مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ آبان ۱۳۲۰ نشست ۱۲۸

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوازدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دوازدهم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوازدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ آبان ۱۳۲۰ نشست ۱۲۸

دوره دوازدهم قانونگذاری

مشروح مذاكرات مجلس ملى، دوره ۱۲

جلسه: ۱۲۸

صورت مشروح مجلس روز شنبه سوم آبان ماه ۱۳۲۰

فهرست مطالب

۱ ـ تصویب صورت مجلس

۲ ـ شور در لایحه اضافه حقوق کارمندان دولت

۳ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه

مجلس یک ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید.

صورت مجلس روز پنجشنبه اول آبان ماه را آقای (طوسی) منشی خواندند.

ـ تصویب صورت مجلس

۱ ـ تصویب صورت مجلس[

رئیس ـ در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.

ـ شور در لایحه اضافه حقوق کارمندان دولت

۲ ـ شور در لایحه اضافه حقوق کارمندان دولت[

رئیس ـ لایحه اضافات مطرح است. آقای دشتی

دشتی ـ یکی از لوایحی که فوق‌العاده اسباب تعجب است به نظر بنده این لایحه اضافه حقوق است لایحه افزایش حقوق از این حیث موجب تعجب نیست که دولت به فکر کمک به مستخدمین خودش افتاده به نظر بنده این یک فکر تازi نیست به آن اندازه که بنده اطلاع دارم از سال ۱۳۱۲ و ۱۳ دولت‌های وقت همیشه این فکر را داشته‌اند که به مستخدمین خودشان اضافه حقوق بدهند برای این که قانون استخدام پایه و اشل حقوق مستخدمین را در بیست سال قبل معین کرد و در این مدت به طور حتم سطح زندگی بالا رفته است و این اشل که برای مستخدمین تعیین کرده بودند کافی به احتیاجات آنها نبوده است. (صحیح است) بنده تا آن اندازه که اطلاع دارم مرحوم داور و امیر خسروی هر دو در وزارت مالیه خواستند این فکر را عملی کنند و یک طرحی هم نوشتند و پایه اشل را به ۴۲ تومان بالا بردند منتهی به عرض شاه آن وقت رسید تصویب نکرد پس بنابراین این بر همه مسلم است که اشکی که در بیست سال پیش نوشته شده مطابق با احتیاجات مستخدمین امروزی نیست (صحیح است) بنده تصور می‌کنم که در تمام مجلس شورای ملی یک نفر مخالف نباشد که نسبت به مستخدمین پایین رتبه اضافه حقوق داده شود (صحیح است) و خود بنده یکی از طرفداران جدی این مسأله هستم که تا رتبه ۲ و ۳ و ۴ بلکه تا رتبه ۱۷۸۳ اضافه حقوق داده شود حقیقت با این وضع زندگانی و مخارج با حقوق سی و دو تومان به هیچ وجه زندگانی قابل ادامه نیست چیزی که اسباب تعجب و حیرت بنده است این عجله‌ای است که دولت در این کار دارند یعنی اولین کاری که کرده‌اند این کار بوده است یک قسمت بیابانی هم فرمودند که چون مستخدمین دلگرم نیستند و کار نمی‌توانند بکنند ما مجبور هستیم که اول زندگانی آنها را تأمین کنیم بعد از آنها کار بخواهیم. عرض کنم این مسأله البته تا یک درجه محرز و مسلم است که برای این که اشخاص پا از جاده تقوی بیرون نگذارند باید حقوق و زندگانی آنها را تأمین کرد ولی یک مسأله دیگر هم گمان می‌کنم که اگر آقایان به وجدان خودشان مراجعه کنند مخصوصاً آقایان نمایندگان که تماس با مردم و ملت دارند شاید منکر نباشند که قسمت اعظم خلاف عفت و خلاف تقوی از مأمورین عالی رتبه سر می‌زده است یعنی از کسانی سر می‌زده است که حقوق آنها کافی برای زندگانی آنها بوده است و قسمت اعظم بی‌تقوائی ناشی از آن کسانی شده است که بی‌تقوایی را از نظر رفع احتیاج نمی‌کردند بلکه از نظر تجمل و احتیاج به زندگانی لوکس می‌کرده‌اند پس این مسأله تا یک درجه صحیح است یعنی نسبت به درجات پایین کاملاً صحیح است اما نسبت به درجات بالا درست نیست زیرا اگر آنها چهارصد تومان و پانصد تومان هم حقوق بگیرند گمان نمی‌رود مرتکب خلاف نشوند و این هم از این جهت نیست که زن و بچه‌اش گرسنه هستند نمی‌تواند جوراب فلان برای زنش بخرد و بنده چنانچه عرض کردم در تمام مجلس شورای ملی بلکه در تمام مملکت هیچ کس مخالف نیست که به پاسبانان عوض هیجده تومان چهل تومان داده شود یا به مستخدمین زیر اشل عوض بیست و هشت تومان پنجاه تومان بدهند یا به مأمور صد تومانی صد و پنجاه تومان یا بیشتر بدهند ما به هیچ وجه با این مسأله مخالف نیستم چیزی که اسباب تعجب بنده است این است که همه را یک مرتبه شروع کرده‌اند به دادن اضافه حقوق بله این را هم تصدیق می‌کنم که زندگانی مشکل است و واقعاً آقایان نمایندگان هم با سیصد تومان نمی‌توانند زندگانی کنند ولی این را هم در نظر بگیرند که اگر این مملکت پر از پول است و باید حقوق وکلایش هم اضافه شود که عوض سیصد تومان چهارصد یا پانصد تومان بگیرد این خوب است ولی یک مملکتی که به اقرار خود آقای رئیس‌الوزرا در این مدت اخیر مالیات و بودجه مملکتی به درجه زیاد شده است که نزدیک است مملکت و مردم کمر خم کنند حالا در یک همچو وضعی ما بیاییم حقوق را زیاد کنیم. بهترین دلیلی که مملکت نمی‌تواند این کار را بکند این است که آقای وزیر مالیه ۱۵ روز پیش اینجا آمدند و لایحه آوردند که وجوه ذخیره را ضمیمه بودجه کنند بنده از آقایان نمایندگان می‌پرسم که آیا کدام وزیر هست که نمی‌تواند با ۷۵۰ تومان زندگانی کند که ۱۲۰۰ تومان حقوق بگیرد آیا پول ما زیاد شده؟ رعایایی کرمان و فارس از این حال کمرشکن و بدبختی بیرون آمده‌اند یکی از رفقا می‌گفت من چندین سفر به مازندان رفتم یک نفر زن را نددیم که کفش پایش باشد آقایان نمایندگان بهتر از هر کس متوجه این وضعیت نامطلوب هستند که رعایا و مردم استطاعت پرداخت مالیات را ندارند به نظر بنده اولین کاری که وزارت دارایی باید در نظر بگیرد این است که استطاعت پرداخت مردم را مراعات کند (نمایندگان ـ صحیح است) در این دوازده روز به حد اشباع در این لایحه افزایش حقوق صحبت کردیم و بنده در عمر سیاسی خودم لایحه ندیدم که دولت آورده باشد و این قدر مخالف داشته باشد اغلب مستخدمین با این لایحه موافق نیستند. لیسانسیه‌ها مخالفند. معلمین مخالفند. متقاعدین مخالفند. علت چیست علتش این است که قانون به این دست پاچکی نمی‌شود این قانون استخدام بیست سال پیش نوشته شده است نواقص زیادی دارد و دولت باید وسایلی فراهم کند. کمیسیونی تشکیل دهد از دوایر مختلفه و یکی دو ماه مطالعه شود و سعی کنند قانون جدیدی بنویسیند که تمام مستخدمین دولت مشمول آن قانون شوند یعنی هر کس به سهم خودش بهره‌مند شود مثلاً ما مستخدمین کنتراتی داریم که ده سال است کنترات شده‌اند و دولت احتیاج به استخدام این شخص داشته ولی در کادر استخدام نمی‌توانست واردش کند و کنتراتش کرده پس بنابراین باید قانون استخدام مطالعه و اصلاح شود و اگر دولت هم خیلی عجله داشت برای این که مستخدمین را از حال تنگدستی نجات دهد بهتر این بود که یک پورسانتاژی معین می‌کرد مثلاً فرض بفرمایید رتبه‌های یک را صد در صد رتبه دو را صدی نود و رتبه سه را صدی هشتاد و به همین ترتیب پایین می‌آورد تا رتبه هشت و نه به کلی محو می‌شد و می‌رفت پی کارش اما این که برداشته‌اند به طور مطلق تمام مستخدمین را اضافه حقوق داده‌اند مبنایش بر چه اصلی است بنده نمی‌دانم در این مدت که ما با اشخاص مختلفه صحبت می‌کردیم دلایل زیاد می‌آوردند یکی از آقایان می‌گفت شاه مستعفی صد میلیون برای این مملکت خرج داشت برای فروش برنج و حق‌الارض از معبر راه‌آهن و غیره و اصلاً رفتن آن شاه یک گشایش در کار شد بنده نمی‌دانم که این حرف تا چه درجه صحیح است یک شخص دیگری می‌گفت عایدات املاک و کارخانه‌جات شاه مستعفی به هشتصد و پنجاه هزار تومان در روز می‌رسید البته به نظر من این اغراق است و من احتمال می‌دهم که ۱۷۸۴ ۱۷۸۱ ۱۷۷۶ هزار ریال باشد که در سال سی میلیون باشد سی و دو ملیون و اینطورها باشد می‌گفتند دولت می‌خواهد از این بابت کسر بودجه‌اش را درست کند و ظاهراً قضیه هم درست به نظر می‌رسید چون دولت تا به حال اقدامی نکرده است الان تمام بیچاره‌هایی که در تهران هستند و املاک خودشان را مطالبه می‌کنند و عده هم می‌خواستند در مجلس متحصن شوند تقریباً در بیست روز پیش از این آقای وزیر دادگستری آمدند اینجا گفتند ما املاک را می‌خواهیم بدهیم ولی بایستی با مطالعه داد که حق به من له‌الحق برسد الان بیست روز گذشته و هنوز مقدمات کار را شروع و فراهم نکرده‌اند از این جهت مردم ظنین هستند نسبت به این قضیه ما در اینجا با یک عده از رفقا صحبت کردیم که طرح قانونی تهیه کنیم و دولت را مکلف کنیم به انجام این کار ولی البته ما هیچ وقت معتقد نیستیم که یک مرتبه بگویند آقا این بیایند و املاک‌شان را پس بگیرند معذلک هنوز دولت اقدامی در این خصوص نکرده و البته سوء‌ظن رد مردم تولید می‌شود که دولت اصلاً میل ندارد این املاک را پس بدهد به اصطلاح از چاه درآمده در چاله افتاده بنده از آقای رئیس‌الوزرا تمنا دارم که در اینجا صریحاً بگویند که ملک مردم را حتماً پس می‌دهند که یک قدری عدم اعتماد مردم تخفیف پیدا کند بنده نمی‌دانم دولت چه ممری را تشخیص داده برای این اضافه حقوق چیزی که ما می‌دانیم این است که یک قسمت دیگر از مملکت شما دچار ناامنی و اغتشاش است عایدات دولت روز به روز دارد تنزل پیدا می‌کند و آیا این افزایش از کجا تأمین می‌شود بنده از آقای نخست‌وزیر و آقای وزیر دارایی استدعا می‌کنم موافقت بکنند بنده پیشنهادی تهیه می‌کنم و تقدیم می‌کنم که از سیصد تومان به بالا اضافه ندهند یعنی تمام اضافاتی که می‌دهند به مأمورین زیر سیصد تومانی بدهند و از سیصد تومان به بالا هیچ اضافه ندهند.

رئیس ـ آقای دکتر ملک‌زاده.

دکتر ملک‌زاده ـ اگر چه مخالفتی در اصل لایحه در حقیقت نشد و بیشتر اظهار نظر فرمودند و الا راجع به اساس لایحه گمان می‌کنم مجلس موافق باشد (صحیح است) البته یک تذکراتی دادند که شاید بعضی از آنها در مقام خودش خیلی صحیح باشد بنده در سهم خودم قبل از این که وارد در موضوع شوم از آقایان نمایندگان و اعضا کمیسیون بودجه که با همکاری دولت سعی کردند این لایحه بیشتر مورد بحث و مطالعه قرار گیرد و اگر نواقصی دارد رفع شود و به یک صورت بهتری به مجلس بیاید حقیقتاً قدردانی می‌کنم و اگر در گذشته هم ما این رویه را پیش گرفته بودیم و موقعیت به ما اجازه می‌داد که لوایحی را که به مجلس می‌آید حقیقتاً مورد مطالعه و دقت قرار می‌دادیم و بر طبق مصالح کشور حقیقتاً لوایح تنظیم می‌شد بسیاری از بدبختی‌هایی را که امروز مبتلا هستیم و آقایان نمایندگان محترم توضیح می‌دهند مبتلا نمی‌شدیم. یک سلسله لوایح اقتصادی آمد در این مجلس و ما نتوانستیم یا نخواستیم که در آنها اعمال نظر بکنیم و در نتیجه این لوایح یک ملتی را گدا کرد (افشار ـ مجال مطالعه نمی‌دادند) ممالکی که معلمین دارند متخصصین دارند علما دارند یک لوایحی قبلاً به وسیله متخصصین در کمیسیون‌های مخصوصی تهیه می‌شود بعد به هیئت دولت می‌رود به مشاوره دولتی می‌رود و بعد می‌آید در مجلس بعضی از لوایح سه دفعه در مجلس طرح می‌شود بعد به مجلس سنا می‌رود ولی این لایحه اگر یک لایحه دایمی بود بنده هم با نظر بعضی از از آقایان موافقت می‌کردم که بیشتر باید مورد مطالعه و دقت قرار گیرد ولی چون یک لایحه است که برای چند ماه تهیه شده است یک عمل موقتی است و گمان می‌کنم رئیس محترم دولت با این نظر که باید لایحه استخدام را مورد توجه و مطالعه قرارداد موافق باشند البته در آنجا باید اساس و پایه محکمی از برای کلیه مستخدمین دولت اعم از کشوری و لشکری تهیه شود (صحیح است) یک نکته آقای دشتی فرمودند که اجازه می‌خواهم به خود ایشان یک تذکری بدهم و آن این است که استثنا را هیچ وقت نباید پایه و اساس کار در دنیا قرارداد هیچ وقت استثنا پایه یک کاری قرار نمی‌گیرد در یک مملکتی ممکن است اکثریتش مردمان خوبی باشند ولی ممکن است یک عده هم ناپاک باشند همین طور که می‌فرمایید یک اشخاصی هستند که مرض دارند که مثلاً پنجاه تا پیراهن دارد ولی باز هستند که احتیاج ندارند وضعیت مادیشان ایجاب نمی‌کند که حقیقتاً تعدی کنند و رشوه بگیرند ولی این مرض درشان هست هیچ کس امروز منکر نیست که این اصل را ما باید رد کنیم که آیا ما معتقدیم آن ماشین و آن موتوری که در رأی مملکت به جایی نخواهد رسید معتقدید که این ماشین در راه راستی و درستی حرکت کند؟ شرط این است که زندگی مادی و وضعیت معنوی او را اصلاح کنید تا نکنید غیرممکن است معروف است که آدم گرسنه خدا و پیغمبر را هم نمی‌شناسد توی عوام معروف است همین طور صاف و پاک است بنده وضعیت یک نفر مستخدم لشکری و یک نفر مستخدم کشوری را در اینجا برای شما تشریح می‌کنم نه از طبقه بالا مثلاً فرض بفرمایید یک کاپیتان یک سروان یک سلطان به اصطلاح قدیم ماهی در حدود صد تومان می‌گیرد حقوق تقاعد ازش گرفته می‌شود مالیات هم می‌پردازد این با خانواده‌اش اگر بخواهد یک خانه در این شهر اجاره کند انصاف بدهید یک خانه که با کمال حقارت باشد که بتواند درش زندگی کند در این شهر از ماهی سی تومان کمتر می‌شود پیدا کرد؟ (عده‌ای از نمایندگان ـ خیر نمی‌شود) امروز شما تمام فرزندانتان و اولادتان را به مدرسه می‌فرستید آیا می‌دانید یک مستخدم دولت که یک مقام ارجمندی در جامعه دارد اولادش را به مدرسه بفرستد اولادش کفش نداشته باشد لباس نداشته باشد. الان قلم را بگذارید حساب کنید که حقیقتاً مخارج تحصیلی یک نفر چقدر است. حالا نمی‌خواهم عرض کنم که اغلب ایرانی‌ها خوشبختانه فرزند زیاد دارند و شاید اغلب از اینها پنج نفر چهار نفر اولاد دارند و اگر تمام این محصول زندگانی و سعی و عمل خودشان را بدهند شاید تأمین مخارج این چند نفر اولادی که به مدرسه می‌فرستند نباشد یکی هم مسأله طبیب و دوا است که این یک بلایی شده است برای این مملکت کدام یک از شما هستید که مسأله طبیب و دوا یک قلم بزرگی از مخارج زندگانی شما را تشکیل ندهد بچه که تیفوئید گرفت یا به ذات‌الریه مبتلا شد به طبیب مراجعه کردید دوایی که می‌نویسد نسخه‌اش آیا از پنج تومان شش تومان تجاوز نمی‌کند؟ این حرف‌ها در موقع خودش تمام صحیح است ولی باید انصاف دارد که اگر شما منتظرید که آن قوه و قدرتی که از او اصلاحات مملکت را انتظار دارید و او باید مصلح اخلاق عمومی در زندگی عمومی بشود تا آن را ماده و معنا تربیت نکنید و وضعیتش را تأمین نکنید هیچ یک از انتظاراتی را که برای آتیه این کشور دارید گمان نمی‌کنم که موفقیت حاصل شود. این قسمتی بود که خواستم اصولاً عرض کنم و پایم را از نظری که دولت در اینجا اظهار کرد بالاتر می‌گذارم بنده راجع به احتیاجات و مستخدمین دولت حتی این عقیده را دارم که اگر تعادل بودجه دولت را به هم می‌زند دولت باید در صدد بربیاید که یک عواید تازه‌ای پیدا کند و تأمین کند حقوق مستخدمین مخصوصاً مستخدمین طبقه پایین را و این را یک چیز حیایت و مماتی می‌دانم و اما راجع به آقایان وکلا و نمایندگان شاید هر نظری که آقایان می‌گیرند صحیح است ولی یکی از آقایان نمایندگان که نظر به دوستی شخصی من با او بودم چند روز پیش از این می‌گفت من زن و بچه‌ام را می‌خواهم بفرستم به خارج چون ماهی هشتاد تومان مجبورم خانه اجاره کنم. این راجع به این موضوع اما راجع به یک قسمتی که خود بنده می‌خواستم اظهارنظر بکنم و این بر خلاف رویه‌ای بوده است که بنده همیشه داشته‌ام در موقعی که مزاج گویی در این مملکت معمول بود آقایان همیشه شاهدید که من در این خط قدمی برنداشته‌ام ولی امروز می‌خواهم از رئیس محترم دولت راجع به مساعدتی که در یک قسمت از این قانون فرموده‌اند و موافقتی که کرده‌اند تشکر کنم و این تشکر از طرف خودم نیست بلکه از طرف قریب چهل نفری است از رفقای مجلس که با بنده همکاری می‌کنند و این تشکر راجع به این است که برای آموزگاران موافقت فرمودند (صحیح است) که حقوق آنها تأمین بشود و این تشکر من مبتنی به این اصل است که ایشان به یکی از مبانی معتقدات بنده را در این موضوع تقویت کردند و مساعدت کردند اگر اجازه بفرمایند راجع به این موضوع یعنی مبانی معتقدات چند سطری توضیح بدهم. هر سه نفری که دور هم جمع می‌شوند صحبت می‌کنند که تو آرزویت چیست اگر یک روزی زور در دست تو بیفتد چه اصلاحاتی می‌کنی یا شهری است یا دهاتی که دور هم جمع می‌شوند سؤال می‌کنند که اگر تو یک روز قدرت و توانایی پیدا کردی چه اصلاحاتی را برای این این مملکت در نظر می‌گیری این معمول است. یک روز یکی از دوستان این سؤال را از بنده کرد بنده در جواب گفتم من عوض هر کاری مرد برای این مملکت تهیه می‌کنم. به عقیده بنده رجال هر مملکتی بزرگ‌ترین سرمایه مملکت و افتخار مملکت است اگر شما تمام وسایل را داشته باشید و مرد نداشته باشید به جایی نمی‌رسید و اگر مرد داشته باشید و هیچ وسایلی نداشته باشید آن مرد وسایل را برای شما ایجاد می‌کند به من گفت که چطور مرد تهیه می‌کنی برای مملکت، مرد تهیه کردن را گاهی طبیعت می‌کند و گاهی نوابغی پیدا می‌شوند از طبقه‌های بالا و پست ولی مخصوصاً با وسایل عادی مرد تهیه کردن برای کشور چیز مشکلی به نظر می‌آید. بنده گفتم به عقل ناقص خودم برای رسیدن به این مقصود دو کار می‌کنم (البته یک آرزوهای فلسفی و شاید دور از عمل باشد.) بنده اول کاری که می‌کنم مادر برای مملکت تهیه می‌کنم یعنی تمام سعی خودم را در تربیت دخترها به کار می‌برم که اینها مادرهای آتیه کشور خواهند بود آقایان شاید تعجب نفرمایند که یک ثلث از بودجه مملکت و کشور را اگر در اختیار من باشد صرف این مقصود می‌کنم چرا؟ برای این که احصاییه کاملی که در ممالک متمدنه تهیه شده است از روی علم و فهم و دقت ثابت شده است که نود و نه درصد بزرگان، انبیا، اولیا، نیکوکاران، کسانی که نهضت‌های بزرگ اجتماعی کرده‌اند مردمانی بوده‌اند که مادرهای خوب داشته‌اند این است که تأثیر مادر در جامعه فوق‌العاده است پس مادر خوب است که مرد برای مملکت تهیه می‌کند. (صحیح است) دوم پس از این که از بغل مادر بیرون آمد مکتب است، مدرسه است که سعی باید کرد آن معلم و دانش‌آموز در آن موقعی که بدن طفل در حال نمو است (و این یک فلسفه دارد) با علوم و تاریخ و جغرافیا حس وطن پرستی صداقت میهن‌دوستی پروش کند و وارد کند در خون طفل این طفلی که در آغوش آن مادربزرگ شده است و در زیردست این معلم تربیت شده است شاید مرد آتیه ما بتواند بشود اگر صد در صد تهیه نکند شاید لااقل پنج درصد مرد برای این مملکت تهیه می‌کند و روی این اصل بود که من تشکر کردم از رئیس محترم دولت و عقیده و ایمان مرا نسبت به شخص ایشان همه می‌دانند مخصوصاً که مساعدتی هم به آموزگاران فرمودند که به این قانون ما بتوانیم حد معلمین را بالا ببریم ماداً و معناً و وقتی که آنها رسیدند به مقامی که یک معلمی شایسته و سزاوار است آن وقت مقصود ما انجام می‌شود.

رئیس ـ آقای نخست‌وزیر

نخست‌وزیر ـ بعد از بیانات آقای دکتر ملک‌زاده لازم نیست بنده چیز زیادی عرض کنم به جهت این که فرمایشات‌شان همه صحیح بود و فقط بنده اظهار امتنان می‌کنم از احساساتی که ابراز فرمودند نسبت به بنده و همکاران بنده در این کاری که کردیم نسبت به آموزگاران و آن هم کار به جایی بود و ما منتی بر کسی نداریم خیلی به جا بود بنده سابقاً هم گویا در کمیسیون بود یا شاید در مجلس هم عرض کردم که من مخصوصاً به معلمین مدارس ابتدایی یعنی دبستان کمال اهمیت را می‌دهم و از حیث حقوق آنها عقیده‌ام این است که اگر بتوانیم واقعاً آموزگارانی که میل داریم داشته باشیم بنده هیچ مضایقه نداشتم که حقوق آنها با حقوق دبیران یعنی حقوق معلمین مدارس متوسطه هم معادل شود یا زیادتر بشود زیرا می‌دانم که تربیت کردن طفل در سن هفت هشت سالگی تا دوازده سالگی چقدر اهمیت و زحمت دارد و چقدر مشکل است. اما در فرمایشات آقای دشتی خیلی به اختصار می‌خواهم جواب عرض کنم (پنهان نمی‌کنم) که خیلی میل دارم که وارد موارد لایحه بشویم و زودتر فراغت پیدا کنیم از این لایحه زیرا دولت کارهای دیگر هم دارد و قصد مان هم این است که در همین مجلس لوایحی که داریم انجام بگیرد. فرمایشاتی که ایشان فرمودند یکی این بود که بایستی قانون استخدام به طور کلی اصلاح شود این را تصدیق دارم و کاملاً در نظر دارم بنده در کمیسیون بودجه هم عرض کردم قانون استخدام بیست سال پیش نوشته شده و از آن وقت تا به حال هم مقتضیات تغییر کرده و خیلی هم تصرفات در قانون استخدام شده است که بعضی از آنها خوب بوده و بسیاری از آنها هم نامناسب بوده و باید اینها اصلاح شود ولی تصدیق می‌فرمایند خودشان که قانون استخدام صحیحی که محتاج اصلاح است در ظرف چند روز نمی‌شود تهیه کرد باید چند هفته اقلاً مطالعه کنیم و مشغول هم هستیم و امیدوارم عن قریب در مجلس آینده لایحه‌ای مطالعه کرده و صحیح به مجلس شورای ملی تقدیم شود. همان طور که تذکر داده شد این لایحه‌ای که امروز مطرح است یک کار موقتی است و این امر موقتی که امروز می‌خواهیم انجام بدهیم به دلیل این است که همه می‌دانند و تصدیق دارند که می‌خواهیم کار بکنیم و البته بنده و چند نفر وزیر که نمی‌توانیم به تنهایی کار بکنیم دولت باید به دست ادارات و اعضا ادارات کار بکند آنها هم بایستی دلگرم باشند و حقوقی باید داشته باشند که تأمین معاش آنها را بکند تا کار بکنند و الا این قطعی است بنده در جلسه گذشته هم عرض کردم کسانی که معاش آنها به درستی تأمین نشده است از هزار نفر یک نفر است که کار می‌کند خوب هم کار می‌کند و اکثریت کسانی هستند که اگر معاش‌شان تأمین نشد یا بد می‌کنند یا کارهای خلاف میل می‌کنند به این جهت این است که ما عجله کردیم در آوردن این لایحه به مجلس مقدم بر خیلی کارهای دیگر اولین کار ما هم نیست از اولین کارهای هیئت دولت است. دیگر این که فرمودند که چرا همه را بالا بردیم عرض کنم اولاً این که اینها که حقوق زیادتر می‌گیرند بی‌وجه که نیست بی‌جهت که به یک کسی پنجاه تومان حقوق نمی‌دهند به یک کسی دویست تومان اینها علت‌هایی دارد بسا هست کسی که حقوق زیادتر می‌گیرد به واسطه این است که عمر زیادتری صرف کرده برای این که کارمند بشود به علاوه آن کسی که حقوق زیادتر می‌گیرد غالباً مدت خدمتش زیادتر است زحمت زیادتر کشیده تجربه زیادتر پیدا کرده دولت به او بیشتر محتاج است وقتی که به او محتاج است باید به او زیادتر هم بدهد پس مدت خدمت‌شان زیادتر است سن‌شان زیادتر است عایله‌شان بیشتر است یک عضوى كه امروز می‌آید وارد خدمت دولت می‌شود در سن بیست سالگى شاید زن ندارد فرزند ندارد این با ماهى سى تومان یا حالا شصت تومان شاید امرش می‌گذرد همین آدم بیست سال بعد هم زن دارد هم اولاد دارد مخارجش بیشتر می‌شود مخصوصاً در سن‌هاى مختلف انسان حوایجش زیادتر می‌شود پس اگر حقوق زیادتر یا كمتر است از روى هوى و هوس نیست و به این علت‌هاى مختلف است كه به یک نفر سیصد تومان می‌دهند و آن وقت براى همه مردم هم در حد خودشان براى بالا رفتن سطح زندگى عسرت دست داده است این را گمان می‌كنم آقاى دكتر ملك‌زاده خوب توضیح فرمودند نمی‌شود گفت این اشخاصى كه سیصد تومان می‌گیرند با این سیصد تومان امر معاش‌شان خوب می‌گذرد بنده سراغ دارم كه بعضى‌ها هستند با سیصد تومان شاید امر معاش‌شان خوب می‌گذرد شاید متأهل نیستند و تنها هستند، وسایل دارند، ملک دارند عایدى دارند اما همه كه این طور نیستند. و اما این كه چرا همه را زیاد كردیم توجه نفرمودند كه این لایحه را همین طورى كه شاید اطلاع دارند چندین مرتبه ما خودمان زیرو رو كردیم و بالاخره با معاضدت كمیسیون به این صورتى در آمد كه امروز پیشنهاد شده است آنهایى كه مراتب پایین هستند و به عبارت اخرى ضغفا هستند آنها حقوق‌شان مطلقاً دو برابر شده است ولى هر چه بالاتر برود اضافه‌شان كمتر می‌شود و همچو نیست كه همه را یكسره دو برابر كرده باشیم كه آن سیصد تومانى را هم ششصد تومان كرده باشیم یا پانصد تومان را هزار تومان كرده باشیم خیر ملاحظه می‌فرمایید كسی كه صد تومان دارد مضاعف می‌شود بنابراین پیشنهادى كه ما كرده‌ایم و آنهایى كه بیشتر دارند این به همان فلسفه‌ای است كه فرمودید. اما در این كه بودجه دولت چه حال پیدا می‌كند عرض كنم اولاً این را خاطر نشان می‌كنم به آقایان كه از این لایحه اگر اضافه زیادى بر بودجه دولت بشود راجع است به همان مستخدمین پایین رتبه چون آنها عده‌شان زیاد است و آن كسانی كه حقوق زیاد می‌گیرند عده‌شان كم است اگر وزیر را بفرمایید دوازده تا است و حتى اگر نمایندگان را بفرمایید صد و سى تا هستند اگر رؤساى بزرگ ادارات را می‌فرمایید بالاخره دویست سیصد تا هستند. اما آنهایى كه حقوق‌شان كم است آنهایى هستند كه هزارها هستند اگر بودجه دولت زیاد می‌شود به واسطه آن هزارها است و آن هزارها را مجبوریم زیاد كنیم تفاوتى كه از این جهت یعنى از اضافه حقوق رتبه‌هاى بالا براى دولت حاصل می‌شود شاید صد هزار تومان می‌شود و این در مقابل چندین میلیون تومان كه براى رتبه‌هاى پایین اضافه می‌شود چیزى نیست مثلاً خوب همه آقایان تصدیق دارند و غالباً مراجعه می‌فرمایند به بنده كه این اعضا امنیه یا اعضا شهربانى یا پاسبان‌ها به مردم ظلم می‌كنند یا خوب كار نمی‌كنند به علت این است كه حقوق‌شان كم است ما حساب كردیم كه چندین میلیون باید اضافه بدهیم به امنیه و پاسبانان و سربازان تا این كه از اینها بتوانیم كار خوب بگیریم و امنیت در این مملكت قائم بشود و تصدیق هم بفرمایید براى این كه بتوانیم امنیت را در مملكت قائم كنیم از هر فداكارى مجبور هستیم كوتاهى نكنیم (صحیح است) و هر قدر زیاد می‌شود باید بدهیم. این نكته را هم كه آقایان تصدیق دارند، البته آقایان تجربه سیاسى پیده كرده‌اند چون بنده یادم است آن وقت كه تازه وارد سیاست شده بودم خیلى این حرف گفته می‌شد كه بیاییم ببینیم چقدر پول داریم و مطابق آن خرج كنیم این حرف در مورد اشخاص صحیح است البته هر كس باید نگاه كند دارایی‌اش چقدر است عایدیش چقدر است مطابق آن خرج كند كم است كم خرج كند زیاد است زیاد خرج كند بنده خودم همین طور هستم هر وقت دارایی‌ام خوب است گشایشى است زیاد خرج می‌كنم و هر وقت كم است ممسک می‌شوم. اما دولت این كار را نمی‌كند دولت یک وظایفى دارد این وظایف را به هر قیمتى هست باید انجام بدهد این كه ملاحظه می‌فرمایید بودجه دولت زیاد شده آقا از این بابت نیست از بابت این عمل نیست چون در ظرف این بیست سال گذشته دولت هیچ اضافه‌اى نسبت به كارمندان خودش نداده بنده یادم هست آن وقتى كه وزیر مالیه بودم بودجه دولت پنجاه میلیون بود حالا به چهارصد میلیون رسیده در صورتی که به کارمندان هم اضافه داده نشده چرا این طور شد یک خرج‌هایی درست شده آن خرج‌ها بسیارش لازم نبوده بسیاریش اگر هم لازم بوده به آن عجله لازم نبوده است یک کاری را که در ظرف یک سال کرده‌اند می‌توانستند در ظرف پنج سال بکنند اگر این کار را کرده بودند آن وقت آنچه را که در یک مرتبه بر بودجه مملکت مثلاً صد میلیون تحمیل کرده بودند مثلاً بیست میلیون تحمیل می‌شد پس از بابت حقوق کارمندان نیست که بودجه مملکت اضافه شده و حالا هم این اضافه که به موجب این لایحه درست بشود (آن هم در ظرف پنج ماه حالا ببینم آینده چه می‌شود) باز نسبت به آن اضافاتی که در بودجه می‌شده هر سال صد میلیون هفتاد میلیون بر بودجه اضافه می‌شده این چیزی نیست یعنی عرض نمی‌کنم که خیلی کمک است البته چندین میلیون است و نسبتاً هم زیاد است اما نسبت به آن خرج‌های دیگری که از چند سال قبل اضافه می‌شد و تحمیلاتی که می‌شد و آن وقت محجور بودند که مالیات‌ها را زیاد کنند یا از راه‌های دیگری عواید دولت را اضافه کنند نسبت به آن چیزی نیست در هر صورت چاره نیست باید کرد قسمت عمده این اضافات راجع است به آنهایی که خودتان تصدیق دارید که باید اضافه بهشان داد راجع به آنهایی هم که عقیده دارند نباید داد همان طور که خودتان هم عقیده دارید ما هم میل داشتیم یک راه بهتری به دست آوریم ولی باید عرض کنم که بعد از مطالعاتی که شد آخر به مشکلات و محظوراتی هم برخوردیم چندین دفعه هم که به هم زدیم و در نظر داشتیم که تا یک حدی را زیاد کنیم و از یک حد به بعد را زیاد نکنیم بعد دیدیم درست در نمی‌آید مثلاً یک عضو اداره بسا می‌شد که حقوقش از رئیس اداره زیادتر می‌شود آن وقت نمی‌شود آن رئیس اداره گفت خوب کار کن و رئیس اداره که چندین سال است دارد کار می‌کند وقتی که دید عضوش از او بیشتر حقوق می‌گیرد نگاه می‌کند می‌بیند عضوی که زیر دست اوست بیش از او حقوق می‌گیرد سوابقش هم از او کمتر است شاید لیاقتش هم از او کمتر است وقتی دید این طور شده این هم بشر است دلسرد می‌شود کار نمی‌کند (صحیح است) چنان که ملاحظه کردید لایحه که اول تنظیم و به مجلس پیشنهاد کرده بودیم آن را این طور بود که برای هر رشته یک حقوقی را معین کرده بودیم بعد یک عیب‌هایی پیدا شد بالاخره فورمولی پیدا کردیم و به این صورت درآوردیم که کمیسیون بودجه هم رأی داده است و گمان می‌کنم از این بهتر هم خیلی مشکل باشد که صورت بگیرد این توضیحاتی بود که بنده می‌خواستم عرض کرده باشم.

جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.

رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایان موافقین برخیزند. (تصویب شد)

نخست‌وزیر ـ یک عرض دگر یادم رفت آقای دشتی در بیانات‌شان راجع به املاک می‌فرمودند که این کار را نکرده‌اند اگر مقصودشان از کار نکردن این است که هنوز ملکی به کسی داده نشده است من تصدیق می‌کنم اما تصدیق می‌کنند این کار کاری نیست که ما بتوانیم در عرض چند روز تمام کنیم و بعد که از کار درآمد درست از آب درنیاوریم بنده جداً عرض می‌کنم و کاملاً اطمینان می‌دهم به آقایان که دولت چشم طبیعی به این املاک ندوخته است به ما چیزی وصلت نمی‌دهد اگر مال دولت هم باشد باز نفعش به ملت عاید می‌شود ولی این طور نیست دولت در نظر دارد نسبت به این املاکی که صاحبانش مظلوم واقع شده‌اند عدالت را منظور کند که همه به حق‌شان برسند (صحیح است) آخر این املاک اشکالش مختلف است این املاک یک قسم نیست. یک قسم است که شاید هیچ عوض به او نداده‌اند یک ملکی را عوض داده‌اند کم داده‌اند یک ملکی را عوض داده‌اند به قدر کفایت داده‌اند املاک دیگری است که گرفته‌اند و در آنجا کارخانه ساخته‌اند مهمانخانه ساخته‌اند باغ ساخته‌اند قصر ساخته‌اند باغ چای ساخته‌اند این املاک امروز آن املاکی نیست که ده سال پیش گرفته‌اند اینها مطالعه باید بشود بعضی از اینها است که قانون می‌خواهد این را مطمئن باشید که هر جایش كه باید پس داده شود پس داده می‌شود و آن هم كه مشكلاتى درش واقع شده باشد احقاق حقش می‌شود و جبران می‌شود ولى مطلب مشكل است و آن طورى كه فرمودند كه سیصد و پنجاه میلیون عایدى داشته ملاحظه بفرمایید چهارصد میلیون تومان پانصد میلیون تومان املاک است این چهارصد میلیون تومان پانصد میلیون املاک را متوقع هستید كه در ظرف بیست روز سنبلش كنند؟!! این نمی‌شود.

رئیس- راجع به كمیسیونى كه می‌فرمایند البته همه آقایان انتظار دارند كه به اهتمام و توجهى كه دولت دارد این كار واقعاً به صلاح و عدالت انجام شود بنده تصور می‌كنم كه آقایانى هم كه خودشان تقاضاى احقاق حق دارند تصدیق داشته باشند و این مسأله را متفقند كه این كار در زمان قلیلى نمی‌شود ولى دولت باید توجه بفرمایند كه كمیسیون‌هایى كه براى این كار لازم است از اشخاص بى‌غرض و صحیح‌العملى معین شوند كه مشغول كار شوند و البته قطعه قطعه این كار انجام شود و اصلاح شود. رأى گرفته می‌شود به ورود در شور مواد آقایان موافقین برخیزند. (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده اول.

ماده اول- به حقوق ثابتى كه طبقات زیرین در تاریخ آخر مهر ماه ۱۷۷۷ ۱۷۷۹ ۱۷۷۸ ۱۷۷۶ دریافت می‌داشته‌اند:

۱ - خدمتگذاران ادارى مشمول قانون استخدام كشورى و مستخدمین مجلس شوراى ملى و شهردای‌ها.

۲ - افسران ارتش و امنیه از ستوان سوم به بالا

۳ - خدمتگذاران قضایى.

۴ - استادان و دانشیاران مشمول قانون تأسیس دانشگاه‏

۵ - استادان و دانشیاران و رؤساى بخش و درمانگاه‌هاى بیمارستان‌هاى مشمول قانون اصلاح قانون دانشگاه.

۶ - دبیران و آموزگاران مشمول قانون تربیت معلم و آموزگاران قراردادى.

۷ - پزشكان و پزشكیاران و دامپزشكان.

۸ - كارمندان بنگاه راه آهن دولتى ایران.

۹ - رئیس مجلس شوراى ملى و نمایندگان مجلس و معاون ادارى مجلس.

۱۰ - نخست وزیر و وزیران و سپهبدان و معاون و رئیس دفتر نخست وزیرى و معاونین و رؤساى دفتر وزارتخانه‌ها و مدیران كل متصدى مقام و استانداران و فرمانداران.

از تاریخ اول آبان ماه ۱۳۲۰ به نسبت‌هاى زیر افزوده خواهد شد.

تا یک هزار ریال حقوق صد در صد

از یک هزار و یک ریال تا دو هزار ریال نسبت به مازاد یک هزار ریال پنجاه درصد.

از دو هزار و یک ریال به بالا نسبت به مازاد بر دو هزار ریال بیست و پنج درصد.

تبصره- حداكثر حقوق كارمندان و طبقات از ۱۷۷۷ تا ۱۷۸۴ این ماده با منظور كردن اضافه فعلى از ماهى ۱۷۸۲ ۱۷۷۶ ۱۷۷۶ ۱۷۷۶ ریال تجاور نخواهد كرد.

رئیس- آقاى مؤید احمدى‏

مؤید احمدى- بنده موافقم‏

رئیس- آقاى طباطبایى‏

طباطبایى- عرض كنم كه آقایان چند تا كلى را گرفته‌اند كلى‌ها مسلم كه پیش همه معلوم است و مخالف هم ندارد و بعد استنتاج نتیجه هم كه می‌خواهم بكنیم اصلاً یک استدلال و طرز عجیبى است كه بنده آشنا نیستم و زورم هم به این استدلال نمی‌رسد حالا كه آقاى رئیس‌الوزرا تشریف بردند میل داشتم كه ایشان تشریف داشتند نظر آقاى وزیر دارایى را توجه می‌دهم كه آقا شما در مابه‌الاختلافات توجه بفرمایید خود بنده كه در این لایحه كلاً مخالفم توجه بفرمایید چه چیز است اگر جوابى دارید در قسمت‌هایى كه گفته می‌شود بفرمایید. اینجا صحبت شد كه مستخدمین مستحقند همه ناله دارند از بدى معاش و سختى زندگی‌شان مگر ما منكریم كى مخالف است؟ هیچ كس حتى یک آدم گیج هم توى این مملكت نمی‌توانید پیدا كنید كه معتقد نباشد وضعیت براى همه رنج‌آور است عرض كنم كه اختلاف این است ما هم موافقیم كه باید این مضیقه را از بین برد دولت هم موافق است كه این سختى‌ها و بدبختى‌ها باید از بین برود بنده تصور می‌كنم که اختلاف نظری نباشد که طبق مستخدمین مخصوصاً طبقات پایین مستخدمین بیچاره‌اند صحبت اینجا است که آقا راه چیست این مضیقه را ما چطور از بین ببریم با پول زیاد دادن؟ یا زندگی را سهل کردن؟ عرض می‌کنم که آقای رئیس‌الوزرا در جلسه گذشته یک قضیه فرمودند راجع به بنایی منزل خودشان در سی چهل سال پیش و استدلال کردند به این که بنای منزل ایشان روزی چهار ریال می‌گرفته و حالا همان چهار ریال به چهار الی پنج تومان رسیده است آخر توجه بفرمایید که چرا این طور شده آن بنایی که آن روز چهار ریال می‌گرفت و با کمال سهولت با چهار ریال زندگی می‌کرد و یک چیزی هم در توی جیبش می‌ماند امروز آن بنا با چهار پنج تومان عایدی در مضیقه و سختی است چرا؟ برای این که آن روز روغن منی سه قران بود امروز منی هشت تومان است سطح زندگی بالا رفته شما سطح زندگی را پایین بیاورید شما پارچه را وارد می‌کنید متری دو ریال سه ریال چهار ریال به چه قیمت به مردم می‌دهید برای چه؟ شما اگر ده تومان را بیست تومان بدهید و زندگی باز به همین وضع مشکل باقی بماند هیچ فایده نخواهد داشت آخر چرا علاج نمی‌کنید اگر نظر نظر حل است نظر این است که همه در رفاه و آسایش باشند اصل خرابی را باید پیدا کرد و آنجا را باید اصلاح کرد و الا قضیه به همین سهل و سادگی نیست که آقای وزیر مالیه فرمودند و یکی دو نفر از آقایان هم تشکر کردند که این لایحه به همین ترتیب بگذرد. (بعضی از نمایندگان ـ این طور نیست) آقای دشتی گفتند چرا وکیل با سیصد تومان نمی‌شود زندگی کند؟ برای این که زندگی گران است وکیل هم مبتلا است وزیر هم مبتلا است این طور نیست فرمودند هفت هشت تا وزیر هستند هفت هشت هزار تومان تفاوت این چیزی نیست شما حساب کنید چند نفر وکیل دارید چند تا رتبه نه دارید چند تا رتبه هشت دارید چند تا معاون دارید صورت به ما بدهید آخر وزارت جنگ هم جزو این قانون است آقایان افسران ارتش را هم ضمیمه بفرمایید بعد ببینید در عرض سال چقدر می‌شود؟ بنابراین عرض کردم در اصل قضیه که زندگی گران است هیچ حرفی نیست و باید به کارمندان دولت مخصوصاً اکثرشان که دچار بدبختی هستند کمک شود و ما شاید در این قسمت افراطی‌تر از شما باشیم اما راه کمک چیست راه کمک این است که ما پول نداریم باید پول بدهیم یک روزی این پول تمام می‌شود مردم الان در رنج و زحمت هستند یک روزی این پول تمام شد چه باید کرد؟ الان این که مشروحه‌ای است که همین جا توی مجلس به من دادند که تقدیم می‌کنم آقا مردم در رنج و زحمت هستند واقعاً نظر روی حب و راضی کردن یک عده‌ای است که آنها از ما راضی باشند اگر این است که بنده هم موافقت می‌کنم ولی خیر وضعیت اهالی مملکت این طور نیست شما عده نفوس و اوضاع عمومی را بسنجید با اداراتی که مستخدمین در آنجا کار می‌کنند عرض می‌کنم در برنامه دولت مخصوصاً تصور می‌کنم جلوتر از اضافه حقوق توجه شده بود به تقلیل مخارج و کم کردن هزینه البته هر آدم علاقه‌مند به مملکت هر آدم عاقلی این طور موقع است که در این موقع سختی و بدبختی و بیچارگی اول دولت توجه عاجلی می‌کرد به این قسمت از برنامه خودش یعنی مخارج را به حدی که ممکن بود پایین بیاورد ما که لج و لجباری نداریم ما همه علاقه‌مند به مملکت و دولت هستیم و علاقه‌مندی به حسن جریان امور داریم و اگر اختلاف نظری است در اصول و راه است خوب اینجا ما از نقطه‌نظر مصالح ملی مملکت چون نظر دولت هم همین بود که تقلیل مخارج بدهد ما یادآوری کردیم که مؤسسات غیرلازم را برچینند اگر این کارها جلو انداخته بودند البته اینجا اختلاف‌نظر پیدا نمی‌شد مثلاً اینجا تذکر داده شد که اداره بزرگ عجیب و غریبی که تشکیل شده به نام اداره تبلیغات برچیده شود زیرا این اداره تبلیغات جز دو قسمتش یکی خبرگزاری پارس و یکی دیگر کمیسیون رادیو که لازم و مفید است بقیه‌اش لازم نیست و علاوه بر این که مفید نیست به حال مملکت برای اخلاق عمومی هم مضر است عوض این که به این تذکر ترتیب اثر بدهند یک عمارتی جلوی ثبت اسناد برایش اجاره كرده بودند به هزار تومان یک عمارت دیگر در خیابان لاله زار برایش اجاره كرده‌اند به هزار و پانصد تومان (بعضى از نمایندگان این طور نیست) از خانه‌هاى مرحوم اتحادیه الان هم اداره تبلیغات آنجا است هزار و پانصد تومان هم خانه برایش اجاره كرده‌اند در صورتی كه این اداره جز این كه حقایق و قضایا را معكوس نشان بدهد و از این راه صدمه بزند به اخلاق عمومى به هیچ وجه نتیجه ندارد این را درش را ببندید خوب یک مبلغى صرفه‌جویى مى‌شود پرورش افكار هنوز هست و باز پس فردا ممكن است یک جاى بهترى برایش بگیرید یا پس فردا یک جاى بزرگ‌تر غیر از باغ فرودس اجاره كنند با یک مبلغ گزافى باز یک كارت‌هاى زرورقى مثل روزهاى عروسى بیاید براى اشخاص آقا ما مى‌گوییم نظر و غرضى نداریم و كمال علاقه را به حسن جریان امور و مخصوصآً به شخص آقاى نخست وزیر داریم بنابراین شما هم توجه بفرمایید مورد اختلاف چیست ما در تمام فرمایشاتى كه فرموید موافقیم ولى شما این طور تشخیص داده‌اید كه بایستى پول زیادتر بدهید ولى تشخیص عامه این است كه باید سطح زندگی را پایین بیاورند تا مردم از این فقر و بدبختى خلاص شوند.

رئیس- آقاى مؤید احمدى‏

مؤید احمدى- یک نكته آقاى طباطبایى فرمودند كه یک كلى ذكر مى‌شود آن وقت از آن كلى استنتاج می‌كنند چیرهایى كه منطبق بر افراد نیست و آن وقت مى‌خواهند این طور نتیجه بگیرند ایشان می‌فرمایند سطح زندگی را پایین بیاورید این خلاصه فرمایش حضرتعالى است ضمناً فرمودید كه آقاى رئیس‌الوزرا فرمودند كه بنا سابق روزى چهار قران و حال چهار تومان شوده است و این براى این است كه سطح زندگى بالا رفته است بنده هم تصدیق مى‌كنم كه چون سطح زندگى بالا رفته اینها هم روى كارشان انداخته‌اند بنا روى كارش انداخته عمله روى كارش انداخته همه افراد روى كارشان انداخته‌اند اما مستخدم كه نمی‌توانست روى كارش بیندازد در دوره امریكایی‌ها كه قانون استخدام از مجلس گذشت و اجرا گردید سى و دو تومان حداقل اشل مستخدمین را گرفتند. از آن وقت تا به حال هیجده سال است گذشته است استدعا می‌كنم هر یک از آقایان صورت خرجى براى خانه‌تان دارید مال هیجده سال پیش را نگاه كنید حالا را هم نگاه كنید آیا این مستخدم عایداتش بالا رفته؟ این سى و دو تومان حداقلش هیجده تومان باید اجاره‌خانه بدهد همه هم كه دزد نیستند و یک نفر اگر دزدى كرد سایرین كه منزه هستند و اشخاصى هستند كه اینها حقیقتاً صحیح‌العمل هستند و به هیچ وجه دزدى نكرده‌اند با شصت تومان یا چهل و دو تومان حقوق در نهایت سختى گذران مى‌كنند والله به مرگ خودت آقاى طباطبایى بنده شخصى را سراغ دارم كه چهل و دو تومان حقوق دارد پنج نفر بچه دارد خانه شخصى پدرش را هفت هزار تومان فروخته است و تمام را خرج كرده است و الحال یک اتاق اجاره كرده است با پنج تا بچه این خودش مخارج دارد زن و بچه‌اش مخارج دارد لباس مى‌خواهد طبیب مى‌خواهد دوا مى‌خواهد مع ذلک با نهایت عفت زندگى كرده است و تمام هستیش را هم فروخته است و عملى بر خلاف وظیفه وجدانى خودش نكرده است آقا می‌فرمایید بیایید صورت بدهید چند تا وزیر چند تا رتبه ۱۷۸۵ مگر به آقا صورت صوت نداده‌اند در هر بودجه صورتش هست كه هر وزارتخانه چند تا رتبه ۱۷۸۴ دارد چند تا ۱۷۸۵ دارد و آن وقت ملاحظه خواهید كرد كه رتبه‌هاى بالا كم است عمده رتبه‌هاى پایین هستند (طباطبایى- چند نفرند) حالا اینجا پشت تریبون كه بنده نمی‌توانم حساب اینها را بكنم به بودجه مراجعه كنید در آنجا نوشته شده است كه رتبه هشت چند تا رتبه نه چند تا رتبه یک الى تحت اشلى و پلیس و سرپایى هم در بودجه‌ها است در آنجا اگر دقت بفرمایند كاملاً معلوم است بنده یادم است كه با مرحوم داور همین صحبت را كردیم بلكه راهى پیدا كنیم كه تا رتبه هفت را اضافه بدهیم اما دیدیم عملى نیست زیرا رتبه هفت حقوقش زیادتر از مافوقش می‌شود و این عملى نیست ولى سطح زندگى را پایین آوردن لفظ كلى است خیلى مشعشع قشنگى است ولى ببینیم در عمل هم همین طور است شما ملاحظه بفرمایید و رجوع کنید به مجله‌های بانک. طلا در دنیا بوده است هر اونسی شصت پنس و حالا شده است صد و هفتاد پنس این قدر ایجاد شده (طباطبایی ـ ریال پایین آمده) بنده به پول لندن عرض کردم اگر ریال باشد که دویست ریال می‌شود مأخذ قیمت طلا است در دنیا کاغذ که بر نمی‌دارند طلا هم در دنیا قیمتش بالا رفته آقای وزیر دارایی اگر تازگی چیزی خریده‌اند بفرمایند چطور خریده‌اند بنده تصدیق می‌کنم که مالیات‌ها و این انحصارها بالا برده است سطح زندگی را ولی این را هم در نظر بگیرید به واسطه این که طلا این طور ترقی کرده است و دولت هم هر چه می‌خرد به طلا است البته همه چیز ترقی کرده کرایه خانه‌ها بیمه‌ها که ترقی فوق‌العاده هم کرده‌اند ولی مستخدمین بیچاره به همین حال هستند و به عقیده بنده این مستخدمینی که در این بیست سال و هیجده سال دزدی نکرده‌اند و به صحت عمل رفتار کرده‌اند اینها مردمان بزرگی هستند. (صحیح است) اینها را باید تقدیس کرد چون ما وقتی قانون مجازات را می‌گذراندیم جنایات را سه قسمت کردیم جانی بالطبیعت جانی بالعاده جانی بالاضطرار اگر یک نفر گرسنه نانی را دزدید و خورد نمی‌شود گفت جانی است برای این که مضطر بوده است و واقعاً نباید مجازات شود ولی اگر یک نفر عادتاً خلاف کرده به فرمایش آقای رئیس الوزرا باید پدرش را درآورد و باید مستخدمین صدیق را هم دلگرم کرد و اینهایی که به درستی خدمت کرده‌اند ازشان قدردانی کرد این است که بنده عقیده‌ام این است که باید با این قانون موافقت کرد دولت هم در نظر گرفته است که پرداخته شود تا این پنج ماه تمام شود و قانون استخدام انشاالله اصلاح شود بلکه قانون استخدام که درست شد بودجه‌های سال بعد را روی مأخذ صحیح دولت بنویسد و بیاورد به مجلس آن وقت هر فرمایشی دارید بفرمایید یک نکته را هم که بنده می‌خواستم عرض کنم چون آقای دشتی فرمودند و آقای رئیس‌الوزرا هم توضیح دادند راجع به املاک بنده می‌خواستم استدعا کنم که شروع بفرمایید به این که یک کمیسیونی عجالتاً تشکیل شود که اسمش باشد کمیسیونی که رسیدگی بکنند نسبت به این موضوع بنده تصدیق می‌کنم که انواع این املاک زیاد است (دکتر سنگ ـ فوقش پنج شش روز وقت لازم داشته باشد) عرض کردم که یک کمیسیونی تشکیل بدهند و بروند به دعاوی مردم رسیدگی کنند اگر چه شروع شده است ولی هر قدر تسریع شود در این کار بهتر است و باز هم عرض می‌کنم این کمیسیونی که فعلاً هست این کمیسیون رسیدگی به دعاوی نیست این کمیسیونی است که تحویل می‌گیرد از اداره املاک مال وزارت دارایی است و باید یک کمیسیونی برای رسیدگی به دعاوی مردم تشکیل شود و هر چه زودتر مشغول کار شوند. این بود عرض بنده

جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است

اعتبار ـ اجازه می‌فرمایید (همهمه نمایندگان) ـ اجازه بفرمایید آقای دبستانی به آداب مجلس باید آشنا باشند و متأسفانه آشنا نیستند مخبر در هر موقع می‌تواند حرف بزند بنده در این ماده یک اصلاحی بود که لازم بود عرض کنم یکی تبصره‌اش است که عبارتی در اینجا افتاده است می‌نویسد حداکثر حقوق کارمندان و طبقات از یک تا هشت در صورتی که باید نوشته شود حداکثر حقوق کارمندان و طبقات مذکور در فقرات از ۱۷۷۷ تا ۱۷۸۴ و یکی دیگر هم تبصره دومی است که اضافه می‌شود بر ماده یک که در واقع آن تبصره اول و این یکی تبصره دوم می‌شود می‌خوانم مرقوم بفرمایید.

تبصره ۱۷۷۸ ـ حداقل حقوقی که در ماه به آموزگاران قراردادی پرداخته خواهد شد در تهران از چهارصد ریال در شهرها و قصبات از سیصد ریال و در دهات از دویست و پنجاه ریال کمتر نخواهد بود. یک تذکری هم بنده دارم می‌خواهم به رفقای خودم تذکر بدهم که موافق و مخالف بنده می‌بینم همه‌اش صحبت از دزدی مستخدم می‌کنند و این خیلی اسباب تعجب است بین مستخدمین اگر دو نفر یا ده نفر کاری کرده‌اند ربطی به همه ندارد. همه مستخدمین که وسیله دزدی ندارند ثبات و محاسب و فلان اندیکاتور نویس که دزدی نمی‌تواند بکند صحبت از یک مشت مردمی است که چرخ‌های مملکت را باید به جریان بیندازید ولی اینجا بیشتر صحبت از این است که فلان موافق می‌رود صحبت زدی می‌کند و مخالف هم صحبت دزدى می‌كند این را بنده می‌خواستم تقاضا كنم از آقایان كه موضوع دزدى را خاتمه بدهند.

وزیر دارایى آقاى منشى مجلس بنده عرضى داشتم. تبصره درست خوانده نشد. حداكثر حقوق كارمندان و طبقات مذكور در فقرات ۱ الى ۷ این ماده با منظور كردن اضافه فعلى از ماهى ۹۰۰ ریال تجاوز نخواهد كرد.

طوسى همین طور نوشته شده.

رئیس- پیشنهاد دیگر.

در ماده اول پیشنهاد می‌كنم تبصره زیر اضافه شود. مستخدمین رسمى كه سن آنها از بیست و پنج سال تجاوز كرده مادام كه عیال اختیار نكرده‌اند سى درصد از حقوق آنان كسر و در صندوق وزارت دارایى ذخیره می‌شود و پس از آن كه عیال اختیار نمود مسترد می‌شود. دهستانى

دهستانى- این پیشنهاد به عقیده بنده هیچ اشكالى ندارد براى این كه وضعیات هیچ یک از مستخدمین كه جوان هستند از این دو صورت خارج نیست اگر عاقل هستند كه چه فرق می‌كند این پول در جیب خودشان بماند یا در صندوق وزارت دارایى باشد و اگر جاهل هستند كه در مهمانخانه‌ها و جاهاى دیگر مصرف كنند پس این پول در صندوق دارایى بماند بهتر است چون یک روزى به درد خودشان می‌خورد و گمان می‌كنم این پیشنهاد اشكالى داشته باشد.

وزیر دارایى- بنده تصدیق می‌كنم كه البته مستخدمینى كه متأهل نیستند خرجشان از دیگران كمتر است و باید تشویق كرد كه آنها هم متأهل شوند ولى این تبصره جایش اینجا نیست پیشنهاد خوبى است ولى بى‌مطالعه نمی‌شود یک پیشنهادى كرد و یک مبلغى از حقوق آنها كسر كرد این تبصره را مسترد بكنید و در موقع خودش البته مطالعه می‌شود.

رئیس- پیشنهاد آقاى امیر تیمور بنده پیشنهاد می‌كنم قسمت ۱۷۸۵ و ۱۷۷۷ ۱۷۷۶ ماده اول حذف شود. امیر تیمور

امیر تیمور- بنده قبل از این كه راجع به این پیشنهاد توضیح عرض كنم معتقدم كه اگر دولت یک توجهى براى از بین بردن مالیات و عوارضى كه بر مصارف مترقبه زندگى تحمیل شده بفرمایند و این قبیل عوارض را از بین ببرند صد پنجاه از مخارج زندگى تقلیل پیدا می‌كند اما راجع به این پیشنهاد كه قسمت ۱۷۸۵ و ده حذف شود مربوط به اضافه‌ای است كه براى مقام ریاست مجلس و نمایندگان مجلس و آقایان وزرا در نظر گرفته شده است البته شاید همان طور كه گفته شد واقعاً یک قسمت از آقایان نمایندگان خیلى با سختى و صعوبت با ماهى سیصد تومان زندگانى می‌كنند ولى باید بدانند كه مقام نمایندگى و قبول این مقام مافوق اینها است و افتخارى است و می‌دانیم كه هیچ یک با ماهى سیصد تومان معاش‌شان نمى‌گذرد و بهتر این است كه آقایان وزرا هم با ماهى هفتصد و پنجاه تومان به خوبى امرشان می‌گذرد.

مجد ضیایى- خودتان كه البته این فداكارى را باید بكنید چون پیشنهاد كرده‌اید.

رئیس- پیشنهاد مجدداً خوانده می‌شود (به شرح سابق خوانده شد)

رئیس- كسانى كه این پیشنهاد را قابل توجه می‌دانند قیام بفرمایند. (چند نفرى برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد دیگر.

پیشنهاد می‌نمایم كه در قسمت شهرداری‌ها آنچه بر بودجه آنها با اجراى این قانون اضافه می‌شود از محل بودجه دولت پرداخته خواهد شد. افشار.

افشار- بنده با اضافه حقوق مستخدمین از ده سال به این طرف موافق هستم و همیشه موقعى كه در كمیسیون بودجه عضویت داشتم اولین حرفم با وزراى مالیه این بوده است كه با این حقوق مستخدمین دولت نمی‌توانند زندگى خودشان را ادامه بدهند و به این جهت نسبت به این لایحه از این نقطه‌نظر هیچ گونه ایرادى ندارم ولى یک اشكالى براى بنده تولید شده است و آن اشکال عبارت است از وضعیت بودجه بلدیه‌ها البته کسر بودجه که با اجرای این قانون در بودجه دولت حاصل می‌شود خود دول با کسر یک خرج‌هایی تأمین خواهد کرد و بنده کاملاً موافقم که همین طور عمل بکند ولی نسبت به بلدیه‌ها یا شهرداری‌ها این کار را نمی‌شود عملی کرد زیرا شهرداری‌ها یک بودجه منظمی دارند و قسمت اعظم بودجه شهرداری‌ها می‌بایستی خرج عمران و آبادی خود شهرها بشود و اگر یک قسمت از این بودجه را بخصوص محل حقوق کارمندان شهرداری قرار بدهند البته یک سکته بزرگی به کارهای عمران و آبادی و نظافت و روشنایی شهرها وارد خواهد کرد و یکی هم بنده منظورم این است که بودجه شهرداری مخصوصاً و دولت تنها برای پرداخت حقوق و تأمین احتیاجات مستخدم نیست منظورات دیگر و بالاتری هست که آن را باید دولت توجه کند مخصوصاً در قسمت شهرداری‌ها قسمت رفت و روب و تنظیف کوچه‌ها و آسفالت کردن معابر و قسمت آب و غیره اگر با این وضعیت بودجه واقعی شهرداری‌ها را کمتر بکنیم البته هیچ نوع کارهای عام‌المنفعه را نخواهند توانست انجام بدهند با این حال بنده یک چیزی را هم می‌خواستم حضور دولت عرض کنم در همین شهر رضائیه‌ها یک بودجه معینی بلدیه دارد عوض این که بودجه بلدیه را صرف احتیاجات شهر بکنند و آب صحیحی بیاورند که همه ساله پنج شش هزار نفر از دیسانتری و امراض دیگر از بین نروند آمده‌اند از بودجه بلدیه برای استانداری خانه و اثاثیه خریده‌اند و حتی برای میز نهارخوری ایشان سرویس صد و بیست متری تهیه کرده‌اند و کارهای خود بلدیه همین طور خوابیده و بلااقدام مانده بنده خواستم از این جهت به دولت تذکر بدهم چون در موقع بودجه هر قسمتی را می‌شود صحبت کرد در این مورد بنده استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم به عقیده بنده بلدیه‌ها را در هر نقطه باید مستقل کرد نه این که از تهران رئیس بلدیه پا شود برود به ولایات و آنجا یک قسمت عملیاتی را انجام بدهد بلدیه‌ها و انجمن شهرداری‌ها بایستی از اهل محل تشکیل شود مثل این که در ملل متمدنه معمول است آنها از بین خودشان یک نفر رئیس انتخاب می‌کنند که او امور شهرداری را اداره می‌کند البته اهل محل و شهر خودش بهتر از دیگران دلسوزی و توجه دارد. بنده اشکالم تأمین بودجه شهرداری‌ها بود و در ضمن خواستم از این فرصت استفاده کنم و خرابی کار شهرداری‌ها را به گوش آقای نخست‌وزیر برسانم که خودشان هم اگر تحقیق فرموده باشند عرایض بنده را تصدیق خواهند فرمود.

رئیس ـ رأی می‌گیریم.

افشار ـ پس می‌گیریم.

رئیس ـ عده زیادی از آقایان اجازه خواسته‌اند.

جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی شد. مذاکره در پیشنهادات است.

بیات ـ بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.

اعتبار ـ (مخبر کمیسیون بودجه) ـ بنده اخطار دارم.

مذاکرات کافی شده و در پیشنهادات مذاکره می‌شود و رأی گرفته می‌شود و به عقیده بنده دیگر مذاکره و صحبت کردن در اصل مطلب مورد ندارد و خارج از حدود مقررات است.

رئیس ـ پیشنهاد دیگر.

(این طور خوانده شد)

پیشنهاد می‌نمایم در تبصره اول کلمه از هر جهت از ماهی شش هزار ریال تجاوز نخواهد کرد حذف شود. طباطبایی.

رئیس ـ آقای طباطبایی.

محمد طباطبایی ـ عرض کنم در تبصره ملاحظه بفرمایید می‌نویسد حداکثر حقوق کارمندان و طبقات... (با آن اصلاحاتی که شده است) از ماهی شش هزار ریال تجاوز نخواهد کرد بنده پیشنهاد می‌کنم کلمه از هر جهت اضافه شود و نوشته شود از هر جهت از ماهی شش هزار ریال تجاوز نخواهد کرد که به عناوین دیگر به مستخدمین از قبیل اندامنیته و مدد معاش و حق‌الکفاله و اینها داده شود و تجاوز کند و یکی دیگر خواستم از آقای مخبر سؤال کنم این که می‌نویسد از یک تا هشت این ماده تجاوز نخواهد کرد خوب رتبه چطور می‌شود او تجاوز می‌کند؟

مخبر- این كه آقا فرمودند رتبه ۱۷۸۵ رتبه ۱۷۸۵ هم جزو همین فقرات یک الى هشت است و تجاوز نمی‌كند و اما پیشنهادى كه فرمودند به نظر بنده آن پیشنهاد با این عبارت فرقى ندارد و مقصود این است كه به یک همچو مستخدمى حداكثر شش هزار ریال ما بدهیم و این قید هم در لایحه دولت نبود در كمیسیون اضافه شد و به نظر بنده دیگر افزودن چیزى بر آن زائد است.

طباطبایى- اگر بنا بشود رأى ندهند پس می‌گیریم.

رئیس- موافقین با ماده اول برخیزند. (اكثر برخاستند)

رئیس- تصویب شد. ماده دوم: (به شرح زیر قرائت شد)

ماده دوم- حقوق ماهیانه كارمندان و افراد ارتش و امنیه از استوار یكم به پایین به شرح زیر تعیین می‌شود:

استوار یكم ماهیانه ۶۲۰ ریال‏

استوار دوم ماهیانه ۹۰۰ ریال‏

گروهبان یكم ماهیانه ۵۵۰ ریال‏

گروهبان دوم ماهیانه ۵۰۰ ریال‏

گروهبان سوم ماهیانه ۴۵۰ ریال‏

سرجوخه امنیه ماهیانه ۴۰۰ ریال‏

سرباز پیمانى و تابین یكم امنیه بدون جیره ماهیانه ۳۲۰ ریال‏

سرباز پیمانى و تابین دوم امنیه بدون جیره ماهیانه ۳۰۰ ریال‏

سرباز یكم وظیفه ماهیانه ۱۵ ریال‏

سرباز وظیفه ماهیانه ۱۰ ریال‏

رئیس- موافقین ماده دوم برخیزند.

(اكثر برخاستند)

رئیس- تصویب شد. ماده سوم:

ماده سوم- حقوق كارمندان زیر پایه و ردیف افراد شهربانى و خدمتگزاران جزء دو برابر می‌شود ولى حداكثر حقوقى كه باین طبقات پرداخته می‌شود از ماهى ۷۵۰ ریال تجاوز نخواهد كرد.

تبصره- به حقوق فعلى خدمتگزاران جزء مجلس كه تابع آیین‌نامه مخصوص هستند مطابق جدولى كه به تصویب هیئت رئیسه مجلس رسیده است از صدى چهل تا صدى شصت افزوده می‌شود.

رئیس- موافقین ماده سوم برخیزند. (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده چهارم:

ماده چهارم- حقوق پاسبانان و سر پاسبانان در تهران به شرح زیر تعیین می‌شود:

پاسبان درجه ۳ بى‌سواد ماهیانه ۳۵۰ ریال‏

پاسبان درجه ۳ با سواد ماهیانه ۴۰۰ ریال‏

پاسبان درجه ۲ ماهیانه ۴۲۰ ریال‏

پاسبان درجه ۱ ماهیانه ۴۴۰ ریال‏

سرپاسبان درجه ۳ ماهیانه ۴۸۰ ریال‏

سرپاسبان درجه ۲ ماهیانه ۵۰۰ ریال‏

سرپاسبان درجه ۱ ماهیانه ۵۲۰ ریال‏

در سایر شهرستان‌ها میزان حقوقى كه به پاسبانان و سرپاسبانان پرداخته خواهد شد طبق آیین‌نامه‌اى خواهد بود كه هیئت وزیران با عطف به وضعیت محل و هزینه زندگى تدوین خواهد نمود.

رئیس- موافقین ماده چهارم برخیزند. (اغلب قیام نمودند) تصویب شد.

ماده پنجم:

ماده پنجم- نسبت به كارمندان قراردادى و حكمى با عطف به میزان حقوق و تاریخ ورود آنها به خدمت اضافاتى طبق جدول زیرین منظور خواهد شد.

تبصره ۱ - حداكثر حقوقى كه به كارمندان قراردادى حكمى داده خواهد شد با منظور داشتن اضافه فعلى از ماهى پنج هزار ریال تجاوز نخواهد كرد.

تبصره ۲ - حداكثر حقوق خدمتگزاران قراردادى و حكمى جزء از قبیل شوفر تلفونچى و مكانیک و امثال آنها طبق آیین‌نامه‌اى خواهد بود كه از طرف هیئت وزیران تدوین می‌شود.

رئیس- آقاى وكیلى‏

وكیلى- نسبت به این قسمت كه آقاى وزیر دارایى توضیحاتى دادند و تأمین كردند مستخدمینی كه از ۱۳۱۲ وارد شركت‌ها و ادارات دولتى شده‌اند مشمول این اضافات باشند ولى یک بنگاه‌هاى دیگرى هم هست كه آنها داراى اسناسنامه‌هاى مستقلى هستند من جمله بانک ملى و رهنى و شركت بیمه البته اینها یک مستخدمین و كارمندان زیادى دارد اگر آن مؤسسات خودشان مستقلًا اضافه بدهند كه تقریباً رعایت این قانون را بكنند و معادل و متناسب با این قانون باشد آن مستخدمین را می‌توانند نگاه دارند. و الا اگر بنا باشد این اضافاتی كه به مستخدمین دولتى داده شده است این كارمندان از آن محروم باشند نگاهدارى آنها مشكل خواهد بود. یكى دیگر بنده مى‌خواهم در این موقع استفاده كنم و به عرض برسانم كه مسأله مادى كارمندان دولتى كه باید تأمین بشود مى‌شود ولى در قسمت معنوى آنها هم باید توجهى بشود و آن عبارت از این است كه هر كارمندى خوب خدمت می‌كند باید از او قدردانى بشود و هر كارمندى بد خدمت می‌كند از خدمت خارج بشود. بنده مدتى كه تصدى كار داشتم نسبت به افراد كارمندان ایرانى دقت كردم آقاى نخست وزیر فرمودند از هر هزار نفر یكى ممكن است فاسد باشد بنده تصور می‌كنم از هزار یكى هم نداریم. ایرانی‌ها را بنده تماماً مطیع قانون و حق شناس و قابل و درست دیدم ولى مى‌توانم عرض كنم كه تاكنون كوچک‌ترین قدردانى از ایشان نشده است بنده بعضى از رفقایم را مى‌بینم كه در یک كلیاتى صحبت می‌كنند بدون این كه حساب یا توجه داشته باشند مجموع این اضافات در این پنج ماه بیش از ده میلیون تصور نمی‌كنم باشد و براى سالیانه از ۲۴ میلیون بیشتر نمى‌شود و ما بیش از ۱۵۰ میلیون تومان مخارج اضافى بى‌جهت داشتیم كه هیچ منافعى از آن نمى‌بردیم. بنده وقتى تصدى این را كار داشتم مى‌دانستم امروز دولت توجه كرده است كه این خرج‌ها و هزینه‌ها را كم كند و به مصارف حقه‌اش برساند از یک طرف رفقاى ما مى‌گویند سطح زندگى را پایین بیاورید گفتن این جمله آسان است اما عملش خیلى مشكل است مثلاً قند را مى‌خریدیم ۱۲ لیره امروز مى‌خریم ۳۲ لیره پارسال دولت ده میلیون تومان تفاوت قند را داد و قند را گران نكرد. انسان وقتى در نعمت است قدر نمى‌داند. كدام كشور است كه مثل ما قند مصرف كند دولت و ما همه یک جامعه هستیم ما نباید یک حرف‌هاى كلى و یک چیزهایى بگوییم كه دولت را در مضیقه بگذاریم. شكر را ما مى‌خریدیم ۸ لیره امروز ۲۲ لیره است تفاوت این حساب‌ها را ببینید آهن را ما مى‌خریدیم ۶ لیره امروز ۴۲ لیره است آن روز كه می‌خریدم سر موعد تحویل مى‌داد ولى امروز كه می‌خریم مى‌گوید بعد از یک سال تحول مى‌دهم و قیمت را هم در روز تحویل دادن معین می‌كنم وقتى ما مى‌خواهیم به دولت تذكر بدهیم وظیفه داریم وكیل هستیم حقوق مى‌گیرم باید شب‌ها قلم در دست بگیریم كاغذ برداریم حساب كنیم. ما این اندازه اینجا مى‌گوییم دزد دزد دزد كدام كارمند آیا كارمندانی را كه در سرانجام وظیفه تلف شده‌اند هیچ می‌گوییم كى آمد اینجا راجع به آنها صحبت كند. در این سه ماهه شما خبر دارید كه چقدر كارمندان براى انجام وظیفه از بین رفته‌اند. یک توجه مخصوص به عایله آنها بكنید. به آنها باید كمک مادى و معنوى بشود. بنده مخصوصاً می‌خواهم خواهش كنم به تمام وزارتخانه‌ها دستور بدهند كه از هر وزارتخانه اداره كارگزینى كه هست كارگزینى عبارت از این است كه فقط اسم كارمند را بنویسد و اسم خانوداه اش را؟ باید در زندگانى خصوصى این كارمند وارد بشوند ببینند این كارمند وظیفه‌اش را چطور انجام می‌دهد چند نفر عایله دارد. اگر نمى‌تواند وظیفه‌اش را به خوبى انجام بدهد چرا نمی‌تواند ما یک عضو مدیرى در شركت‌مان داشتیم ماهى سیصد تومان حقوق مى‌گرفت یك روز صبح آمد دیدم لیستى گذاشته است جلوى بنده كه این كارمندان كوچک فلان قدر دیر آمده‌اند و می‌خواهیم این قدر جریمه كنیم گفتم آقا كارمند چهل تومانى كه باید صبح براى خانواده‌اش چون نوكر ندارد نان بگیرد اگر رفت دكان نانوایى نان بگیرد و چند دقیقه دیر آمد این جرم نیست كه از حقوق او كم بكنید تو اتومبیل شخصى دارى و با اتومبیل می‌آیى و می‌روى و این مسأله را باید توجه كرد كه مخصوصاً رتبه‌هاى بالا باید بیشتر اوقات‌شان را صرف كنند براى نگاهدارى و بزرگ كردن كارمندان (صحیح است) بنده در یک كتابى خواندم نایب رئیس یک كمپانى كه سالى دویست هزار دلار مى‌گرفت یک ماشین نویسى بود مى‌نویسد به واسطه توجهی كه مافوق‌هاى من به من كردند استعدادهایى از من بروز كرد كه خودم نمى‌دانستم همچو استعدادهایی را داشتم. توى همین كارمندان ما اشخاص فوق‌العاده قابلى هست. بنده مى‌خواهم عرض كنم كه تنها توجه به كارمندان قسمت مادى آنها نیست یک کارمند اگر یک روزى رئیسش برود سر میزش بگوید دردت چیست این بیش از هزار تومان اضافه حقوق براى او ارزش دارد نسبت به وضع معنوى كارمندان هم بایستى توجه بشود و این اولین دفعه‌ای است كه به فكر كارمندان افتاده‌اند و در گذشته اضافاتى داده نشده بنده می‌خواهم عرض كنم كه مرحوم داور در وزارت دارایى به یک محظوراتى برخورد كه نتوانست اضافاتى بدهد هر كارمندى را در اداره‌هاى مختلف به وسایل غیر مستقیم یک كمک معیشتى می‌كرد بنده عرض می‌كنم و شاید آقایان هم با بنده هم عقیده باشند كه مقصود بنده این است كه سطح زندگى پایین نخواهد آمد اگر چیزى عرض كنم بعضى‌ها شاید موافق نباشند ولى عرض می‌كنم سطح زندگى پایین آوردن براى مملكت فقر می‌آورد. (بعضى از نمایندگان این طور نیست) خیر همین طور است مسائل اقتصادى این طور است وقتى گندم شش تومان شد نمى‌خرند چهل تومان كه شد می‌خرند باید سطح زندگى بالا رود وقتى كه خربزه ارزان شد از شما نمی‌خرند هر مملكتى كه بخواهد ترقى بكند مخصوصاً در ابتداى امر سطح زندگی‌شان بالا می‌رود (بعضى از نمایندگان آقا این طور نیست) وقتى یک نفر تمام وسط بیابان بخوابد به فكر خانه درست كردن نمى‌افتد آن كسانى فكر خانه درست كردن می‌افتند كه توى شهر و در عمارت بخوابند ما سطح زندگی‌مان بالا نرفته احتیاجات‌مان زیاد شده یک وقت یک عباى نائینى می‌پوشیدیم و لباس زیرین‌مان چرک بود ولى حالا سالى سه دست لباس می‌خریم براى این باید زحمت بكشیم ایرانى مرتبه‌هاى پایین زحمت می‌كشند ولى مرتبه‌هاى بالا راهنمایى به مرتبه كوچک نمی‌كنند ما باید زحمت بكشیم و سطح زندگى‌مان لازم نیست پایین بیاید (همهمه نمایندگان) هى بگویید سطح زندگى باید پایین بیاید چیزهایى كه ما امروز لازم داریم توجه به مسائل كشاورزى و كارمندان پایین. این بود مسائلى كه مى‌خواستم عرض كنم.

وزیر دارایى- آقاى وكیلى در ضمن توضیحات‌شان یک تذكرى راجع به مستخدمین بانك‌ها و شركت‌هاى دولتى كه فعلاً مشغول كار هستند دادند بنده می‌خواستم بهشان تذكر بدهم كه دولت البته در نظر داشته است كه بانك‌ها و شركت‌هاى دولتى كه حقوق‌شان كافى نیست افزایش داده باشد ولى این یک چیزى نیست كه محتاج به قانون باشد چون این شركت‌ها یک شخصیت حقوقى مستقلى دارند و قانون استخدام آنها در هیئت مدیره‌شان مطرح می‌شود و آنها در بودجه‌شان اظهار نظر می‌كنند البته نسبت به هر كدام كه حقوق‌شان متناسب نباشد با سطح زندگى امروز البته به هیئت مدیره آنها تذكر داده خواهد شد كه افزایش لازم را در حقوق‌شان بكنند (صحیح است)

رئیس- پیشنهاد عده از از آقایان

(به مضمون زیر خوانده می‌شود)

تبصره زیر را به عنوان تبصره سوم پیشنهاد می‌نمایم‏.

• تبصره- ایام خدمت مستخدمین آستان قدس كه فعلاً در ادارات و وزارتخانه‌ها مشغول خدمت هستند جزء پیشینه خدمت آنها محسوب می‌شود. امیر تیمور كلالى- دكتر ضیاء- مؤید ثابتى- دكتر غنى- طوسى- اقبال- فرخ.

اورنگ- بنده را هم بخوانید.

رئیس- پیشنهاد دیگر

پیشنهاد می‌کنم افزایش حقوق کارمندان قراردادی و حکمی مطابق کارمندان قرار دادی محسوب شود. دهستانی

مخبر- عرض کنم این پیشنهادات زیاد است و محتاج به توضیح و مذاکره و رأی است اگر اجازه بفرمایید و آقایان موافقت فرمایند جلسه را ختم کنیم و جلسه آینده از همین پیشنهادها شروع می‌کنیم و تکلیف‌شان معلوم می‌شود.(صحیح است)

رئیس- جلسه آتیه سه‌شنبه

عده‌ای از نمایندگان- دوشنبه

مخبر- بنده عقیده دارم جلسه دوشنبه باشد چون آقای نخست وزیر فرمودند دولت یک کارهای دیگر هم دارد این کار را هم زودتر تمام کنیم(نمایندگان- صحیح است)

ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه

(۳ - موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه)

رئیس- جلسه آتیه دوشنبه پنجم آبان ماه سه ساعت پیش از ظهر دستور لوایح موجوده

(مجلس یک ساعت و ربع بعد از ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری