مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ خرداد ۱۳۲۲ نشست ۱۷۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
جلسه ۱۷۴
شماره مسلسل - ۱۲۰۷
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز سه شنبه ۳۱ خرداد ۱۳۲۲ نشست ۱۷۴
(مجلس دو ساعت و ربع پیش از ظهر بریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز یکشنبه ۲۹ خرداد ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند
- تصویب صورت مجلس
۱-تصویب صورت مجلس
رئیس- درصورت مجلس نظری نیست (خیر)تصویب شد
- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر خواربار و پاسخ ایشان بسئوال آقای سمیعی راجع بشرکت برنج گیلان و بهای خرید چای
۲- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر خواربار و پاسخ ایشان بسئوال آقای سمیعی راجع بشرکت برنج گیلان و بهای خرید چای
وزیر خواربار (آقای تدین)- بطوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مسبوق است مدتی است که وزارت خواربار درصدد تهیة وسائل جمع‌آوری محصول برآمده‌است در تمام نقاط مملکت مأمورین برای جمع‌آوری غله و اخذ مازاد از مالکین روانه کرده‌است و همه جا مأمورین اشتغال بانجام وظیفه دارند و در یک قسمت مهمی تعهداتی اخذ شده‌است در یک قسمت‌هائی هم عنقریب تعهدات گرفته خواهد شد که تفصیل آن را ممکن است در یکی از جلسات آتیه کاملاً بعرض آقایان برسانم ولی جمع‌آوری غله محتاج باین است که باید پول داد بمالکین و بمقدار کافی وجه و اعتبار در وزارت خواربار وجود ندارد این است که با صلاحیت وزارت دارائی یک لایحه تنظیم شده‌است برای تجدید اعتبار و تقدیم می‌کنم
رئیس- آقای وزیر خواربار برای سئوال آقای نبیل سمیعی حاضرید؟
وزیر خواربار- بلی
نبیل سمیعی- بنده چندی پیش سئوال از آقای وزیر خواربار مربوط بانحصار برنج و تشکیل شرکت که در رشت از طرف مأمورین خواربار تشکیل شده کردم اگر چه از طرف ایشان مورد توجه واقع شده و دستوری به استانداری دادند که توجهی بکنند و رسیدگی بکنند متأسفانه تابحال نتیجه گرفته نشده تلگرافات زیادی است و شکایات زیادی است چه بخود ایشان و چه به نمایندگان رسیده بود نسبت به شرکتی که برای خرید برنج تشکیل شده‌است و یک کلمه‌های مالی هم از طرف وزارت خواربار بآن شرکت شده‌است و علت تشکیل این شرکت هم این بود که سال گذشته متأسفانه موفق نشدند برنج را خوب جمع‌آوری نموده و تعهدیرا که با شوروی داشتند انجام کنند و بالاخره این موضوع باعث شکایت تجاریکه سابقه خرید و فروش برنج بودندگردید و کمیسیونی هم برای رسیدگی به شکایات آنها تشکیل شده و تا اندازة هم رفع زحمت اهالی گردید حالا بنده از آقای وزیر خواربار خواهش می‌کنم که در این قسمت یک توضیحی مشروحی بدهند که به‌بینیم وزارت خواربار در این قسمت چه اقدامی فرموده‌اند و چگونه توانسته‌اند این موضوع را حل کنند که این شکایاتی که از آنجاست و به نظر ایشان رسیده چه اقدامی کرده‌اند از حضور ایشان باز استفاده می‌کنم و همانطور که در خارج هم خدمتشان تذکر دادم مربوط بچای و قسمت چای کاری است که عدة زیاید از چایکاران و کشتکاران چای اعتراض کرده متأسفانه این موضوع در محل حل نشده و یکعده از اینها آمده‌اند در طهران و هر روز شکایت می‌کنند و قرار هم بود که یک کمیسیونی برود برشت ولی همینطور امروز و فردا مانده‌است اگر چه ایشان هم در این قسمت توجه کرده‌اند و دستورات لازم داده‌اند ولی بنده میل داشتم که ایشان این قسمت را تأییید بفرمایند تا اینکه در نتیجة امرار وقت طوری نشود که آقایان معطل بمانند و نتیجة ازش گرفته‌نشود.
وزیر خواربار- وضعیت برنج شمال ایران در سال گذشته بواسطة یک ترتیبات مختلفی که پیدا شده بود صورت خوشی بخودش نگرفته بود باین معنی که در اول سال انحصار برنج لغو شده بود و در وسط سال انحصار نسبت به بعضی از قسمت‌ها برقرار شده بود و در نتیجة تشنج وزارت خواربار موفق نشده بود که این برنج را از مالکین دریافت کند واز طرفی اشخاصی که بعنوان عامل خرید از طرف وزارت خواربار معین شده بودند آنها هم کاملاً وظیفة خودشان را انجام ندادند و در اثر این مقدار زیادی از سهمیه برنجی که می‌بایست دولت شوروی داده شود از آن موقع معین تأخیر افتاد در چندی قبل ازطرف وزارت خواربار برای تصفیه این امر رئیس مربوط باین کار بگیلان مسافرت کرد و با مشاهده اوضاع محلی اینطور در نظر گرفت که صرف نظر از عاملین سابق بکند و یک شرکتی را تشکیل بدهد و آن شرکت را مأمور کند برای خرید برنج تا اینکه سهمیه دولت شوروی داده شود و هم اینکه مقدار برنجی که لازم است برای طهران و سایر نقاط کشور تهیه شود یکعده را در آنجا انتخاب کرده‌است بنام مؤسسین شرکت از تأسیس این شرکت اینطور سوء استفاده و تفاهم شده بود که این شرکت انحصاری است یعنی خرید کلیه برنج گیلان منحصراً باید بعهده این شرکت باشد باین قسمت شکایاتی از آنجا رسید و در همان موقع که شکایات رسید بطوری که خود آقای سمیعی هم مسبوق هستند چون منظور وزارت خواربار انحصار خرید برنج باین شرکت نبود و فروش برنج را دارند آنها تماماً با این شرکت شریک باشند باین جهت این شرکت را شرکت سهامی قرار گذاشتیم یعنی سهامی را توزیع بکنند و تمام اینهائی که سابقه خرید و فروش برنج دارند اینها سهیم باشند در همان تاریخ تلگرافی کردم بنده بمأمورین که تکلیف این است و بعداً یک عده زیادی آمدند بطهران بآنها هم همانطور اظهار کردم و حالا هم اظهار می‌کنم که اگر تأسیس این شرکت در آنجا دوام پیدا کند باید همة آن اشخاص که سابقه خرید و فروش برنج دارند در اینجا سهیم باشند و هیچکس از آنها محروم نشود اما راجع بقسمت چای قیمت چای را در چندی قبل معین کردند و تصویب‌نامه هم از طرف هیئت دولت صادر شد حالا آن اشخاص که مالک چای و تهیه کننده چای هستند نسبت بقیمتی که تعیین شده‌است یا مختصر اعتراضاتی دارند برای آنهم کمیسیونی تشکیل شده‌است و اگر حرف حسابی باشد البته پذیرفته خواهد شد وگرنه رد خواهد شد معذالک اینکه بیشتر اشکال آنها مربوط است به عمله و کارگر در صورتی که چند ماه پیش مزد پائین‌تر بود این موضوع یکقدر محتاج به تحقیقات بیشتری بود و عنقریب مدیر کل اداره برنج برای این قسمت که خواهد رفت یعنی برای رسیدگی باوضاع برنج و در این قسمت هم رسیدگی خواهد کرد و بنده عقیده دارم که بعد از رسیدگی بطور حق و عدالت رفتار خواهد شد.
- اقتراع شعب
۳- اقتراع شعب
رئیس- موقع اقتراع شعب رسیده‌است
عده حاضر ۱۱۱ نفر بهر شعبه ۱۸ نفر می‌رسد و به شعبه ۱و۲و۳ یکنفر علاوه می‌شود آقایان شعبه اول ۱۸ نفر:
(اقتراع بعمل آمده و نتیجه بقرار ذیل حاصل شد)
شعبه اول- آقایان: مقدم – لاریجانی- معتضی- بوداغیان- فریدونی- اوحدی- محیط- افخمی- فرخ- پارسا- مسعودی- منصف- مخبر فرهمند- صفاری- دکتر سمیعی- اصفهانیان- ملک‌مدنی- هدایت:
شعبه دوم- آقایان مشار- مهدوی- لیقوانی- ملک‌زاده – آملی هدایت‌الله پالیزی- نوبخت- عزیری- مستشار- منشور- آزادی- فاطمی- شهدوست- نمازی- فرمانفرمائیان- طوسی- خسروشاهی- گیو- سزاوار
شعبه سوم- آقایان امیرتیمور- نبیل سمیعی- صدر- معدل- طهرانچی- ناهید- اردبیل- طباطبائی- فتوحی- افشار- گرگانی- دکتر قزل‌ایاغ- دکتر تاج بخش- اوحدی- جلیلی- موقر- فروهر- حمزه‌تاش
شعبه چهارم- آقایان: همراز- دادور- ذوالقدر – معتصم سنگ- جلالی- دکترملک‌زاده- نراقی- صفوی- رفیعی- روحی- شاهرودی- دکتر غنی- فیاض- معینی- دشتی- نائینی- مؤید احمدی- عطاءالله پالیزی.
شعبه ۵- آقایان: رضوی- بهبهانی- دکترطاهری- هاشمی- شیرازی- نقابت- امامی- ریگی- محمد گرگانی- مکرم افشار- ثقه‌الاسلامی- فرش- دکترسنگ- اورنگ- ناصری- حریری- رحمت سمیعی- دبستانی
شعبه۶- آقایان: پناهی- نواب یزدی- اصفهانی- ساگینیان- شباهنگ- اقبال- انوار- دکترضیاء- دولتشاهی- چایچی- دکتر سمیعی- مرآت اسفندیاری- اسفندیاری- یمین اسفندیاری- مهدوی- نیکپور- دکتر لقمان- دکتر ادهم.
به شعبه اول اضافه می‌شود: نقابت شعبه دوم: امیرابراهیمی شعبة سوم: مؤید قوامی
رئیس- آقایان البته هیئت رئیسه خودشان را معین خواهند کرد و اعضاء کمیسیون مبتکرات را هم معین خواهندکرد.
- طرح گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به اعتراض آقای امیرتیمور در ماده ششم پیمان مالی و موکول شدن آن بجلسة بعد
۴- طرح گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به اعتراض آقای امیرتیمور در ماده ششم پیمان مالی و موکول شدن آن بجلسة بعد
رئیس- خبر کمیسیون قوانین دارائی قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون قوانین دارائی: کمیسیون قوانین دارائی با مشارکت کمیسیون امور خارجة لایحة شماره ۶۷۶ دولت راجع به پیمان مالی بین ایران و انگلستان را برای شور دوم با حضور آقای وزیر دارائی تحت شور قرارداده و اعتراض آقای امیر تیمور نسبت به مادة ششم که قابل توجه و بکمیسیون ارجاع شده بود مورد دقت و توجه کمیسیون واقع شده ولی نظر بتوضیحات مفصلی که آقای وزیر دارائی دادند بالاخره گزارش شور اول کمیسیون که مبنی بر موافقت با عین مادة واحده پیشنهادی دولت بود تأیید گردیده اینک گزارش آن برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
رئیس- شور دوم لایحه‌است.
امیرتیمور- این لایحة جزو دستور امروز نبود
رئیس- ما گفتیم لوایح موجوده
امیرتیمور- آقا یک چنین لایحة را باید قبلا بدانیم که مطرح می‌شود نباید مجلس را غافلگیر کرد نباید مجلس و نماینده غافلگیر کرد شما میفرمائید دستور لوایح موجوده گفته شد آخر ما باید بدانیم که این لایحه جزؤ دستور است این را نباید غافلگیر کرد این یک چیزی است که اثر عظیم در تمام شئون مملکت دارد نباید اینطور باشد باید قبلاً معلوم شود.
رئیس- چندی لایحه جزو دستور بود و دستور در جلسه پیش لوایح موجوده معین شده بود و این هم جزو لوایح موجوده گذاشته اعتراضات را چاپ کردند اسمی نبردند که شما می‌خواهید اعتراض کنید در مواد ۱و۲ و۳ و۴ و۵ و۶ و ۷ و ۸ و۹ و۱۰ و۱۱ و ۱۲و ۱۳و ۱۴ اعتراضی نرسیده.
امیرتیمور- بنده الآن بهمة اینها اعتراضی دارم هنوز مطرح نشده که شما میفرمائید اعتراضی نرسیده‌است.
یکی از نمایندگان- شور دوم است آقا
امیرتیمور- آقا شور دوم باشد مطرح بکنید بنده بتمام موادش اعتراض دارم
رئیس- شما اعتراض دادید بکمیسیون هم رفت
امیرتیمور- آن مربوط بشور اول بود
رئیس- شما چرا اینقدر اصرار دارید شور اول شما اعتراض دادید به کمیسیون و حالاشور دوم است.
امیرتیمور- شور دوم هنوز مطرح نشده‌است
رئیس- الان شور دوم مطرح است. آقای انوار.
انوار- عرض کنم جریان مجلس از جریان قانونی خارج است آقای رئیس اعلان کردند که شور ثانی قرار داد مالی دولت ایران با دولت انگلیس شور اول شده بود در شور اول شما اعتراض با دولت انگلیس شور اول شده بود در شور اول شما اعتراض کرده‌اید مجلس هم موافقت کرد آن اعتراض رفت بکمیسیون کمیسیون هم فرستاد بوزارت مالیه وزات مالیه هم از قرار اطلاعی که بنده دارم دکتر میلسپو را مأمور کردند که در این باب صحبت بکنند حالا دیگر صحبت به کجا رسیده‌است بنده نمیدانم همینقدر خبردادند که قرارداد با دولت انگلستان همان طور که بوده و بهمان ترتیبی که سابق بوده‌است تغییری نکرده‌است یعنی قبول نمی‌کنند اعتراض را حالا رئیس اعلان کرد شور ثانی شما اگر اعتراض دارید پا می‌شوید سر پا اجازه می‌خواهید که من در شور ثانی اعتراض دارم می‌رود بکمیسیون آقای مخبر هم راجع بیک موضوعاتیکه مهم است باید دفاع کنند نمی‌کنند آنوقت آقای رئیس که بیطرف است ناچار می‌شود دفاع کنند من می‌خواهم جریان را عرض کنم شما اعتراض داردی بدهید اگر در مجلس قبول شد می‌رود بکمیسیون و الا رأی گرفته می‌شود.
رئیس- آقای امیرتیمور
امیرتیمور- اولاً عرضی که بنده کردم این بود که معهود نبود این لایحه امروز جزء دستور بشود و لوایح دیگری بود که ناتمام گذاشته بودیم و آن لوایح بنا بود جزء دستور باشد و اگر بنا بود که این لایحه جزء دستور بشود بایستی درجلسه قبل گفته می‌شد حالا هم پیشنهادی که بنده بمجلس تقدیم کردم و مورد توجه مجلس شورای ملی قرارگرفت عبارت از این بود که طبق این قرارداد مالی که بین دولت ایران وانگلستان می‌خواهند بگذارند مقرر شده که تمام لیره انگلیسی که بدولت عرضه می‌شود از قرار هر لیره کاغذی را دولت ایران مکلف باشد که دوازده تومان و هشت قران پول بردارد و متفقین مخارج خودشان را باین طریق با پول ایران بکنند اعتقاد بنده این بود که این لیره سیزده تومان ارزش ندارد و پرداخت این مبلغ برای مدت جنک فوق‌قوه و بنیة مالی این کشور است دلیلش هم همین است که این وضعیت سختی که ما دچار هستیم سطح زندگی اینطور بالا رفته و این تورم که همه جا صحبت می‌کنند که سفته باز و محتکر هست و همه را بدنام می‌کنند اینها همه دروغ است و اینها همه بواسطه این پولی است که از این مملکت بجیب انگلیسها ریخته می‌شود و مخارج جنگی اینها بدوش این مملکت گذاشته شده‌است از این جهت است که عرض کردم این ۱۲۸ قران در عهده و توانائی ما نیست یا اینکه این را بهمان قیمتی که سابقاً خریداری میشده نرخش شصت و هفت ریال باشد با اینکه آزادش بگذارند تابع عرضه و تقاضی باشد که چه در عرضه و تقاضی بازار نرخ گذاشت همانقدر بپردازند…
رئیس- شما در کلیات حرف می‌زنید یا در مواد؟.
امیرتیمور- بنده در روی پیشنهاد خودم صحبت می‌کنم
رئیس- شما در کلیات حرف می‌زنید
امیرتیمور- خیر من روی پیشنهاد خودم حرف می‌زنم عرض می‌کنم این مبلغ فوق توانائی این مملکت است.
طباطبائی- درماده ششم باید بگوئید حالا پیشنهاد شما مطرح نیست.
امیرتیمور- آقای طباطبائی روی خبر کمیسیون عرض می‌کنم. شما را چه می‌شود آقای طباطبائی!. (طباطبائی آقا کهنه شد اینها) کهنه شد یعنی چه؟ این پیشنهاد قابل توجه مجلس شورای ملی شد و مجلس قابل توجه قرار داد عرض بنده این است که یا آزاد باشد یا در شش‌تومان و هفت قران باشد حالا میفرمائید کمیسیون موافقت نکرده‌است بنده عرض می‌کنم کمیسیون نمی‌تواند برای خاطر منافع کشور موافقت بکند زیرا این لیره دوازده تومان و هشت قران فوق قوه و طاقت و بنیه مالی کشور ایران است و این مملکت دچار یک بدبختی و انفلاسیون سختی خواهد شد و برای بسیاری از طبقات همانطور که الان هم زندگی متعسر شده بدتر خواهد شد حالا مجلس شورای ملی خود میداند آقایان شما که مقدرات این مملکت امروز بدست شما افتاده نباید کاری بکنید که بیش از این بدبختی برای مملکت ایجاد بشود دیگر خود دانید.
وزیر دارائی- اولاً آقای نماینده محترم گویا فراموش کرده‌اند که این قرارداد عین همان قراردادی است که سابق از طرف دولت امضاء شده و مدتی است که بموقع اجرا گذاشته شده ولی البته در موقع شور اول پیشنهادی هم کرده بودند ما آن پیشنهاد را مذاکره کردیم چون قرارداد طرفینی است البته کمیسیون یا ما نمی‌توانیم یک چیزی را که نظر خودمان است آنرا اعمال کنیم بایستی با طرف مذاکره کرد و صورت توافق ممکن است اصلاح شود اگر موافقت نشود البته روی آن قراردادی که امضاء شده نمی‌شود دخل و تصرف کرد دولت و وزارت دارائی مذاکرات مفصلی کرده‌اند و تلگرافاتی شد و اقداماتی شد ولی از قراری که صحبت می‌کنند روی وضعیت قیمت اجناس و روی وضعیت کالائی که برای آنها درمقابل این لیره انجام می‌شود نظر آنها این است که این قیمت البته زیاد نیست و بواسطه اینکه همه چیز ترقی کرده‌است مزد ترقی کرده اجناس ترقی کرده بعد از قرارداد در قیمت‌ها تفاوت کلی پیدا شده اگر ملاحظه بشود با تبادلی که می‌شود این قیمت تصور می‌کنم زیاد نیست و آنچه هم که از طرف دولت مذاکره شد قبول نکردند که درش تجدید نظری بشود شرحی هم نوشته بودند که بعرض کمیسیون رسید و چون اظهاراتی را که می‌کنند یکقدری موافق بود با این اظهارات این بود که کمیسیون موافقت کرد با این قیمت و این خبر را داده‌است و گمان می‌کنم امروز چون مدتی است این در جریان است و امضاء هم شده‌است و طرف هم قبول نکرده‌است دیگر قابل بحث باشد و اگر اظهاری هم بکنند نتیجه نخواهد داشت.
امیرتیمور- همان نتیجه ندارد که فرمودید درست است حرف آخر را بفرمائید که نتیجه ندارد.
رئیس- آقای امیرتمیور در کلیات صحبت کردند در موادی که خوانده شد اعتراضی نشده آنهم که اعتراض شده بود کمیسیون جواب داد.
مخبر کمیسیون قوانین دارائی(آقای افشار)- عرض کنم بنده عین ماده نظامنامه را می‌خوانم. ماده ۳۲: هرگاه دولت لایحه قانون به مجلس فرستاد و بروفق اصل ۲۴ قانون اساسی تصویب عهدنامه‌ای که یکی از دول خارجه بسته می‌شود تقاضی نمود در باب مواد عهدنامه رأی گرفته نمی‌شود و تغییری هم در متن آن داده نمی‌شود. اگر در ضمن شور اول یا دوم بعضی از نمایندگان در برخی از شرایط اعتراض و ایرادی دارند این اعتراض و ایراد باید بعنوان رجوع بکمیسیون در مجلس اظهار بشود قبول یا رد رجوع کمیسیون وقتی مطرح می‌شود که لااقل بیست و چهار ساعت قبل اعتراضات مزبور طبع و توزیع شده باشد. در موقع شور ثانوی کمیسیون راپرتی در باب موارد اعتراض طبع و توزیع کرده و در ضمن آن عقیدة خود را درباب تصویب با رد یا تعویق لایحه بیان می‌نماید و پس از آن مجلس ملاحظات خود را کرده و رأی قطعی می‌دهد. موضوع همین قسمت ثانی است، همین راپرت هم به مجلس داده شده‌است حالا در این باب باید مجلس راپرت هم به مجلس داده شده‌است حالا دراین باب باید مجلس رأی بدهد. درصورت رد یا تعویق لایحه مجلس بدین طریق رأی می‌دهد مجلس شواری ملی بدولت تکلیف می‌کند که در باب شرایط معترض علیها مجدداً با دولت متعاهد داخل مذاکره و گفتکو بشود. حالا مطابق نظامنامه بسته برأی مجلس است و بنده تصور نمی‌کنم که در این باب بیش از این صحبت بشود زیرا بسای مواد اعتراضی نشده فقط اعتراض آقای امیرتیمور به ماده شش بود که در این خصوص هم در کمیسیون مذاکرات زیادی شد و بالاخره همان لایحه اولی دولت ناگزیر تصویب شد که راپرتش به مجلس تقدیم شده‌است حالا باید نسبت باین لایحه خود مجلس رأی بدهد.
طباطبائی- آقا بنده در کلیات لایحه عرض دارم.
انوار- آقا ماده واحده‌است کلیات ندارد.
نوبخت- آقا سابقه دارد در دوره پنجم و ششم. پس این سابقه‌ها چیست.
انوار- آقا سابقه غلط است دلیل نمی‌شود.
نوبخت- چطور سابقه غلط است سابقه دارد.
انوار- چه می‌گوئی! بی‌ادب!
نوبخت- بی‌ادب توئی.
رئیس- یعنی چه! اینجا که دعوی نمی‌کنند! قباحت دارد! رعایت نظامنامه را بکنید.
نوبخت- به آقا آقا سید یعقوب بفرمائید.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- بنده در جواب اخطار نظامنامه خواستم عرض کنم که این مواد بیشتر بیک معامله شبیه‌است و یک داد و ستدی تا بیک قرارداد. این مواد نظامنامه که اینجا خوانده شد متوجه عهدنامه‌ها و قراردادها است (مخبر- این هم قرار داد است) در قرارداد نمی‌شود گفت یک ملت را بیایند با او معامله بکنند و بگویند که لیره را می‌خواهمی بشما دوازده تومان و هشت قران بدهیم و دو ریال هم تفاوت خرید و فروشش هست و آنوقت یک موادی وضع بشود اسمش را بگذارند قرار داد این قرار داد یا عهدنامه نیست این معامله‌است و در اینجا تصریح شده‌است کمیسیون ارز در صورتیکه کمیسیون ارز را هم بنده اطلاع دارم گویا برچیده و منحل شده‌است و حالا باز اینجا صحبت از کمیسیون ارز است و دیگر بنده منظوریکه داشتم راجع بقیمت لیره بود که در پیشنهادات چایی بنده که اعتراض داده بودم با مکرر اینجا عرض کردیم وقتیکه بنا شد ما مجبور باشیم یک پولی را بقیمت معین که در بازار قیمت حقیقی این نیست خریداری کنیم و هر ماهه و هر روزه بدولت تحمیل بشود این تحمیل بر جامعه‌است حالا اگر شور دوم است و بحث هم نمی‌شود کرد و آقای وزیر دارائی موافقت کرده‌اند این بحث علیحده‌است ولی در هر صورت باید تذکر داد و تذکر هم اینجا گفته شده‌است که با این وضعیت و با این بنیه مالی مملکت متناسب نیست من اینجا یک روزی عرض کردم که اگر ملاحظه فرمودید که در مخارج متفقین یک زیاده رویهائی در ایران می‌شود این مستقیماً تحمیل بملت ایران است یعنی فرض بفرمائید (تکرار می‌کنم عرضی را که سابق کرده‌ام) یک عمله مزدش در روز هفت ریال است اگر حالا سه تومان می‌دهند بیست و سه قران زیادی می‌گیرد این زیادی از زیادی نرخ لیره برای خرج کننده جبران می‌شود و تأمین می‌شود اما سنگین آن بدوش کیست بدوش این مملکت و این مردم است، تمام مواد تنظیم شدة این قرار داد یک سمت این موضوع از لحاظ اقتصاد عمومی ایران بیک طرف و من می‌خواهم برای بار آخر که چون شور دوم است و دیگر مطرح نخواهد شد از دولت و آقای رئیس کل مالیه (که دیدم خود او هم در راپرت‌هایش مکرر باین موضوع اشاره کرده‌است حالا بنده یادم نیست که عین عبارت چیست) که ایشان مکرر گوشزد کرده‌اند که این مطلب روی‌هم رفته بنفع مملکت نیست و ما را روز بروز فقیرتر کرده‌است و این سختی و فقر مالی که ملاحظه میفرمائید (البته نمی‌خواهم عرض کنم که صددرصد این بوده‌است) ولی این قیمت تحمیلی خیلی در این مسئله تأثیر کرده‌است اگر ممکن بشود راهی پیدا بکنید که در این باب یک موافقت بیشتری بشود خیال می‌کنم بنفع مملکت است. حالا که بنده اینجا شرفیاب شدم برای اینکه دو مرتبه وقت مجلس را تضییع نکنم تلگرافی است از طرف کارخانه شاهی که درخواست استخدام یک نفر متخصص کرده‌اند برای کارخانجات آنجا که از کار افتاده عیناً تقدیم مقام ریاست می‌کنم. و شرح دیگری است بامضاء عده کثیری راجع به تبصره چهار ماده شصت و پنج قانون نظام وظیفه که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
مخبر کمیسیون قوانین دارائی- عرض کنم اینکه فرمودند که این قرار داد مالی نیست و این یک معامله‌ایست گویا درست ملاحظه نفرمودند یک قرار داد و یک پیمان مالی است که بین ایران و انگلستان بسته شده مثل قرار دادهای مالی که بین دو دولت متمدن بسته می‌شود ما نمی‌توانیم قرار داد را یک معامله تجارتی تلقی کنیم این یک قرارداد تجارتی است که دولت ایران با دولت انگلستان بسته‌است و باید روی آن معامله بکنند و اینکه راجع بقیمت لیره و کمیسیون ارز و غیره فرمودند این یک بحث نظری است و بنده نمی‌خواهم مطرح کنم فقط یک نکته را می‌خواهم تذکر بدهم که تمام روزنامه‌ها فریاد می‌زنند که سرمایه از ایران فرار می‌کند و می‌رود به آمریکا و سایر ممالک دیگر البته خودتان تصدیق میفرمائید که اگر قیمت لیره را از این هم پائین‌تر بیاورند بهمان تناسب سرمایه بیشتر قرار خواهد کرد البته در این قسمت هم چون یک قسمت اقتصادی است خیلی می‌شود بحث کرد و مجالی در اینجا ندارد و اگر بحث می‌شد شاید به خود آقا هم ثابت می‌شد که اینطور نیست.
رئیس- این لایحه شور اولش شده آقایانی که اعتراض داشتند اعتراض خودشانرا دادند بکمیسیون و مذاکره شده و جواب رد داده شده دیگر مورد ندارد که پیشنهادی بدهند (بعضی از نمایندگان- چرا ندارد؟)حالا حکم لایحه با مجلس است به مجلس عرض می‌کنم اگر مجلس ماده واحده را تصویب کرد که هیچ و اگر نکرد آنوقت مورد دارد
امیرتیمور- این شور دوم است و مثل شور اول می‌شود پیشنهاد کرد سوابق تمام عهدنامه‌ها را ملاحظه میفرمائید در هر دو شور می‌شود اعتراض داد.
رئیس- آقای انوار.
انوار- اولاً بنده هیچ میل ندارم که نسبت به هیچکس خارج از نزاکت صحبت بکنم و من آقای نوبخت را فوق‌العاده دوست می‌دارم که نه من نظر خصوصی دارم و نه ایشان این سوءتفاهم نشود. ثانیاً خود ایشان و تمام نماینده‌ها تصدیق دارند که بالاخره نظامنامه باید در مسائل مختلف فیه حکومت بکند و غیر از نظامنامه چیزی نیست اگر بنده مواد نظامنامه را صحبت می‌کنم آقای نوبخت که از قدیم در یک ملک آزادی خواهی با هم قدم برمی‌داشتیم نباید اعتراض بکنند (نوبخت- خیر من با شما نبودم) نظامنامه یک شور اول و یک شور دوم قائل شده‌است شور اول را ما کردیم و آقای امیرتیمور اعتراض کردند مجلس هم با ایشان موافقت کرد و اعتراضش رفت بکمیسیون و کمیسیون هم اقدام خودش را کرد دولت هم رفت مذاکره کرد و بعد آمد گفت که این پذیرفته نمی‌شود آنوقت کمیسیون این راپرت را به مجلس می‌دهد حالا مقام ریاست یا هیئت رئیسه توجه فرمودند که باید لایحه راپرت کمیسیون مطرح بشود کمیسیون این راپرتش است که مطرح شده اجازه میفرمائید این خبر شور ثانی را الان بنده می‌خوانم آنوقت قضاوت هم با مجلس است اینجا می‌نویسد: کمیسیون قوانین دارائی با مشارکت کمیسیون امور خارجه لایحه شماره ۶۷۶ دولت راجع به پیمان مالی بین دولت ایران و انگلستان را برای شور دوم ملاحظه میفرمائید این شوردوم است و ماده واحده‌است در شور ثانی اگر اعتراض رسید اگر مخبر قبول کرد می‌رود بکمیسیون اگر قبول نکرد که در مجلس رأی گرفته می‌شود (امیرتیمور- پس حالا می‌شود اعتراض داد) حالا اگر شما با آقای بهبهانی یا آقای نوبخت اعتراضی دارید چون شور ثانی است می‌دهید اگر مخبر قبول کرد که می‌رود بکمیسیون اگر نکرد در مجلس باید رأی بگیرند آقای منشور شما را بخدا اشکالات عدلیه‌ای نکنید در اینجا بنده این ماده نظامنامه می‌خوانم ماده ۶۲- اصلاحاتی که در ضمن شور ثانوی پیشنهاد می‌شود در صورتیکه از طرف کمیسیون ارجاع آن خواسته نشود صاحب اصلاح بطور اختصار آنرا توضیح و استدلال می‌کند و فقط اعضاء کمیسیون حق جواب دارند پس از آن مجلس درباب قبول توجه یا عدم قبول توجه رأی می‌دهد. در صورت قبول توجه یا عدم قبول توجه رأی می‌دهد. درصورت قبول توجه آن اصلاح بکمیسیون فرستاده می‌شود. در باره این قبیل اصلاحات نمی‌توان همان روزی که پیشنهاد شده‌است رأی داد. این مسئله حتم است حالا اگر آقای امیرتیمور یا آقای نوبخت اعتراض دارند می‌دهند اگر مخبر قبول کرد که می‌رود بکمیسیون و اگر قبول نکرد باید از مجلس رأی گرفته شود آنوقت بخود آن مسئله باید رأی گرفته شود.
وزیر بهداری- آقایان اگر توجه بفرمایند نظامنامه صریح است اگر بخواهند باز هم مطرح شود شور سوم می‌شود. در شور اول پیشنهادی شده بکمیسیون رفته اگر کمیسیون موافق بود با آن چیزی که قابل توجه شده رد نمی‌کرد و قبول می‌کرد و مجلس هم رأی می‌داد ولی چون کمیسیون آن پیشنهاد را قبول نکرده‌است اگر کسی میل دارد این لایحه بتعویق بیفتد باید یک پیشنهادی مطابق این ترتیبی که درنظامنامه هست به مجلس تقدیم کند ومجلس روی آن پیشنهاد باید رأی بدهد و اگر یک همچو فکری در آقایان نیست که پیشنهاد نمی‌کنند و مجلس هم رأی می‌دهد این یک چیز صریحی است.
امیرتیمور- شور دوم هم باید مثل شور اول بعمل آید و آقای اردلان اشتباه فرمودند و اشتباه ایشان هم اشتباه محض است.
رئیس- آقای بهبهانی فرمایشی دارید؟
بهبهانی- درضمن مذاکره یک مطلب نظامنامه‌ای پیش آمده و هم یک مطلب پیمانی. بنده تصور می‌کنم در مورد اعتراض آقای امیرتیمور حق با ایشان است ولی آقای رئیس هم حق دارند بگویند که جزء لوایح دستوری بوده‌است و از طرف دیگر آقای امیرتیمور هم حق دارند برای اینکه اصل لایحه پیمانی رسیدگیش در مجلس یک طرز دیگری است یعنی پیشنهاد کننده باید بعنوان رجوع بکمیسیون پیشنهاد کند. و هم رد شور اول حق دارد که پیشنهاد را ارجاع بکمیسیون کند و هم در شور دوم (وزیر دارائی- حق ندارد) اجازه بفرمائید آقا این ماده را که آقای انوار خواندند راجع به لوایح عادی است ولی لوایح قراردادی هم پیشنهاد در شور اول و هم پیشنهاد در شور دومش باید بعنوان ارجاع بکمیسیون باشد. در شوردوم هم حق پیشنهاد هست ولی بهمان عنوانی که در شور اول داشته‌است. اما اینکه حق با آقای رئیس است برای این است که این وضعیت یک وضعیتی است که وکلاه نباید در پیشنهادی که می‌کنند صحبت کنند باید ارجاع بکمیسیون بشود و در آنجا مطالب خودشان را بگویند ولی البته تصدیق بفرمائید آقای رئیس یک همچو پیمانی را که البته وکلاء حق دارند درش پیشنهاد کنند این نباید یک دفعه بیاید بمجلس. البته این پیمان دردوماه پیش شور اولش گذشته ولی هیچ خبری ازش نبود که بیاید جزء دستور حق هست که جزء دستور باید اما حق این است که آقایان وکلاء را قبلاً مطلع کنند که فردا یا دو روز دیگر یا یکساعت دیگر یا عصر امروز این جزء دستور می‌باشد که اشخاص هم یادداشتهائی تهیه کنند برای پیشنهادات خودشان که آنها بتوانند در این موضوع صحبت کنند و علی‌العجاله پیشنهاد این شور هم ارجاع بکمیسیون می‌شود و بنده تصور می‌کنم در این جلسه ما نمی‌توانیم رأی بگیریم باین پیشنهاد و دو مرتبه باید برود بکمیسیون و روز طرحش معین شود و بیاید به مجلس (امیرتیمور- صحیح است)
رئیس-آقای معدل
معدل- بنده اینجا می‌بینم منحصراً از موضوع نظامنامه بحث می‌شود و مثل این است که آقایان نمی‌خواهند باصل موضوع بپردازند و نسبت باشخاصی که انتقاداتی و نظریاتی نسبت باین قرار داد اظهار کرده‌اند جواب اساسی هم داده باشند. یک تعجب دیگر هم از این است که رفقائی از ما این اعتراضات را کرده‌اند که در هوش و فراست ممتاز هستند بین نمایندگان مجلس مثل آقای امیرتیمور و آقای طباطبائی و آقای نوبخت و نمی‌شود گفت که عنایت و توجه ندارند بلکه بایستی گفت که می‌خواهند تعبیر بکنند و بگویند که اینطور می‌فهمیم بنده خواستم عرض کنم از نظر مصالح عالیه و بزرگی که ما همه‌مان بایستی آنرا مراعات کنیم چند کلمه توضیح عرض کنم حالا نظامنامه چه جور ترتیب این کار را معین می‌کند این سرجای خودش و بنده معتقد نیستم که رفقا را با نظامنامه متقاعد کنم. می‌بایستی اگر واقعاً اشکالی در ذهنشان هست ما باید اساساً رفع کنیم. خیلی در این بابت من توضیح نمی‌خواهم عرض کنم که وضع امروزی که ما می‌خواهیم این را تصویب کنیم با وضع آنروزی که تعیین شده بود این قیمت برای لیره یک تفاوت فاحثی دارد. چنانکه آقای افشار مخبر کمیسیون هم در این باب توضیحی فرمودند ولی خود آقای امیرتیمور توجه کامل دارند برای اینکه وارد موضوع هستند که ما آنروز اگر بنا بود که تصویب می‌کردیم بخودمان هم خیلی زیاد فشار می‌آوردیم و البته آن بحث آنروز مورد توجه بود همینطور که فرمودند. اما با این گران شدن اجناس می‌بایستی توجه کرد که امروز که ما این را تصویب می‌کنیم فرقی دارد با آن روز یکی از آقایان می‌فرمایند که این قرار داد صورت یک معامله‌ای را دارد بنده تعجب می‌کنم که یکی از آقایان نمایندگان مجلس این نظر را اظهار می‌فرمایند و می‌خواهند یک صورت معامله عادی بآن بدهند در صورتیکه این معامله نیست و یک قرارداد سیاسی است و رأی دهنده باین موضوع بایستی قسمت سیاست این موضوع را رعایت کند و مصلحت عالیه کشور را در نظر بگیرد و بعداً در این موضوع رأی بدهد. این قضیه خرید جوراب و دستمال نیست که از این مغازه نشد از مغازه دیگر بخرد اینجا جای مقدسی است برای ملت ایران و برای نمایندگان و برای مجلس که ایجاد احساساتی کنند وبدینوسیله با آنها با ملل متفق همکاری کنیم تا این جنگ را بپایان برسانیم بنده عرض می‌کنم فرمایشات آقایان هم صحیح است فرض هم می‌کنم که در اینجا ماغبنی داریم این اشکالی ندارد. اگر چنانچه ما بآنها متفق هستیم و این را اکثریت مجلس رأی داده‌است که ما از متفقین آنها هستیم بایستی ضرروزیان هم در راه متفق و دولت خود بدهیم. ما داریم امتحان عملی برای این کار می‌دهیم ما هست و نیست خودمان را در راه آنها داده‌ایم آقای من این را توجه کنید آقا که این مختصر خسارت چیزی نیست در مقابل آن خساراتی که تا حالا داده‌ایم.
امیرتیمور- بقدر بنیه و توانائی‌تان بکنید این کشور بزانو در می‌آید این فوق توانائی کشور است.
معدل- آقا توجه بفرمائید ما باید خودمان تشخیص بدهیم که امروز برای اینکه دنبال این ملل متفقی که داریم برویم باید تا آنجا که می‌توانیم بهر وسیله‌ای هست کار را بپایان برسانیم. اگر آقایان اکثریتشان موافق هستند پس چرا در موضوع ۱۲۸ ریال حرف می‌زنند اصلش را بگویند که باطل است و برود پی کارش. اگر ما بایستی که با متفقین خودمان همراهی کنیم همراهی کردن یعنی خسارات دادن یعنی ضرر دادن یعنی کاری که باب کیف انسان نیست کردن تمام اینها هست. شترسواری که دولا دولا بر نمی‌دارد آقا امروز صحبت ماده ۱و ماده ۲ و بیست چهار ساعت فاصله نیست یک جمعی با کمال رشادت در یک موقعی که وضعیت مثل امروز هم نبوده‌است اینطور تشخیص داده‌اند که دولت ایران متفق روس و انگلیس است و وقتی که متفق شد باید بار جنگ را هم بکشد و بپایان برساند اینهم یکی از شرایط اینکار است و ملت ایران هم با کمال سرافرازی این بار را می‌کشد و انتظار دارد در روزی که بیرق صلح برافراشته می‌شود و ندای صلح برخاسته می‌شود متفقین او هم در مقابل این خسارت و صدها خسارت دیگر حفظ استقلال او را بکنند و امیدواریم که این کار را خواهندکرد.
دکتر ملک‌زاده- آقای رئیس بنده اخطار نظامنامة دارم.
رئیس- آقای دشتی.
دشتی- آقای رئیس یک نظامنامة که شما در دست دارید باید آنرا اجرا کنید این نظامنامه حکم قانون را دارد و باید مر نظامنامه را اجرا کنید و من تعجب می‌کنم که چرا در یک مسائل مهمی که باید مر نظامنامه اجرا شود شما آنقدر مسامحه و اهمال روا می‌دارید متأسفانه حضرتعالی در کارهای عادی اینکار را می‌کنید و مجلس اهمیت نمی‌دهد ولی در این قسمت هم باید کاری کنید که مجلس در تحت نظم در بیاید و اینقدر منحرف نشود. آقای آقاسید یعقوب هم در این قسمت آمدند و ماده نظامنامه را خواندند و البته یک نحو ابهامی دارد که اگر بسابقه نگاه کنیم روشن خواهد شد. اولاً این اعتراض آقای امیرتیمور را بنده خوب میدانم زیرا همیشه آقای رئیس مجلس باید دستور جلسه را معین کند حتی در نظر هست که تعیین دستور مجلس با خود مجلس شورای ملی است ولی غالباً رئیس باید معین کند که اگر اعتراضی هست قبلاً تهیه شود. پس آقای رئیس باید که در آخر هر جلسه‌ای دستور جلسه آتیه را تعیین کنند که آقایان بتوانند در وایح صحبت کنند و فکر کنند و خلاصه بدانند چه لایحه‌ای مطرح است که حاضر باشند برای صحبت کردن. خودبنده خیلی از اوقات شده‌است که یک لایحه‌ای مطرح بوده‌است که ابداً نتوانسته‌ام اظهار عقیده کنم و مخصوصاً آقایانیکه در لوایح علاقمند هستند که صحبت کنند باید بآنها مجال داد یعنی قبلاً بایستی اذهان حاضر بشود و شما بطور حتم تعیین کنید که دستور جلسه آتیه چیست. شما میگوئید دستور لوایح موجوده این معنی ندارد باید گفت اول فلان و دوم فلان لایحه مطرح است این یکی اما راجع به معاهده بادول خارجه مطابق نظامنامه هیچوقت خود معاهده مطرح نمی‌شود ماده واحده دولت مطرح می‌شود باقی دیگر مواد منضمات است چیزی که در مجلس شورای ملی مطرح می‌شود این است که بزود این مواد را با دولت به بندد از این جهت نه کلیات اول دارد نه کلیات دوم دارد (نوبخت- پس این سوابق خراب بوده است؟) عرض کنم بنده بیشتر از آقای نوبخت وکیل بودم در مجلس و همیشه هم مبنی بر همین بوده‌است و بطور یقین اینطور است. صورت جلسات را ملاحظه کنید مادة پیشنهادی دولت فقط مطرح می‌شود آنوقت اگر نسبت به بعضی از مواد نظامنامه کسی اعتراضی داشته باشد همانطور که در نظر هست بایستی ۲۴ ساعت قبلاً اعتراض را بنویسد و برئیس مجلس بدهد. آنوقت او هم چاپ می‌کند و منتشر می‌کند آنوقت وقتی که آن معاهده مطرح می‌شود آن اعتراض وکیل معترض هم مطرح می‌شود یعنی می‌گویند در ماده ۶ مثلاً فلان وکیل اعتراضی داشته‌است وباید صحبت کند. آنوقت آقای وکیل پا می‌شود بعنوان ارجاع کمیسیون می‌گوید باین دلیل بنده اعتراضی دارم و حق هست که برود به کمیسیون می‌گوید باین دلیل بنده اعتراضی دارم و حق هست که برود به کمیسیون. آنوقت رأی گرفته می‌شود راجع بارجاع بکمیسیون اگر مجلس رأی داد در ارجاع بکمیسیون که معلوم می‌شود تا اندازه‌ای حق بوده‌است و می‌رود به کمیسیون و اگر رأی نداد که گذشته‌است و بماده واحده رأی گرفته می‌شود عمل کردن این قسمت بنظر بنده اشکالی ندارد ولی همانطور که آقای امیرتیمور اشاره کردند باید رئیس مجلس قبلاً تعیین کند که دستور چیست تا اینکه وکیل بتواند اعتراض بدهد. مثلاً الآن شما معاهده را مطرح می‌کنید آقای امیرتیمور و آقای نوبخت و آقایان دیگر که اطلاع نداشتند که این لایحه مطرح می‌شود که اعتراض بدهند. برای اینکه این بایستی ۲۴ ساعت قبل فهمیده باشند و علت اینکه این صحبتها می‌شود از این جهت است که در موضوع معاهده بادول خارجه باید از روی نظامنامه رفتار شود (صحیح است) علاوه بر این این معاهده بین‌الاثنین است و نمی‌توانیم که آنرا تغییری درش بدهیم زیرا که متن آن بزبان فرانسه و انگلیسی و روسی می‌باشد و تماماً معتبر خواهد بود و بنابراین از آنطرف مجلس شورای ملی هم حق دارد که قبول کند یا نکند. پس در این طور موارد اعتراضات باید بعنوان ارجاع بکمیسیون باشد که مجلس شورای ملی اگر آن اعتراض را مواجه دانست بفرستند به کمیسیون و در کمیسیون آن وکیل معترض می‌رود و مفصل صحبت می‌کند و دولت را موظف می‌کند (امیرتیمور- مرا نخواستند در کمیسیون) بلی. این اشتباهی است که می‌کنند و اساساً اگر اینطور جریانات نباشد ما دچار این زحمات نمی‌شویم. بعضی از وکلاء ممکن است با یک لایحه‌ای اساساً مخالف باشند و کسی اعتراض نداده باشد ولی البته بایستی مجال به آنها داد که مطابق مقررات نظامنامه حرف بزنند و خارج از نظامنامه حرف نزنند. حالا اگر می‌خواهید نظامنامه را زیر پا بگذارید یا اگر آقای رئیس می‌خواهند نظامنامه را زیر پا بگذارید یا اگر آقای رئیس می‌خواهند نظامنامه را زیر پا بگذارند این رابنده موافق نیستم خیر این نظامنامه را که ما داریم باید طابق‌النعل بالنعل عمل کنیم.
رئیس- شور اولش هم گذشته بود آقا.
دشتی- همان خیری که از کمیسیون خارجه رسیده‌است و اعتراض آقای امیرتیمور راجع به آن باید صحبت شود حالا که کمیسیون راجع باعتراض آقای امیرتیمور رأی نداده‌است بهتر این است که امروز اعتراض ایشان داده شود و روز پنج شنبه این موضوع مطرح شود که اگر آقایان هم اعتراض دارند بدهند که روز پنج‌شنبه مطرح می‌شود بیایند و صحبت کنند (صحیح است)
وزیردارائی- اصلاً طرز شور و طرز نظامنامه را باید درست تطبیق کرد آنوقت به بینیم که چکار کنیم یک لایحه‌ای را همانطور که اظهار شد قرار بود که همان مطرح بشود در شور اول هر کسی ۲۴ ساعت قبل باید اعتراضش داده شود وچاپ شود. شور اول که مطرح می‌شود بعنوان اعتراض بارجاع بکمیسیون می‌رود و این در همان شور اول است. در شوردوم دیگر نمی‌شود.
یکی از نمایندگان- در هر موقع می‌شود.
وزیردارائی- اجازه بفرمائید درلوایح در شوری ملاحظه فرمودید که در شور اول پیشنهادات می‌رود به کمیسیون بدون رأی و بعد در شور دوم می‌آید بمجلس و رأی گرفته می‌شود یا قبول می‌شود یا رد می‌شود یعنی در همان شور اول نظر مجلس معلوم می‌شود لوایح قراردادی هم همینطور است چهارشوری که نیست نظامنامه دو شور فرض کرده در شور اول اعتراضات باید قبلاً داده شده باشد و طبع شده باشد و بنظر آقایان رسیده باشد. در شور اول اعتراضات خودشان را می‌کنند هرکدام را مجلس قابل توجه دانست می‌رود به کمیسیون و کمیسیون با آن طرف متعاهد صحبت می‌کند و نتیجه‌اش می‌آید به مجلس دیگر در شور دوم که نمی‌شود اعتراضات در شور اول می‌شود.
امیرتیمور- آقا سوابق را ملاحظه کنید شما اشتباه می‌کنید اینطور نیست.
وزیردارائی- شما اگر نظری دارید باید بفرمائید که لایحه بماند.
امیرتیمور- من خبر نداشتم که امروز مطرح می‌کنند.
وزیردارائی- خبر را شما همیشه داشته‌اید برای اینکه یک لایحه که می‌آید بمجلس مذاکراتی می‌شود و آقایان نمایندگان مکلفند که اگر پیشنهاداتی می‌شود باید در شور اول بشود چنانکه کمیسیون تمام آن پیشنهادات را قابل توجه ندانست جز این یکی را و این هم رفت بکمیسیون و در کمیسیون چنانچه آقایان هم ملاحظه فرمودند مدتی مورد مذاکره واقع گردید و رد شد و حالا خبرش آمده‌است بمجلس و آقایان هم اطلاع دارید و لایحه هم مدتها خدمتشان بوده و مکرر خوانده‌اید (نوبخت- بنده الآن مسبوق شدم) در هر صورت حالا ممکن است آقایان یک پیشنهادی بدهند در تعویق یا رد لایحه والا روی خود لایحه باید رأی گرفته شود و نمی‌شود برود بکمیسیون.
دشتی- آقای بیات یک اشتباهی کرده‌اند.
امیرتیمور- اشتباه بزرگ
دشتی- اولاً یک اشتباهی شده‌است و آن اینست که دولت نباید در نظامنامه مجلس مداخله کند حفظ نظامنامه مجلس با خود مجلس و وکلا است و دولت باید از لوایح خودش دفاع کند و در نظامنامه حق مداخله ندارد اما اشتباه دوم این است که می‌گویند چهار شوری می‌شود خیر نمی‌شود مقصود از شور که در نظامنامه می‌نویسد شور در مجلس شورای ملی است (صحیح است) نه در کمیسیون ممکن است یک لایحه ده مرتبه هم در کمیسیون برود مقصود از دو شور شوری است که در مجلس شورای ملی و جلسه علنی مجلس بعمل آید چون می‌نویسد اگر در ضمن شور اول یا دوم بعضی از نمایندگان در بعضی از مواد اعتراض دادند الی آخر یعنی در شور اول و در شوردوم می‌توانند اعتراض کنند از این صریحتر چیست؟ (صحیح است) و بهتر این بود آقای رئیس مجلس در آخر جلسه گذشته گفته باشند که در دستور جلسه آتیه قرارداد مالی ایران و انگلیس مطرح است و آقایان هم اعتراضات‌شان را می‌دادند آنوقت در اول جلسه مطرح می‌شد حالا هم باید بماند برای جلسه آینده و جزو دستور جلسه آینده باشد و آقایان هم اعتراضات خودشان را می‌دهند و مطرح می‌شود و تکلیفش معلوم می‌شود.
نقابت- آقا یک اشکال دیگر هم هست و آن مربوط به این است که در ضمن یک لایحه دیگری صدی چهل را صدی شصت کرده‌اند آن لایحه هم باید ضمیمه شود بهتر این است بماند برای جلسه دیگر که آن لایحه هم ضمیمه شده و یک جا مطرح گردد.
طباطبائی- پس بماند برای جلسه بعد (بعضی از نمایندگان – ختم جلسه)
رئیس- اگر موافقت میفرمائید لایحه تبدیل اسکناس به زر مطرح شود.
بعضی از نمایندگان- بما نداده‌اند
- شور اول گزارش کمیسیون بهداری راجع به تشکیل انجمن‌های پزشکی
۵- شور اول گزارش کمیسیون بهداری راجع به تشکیل انجمن‌های پزشکی
رئیس- گزارش کمیسیون بهداری خوانده می‌شود.
کمیسیون بهداری لایحه شماره ۴۹۲۷۳ دولت راجع به تشکیل انجمن‌های پزشکی شهرستانها را با حضور آقای وزیر بهداری تحت شور و مطالعه قرار داده بالاخره با مواد زیر موافقت حاصل شده اینک گزارش آن برای شور اول تقدیم می‌شود.
ماده ۱- وزارت بهداری بمنظور حفظ سلامت نفوس و تعیین وظایف و حقوق پزشکان در جامعه و حفظ حدود و شئون حرفه پزشکی مجمعی بنام انجمن پزشکان در مرکز هر استان و شهرستان که مقتضی بداند تشکیل خواهد داد مطابق این قانون انجام وظیفه نمایند.
کلیه پزشکان و دندانسازان و ماماها و پزشکیارهای هر شهرستان تابع مقرراتی خواهند بود که این قانون و آئین‌نامه مصوبه بعهده انجمن پزشکان واگذار می‌کند در هر شهرستان فقط یک انجمن پزشکان خواهدبود.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- عرض می‌کنم این لایحه الآن توزیع شد و الآن هم صحبت از رعایت نظامنامه بود در صورتیکه بایستی بیست و چهار ساعت قبل ازتوزیع شدن مطرح شده باشد بنده این لایحه را خواندم از اول تا آخرش هیچ معنی ندارد واقعاً مزخرفتر از این لایحه هنوز باینجا نیامده‌است بنده ارادت دارم به آقا ولی این لایحه مفهومش این است که یکعده از اطباء انجمن تشکیل بدهند خوب اینکه قانون لازم ندارد یکی دیگر اینکه اگر شکایتی شد این انجمن بتواند تعقیب کند مرجع شکایات عدلیه‌است و بنده نمیدانم چه شکایتی شکایت از این است که اگر دوا فروش گران فروخت اولاً این را تا بحال روزنامه‌ها هم نوشتند کسی گوش نمی‌دهد حالا یکنفر خواست برود شکایت کند می‌رود به انجمن پزشکان شکایت می‌کند یا اگر یک طبیبی به غلط معالجه مریض را کرد این انجمن باید رسیدگی کند یا اگر بعضی از اطبا بدون اجازه بشغل طبابت بپردازند بالاخره این از وظایف وزارت فرهنگ است و اینها تمام قانون دارد مقررات دارد بنده نفهمیدم که شما این کاری را که می‌خواهید بکنید خوب اینها اگر تخلف کردند وظایف خودشان را انجام نیاوردند چه مجازاتی برای اینها قائل شده‌اید بعلاوه اینها یک وظایف اخلاقی است چه لزومی دارد شما قانون بنویسید بعد هم البته این انجمن یک مجلس خواهد داشت که باید آن تو جمع شوند و این مستلزم یک کرایه و یک خرجی است و یک لوازمی می‌خواهد لوازم‌التحریر می‌خواهد بالاخره اینها را انجمن خواهد داد یا وزارت بهداری در لایحه که پیش‌بینی نشده‌است که محل خرجش از کجا است بنده از آقای وزیر بهداری خواهش می‌کنم که این لایحه را پس بگیرند و بماند برای سال دیگر.
وزیربهداری- بنده اگر جای آقای طباطبائی بودم از جنبه مخالف اینطور صحبت می‌کردم که اگر یک کار اساسی مثل قرارداد بین دو دولت مطرح شود گفته شود آقا این خیلی مهم است ما ندیدیم بماند برای چهار پنج روز دیگر شور کنیم بالاخره بماند برای جلسه آتیه چون خیلی مهم است اما اگر یک چیزی در درجه دوم اهمیت باشد گفته شود که اصلاً هیچ معنی ندارد و اصلاً نباید شور بشود این حکایت آن آخوند است که گفت میدانید میدانید و همانطور گذشت درصورتیکه این لایحه هم بموقع خودش خیلی مهم است و البته در مقابل قرارداد که بگذاریم در درجه دوم اهمیت است بنده در موقعی که قرارداد مطرح بود نسبت بمطرح شدن لایحه بهداری ساکت بودم و نظر داشتم که آقای وزیر دارائی صحبت کنند ولی چون حالا آن لایحه به جلسه آینده موکول شد بنده خیال می‌کردم که لایحه تلقیح عمومی مطرح می‌شود و بالاخره آنهم مطرح نشد و این لایحه مطرح شد و حالا در جواب اعتراض آقای طباطبائی عرض می‌کنم خدمت آقا که این لایحه یک قدم بزرگی است که ما مردم را دخالت در کارها می‌دهیم و از جنبه اجتماعی فوق‌العاده مؤثر است و از قدیم هم درایران معمول بوده حالا مشروطیت و دموکراسی را کنار بگذار اساساً اصناف ما هم این وضعیت را همیشه داشته‌اند که اگر یک اختلافی برای یکی از اصناف پیش می‌آمد ما بین خودشان اصلاح می‌کردند پس این وضعیت که در قدیم هم معمول بوده در کارهای صنفی حالا هم بموجب قانون در کارهای دیگر مثل اطاق بازرگانی معمول و متداول است و اگر ما متابعت کنیم از دولی که از ما جلوتر بوده‌اند می‌بینیم که در سایر ممالک هم معمول بوده‌است پس با وضعیت ایران می‌بینیم که باید از آقایان دکترهای آزاد کمک بیشتری بخواهیم و از آقایان دکترها غیر از آن کسانی که موظف هستند به خدمات دولتی و مجبور نیستند که یک کارهائی بکنند از آنها هم استفاده کنیم بنابراین برای اینکه اینها هم تحت یک مقررات و قوانینی باشند این لایحه تدوین شده اصولاً هم گمان می‌کنم که آقای طباطبائی از نظر عمومی که دارند بفرمایند که هر چه لوایح دولت می‌آید بمجلس فایده ندارد و چیز مهمی نیست آن یک مطلب علیحده‌ایست ولی این لایحه یک لایحه‌ایست که راه ضررش مسدود و منافعش هم مشهود است این است که خواهش می‌کنم آقا هم موافقت بفرمایند که کلیاتش تصویب شود.
رئیس- آقای معدل.
معدل- الساعه آقای دشتی شرحی راجع به رعایت مواد نظامنامه داخلی تذکر دادند و باید هم ما مقید باشیم برعایت اصول و مواد نظامنامه داخلی و اگر تخلف از او بکنیم فردا بیک اشکالاتی بزرگی ما گرفتار می‌شویم و در حضور آقایان الساعه آقا سید کمال آمده‌است توزیع می‌کند بنده مقصودم اینست که هر چیزی که از بین برود یواش یواش سابقه می‌شود و فردا ممکن است یکنفر بلند شود و بگوید که این را هم همانطور که فلان لایحه بود مطرح کنیم این چه کاری است بنده عرض می‌کنم به آقای وزیر بهداری که آیا در این موقع مشکل مملکت ما دیگر کاری امروز مهمتر از این نداریم که بمجلس بیاوریم این را تاریخ قضاوت می‌کند و ثبت می‌کند که ما در چه مواقع مهمی چه لایحة را آورده‌ایم در مجلس و مطرح می‌کنیم و داریم چه می‌کنیم از این که بگذریم الآن با حضور همه آقایان توزیع می‌کنند و با حضور همه طرح می‌کنند.
رئیس- این را باید خدمت آقایان عرض کنم که هر وزیری باید وظایف خودش را انجام بدهد. آقای دکتر ملک‌زاده.
دکتر ملک‌زاده- اینجا یک اشتباهی شده‌است و آن این است که دو لایحه بوده‌است یکی راجع به تلقیح عمومی که جزو دستور بود و خدمت آقایان هم توزیع شده بود بنده هم انتظار داشتم که آن لایحه مطرح شود حالا این لایحه را منتشر کرده‌اند و وقت هم گذشته‌است بنده تصور می‌کنم که آقایان موافقت بفرمایند که آن لایحه تلقیح عمومی برای جلسه آینده جزو دستور شود و این لایحه بماند برای جلسات دیگر.
- تقدیم دو فقره لایحه از طرف وزیر دارائی
۶- تقدیم دو فقره لایحه از طرف وزیر دارائی
وزیر دارائی- دو فقره لایحه راجع باستخدام معاونین رئیس کل دارائی که تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم و یک لایحه دیگر هم راجع بمابه‌التفاوت مالیات بردرآمد حقوق مستخدمین نسبت به آن یکماه مساعده‌است که دیگر مطالبه نشود.
رئیس- آقای دکتر طاهری.
دکترطاهری- بنده می‌خواستم عرض کنم که امروز وقت مجلس بر این گذشت که چرا این لایحه مطرح شد و آن لایحه مطرح نشد (معدل- تقصیر با هیئت رئیسه‌است) تصدیق بفرمائید اشخاصی که حاضر برای کار نیستند غالباً این اشکالات را پیش می‌آورند والا لایحه را حالا آوردند یا روز قبل این لوایح همین پشت گذاشته شده‌است مقصودم این است که خوبست مقام ریاست از حالا دستور جلسه بعد را معین کنند که چه چیز مطرح می‌شود که همه آقایان فکرشان حاضر باشد.
وزیر دارائی- بنده می‌خواستم تقاضا کنم که این لوایحی را که ما دادیم از نظر وضعیت مالی اهمیت دارد اگر واقعاً مجلس شورای ملی نظر به تصویبش دارند موافقت بفرمایند جزو دستور گذارده شود یک قسمت راجع به اسناد خزانه بود لایحه بود که یک ماده‌اش گذشت ماده اول و دومش باید شور شود یکی هم همین قرار داد مالی است اگر موافقت بفرمائید در مرحلة اول و بعداً آن لایحه‌است خزانه جزو دستور باشد.
رئیس- آقای وزیر دارائی سه لایحه مهم دارند یکی راجع به قرارداد مالی بین ایران و انگلیس یکی هم اسناد خزانه‌است و یکی هم تبدیل اسکناس بزر آقای انوار.
انوار- بنده می‌خواستم عرض کنم با اینکه آنروز آن ماده سوم راجع به پول خرد را با کمال عجله گذراندیم پول خرد ابداً پیدا نمی‌شود الآن جیب بنده پر از کبریت و سیگار شده‌است چونکه بنده اتومبیل ندارم باید این اتوبوسها را سوار شوم بجای پول سیگار یا کبریت می‌دهند این عجله که مجلس کرد و احتیاجات که مردم دارند (جواب بده آقای وزیردارائی به‌بین من چه می‌گویم) تمام مردم محتاج هستند چه فکری کرده‌اید جواب بدهید.
وزیردارائی- پس از اینکه لایحه تصویب شد بضرابخانه دستور داده شد و مشغول هستند یک مقداری هم حاضر شده‌است ببانک تحویل شده و بتدریج هر چه حاضر شود در دسترس بانک گذارده خواهد شد و مشغول هستند و بتدریج که ضرب شود ببانک تحویل داده می‌شود و بتدریج هم منتشر می‌شود.
- موقع و دستور جلسه آتیه ختم جلسه
۷- موقع و دستور جلسه آتیه ختم جلسه
رئیس- اگر اجازه بفرمائید جلسه را ختم کنیم جلسه آینده روز یکشنبه ۵ تیرماه سه ساعت و نیم قبل از ظهر دستور قرارداد مالی بین دولت ایران و انگلیس
(مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری