداوم بالا رود. سودجویان به فكر افتادند در خارج از محدوده شهرك بسازند تا از زمین ارزان استفاده كنند و به این ترتیب سرمایه‌داران زمینهای بزرگی خریداری و با تفكیك آن شروع به شهرك‌سازی كردند. در عین حال چون هر چه خانه در داخل شهر ساخته می‌شود جوابگوی تقاضای روزافزون نبود، لذا به فكر آپارتمان‌سازی افتادند تا از یك زمین برای ساختن چندین واحد مسكونی استفاده شود بعضی از سازندگان سرمایه‌دار و متفكر با سرمایه خود و یا با مشاركت با خارجیان شروع به ساختمان‌های برج‌آسا كردند و به عنوان آپارتمان لوكس زمینه گرانفروشی را نهادند در این گیرودار بناهای سابق با استفاده از زمینهای قولنامه‌ای و دریافت پیش‌قسط از داوطلبان سیری‌ناپذیر و استفاده از وام‌های بانك و همچنین پول‌های نزولخواران در گوشه و كنار به آپارتمان‌سازی بی‌بندوبار پرداختند كه تعدادی از آنها در حال یا بعد از ساختمان فرو ریخت و موجب مرگ هموطنان شد. خدا میداند در سالهای بعد از این ساختمان‌های قلابی چه مشكلاتی برای ساكنین آن فراهم آید. خوب وقتی قرار شد در تمام شهرها شروع به ساختمان بشود علاوه از مهندسان سرمایه‌دار و بساز و بفروش‌ها هر كس ضمن شغل خود اعم از دولتی و خصوصی دست به كار ساختمان به منظور فروش بشود. و تمام هم و غم و بحث محافل و مجالس درباره خانه‌سازی و استفاده سرشار آن باشد، معلوم است كه زمین چه جایگاه رفیعی پیدا می‌كند. در همان حال ارزش مصالح ساختمانی به چند برابر می‌رسد. دستمزد كارگر فنی و غیر ماهر ساختمانی چند برابر می‌شود. بدتر از آن مصالح ساختمانی و نیرو كارگر ماهر نایاب می‌گردد.
آثار نامطلوب این اوضاع بر همه كس واضح است زیرا با بالارفتن قیمت زمین و مصالح ساختمانی و وسایل تزئینات ساختمان و تأسیسات و دستمزد، برحسب زنجیری بودن امور اقتصادی قیمت همه كالاها و خرید خدمات بالا رفت. با بالارفتن دستمزد كارگر سادهف جابجایی روستاییان از روستاها به شهرها آغاز شد تا جایی كه در روستاها فقط مردان مسن به جای ماندند و سطح كشت كاستی پیدا كرد (صحیح است) به علاوه هزینه تمام شده محصولات كشاورزی با بالارفتن دستمزد كارگران بالا رفت و چون روند قیمت محصولات كشاورزی نمی‌تواند با قیمت‌های زمین و ساختمان همراه باشد بالمره تولیدكنندگان كشاورزی به زحمت افتادند بالا رفتن سطح دستمزد باعث شد كه در
هزینه تمام شده كالای صنعتی اثر بگذارد و به علاوه كم بود نیروی كارگر ماهر آشكار شد و بالملازمه شكور ناچار به جذب كاركنان خارجی شد. لطمه دیگری كه به روابط اجتماعی خورد مخامصه موجر و مستأجر است. موجری كه قبل از گران شدن زمین و ساختمان خانه خود را اجاره داده بود اینك به اعتبار بالا رفتن ارزش خانه خود چند برابر اجاره سابق مطالبه می‌كرد كه مستأجر از پرداخت آن عاجز بود و به ناچار كار به جدال می‌كشید. زندگانی در داخل شهرها هم مشكل شد چون اگر خانه‌ای نیاز به تعمیر ساختمان یا تأسیسات از قبیل لوله آب یا برق یا تلفن داشت دسترسی به كارگر فنی پیدا نمی‌كرد. بلكه همه آنها در خدمت سازندگان بلوك‌های آپارتمانی كه بسیار سودآور بود قرار گرفتند و مراجعه به منازل برای آنها صرف نداشت به ناچار می‌بایست جلوی این بی‌بندوباری گرفته شود.
۳- اقدامات انجام شده
در سال ۲۵۳۱ دولت از مجلس خواست كه تقاضای تعدیل موجران را معوق بگذارد و دادگاه‌ها از پذیرفتن دادخواست تعدیل خودداری كنند و این كار دو سال عملی شد و چون بی‌اثر بود ادامه نیافت. در سال ۲۵۲۲ قانون محدودیت فروش زمین به تصویب رسید كه با حیله‌های قانونی از جمله فروش قولنامه‌ای بی‌اثر شد. لایحه مالك و مستأجر كه ۵ سال در بوته اجمال ماند به تقاضای دولت به جریان افتاد كه با همه دقت و موشكافی نمایندگان دوره رستاخیز چاره درد نبود چون روابط مالك و مستأجر تابع جریان اقتصادی است و تنها با قانون چاره‌پذیر نیست - قانون اجاره آپارتمان‌های خالی كه هنوز به مرحله اجرا نرسیده است تا آثارش روشن شود. یك سلسله اقدامات جنبی از قبیل محدودیت پروانه ساختمانی كه اگر در زمین مؤثر باشد به عكس قیمت خانه‌ها را بالا می‌برد اما بزرگ‌ترین عملی كه دولت در ماههای اخیر انجام داده و بسیار مؤثر افتاده است عبارت از محدودیت اعتبارات وام بانك‌ها و بالنتیجه آغاز سیر نزولی قیمت زمین و ساختمان و عرضه آن از طرف نیازمندان به پول و نیودن خریدار به علت عدم دسترسی به وام كه خود موجب در هم شكستن قیمت زمین و ساختمان است، می‌باشد ولی نباید افراط شود. (صحیح است)
۴- لایحه از دیدگاه حزب
به دعوت دبیر كل حزب رستاخیز ملت ایران برای اظهارنظر در مورد لایحه سمیناری مركب از نمایندگان مجلس و تهیه‌كنندگان لایحه و دست‌اندركاران زمین تشكیل شد كه در آن تنی چند نظرات خود را اعلام داشتند و سپس كمیته كار انتخاب گردید كه پس از بررسی مجموع سخنان و پیشنهادها گزارشی تهیه كرد كه در روزنامه رستاخیز ملت ایران منعكس گردید - از بررسی گزارش برمی‌آید كه مطالب به‌طور علمی و همه جانبه بررسی شده است، كمیته در ابتدا ضمن تجلیل از مندرجات فرمان مربوط به تثبیت نسبی قیمت زمین. ماده ۶ لایحه مربوط به عرضه زمینهای دولتی را تأیید می‌كند ولی برای تثبیت نسبی قیمت از طریق گذراندن قانون بدون توجه به مكانیسم عرضه و تقاضا احتمال موفقیت را اندك میداند:
سمینار اساساً مداخله مستقیم دولت را در امر دادوستد با توجه به تجارب عملی كه از اجرای قوانین قبلی برای جلوگیری از افزایش بهای زمین حاصل گشته است مقرون به مصلحت نمیداند و معتقدات برطبق مندرجات فرمان شاهنشاه می‌بایست تدابیر اقتصادی غیرمستقیم و سیاست‌های مؤثر اجتماعی و اقتصادی را به كار برد.
سمینار معتقد است از جمله به علت توزیع ناموزون خدمات كه منتهی به جابجایی بی‌رویه جمعیت شده زمینهای شهری گران شده است كه اگر سیاست‌های توزیع عادلانه خدمات و توزیع درست جاذبه‌های شهری و سیاست‌های عدم تمركز انجام شود در تعدیل قیمت زمین مؤثر است.
سمینار بنا به دلایلی كه ذكر می‌نماید با نظام قیمت‌گذاری ثابت موافقت ندارد و این چیزی است كه كاملاً با متن لایحه مغایرت دارد.
سمینار معتقد است قیمت‌ها باید قابل عرضه و تقاضد باشد ولی باید با ایجاد ضمانت اجرای مؤثر از جمله مجازات حین معامله‌كنندگان را ملزم نمود كه قیمت واقعی را در سند رسمی درج نمایند.
سمینار معتقد است باید بین زمینهای بزرگ و زمینهای كوچك باید تفاوت گذاشت.
سمینار ضمانت اجرای مذكور در ماده ۳ لایحه را وافی به مقصود نمیداند.
سمینار معتقد است كه دارندگان زمین بایر در محدوده شهرها و حریم آن باید ملزم شوند كه در مدت معینی در زمین خود ایجاد بنا نمایند یا بفروشند یا به اجاره واگذارد.
باید در خارج از محدوده شهری اقدام به شهرك‌سازی بشود.
به واحدهای خدماتی باید اجازه داده شود كه در خارج از محدوده شهرها ساختمان نمایند بالاخره در پایان كمیته كار اعلام می‌دارد:
علاوه بر این نظرهای كلی، در مورد مواد لایحه‌ی دولت نیز نظراتی در سمینار ابراز شده است كه درخور اعتناست. این نظرها به این شرح‌اند.
۱- یكی از دلایل افزایش بهای زمین در محدوده خدماتی شهرها فلج ماندن اراضی بین محدوده خدماتی و محدوده قانونی آنهاست.
۲- بالابردن تراكم و افزایش سطح زیربنا نسبت به مقدار زمین در محدوده خدماتی شهر و تعیین حداقل برای سطح زیربنا در تراكم‌های كم به عرضه‌ی بیشتر ساختمان كمك می‌كند.
۳- نوسازی محله‌های قدیمی و فرسوده در جهت افزایش ظرفیت ساختمانی این محله‌ها به عرضه‌ی بیشتر و مؤثر زمین كمك می‌كند.
۴- افزایش مالیات بر زمین بایر لازم است به نحوی باشد تا مالیاتی كه بر عهده‌ی فروشنده زمین است عملاً به خریدار زمین تحمیل نشود.
۵- از جمله كارهای اساسی برای رسیدگی به سرمایه‌گذاری در زمین و مالكیت و املاك و اعمال سیاست‌های مالیاتی و توزیع عادلانه مسكن، ایجاد شناسنامه برای املاك است.
۶- ضروری است كه برای از میان رفتن تشتت در قوانین موجود به زمین، دولت یك قانون جامع فراهم آورد.
۷- گاهی وام مسكن برای مصارف شخصی و تقویت شركت‌های تعاونی مسكن عامل مؤثری به سود استفاده مؤثر از زمین و در نتیجه كاهش تقاضاست.
۸- در ماده سوم لایحه پیشنهادی دولت غرامت متوجه خریدار است، نه فروشنده. این وضع در جامعه‌ای كه میزان آگاهی مردم از قوانین و مقررات و دسترسی به حقوقدان برای همگان فراهم نیست می‌تواند به اجحاف منتهی شود.
۹- در لایحه پیشنهادی دولت تكلیف معاملات نسبت به سهم مشاع اراضی روشن نشده است و معلوم نیست دولت از سهام مشاع اراضی كه طبق این لایحه خریداری می‌كند چگونه می‌تواند استفاده نماید.
۱۰- در لایحه پیشنهادی دولت موضوع سرقفلی به هنگامی كه دولت زمین را پرداخت ارزش معاملاتی (ارزش منطقه‌ای) تصرف می‌كند، مسكوت گذاشته شده است.
۱۱- در ماده ۶ لایحه پیشنهادی بهتر است كلمه «سازندگان» كه مبهم است، حذف شود و برای تعاونی‌های مسكن اولویت قایل شود و تصریح گردد كه دولت زمینهای خود را به اشخاص حقیقی و حقوقی، اعم از بخش خصوصییا عمومی واگذار می‌كند كه تضمین كافی برای اجرای طرحهای مصوب را در مدت معین داشته باشند.
۱۲- مالیات بر زمین براساس قیمت عادلانه روز می‌باید عملاً سالانه وصول شود و معوق نماند.
۱۳- در صورتی كه دولت پس از اتخاذ سیاست‌های اقتصادی به منظور كاهش بهای زمین درصدد باشد به هدف تثبیت نسبی بهای زمین برای آینده نیز دست یابد، می‌تواند از روش حسابداری قیمت تمام شده استفاده كند، به این ترتیب كه قیمت خرید زمین كه در اسناد رسمی قید می‌شود با توجه به نرخ تورم كه وسیله‌ی دولت تعیین خواهد شد، محاسبه گردد و كسی مجاز نباشد كه از این مقدار بیشتر بفروشد. بدهیی است كه تعیین حداكثر برای فروش زمین براساس قیمت‌های عادلانه روز فقط یك ترمز به حساب می‌آید.
۱۴- در صورت اجرای این لایحه و كاهش ارزش وثیقه كه ملاك اصلی پرداخت وام‌های بانكی است، اعتباراتی كه به بخش مسكن اختصاص می‌یابد كاسته می‌شود، این امر گرچه به كاهش قیمت، مسكن ممكن است بیانجامد، ركود معاملات مسكن، كاهش فعالیتهای ساختمانی و انصراف گروهی از سازندگان مسكن را نیز در پی خواهد داشت كه بالمآل در ركود اقتصادی كلی مؤثر واقع خواهد شد.
۱۵- در صورت تصویب لایحه دولت براساس كنونی قبول ارزش معاملاتی بدون در نظر گرفتن ضرایبی كه به ارزش كاربردی زمین (تجاری، مسكونی و غیره...) دلالت داشته باشد صحیح نیست.
۱۶- در صورت تصویب لایحه به صورت فعلی باید تكلیف هزینه‌هایی را كه خریدار جهت آمادگی زمین خریداری شده برای اجرای طرحهای عمرانی تحمل كرده است خواه آنكه این هزینه‌ها به صورت تسطیح، پی‌ریزی باشد یا به صورت از میان رفتن قسمتی از زمین و غیرقابل انتفاع شدن آن، مثل كوچه‌ها و خیابان‌هایی كه بر اثر تفكیك زمین احداث شده است و قابل تملك دولت هم نیست و با توجه به تفاوت همین مسئله در محدوده خدماتی و محدوده قانونی، روشن شود.
اختلاف‌نظر بین لایحه دولت و گزارش كمیته كار حزب به‌طوری كه ملاحظه می‌شود شاه‌بیت لایحه این است كه قیمت منطقه‌ای را به اضافه ۲۵٪ حداقل برای سال ۳۶ قیمت عادله و برای سالهای بعد رعایت ضریب تورم را ضروری دانسته است و حال این که كمیته كار حزب معتقد است كه این روش احتمال موفقیت اندك را دارد. بنابراین ضروری است كه تا انجام رسیدگی كمیسیون دولت نظر خود را درباره گزارش كمیته كار اعلام دارد كه مجلس بتواند به تحقیق نظر دولت را بداند نظرات كلی اینجانب به‌طوری كه در مقدمه معروض شد عدالت تامه گرانی زمین، فراوانی پول یا به اصطلاح اقتصادی گردش سریع پول است
و یكی از سیاست‌های غیرمستقیم كه دولت برای جلوگیری از زیادشدن قیمت زمین به كار برده است محدودیت اعتبارات بانك‌ها و وام‌ها است. لكن دولت باید هشیار باشد كه این روش منطبق با تمام قواعد علمی و اقتصادی صورت گیرد تا این محدودیت موجب نشود كه ما برای فرار از تورم بهای زمین به بحران اقتصادی كه به مراتب خطرناك‌تر است دچار شویم. دیگر آنكه اگر این لایحه تورم با اقدامات دیگر حتی از قبیل عرضه زمینهای دولتی و توسعه محدوده‌ها و بالا بردن تراكم و تهیه نقشه جامع شهرها (دكتر اسفندیاری- شهرها چه دارای نقشه جامع و چه بدون نقشه جامع دچار گرفتاری هستند) و ایجاد خانه سازمانی و خانه برای كاركنان بخش عمومی و خصوصی و همچنین خانه‌های ارزان قیمت و تهیه مصالح و آماده كردن نیروی كارگر ماهر نكند احتمال موفقیت بسیار كم است. در خاتمه پیشنهادهای خود را تقدیم ریاست محترم مجلس شورای ملی می‌نماییم و از شكیبایی همكاران عزیز تشكر می‌كنم (احسنت).
رئیس -آقای دكتر شریعت بفرمایید.
دكتر محمدتقی شریعت - جناب آقای رئیس، همكاران ارجمند، بدون تردید در حال حاضر گرانی مسكن مشكل عمده شهرنشینان می‌باشد و چون عامل مهم این گرانی افزایش نامتناسب بهای زمین است كه به وسیله عده‌ای زمین‌خوار و استفاده‌جو، مدام بدان دامن زده می‌شود لذا رهبر خردمند ملت و طراح دانشمند انقلاب ایران كه همواره برای تأمین رفاه ملت خود تلاش می‌كنند به موجب فرمانی تثبیت نسبی بهای زمین را به عنوان اصل هجدهم انقلاب شاه و ملت اعلام فرمودند و این لایحه در اجرای فرمان مبارك همایونی به مجلس تقدیم شد با آنكه انتظار می‌رفت این لایحه یكی از مهم‌ترین و بهترین لوایح تقدیمی دولت باشد متأسفانه چنین نشد و لایحه‌ای كه دولت در اجرای این اصل مهم تقدیم داشته مشكلی را رفع نمی‌كند بلكه بیم آن می‌رود كه بورس‌بازان زمین با اطمینان بیشتری به كار خود ادامه دهند و وضع بدتری به وجود آورند زیرا اولاً معاملات ساختمان كه در حال حاضر تابع هیچ ضابطه‌ای نیست كماكان آزاد گذاشته شده است ثانیاً چنانچه معامله‌ای زائد بر ارزش معاملاتی صورت بگیرد و موضوع به حدی آشكار شود كه مأمورین گرفتار دولت و شهرداری‌ها از این معامله مطلع و بتوانند تشخیص انجام معامله به بهای زائد بر ارزش مقرر را بدهند زمین از ملكیت خریدار یعنی كسی كه احیاناً به حكم اجبار قطعه زمین كوچكی برای خود تهیه كرده خارج و به مالكیت دولت یا شهرداری مستقر خواهد شد لذا ملاحظه می‌فرمایید كه در اجرای این لایحه فروشنده كه عامل اصلی گرانی زمین و در نتیجه مسكن است و اوودیگر فروشندگان هستند كه وضع مسكن را به این روز انداخته‌اند از جریمه و مجازات معاف است و به حق می‌توان گفت ظالم از مجازات معاف و مظلوم گرفتار شده است (صحیح است) در حالی كه لایحه باید به نحوی تنظیم گردد كه هیچ یك از طرفین معامله جرأت نكنند معامله‌ای زائد بر ارزش معاملاتی انجام دهند وانگهی وقتی ساختمان‌ها مشمول این لایحه نباشد واضح است كه طرفین معامله بهای زمین را برابر ارزش معاملاتیتعیین خواهند كرد و مابه‌التفاوت قیمت موردنظر را به بهای ساختمان خواهند افزود همچنان كه در حال حاضر مشاهده می‌شود كه بهای ساختمان‌ها را به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش داده‌اند روی این اصل تا زمانی كه ساختمان‌ها مشمول مقررات این لایحه نباشند رفع مشكل موجود میسر نخواهد بود.
بعضی از همكاران محترم پیشنهاد كردند كه اراضی بایر داخل محدوده چنان كه ظرف مدت معینی ساخته نشود مشمول عوارض تصاعدی گردد. این پیشنهاد بسیار خوبست زیرا نه تنها با ایجاد ساختمان‌های جدید عرضه خانه زیاد و در نتیجه از گرانی مسكن كاسته خواهد شد بلكه منظره نازیبایی كه این زمینها در شهرها به وجود آورده‌اند از میان خواهد رفت اما مشاهده می‌فرمایند در حال حاضر كه مالكان اراضی داخل محدوده اجباری برای شروع ساختمان در زمین خود ندارند نه نیروی انسانی لازم برای این كار وجود دارد و نه مصالح ساختمانی پیدا می‌شود (صحیح است) بنابراین در صورتی كه صاحبان همه اراضی بایر داخل محدوده بخواهند به احداث بنا مبادرت ورزند معلوم نیست مصالح ساختمانی و نیروی انسانی موردنیاز خود را چگونه خواهند توانست تأمین كنند.
همكاران ارجمند، همان‌گونه كه در اینجا گفته شد عامل اصلی گرانی بهای زمین و در نتیجه گرانی بی‌حد مسكن این است كه زمین به صورت یك كالای تجاری درآمده است و مادام كه به صورت كالای تجاری مورد معاوله قرار گیرد بعید به نظر می‌رسد كه بتوان مشكل مسكن و اقتصاد ناسالمی را كه بر اثر معاملات بی‌رویه زمین به وجود آمده از میان برداشت بنابراین باید سعی شود زمین از صورت فعلی خارج گردد و هر كس به قدر احتیاج خود از آن بهره برگیرد لذا من معتقد به محدودیت مالكیت زمین و ساختمان هستم و معتقدم این محدودیت به صلاح افراد ملت است زیرا قانون مترقی اصلاحات ارضی كه برپایه محدودیت مالكیت اراضی مزروعی پیاده شده باعث پیشرفت سریع مملكت در كلیه زمینه‌ها خاصه در زمینه كشاورزی و اقتصادی گردید تا آنجا كه قسمت مهمی از پیشرفت‌های اخیر مملكت مدیون اجرای این قانون مترقی است بنابراین محدوده مالكیت زمین و ساختمان نیز نه تنها لطمه‌ای به اقتصاد مملكت وارد نخواهد كرد بلكه بدون شك علاوه بر آنكه به اقتصاد سالم ما كمك مؤثری خواهد نمود مشكل مسكن را نیز برای همیشه برطرف خواهد ساخت و سرمایه‌هایی كه در راه بورس‌بازی زمین به كار افتاده در امور صنعتی و تولیدی چه مستقیم و چه غیرمستقیم به كار خواهد افتاد (احسنت). در راه رسیدن به این هدف معتقدم اولاً این لایحه، معاملات ساختمان‌ها را نیز دربربگیرد ثانیاً از اول سال ۲۵۳۹ هیچ كس نتواند در محدوده قانونی شهرها و مناطقی كه دولت اعلام می‌كند بیش از شش‌دانگ زمین ساختمانی و شش‌دانگ ساختمان داشته باشند یعنی هر خانواده بتواند به تعداد افراد خانواده خود زمین و ساختمان داشته باشد نه بیشتر از آن ضمناً به آن علت اجرای این قسمت از پیشنهاد خود را از اول سال ۲۵۳۹ می‌نمایم كه ظرف این مدت مالكین فعلی بتوانند آزادانه و براساس بهای تعیین شده در این قانون به فروش و تبدیل اراضی و ساختمان‌های اضافی خود اقدام نمایند.
در اینجا گفته شد كه قیمت زمین و ساختمان كاهش یافته است و صحیح است ولی باید دید علت این كاهش چیست علت، یكی همان فرمان مبارك همایونی است كه همكار محترم به آن اشاره كردند و دیگری تصور مردم از تصویب قانونی جامع و مؤثر است. بدهی است این كاهش نیز تمام زمین و ساختمان را دربرنگرفته و فقط مشمول زمینها و ساختمان‌هایی شده است كه مالكین آنها احتیاج به فروش دارند و برای فروش به بازار عرضه می‌كنند.
اما مطلب دیگری كه لازم می‌دانم به عرض برسانم این است كه یكی از اصول اساسی اقتصادی كه عرضه و تقاضا می‌باشد متأسفانه در كشور ما قدری از مسیر اصلی خود منحرف شده است تا آنجا كه باید گفت تنها نباید به این اصل توجه داشت زیرا می‌بینیم مثلاً در سال جاری كه به قرار اطلاع، خرما روی دست تولیدكنندگان مانده و یا مركبات زیاد است یعنی عرضه بیش از تقاضا است قیمت‌ها نسبت به سال قبل كه وضع دیگری داشت كاهش نیافته بلكه افزایش نیز پیدا كرده است بنابراین قیمت‌ها در كشور ما با كمال تأسف تابع خواست عده‌ای سودجو است و تنه تابع بازار عرضه و تقاضا نمی‌باشد. در مورد لایحه نیز پیشنهاداتی تهیه و تنظیم كرده‌ام. متشكرم (احسنت).
رئیس - آقای دكتر عاملی تهرانی بفرمایید.
دكتر عاملی تهرانی - با اجازه جناب رئیس، همكاران ارجمند در بحث كلیات اول این لایحه تذكرات بسیار جالب و اساسی از طرف نمایندگان محترم داده شد و من گمان می‌كنم اگر كمیسیون‌ها در شور دوم ناظر به این تذكرات رسیدگی بكنند ما به یك لایحه مفید و مؤثر دستیابی پیدا بكنیم به‌خصوص كه در این فاصله از طرف حزب رستاخیز ملت ایران هم التفات به خرج داده شد و سمیناری تشكیل شد كه قسمتی از مطالب آن سمینار در ساحت مقدس منعكس شد. آن تذكرات و توجه‌ها هم هرگاه در كمیسیون‌ها مطمح نظر باشد قطعا می‌توانیم نتیجه‌گیری دقیقی بكنیم. من هم به سهم خودم به عنوان تذكرهایی در شور اول این لایحه بعضی نكات را ضروری می‌دانم. گرچه بسیاری از آنها را همكاران ارجمند اشاره كردند باز از جهت تأكید تكرار می‌كنم. اولاً همه میدانیم كه این مسأله افزایش نابسامان قیمت زمین مخلوق كارهای غلطی است كه كرده‌ایم یعنی دولت و بخش خصوصی و همه و همه دست به دست هم داده‌این و این ماجرای ناهنجار و نامناسب را برای مردم به وجود آورده‌ایم یعنی برنامه‌ریزی‌های غلط گذشته در طی پنج برنامه عمرانی گذشته، عمل برنامه‌ریزی، كامل و صحیح نبود در نتیجه توزیع اعتبار بین شهر و روستا متناسب نبود و در نتیجه به وسیله خرج كردن پول بی‌جا در شهرها جمعیت روستایی را از كارشان جدا كردیم و در لابلای ساختمان‌های شهری جا دادیم (صحیح است) ابتدا به عنوان كارگر و بعد هم به عنوان آلونك‌نشین این قسمتی بود كه ما تصنعاً ایجاد كردیم و امیدواریم این است كه در آستانه برنامه ششم به این مسئله توجه كنیم و توزیع اعتبارات به‌طور معقول صورت بگیرد بین شهر و غیرشهرها و در نتیجه ما سبب بشویم كه جمعیت مهاجر به شهرها كم بشود و بلكه از شهرها جمعیتی به طرف بخش‌ها حركت كند. دوم این که اعتبارات بخش ساختمانی را ما حرام كردیم یعنی به‌طور صحیح استفاده نكردیم و بد استفاده كردیم. من یك‌بار دیگر عرض می‌كنم هیچ كشوری در دنیا نیست كه برای تمام نیازهایش امكانات كافی داشته باشد. امكانات نسبت به نیازها محدود است و به همین دلیل اصل برنامه‌ریزی مطرح می‌شود كه این امكانات را چگونه به بهترین وجه به كار ببریم. در مورد امكانات ساختمانی ما هم این امكانات نامحدود نیست نیروی انسانی ما محدود است اگر بیهوده اصرار بورزیم آن وقت نیروی انسانی از بخش كشاورزی و دامپروری و كار و خدمات گسیل پیدا می‌كند می‌آید به ساختمان. درست است كه ساختمان به وجود می‌آید ولی امور دیگر می‌ماند ما آنچنان برنامه‌ریزی منظمی كه به میزان لازم نیروی انسانی را بیاوریم در بخش ساختمانی و همینطور سایر چیزهای مربوط به این امر را نداشتیم و در نتیجه امكانات این بخش را هرچه بوده حرام كردیم ما ساختمان به وجود آوردیم اما مسكن به وجود نیاوردیم دلیلش این است، نگاه كنید به بالای شهر تهران و بسیاری شهرهایی كه در این روال توسعه پیدا كرده‌اند ساختمان هست اما مسكن نیست، آپارتمان لوكس مسكن حساب نمی‌شود، خانه‌های قصر مانند مسكن حساب نمی‌شود، چون اینها را برای مسكن نساخته‌اند یك كسی كه پنج میلیون تومان می‌دهد و ساختمانی می‌سازد و عملاً توی این ساختمان ۵ میلیون تومانی ۵ نفر آدم زندگی می‌كند این عملاً مسكن به حساب نمی‌آید زیرا یان ساختمان را برای این ساخته كه ۵ میلیون تومانش بشود ۱۰ میلیون بنابراین با منطق ایجاد ساختمان آن را نساخته است در صورتی كه ما با معیارهای كنونی با قیمت‌های كنونی با هر یك میلیون تومان باید بتوانیم پنج خانوار را مسكن بدهیم یعنی ۲۵ نفر اقلاً این ۵ خانوار مسكن پیدا كنند بنابراین با ۵ میلیون پول ما اقلاً باید بتوانیم ۱۲۵ نفر را جا و مسكن برایشان بدهیم پس با این نوع منطق لوكس‌سازی، با این نوع منطق شبه قصرسازی، با این نوع اعتبارات به كار بردن ما در حقیقت اعتبارات را حرام كرده‌ایم و به این دلیل است با این که ساختمان زیاد بنا كردیم با این که مزد كارگر و بنا را بالا برده‌ایم ولی مسكن به دست نیاورده‌ایم این دومین نكته‌ای است كه باید توجه بشود، موضوع سوم این است كه ما یك مقدار اشكال برای مردم به وجود آورده‌ایم (صحیح است) كه اگر این مشكلات را به وجود نیاورده بودیم بیش از این مسكن داشتیم قسمتی از اراضی داخل شهر و قسمتی از اراضی اطراف شهر را ما نگذاشتیم در آن ساختمان بكنند به دلیل این که گفتیم در طرح است. دوستان دیگر این تذكر را دادند بسیار صحیح است. دوستان دیگر این تذكر را دادند بسیار صحیح است دولت حق ندارد زمین را حبس بكند برایاین که می‌خواهد در زمان نامعلومی طرحی پیاده كند تا این زمان نامعلوم برسد از این زمین یك دور استفاده خواهد شد بسیاری از این ساختمان‌ها عمر عملیش ۱۵ تا ۲۰ سال است راجع به همین منطقه را مردم نوسازی كنند می‌گویند طرح است نمی‌دانم این چه طرحی است اگر تا به حال اجازه داده بودند دوبار خود مردم این منطقه را نوسازی كرده بودند یك‌بار نوسازی می‌كردند و ۱۵ سال دیگر دوباره نوسازی می‌شد و از آن استفاده می‌كردند و این استفاده نكردن مردم فقط به دلیل این است كه دولت و شهرداری‌ها نمی‌توانند تصمیم بگیرند و من باید عرض كنم اختیارات شهرداری‌ها را كه چیزی از آن باقی نگذاشته‌اند، یك شورای گسترش درست كرده‌اند كه او راجع‌به محدوده و غیرمحدوده تصمیم می‌گیرد این شورای گسترش شهر با قانون عجیب و غریبی كه دارد به جای مردم شهر تهران تصمیم بگیرد و این بسیار ظالمانه است. این شورای گسترش شهر محدوده را باز نمی‌كند آنجایی كه هزاران نفر قطعات یكصد متری و دویست متری دارند به اینها اجازه ساختمان نمی‌دهد ولی همین شورای گسترش اجازه ایجاد ساختمان‌های غیرقانونی می‌دهد به اشخاص به‌خصوص كه در خارج محدوده ساختمان كنند (صحیح است) من خواهش می‌كنم و اگر لازم باشد سؤال خواهم كرد، این نوع اجازه‌های اختصاصی كه شورای گسترش داده است دولت صورتش را به مجلس بدهد كه به چه كسی اجازه می‌دهند. زن و بچه مردم می‌آیند گریه و التماس می‌كنند برایاین که به ۱۰۰ متر زمینشان اجازه ساختمان بدهند می‌گویند نمی‌شود چون كه توی طرح است ولی بعد می‌شنویم كه آقای ایكس یا فلان آقا در همان محدوده می‌آید جلوی چشم مردم نیازمند اجازه ساختمان می‌گیرد و به این افتضاحات باید خاتمه داده بشود یك بام و دو هوا كه نمی‌شود از یك طرف، به عنوان طرح به عنوان محدوده و غیرمحدوده زمین افراد را بگیرند و بگذارند در اختیار انجمنهای شهر و از طرف دیگر به اشخاص به خصوص اجازه ساختمان بدهند تا موقعی كه با این فرمول عجیب و غریب، مردم شهر نسبت به محدوده زندگی خودشان اختیار ندارند این را به عنوان یك واقعیت در نظر داشته باشید كه این نوع قوانین صحیح نبوده است و باید مورد تجدیدنظر قرار بگیرد. در یك منطقه دیگر تهران كار عجیب‌تری می‌شود و آن استعلام است مردمی هستند سند مالكیت در دست دارند می‌خواهند معامله‌ای انجام بدهند بهشان استعلام نمی‌دهند می‌خواهند وام بگیرند برای معالجه بیماران، بهشان استعلام نمی‌دهند این مخدوش كردن سندهای دولتی است بی‌اعتبار كردن سندهایی است كه به موجب قانون به دست مردم داده شده در این مورد هم رسیدگی كنند چشمشان را باز كنند و ببینند موجب چه بوده است به هر حال جزء مشكلات است در یك منطقه دیگری می‌گویند می‌خواهیم آپارتمان‌سازی كنیم این همه زمین هست این آپارتمان‌سازی را سازمان دولتی درست می‌آورد در منطقه‌ای پیاده می‌كند كه هزاران نفر سندهای ۲۰۰ متری و ۳۰۰ متری در دست دارند. ما می‌خواهیم مردم را اذیت كنیم یا می‌خواهیم به آنها خدمت كنیم؟ اگر می‌خواهیم خدمت كنیم این راهش نیست این آپارتمان‌ها را در جایی بسازید كه كسی مالكش نباشد و یا لااقل مالك بزرگ داشته باشد كه بتواند از یكی دو نفر بخرید چرا می‌آورید جایی كه كسانی قطعه‌هاییكصد متری و ۲۰۰ متری دارند و شما می‌خواهید در زمینهای اینها آپارتمان‌سازی كنید اگر اجازه بدهید خود مردم این خانه‌هایشان را بسازند و دولت هم با امكانات خودش برود جای دیگر آپارتمان‌سازی كند سی‌سال دیگر نوبت این منطقه می‌شود خود این مردم فروشنده خواهند شد سی‌سال استفاده می‌كنند در نوسازی آینده خودشان فروشنده خواهند بود، به كسانی كه بخواهند نوسازی كنند، این ترتیب صحیحی نیست كه ما بیاییم تمام مشكلات اجرای طرح‌هایی كه هنوز هم اجرا نشده است تحمیل كنیم به آنهایی كه قطعات كوچك زمین دارند و مایلند برای خودشان مسكن ایجاد كنند. یك مشكل دیگری كه ما برای مردم ایجاد كردیم عدم توجه به مستثنیات در اراضی ملی شده است اراضی ملی شده صحیح است ولی باید مستثنیات رعایت شود و حق مردم را ضایع نكنند فقط مردم را قانع بكنند البته چون در این مورد لایحه‌ای داده شده است به موقع خودش اگر لازم باشد مطالبی به عرض خواهم رسانید. در اینجا فصل پروانه ساختمان را داریم، بعد دشواری‌های بازارهای سیاه مصنوعی را داریم هیچ‌كدام به نحوی نیست كه غیرقابل كنترل باشد. این بازارهای سیاه همه مصنوعی است. با این مشكلات نمی‌توانید به خانه‌سازی دست یابید. اما مسائلی كه در مورد عرضه و تقاضای خواستاران مسكن است، آن كسانی كه می‌خواهند زمین صد متری، سیصد متری و مثلاً تا پانصد متری بخرند و در آنجا خانه بسازند و بنشینند. اینها یك نوع متقاضی هستند. یك نوع دیگر هم متقاضی زمین وجود دارد. آنهایی كه می‌خواهند از پس‌انداز خودشان در بهترین راه استفاده كنند و یك تكه زمین بخرند به عشق این که صد برابر بفروشند. این دو دسته متقاضی هستند كه اگر ما بتوانیم این واقعیت را در بررسی‌های خودمان در نظر بگیریم آن وقت می‌توانیم یك عرضه و تقاضای واقعی استقرار بدهیم برایاین که آن متقاضیان واقعی را كه باید به فكرشان باشیم، این متقاضیان واقعی چه كسانی هستند؟ اینها كارمندان جوان هستند، كارگران جوانی هستند، آنهایی هستند كه جدیداً ازدواج می‌كنند و احتیاج به واحد مسكونی دارند ولی تمام آنهایی هم كه زمین را به عنوان بورس بازی می‌خرند. به عشق این هستند كه در نهایت امر زمین را به این عده بفروشند اگر این عده در بند خرید آن زمینها نباشند آن وقت بورس باز هم به وجود نمی‌آید پس این گروه را باید برایشان یك فكر اساسی كرد و من بارها در اینجا پیشنهاد كرده‌ام دولت یك صندوقی به وجود بیاورد بیست درصد از دریافتی كارمندان خودش را برای مدت ۱۵ سال از آنها بگیرد و در برابر به كارمندانش اول خانه سازمانی بدهد مثلاً به مدت هفت سال و بعد هم از سال هشتم خانه متناسب با شئون آن كارمند و سطح درآمد او در اختیارش بگذارد. برای اجرای این كار می‌تواند از تعاونی‌ها استفاده بكند من عرض نمی‌كنم كه برای اجرای این امر خود دولت خانه بسازد، نه، تا آنجایی كه مصلحت هست بسازد ولی این صندوق را به وجود بیاورد و از كارمندان پول جمع بكند به وسیله سازمان‌ها و تعاونی‌ها به‌طور غیرانتفاعی خانه بسازد و در اختیار این گروه جوان بگذارد وقتی این گروه جوان صاحب مسكن بشوند وقتی كه تعاونی‌ها با این مدل عمل بكنند ما مصرف‌كننده نهایی را از این بازار آشفته خارج می‌كنیم وقتی كه او خارج شد دیگر انگیزه برای بورس‌بازی زمین باقی نمی‌ماند و به تدریج این موضوع به‌طور طبیعی حل می‌شود اما درباره لایحه، اگر ما این لایحه را از لحاظ اصولی كه برایش مطرح است تجزیه و تحلیل كنیم به من ۵ اصل است كه سه اصل آن از اصول نادرست است كه ما نباید لایحه را بر این اصول تهیه كنیم اصل اول، تعیین نرخ است یعنی لایحه تهیه شد بر اصل تعیین نرخ كه این غلط است، تعیین نرخ هیچ وقت در مكانیسم اقتصاد مسئله‌ای را حل نكرده در این لایحه هم اگر اصل بر این اساس خطرناك مبتنی است و آن تثبیت تورم است الآن زمین به خودی خود قیمتش منطقه‌ای را ۲۵ درصد برای امسال افزایش بدهد و این صحیح نیست این خودش یك مجور است بر نرخ تورم تا سطح ۲۵ درصد، هنوز ما مطمئن نیستیم كه این نرخ را برای سال ۳۶ داشته باشیم ولی در لایحه داریم نرخ تورم را تثبیت می‌كنیم و بعد هم در سالهای آینده پیش‌بینی من این است كه دولت ناگزیر بشود كه ارزش معاملاتی را پایین بیاورد نه این که بالا ببرد چون این ارزش معاملاتی اولا ببینید چگونه ساخته شده، این ارزش معاملاتی در بورس زمین ساخته شده یعنی به وسیله آنهایی ساخته شده كه زمینهای متری دو تومان سی‌سال پیش را امسال می‌خواهند ۲۰هزار تومان بفروشد (یك‌نفر از نمایندگان - سی‌هزار تومان) بنابراین دولت برایاین که از آنها بتواند مالیات خودش را بگیرد می‌گوید قیمت این زمین دو تومانی ۶هزار تومان است خود این رفتن قیمت از دو تومان به شش‌هزار تومان این تصنع است این فنومنی است كه می‌خواهیم با آن مبارزه كنیم در دل این فنومن ارزش معاملاتی ۲۰۰۰هزار تومان وجود دارد یعنی وسیله‌ای است كه دولت سر خودش را كلاه می‌گذارد، دولت می‌خواهد جای مالیات ۶هزار تومان، مالیات هزار تومان را بگیرد و نسبت به مالیات ۵هزار تومان چشمش را ببندد در این مكانیسم یك قیمتی به وجود آمده و ما در لایحه حق نداریم كه این قیمت را به عنوان نرخ عادلانه تجویز كنیم بعد هم مجوز بدهیم كه سال به سال بر این نرخ غیرعادلانه چیزی بیفزایند این است كه هیچ یك از این دو اصل یعنی تعیین نرخ و تثبیت نرخ تورم صحیح نیست اصل سوم یك پدیده عجیبی است به اسم مالكیت معلق یعنی هر كس كه چیزی را می‌فروشد و یا می‌خرد تا یك‌سال نمیداند كه مالك آن چیزی كه خریده است هست یا نیست باید برود و تمهیداتی بكند كه كارش نداشته باشند تا این یك‌سال بگذرد، مالكیت معلق را ما اینجا داریم. شاید این نظر از نظر دیگری اقتباس شده باشد كه آن نظر به جای خودش صحیح است و آن در مورد وصول مالیات واقعییعنی اگر اعتقادمان این باشد كه در مورد معاملات زمین دولت حق دارد كه مالیات واقعی را بگیرد مالیات‌دهنده سند خودش را می‌آورد به عنوان یكی از مدارك ارائه می‌دهد می‌گوید این ملكی را كه تو تقاضای متری ۵ هزار تومان از آن می‌كنی، یعنی مالیاتی براساس متری ۵ هزار تومان ما این را متری ۵ هزار تومان نفروختیم متری ۱۰۰ تومان فروختیم. مالیات‌گیرنده می‌گوید من برای تو متأسفم تو چرا این‌را فروختی متری ۱۰۰ تومان من می‌خرم متری ۱۱۰ تومان و قانون هم این اجازه را به او بدهد كه آن معامله را بكند ولی براساس اصول مالیاتی و براساس وصول مالیات واقعی، می‌گوید یا باید مالیات خودت را به‌طور واقعی براساس همان متری ۵ هزار تومانی كه فروختی به دولت بدهی بنابراین، آن سند اصلی را روی میز، بگذار در غیر این صورت برایاین که به تو ثابت كنیم این سند قلابی است این ملك را از تو می‌خریم. این فكر خوبی است برای وصول مالیات اما حق نداریم از این تدبیر چیز غلطی بسازیم و مالكیت معلق را ایجاد كنیم كه هیچ كس تا یك سال نداند كه آیا این زمینی كه خریده واقعاً می‌تواند در آن تصرفاتی بكند یا نمی‌تواند. این اصل غلطی است و باید مورد توجه قرار بگیرد اما دو اصل است كه صحیح است در این لایحه، یكی توجه به عدالت مالیاتی است مردمی كه بیشتر منتفع می‌شوند از مزایاییك جامعه‌ای به همان نسبت هم بیشتر می‌پردازند كسی كه زمینی را ارزان خریده و گران می‌فروشد باید مالیات بدهد، مالیات افزایش قیمت و این مالیات هم افزایش پیدا می‌كند و هیچ اهمیتی هم ندارد دوم دخالت در عرضه است لایحه پیش‌بینی كرده است كه دولت مساحتی از زمین را اضافه كند به میزان عرضه‌ای كه در دست مردم است كه این هم اصل صیحیحی است كه باید به این روال پیش برویم چندین مورد پیشنهاداتی شده است كه یكی از آنها را در مورد عوارض تصاعدی است، بنابراین عوارض تصاعدییكی از راه‌حل‌هایی است كه می‌تواند حبس كردن و احتكار زمین را غیرقابل بهره‌برداری كند زیرا مقرون به صرفه نخواهد بود كه كسی زمین را حبس كند و زمین را در احتكار خودش نگاه دارد برایاین که میداند این زمین را هر چقدر بیشتر نگهدارد، بیشتر باید عوارض بدهد. اما اینجا نكته‌ای است كه جناب آقای صدیق اسفندیاری تذكر دادند كه كاملاً صحیح است اگر كسی زمینش را عرضه كرده و خریداری پیدا نشد این نباید جریمه بشود. اگر زمین داشت ولی شهرداری اجازه نمی‌دهد ساختمان كند نباید جریمه بدهد. اگر كسی جواز دارد بازار سیاه به او اجازه نمی‌دهد كه كارگر بگیرد و مصالح تهیه كند این هم نباید مجازات بشود در این زمینه هم پیشنهادی تقدیم كردیم كه با رعایت‌های لازم و طیضابطه‌ها و با دقت‌هایی كه در آئین‌نامه می‌شود، كسی كه زمین را حبس می‌كند باید مالیات اضافی بدهد، عوارض تصادعی بدهد اما آن كسی كه ناگزیر زمینش حبس شده جریمه نشود، پیشنهاد دیگر این است كه اصولاً ما به عنوان یك اصل باید به دنبال تمهید مقدماتی باشیم كه قیمت زمین به مرزهای قبلی خودش برگردد، یعنی تمام كوشش‌مان باید در راه اصولی كه عرض كردم طوری باشد كه زمین قیمت طبیعی‌اش تنزل پیدا كند و به قیمت طبیعی و به سطح معقولی برگردد.
(دكتر صدیق اسفندیاری- چه چیزی را می‌تواند به قیمت معقول برگردانید كه زمین برگردد)
(یك‌نفر از نمایندگان - پیكان ۹هزار تومان كه شد پنجاه هزار تومان تكلیف آن چیست؟)
به این ترتیب مثل این که دل همه پر درد است بلی من هم با شما همدردم ولی اكنون فقط در مورد زمین صحبت می‌كنیم. پس به این ترتیب با تمهید مقدماتییعنی اصل لایحه باید بر این استقرار داشته باشد كه قیمت زمین تنزل پیدا كند و پیشنهادات لازم هم در این زمینه به حد كفایت داده شد ولییك اصل دیگر را باید به عنوان یك اصل بپذیریم و آن این است كه انواع گرانفروشی باید جرم باشد، گرانفروشی زمین هم باید جرم باشد به هر حال این اصل را باید بپذیریم در هر حال بر اساس عرف و عادت، مكانیسم طبیعی عرضه و تقاضاییك قیمت به وجود بیاید، درست است كه نرخ‌گذاری مسئله‌ای را نمی‌تواند حل كند ولی ما نمی‌توانیم بگوییم كه قیمت وجود ندارد، قیمت وجود دارد و قیمت قابل تشخیص است، بنابراین گرانفروشی قابل تشخیص است و به موجب قانون انقلابی، گرانفروشی در زمین هم باید جرم شناخته بشود و در این مورد هم پیشنهاد شده است.
رئیس -آقای دكتر عاملی وقت جنابعالی تمام شده است.
دكتر عاملی - دو دقیقه دیگر به بنده اجازه بدهید آخرین عرایضم را خدمتتان عرض كنم دومین مسئله‌ای كه باید مورد توجه قرار بگیرد این است كه به مردمی كه زمینهای كوچكی دارند و به اصطلاح به خرده‌پاها اجازه بدهیم كه بروند و زودتر ساختمان كنند چون این كار عمده متقاضیان مسكن را از نگرانی خارج خواهد كرد دوم این که هر نوع مقرراتی را كه می‌گذرانیم این توجه را داشته باشیم كه منظور ما اذیت كردن آن كسانی نیست كه یك قطعه كوچك زمین دارند و یا آن را می‌خواهند بسازند و یا تنها ثمرة زندگی گذشته‌شان است متشكرم. (احسنت - احسنت)
رئیس - نظر دیگری در كلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی كه موافقند خواهش می‌كنم قیام فرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد.
ماده اول قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱ - بهای عادله زمین واقع در محدوده شهرها و شهرك‌ها و حریم آنها و سایر مناطقی كه دولت اعلام می‌كند طبق مقررات این قانون تعیین خواهد شد.
رئیس -در ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- محترماً پیشنهاد می‌شود:
- ۱- عنوان لایحه به «لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین و ساختمان» اصلاح گردد.
- ۲- در همه موارد و تبصره‌ها بعد از كلمه زمین «و ساختمان» نیز اضافه می‌شود.
- ۳- بند الف ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود:
- الف - از تاریخ اجرای این قانون تا پایان سال ۲۵۳۶ بهای زمین برابر ارزش معاملات زمین كه از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال ۲۵۳۶ تعیین شده به اضافه ۲۵ درصد می‌باشد و بهای ساختمان نیز در فروردین‌ماه ۲۵۳۷ از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام خواهد شد.
- ۴- ماده ۳ لایحه به شرح زیر اصلاح شود:
- ماده ۳ - در صورتی كه ثابت شود معاملات راجع‌به زمینها و ساختمان‌های مشمول این قانون بین اشخاص اعم از حقیقییا حقوقی به بهای زائد بر بهای عادله انجام گرفته دولت می‌تواند رأساً یا به وسیله شهرداری محل زمین و ساختمان مورد معامله را حداكثر تا یك سال از تاریخ انجام معامله با پرداخت نقدی نصف بهای عادله برای اجرای برنامه‌های خود تملك نماید.
- ۵- شرح زیر به آخر ماده ۶ لایحه اضافه شود:
- دولت یا شركت‌های دولتییا سازمان‌های وابسته به دولت یا شهرداری‌ها مكلفند به هنگام فروش زمین و یا ساختمان بهای عادله مقرر در این قانون را رعایت نمایند.
- ۶- ماده زیر به عنوان ماده ۷ به لایحه اضافه شود:
- ماده ۷ - از اول سال ۲۵۳۹ شاهنشاهی در محدوده قانونی شهرها و مناطقی كه دولت اعلام كند هیچ كس نمی‌تواند بیش از شش‌دانگ زمین و شش‌دانگ ساختمان داشته باشد. زمینها و ساختمان‌های اضافی افراد را دولت یا شهرداری‌ها می‌توانند به بهای عادله مقرر در این قانون تملك نموده و به افرادی كه زمین یا خانه ندارند واگذار كنند.
- تبصره ۱ - شش‌دانگ زمین و ساختمان می‌تواند یك واحد و یا در واحدهای مختلف باشد.
- تبصره ۲ - اراضی مزروعی و باغات از شمول این ماده مستثنی است.
- ۷- ماده ۷ لایحه فعلی به عنوان ماده ۸ به شرح زیر اصلاح گردد.
- آئین‌نامه‌های اجرایی این قانون از طرف وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی- دادگستری و مسكن و شهرسازی تهیه و به تصویب كمیسیون‌های مربوط مجلسین خواهد رسید.
- با تقدیم احترام - محمدتقی شریعت.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- محترماً در مورد لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین پیشنهاد می‌شود:
- در ماده یك پس از جمله حریم آنها به شرح زیر اصلاح شود:
- و همچنین سایر مناطقی كه در آینده دولت اعلام می‌كند... الی آخر.
- با تقدیم احترام - حسن صائبی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً چون در ماده ۱ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین و سایر مواد آن بهای عادله به جای نرخ قانونی زمین مورد استعمال قرار گرفته و تعریف حقوقی بهای عادله با نرخ قانونی متفاوت می‌باشد و بهای زمین در این قانون كه براساس ارزش معاملاتی زمین روی ضوابط خاص و با در نظر گرفتن میزان تورم سالیانه روی شاخص بانك مركزی تعیین شده به صورت نرخ قانونی به نظر می‌رسد و كلمه بهای عادله در این مورد مصداق حقوقی ندارد لذا پیشنهاد می‌نماید به جای بهای عادله جمله نرخ قانونی به كار رود.
- رضوی‌نژاد.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً چون در ماده ۱ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین و سایر مواد آن بهای عادله به جای نرخ قانونی زمین مورد استعمال قرار گرفته و تعریف حقوقی بهای عادله با نرخ قانونی متفاوت می‌باشد و بهای زمین در این قانون كه براساس ارزش معاملاتی زمین روی ضوابط خاص و با در نظر گرفتن میزان تورم سالیانه روی شاخص بانك مركزی تعیین شده به صورت نرخ قانونی به نظر می‌رسد و كلمه بهای عادله در این مورد مصداق حقوقی ندارد لذا پیشنهاد می‌نماید به جای بهای عادله جمله نرخ قانونی به كار رود.
- رضوی‌نژاد.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراما چون در ماده ۱ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین اجرای این قانون را موكول به اعلام دولت نموده و این امر ظاهراً برخلاف عام بودن فرمان همایونی می‌باشد لذا پیشنهاد می‌نماید كه اعلام دولت فقط ناظر به سایر مناطق كه مشمول تعریف شهر و شهرك و حریم آنها نباشد و دارای خصوصیات خاصی بوده باشد اختصاص یابد تا اجرای این قانون به‌طور یكنواخت در سراسر كشور صورت گیرد.
- رضوی‌نژاد.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد زیر را جهت اصلاح ماده یك قانون جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت زمین به منظور بررسی در كمیسیون‌های مربوطه تقدیم می‌دارد.
- كلیه‌زمین‌های بایر و بزرگ محدوده شهرها از طرف شهرداری هر محل صورت‌برداری شده و برای هر قطعه زمین شناسنامه جداگانه‌ای تنظیم گردد. این قبیل زمینها وسیله دولت و یا شهرداری با قیمت منطقه‌ای و یا هر قیمت عادلانه دیگر خریداری و به متقاضیان خرید زمین كه فاقد مسكن می‌باشند با قیمت خریداری شده فروخته شود.
- تبصره ۱ - برای جلوگیری از ایجاد تورم در خرید اراضی محدوده شهرها متقاضیان خرید زمین می‌توانند قبلاً مبلغی برابر بهای تعیین شده زمین موردنظر خود را به صندوق شهرداری و یا هر مؤسسه‌ای كه مسئولیت اجرای این قانون را به عهده دارد تأدیه نموده و سپس دستگاه مسئول زمین مورد درخواست را خریداری و به متقاضی بفروشد.
- تبصره ۲ - به مالكین زمینهای كوچك مهلت قانونی داده شود كه در مدت معین نسبت به ایجاد ساختمان در زمین خود اقدام نمایند در غیر این صورت پس از پایان مهلت تعیین شده نظیر زمینهای بزرگ با این قبیل مالكان رفتار شود. و در این مورد اقدامی شود كه خریداران زمین را از شخص نخریده بلكه از سازمان مسئول اجرای قانون خریداری شود.
- جلال پارسا مطلق.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
- احتراماً پیشنهاد می‌شود ماده ۱ لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین به شرح زیر اصلاح شود:
- ماده ۱ - بهای عادله زمین در محدوده قانونی و یا خدماتی شهرها و یا شهرك‌ها و حریم آنها و سایر مناطقی كه دولت اعلام می‌كند با توجه به مساحت و موقعیت و ارزش كار برای زمین طبق مقررات این قانون تعیین خواهد شد.
- با احترام - دكتر حسین تجدد.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً - پیشنهاد می‌شود ماده یك لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین به شرح زیر اصلاح شود:
- (بهای عادله زمین واقع در محدوده شهرها و شهرك‌ها كلاً از تاریخ تصویب این قانون و حریم آنها و سایر مناطق از تاریخی كه دولت اعلام خواهد كرد طبق مقررات این قانون تعیین خواهد شد.)
- با تقدیم احترام - پرویز فرهنگ.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
- محترماً در لایحه قانونی جلوگیری از افزایش بهای نامتناسب زمین پیشنهاد می‌نماید ماده یك به صورت زیر اصلاح بشود:
- ماده ۱ - بهای عادله زمین واقع در محدوده شهرها و شهرك‌ها و حریم آنها و سایر مناطقی كه در آینده در محدوده شهرها قرار گیرد و یا به صورت شهرك درآید طبق مقررات این قانون تعیین خواهد شد.
- تبصره - در نقاطی كه تا تاریخ اجرای این قانون ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد وزارت امور اقتصادی و دارایی مكلف است ظرف سه ماه از تاریخ اجرای این قانون ارزش معاملاتی را تعیین و اعلام نماید و مقررات قانون در نقاط مذكور در تاریخ تعیین ارزش معاملاتی لازم‌الاجرا است.
- با تقدیم احترام: علی‌احمد خورشید - حسن اوحدی.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
- احتراماً با توجه به افزایش روزافزون و بی‌رویه قیمت ساختمان پیشنهاد می‌نماید ماده ۱ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین به شرح زیر:
- ماده ۱ - بهای عادله زمین و ساختمان در سراسر كشور طبق مقررات این قانون تعیین خواهد شد، اصلاح شود.
- با تقدیم احترام: داود فلاح‌مقدم.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- در لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین پیشنهاد می‌نماید:
- ۱- در ماده ۱ كلمه (نیز) یا (همچنین) بین حرف (و) و جمله (سایر مناطقی كه...) اضافه شود.
- ۲- در ماده ۳ بعد از كلمه (مرجع) در سطر هفتم جمله (و ضوابط مربوط به) اضافه شود.
- ۳- در ماده ۳ بعد از جمله (دارای اعیانی و یا تأسیساتی...) در سطر نهم جمله (غیرمتناسب با مساحت زمین) اضافه گردد.
- ۴- در ماده ۷ آئین‌نامه‌های اجرایی به تصویب (كمیسیون‌های مربوط مجلسین) خواهد رسید.
- ۵- در ماده ۳ مدت یك سال به دو ماه تقلیل یابد.
- با تقدیم احترام جعفر منصوریان.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌نماید به شرح آتی‌الذكر مواد لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین تغییر یافته و یا حذف گردد:
- الف - ماده ۱ و ۲ لایحه با یكدیگر ادغام شده و به این شرح تنظیم گردد:
- بهای معاملاتی زمین واقع در محدوده كلیه شهرها و شهرك‌ها و حریم آنها و در سایر مناطقی كه دولت اعلام می‌دارد به شرح زیر احتساب و تعیین می‌شود:
- الف - از تاریخ اجرای این قانون تا پایان سال ۲۵۳۶ برابر ارزش معاملاتی زمین كه از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال ۲۵۳۶ تعیین شده است.
- ب - در سالهای بعد برابر ارزش معاملاتی زمین كه در فروردین‌ماه هر سال از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام می‌گردد.
- تبصره - در نقاطی كه تا تاریخ اجرای این قانون ارزش معاملاتی زمین تعیین نشده باشد از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی ارزش معاملاتی تعیین خواهد شد و مقررات این قانون در نقاط مذكور از تاریخ اعلام ارزش معاملاتی لازم‌الاجرا است.
- ب - ماده ۳ لایحه به شرح زیر تغییر یابد:
- هر كس اعم از شخص حقیقی و یا حقوقی، زمینهای مشمول این قانون را زائد بر بهای معاملاتی به فروش برساند گذشته از ضبط مابه‌التفاوت وجه گرفته شده بر مازاد بهای معاملاتی به نفع شهرداری محل وقوع ملك به مجازات مندرج در ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی محكوم خواهد شد.
- تبصره ۱ - در مورد اشخاص حقوقی و سازمان‌ها و شركت‌ها و مؤسسات دولتی و یا وابسته به دولت و شهرداری‌ها مسئولیت جزایی متوجه مدیران و مباشران مسئول ذیربط می‌باشد.
- تبصره ۲ - تاریخ انجام معاملات راجع‌به زمین تاریخ ثبت و صدور اسناد رسمی مربوط به معاملات و اعلامات یا اقاریر مغایر آن در ضمن تنظیم اسناد رسمی حیث اجرای مقررات این قانون بلااثر خواهد بود.
- پ - ماده ۴ لایحه به شرح زیر تغییر یابد:
- از تاریخ اجرای این قانون پس از وضع حداقل مساحتی كه برای زندگی مسكونی هر خانوار در شهرها و شهرك‌ها موردنیاز مالك و یا مالكان و یا پدر و مادر و فرزندان آنها می‌باشد بقیه اراضی بایر داخل محدوده شهرها و شهرك‌ها به ترتیب تا پایان سال ۲۵۳۷ مشمول چهار درصد عوارض بر مبنای بهای معاملاتی و تا پایان سال ۲۵۳۸ مشمول هشت درصد عوارض و برای دو سال دیگر به ترتیب مشمول ۱۶ درصد و ۳۲ درصد عوارض برمبنای ارزش معاملاتی هر سال به سود شهرداری‌ها مربوط خواهد بود.
- تبصره ۱ - مشخصات اراضی بایر مشمول این قانون و نیز میزان مساحت زمینهای موردنیاز زندگی مسكونی مذكوره در این ماده و شرایط حائزین شرط بررسی استفاده از آن به موجب آئین‌نامه‌ای كه به تصویب كمیسیون‌های مربوط مجلسین خواهد رسید تعیین می‌گردد.
- ت - ماده ۵ حذف گردد.
- ث - ماده ۶ به شرح زیر تغییر یابد:
- دولت و سازمان‌ها، مؤسسات و شركت‌های وابسته به دولت و شهرداری‌ها مكلفند طبق مقررات آئین‌نامه‌ای كه به تصویب كمیسیون‌های مربوط مجلسین خواهد رسید مقادیر لازم برای معابر و پارك‌ها و میدان‌های ورزشی و سایر تأسیسات عمومی برای استفاده مسكونی جهت افرادی كه دارای خانه و یا زمین هستند و نیز برای متقاضیانی ایجاد واحدهای تولیدی و صنعتی و دیگر تأسیسات به صورت فروش و یا اجاره یا مشاركت یا به هر نحو دیگر واگذار نمایند.
- در آئین‌نامه مزبور مزایا و حق رجحان لازم برای تأسیساتی از قبیل توقفگاه‌های اتومبیل و ورزشگاه‌ها و غیره برای شهرها و شهرك‌ها و دیگر مناطق مشمول این قانون پیش‌بینی خواهد شد.
- ج- ماده ۷ به شرح زیر تغییر یابد:
- آئین‌نامه‌های مذكور در این قانون حداكثر ظرف مدت شش‌ماه از طرف وزارتخانه‌های دادگستری امور اقتصادی و دارایی و مسكن و شهرسازی تهیه و برای تصویب كمیسیون‌های مربوط مجلسین تقدیم خواهد شد.
- با احترام: محسن پزشكپور - محمدعلی آموزگار - دكتر محمدرضا عاملی تهرانی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- در مورد لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب زمین كه شماره چاپ آن برای شور اول ۸۰۷ می‌باشد پیشنهادهای زیر را تقدیم می‌دارد:
- ۱- عنوان لایحه به لایحه تثبیت نسبی بهای زمین تغییر یابد.
- ۲- در ذیل بند الف ماده ۲ كلمه ۲۵ درصد به ۵۰ درصد اصلاح شود.
- ۳- ماده ۳ به این شرح اصلاح شود: در هر مورد كه بین خریدار و فروشنده زمین اختلاف شود دادگاه‌ها طبق ضوابط ماده ۲ این قانون حكم خواهند كرد. همچنین در صورتی كه برای دولت ثابت شود كه زمین به بهای بیشتر از آنچه در سند رسمی ذكر شده معامله گردیده است مازاد مالیات را بر مبنای بهای مورد توافق طرفین از فروشنده و خریدار متضامناً دریافت خواهد كرد.
- ۴- ماده ۶ به این صورت اصلاح شود: دولت مكلف است مقادیر لازم از زمینهای ملی شده یا زمینهای دیگری را كه در اختیار دارد، در داخل و خارج محدوده شهرها پس از تعیین نقشه شهرسازی و تخصیص زمینهای لازم جهت معار و پارك‌ها و میدان‌های ورزش و سایر تأسیسات عمومی برای اجرای طرحهای خانه‌سازی به شركت‌های تعاونی مسكن به صورت فروش یا اجاره و یا مشاركت واگذار نماید. همچنین دولت مكلف است كلیه تدابیر و سیاست‌های لازم را برای امكان تهیه مسكن برای اشخاص فاقد مسكن با تهیه برنامه‌های متناسب اعمال نماید.
- تبصره - هرگاه بر دولت ثابت شود كه در اجرای این ماده اشخاصی كه صاحب منزل بوده‌اند یك یا چند واحد مسكونی به دست آوردند نسبت به ابطال سند معامله اقدام و وجه پرداختی به اشخاص ذینفع مسترد و واحدهای مذكور را به اشخاص فاقد مسكن واگذار می‌نماید.
- با تقدیم احترام دكتر فتح‌الله سوادكوهی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌شود: یك تبصره به ماده یك اضافه شود:
- تبصره - كلیه صاحبان اراضی اعم از قطعات كوچك و بزرگ در مدت یك سال بعد از تصویب این قانون نتوانند ایجاد مسكن مسكونی بنمایند مكلفند مشخصات زمینهای خود را برای واگذاری به دولت اعلام و دولت زمینهای اعلام شده را بر طبق بهای عادله خریداری و در اختیار شركت‌های تعاونی مسكن و یا سازندگان خانه‌های ارزان قیمت از طریق اجاره واگذار و یا بفروشد در انقضای مدت معین در صورتی كه صاحبان اراضی از معرفی زمینهای خود به دولت خودداری نمایند اینگونه زمینها جزء اراضی ملی شده محسوب و دولت طبق قانون اراضی ملی با آنان رفتار خواهد نمود.
- محمد دهقان‌نژاد - نورالله قدمی- فتح‌الله حاتمی- پوربردباری- سعید محمدی دشتكی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- با عرض احترام، پیشنهاد می‌نماید كه ماده یك به شرح زیر اصلاح شود:
- ماده ۱ - بهای عادله زمین واقع در محدوده شهرها و شهرك‌ها و حریم آنها به استثنا زمینهای كشاورزی كه ترتیب خاصییابد برای آنها مقرر شود طبق مقررات این قانون تعیین می‌شود و نیز در سایر مناطق كه عندالاقتضا دولت اعلام نماید.
- با تقدیم احترام - حسن متولی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً در مورد لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین شماره ترتیب چاپ ۸۰۷ در ماده اول به جای عبارت «و سایر مناطقی كه دولت اعلام می‌كند» پیشنهاد می‌نماید عبارت «در تمام كشور ایران» منظور گردد.
- با احترام - دكتر حسین طبیب.
رئیس -ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۲ - بهای عادله زمین مذكور در ماده ۱ به شرح زیر احتساب می‌گردد:
- الف - از تاریخ اجرای این قانون تا پایان سال ۲۵۳۶ ارزش معاملات تعیین شده از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال ۲۵۳۶ به اضافه ۲۵ درصد.
- ب - در سالهای بعد بهای عادله برابر با ارزش معاملاتی خواهد بود كه در فروردین‌ماه هر سال از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام می‌گردد. ارزش معاملاتی با توجه به عوامل مختلف به ترتیبی تعیین می‌شود كه در صورت افزایش از بهای عادله اعلام شده سال قبل به اضافه میزان تورم آن سال كه دولت براساس ارقام و آمار بانك مركزی ایران اعلام می‌كند تجاور ننماید.
- تبصره - در نقاطی كه تا تاریخ اجرای این قانون ارزش معاملاتی زمین تعیین نشده باشد از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی ارزش معاملاتی تعیین خواهد شد و مقررات این قانون از تاریخ اعلام ارزش معاملاتی لازم‌الاجراست.
رئیس -در ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌نماید كه تبصره ذیل بند ب از ماده ۲ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین به شرح زیر اصلاح شود:
- تبصره - در نقاطی كه تا تاریخ اجرای این قانون ارزش معاملاتی زمین تعیین نشده باشد از طرف كمیسیون تقویم املاك تعیین خواهد شد و مقررات این قانون در نقاط مذكور از تاریخ اعلام ارزش معاملاتی لازم‌الاجرا است.
- با تقدیم احترام - غلامرضا اخلاقپور.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌گردد كه بند الف ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود:
- الف - از تاریخ اجرای این قانون تا پایان سال ۲۵۳۶ بها عادله زمین همان است كه از طرف كمیسیون تقویم املاك تعیین شده است.
- با تقدیم احترام - غلامرضا اخلاقپور.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌شود كه بند ب از ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود:
- بند ب - در سالهای بعد برابر ارزش معاملاتی زمین كه در فروردین‌ماه هر سال از طرف كمیسیون تقویم املاك اعلام می‌گردد، ارزش معاملاتی زمین به ترتیبی تعیین می‌شود كه در صورت افزایش آن، از ارزش معاملاتی سال قبل به اضافه تورم آن سال كه دولت براساس ارقام و آمار بانك مركزی ایران اعلام می‌كند تجاوز ننماید.
- با تقدیم احترام - غلامرضا اخلاقپور.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
- احتراماً پیشنهاد می‌نماید - تبصره ذیل به ماده ۲ لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین اضافه شود.
- تبصره ۲ - اراضی تا هزار متر برای هر نفر از شمول این قانون مستثنی بوده و برای مالكین بیش از هزار متر استفاده از این تبصره فقط در یك مورد از جمع مالكیت در یك شهر و براییك مورد مجاز است.
- با احترام - دكتر بقایی‌یزدی.
مقام معظم ریاست محترم شورای ملی
- پیشنهاد می‌كند
- ۱- ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود:
- ماده ۲ - بهای عادله زمین مذكور در ماده ۱ به شرح زیر احتساب و تعیین می‌شود:
- الف - از تاریخ تصویب این قانون تا پایان سال ۲۵۳۶ وزارت امور اقتصادی و دارایی ارزش معاملاتی زمین را با استفاده از نظر كارشناسان دادگستری و شهرداری مربوط برای سال ۲۵۳۷ تعیین و اعلام خواهد كرد.
- ب - در سالهای بعد ارزش معاملاتی زمین با توجه به عوامل مختلف به ترتیبی تعیین می‌شود كه در صورت افزایش نسبت به بهای سال قبل، از میزان تورم آن سال كه براساس ارقام و آمار بانك مركزی ایران اعلام می‌شود تجاوز ننماید.
- ۲- چون مفاد تبصره ماده ۲ در پیشنهاد فوق ملحوظ است تبصره مذكور نیز از لایحه حذف شود.
- محمد شهرستانی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- (در لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین)
م:حترماً پیشنهاد می‌نماید بندهای الف و ب ماده ۲ به شرح ذیل اصلاح گردد.
- الف - از تاریخ اجرای این قانون به مدت یك سال ارزش معاملاتی زمین كه از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال ۲۵۳۶ تعیین شده به اضافه ۲۵ درصد.
- ب - در سالهای بعد بهای عادله برابر ارزش معاملاتی زمین كه از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام می‌گردد خواهد بود. ارزش معاملاتی با توجه به عوامل مختلف به ترتیبی تعیین می‌شود كه در صورت افزایش آن از بهای عادله اعلام شده سال قبل به اضافه میزان تورم سال قبل كه دولت براساس ارقام و آمار بانك مركزی ایران اعلام می‌كند تجاوز ننماید.
- با احترام -یدالله توتونچی افشار.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً - پیشنهاد می‌نماید در ماده ۲ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین با مطالعه و بررسی دقیق بهای زمین به نحوی معین شود تا حقوق آن دسته از مالكانی كه داراییك قطعه زمین برای تأمین مسكن و یا به عنوان پس‌انداز زندگی‌شان هستند محفوظ و با آنان مانند زمین‌خواران و زمین‌داران بزرگ به صورت یكسان رفتار نشود، تا رعایت عدالت شده و معنی بهای عادله مصداق یابد. نحوه و ترتیب قیمت گذاری و توضیحات لازم در كمیسیون داده خواهد شد.
- با تقدیم احترام - پرویز فرهنگ.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- با كمال احترام پیشنهادات خود را در مورد لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین به شرح زیر تقدیم می‌دارد:
- ۱- در تبصره بند ب ماده ۲ سطر سوم بعد از وزارت امور اقتصادی و دارایی اضافه شود:
- «حداكثر ظرف مدت سه ماه»
- ۲- ماده زیر به عنوان ماده ۳ به جای ماده ۳ كنونی لایحه منظور شود:
- ماده ۳ - در كلیه شهرهایی كه دولت اجرای این قانون را اعلام می‌كند در هر ناحیه از شهرداری‌های كشور دفتر ویژه‌ای زیر نظر شهردار به نام مركز معاملات زمین تأسیس می‌شود. از تاریخ تأسیس دفتر مذكور كلیه صاحبان اراضی داخل محدوده شهرها كه مایل به فروش زمین خود باشند موظفند به دفتر ویژه مركز معاملات زمین مراجعه نموده مشخصات زمین خودرا همراه با فتوكپی سند مالكیت تسلیم نمایند. دفتر مذكور در آغاز هر هفته مشخصات زمینهای آماده برای فروش را در تابلو اعلانات آگهی خواهد نمود و به محض مراجعه اولین متقاضی نامبرده را برای انجام معامله به دفاتر اسناد رسمی معرفی و مراتب را به فروشنده نیز اعلام خواهد كرد.
- تبصره ۱ - در شهرهایی كه اجرای این قانون اعلام می‌شود دفاتر اسناد رسمی مجاز به انجام هیچ گونه معامله‌ای روی زمین نخواهند بود مگر آنكه دفتر ویژه مركز معاملات زمین رسماً انجام معامله را برابر قیمت‌هایی كه با توجه به این قانون تعیین شده است اعلام نموده باشد.
- تبصره ۲ - دفاتر اسناد رسمی موظفند اسناد معاملات زمین را برابر قیمت زمینهای فوق‌الذكر را برابر قیمت تعیین شده تنظیم نموده یك در هزار از قیمت معامله را بالمناصفه از خریدار و فروشنده دریافت نموده در پایان هر ماه همراه با صورت‌حساب و با كسر پنج درصد آن به عنوان حق‌الزحمه دفترخانه به قسمت درآمد شهرداری مربوط ارسال دارند.
- ۴- ماده ۳ كنونی به عنوان ماده ۴ با اصلاحات مشروحه زیر در لایحه منظور شود:
- الف - بعد از در صورتی كه در سطر اول «باز هم» اضافه شود.
- ب - در سطر دوم تبصره بعد از مربوط به معامله است اضافه شود:
- «كه به استناد معرفی‌نامه دفتر ویژه مركز معاملات زمین انجام شده»
- ۵- تبصره زیر به عنوان تبصره ۱ ماده ۶ فعلی به لایحه اضافه شود:
- تبصره ۱ - زمین‌هایی كه متعلق به دولت و سازمان اوقاف می‌باشد و تا این تاریخ به اشخاص حقیقییا حقوقی فروخته شده و یا اجاره داده شده و یا در آینده خواهد شد با توجه به طرح و یا هدفی كه خریدار و یا مستأجر اعلام داشته واگذار شده به هیچ عنوان قابل واگذاری و فروش به غیر نیست و خریداران و مستأجرین مجاز به تغییر طرح و برنامه پیشنهادی به هیچ عنوان نبوده و موظفند در صورتی كه نیاز به زمین ندارند آنرا عیناً به دولتیا سازمان اوقاف پس داده و برابر ضوابطی كه در آئین‌نامه این قانون پیش‌بینی می‌شود وجوهی را كه صرف احیای زمین كرده‌اند دریافت دارند.
- ۶- تبصره زیر به عنوان تبصره ۲ ماده ۶ فعلی به لایحه اضافه شود:
- تبصره ۲ - از تاریخ تصویب این قانون كلیه قوانین و مقررات مربوط به تشخیص احیای زمینهای موات لغو می‌شود و دولت موظف است با توجه به قوانین ضد و نقیض موجود قانون جامع و كاملی كه رافع مشكلات موجود و دعاوی مطروحه میان مردم و سازمان‌های دولتی است حداكثر ظرف سه ماه تهیه و به مجلس تقدیم دارد.
- ۷- تبصره زیر به عنوان تبصره ۳ ماده ۶ فعلی به لایحه اضافه شود:
- تبصره ۳ - دولت مكلف است از تاریخ تصویب این قانون حداكثر ظرف ۱۸ ماه نقشه كامل و جامعی از كلیه مناطقی مملكت تهیه نموده با مشخص كردن زمینهای كشاورزی. محدوده‌های شهری- مناطق صنعتی و غیره و برای همیشه تكلیف مردم را روشن نماید.
- ۸- در ماده ۷ سطر سوم به جای «تصویب هیئت وزیران» این جمله منظور شود:
- تصویب كمیسیون‌های مربوط مجلسین.
- با تقدیم احترام - علی‌اصغر مظهری.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً پیشنهاد می‌نماید ماده ۲ لایحه جلوگیری از افزایش نامتناسب زمین به شرح زیر اصلاح گردد:
- بهای عادله زمین واقع در محدوده شهرها و شهرك‌هایی كه دارای انجمن شهر هستند به وسیله كمیسیونی مركب از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی انجمن شهر و ثبت اسناد همه ساله تعیین و اعلام می‌گردد در نقاطی كه انجمن شهر ندارد به جای نماینده انجمن شهر یك نفر معتمد محل به انتخاب فرماندار و یا بخشدار كه كارمند دولت نباشد در كمیسیون مزبور شركت خواهد كرد.
- تبصره ۱ - بهای عادله اراضی واقع در شهرك‌ها باید با توجه به هزینه‌های شهرسازی و خدمات انجام شده تعیین و اعلام گردد.
- تبصره ۲ - كمیسیون مذكور در ماده فوق در فروردین‌ماه هر سال قیمت عادله آن سال را براساس قیمت سال قبل و با توجه به شاخص قیمت‌ها كه از طرف بانك مركزی ایران تعیین می‌گردد مشخص می‌نماید.
- كاظم اسكویی- اردلان - علِی‌اكبر توتونچیان - احمد كمیلی‌زاده - دكتر حیدرقلی برومند - ملك‌تاج برومند - دكتر حسنعلی محققی- نواب صفا.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً بعد از پیشنهادی كه ضمن گفتار خود در جلسه علنی روز سه‌شنبه ۲۴ آبان‌ماه درباره لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین عنوان داشته‌ام كه مسلماً مفاد آن در كمیسیون‌های مربوط مطرح خواهد شد، ذیلاً پیشنهاداتی دیگر به استحضار می‌رسد.
- ماده ۲ - تجربه نشان داده است كه تعیین میزان تورم و اعلام آن از سوی بانك مركزی هیچ گاه در فروردین‌ماه صورت نپذیرفته و اصولاً چنین امری نیز در شرایط فعلی غیر مقدور است. به این ترتیب این بیم وجود دارد كه برای تعیین ارزش معاملاتی، مردم ماه‌ها سرگردان شوند برای اطمینان‌خاطر مردم و احتراز از بلاتكلیفی پیشنهاد می‌شود كه قیمت تعیین شده برای سال ۲۵۳۶ موضوع بند الف ملاك قرار گیرد و هر سال درصد ثابتی موازن با تورم به ارزش معاملاتی اضافه شود و یا این اطمینان و تضمین داده شود كه در چه روزی از فروردین‌ماه دقیقاً قیمت تعیین شده از سوی وزارت دارایی امور اقتصادی و بانك ملی اعلام خواهد شد.
- پیشنهاد درباره ماده ۳:
- چنانچه دولت زمینها را خریداری كرد، ضمانت اجرایی چیست كه زمینهای خریداری شده گردن دولت باقی نماند و سازمان خرید به صورت بنگاه خالصجات سابق درنیاید.
- از سوی دیگر پرداخت پول‌های انبوه برای خرید زمینهای عرضه شده آنقدر زیاد خواهد شد كه شاید دولت نتواند از عهده آن برآید. لذا برای این دو مسئله پیشنهاد زیر به عمل می‌آید:
- اولاً همراه با لایحه آئین‌نامه اجرایی مواد مزبور تقدیم به مجلس گردد و راه‌حل‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
- ثانیاً برای پرداخت مبلغ خرید ابتدا قیمت خرید نقداً پرداخت شود و بقیه اوراق قرضه داده شود و به مجرد این که زمین خریداری شده به فروش رسید از محل پول دریافتی از فروش اوراق قرضه نقداً پرداخت و اوراق مسترد گردد.
- با تقدیم احترام - دكتر محمد ستاری.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌كنم اصلاح زیر در بند الف ماده ۲ به عمل آید:
- الف - از تاریخ اجرای این قانون تا پایان سال ۲۵۳۶ برابر ارزش معاملاتی زمین كه از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال ۲۵۳۶ تعیین شده است.
- دكتر اسفندیاری.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً پیشنهاد می‌نمایم پیشنهاد زیر به عنوان تبصره ۲ به ذیل ماده ۲ اضافه شود. قیمت عادله در شهرها و شهرك‌هایی كه هزینه‌های تهیه طرحهای جامع شهرسازی و تأمین خدمات شهری به عهده سازندگان است باید با توجه به این هزینه‌ها تعیین گردد.
- دكتر حیدرقلی برومند - نواب صفا.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- احتراماً در مورد لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین شماره ترتیب چاپ ۸۰۷ در تبصره ماده ۲ بعد از عبارت ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد پیشنهاد می‌نماید به شرح زیر اصلاح و افزوده شود.
- وزارت امور اقتصادی و دارایی مكلف است در مدتی كه بیشتر از ۶ ماه نباشد ارزش معاملاتی را تعیین نماید. مقررات این قانون در نقاط مذكور از تاریخ اعلام ارزش معاملاتی لازم‌الاجراست.
- با احترام - دكتر حسین طبیب.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
- احتراماً - در اجرای اصل ۱۸ انقلاب (تثبیت نسبی نرخ زمین) پیشنهاد می‌نماید ماده ۲ لایحه قانون جلوگیری از افزایش بی‌تناسب بهای زمین به شرح زیر اصلاح گردد.
- ماده ۲ - وزارت دارایی و امور اقتصادی مكلف است از تاریخ تصویب این قانون حداكثر تا آخر سال ۲۵۳۶ قیمت‌های عادله واقعی كلیه اراضی واقع در محدوده قانونی شهرها را تعیین و به عنوان قیمت معاملاتی اعلام نماید.
- دكتر كیان.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌نماید در لایحه ۸۰۷ این تبصره به ماده مربوط افزوده شود.
- تبصره - در صورتی كه مالكان زمینها طبق ترتیبی كه در آئین‌نامه معین خواهد شد زمینهای خود را عرضه نمایند و خریداری نباشد و یا نتوانند برای ایجاد ساختمان نتوانند موجبات بنای ساختمان را فراهم آورند از پرداخت مالیات و یا عوارض اضافی مستثنی خواهند بود.
- با تقدیم احترام - دكتر محمدرضا عاملی- دكتر حسین طبیب.
جناب رئیس مجلس شورای ملی
- ضمن تقدیم مراتب احترام، به عرض می‌رساند پیشنهاد می‌نماید در قسمت ب ماده ۲ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین نحوه تعیین ارزش معاملاتی زمین در سالهای آینده به شرح زیر اصلاح شود:
- ارزش معاملاتی با توجه به عوامل مختلف به ترتیبی تعیین می‌شود كه در صورت افزایش آن از بهای عادله اعلام نشده سال قبل به اضافه میزان تورم آن سال كه دولت براساس ارقام و آمار بانك مركزی ایران اعلام می‌كند تجاوز ننماید و در صورتی كه میزان تورم طبق آمار و ارقام بانك مركزی كاهش نشان دهد قیمت زمین به همان میزان كاهش خواهد یافت.
- با تقدیم احترام - حسن متولی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌نماید كه تبصره ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود:
- در نقاطی كه تا تاریخ اجرای این قانون ارزش معاملاتی زمین تعیین نشده باشد. از طرف كمیسیون متشكل از نماینده وزارت امور اقتصادی و دارایی و نماینده انجمن شهر در محدوده شهرها و نماینده انجمن شهرستان در حومه شهرها و یا خارج شهرها و نیز كارشناس رسمی دادگستری نباشد ارزش معاملاتی را تعیین خواهند نمود این قانون در نقاط مذكور از تاریخ اعلام ارزش معاملاتی لازم‌الاجرا است.
- با تقدیم احترام - حسن متولی.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- پیشنهاد می‌كنم كلمه «عادله» از بند ب ماده ۲ حذف شود.
- اسفندیاری.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
- در مورد لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین پیشنهاد می‌نماید كه ماده دوم به شرح زیر تنظیم گردد:
- ماده ۲ - از تاریخ اجرای این قانون بهای معاملاتی زمین از طرف هیئتی مركب از نمایندگان اطاق بازرگانی بانك مركزییا ملی، انجمن شهر و وزارت امور اقتصادی و دارایی باید تعیین و اعلام گردد و بهای تعیین شده برای سال بعد نباید از میزان تورمی كه در آن سال بانك مركزی اعلام می‌دارد تجاور نماید.
- و با توجه به مراتب بالا پیشنهاد می‌نماید تبصره ماده ۲ حذف گردد.
- با احترام - عنایت‌الله قائمی.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
- احتراماً پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به ماده ۲ لایحه قانون جلوگیری از افزایش نامتناسب بهای زمین اضافه شود.
- تبصره ۲ - در مورد اراضی خارج از محدوده شهرها كه بر طبق مقررات و ضوابط برای ایجاد واحدهای مسكونی و تأسیسات عمومی عملیات شهرسازی انجام می‌شود هزینه‌های عمرانی به قیمت عادله فوق اضافه خواهد شد.
- جندقی.
رئیس - چون در سایر مواد این لایحه نیز پیشنهادهای زیادی رسیده است با اجازه خانمها و آقایان طرح بقیه مواد لایحه را به جلسه بعد موكول می‌كنیم.
- تقدیم سه لایحه به وسیله آقای دكتر كاشفی وزیر مشاور در امور پارلمانی
۶- تقدیم سه لایحه به وسیله آقای دكتر كاشفی وزیر مشاور در امور پارلمانی.
رئیس -آقای دكتر كاشفی بفرمایید.
كاشفی (وزیر مشاور در امور پارلمانی) - با اجازه مقام معظم ریاست به استناد بند الف تبصره ۸ قانون بودجه سال ۳۶ كل كشور پیشنهادی به عنوان تغییر در عنوان طرح منطقه ساختمان و مؤسسه راههای فرعی استان اصفهان برای طرح در كمیسیون برنامه تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارم.
همچنین به استناد تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون برنامه و بودجه كشور اعتبار سنوات آتی كارخانه تصفیه و ریخته‌گری مس و بازاریابی فلزات طلا و نقره مربوط به «احداث كارخانه ذوب مس» برای طرح در كمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تقدیم و تقاضای تصویب آنرا دارم.
ضمناً به استناد ماده ۳۰ قانون محسبات عمومی برای انجام امور ضروری فهرست اعتبارات اضافی سال ۲۵۳۶ كه از طرف هیئت وزیران تصویب و از طرف دیوان محاسبات تأیید شده برای استحضار مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود.
رئیس -لایحه و پیشنهادها به كمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده - ختم جلسه
۷- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده - ختم جلسه.
رئیس -دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه ۱۳۳ روز یكشنبه ۶/۹/۲۵۳۶
- ۱- گزارش یك شوری پرداخت هزینه تحصیل فرزندان پرسنل نیروهای مسلح شاهنشاهی و مستخدمان وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شركت‌های دولتی در خارج كشور. شماره ترتیب چاپ ۸۱۳.
- ۲- گزارش یك شوری الحاق یك تبصره به ماده ۸ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی شماره ترتیب چاپ ۸۱۹
- ۳- گزارش شور دوم حفظ مدیریت شركت‌های دولتی مشمول قانون گسترش مالكیت واحدهای تولیدی، شماره ترتیب چاپ ۸۱۰
- ۴- گزارش شور دوم فروش سهام بانك‌های تخصصی به مردم. شماره ترتیب چاپ ۸۱۲
- ۵- گزارش شور دوم اصلاح قانون پرداخت پاداش ماهانه به سرهنگ‌های پزشك. شماره ترتیب چاپ ۸۱۴
- ۶- گزارش شور دوم الحاق یك بند به ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی. شماره ترتیب چاپ ۸۱۵
- ۷- گزارش شور دوم الحاق یك تبصره به ماده ۶۹ و اصلاح ماده ۷۰ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی. شماره ترتیب چاپ ۸۱۶
- ۸- گزارش شور اول اصلاح تبصره یك ماده ۷۵ قانون مالیات‌های مستقیم. شماره ترتیب چاپ ۸۱۱
- ۹- گزارش شور اول اصلاح ماده ۱۱ قانون تشكیل بانك تعاون كشاورزی ایران. شماره ترتیب چاپ ۸۲۵
- ۱۰- گزارش شور اول موافقتنامه میان دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری عراق درباره اتصال راه‌آهن ایران و عراق. شماره ترتیب چاپ ۸۲۷
رئیس - با اجازه خانمها و آقایان این جلسه را ختم می‌كنیم.
جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یكشنبه خواهد بود.
(جلسه ساعت دوازده و پنجاه دقیقه پایان یافت)
رئیس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی.
- پرسش نمایندگان
۸- پرسش نمایندگان.
سؤال آقای ابراهیم پردلی از وزارت نیرو
- مقام ریاست محترم شورای ملی
- مستدعی است امر فرمایند جناب وزیر نیرو به موعد مقرر در جلسه علنی به سؤالات زیر پاسخ گویند:
- ۱- با این که رودخانه هیرمند دارای آب زیاد و كافی هست معهذا در رودخانه سیستان مقدار بسیار كمی آب جاری می‌باشد كه نود درصد اراضی آب برای زراعت ندارند چون رودخانه سیستان از گل و لای پر شده و چنانچه اقدام مؤثر و عاجلی نشود در آتیه نزدیكی به كلی آب قطع خواهد شد.
- با توجه به ضرورت لایروبی رودخانه سیستان كه مورد تأیید وزارت نیرو هم می‌باشد معلوم نیست چرا به موقع رودخانه را لایروبی نكردند تا امروز كه فصل كشت و زرع می‌باشد سیستان دارای آب برای زراعت می‌بود.
- ۲- اگر رودخانه سیستان لایروبی نشود بیشتر از سه بخش از چهار بخش، سیستان بی‌زراعت خواهد ماند آیا به مصلحت می‌باشد كه آب فراوان در رودخانه هیرمند وجود داشته باشد و نود و پنج درصد اراضی سیستان بی‌زراعت بماند و لایروبی رودخانه در داخل سیستان انجام نگیرد.
- ۳- به تجربیات چند هزارساله سیستانی‌ها توجه و عمل نمی‌شود و برای امور مربوط به سیستان هم تا به حال مأموری مسئول قرار نگرفته پس با چه ضمانت اجرایی كشاورزان سیستان باید تأمین داشته باشند؟
- ۴- گودال‌های چاه نیمه كه منبعی برای ذخیره آب و گل‌ولای می‌باشد بعد از دو الی سه سال بهره‌برداری از رسوبات پر خواهد شد در آن موقع چه خواهید كرد؟
- ۵- دهانه گودال چاه نیمه از سطح آب هیرمند بلندتر ساخته شده با توجه به این که آب را فقط می‌توان هم‌سطح آب رودخانه هیرمند در گودال‌های چاه نیمه ذخیره نمود.
- چرا بستر دهانه چاه نیمه را به اندازه‌ای پایین نمی‌برند كه اگر یك متر مكعب آب در هیرمند وجود داشته باشد بتوانیم از آن آب استفاده نماییم.
- ۶- چرا بستر مجزایی كه آب گودال‌های چاه نیمه را باید خارج نماید بلند می‌سازند كه در نتیجه نتوانیم حداكثر استفاده را از آب چاه نیمه بنماییم.
- با تقدیم احترام -ابراهیم پردلی.