مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ فروردین ۱۳۰۶ نشست ۹۰

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ فروردین ۱۳۰۶ نشست ۹۰

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۶

جلسه: ۹۰

صورت مشروح مجلس پنجشنبه ۳۱ فروردین ماه ۱۳۰۶ مطابق ۱۸ شوال‌المکرم ۱۳۴۵

فهرست مندرجات:

۱- بقیه شور نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به اعتبار پنج میلیون راه آهن در سنه ۱۳۰۶

(مجلس سه ساعت قبل ازظهر بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)

(صورت مجلس روز سه شنبه بیست ونهم فروردین راآقای بنی سلیمان قرائت نمودند)

غائبین بااجازه جلسه قبل

آقایان :روحی – موقر- ضیاء- حشمتی- محمد آخوند- پالیزی- نوبخت

غائبین بی اجازه جلسه قبل

آقایان: حاج آقا رضا رفیع- اعتبار- علی خان اعظمی- عباس میرزا- بهبهانی- حاج غلامحسین ملک- حاج حسن آقا ملک –طباطبائی وکیلی

دیرآمدگان بااجازه جلسه قبل

آقایان: حائری زاده- بهار

آقایان: دکترسنگ – ذوالقدر- ملک مدنی – میرزا ابراهیم خان قوام- حاج شیخ بیات- محمود رضا

رئیس- آقای آقا سید یعقوب

آقا سیدیعقوب- آقای حاج میرزا محمدرضا رفیع رادرصورت مجلس جزو غائبین بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه ایشان مریض هستند

رئیس- چون کمیسیون عرایض تشکیلنشده است آقای میرزا عبدالله خان وثوق

میرزا عبدالله خان وثوق – بنده ه مراجع بآقای رفیع می‌خواستم عرض کنم که آقای آقا سید یعقوب فرمودند. ایشان مریض هستند

رئیس- آقای زوار

زوار- بنده هم راجع بآقای رفیع خواستم عرض کنم

رئیس – آقای شریعت زاده

شریعت زاده – بنده در اینجا دو نظر داشتم یکی راجع بصورت جلسه است یکی هم راجع بعرض قبل ازدستوراست. فعلا با حفظ اجازه خودم درموضوع قبل ازدستور عرض می‌کنم که پریروز بنده اینجا راجع باعتبار نامه آقای وزیری گویا عرض کردم که ایشان اعتبارنامه ندارند درصورتیکه نظرم ایشان نبوده ومیخواستم یکی ازآقایان نمایندگان تهران رااسم ببرم واشتباه کردم استدعا یمکنم این مسئله رادرصورت مجلس قید واصلاح بشود

رئیس- آقای بهبهانی

میرزا سید احمد بهبهانی- بنده هم راجع بهیبت جلسه گذشته می‌خواستم عرض کنم که ناخوش بودم وتب داشتم فعلا هم تب دارم. استجازه هم کرده بودم

رئیس- دوفقره اعتراضی که راجع به غیبت شد مراجعه می‌شود بکمیسیون وبعد اصلاح می‌شود غیرازاین دوفقره اصلاح دیگر اعتراضی هست یانه؟ (گفتند خیر)

رئیس- صورت مجلس تصویب شد

رئیس- دستور امروز اولا انتخابات سیرجان است ولی آقای عمادی ی کپیشنهادی کرده‌اند قرائت می‌شود (باین مضمون قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم بقیه مذاکرات انتخابات سیرجان درجلسه امرزو مطرح نشود وباشد برای جلسه سه شنبه پنجم اردیبهشت

شیروانی- دستورراه آهن است

رئیس- مخالفی ندارد (گفتند خیر)

رئیس- پیشنهادهای راجع بماده اول لایحه اعتبار راه آهن که جلسه گذشته بامروز موکول شد قرائت می‌شود (اینطورقرائت شد)

بند ه پیشنهاد می‌کنم فعلا مبلغ دومیلیون تومان اعتبار بدولت داده شود بعد از مصرف کردن این مبلغ ودادن صورت جزء مجددا اعتبار داده شود وکسی هم گمان نمی‌کنم این پیشنهاد رامضر به تسریع جریانات امورخط آهن بداند. فیروز آبادی

رئیس- آقایفیروز آبادی

فیروزابادی- بند ه خیلی متأسفم ازاخلاق بدخودم ولی چه کنم. بنده شخصی هستم رعیت ورعیت زاده در

توی ده بارعایا زندگانی کرده‌ام وباحوال آنها آشنا هستم. اینجا من می‌بینم که این وجهیکه جمع شده است تمام ازفقرا گرفته می‌شود. کسی که یک سیر آب نبات بخواهد بخورد باید صددینار بدولت پول بدهد. اینجور این پولها جمع شده وازاین مردم گرفته شده است نظربنده هم متأسفانه خیلی پست است. ونمی‌توانم تصدیق کنم که یکمرتبه پنج میلیون اعتبارداده شو دبرای ساختن مقدمات راه آهن. لهذا بند ه پیشنهاد رکدم که فعلا دومیلیون اعتبار داده شود این دومیلیون رادولت بگیرد وقتی مصرف کرد وتمام شد دومرتبه ازمجلس اعتباربخواهد مجلس هم بحمد الله مفتوح است حالا تا پانزد ه شانزد ه ماه دیگر هست. خرج کنند بعد صورتش رابنظر مجلس برسانند اگرچنانچه دیدند خرج راخوب کرده وخوب مصرف کرده وخطائی ازش سرنزده است ودرست خرج شده است بهد پیشنهاد کند سه میلیون دیگربدهید. هفت میلیون دیگربدهید. وهرچه پول دارند بعد ابن مصرف برسانند. اگر هم دیدند که خیر خطائی در خرجش سرزده است آنوقت همین ضرر دومیلیون کافی است وبعد در مابقی آن خطا نشود وباین نقطه نظر بنده این پیشنهاد را کردم قانع هم نمی‌شوم باین جواب که خط آهن یک چیز بزرگی است وخرج هم زیاد دارد وبا پنج میلیون هم درست نمی‌شود وباید چه کرد وچه کرد وپنج میلیون کافی نیست ده میلیون هم کافی نیست یاشاید بعضی می‌گویند در اسلامبول یا آنقره صد میلیون پیشنهاد شده وقبول شده. بند هباین چیزها قانع نمی‌شود. گفتم خرج ما خرج اروپائی است ولی دخل ماد خل ایرانی. وقتی دخل ما ایرانی شد باید خرجمان هم ایرانی باشد باید درخرجمان هم دقت کنیم ونباید بی دقت نظر خرج اروپائی بکنیم باین نظربنده این پیشنهاد راکردم وامیدوارم مخالفی هم نداشته باشد ومورد توجه واقع شود

رئیس- آقای مخبر

شیروانی (مخبرکمیسیو ن بودجه) –بسته استبنظر مجلس چ

رئیس- آقای یاسائی

یاسائی- بیاناتیکه نماینده محترم آقای فیروزآبادی فرمودند تقریبا مآلش یم سوءظنی است که بدولت دارند واطمینان نمی‌کنند پنج میلیون بدولت اعتبار داده شوندومی گویند دومیلیون داده شود. بنده عقیده‌ام این است که همانطورکه اطمینان می‌کنیم که دومیلیون بدولت داده شودپنج میلیون راهم باید اطمینان داشته باشیم وبعلاوه دولت باید واردیک مذاکراتی با کارخانجات بشود وبترتیب مناقصه یک معاملاتی بزرگی بکند وبایدطرفی که درمناقصه شرکت می‌کنند اطمینان بحرفهای دولت داشته باشد که ازمجلس شورای ملی اعتبارگرفته است ونیزحاضر بشود که معاملات بزرگتری به اقساط بکند. این سات که دراینجا قید شده است که پنج میلیون بدهند ولی ا ین پول راخیال ندارند یکمرتبه خرج کنند ممکن است دریک مدت مدیدی به اشخاصی که طرف معامله باشند باقساط پرداخته شود وشاید تا دوسال دیگرمصرف برسد. درهرحال بااطمینانی که ما بدولت وقت داریم مخصوصا با قیودی که درلایحه دولت درکمیسیون شده است این نگرانی مورد نداردوباید همین پنج میلیون اعتبارداده شود

فیروز آبادی- یک توضیحی دارم

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند (معدودی برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای عمادی (بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده تبصره اول رابه اینطور صلاح میدانم نوشته شود: مستخدمین اداری راه آهن ازمتخصصین فنی داخلی

انتخاب می‌شود

رئیس- آقای عمادی

میرزا سید علی عمادی – مقصود بند ه از این پیشنهاد این است که یک عده زیادی ازجوانان مملکت رفته‌اند چه دراروپا وچه در ایران یک تحصیلاتی کرده‌اند ودراین امر هم متخصصند فقط قانون استخدام کشوری مانع از وصول انها بخدمت است. حالا که یک امر مستحدث وتازه رابمجلس پیشنهاد می‌کنند ویک مؤسسه جدیدی است لااقل این اشخاص رامحروم نکنیم واینها راه مبکارمشغول کنیم که اسباب تشویق سایر محصلین بشود ویک تشویقی شده باشند ودرآتیه هم ازوجود این طلاب ومحصلین استفاده کنیم

رئیس- آقای دشتی

دشتی- پیشنهاد آقای عمادی ظاهرا خیلی خوب است ولی اصولا خودمان خیلی مضراست که ماقیمت تحصیلات جوانهای خودمان را استفاده ازدخول درادارات دولتی قرار دهیم. این اساسا یک فکر مضریاست بلکه باید سعی کرد این فکر راازکله انها بیرون انداخت بدانند که تحصیل فقط برای زندگی کردن وتولید ثروت است نه برای دخول دردوائر دولتی این عقیده آقا گمان نمی‌کنم صلاح باشد بلکه مضراست مگر درباره یک اشخاصی که دریک فنی متخصص باشند

رئیس- آقای مخبر

مخبر- بسته بنظر مجلس است

شریعت زاده- مجددا قرائت نمایند (بنحو سابق قرائت شد)

رئیس- آقایانیکه پیشنهاد آقای عمادی راقابل توجه میدانند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)

رئیس- قابل توجه شد. پیشنهاد آقای فیروز آبادی قرائت می‌شود (بشرح آتی خوانده شد)

بنده تبصره رابترتیب ذیل اصلاح کرده پیشنهاد می‌نمایم

تبصره- مستخدمین اداری راه اهن ازبین مستخدمین رسمی ومنتظرین خدمت وزارتخانه‌ها انتخاب ومتخصصین فنی بر طبق قوانین موضوعه ازداخله یعنی ازاهل ایران کنترات خواهند شد مگراینکه بعد از تجسس معلوم شود که متخصص نداریم

رئیس- آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی- بنده بهمان نظری که داشته ودارم باید هرچه بتوانیم اهالی خود مملکت راتشویق کنیم که بروندچیزیاد بگیرند واگرکاری داریم به خود آنها رجوع نمائیم وازهرجهت برای ما بهتر است این پیشنهاد راتقدیم کردم که سالی برای هر نفری ده هزارتومان، بیست هزارتومان، سی هزارتومان تحمیل بربودجه مملکت نشود. ازاین نقطه نظر بنده خیلی میل دارم که متخصصین ومستخدمین ادارات مطلقا ازاهالی داخله باشند مگر اینکه امکان پذیرنباشد یعنی نداشته باشیم آنوقت پس ازتحقیق ازخارجه استخدام کنند

رئیس –آقای مخبر

مخبر- عرض کنم. اینجا گمان می‌کنم یکموضوعی برنمایندگان محترم اشتباه شده است. این اعتباربرای احداث راه آهن درایران است. برای ایجاد کارموقتی برای اشخاص نیست ما می‌خواهیم بوسیله راه آهن درمملکت کارایجاد شود. آقایان پیشنهاد می‌کنند که عجالتا این پول رابدهیم به بیکارها بخورند. این غلط است، بالاخره درمملکتی که متخصص ندارد بیک نفر غیر متخصص نباید پول داد باید دینارهای این پول بایک وسائل صحیح عملی خرج شود. اگرما راه آهن پیدا کردیم آنوقت خواهید دیدکه آدم کم می اوریم. الان وزارت فوائد عامه چنین مرتبه اعلان کرده است که اشخاصیکه اطلاعات مهندسی دارند ومهندس هستند برای کاربیا یند وبالاخره کسی

نیست که اطلاعی داشته باشد. ما که نباید خودمان راگول بزنیم

رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانیکه این پیشنهاد راقابل توجه میدانند قیام فرمایند (چند نفری قیام نمودند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای زوار

زوار- بند همسترد می‌کنم

رئیس- پیشنهاد آقای احتشام زاده قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم جمله ذیل به آخر تبصره اول ماده ۱ الحاق شود:

ولی دولت می‌تواند ازتحصیل کرده‌های مدارس با حقوق کمتراز حداقل حقوق قانونی مستخدمین رسمی برای کارهای غیرفنی راه آهن استخدام نماید

بدون اینکه مستخدمین مزبور مشمول قانون استخدام باشند

رئیس- آقای احتشام زاده

احتشامز اده- البته درقسمت مستخدمین فنی ومتخصصین اگردرداخله مملکت بود چه بهتر والا باید ازخارج استخدام کنند. اما درقسمت مستخدمین دفتری راه آهن بنده تصدیق می‌کنم که البته منتظرین وخدمت حق تقدم دارند ولی استخدام دردوائر دفتری واداری راه آهن رابنده خیال می‌کنم اگر منحصرنکنیم به منتظرین خدمت بهتر باشد. بعضی کارها هست ازقبیل مباشرت ودفتراداری ومحاسبه واین قبیل کارها که ممکن است بایک حقوق کمتر ازاشل یعنی بیست تومان وبیست و پنج تومان وسی تومان به یک اشخاصی رجوع کرد که اگرچنانچه بخواهیم آنها رابمنتظرین خدمت رجوع نمائیم شاید یک رتبه عالی داشته باشند وحقوق بیشتری می‌خواهند. اینجا صرفه جوئی بماا مر میکندکه مابرای این قبیل خدمات یک اشخاص دیگری را استخدام کنیم که ازعهده اینکار برآیندو حقوق کمتربگیرند این یک نظر. نظر دیگر من این است که امروزقانون استخدامی درممکلت ما وضع شده وبموقع اجرا گذارده شده است بواسطه اینکه منتظرین خدمت زیادند جوانهائی که دراین دوسه سال اخیر تحصیلات خودرا تمام کرده‌اند ازدخول درادارات دولتی محرومند. بنده کاملا موافقم که تحصیل کرده‌ها نباید متوجه کارهای دولتی باشند. باید بشغل‌های آزاد بپردازند وقائم بالذات باشندبدون اینکه متوجه باشند که ازراه دخول درادارات دولتی ارزاق کنند ولی متأسفانه درمملکت ما یک کارهائی نیست وبرای اشخاص تحصیل کرده کارمنحصر شده است بدخول درادارات دولتی. بنابراین خوب است همه ازنقطه ظنر صرفه جوئی وهم ازنقطه ظنر رعایت این قبیل تحصیل کرده‌ها اجازه داده شود که این اشخاص رابایک حقوق زیرا اشل برای کارهای دفتری راه آهن استخدام کنند واین ماده وتبصره تقریبا استخدام انها رامنع می‌کند

رئیس- آقا مخبر

مخبر- عرض می‌کنم. این پیشنهادات تعصب آمیز بعضی آقایان چندین عیب اساسی دارد که ما درست عکس این فکر رادرنظر گرفته‌ایم ودرکمیسیون بودجه این تبصره راضمیمه لایحه دولت کردیم. این تبصره رادولت پیشنهاد نکرد ه بود. البته دولتها همیشه مایل هستند که دستشان بازباشد وازاین قبیل کارها که حضرتعالی پیشنهاد کردید بکنند ولی مجلس برعکس باید همیشه مراقب وناظر باشد که دولت نتواند دربودجه اساسی ممکلت یک تغییراتی بدهد چه رسد به این پول که ازدوره پنجم ت ابحال دراطرافش بحث شده که انرا ازهرگونه تعرضی مصون بداریم این پیشنهادات آقایان یک عیبش این سات که قانون استخدام رابکلی ازبین می‌برد. قانونی که دریک موقعی ما برای جلوگیری ازاین قبیل حوادث وضع کردیم که بوسیله این قانون یک زنجیری دورادارات بکشیم ویک جوانهای قائم

بالذات دراین مملکت درست کنیم بوسیله این پیشنهادات ازبین می‌رود. قانون استخدام می‌گوید یکنفرجوان تحصیل کرده تشریف ببرد توی یک اداره دولتی یکسال کاربکند بعد جزء مشمولین قانون یک قباله خدمت بدست اوبدهند وحقوق اولیه او مساوی خواهد بود باعایدی شش هزارتومان ملک یعنی سی ودوتومان. این ماده قانون استخدام راهم یکنفر نماینده بارأفتی مثل حضرتعالی پیشنهاد کردو گذراندید که بعقیده بنده غلط بوده است بالاخره قانو ناستخدام اجازه داده است که یکنفر جوان تحصیل کرده برود یک سال تجربه کردن را معاف بدارند واورا کنترات نمایند که هم آتیه خودش تأمین نباشد یعنی رسمی نباشد وهروقت دلشان بخواهد بیرونش کنند وهم اینکه یک راهی بازبشود برای دولت که قانون استخدام را زیرپا بگذارد! این یک عیب. عیب دوم این است که ما می‌خواهیم درنتیجه احداث راه آهن درمملکت کارایجاد کنیم که تمام این جوانهای تحصیل کرده که بنده وحضرتعالی طرفدارشان هستیم به یک کارشرافتمندانه اقتصادی برسند نه اینکه ازحالا یادشان بدهیم که بروند پشت درب اداره راه آهن ونگذاریم این پول به مصرف رایل برسد. بنده عقیده دارم که آقایان پیشنهاداتی بدهند که بکار صرفه جوئی این پول بخورد مثلا پیشنهاد کنند کهم نتظرین خدمت سایروزارتخانه‌ها که می‌آیند ودراداره راه آهن کارمیکنند باهمان اعتباری که ازبودجه مملکتی دارند کار کنند وپول راه آهن رارامواجب ندهند

پول راه اهن همانطور ک هبنده درکمیسیون بودجه پیشنهاد کردم وسایر همکاری‌های محترم هم موافقت فرمودند باید بمصرف مزد عمله ومتخصص وخرید آلات وادوات راه آهن برسد وهرمخارج متفرقه راکه ما می‌خواهیم بتراشیم برای بودجه مملکت که درش باز است پیش بینی کنیم

رئیس- رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای احتشام زاده آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (چند نفری برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای حقنویس قرائت می‌شود (به این نحو خوانده شد)

این جانب پیشنهاد می‌کنم که کلمه ایرانی بعد ازکلمه (فنی) درتبصره اولی از ماده اول ضمیمه شود

رئیس- آقای حقنویس

حقنویس- بنده خیال می‌کنم این مطلب بقدری واضح است که نوشتن آن ازنقطه نظر غفلت مختصری بوده برای خاطراینکه متخصصین فنی خارجی کنتراتشان باید بتصویب مجلس برسد ومتخصصین فنی داخلی ایرانی راخود دولت می‌تواند بدون اجازه کنترات کند وچون این کلمه بطور مطلق نوشته شده بود بنده برای اینکه درست معلوم شود که متخصصین فنی که دولت درقوانین موضوعه می‌تواند کنترات کند همان متخصصین فنی ایرانی است به این جهت بنده پیشنهاد کردم که کلمه (ایرانی) اضافه شود

مخبر- عرض کنم که البته تصدیق میفرمائید که ما بااضافه کردن کلمه ایرانی دراینجا متخصص فنی ایرانی پیدا نمی‌کنیم. بالاخره متخصص فنی ایرانی وقتی پیدا مبکنیم که ازمدرسه بیرون بیایند ومتخصص فنی شده باشند. اما اینکه می‌فرمایند کنترات مستخدمین فنی خارجی راباید بمجلس آوردودراینجا تصویب کرد قوانین موضوعه که ما نوشته‌ایم البته تصدیق می‌کنید قانون اساسی هم جزء قوانین موضوعه است وهمانطور هم ک هاشاره شد کنترات اتباع خارجی باید بمجلس بیاید والا اتباع داخلی رادولت مطابق قانون استخدام می‌تواند کند درکمیسیون هم این مذاکره شد حتی آنجا نوشته شد ه بو دقانون اساسی و

قوانین موضوعه، گفته شد که قانون اساسی هم جزء قوانین موضوعه است وهمانطور که فرمودند عملا هم اینطور می‌شود ولی اینجا اگر ایرانی رابنویسیم مفهوم مخالف می‌شود که متخصصین خارجی راابدا استخدام نکنیم

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند (معدودی برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای دیبا (بمضمون ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌نمایم آخرتبصره ۱ علاوه شود:

پرداخت وجوه بعنوان روز مزدی باستثناء عمله وسرعمله ممنوع خواهد بود

رئیس- آقای دیبا

طباطبائی دیبا- آنچه بنده شنیده‌ام (بمضمون ذیل قرائت شد)

دروزارت فوائد عامه برای اینکه بهضی منتراتهای خارجی رابمجلس نیاورند بعنوان روزمزدی روزی دو تومان پنج تومان ده تومان اتباع خارجی را می‌آورند اجیرمیکنند. این مسئله اساسا صحیح نیست ممکن است یک مضراتی هم داشته باشد. این بود که بنده این پیشنهاد راکردم که دراخر این تبصره علاو ه شود برای جلوگیری ازاین مفاسد

رئیس- آقای یاسائی

یاسائی- این پیشنهاد آقای دیبا درکمیسیون بودجه هم مذاکره شد که قید شود ولی دیده شد که درعمل دولت دچار مشکلات می‌شود. بالاخره شاید یک اشخاصی باشند که صلاح نباشد دولت انها رارسما استخدام نماید ...

طباطبائی دیبا- استخدام نکنند

یاسائی- احتیاج بعمل آنها دارد ولی بجهات سیاسی وغیر سیاسی صلاح نیست انها راکنترات نمایند واین راه حلی است که بالاخره پیدا کرده‌اند که یک نفرمتخصص را می آوردندوروز مزدی کارمیکند وضرری هم بجائی نمی‌رسد. درکمیسیون هم این پیشنهاد شد ولی چون دیده شد که اصطکاکی باقوانین موضوعه نیمکند قبولن شد وهمینطور تصویب شد

ارباب کیخسرو- مجددا قرائت شود

رئیس- قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای دیبا مجددا قرائت شد)

رئیس- خیر

مخبر- بسته بنظر مجلس است

رئیس- آقایانیکه این پیشنهاد راقابل توجه میداند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)

رئیس- قابل توجه شد. پیشنهاد آقای تقی زاده قرائت می‌شود

مگرمتخصصین فنی خارجی که کنترات انها مطابق قوانین اساسی بتوصیب مجلس خواهد بود

رئیس- آقای تقی زاده

تقی زاده- گویا دراصل مسئله اختلاف بین آقایان نیست ولی درضمن توضیحی که مخبرکمیسیون دادند فرمودند که قانون اساسی هم جزء قوانین موضوعه است. اگر ازحالا بخواهیم همچو اصطلاحی راقبول کنیم بنده حرفی ندارم. ولی درگذشته هرچه می‌نوشتند می‌گفتند قوانین اساسی باقوانین موضوعه. قوانین موضوعه آنها رامیگفتند که مجلس شورای ملی هرروز می‌تواند وضع کند وهرروزعوض کند. واینجا ظاهرعبارت موهم این است که متخصصین رادولت را باید برطبق قوانین موضوعه استخدام کند. البته متخصصین داخلی رامیشود استخدام کرد. هیچ شکی نیست ومانعی

ندارد. ما اگر می‌نوشتیم ایرانی مقصودمان این است که دولت نیمتواند غیر ایرانی را کنترات کند وبعقیده بنده اگراین عبارت دراینجا اضافه نشود دست دولت بازاست وموهم این است که متخصصین فنی راعموما دولت می‌تواند بدون اینکه بمجلس بیاورند استخدام کند. لهذا توضیحش هیچ اشکالی ندارد

مخبر- دومرتبه قرائت شود (بشرح سابق خوانده شد)

مخبر- این پیشنهاد رابنده خودم درکمیسیون بودجه کردم بعضی ازرفقا ندانستند معهذا قبول می‌کنم

رئیس- ماده اول به کمیسیون مراجعه می‌شود. ماده دوم قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)

ماده دوم- پیشنهاداتی که درنتیجه اعلان مناقصه راجع بخرید ادوات راه اهن ازخارجه درظرف شش ماه واصل می‌شود سربسته بمهرکار خانه تحت نظر رئیس راه آهن ضبط وپس ازانقضای ششماه باحضور رئیس کل مالیه ورئیس راه آهن درهیئت وزراء بازوتشخیص شده وبوسیله وزارت فوائد عامه بموقع اجرا گذارده خواهد شد

رئیس- آقای فرمند

حسن علیخان (فرمند)- بنده نقطه نظر مخالفتم یک نظر وسلیقه بود که می‌خواستم بعرض آقایان برسانم. دراینماده می‌نویسد که دولت اسباب وادوات وآلات وراه آهن بخرد وپیشنهادات کمپانیها راسربسته درهیئت وزراء با آن تفاصیل بازکنند. بالاخره مناقصه رابموقع اجرا بگذارند. بنده اصولا معتقد بوده وهستم وچنانچه بعرض آقایان هم مکرر رسانده‌ام که اگر بخواهیم سرعت درایجاد راه آهن بدهیم بهترین وسیله این است که یک کنتراتهائی بایک کمپانیهای ساختمان بسته شود این کمپانیها تمام لوازمات رادارند وبیایند راه آه نرا بکشند بعدازآنکه کشیدند آنوقت یکعده متخصص راه اهن ازمملکت دیگر می اورند آن راه آهنی که ان کمپانی‌های ساختمان کشیده‌اند ممیزی می‌کند وازروی ممیزی آنها به آن کمپانی پول می‌دهند بایک حق الزحمه. اگر وزارت فوائد عامه موفق به یک همچو کنتراتی بشود خیلیاساباب سهولت کارفراهم خواهد شد هم راه آهن زودترکشیده می‌شود وهم این اشکالات که همیشه دولت برای اداره کردن کارهائی که پول تویش می‌آید دارد پیدا نخواهد کرد. ممکن است هرساله یک لایحه بیاوریم درمجلس ورأی بدهیم وکارراه اهن دراینجا مطرح بشود وبعد کنترات بایک کمپانی به بندند بعد ازآنکه کمپانی تمام کردتحویل بدهد وبعد پولش رابتدریج یا باقساط هرطور که بااو معامله می‌شود بگیرد ولی باین شکلی ک هدراینجا نوشته شده که دولت ادوات بخرد وچندین دسته مهندس درست بکند ویک اعضائی استخدام کند بنده می‌ترسم مثل راه مازندران بشود (که اغلب آقایان ازان مسبوقند) یا یک جورهائی بشود که موجب تأخیر امرشود وانطور که ما انتظار داریم کارراه آهن باید باسرع اوقات کشیده شودزیرا حالا که ما یک مبلغی مالیات بمردم تحمیل کرده‌ایم بایستی ازاین مالیات هم هرچه زودتر ممکن است بمردم منفعت بدهیم. باین شکلی ک هبنده دراینجا می‌بینم که سالی پنج میلیون ازاین کمپانی رایل بخرند وازان یکی لکوموتیو بخرند این بعقید هبنده طول وتفصیل بسیاری پیدا می‌کند درصورتیکه اگزوزارت فوائد عامه درنظر داشته باشد که درضمن عمل فرضا ده فرسخ راه آهن که کشیدهند بقیه اش رابایک کمپانی کنترات ببندند این بمنفعت مملکت ما خواهد بو دوبرای دولت هم زحمت فکری ئیک مناقشاتی که ممکن است دراتیه برای مصرف این مخارج وعملیات مأمورین دولت وغیره پیش بیاید واسباب زحمت وبعضی حرفها بشود پیش نخواهد آمد. اگروزارت فوائد

عامه درنظربگیرد که این معنی راهروقت ممکن شد عملی کند بنده تصور می‌کنم خیلی زودتر وآسانتر راه آهن ماا نشاءالله کشیده خواهد شد

وزیرفوائد عامه –این مسئله که آقا بیان فرمودند خیلی اساسی است. اساسا ه منظر دولت ونظر متخصصینی که برای این کاراستخدام شده‌اند ورئیسشان پند است همین است بایکقدری تفاوت. اولا بین راه سازی وخرید ملزومات راه ما تفاوت می‌گذاریم. خرید لکوموتیوخرید ریل خرید واگون اینها ربطی بساختن راه ندارد. راه را باید بسازند لکوموتیو واگون هم از هرکس ارزانتر می‌دهد بایدبخرند ولی درضمن مناقصه هم که اعلان خواهد شد بعضی کارها وقسمتهای این راه را (که بعد از مطالعه معلوم خواهد شد چه قسمتهائی است) ما محتاج خواهیم بودبیک کمپانی که متخصص ومخصوص آن کارباشد بدهیم مثلا اگرمحتاج شدیم یک تونل بسازیم با پلهای بزرگ بسازیم والبته مخارج هم خواهیم بود اینها مقاطعه دادنش بیک چنین کمپانی هائی صرفه اش بیشتر است ودرهمان اعلان مناقصه یا تحدید حدود پل وتونل وسایر صفاتش ما بمناقصه خواهیم گذاشت اگرهم کسی پید اشد که بیاید واسباب کاربیاورد وخودش متصدی شود واینها رابرای ما بسازد وتحویل بدهد ضررندارد نظرمتخصصین ودولت هم این است که اینکار رابکند وان مقاطعه رابدهد ولی اگرپیدا نشد مجبوریم خودمان بسازیم. اما آمدیم سرراه سازی- ساختن راه هم دوقسمت است یکی ساختن زیر راه است ویکی ساختن روی راه است هردوی اینها راهم باز نظردولت ومتخصصین این است که قطعه قطعه تکه تکه معین نمایند مثلا هرچند کیلومتر را مقاطعه بدهیم ک هبسازند بعضی ازکارهایش راممکن است متصدیان ایرانی خودشان پیداشوندومقاطعه بکنند وبسازند مثلا خاکریزی دارد. شنریزی داردکندن یک گوشه تپه دارد این کارها راهیمن متصدیانی که درایران پیدا می‌شوند می‌توانند بادستور یک مهندس انجام دهند بعضی ازکارها هم البته هست که یک اسبابهای مفصلی می‌خواهد ازقبیل گذاشتن رایل وساختن بعضی پیچها آنهاراهم بی خیال نیستیم که اگر بصرفه مقرون تر باشد باز مقاطعه بدهیم اعم از اینکه درایران کسی پیدا شود مقاطعه کند یاازخارجه بیاید

رئیس- آقای شریعت زاده

شریعت زاده- بنظربنده دراین ماده نواقصی موجود است. یکی که خیلی اهمیت داردموضوع مناقصه است درخصوص لوازمی که ممکن است درداخله مملکت مورد احتیاج شود وردنتیجه اعلان مناقصه خریداری شود. نسبت باین قسمت دراین ماده تکلیفی معین نکرده است ومنحصر است به ادواتی که فقط ازخارجه خریداری خواهد شد والبته باید این مطلب توضیح شود. یکی دیگر می‌نویسد که (وپس ازانقضای مدت شش ماه) بنده نفهمیدم که پس ازانقضای شش ماه برای چه نوشته شده است؟ آیا مقصود این سات که مدت اعلان مناقصه ووصول پیشنهاد باید شش ماه تأمل شود. درهرصورت این یک چیزمهمی است وتصور می‌کنم دراین باب باید صریحا معلوم شود که این شش ماه بچه مناسبت است آیا مدت مناقصه ششماه است ؟اگر مدت مناقصه است که بایدقید شود واگر نظردیگری است بفرمایند که پس ازانقضای ششماه مقصود چیست؟ ازچه تاریخ است؟ مناقصه هم درنقاط مختلفه بعمل می‌آید. بنظربنده این یک قدری ناقص است. فرض بفرمائید دریک مملکتی دریک موقعی اعلان مناقصه منتشر می‌شود دریک مملکتی دیگر دیرتر اعلان منتشر می‌شود. این از چه وقت است ودرهر صورت این ماده یک نواقص دارد که باید آقای مخبر وآقای وزیرفوائد عامه ترتیبی بدهند که رفع شود

مخبر- درقسمت دوم فرمایش ایشان قانون اجازه

احداث راه آهن رایاد آوری خدمتشان می‌کنم که درماده ششم گویا مصرح است که پیشنهادات مناقصه باید در ظرف ششماه بعمل بیاید. بنابراین اینجا اگر شش ماه نوشته شده برطبق ماده ششم آن قانون است وامادرقسمت دیگرمقصود ازاینکه درهیئت دولت پیشنهادات بازشود فقط همان پیشنهادات خارجی است والا اگر دولت بخواهد سنگ ریزه بخرد ویاگچ وآهک ازداخله بخرد این پیشنهاد رادرهیئت وزرا ببرند وبازکنند ویک مقدار اوقات صرف کنند لازم نخواهد بود. اینرا خود اداره راه آهن اعلانش رامنتشر می‌کند وازداخله خریداری می‌کند. مقصود از این دقتی که ماکردیم دراین قسمت این است که پیشنهاداتی که کارخانجات اروپائی می‌دهند در اداره راه آهن سربسته ضبط شود. مدت قانونی که خاتمه یافت در هیئت دولت بمهر همان کارخانه پیشنهادات باز شود ودر آنجا اعلان مناقصه رادولت ببیند کدام دردرجه اول است قبول کند. اصل مقصود ماهمین است. عبارت ماده هم صریح است والبته همانطور که خودشان هم تصدیق می‌فرمایند پیشنهادات داخلی لازم نیست این رسومات را طی کند. همان اداره راه آهن اعلان می‌کند وبمناقصه می‌گذارد وچیزهائی را که درداخله هست خریداری می‌کند

رئیس – آقای کازرونی

کازرونی – بنده باکمال اعتماد وحسن عقیده که بآقای وزیر فوائد عامه دارم. ومیدانم ایشان مرد بزرگوار عفیفی هستند موقع را مغتنم میشمارم که بایشان تذکر بدهم که این موضوع مبتلا به فعلی مایک موضوع فوق العاده مهمی است برای اشخاصی که منتظر استفاده‌های سوء هستند وباید بیش از همه چیز توجه واهتمام کنند که آن اشخاصی که شاید الان در خارج تشریک مساعی کرده‌اند وکلاهها ئیهم مالیده‌اند که مبادا دست آنهاقوی بشود وبتوانند این کلاه‌ها رابا آن سرهائی که منظورشان است بگذارند ویک پولهائی که در نتیجه جان وعمر و همه چیز مردم تحصیل شده به کیسه وجیب یک عده مردم استفاه چی رفته باشد این یک چیز خارجی است که بنده اینجا جسارت کردم وضرری هم ندارد. بنده دراینجا ماده دوم رابجهاتی ناقص میدانم اولا راجع بآن چیزهائی که درمملکت بمناقصه گذارده می‌شود گفته شد دراداراتی که مربوط براه آهن است پیشنهادات راباز کنند بنده ضرری برای اینکار نمی‌بینم که این پیشنهادات راهم دریک مجمعی باز کنند ومطالعه کنند که یک عده سوای اجزائی که در ادارات مخصوصه راه آهن هستند در آن نظارت داشته باشند ضرری هم بجائی وارد نمی‌شود. مامیدانیم یک قسمت مهم از این پول در داخله باید مصرف شود وآنهم در نتیجه مناقصه شاید بطور مقاطعه باشخاص داده شود پیشنهادات راچه ضرردارد در هیئت دولت بازکنند ومطالعه نمایند. بنده که ضرری برایش نمی‌بینم. یک قسمت دیگر راجع بخرید راه آهن وغیره است ازخارجه دراین قسمت لازم بود تذکر بدهیم بآقایان که اهنی که ازحیث تصفیه دریک درجه واقع شده باشد درممالک مختلفه جنسش فرق می‌کند. ولو اینکه دران مملکت نسبت بمملکت دیگر ازحیث تصفیه مساوی است. ومعذلک جنسش فرق دارد. چه بسا می‌شود که آهن یک مملکتی نسبت بمملکت دیگر فوق العاده جنسا تفاوت دارد وقیمت هم تفاوت داردپس از آنکه شما بمناقصه گذاشتید بدیهی است یک مملکتی که اهنش بدتراست وساختمانش هم پست تر است مناقصه اش کم در می اید وشما خیال می‌کنید آنکه قیمتش کمتر است باید اختیارکرد درصورتیکه مصلحت اجازه نمی‌دهد که یک آهن بدتری ویک ساختمان بدتری نظر باینکه بقیمت کمتر معین کرده‌اند شما قبول کنید. وازاین جهت لازم است دراینموضوع اهتمامی بفرمائید که ازنقاطی که خوبی آهن وساختمانشان تصدیق شده باید مناقصه بعمل بیاید وپیشنهاداتشانرا بپذیرند نه از نقاطیکه بدی آهن آن مسلم است. این است عقاید بنده. دیگر البته خود آقایان هم کمال دقت را

خواهند فرمود

رئیس- آقای آقا سید یعقوب موافقید؟

آقا سید یعقوب- بافرمایشاتی که آقای کازرونی فرمودند مخالفم

رئیس- باماده موافقید؟

آقا سیدیعقوب- خیر. باماده هم مخالفم

رئیس- باهردو مخالفید. آقای یاسائی

یاسائی- فرمایشی که آقای کازرونی میفرمودد غالبا یک سوء ظنهائی است که نسبت باعمال دولت گاهگاهی درمجلس ابراز می‌شود بالاخره همان توهماتی که جنابعالی می‌کنید وزراء هم همین توهمات را می‌کنند. همین دقت هائی را که ما وشما می‌کنیم آنها هم می‌کنند بالاخره این قیدی که دراینجا شده است درلایحه دولت نبوده است ودرکمیسیون بودجه اضافه شده است که پیشنهادات درظرف ششماه واصل بشود ودرتحت نظر رئیس راه آهن مسترپلند مضبوط شود پس ازانقضای آن مدت ببرند درهیئت وزراء وپیشنهادات رابازکنند وبعد تشخیص بدهند کدام اصلح وانفع است وجهات سیاسی وکلیه ملاحظاتیراکه لازم داردبکنند وبع دوزیر فوائد عامه بموقع اجرا بگذارد. لهذا این مذاکرات بعقید ه بنده موردی ندارد

کازرونی- مذاکرات اول مجلس رادرنظربیاورید

یاسائی- بند هبامذاکرات اول مجلس هم چندان وافق نیستم بالاخره آن کسی که بامین مالیه یک محلی تعرض دارد باید دولت رااستیضاح کند اگر اعتراضش وارد ومدلل است والا درمجلس تعرضات کردن بدون اینکه ترتیب اثربآن داده شود ودرتحت سؤال یااستیضاح باشدبنظر بنده برای حیثیت مجلس هم خوب نیست. درهرحال بنده عقیده‌ام این است که این ماده که اضافه بلایحه شده است کافی است وهرقیدی که شما بکنید بالاخره مادامیکه این سوء ظنها هست ممکن است یک توهمات دیگری پیش بیایدوهمین توهمات است که مارا ازعمل بازداشته واینقدر سوءظنها درکارها بنظر بنده مفید نیست. آخر درآتیه باید نسبت بوزراء یک قدری اعتماد واطمینان نشان داد وای نوضعیت سابق رایکطوری مقراض کرد که درآتیه مثل گذشته انقدر عملیاتشان رابطور تردید وسوء ظن وسایرچیزها نگاه نکنیم. ازنقطه ظنر مصالح مملکت بعقید ه بنده باید این وضعیات واین سوءظنهای بیمورد منسوخ شود شما اگرازموقعی که لایحه راه اهن بمجلس تا حالا حرفهائی که شنیده‌اید وبگوشتان رسیده است درنظر بیاورید می‌بینید تمامش مبنی بر سوءظن بوده است وهیچ حقیقتا نداشته است ما نباید دراینجا یک مذاکراتی بکنیم که جامعه راوادار بسوءظن بکنیم درصورتیکه هیچ حقایقی غیرازاینکه مابخواهیم خط آهن بکشیم ودولت هم اهتمام دارد واعلیحضرت اقدس همایونی هم اهتمام دارند که هرچه زودتر راه اهن کشید ه شوددربین نیست

مخبر- نظرباینکه یک اظهاراتی اینجا شد وممکن است یک سوء تفاهمی ایجاد کند لازم است ک هبنده یک توضیحی بدهم. اولا باید آقای کازرونی رابنده مطمئن کنم که این ماده ایست که خود دولت درکمیسیون پیشنهاد کرد ه است یعنی ما یک تبصره دیگر پیشنهاد کرده بودیم که شاید باین محکمی ومتقنی نبود و آقای وزیرفوائد عامه در کمیسیون بودجه فرمودند که نظر دولت برای مناقصه این است و می‌خواهیم اینطور اقدام کنیم ما بایشان گفتیم که خوب است اجازه بفرمائید این را بصورت قانون در بیاوریم که اگر بالاخره یک کس دیگر هم بناشد یک روزی آمد و روی این میز نسشت بداند وظیفه اش این است که باین ترتیب باید اجرا کند. ایشان موافقت کردند. ماهم بصورت قانونی همان عملی راکه دولت در نظر داشته است در آوریم وتقدیم مجلس کردیم واما آقای فرمند یک فرمایشاتی کردند که ممکن است اینجا یک سوء تفاهمی ایجاد شود. مجلس شورای ملی نه درلوایح سابق

و نه در این لایحه بدولت اجازه نداده است که ساختمان راه آهن ایران رابطور بیک کمپانی بایک مؤسسه برگذار کند واز ایشان هم استدعا می‌کنم که در موقعیکه یک قانونی که مربوط بیک عملی نیست درمجلس مطرح است اظهارش را هم نفرمایند ولی اگر دولت صلاح بداند یک قسمتی ازراه آهن رامثلا ساختن یک پلی رابایک تونلی رابیک مؤسسه خارجی برگذار کند همانطور که نماینده محترم آقای تقی زاده پیشنهاد کردند آنراباید بلایحه اش رابیاورند بمجلس ومجلس هم تصدیق کند که یک قسمت ازراه اهن رابدست فلان متخصص خارجی با مؤسسه خارجی بسازیم والا مادراین لوایح هیچکدام بدولت اجازه نداده‌ایم که ساختمان راه آهن رابیک کمپانی واگذار کند.

وزیرفوائد عامه- نظردولت هم همین است که اگر اقتضا کرد همچو کاری بکند لایحه اش رابیاورد بمجلس

فرمند- اجازه میفرمائید توضیح بدهم؟ درعرایض بنده سوء تفاهم شده است

رئیس- مطابق نظامنامه؟

فرمند- بلی

رئیس- بفرمائید

فرمند- بنده همانطوریکه آقا فرمودند عرض کردم این ترتیب راصلاح میدانم ولی اگردولت بخواهد باید لایحه اش رابمجلس بیاورد البته بنده هم یک کنتراتی راعرض نیمکنم بدون اجازه مجلس باشد

رئیس- آقای آقا سید یعقوب

آقا سید یعقوب- بنده دراین ماده اساسا چون یک تقیداتی هست کاملا موافقم لکن همانطور که آقای شریعت زاده یک ابهامی رادرنظر آورده‌اند بنده هم درنظر دارم وخواستم بعرض مجلس برسانم ه مخبرمحترم متوجه باشند وپیشنهادی هم عرض کرده‌ام. لکم اساس آقای یاسائی یک بیاناتی فرمودند که گمان می‌کنم آن بیانات باحق وکالت منافات داشته باشد. بلی وزیر هم عقیده اش این است که بابنده کاربکند ولی بنده که دست ازمسئولیت برنمیدارم بنده نمی‌خواهم بگویم علاقه‌ام ازآقای هدایت بایران بیشتر است ولی نباید بروم توی خانه‌ام بنشینم وبگویم آقای هدایت کارخودش رامیکند. اینطور نیست که بگوئیم ماکه به آقایان اطمینان داریم پاشویم برویم. خیر. وزیر هرروز باید بیاید اینجا بنشیند وبنده وجنابعالی هم هرچه معتقدیم بهشان بگوئیم همینطور آقای کازرونی بگوید. متصل وزیر باید تحت سؤال باشد. وزیر فلانطور است سلب مسئولیت ازما نمی‌کند دیگر اینکه شما هم اینقدر حمله نفرمائید که بعضی‌ها که دلتنگ ازمأمورین مالیه هستند استیضاح کنند با این سوابقی که خود حضرتعالی مسبوق هستید خوبست ازاستیضاح خجالت بکشید چون اختیار دردست ما که نیست. حالا آمدیم سرماده اینجا نوشته شده است (راجع بخریدار ادوات راه آهن ازخارجه درظرف ششماه) ومعین نکرده است که آیا بعد ازتاریخ اعلان است یا بعد ازتصویب قانون؟ وهیچ معین نکرده است که مبدأ ششماه ازچه وقت است وحقیقتا باآن علاقه که تمام مقامات به راه آهن دارند می‌خواستم ظرف مدت رامعین کنیم که معلوم باشد والبته بعد از این که قانون ازمجلس شورای ملی گذشت وزراء مأمورند که بروند واعلان مناقصه بکند. بنابراین مدت هم باید معین بشود این یکی. یک عبارت دیگر هم همان است که بنده همیشه نظریات خودم را از دست نمی‌دهم بنده موافق هستم که عالم نیستیم وباید متخصص بیاوریم وبمتخصص هم اختیارات بدهیم لیکن خدا شاهد است ولو اینکه وزیر هرکس باشد ی اهرمتخصصی که باشد من نمی‌توانم بگویم که نسبت به ان وزیر هیچ اعتماد ندارم وتمام اعتمادم نسبت بآن متخصص است اینکه دراینجا نوشته شده است بمهر کارخانه تحت نظررئیس راه آهن بنده با

این جمله هم مخالف هستم زیرا باید درتحت نظرفوائد عامه باشد یاتحت نظر وزیرداخله یا وزیر مالیه اینقدر هم ما نباید بقول آقای یاسائی سوء ظن داشته باشیم. هرچه باشد ایرانی پیش من مقدس تر است. حال افحش هم می‌خورم بخورم ولیکن حس ایرانیت من از دستم نمیرودوباید حتما بنویسیم تحت نظر وزیرفوائد عامه باشد یاوزیرداخله یا خارجه اینقدر مانباید بکلی دست وپای وزیر راببندیم وبگوئیم بیفت زیر چنگال او این است عقیده بنده ودیگر اینکه نسبت بفرمایشات آقای کازورنی هم مخالفم اینکه فرمودند بعضی جاها اهنش خوبست وبعضی جاها بداست ومعلوم است انجاهائی که آهنش بداست لابد اعلان مناقصه اش راکمتر می‌دهند چون آهنش بداست وآنوقت فورا وزراء اوراقبول می‌کنند اینطور نیست. اعلان مناقصه نسبت به ان جنسی که ازهر جهت متساوی باشد می‌دهند. مناقصه نسبت به جنسی است که ازحیث ذات وصفات متساوی باشد نه اینکه یکی خوب ویکی بد اینکه مناقصه نیست مسئله علمی است. یعنی وقتی که یک شیئی باشیئی دیگر ازحیث ذات وصفات متساوی شدند مناقصه این است که بنده بفرمایش آقای آقا میرزا علی ایراد کردم این نظریات بنده نسبت باین ماده بود حالا خوبست آقای مخبر هم نظریات خودشان رابفرمایند تا اصلاح شود

وزیرفوائد عامه- بنده یک قسمتهائی که لازم است جواب عرض می‌کنم یکی اینکه اینجا که نوشته شده است مناقصه اول این ششماه ازتاریخی است که ما مناقصه رااعلان می‌کنیم ومقصود قانون هم گویا همین بوده است که ششماه مهلت بدهند یعنی چون جوابها پس وبیش می‌رسد دراختیار یک جوابی ویک صورتی عجله نشود شاید بعد یک صورتی برسد که بهتر باشد وآنوقت وقت گذشته باشد ازاینکه نوشته شده است که صورت جوابهای مناقصه باید پیش رئیس راه آهن ضبط شود نظر به تمرکز است نه به امنیت یا غیرامنیت همه جا الحمدا لله امن است ولی بالاخره کارخانجات بایدبدانند که کاغذشان درکجا جمع می‌شود. پیش وزیر بیاورند درکابینه اش جمع می‌شود باداره راه آهن ببرند پیش او جمع می‌شود وبالاخره او متخصص اینکاراست والبته سروکار هم بااو است ازاین جهت گفتیم پیش او جمع شود وبعد درهیئت وزراء باحضور وزراء ورئیس کل مالیه ومتخصص راه اهن خوانده شود والبته حضور اینها دراینجاها هم لازم است چون وقتی که پاکتها بازمیشود بهتری وبدتری وموافقت آن جوابها راباشرایط مناقصه تمام اینها را آنها درست می‌فهمند. شاید ما درست نفهمیم مقصود این است که آن جوابها درهمان مجلس تشخیص داده شود. اما راجع به آهن که فرمودند البته این مطلب صحیحی است همه جور آهن دردنیا هست بخصوص آهن رایل که آهن مخصوصی است بااجزای مخصوص که بیشتر بسته است بکمی وزیادی ذغالش ودرحقیقت فولاد است که مقاومت می‌کند البته ماهیت آن رایل هم اهمیت دارد درمناقصه هائی که داده می‌شود که چه جنس بایدباشد وانگهی کارخانه رامیشناسند ومیدانند کدام کارخانه خوب می‌سازد وکدام کارخانه خوب می‌سازد وکدام کارخانه بد می‌سازد وبالاخره ازهر مملکتی که بخواهند تحویل بگیرند خودشان یک مفتشینی دارند یک هم خودشان راه آهن دارند باید ازهمان جنس رایلی بما بدهند که خودشان راه اهن ساخته‌اند والبته این دقتها باید بشود وخیلی هم خوبست مذاکره شود ودرخارج ه مبین دولت ومتخصصین این مذاکرات شده است درصورت مناقصه هم ملاحظه خواهید فرمود که همه این ملاحظات شده است منتها همه اینها راکه ذکرنکردیم برای این است که دراینجا مقصود اعتبارپنج میلیون است

جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است

رئیس- اگر آقایان موافق هستند پیشنهادها بماند برایبعد ازتنفس

بعضی ازنمایندگان- صحیح است

(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس ار نیمساعت مجددا تشکیل گردید)

رئیس- ازقرارمعلوم راجع به تعیین کمیسیونها بین آقایان اتفاق نظری حاصل شده ممکن است درموقعیکه درپیشنهادها مذاکره می‌شود کمیسیونها هم انتخاب شود. راجع به انتخاب کمیسیونها دوفقره پیشنهادرسیده است یکی اینکه کمیسیون خارجه عوض نه نفر دوازده نفرباشد (نمایندگان –صحیح است) این پیشنهاد از آقای دادگر وآقای یاسائی است. یک پیشنهاد دیگر هم هست راجع بکمیسیون معارف که انهم دوزاده نفرباشد. درهردردوفقره رأی می‌گیریم اول رأی می‌گیریم که کمیسیون خارجه دوزاده نفرعضو داشته باشد. آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. رأی گرفته می‌شود که کمیسیون معارف ه مدوازده نفرعضو داشته باشد آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند)

رئیس- تصویب شد. دونفر هم بقرعه بایستی برای نظارت معین شوند

(اقتراع بعمل آمده بدوا آقایان حاج میرزا حبیب الله

(امین ونوبخت معین گردیده چون هردوغائب بودند مجددا اقتراع بعمل آمده آقایان میرزا سید مهدی معتمد وایت الله زاده خراسانی برای استخراج آراء معین گردیدند)

رئیس- انتخابات درتحت نظارت دونفر که معین شده‌اند بانضمام یکنفر منشی درخارج بعمل می‌آید برای اینکه مجلس ازاکثریت نیفتد آقایان دوبه دو تشریف می‌برند بیرون ورأی می‌دهند وزود مراجعت می‌کنند. ازطرف دست چپ هم تشریف ببرند بهتر است آقای وزیرمالیه

وزیرمالیه- درچندی قبل ازاین خاطر محترم آقایان راازجریان قضیه تریاک درجامعه ملل ومأموریت نمایندگان ایران بطوراختصار مستحضر داشتم برای اینکه یک توضیحات بیشتری خدمت آقایان تقدیم شده باشد وخاطرشان ازجریان امر مستحضر شده باشد شرحی بمجلس عرض کرده‌ام ویک خلاصه راپرتهائی هم ضمیمه کرده‌ام که حالا تقدیم می‌کنم بمقام ریاست که بهر ترتیبی که مقتضی میدانند برای استحضار واطلاع آقایان عمل کنند وبطور خلاصه عرض می‌کنم که در نتیجه اقدامات مأ مورینی که در شورای جامعه داشتیم وضعیت دولت ایران در موضوع زراعت تریاک وتوجهی که جامعه ملل وعموم ملل دیگر باین قضیه داشتند خیلی بهتر شده است سابق بیشتر مطلب را معطوف کرده بودند به قسمت زراعت تریاک وهرمصیبتی یا هربدی ک هازاین قضیه دردنیا متصور می‌شد گناهش رافقط برزارعین تریاک وحاصل تریاک وارد می‌کردند درصورتیکه یک نکته خیلی واضحی ک هبکلی مکتوم ماند هبود وبوسیله نمایندگان ومأموربن ما درجا معه روشن شد ودرمعرض افکارعمومی دنیا گذاشته شد این است ک هیک قسمت عمده توجه باید معطوف بآنهائی باشد که ازتریاک آن مواد مضره راعمل می آورندیعنی انهائی که مرفین وقسمتهای دیگری که ازقبیل مرفین است وازتریاک عمل می‌آید آنهارا باکارخانه‌های خودشان وبااسباب وآلات خودشان درست می‌کنند ودردنیا منتشر می‌کنند. واین مطلب شاید بواسطه اینکه درآن قسمت یک ذی نفعهائی بودند که توجه رابیشترمعطوف بزراعت تریاک می‌کردند ک هبیشتر زراعت آسیائی است بکلی مکتوم ومسکوت مانده بود این خدمت راهم نسبت بجلوگیری ازصرف تریاک

دردنیا و هم نسبت بحفظ ملل آسیائی ومللی ک هزراعت تریاک می‌کردند نماینده‌های دولت ایران درشورای جامعه کرده‌اند وتصورمیکنم که انشاءالله درموقعی که مجددا مطلب طرح خواهدشد یک صورت خیلی خوب وبهتری راازبرای ما تهیه می‌شود یک اطلاعات خلاصه ایست ودرموقعیکه یک طرح قانونی نسبت باین امر ازطرف دولت بمجلس تقدیم خواهد شد وعنقریب اینکارخواهد شد یک اطلاعات مبسوط تری ازتمام راپرتهائی که دراین قضایا تهیه شده حاضر خواهد شد وبطبع خواه درسید وبرای اطلاع خاطر آقایان قبلا توزیع خواهد شد دراین موقع ازنقطه نظر حق قدردانی بنده زائد نیمدانم که اینجا حضوراقایان رضایت کامل دولت ایران راازنماینده‌های خود درشورای جامعه ملل که آقای مصطفی قلیخان کمال هدایت وزیرمختار سویس وکلنل ماک کرماک بوده است بعرض آقایا ن برسانم که کاملا ازنقطه نظر وظیفه شناسی وحس راه کار پیدا کردن منافع دولت را حفظ کرده‌اند ومخصوصا دراین باب کلنل ماک کرماک یک زحمتهائی خیل زیادی کشیده است که موجب قدردانی است

رئیس- اصلاحات راجع بماده دوم قرائت می‌شود (بمضمون ذیل قرائت شد)

پیشنهاد آقای احتشامزاده :بنده پیشنهاد می‌کنم جمله ذیل بآخر ماده دو الحاق شود (پیشنهادات مربوطه به تهیه لوازم ساختمان راه اهن درداخله مملکت در کمیسیونی مرکب ازرئیس کل مالیه ورئیس راه اهن وسه نفر دیگر به تعیین هیئت وزرا باز وقرائت وتشخیص خواهدشد

رئیس- ایشان که برای دفاع حاضرنیستند. پیشنهاد دیگرقرائت می‌شود

(بشرح آتی خوانده شد)

پیشنهادآقای حقنویس: اینجانب ماده دوم را اینطور پیشنهاد می‌نمایم: پیشنهاد هائی که درنتیجه اعلان مناقصه که فقط درموقع خرید ادوات راه اهن که تهیه آنها درداخله ممکن نیست ازخارجه بعمل می‌آید درظرف ششماه قبول وسربسته بمهرکارخانه تحت نظررئیس کل مالیه ورئیس راه اهن درهیئت وزراء باز وبعد ازتشخیص حداقل آنها درهیئت وزراء بوسیله وزارت فوائد عامه بموقع اجرا گذارده خواهد شد

رئیس- آقای حقنویس

حقنویس- البته آقایان نمایندگان متذکرند که در موقع تصویب قانون راجع براه آهن این مسئله محرز شد که ساختمان راه بوسیله خود دولت بعمل خواهد امد واعلان مناقصه فقط درموردخرید ادوات بعمل خواهد امد حالا آقای مخبر هم اشاره کردند ک هساختمان راه جزءا وکلا بمناقصه خارجی نخواهد شد ولی بیاناتی که آقای وزیر فوائد عامه فرمودند این بود که ممکن است ساختن یک پل یا یک تونلی بیک کمپانی خارجی بمناقصه واگذار شود این برخلاف صریح قانون می‌باشد وباین جهت بند ه یشنهاد کردم تصریح شود که اعلان مناقصه فقط راجع بخرید ادوات است

رئیس- آقای یاسائی

یاسائی- نظریه آقا حقنویس رابنده هم تصدیق می‌کنم ولی تصور یمکنم همین ماده کافی باشد زیرا وقتی مادراینجا قید کردیم که پیشنهادات باحضور رئیس کل مالیه ورئیس راه اهن رهیئت وزراء بازوتشخیص شد ه معلوم است که پیشنهاداتی که درنتیجه مناقصه می‌رسد آن پیشنهادی که حداقل است وکمتر ازهمه است آنراقبول خواهد کرد. این معنی مناقصه است. همینطور که درمزایده حداعلی را قبول می‌کنند باید در مناقصه هم حداقل راقبول کنند ودیگر این قیدی که اضافه فرموده‌اند (پیشنهاداتی که در نتیجه مناقصه فقط راجع بخرید

ادوات) لزومی ندارد زیرا اگر بقانون پنجم اسفند مراجعه بفرمایند در نتیجه مذاکراتی که در مجلس ودر خارج مجلس شد گفته شد که دولت حق ندارد ساختمان راه آهنرا کلا یا جزئا بیک کمپانی واگذار نماید و درخود لایحه هم قید شده که لوازم راه آهن را دولت خریداری کند بنا براین مذاکراتی هم که آقای وزیر فوائد عامه اینجا فرمودند تایک اندازه خارج از آن قانون بود در قانون صریح است که (دولت لوازم خط آهن را) نه این که خط آهن را واگذار کن بکمپانی. خیر راه آهن رادر تحت نظر متخصصین ومهندسین دولت ایران خو دش احداث می‌کند و در آن قانون هم این قید شده است ودیگر دراینجا لزومی ندارد این قید اضافه شود بعلاوه در ماده اول که هنوز تصویب نشده است قید شده است که (لوازم راه آهن از قبیل خرید ادوات حقوق متخصصین مزد کارگر) وبالاخره دراین جا قید شده ودرقانون پنجم اسفند هم قید شده است ودیگر لزومی ندارد

وزیرفوائد عامه – بنده لازم است یک توضیحی بدهم چون این مسئله راه آهن بزرگتر از سایر کارها است ومعاملاتی هم که دراین کار میشودمهمتر از سایر کارها است. فکر بنده روی این زمینه بوده است وعرض کرده‌ام که این مسائلی که در موضوع راه آهن در نتیجه مناقصه یا هر ترتیب دیگر وقتی عملی خواهد شد که ما آنرا با تصویب ونظر مجلس شورای ملی بکنیم این نظر بوده است در موقعی که آن عرایض را کرد م

رئیس – آقای شریعت زاده

شریعت زاده – خواستم استدعائی از مقام ریاست کنم بآقایانی که برای دادن رأی خارج شده‌اند تذکر داده شود که بواسطه اهمیت موضوع وبرای اینکه قطعا در آنجا کار قابل اشتغالی ندارند معطل نشوند ومراجعت کنند

رئیس- تذکر داده شده است. مشغول رأی دادن هستند. حالا که اینطور است آقایان هم تشریف ببرند رأی بدهند. آقایانی که اینجا تشریف دارند همه رأی داده‌اند؟ کسی نیست که رأی نداده باشد؟ پیشنهادشده است جلسه ختم شود

بعضی از نمایندگان- رأی تمام شود بعد

رئیس – عده که حاضر بودند در مجلس ۹۵ نفر بودند و۸۶ نفر رأی داده‌اند حالا می‌شود جلسه را ختم کرد

یکی از نمایندگان – ۸۷ نفرباید باشد

رئیس – مقصود بنده این است که از این آرائی که داده شده می‌توان نتیجه گرفت. آقای شیروانی

شیروانی – می‌خواستم عرض کنم بقیه آقایانی اینجا هستند بعد از ختم جلسه می‌توانند رأی بدهند یاخیر؟ اگر می‌توانند که عیبی ندارد والا یکعده آراء اشخاص از بین می‌رود

رئیس – (پس از چند دقیقه انتظار) کلیه آقایان رأی داده‌اند. چون پیشنهاد ختم شده است جلسه را ختم می‌کنیم. جلسه آتیه روز شنبه دوم اردیبهشت دستور هم اولا خبر کمیسیون بودجه راجع به یک دوازدهم بعد لایحه راه آهن مخالفتی ندارد؟

آقا سید یعقوب- اجازه میفرمائید

رئیس – بفرمائید

آقا سید یعقوب- لایحه راه آهن دوتبصره اش باقی است که آنرا هم عصر در کمیسیون تمام می‌کنیم بنابر

این حالا یک دوازدهم عجله ندارد باشد برای بعد از گذشتن لایحه راه آهن

رئیس – پیشنهادها زیاد است. آقای خطیبی

خطیبی – بنده موافقم با اینکه یک دوازدهم مقدم باشد برلایحه راه آهن زیرا یکعده مردم بیچاره هستند که باماهی سی چهل تومان باید زندگانی کنند واگر حقوق بهشان باید قرض تومانی دهشاهی بکنند بنابراین بهتر این است که اول اینموضوع تصویب شود بعد لایحه راه آهن

رئیس – مخالفی ندارد؟ (گفتند خیر)

(مجلس یکساعت بعد از ظهر ختم شد)