مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ تیر ۱۳۳۵ نشست ۱۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳۱ تیر ۱۳۳۵ نشست ۱۵
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۵
صورت‌مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۳۱ تیرماه ۱۳۳۵
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت‌مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور - آقایان: فضایلی - تیمورتاش - خلعتبری - معین‌زاده - سالار بهزادی - قنات‌آبادی.
۳ - توضیح مقام ریاست در مورد مفهوم تبصره ۲ از ماده ۶ قانون فروش خالصجات
۴ - بیانات آقایان وزیر کشور و وزیر دارایی
۵ - تقدیم چند فقره تلگراف به وسیله آقای امید سالار
۶ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای خرازی
۷ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به اجازه اجرای لوایح دادگستری پس از تصویب کمیسیون قوانین دادگستری مجلسین و ارجاع به مجلس سنا
۸ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای بهبهانی
۹ - تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت و سى دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقاى رضا حكمت تشكیل گردید.عنوان پیوند
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان: اردلان. فرشی. باقر بوشهری. مهندس اردبیلی. صفاری. محمود ذوالفقاری. دکتر عدل. مرتضی حکمت. دکتر شاهکار. امامی خوئی. اورنگ. کشکولی. عامری.. دکتر سعید حکمت. دکتر آهی. حشمتی.
غائبین بی اجازه ـ آقایان: دکتر طاهری. تجدد. دکتر امیر اصلان افشار. دکتر رضائی. خزیمه. علم. مشار. جلیلی. سعیدی. کدیور. کورس
دیر آمدگان و زود رفتگان با اجازه ـ آقایان طباطبائی قمی. رامبد. پرفسور اعلم. اسکندری. عرب شیبانی. بزرک ابراهیمی. موسوی .. صراف زاده قنات آبادی. بزرگ نیا. دکترعمید. سالار بهزادی. دولتشاهی. استخر. دکتر وکیل
غائبین در رأی ـ آقایان: دکتر هدایتی. تیمور تاش. بهبهانی. معین زاده. مهندس بهبودی. مهندس ظفر. خرازی. قخر طباطبائی. اریه. مسعودی عبدالحمید بختیاری. تربتی. استفندیاری. آقایان. طباطبائی. قمی. دکتر بینا. اخوان. مهندس هدایت. فولادوند. برومند. امیر بختیار. مهندس شیبانی.
رئیس ـ نسبت بصورت مجلس نظری نیست؟ آقای خرازی
خرازی ـ بنده را غائب در رأی نوشته‌اند بنده بشهادت همه رفقا اینجا بودم حالا اگر اشتباه شده تمنی می‌کنم دستور بفرمائید تصحیح شود
رئیس ـ اگر نظر آقایان باشد آنروز مرتباً برای گرفتن رأی زنگ می‌زدم که آقایان تشریف بیاورند و حالا چون عده آقایان که در رأی غیبت داشته‌اند زیاد است با اجازه خود آقایان این دفعه را صرفنظر می‌کنم بعد از این در موفع تشریف بیاورند و کارها را لنگ نکنند مال همه آقایان را خط بزنید در صورت مجلس دیگر نظری نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد
۲-بیانات قبل از دستور آقایان: فضائلی ـ تیمور تاش ـ خلعتبری ـ معین زاده ـ سالار بهزادی ـ و قنابت آبادی
رئیس ـ نطقهای قبل از دستور شروع می‌شود آقای فضائلی
فضائلی ـ در دو جلسه گذشته نماینده محترم آقای بهبهانی که در صف یک نفری یا دو نفری اقلیت تشریف دارند بیاناتی در انتقاد نسبت بدولت ایراد فرمودند که آقایان محترم استحضار دارند بنده اولا این روش بسیار خردمندانه اکثریت مجلس را قابل ستایش میدانم ه با کمال صبر و حوصله و بردباری فرصت می‌دهند که اقلیت هر گونه انتقادی که نسبت بدولت دارد بدون برخورد یا مزاحمت و مخالفت در حین ادای نطق بیان بکند بنظر بنده این روش نشانه‌ای از عدالتخواهی از رشد کامل سیاسی و از خردمندی کامل خواهد بود زیرا انتقاد خصوصاً از طرف نماینده اقلیت، از شئون اقلیت است ولی در مقابل، جناب آقای بهبهانی در بیانات خودشان یک نکته‌ای ادا فرمودند که بنظر من آن نزاکتی که اکثریت در مقابل اقلیت رعایت می‌کند ایشان نخواستند بتمام معنی در مقابل اکثریت رعایت کنند یعنی نسبتی با کثریت دارند که بنظر بنده این نسبت ناروا و دور از انصاف بود بنده خواستم در این باره توضیحی عرض کنم و بهمین جهت در جلسه گذشته تقاضای نطق قبل از دستور کردم و بنا بر دستور مقام ریاست بامروز که یک فاصله زیادتری از آن روز گرفت موکول شد. آقای بهبهانی در بیان خودشان اینطور می‌خواستند وانمود بفرمایند که اعتمادی که اکثریت و موافقین دولت نسبت بدولت اظهار کرده‌اند بنابر یک فلسفه‌ای غیر از اصول پارلمانی است و با اینکه اعتراف بروش غلط دولت دارند معهذا اعتماد خودشان را و موافقت خودشان را بجهات غیر مربوط مثلا منسوب می‌دارند (دولت آبادی ـ این تصور صحیح نیست)(بهبهانی ـ بنده همچو حرفی نزدم) آقا البته لایحه‌ای را قرائت فرمودید که خودتان مرقوم فرموده بودید که بنده یک جمله از آنرا می‌خوانم
رئیس ـ بحث در نطق وکیل یا سؤال وکیل از وکیل ممنوع است ایشان عقیده‌ای دارند شما هم عقیده‌ای دارید بیان کنید، شما چه کار دارید که ایشان چه می‌گویند
+ خودتان بیانتان را بکنید
فضائلی ـ سخن انستکه بنده میخواهم ثابت کنم رأی اعتماد که اکثریت مجلس بدولت داده است روی اصولی بوده است (صارمی ـ آنرا رأی مجلس معلوم کرد) و آن اصول را هم دوباره تکرار می‌کنم که معلوم باشد فلسفه‌های غیر قابل ذکر نیست (قنات آبادی ـ بله اگر اینکار را بکنید بصرفه نزدیکتر است) دلیل اعتماد بدولت روشن است اصولا بنظر بنده این مجلس که اکثریت نمایندگانش را وکلای منتخب در دوره ۱۸ و در دوره ۱۹ تشکیل می‌دهند از سیاست کابینه سازی و کابینه اندازی متنفر است در دولتهائی که بعد از شهریور سال ۲۰ تشکیل شده بود بخاطرها هست افراد متنفذی در مجلس بودند و هر چهار ماه یکمرتبه پنجماه یکمرتبه دولتی را بر سر کار می‌آوردند و بعد از آنکه از او بهره برداری می‌کردند خوب اورا می‌دوشیدند و بعد از اینکه دیگر آندولت قادر باستفاده دادن بآنها نبود (حشمتی ـ آقا صحیح نیست حق ندارید حمله بکنید) … (تیمور باش ـ این حرفهاچیست ؟!) (همهمه نمایندگان ـ زنگ رئیس)
رئیس ـ آقای فضائلی (حشمتی ـ نگذارید آقای رئیس) آقای فضائلی شما بمجالس دیگر چرا توهین می‌کنید؟ (حشمتی ـ دوشیدند یعنی چه ؟) آقای حشمتی بشما مربوط نیست، من دارم صحبت می‌کنم آقا فضائلی شما میگوئید مجالس این کار را می‌کردند چه حقی دراید که این حرف را بزنید (حشمتی ـ مجالس پیش فداکاری کردند) ساکت باشید حفظ نظم مجلس بعهده من است نه شما، بفرمائید.
فضائلی ـ ۱۴ سال ۱۵ سال از شهریور ۲۰ گذشت وضع مملکت ما وضع روزگار ما بهترین نشانه و بهترین دلیل اینست که دولتها گذشته ما آیا خدمت کرده‌اند (تیمور تاش ـ حتماً خدمت کرده‌اند) (قنات آبادی ـ فقط یک دولت خدمت کرده و آنهم خود آقای فضائلی آنوقت مأمور رفراندم بوده است) (زنگ رئیس ـ دعوت بسکوت)
رئیس ـ می‌گویند دولتها چرا گوش نمی‌دهید نگوئید. این رویه را خوبست ترک کنید بگذارید به بینم چه می‌گوید تا خودم مواظب باشم هیاهو کردن و جنجال یعنی چه؟ شما هم آقای فضائلی متوجه صحبتتان باشید بگذارید من متوجه باشم (صحیح است) اگر حرف بیموردی گفته شود من جلوگیری می‌کنم
فضائلی ـ بنده اوامر ریاست را اطاعت می‌کنم بنده معتقدم این دولت از آن دولتهائی نیست که با صدور تصویبنامه یا بازهای کهنه کارانه روی کالاهای مملکتی روی کالاهای صادره وارد یکجور بازیهائی بکند که ضرری متوجه عامه بکند (قنات آبادی ـ فقط دستور داده‌اند روزی سی تن شکر به ثابت یا سال بدهند) رئیس ـ اگر کمکی بدولت می‌خواهید بکنید این کلام یجرالکلام است شما عقیده خودتان را بیان بکنید.
فضائلی ـ عقیده بنده اینست که این دولت، دولت دستکاری است (یکی از نمایندگان ـ ما که رأی دادیم .)عقیده بنده این است که این دولت، دولت آجیل بده و آجیل بگیر نیست عقیده بنده این است که این دولتی نیست که با جواز بازی و جواز سازی با توصیه‌های حرفه‌ای باواگذاری یکی دو تا سه نفر هوا داری و جانبداری تعداد اشخاص شناخته شده را جلب نماید (قنات آبادی ـ خلاف بعرضتان رسانده‌اند .) و بهمین جهت است که اکثریت نمایندگان هوا دار آنست (قناب آبادی ـ آن دلیل دیگری دارد .) بعقیده بنده انصاف نیست ما خرابیهای گذشته را که قسمت مهم آن مربوط بجریاناتی بود که در اختیار ما نبود بعهده دولت علاء بگذاریم. جنگی پیش آمد، خرابیهائی پیش آورد ۱۴ سال گذشت هیچیک از آن خرابیها را که نتیجه جنگ است و نتیجه عدم توفیق دولت هاست بخواهیم بحساب دولت علاء بگذاریم بر خلاف انصاف رفتار کرده ـ ایم بنده معتقد هستم، یعنی ادعا نمی‌کنم که دولت علاء تمام آرزوهای ما را بر آورد. هرگز چنین ادعائی بنده نداریم. معتقدم آقایان موافقین دولت هم چنین ادعای ندارند، ولی در عین حال معتقد هستم که دولت خدمات قابل توجه و قابل ذکر هم کرده است. باید آن خدمات را هم حساب کرد.
البته مساله روشن کردن خط مشی سیاسی دولت یعنی مملکت یک موضوعی بود که مورد اتفاق نظر بود و پسندیده بد و در این باب بنده بحث زیادی نمی‌کنم، زیرا قابل بحث از نظر اینکه مورد اتفاق است شاید نباشد، این راه آهنی که الان بنیشابور رسیده و رفقای ما رفته‌اند برای افتتاحش، این در عرض یکسال گذشته یک کیلومتری یک کیلومتر، روزی یک کیلومتر ریل گذاری شده و آن کار را انجام شد در عرض چند سال گذشته بعد از شهریور چنین موفقیتی دولتها حاصل نشده بودند اگر ما الان هم گرفتار خالی بودن خزانه، یا کمبود درآمد هستیم، آقایان میدانید که قانون مالیات بردر آمد را تازه تصویب و ابلاغ کرده‌اند گرفتن مالیات و پر کردن خزانه فرصت می‌خواهد راه آهن تبریز نزدیک است بمراغه برسد و بهمین زودی افتتاح خواهد شد.
در سال جاری قسمت مهمی از راههای کشور بطور اساسی دردست ساختمان است باید ساخته شود و ساخته می‌شود، بنده خودم بعنوان عضو هیأت بازرسی در بار شاهنشاهی در سال قبل در راه آهن تهران بودم و مطالعه‌ای کردم شخصاُ اطلاع حاصل کرده‌ام تقریباُ دو سال و نیم پیش بکلی راه آهن داشت می‌خوابید. خوبست نمایندگان محترم از این جریانات مطلع باشند که راه آهن ایران داشت بکلی تعطیل می‌شد بدون تردید تا دو ماه بعد اصلا تعطیل می‌شد علتش این بود که تمام یدکیها تمام شده بود، هیچ یدکی جدیدی سفارش نکرده بودند، تمام واگنها، تمام لکوموتیو‌ها وقتی که خراب می‌شد بصورت اقساط افتاده بود و تعمیر نمی‌شد. چند تا لکوموتیو و چند تا واگن آخرین روز‌های فعالیت خودشان را میگذراندند در زمان همین دولت بنده رسیدگی کردم وسائل تعمیر را وارد کردند، لکوموتیو خریدند، واگن خریدند تراورس عوض کردند قسمتی از پل‌ها که بکلی اصلا خطرناک کرده بود عبور و مرور راه آهن را تهیه کردند و نصب کردند البته این یک کاری است که انجام شده مبارزه با سم مهلک تریاک توی این مملکت شوخی نبود البته با همت و پایداری نمایندگان مجلس در دوره قبل این کار انجام شد (صحیح است) در این باب البته بصورت شوخی شاید بشود همه را بیان کرد ولی منظور اصلی که منظور نظر اصلاح طلبان بود آن عبارت بود از اینکه تریاک ارزان و فراوان در دسترس طبق مولد یعنی زارع و کارگر کشور نباشد از دسترس آنها خارج شود تا روز بروز بر تعداد دچار شدگان باین بلبه مهلک افزوده بشود (خرازی ـ آقای فضائلی حالا هم از افغانستان وارد می‌شود بطور قاچاق) البته باید جلو قاچاق را گرفت ولی آن نگرانی را که داشتیم با این نگرانی که ممکن است یک آدم متمولی از طریق توسل بقاچاق خود را گرفتار بمرگ تدریجی کند و مأمورین هم موفق نشوند که او را منع کنند این خیلی مهم نیست ولی مهم آن بود که زارع خراسانی زارع فارسی و بالاخره تمام کشت کاران این مملکت یعنی آنچه که بنای مملکت روی آن قرار دارد گرفتار این سم مهلک نباشد و جلویشان باز نباشد و ما ضرر اقتصادی زیادی ممکن است از این کار برده باشیم و قطعاً هم برده‌ایم ولی در مقابل آن خطری که متوجه رشد این مملکت بود آن ضرر چیز مهمی نبود و این کار از نظر جلوگیری و منع کشت خشخاش توفیق نصیب ما شد، بنده باختصار عرض می‌کنم اولا نمی‌خواهم کارهای انجام شده دولت را بگویم این وظیفه دولت است که خودش بیاید بگوید که چه کار کرده است و مخصوصاُ باید بگوید که چه کار خواهد کرد صورت ریزکارهای من چیست و صورت ریز کارهای که میخواهم انجام بدهم چیست مخصوصاً در فلان مدت، در فلان ماه چه کاری را انجام خواهم داد. اما میخواهم عرض کنم علت دادن رأی اعتماد ما بدولت همین مسائل است یعنی ایجاد خطمشی صحیح و سیاست جهانی درستکاری دولت مقاومت دولت در مقابل اشخاصیکه می‌خواهند سوء استفاده بکنند و کارهائی که انجام داده است و کارهائی که امید است انجام بدهد البته مادام که این روش را ادامه دهد مخصوصاُ با قدمهای سریعتر و تندتر خدمت کند مورد اعتماد مجلسین خواهد بود. البته آن روزی که بخواهد قدمش را سست تر بردارد یا نتواند اعتماد بشود و رفع اعتماد هم خواهد شد.
رئیس ـ آقای فضائلی وقت شما تمام شدم.
فضائلی ـ خلاصه عرایض بنده این بود که اعتمادی که ما بدولت نشان داده‌ایم و رأی سفید داده‌ایم بنا بر دلائل موجهی بوده است (صحیح است)
رئیس ـ آقای خلعتبری
خلعتبری ـ آقای تیمور تاش پنج دقیقه وقت بنده را خواسته‌اند مرحمت بفرمائید.
رئیس ـ آقای خلعتبری
تیمور تاش ـ بنده قبل از اینکه پای تریبون مجلس بیایم چند نفر از دوستان عزیز من یادداشتی دادند که جناب آقای فضائلی هم فراکسیون بنده است، بنده خیلی خوشوقت هستم و خیلی هم سرافراز هستم اما حقیقت اینستکه بنده هیچ وقت نمی‌توانم شاهد یک بی انصافی باشم و لااقل در مقام بیان حقیقت بر نیایم. جناب آقای فضائلی فرمودند که دولت عزیز و محترم من جعفر بهبهانی جزو یک یا دو نفر از اقلیتی است که در مجلس هست شما احساسات اکثریت نمایندگان را جریحه دار بفرمائید (صحیح است) چون اگر یکنفر یا دو نفر اقلیت هستند بگذارید آنها بمانند ولیکن صلاح نیست باین عده مردمی که اینجا نشسته‌اند و اغلبشان در ادوار گذشته بوده‌اند خدمت کرده‌اند چنانکه ثابت خواهم کرد، شما احساسات آنها را جریحه دار بکنید. در دمکراسی اخیر، ما از دوره ۱۳ شروع می‌کنیم جناب آقای فضائلی دوره ۱۳ شما کجا بودید وقتی کشور در دست قشون بیگانه افتاده بود که میفرمائید یک عده آقایان که اینجا نشسته‌اند آجیل گرفتند و آجیل دادند (فضائلی ـ سر نیزه شورویها روی سینه من بود، من آنوقت فرماندار شهسوار بودم) (بهبهانی ـ تو که خودت رفراندمچی بودی) کجا بودید آنوقتی که این آقایان
+ بودند و دفاع کردند و حق ایران را حفظ کردند (قنات آبادی ـ ایشان رفراندم می‌کردند .)
رئیس ـ وقتی وکیلی به یک وکیل دیگر پرخاش کند مطالب غیر وارد بهم میگوند نگذاشتند مطلب مفهوم شود حالا هم آقای تیمور تاش از این مطالب بدتر نتیجه معکوس گرفته می‌شود، حال آقا هم خوب است مطلبتان را بفرمائید.
تیمور تاش ـ بنده مطلبم ۵ دقیقه بیشتر نیست که اجازه میخواهم صحبت کنم دوره چهاردهم دوره‌ای بود که شش ماه ۴۱ نفر یک طرف ایستادند ویکعده دیگر یک طرف ایستادند شش ماه تمام اینها مقاومت کردند استقامت کردند (صحیح است) برای این مملکت برای بودن ایران (فضائلی ـ کسی مخالفت ندارد) شما گفتید تمام این مجلسها کسانی بودند که آجیل دادند و آجیل گرفتند، دوره ۱۵ آنچنان دوره‌ای است که قوام السلطنه آن مرد کار آمد ایران مشکل نفت را حل کرد دوره ۱۶که بنده خودم جزئش بودم گر چه آن دوره‌ها هم بودم یکی از بازیگرانش بودم صراحتاً میگوم و افتخار هم می‌کنم. با تمام فشارها تا پای جان ایستادیم (صحیح است) برای بقا و اهتزاز این پرچم (احسنت)(فضائلی صحبت دلتها بود صحبت مجلس نبود .) بیانات خودتان را مطالعه بفرمائید، دوره ۱۷ یک مشت از خود گذشته این کشور را نجات دادند دوره ۱۸ آن چنان دوره ـ ای است که همیشه مورد توجه و عنایت اعلیحضرت همایونی بوده است شما را بخدا برای خود شیرینی مطالبی نفرمائید که مردم مملکت را مأیوس بفرمائید کسانی که اینجا این جلو بعنوان هیئت دولت نشسته‌اند هر کدام اینها در مواقع مختلفه وزیر بوده‌اند کار کرده‌اند جانبازی کرده‌اند و حیف است بخدا حیف است که برای خاطر یکروز ما مجاهد شنبه بشویم و همه اینها را فراموش کنیم (احسنت)
بهبهانی ـ اجازه میفرمائید؟
رئیس ـ شما مطابق ماده ۸۲ اجازه می‌خواهید وقتی وارد دستور شدیم اجازه داده می‌شود. آقای خلعتبری
خلعتبری ـ خاطر آقایان مسبوق است که هفته گذشته در روزنامه اطلاعات مقاله‌ای نوشته شد راجع بکمکهائی که کشور امریکا به ممالک خاورمیانه و سایر قسمتهای دنیا می‌کند. اخیراً هیأتی از طرف مقامات کشور امریکا بایران آمدند برای مطالعه کمکهای موسوم با صل چهار بر طبق خبر، خبر گزار روزنامه اطلاعات این هیئت گزارشی داده است و بعضی از سناتورهای امریکا هم باین گزارش توجه کرده‌اند و اساس آن گزارش مربوط باین بوده است که گفته شده است که کمکهای اصل چهار آن طوریکه باید و شاید در ایران استفاده نشده است و چون این موضوع در روزنامه‌های امریکا منعکس شده و در امریکا و مجلسین و افکار عمومی دارد. بنابراین مقتضی دانستم با آنکه امروز در نظر داشتم راجع باوضاع اقتصادی مملکت صحبت کنم و دخالت دولت را در اوضاع اقتصادی در مجلس تشریح کنم معذلک آن مطلبی را که در نظر داشتم بوقت دیگر بر گذار می‌کنم و امروز راجع باین موضوع کمکهائی که بایران شده است و باید بشود صحبت کنم و چون موضوع کمکهائی امریکا بکشورهای دنیا در هر کشوری در درجه اول اهمیت قرار داد چند کلمه‌ای در این خصوص خواستم گفته باشم تا اگر گزارشهائی که با حقیقت منطبق نیست بر علیه ایران داده شده باشد مجدداً مقامات کشور امریکائی در آن گزارشات تجدید نظر بکنند و مخصوصاً وزیر امور خارجه ایران سفیر ایران در امریکا را مجبور کند که این سوء تفاهمات را بر طرف کنند.
من شخصاً از اقدامات آزادی خواهانه ملت امریکا که مالیات دهنده بدولت امریکاست برای کمکهائی که بکشورهای عالم کرده‌اند تشکر می‌کنم بنده خودم برای اینکه این کمکهای در هر مملکتی بهر حال بمردم آن مملکت مفید بوده تردیدی ندارم ولی میخواهم این نکته را تذکر بدهم که این کمکها در دنیا یکی بقصد جلوگیری مولود فقر عمومی میدانند شده است یکی هم برای اینکه ممالک دنیا بتوانند اساس اقتصادی خودشان را اصلاح کنند و کشوری که اساس اقتصادیش اصلاح شد بهتر می‌تواند خودش را حفظ کند در مقابل کمونیزم، بنا براین از لحاظ این هدف و مرام من گمان می‌کنم بین ما و امریکا تقاوت فکری نباشد که اصول این کمکها برای این منظور بوده است پس ما در یک هدف و مقصد شرکت داریم و آن مسأله مبارزه با اصول کموینزم است، حالا اگر ممالک بزرگ از نظر صنعت و اقتصاد و وضع خودشان می‌خواهند با کمونیزم مبارزه کنند البته برای آزادیخواهی هم هست، بنده نمی‌گویم فقط برای اقتصاد است و برای پیشرفت صنعتی است و اگر کمونیزم تسلط پیدا کرد آنها از بین می‌روند ولی میخواهم عرض کنم ما که یک ملت فقیر و بی چیز و یک مملکت کوچکی هستیم اصول مبارزه ما با کمونیزم جهات خاصی دارد اول ما یک ملت خداپرست و مسلمانی هستیم (صحیح است) دوم یک ملت و طنپرستی هستیم و شاهدوست هستیم و آزادیخواه هستیم (صحیح است) و از آزادی و از آن هدفهائی که نزد ما مقدس است تا بحال دفاع کرده یم نه برای خاطر ممالک دیگر (صحیح است) بنابراین اصولی پایداری ما هم بر همین اصل است النهایه با اینکه بدنیا کمکهائی برای جلوگیری از نفوذ و مبارزه با کمونیزم شده و طرح مارشال در اروپا اجرا گردید و متجاوز از بیست هزار میلیون دلار کمک بلاعوض بممالک اروپائی شد به نتیجه توجه بفرمائید در فرانسه آخرین انتخابات نتیجه اش این شد که کمونیستهای فرانسه صندلیهای بیشتر بدست آوردند و در ایطالیا هم کمونیستها صندلیها ی بیشتری بدست آوردند ولی بما از اول تا آخر طبق صورتی که دیشب اصل ۴ داد یا صد میلیون یا صد و پنجاه میلیون و یا دویست میلیون دلار کمک بلاعوض تا بحال بیشتر نشده است بنده خواستم عرض کنم این کمکهائی که بممالک آسیائی و بما شده است در مقابل کمکهائی که بممالک صنعتی و معظم اروپائی شده است هیچ است (صحیح است) ولی ما مردم گرسنه بهتر توانستیم با شکم خالی و با هرج و مرج و با بدبختی این هدف مقدس خودمان یعنی خداپرستی و وطنپرستی و شاهدوستی و آزادیخواهی را برای خاطر خودمان حفظ کنیم (صحیح است) نه برای خاطر دیگران (احسنت) (خرازی ـ با آنکه مایل پیروزی لقب داشتیم) حالا میخواهم یکقدری شما را بعقب ببرم بنده میخواهم بگویم اینکه می‌گویند در شرق تمدن قدیمی است این بی اعتبار و بی مأخذ نیست چکسلواکی یک مملکتی بود صنعتی و مترقی مثل انگلستان و فرانسه ریاست دولت چکسلواکی با بنش بود که بقول امریکائیها بزرگترین سیاستمدار بود.
مازاریک همیطور و با اینکه قشون روسی در چکسلواکی نبود معذلک مملکت خود را تسلیم کمونیستها کردند ولی با اینکه شاه ما آن موقع ۲۳ سال بیشتر نداشت قوام السلطنه یک سیاستمدار معرفی نبود، قشون خارجی در ایران بود ولی ما مملکت را حفظ کردیم (صحیح است) همین مجلس چهاردهم که آقای تیمور تاش از آن اسم بردند مملکت را حفظ کرد (صحیح است) تفاوت ما با ممالک دیگر اینستکه در اینجا قشون خارجی و فشون روس بود و آزادی را توانستند حفظ کنند و در آنجا قشون روس نبود قشون خارجی نبود مجلس ما اکثریت و اقلیت باستثنای اعضای جزب توده متفقاً لایحه گذراندند که مذاکره در مسئله نفت را تحریم کردند، کافتارادزه را بیرون کردند انتخابات را تا زمانی که قشون خارجی در ایران باشد تحریم کردند اینکار‌ها شوخی نبود هیچ سیاستمداری در دنیا این موفقیتها را پیدا نکرده است بنابراین من مجلس چهاردهم و مرحوم قوام السلطنه را نسبت بخدماتی که در آن موقع و بعد از مجلس ۱۴ که در آن زمان قشون روسها در اینجا نبودند کرد تجلیل می‌کنم و نباید فراموش کرد ما با کمونیزم و کمونیستها برای استقلال خودمان مبارزه کردیم نه برای کمک گرفتن و پول گرفتن اما موقع پاداش دادن و موقع کمک کردن متأسفانه سهمیه آسیا خیلی قلیل شد و بقدری قلیل شد که حالا مطبوعات امریکا و بعضی از سناتورها بخودشان اجازه می‌دهند که این گذشته را فراموش کنند آقایان سیاست ایران را ایرانی حفظ می‌کند (خرازی ـ همین آقا علاء چه خدماتی کردند)
من تشکر می‌کنم از امریکا و انگلستان که البته بما کمک کردند ولی همین آقای علاء در شورای امنیت بزرگترین خدمت را به مملکت کردند (صحیح است) آقایان میدانید این فداکاری چه وقتی شد؟ آنوقتی که امریکا و انگلیس تصور می‌کردند راه حل ایران اینستکه ایران بسه منطقه نفوذ تقسیم شود (خرازی ـ بگور ببرند این آرزو را) خیال می‌کردند این آخرین راه حل است. یک شخص دانشمندی را این مجلس است که کتاب ‹‹ فرم یالتاتومالتا ›› Form Galta to Malta را مطالعه کرده است در اینجا نوشته است که مرحوم روز ولت پیشنهاد کرده بود که بندری در ایران تأسیس شود بندر آزاد که روسها بتوانند از آن استفاده کنند، راه آهن ایران هم بین المللی بشود، آن مرحوم بقصد بد این پیشنهاد را نکرده بود او برای استقلال ایران خیلی پافشاری کرد آن اعلامیه‌ای که گرفت، اعلامیه سه دولت همچوقت از نظر ما محو نمی‌شود، ولی میخواهم بگویم وضع بین المللی بجائی رسیده بود که بزرگترین سیاستمداران عالم خیال می‌کردند که ملت ایران نمی‌تواند مقاومت کند و تنها چاره اینستکه یا مثل آذربایجان به چند منطقه نفوذ تقسیم شود یا اینکه راه آهن بین المللی و بند بی المللی داشته باشد چه چیز این نقشه را عقیم کرد همت و فداکاری و استقلال خواهی و وطن پرستی ملت ایران بود ما اگر آن مقاومت را نمی‌گردیم امروز یک مملکت مستقلی نبودیم (خرازی ـ و استقامت شخص شاه) البته عرض کردم اعلیحضرت همایونی در قضیه آذربایجان رل بسیار مؤثری داشت (صحیح است) من از تملق بشاه خوشم نمی‌آید (خرازی ـ تملق نیست)
رئیس ـ آقای خرازی شما چرا مرتب بیانات ناطق صحبت می‌کنید؟
خلعتبری ـ اما حق این است که شاه در قضیه آذربایجان قشون از هم گسیخته ایران را مجهز کرد و برای نجات آذربایجان این یک خدمتی است که بیش از این هم نباید گفت. بنابراین ما آن روزگار سخت را گذراندیم برای اینکه ملت رشیدی هستیم و باین ملت رشید اگر متفقین و یا مطبوعات امریکا بخواهند اهانت کنند این وظیفه دولت است که این حقایق ا را بگوید و بنویسد و بسمع ملت و مردم امریکا برساند که یک همچو ملتی استحقاق کمک دارد مدیون ما نیستند ولی ما برای پیش بردن این هدف یعنی حفظ استقلال خودمان امروز احتیاج
+ بکمک داریم بنابراین اگر اصل ۴ در ایران نتوانسته است مطابق میل مقامات امریکائی عمل کند بنظر من باز تقصیر با خود مقامات امریکائی است برای اینکه با ما مشورت نکردند که مردم ایران و ملت ایران چه می‌خواهد قسمت اعظم از پولهای اصل ۴ صرف کرایه خانه‌های سنگین حقوقهای سنگین و حقوق پرسنلی شده است اگر یک کار مهم یک کسی انجام بدهد خرج پرسنلی این کمتر است اما اگر شما چند کار کوچک کردید خرج پرسنلی آن چند برابر است من در مجله نیوزویک خواندم که افغانها از اعتبار اصل ۴ برای ساختن سد استفاده کرده‌اند بنابراین اگر اعتبار اصلی ۴ لااقل دو سومش در اختیار ما گذاشته می‌شد که مطابق آنچه احتیاج ماست، احتیاج اساسی ماست ما خودمان تشخیص می‌دادیم و مصرف می‌کردیم مثلا اگر پنجاه میلیون تومان ببانک کشاورزی میداند صد میلیون تومان برای سد سازی می‌دادند این بنظر بنده از لحاظ کمک بمردم ایران بهتر بود برای اینکه اگر در آمد مردم بالا رفت زندگی مردم بخودی خود بهتر می‌شود دیگر لازم نیست که اصل ۴ مستراح برای کشاورزان بسازد این را بطور مثال عرض می‌کنم جناب آقای علم شاهد هستند که در گنبد قابوس دهسال پیش یک حمام یا دو حمام عمومی بیشتر نبود حالا شما منزل هر ترکمنی که وارد می‌شوید یک حمامی آنجا هست که خدا شاهد است بنده تا ده سال دیگر هم نمی‌توانم تهیه کنم برای چه؟ برای اینکه سالی فلان مقدار پنبه می‌فروشد، وقتی در آمدش زیاد شد عمارت بهتر می‌سازد، رادیو می‌خرد، کفش بهتر پا می‌کند و خودشان پول روی هم می‌گذارند و برای خودشان مدرسه درست می‌کنند بهداشتشان را رعایت می‌کنند بنابراین من قطع دارم که خود امریکائیها این اظهاراتی که جراید امریکا می‌کنند راجع باینکه ممالک آسیا استحقاق این کمک را ندارند و این کمکها بیفایده است توجه نخواهند کرد مخصوصاً در همچو موقعی که مملکت ایران برای دفاع از صلح عالم بپیمان بغداد ملحق شده است در این موقع مسلماً روابط حسنه و دوستی و سوابق حکم می‌کند که باید این کمکها ادامه پیدا کند و من تنها بادامه پیدا کردن این کمکها عقیده ندارم بلکه باید این کمکها بیشتر هم بشود (صحیح است) امروز مملکت ایران دچار بحران اقتصادی و دچار بیکاری است در امریکا برای هر یک نفر که کار پیدا کند ۱۲/۵۰۰ دلار باید سرمایه بمصرف برسد این حساب را بکنید در ایران به این سیل جمعیت و جوانها و مردم بیکار چه قسم باید جواب بدهیم بنابراین در همچو موقعی ترک کمک کردن این عقیده را پیدا کردن زیبنده روابط حسنه ما نیست و من قطع دارم وزارت امور خارجه ایران اقداماتی خواهد کرد که ارزش فداکاریهای ملت ایران و زحمات ملت ایران در راه حفظ صلح بثبوت برسد آقایان اگر خدای نکرده ملت ایران مبارزه نمی‌کرد و کمونیزم در ایران تسلط پیدا کرده بود همین دولت امریکا با تصویب همین کنگره بیست هزار میلیون دلار می‌بایستی برای پس گرفتن نصف ایران خرج کنند و ده هزار میلیون دلار هم می‌بایستی بممالک مجاور ایران کمک کنند تا آنها خودشان را در مقابل خطر کمونیزم حفظ کنند ایران کلید خاورمیانه است چطور است در موقع صحبت‌ها و نطقها امریکائیها و انگلیس ـ‌ها و سایرین می‌گویند ایران کلید خاور میانه است اما اینهائی که این کلید را حفظ کرده‌اند نباید باینها کمک کرد و باید کمک اینها را فطع کرد ؟ .. بنده قطع دارم ارزش فداکاریها ما کاملا بثبوت نرسیده است و مالیات دهندگان امریکائی نمیدانند که ما کمک کردیم و یک بیست سی هزار میلیون دلار دولت امریکا برای نجات خاور میانه از مالیات دهنده‌ها پول نگرفته است بنابراین حالا این مقدار قلیل کمک را قطع کردن و این حرفها را زدن بمن که برخورد ولی من خوب میدانم که دولت و ملت امریکا حسن نیت دارد و این کمک ادامه پیدا خواهد کرد بعد هم اداره کردن اصل ۴ با خود امریکائیها بوده است، اگر خودشان نتوانستند خوب اداره کنند و اشخاصی را آنجا برده‌اند که از عهده اداره کردن کارها بر نیامده‌اند این چه ربطی بملت ایران دارد (صحیح است) بنده که می‌گویم دولت امریکا حسن نیت دارد برای اینستکه ابتدای اصل ۴ اعتباری که بما داد پانصدهزار دلار بیشتر نبود همان سال بعدش که مصادف با ملی شدن نفت شد یک مرتبه این اعتبار را برد به ۲۳ میلیون دلار بنا براین باید با دوستان خودمان این مطالب دوستانه را در میان بگذاریم و این گله‌ها را چون در جاهای رسمی صحبت شده است و در مطبوعات هم نوشته شده برای حفظ حق خودمان برای حفظ روابط حسنه اینجا تذکر بدهیم و اینها را شوخی تلقی نکنیم. بنده دیگر عرضی ندارم (احسنت)
رئیس ـ آقای معین زاده
معین زاده ـ بنده بدواً از جناب آقای خلعتبری خیلی تشکر می‌کنم که پنج دقیقه از وقتشان را ببنده دادند و اگر واقعاًبنده بخواهم حق مطلب را ادا کنم زیاد طور می‌کشد ولی پیش از پنج دقیقه وقت نیست فقط یک موضوع لازم است که آنرا باید بعرض مجلس شورای ملی برسانم در اسفندماه گذشته بارانهای سختی در کرمان آمده و در تمام مناطق سیل جاری شده از جمله در حوزه انتخابه بنده ۷۳ پارچه آبادی منهدم شد و از بین رفت در همان موقع بعرض دولت رسید و باید تشکر کنم از جناب آقای صمصام استاندار کرمان که ایشان از هیچ گونه کمک و فداکاری فرو گذار نکردند اما متأسفانه دستگاههائی که برای این کار بود تاکنون نتوانسته‌اند کمکی بکنند تا بتوانند وضع خودشان را تجدیدی بکنند جناب آقای علم وزیر محترم کشور شاهد هستند و از ایشان هم تشکر می‌کنم که هر کاری در قوه داشتند کردند اما متأسفانه تا امروز از محل بانک کشاورزی و از محل وام قنائی سازمان برنامه پولی بدست مردم داده نشده است، این دهات و مزارع بکلی ویرانه افتاده است که متأسفانه مجدداً دو سه روز قبل عین آن وضعیت تجدید شد و اجازه میخواهم که عین تلگراف آقای استاندار را بعرض مجلس برسانم ‹‹ جناب آقای وزیر کشور رونوشت جنابان آقایان نمایندگان کرمان و جناب آقای وثوق معاون وزارت دارائی بطوری که خاطر محترم مستحضر شده است هنوز آلام و خسارتهای ناشی از سیلهای ۵ ماه اخیر بواسطه عدم وصول کمکهای کافی تسکین نیافته بود که در چند روز اخیر بواسطه نزول بارانهای شدید سیلهای عظیم تقریباً در کلیه حوزه استان ششم جاری کلیه راهها را شسته قنوات را خراب کرده اثاثیه و مایحتاج زندگی مردم را برده است و در حال حاضر استاندار دائماً ناظر تلگرافاتی است که از اهالی آسیب دیده و از هستی ساقط شده نقاط مختلفه می‌رسد و متأسفانه هیچگونه اعتباری و وسیله هم برای کمک بآنها در دسترس نیست.
البته شیر و خورشید سرخ تا حد مقدور بمردم خسارت دیده کمک خواهد کرد لیکن چون میزان خسارت وارده بحدی است که مختصر وسایل موجود دردی دوا نخواهد کرد. چشم امید مردم متوجه مساعدت و کمک فوری مقامات مرکزی است که هرچه زودتر کمکهای مؤثر و کافی از لحاظ ترمیم راهها و ارسال گندم و لباس و وجه و پرداخت وام از بانک کشاورزی و سازمان برنامه برای احیای قنوات منهدمه بآنها بشود و چون احتیاج مزبور مخصوصاً تعمیر راهها و ارسال گندم و وجه عموماً جنبه فوری و حیاتی دارد امر و مقرر فرمایند حتی المقدور در ارسال آنها تسریع شود که موجبات دلگرمی مردم که در اثر قهر طبیعت از هستی ساقط گردیده‌اند فراهم شود. زیرا در غیر این صورت نه از استانداری و نه از مجموع تشکیلات اداری این استان که کاری ساخته نیست و جواب مردم راهم اکنون در استانداری مجتمع و بامید مراحم اولیای معظم امور می‌باشند نمی‌توان داد. صمصام ›› امروز صبح شنیدم از طرف شیر وخورشید سرخ و همچنین انجمن کمک آسیب دیدگان سیل کمک هائی در نظر گرفته شده از جناب آقای علاء نخست وزیر محترم تمنی می‌کنم باین موضوع توجه مخصوص بفرمایند تشریفات زائد و خسته کنند سازمان برنامه از بین برود عامل بانک کشاورزی است دستگاه دولت مسئولیت دارد اجازه بدهید پول در اختیار مردم بگذارند که بتوانند کارشان را اصلاح کنند والا حالیه با این تشریفات تا هشت ماه دیگر هم چیزی بانها عاید نمی‌شود از جناب آقای فروهر رئیس دارائی هم استدعا می‌کنم دستور بفرمایند بتقاضای زارعین و مالکین از لحاظ سیل زدگی از بین رفتن محصول توجه کنند آنهائی که واقعاً مؤدی هستند و آسیب دیده‌اند مالیاتشان را بسعیر کنند در سال آینده نقداَ دریافت دارند دیگر عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای سالار بهزادی سالار
بهزادی ـ عرض بنده نسبت به وقایع اخیر کرمان بود که همکار محترم جناب آقای معین زاده بعرض آقایان محترم رساندند و تلگراف جناب آقای استاندار کرمان را خواندند بنده خوشوقتم که امروز جناب آقای نخست وزیر و آقایان اعضاء محترم دولت حضور دارند از ایشان تقاضا می‌کنم نسبت بوضع کرمان توجه بیشتری بفرماند برای اینکه کرمان فقیر بود کرمان بیچاره بود متأسفانه امسال مورد قهر و غضب طبیعت هم واقع شد و در ظرف مدت کمتر از ۶ ماه دو مرتبه است که کرمان مورد هجوم سیل واقع شده مخصوصاً این سیل اخیر که خیلی بیموقع بود در موقعی که مردم کرمان ناله شان از کمی غله بلند بود بنده تلگراف داشتم که مقدار زیادی از خرمنها را سیل برده است و خسارات زیادی از این راه بمردم کرمان وارد شده و غله بسیاری از نقاط کرمان تلف شده است که مالکینش قادر بآباد کردن آنها نیستند هنوز کرمانی‌ها خسارات سیل گذشته را جبران نکرده بودند که دو مرتبه سیل گریبان آنها را گرفته است و بنده مخصوصاً از جناب آقای علم استدعا می‌کنم پیشنهادات جناب آقای استاندار کرمان را توجه بیشتری بفرمایند چون واقعاً کمال خدمت را در حادثه گذشته و هم در حادثه اخیر بعمل آورده‌اند که ضررهای ناشی از این حوادث جبران بشود حسن نیت ایشان است و دولت با فراهم کردن وسیله و همچنین اعتباراتی که می‌خواهد در اختیار ایشان بگذارند که ایشان بتوانند کاری انجام بدهند مخصوصاً خواهش می‌کنم بتلگرافات و پیشنهادات ایشان یک توجه بیشتری بشود و یک وسائلی در اختیارشان گذاشته بشود که تا حدی که البته ممکن است و الا تمام این خرابیها را
+ نمی‌شود آناً جبران کرد تا حدی جبران این خساراتی که بمردم وارد آمده است بشود.
رئیس ـ آقای قنات آبادی بفرمائید
قنات آبادی ـ جناب آقای علاء نخست وزیر تشریف نداشتند در موقعی که یکی از آقایان نمایندگان محترم بنام موافق در پیرامون ایشان صحبت می‌کردند البته حق نماینده نیست که بسخن نماینده دیگر اعتراض کند (صحیح است) هر وکیل آزاد است عقاید خودش را نظریات خودش را بدون این که تعرضی بشخص و بفردی از نمایندگان بشود بیان بکند. اما من چون مخالف دولت آقای علاء بود ام و هستم آمده‌ام یک مطالبی را عرض کنم و میل داشتم که آقای موافق دولت هم در این جا تشریف داشتند و آن مطلب را دقت می‌فرمودند. یک مثلی یادم آمد یک سائلی به درخانه متمکنی می‌رود صاحب خانه یک بانوی بیت در عمارت طبقه فوقانی بود و بسائل و بگدا گفت ای گدا اگر من در صحن خانه بودم هر آینه بتو کمک می‌کردم و اتفاقاً همین گدا و همین سائل دفعه دیگر بدر همان خانه مراجعه کرد و کمک طلبید و بانوی بیت در حیاط بود در صحن خانه بود و بسائل و بگدا گفت که من اگر در طبق فوقانی منزل بودم بتو گدا وسائل کمک می‌کردم سائل ببانو گفت بانو بالا را دیدم و پائین را هم دیدم بنده میخواهم باین آقایانی که علی العمیا در مقابل بدیهیات مسلم حقایق ا انکار می‌کنند این مطلب را بگویم که ما گذشته را دیدیم حال را هم دیدم آینده را هم می‌توانیم تصور کنیم آقایان می‌گویند بعد از شهریور ۲۰که ۱۴.۱۵ سال است روز بروز وضع مملکت رو به تباهی و بیچارگی و خرابی رفته ما هم قبول داریم ولی آن کسانی که موافق دولت هستند این مطلب را نمی‌خواهند حل کنند و نمی‌خواهند بآن توجه داشته باشند که آیا این ۱۴،۱۵ سال حکومت دست چه اشخاصی بوده است آیا غیر از همین آقایان ذوالعز و الاحترام که امروز مصدر خدمات هستند و حکومت درید قدرت آنها است آن روز‌ها غیر از این آقایان کسانی دیگر هم بوده‌اند که حکومت میکرده‌اند؟ خیر بنده روز اول که عرض کردم در جبین این کشتی نور رستگاری نیست نه از نظر این بود که خدای نکرده بند جناب آقای علاء را بد آدمی میدانم هیچ چنین چیزی نبوده است هیچ وقت هم چنین اظهار عقیده‌ای نکردم ایشان بسیار بسیار مرد علاقمند بوطن هستند اما در هر کسی سلوک بنوعی است محترم از شیر حمله خوش بود و از غزال رم ـ اگر جناب آقای علاء در صحنه‌های دیپلماتیک دنیا بخواهند برای مملکت خدمت کنند بعقیده خیلی‌ها موفق خواهند شد اما وضع این مملکت و سر و سامان و مردم را از گرفتاریها و این همه بدبختی گوناگون که در تمام شئون زندگی مردم این مملکت رسوخ دارد نجات دادن و بر طرف کردن آن بدلیل حکومت پیش و حکومت امروز و حکومت آینده ایشان ممکن نیست جناب آقای علم.
سالی که نکو است از بهارش پیداست بهمان نسبتی که در گذشته موفق شدند بهمان نسبت هم در آیند موفق خواهند شد بعضیها می‌خواهند اظهار اخلاص بدولت بکنند بما هم هیچ ربطی ندارد وکیل در اظهار عقیده و ابراز عقیده آزاد است اما این اظهار اخلاص کردن باید جوانمردانه باشد کما این که مخالفت و مبارزه با یک دولت هم بعقیدة بنده باید جوانمردانه باشد یعنی یک مخالف دولت بعنوان این که مخالف دولت است حق ندارد بدستگاه دولت تهمت بزند دروغ بگوید و موافق دولت هم برای مبارزه با مخالفین دولت حق ندارد ناجوانمردانه رفتار بکند بنابراین یک موافق دولت نباید بگوید که چون دولت‌های گذشته جواز می‌دادند چوب می‌دادند آجیل می‌دادند و این دولت نمی‌دهند بنابراین مخالفین بدولت حمله می‌کنند خود این عمل دور از اصل اخلاق است اولا و ثانیاً جناب آقای فضائلی موضوع آجیل دادن و سور دادن روی مقتضیات روز فرق می‌کند یکروز بعضی دولتها آجیل می‌دادند و بعضیها آجیل نمی‌دادند و حالا موضوع آجیل منتفی شده و موضوع شکر پیش آمده حالا آجیل نمی‌دهند و شکر می‌دهند (فضائلی ـ اگر بدهند بسیار بد می‌کنند) می‌دهند شما بروید وزارت دارائی ببینید دستور داده‌اند روز ۳۵ تن شکر بدند به ثابت پاسال (وزیر دارائی ـ هیچ چنین چیزی نیست ۳۵ تن کمتر است) (مسعودی ـ کمتر است) خوب آقای وزیر دارائی می‌گویند کمتر است بنده حرفی ندارم (خند ه حضار) (وزیر دارائی ـ این طور نیست توضیح می‌دهم) من چون این مطلب را خودم عقیده دارم دو مطلب را میخواهم امروز تذکر بدهم بنام حفظ حقوق نماینده یکیش این است که آقایان نمایندگان محترم قطع نظر از حیثیت شخصی که دارند تا موقعی که لباس نمایندگی بقامت آنها آراسته است بدانند که اگر مجلس محترم باشد معزز باشد آبرومند باشد بهر نسبتی که مجلس افتخار و با اهمیت است و بهر نسبتی که مشروطیت ایران پر افتخار و معززو با اهمیت باشد نگهبانی مشروطیت ایران اعلیحضرت همایونی با عظمت تر قاطعتر بر اثر است (صحیح است) بنابراین موضوع انتقاد تذکر این مطالب که شأن نماینده است بمشروطیت که ضرر نمیرساند هیچ حیثیت مجلس و حیثیت مشروطیت را روز بروز بالامیبرد و آن چیزی که بمشروطیت ضرر می‌زند تعریف و توصیف بیجا است آقایان نمایندگان محترم با لجن آفتاب را نمی‌شود اندود کرد اگر تمام مردم این مملکت وضع زندگیشان خوب باشد هر چه که شمس قناب آبادی بگوید که مردم وضعشان بد است نانشان بد است زندگیشان بد است هیچکس بحرف او گوش نمی‌دهد و همه باو دشنام می‌دهند و اگر خدای نگرده وضع زندگی مردم در سرتاسر کشور بد باشد سطح قیمتها بالا باشد هزینه زندگی بالا باشد هر چه دولت و دستگاه دولت و طرفداران دولت و تبلیغات دولت فریاد بزند بگویند وضع خوب است مملکت آرام است ارزاق در اختیار همه است هیچ اثری ندارد جز اینکه مردم گویند گانرا مسخره می‌کنند جناب آقای علم در روزی که راهرو زیرزمینی را افتتاح می‌فرمودند که من آن روز متأسفانه افتخار این را نداشتم که آنجا باشم مطالبی فرمودند و اشاره بیک کار مثبت کردند اصولا من طرفدار کار مثبت هستم و لو اینکه آن کار خیلی کوچک باشد و من همیشه بدولت‌ها می‌گویم که شما بیائید بگوئید دو آجر را روی هم گذاشتیم باز فرض این است که بگوئیم عملیات دولت فعلی جناب آقای علاء و دولت گذشته ایشان را که روی هم بریزیم و جمع و تفریق بکنیم حاصل آن ساختن یک راه زیر زمینی است این خودش کافی است که ما بگوئیم که دولت حاضر آمده یک راهرو زیرزمینی ساخته است اما یک مطلب اساسی است که ما از نظر وجدان وظیفه باید تذکر بدهیم راهرو زیرزمینی یکی، ده تا بیست تا برای این مملکت لازم است و این کاری هم که شده کار مثبت است من نمی‌گویم منفی است اما مثبت تر از این تأمین ضروریات اولیه مردم جنوب شهر تهران است (صحیح است) اگر کسی منکر این حرف است بنده عرضم را پس می‌گیرم مثبت تر از ساختن راهرو زیر زمینی یعنی تأمین آب و برق مردم یعنی استخدام سپور برای رفت و روب کردن حداقل این کثافتهائیکه در جنوب شهر است یعنی برای آنها نه دیگر پارک بسازید نه دیگر اسفالت بسازید نه دیگر لوازم لوکس تهیه کنید ابداً این حداقل را برای آنها تأمین کنید بنا بر این بنده میخواهم عرض کنم که همه این کارها خوب است آقا روز اول گفتم و حالا هم تکرار می‌کنم روزی ما خوشحال هستیم و بآمال خودمان می‌رسیم که عملا ببینیم وضع مردم این سامان خوب است آقایان احترام خانه را صاحب خانه نگاه می‌دارد این مجلس است که شما نگهبان آبرو و حیثیت آن هستند این مجلس شورای ملی است که توانسته است در زمانهای بسیار حساس باین مملکت خدمات بزرگی بکند در مقابل قدرتهای بزرگی که می‌خواستند باین مملکت تجاوز بکنند بنابراین من چون موافق دولت هستم نباید چوب بردارم و بیایم بگویم بآن کسانی که از دولت انتقاد می‌کنند جواز نمی‌دهم میدانید معنای آن چیست؟ یعنی آن کسانی که از این دولت انتقاد می‌کنند جواز می‌خواهند و دولت نمی‌دهد (فضائلی ـ ابداً) این جناب آقای علاء هستند بنده از شما جواز خواسته‌ام؟ از وزراء شما چیزی خواسته‌ام؟ استدعائی کرده کاری برای کسی ا م؟ من یک روزی در پشت این تریبون عرض کردم حالا هم تکرار می‌کنم در سرتاسر این مملکت یک وجب نه ملک نه خانه و نه مستقلات هیچ چیز ندارم هیچ کاری هم ندارم بنابراین اینطور نیست که اگر کسی گمان و خیال انتقاد کرد یا بیاید و بگوید هزینه زندگی گران است اگر شما هم بیائید در جواب بگوئید که هزینه زندگی را صد دینار ارزانش کردیم این عمل عمل جوانمردانه شرافتمندانه است
بهبهانی ـ بنده بر طبق ماده ۸۲ اجازه میخواهم
رئیس ـ آقای فضائلی در مجلس یک صحبت هائی کردند و آقایان نمایندگان هم آن تذکر ی که باید بدهند بایشان دادند عقیده وکیل همیشه آزاد است و محترم است و هیچ نماینده دیگری حق ندارد نظر دیگری را انتقاد کند این کار مخالف روح آزادی آئین نامه مجلس شورای ملی است بنده هم از آقا تمنی دارم صرفنظر بفرمائید (بهبهانی ـ بنده عرضی ندارم) (احسنت)
۳- توضیح مقام ریاست در مورد تبصره ۲ ماده ۶ قانون فروش خالصجات
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم اولا یک مطلب کوچکی است که بنده باید بعرض برسانم در ماده ۶ لایحه فروش خالصجات یک تبصره‌ای داشته که نوشته بود تا ۳۳ دیون زارعین از بابت حق مالکانه بخشوده بشود.
این لایحه را موقعی در مجلس سنا مطرح کردند آنجا گفته‌اند که این جمله تا سال ۳۳ مقصود اول سال ۳۳ یا آخر ۳۳ است آقای آموزگار این اشکال را کرده‌اند می‌خواستم این را عرض کنم بطوریکه این جا مذاکره شده این بخشودگی تا آخر سال ۳۳ است آقایان هم گمان می‌کنم همینطور نظر دارند ـ صحیح است)
۴- بیانت آقایان وزیر کشور و وزیر دارائی
رئیس ـ آقای علم فرمایشی دارید بفرمائید
وزیر کشور (علم)ـ یک موضوعی در اینجا صحبت شد که بنده حسب الامر جناب آقای نخست وزیر مطالبی بعرض مجلس میرسانم در مورد اصل چهار و کمک هائی که تا حالا کرده‌اند و در آینده خواهند
+ کرد البته خاطر آقایان محترم مستحضر است که چند سال است کمکهای اصلی چهار بما می‌شود و انصافاً باید گفت که یک کارهائی هم انجام گرفته است اخیراً شایع شده بود که این کمکها تقلیل پیدا کرده یا موقوف خواهد شد این شایعه هم در نتیجه انتشارات یک روز نامه هائی در امریکا که نوشته بودند از جریان کار اداره اصل چهار در ایران مراکز امریکائی راضی نیستند این شایعات پیدا شد دولت فوراً بسفیر کبیر خود در آنجا تلگراف کرد و ایشان مذاکره‌ای کردند با مقامات امریکائی و آنها هم جواب دادند که ابداً سوء تفاهمی برایمان نیست و چنین چیزی نیست و برنامه کاملا روشن است و کمکها ادامه پیدا خواهد کرد همانطور که نماینده محترم فرمودند بنظر بنده جا دارد که امیدوار باشیم که کمکها بمقدار زیادتری بشود و بنده شاید بتوانم عرض کنم که بهر صورت آنچه که اطلاع دارم کمک ادامه پیدا خواهد کرد بهمین صورتی که هست و ضمناً میخواهم عرض کنم که بانک بین المللی با یک نظر بسیار مساعدی تمام تقاضاهای دولت ایران را مورد مداقه قرار داده و امیدواریم که پاسخ بسیار خوبی داده بشود و این یک چیز بسیار خوشی است که می‌توانم عرض مجلس برسانم در مورد کارهائی که اداره اصل چهار کرده است بنده معتقدم که کارهائی مثبت بهر صورت له و علیه خیلی دارد در چندین کاری که انجام می‌شود ممکن است گفته شود بجای این کارها بهتر بود کار دیگری می‌شد و این انتقاد در همه جا هست نسبت بهر کاری هست اما باید اذعان کنیم که بعضی کارهای بسیار مهم بوسیله اداره اصل چهار و کمکی که بدستگاه دولت میکرده‌اند انجام شده است از آن جمله سمپاشی و مبارزه با مالاریا است (صحیح است) که کار بسیار مهمی انجام شد و ما اطلاع قطعی داریم که چهار صد در صد تولید مملکت روی این مبارزه اضافه شده است در نقاطی که این مبارزه بعمل آمده است تولید مملکت بمیزات قابل توجهی اضافه شده و کارهای دیگر مثل تهیه آب مشروب و این قبیل کارها شده است البته در طرز کار و اینکه چه کارهائی باید می‌شد البته نظریات مختلف هست و بنده خیال می‌کنم آن کارهای عمده و مؤثری را که انجام شده همیشه باید متذکر و متشکر باشیم (دکتر سید امامی ـ بشرطی که تعقیب شود) در مورد سیل کرمان دیشب در شورای اقتصادی مذاکره شد با حضور جناب آقای نخست وزیر امروز صبح هم جناب آقای وزیر دارائی دستور دادند ۵۰۰ تن غله بکرمان حمل شود و بنده گمان می‌کنم تا این مطالب را که عرض می‌کنم مقداری از آن حمل شده باشد و در مورد اعتبار ووسائل قنائی هم تا فردا نتیجه را بعرض آقایان و کلای کرمان میرسانم و همچنین قرار شد امروز ساعت ۴ بعد از ظهر برویم خدمت جناب آقای حکیم الملک که هیئت کمک بسیل زدگان هم کمک هائی بآن جا بکنند این اقداماتی است که شده و لازم دانستم بعرض آقایان برسانم یک مطلب دیگری هم هست که چون امروز روز آخر مجلس است می‌خواستم این مطلب را هم در دو کلمه عرض کنم آنچه که مسلم هست اینست که مجلس و دولت متفقاً موظف هستند بملت ایران خدمت کنند (صحیح است) اگر هر کدام از آنها بلنگد بنظر بنده هر دو طرف مسئول هستند (صحیح است) و بخصوص با قوانینی که در دست هست حق انتقاد و استیضاح و حق عدم اعتماد بنده گمان می‌کنم بجای اینکه اوقاتمان را صرف کنیم در این مسائل مصلحت مملکت بخصوص حالا که بنظر ما که مسئولیت داریم صریحاً وضع سیاست مملکت و آینده مملکت ما خوشبختانه روشن است الان موقع آنست که مجلس و مادست بدست هم بدهیم و خدمت کنیم و گمان می‌کنم اکثریت آقایان شاید همه آقایان بطور قطع همه آقایان این عرض بنده را مورد تأیید قرار خواهند داد (صحیح است) و امیدوارم که مجلس ۱۹ همانطور که در مقدمه کارش نشان داد در قدمهائی که بنفع مردم برداشته می‌شود نهایت تسریع را در آن بعمل می‌آورند در آینده هم انشاءالله همینطور نشان بدهد باز هم بنده عرض می‌کنم در کار ما معایب زیادی است ولی این معایب با صبر و با مداومت اصلاح می‌شود مثلا در همین خرید و فروش من باب مثل عرض می‌کنم این فروشگاهی که تشکیل خواهد شد یکسال است یا ۹ ماه است که قرار دادش با آلمانها بسته شده است و کمک بسیار بزرگی اول به پایتخت و بعد بسایر شهرستانها و مراکز شهرستانها خواهد کرد اما ۹ ماه است آلمانها مشغول عمل هستند و هنوز این کار انجام نشده است و انشاءالله بزودی انجام خواهد شد کار برق همینطور کار آب همینطور اینها مسائلی است که تمام وقت می‌خواهد تمام حوصله می‌خواهد و تمام مداومت می‌خواهد این است که من مجدداً بعرض آقایان میرسانم که با نهایت درجه بوضع آتیه مملکت خوش بین هستیم و گمان می‌کنم عرض بنده مرود اتفاق آقایان نمایندگان هم باشد (صحیح است)
رئیس ـ جناب آقای وزیر دارائی بفرمائید.
وزیر دارائی (فروهر)ـ جناب آقای قنات آبادی اینجا فرمایشی فرمودند که لازم بود تصحیح بشود البته فرمایشاتی که فرمودند طبق سابقه و گزارشی بوده که بایشان گفته شده بنده خواستم استدعا کنم از ایشان که نسبت بآن کسی که این گزارش را داده باو ایراد بگیرند که چرا یک گزارش خلافی بایشان داده است برای اینکه بهیچ وجه من الوجوه نه جواز داده می‌شود بکسی و نه شکر بهیچ عنوانی و این آقای ثابتی هم که اینجا اسم بردند اینک آقا تقاضا کرده بود که نظرم نیست در مدتی قبل تقاضا کرده بود که روزی ۵ تن شکر باو بدهند نه ۳۵ تن که این تقاضا رد شد و داده نشد و بالاخره گفته شد مطابق احتیاجات همانطور که بقناد و شیرینی فروش و بستنی فروش داده می‌شد باو هم بدهند نه ۳۵ تن نه ۴ تن نه ۳ تن یک مقدار مختصری مطابق احتیاجات او داده شده است البته گزارشی بود است که بایشان داده شده است و لازم بود که بعرض محترم مجلس برسد و بنده هم توضیح بدهم که اصل قضیه روشن بشود و ضمناً بنده موقع را مغتنم میشمارم و عرض می‌کنم که قضیه قند و شکر تقریباً حل شده است یعنی با اضافه سهمیه‌ای که ما قائل شده این در حدود ده هزار تن در ماه اضافه می‌دهیم در قسمت عمده‌ای که از شهرستانها که متأسفانه صورتش اینجا نیست حتی قیمت قند و شک رسمی که ۲ تومان است و در بازار آزاد تا ۱۹ قران و ده شاهی هم در شهرستانها بفروش می‌رود (دکترمشیر فاطمی ـ قاچاق است) قاچاق نیست جنابعالی اجراه بفرمائید در قند و شکر وارد نیستید شیرینی دارید ولی در قند و شکر وارد نیستید چون کیلوئی یک ریال ما بعاملین فروش می‌دهیم اگر دو تومان در هر کیلو فروش برود ۱۹ قران بدولت می‌دهد عامل گاهی اوقت برای این که زودتر پولش بدستش برسد از سهم خودش هم کسر می‌کند ۱۹ قران و نیم می‌فروشد با گزارشی که بدولت می‌رسد اغلب قیمت قند و شکر در شهرستانها پائین آمده است و در اکثر نقاط باقیمت دولتی مساوی است این موضوع را خواستم عرض کرده باشم خدمت آقایان و از جناب آقای شمس قنات آبادی با لطفی که مخصوصاً ببنده دارند خواهش می‌کنم آن گزارش دهند را مورد عتاب و خطاب قرار بدهند که ندانسته چنین گزارشی بایشان داده‌اند و البته باید این را بدانید که صحبت جواز دادن در بین نیست ولی چون بایشان گفته شده بود اینجا گفتند خودشان هم از آن شخص گله بکنند که چرا خلاف بعرضشان رسانیده‌اند.
رئیس -آقای امید سالار بفرمائید
۵- تقدیم چند فقره تلگراف بوسیله آقای امید سالار
امید سالار ـ چند فقره تلگراف است راجع به خسارت بارندگی اخیر که از فسا و آباده رسیده است تمام آنها را تقدیم مقام ریاست می‌کنم و از دولت استدعا می‌کنم که نسبت باین موضع توجهی بفرمائید مخصوصاً راجع بتشکیل شعبه بانک کشاورزی که با آقای وزیر کشاورزی عرض کنم باز یاد آوری می‌کنم که توجه بفرمایند
رئیس ـ آقای خرازی بفرمائید
۶- تقدیم یک فقره سؤال بوسیله آفای خرازی
خرازی ـ بنده یک سؤالی راجع بموضوع چای داخلی و واردات چای و قاچاق آن از وزارت خانه‌ای دارائی و بازرگانی و کشاورزی دارم که تقدیم می‌کنم
۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع باجازه اجرای لوایح دادگستری پس از تصویب کمیسیونها قوانین دادگستری مجلسین و ارجاع بمجلس سنا
رئیس ـ گزارش کمیسیون دادگستری راجع باختیارات کمیسیون قوانین دادگستری مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود
(بشرح ذیل خوانده شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری بمجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری لایحه شماره ۱۴۸۳۴ دولت راجع باجازه تصویب و اجرای موقت لوایح اصلاحی قوانین و سازمانهای دادگستری بکمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین را در مجلسه عصر سه شنبه ۲۶ تیر ماه ۱۳۳۵ با حضور آقای وزیر دادگستری مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب و اینک گزارش آن جهت تآیید تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
ماده واحده مجلس شورای ملی اجاره می‌دهد لوایحی که وزیر فعلی دادگستری برای اصلاح قوانین و سازمانها دادگستری لازم میداند و از این تاریخ تا یک سال بکمیسیونهای قوانین دادگستری مجلسین تقدیم می‌نماید
پس از تصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین موقتاً بموقع اجرا گذارده و سپس برای تصویب قطعی بمجلسین تقدیم دارد مادام که لوایح مزبور بتصویب مجلسین نرسیده مصوبات کمیسیون قوانین دادگستری مجلسین قابل اجرا خواهد بود مخبر کمیسیون قوانین دادگستری عمیدی نوری.
رئیس ـ آقای دولت آبادی.
دولت آبادی ـ عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای صاریمی بفرمائید
صارمی ـ بنده در دو کابینه جناب آقای علاء بنام موافق صحبت کردم و رأی موافق دادم و جزء موافقین دولت هم هستم ولی این موضوع موجب نخواهد بود اگر
+ نسبت به لوایحی که دولت می‌دهد نظر مخالف داشته باشم از عرض انتقاد و نظر خودم خودداری بکنم بجناب آقای گلشائیان وزیر مسئول وقت داد گستری هم معتقدم به کاردانی ایشان هم عقیده دارم و معتقد باین هستم که در پستهای مختلف کاردانی و لیاقت خودشان را نشان داده‌اند ولی نسبت به این لایحه موافق نیستم و مخالف هم هستم بعقیده خودم نمی‌توانیم به آن رأی موافق بدهم قرنها و سالها است در ایران یک شعار وجود دارد خدا. شاه. میهن تحول و تغییرات زیادی در این مملکت وجود آمده است مواجه با حمله عرب مغول اختلافات زیادی شدیم باز ایرانی‌ها به این شعار معتقد بودند و هستند و در اعتقاد خودشان راسخ تر شده‌اند بعظمت الهی معتقد بودند شاه را ظل الله می‌دانستند میهن راهم مقدس تر از جان خودشان می‌خواندند بنده معتقدم حافظ این سه اصل که مورد اعتقاد اکثریت قریبت باتفاق اهالی ایران است قانون اساسی است که این قانون اساسی است که این عقیده راسخ ایرانی را بصورت مدون بیرون آورده است و ضامن اجرای آن شده است (صحیح است) تخطی. انحراف. تجاوز بقانون.
اساسی بی احترامی به قانون اساسی بزرگترین صدمه و لطمه را بعظمت و استقلال کشور و فکر عامه مردم دارد می‌سازد. بنده معتقدم حق واگذاری اعتبارات بکمیسیونها برای وضع قانون و خلاف قانون اساسی است حالا ممکن است این عقیده درست باشد و یا درست نباشد برای اثبات عقیده خودم دلایلی دارم که بطور مختصر عریض می‌کنم گفته شده است که وکلای مجلس شورای ملی حق وکالت توکیل ندارند نمی‌توانند حق وضع و تصویب قانون که قانون اساسی و ملت ایران بعهده آنها محول کرده بعدة خاصی واگذر کنند دلیل آنهم خیلی واضح است برا اینکه در جلسه گذشته دیدیم عده کافی برای نصاب دادن رأی مطابق قانون اساسی ۸۶ نفر بود یکنفر که از مجلس بیرون رفت آن عده تقلیل پیدا کرد نمی‌توانست مجلس تصمیم بگیرد رأی یک نفر در اصل موضوع تأثیر دارد ۸۶ نفر رأی می‌دهند اون یکی نیست که با آنها شرکت کند آود قطع و یقین ۱۸ نفر اعضای کمیسیون دادگستری هم نمی‌توانند قائم مقام مجلس باشند بعلاوه این قانون اساسی برای تصویب قانون و اینکه صورت قانونیت پیدا کند تشریفاتی قائل شده است هر یک از اصول آن برای تشریفات خاصی است و بریا تقدیم لایحه که حتماً باید بمجلس تقدیم شود مقرراتی وضع کرده است که این مقررات بهیچوجه منطبق با این نخواهد بود که کمیسیون داد گستری بنشیند قانون تصویب کند و بموقع اجرا گذاشته بشود بطور مثال عرض می‌کنم اصل ۱۲ قانون اساسی اینقدر اهمیت برای مذاکره و تشریفات قائل شده که می‌گوید و مذاکرات مجلس شورای ملی از برای اینکه نتیجه نهائی آن بموفع اجرا گذارده شود باید علنی باشد یعنی اگر ۱۲۰ نفر نماینده مجلس در آنجا جلوس کنند قانون بگذرانند اگر بصورت علنی نباشد این قانون قابل اجرا نخواهد بود خیلی هم صریح است فارسی هم هست با وجود این ماده قانون چطور می‌شود ۱۸ نفر در اطاق در بسته بنشینند قانون وضع بکنند و آن قانون قابل اجرا باشد؟ اصل ۳۸ می‌گوید که ‹‹ اعضای مجلس شورا ملی باید رد یا قبول مطالب را صریح و واضح اظهار بدارند احدی حق ندارد ایشان را تحریص یا تهدید در دادن رأی خود نماید، اظهار رد و قبول اعضاء مجلس باید بقسمی باشد که روزنامه نویس و تماشاچی هم بتوانند ادارک کنند یعنی باید آن اظهار بعلامات ظاهری باشد از قبیل اوراق کبود و سفید و امثال آن ›› می‌گوید اعضای مجلس باید آنطور رأی بدهند که مخبر روزنامه نویس و تماشاچی بفهمند که چگونه رأی داده است اگر باین نحو رأی داده بشود آن قانونی که در مجلس تصویب شده است قابل اجراست پس چطور امکان دارد ۱۸ نفر بنشینند و رأی بدهند ۱۸ نفر عده اعضای کمیسیون عده‌ای مسافر خواهند بود بموجب آئین نامه مجلس با سه ربع عده حاضرین در تهران ممکن است کمیسیون تشکیل شود خلاصه از ۱۸ نفر بموجب این آئین نامه داخلی مجلس ۷ نفر می‌توانند اظهار نظر بکنند قانون وضع کنند نسبت بقوه قضائیه مملکت که یک رکن اساسی مشروطیت است یعنی ۷ نفر توی اطاق در بسته می‌نشینند اظهار نظر می‌کنند و قانون وضع می‌کنند که آن قانون هم قابل اجرا باشد موضوع قابل توجه این است که در این قانون اساسی برای تقدیم لایحه از طرف وزیر مربوط تشریفات قائل شده است اصل ۳۳ است که می‌گوید ‹‹قوانین جدیده که محل حاجت باشد در وزارتخانه‌های مسئول انشاء و تنقیح یافته بتوسط ورزای مسئول یا از طرف صدر اعظم بمجلس شورای ملی اظهار خواهد شد ›› کلمه اظهار را عنوان کرده است در قانون اساسی یعنی وزیر باید قانون را در جلسه علنی اظهار بدارد و تقدیم کند نمی‌تواند کتباً لایحه را بمجلس بفرستد باید خودش بیاید بمجلس لایحه را تقدیم کند پس چطور می‌توانیم بگوئیم که وزیر بیدی برود توی کمیسیون ۶ نفری لایحه اش را بدهد و تصویب بشود آخر چرا این اصل را در قانون اساسی گذاشته‌اند؟ برای این است که وزیر بیاید لایحه اش را بمجلس بدهد مخبر روزنامه نویس و تماشاچی و ما مستحضر از این لایحه بشویم این لایحه در بین مردم انتشار بیاید و مختلفه متبادل بشود تا این ک عقاید روشن بشود و یک قانونی مطابق مصالح عامه تصویب بشود حالا می‌خواهید این حق را بدهید بیک کمیسیون داد گستری که من وکیل که حق رأی دادن دارم حق اظهار نظر دارم ندانم که چه لایحه‌ای بآنجا داده شده چه روزی کمیسیون دادگستری تشکیل شده چه اظهار نظری شده و باین ترتیب این قانون را تصویب می‌کنند برای من و امثال من و ملت ایران اینکار درست نیست ما باید قانون اساسی را محترم بشماریم مقررات قانون اساسی را رعایت بکنیم منافع فرد فرد هیئت حاکمه منافع فرد فرد مردم مملکت در این است که این قانون محفوظ و مصون باشد همین قانون اساسی بوده است که در مواقع بسیار سخت و شدید ضامن حفظ استقلال این مملکت بوده است مرحوم قوام السلطنه که حرکت می‌کند (صدا بیامرزدش) بمسکو می‌رود موقعی است که قوای ارتش سرخ این مملکت را اشغال کرده است تجزیه آذربایجان قطعی است مأمورین دولتی از آنجا فرار کرده‌اند عده‌ای یاغی و طاعی زمام امور را در آنجا در دست گرفته‌اند.
جناب آقای عمیدی نورد شما ناظر این عرض بنده بوده‌اید دولت شوروی قضیه را مختومه تلقی می‌کند و شاید منتظر این است که عنوان استقلال داخلی به آذربایجان بدهد فراهم آنرا نمونه قرار بدهد برای گیلان و مازندران و خراسان و سایر نقاط شمالی در این موقع عده‌ای که مملکتشان اشغال شده نهایت ضعف را دارند تحت فشار واقع هستند وحتی قدرت اظهار ظاهری احقاق حق هم ندارند این عده مسافرت بمسکو می‌کنند پیشنهاد می‌شود و به آنها می‌گویند مانعی ندارد حکومت داخلی خودتان را حکومت فدرال کنید حکومت فدرال در تمام دنیا موجود است ما که چیز تازه‌ای از شما نمی‌خواهیم جواب این جملات فریبنده ایران بر باد ده فقط این است که قانون اساسی ما اجازه حکومت فدرال نمی‌دهد اگر یک یک جواب قانع کنند ای وجود داشته باشد در سایةوجود قانون اساسی است آن روزی که در همین جا اختیاراتی که گرفته شده بود تا آخرین مرحله ما توانستیم آثار آنرا از بین ببریم استناد مان به قانون اساسی بود گفتیم در قانون اساسی ایران قوای سه گانه تفکیک و مجزای مطلق از یکدیگر هستند اگر در بعضی از قوانین اساسی دنیا قائل بتفکیک قوا شدند نسبی است ولی قانون اساسی ایران قائل بتفکیک مطلق قوای سه گانه است و همینطور شواهد زیادی دارد راجع بمجلس صحبت شد آن روزی که دولت نمی‌توانست بگوید که من امتیاز نفت را نمی‌دهم چون خود تحت تأثیر مقتضیات بود مجلس شورای ملی گفت که شما غلط کردید مذاکره کردید امتیاز را پاره بکنید نمایندگان ملت نمی‌دهند تصویب نمی‌کنند اینها همه و همه در اثر عظمت و بزرگی قانون اساسی کشور است بنده فردا می‌میرم ممکن است تا دو ماه دیگر نتوانم پشت تریبون بیایم حرفم را بزنم آقایان وزراء ممکن است ۱۰ سال ۱۵ سال ۲۰ سال دیگر وزیر باشند ولی برا همیشه نه من وکیل مجلس هستم نه آقایان در این پست باقی هستند ولی قانون اساسی مملکت همیشه باقی است و باید باشد (بور بور ـ جناب آقای صارمی یاسش صحیح است) در چه مورد؟ در کجا صحیح نیست؟ آقا من قانون اساسی را برای شما می‌خوانم من فارسی حرف می‌زنم قانون اساسی هم فارسی است می‌گویم آقا لایحه را وزیر بایستی بیاورد توی مجلس تقدیم کند علنی اظهار کند شما می‌خواهید توی کمیسیون پا توی آن اطاق بنشینید قانون وضع کنید من نمیدانم که لایحه چیست آقا دو دو تا چهار تا است حرف صحیح می‌زنم و فارسی هم صحبت می‌کنم این قانون اساسی هم فارسی است درست است که ترجمه از قوانین اساسی بلژیک است ولی فارسی نوشته شده است در هر حال بنده برای این که وقت را زیاد نگیرم اصول دیگری را که از قانون اساسی یادداشت کرده‌ام از عرضش خودداری می‌کنم و خدای من گواه است بتمام مقدسات و آنجه که در نزد من مقدس است عرایض که عرض می‌کنم با کمال دلتنگی و اکراه است که در پشت این تریبون، آمده‌ام و عرض می‌کنم و میل نداشتم که مخالفت با لایحه دولت کرده باشم ولی وظیفة وجدانی خودم دانستم این عرایض را بکنم تا در صورت جلسه‌های مجلس باقی بماند تا گرفتن اختیارات یکی بعد از دیگر سابقه پیدانکند برای این که الان که این اختیار را می‌خواهند بگیرند می‌گویند که در مجلس سابقه دارد (سراج حجازی ـ این اختیارات نیست) آقا اختبار دادن بکمیسیون دادگستری مجلس برای وضع قانون بر خلاف قانون اساسی است میگیوند سابقه دارد و مرحوم مشیر الدوله هم این کار کرده است آقا یک روزی در این مملکت می‌خواستند قانون جزا را وضع کنند و اجرا کنند وضعیت کشور طوری بود که با اجرای قانون جزا بوسیلةمحاکم عرفی مخالفت می‌شد یعنی بعضی از روحانی نماها می‌گفتند که در این کار دادگستری نباید دخالت کند در اینصورت مرحوم مشیر الدوله آمد قانون جزا را وضع کرد و جدیت داشت که زودتر اجرا کنند با یک وضع خاصی و برای اینکه یک اصل اساسی قانون اساسی را اجرا کنند آمدند این کار را کردند می‌گویند باین که سابقه این اختیار در زمان مرحوم داور داده شده است باز آنجا یک قسمت رعایت شده است در آن وضعی که آن اختیار را داده‌اند گفته‌اند که وزیر دادگستری لایحه اش را بیاورد به مجلس تقدیم کند یعنی یک اصلی را اصول قانون اساسی را در نظر گرفته‌اند و بعد ارجاع بکمیسیون بشود و
+ کمیسیونها تصویب کنند تا قابل اجرا باشد نتیجه دادن لایحه در مجلس این می‌شود لوایحی که بکمیسیون دادگستری می‌آید ما از آن مستحضر می‌شویم که چه لایحه‌ای داده می‌شود و چه چیز می‌خواهند تا اگر لازم باشد بتوانیم برویم در کمیسیون داد گستری و اظهار نظر بکنیم ولی در این لایحه این موضوع بخصوص رعایت نشده گفته‌اند لوایحی که بکمیسیون دادگستری داده می‌شود اینطور تصویب و اجراء می‌شود در هر حال بنده خیال می‌کنم با عرایضی که عرض می‌کنم معذلک این لایحه در مجلس شورای ملی تصویب خواهد شد بموقع اجرا هم گذارده می‌شود ولی بنده اگر بجای جناب آقای گلشائیان بودم صورت ظاهر طور دیگر محفوظ می‌داشتم و مقصود را انجام می‌دادم باین معنی لوایحی را می‌آوردم بکمیسیون دادگستری در آنجا تصویب می‌کردند هر چه هم تصویب می‌کردند مجلس هم که نظر موافق داشت با این لوایح بعد این لوایح را دسته جمعی در یک جلسه علنی مجلس شورای ملی بعنوان تنقید می‌آوردند و می‌گفتند اگر مجلس شورای ملی تصویب کند قابل اجرا است چنانچه در لایحه مالیات بر در آمد این کار را کردیم اقلا صورت ظاهر خواهد بود و حق این بود که این کار شده باشد حالا از نقطه نظر این که بنده خیال می‌کنم این لایحه تصویب می‌شود دیگر عرض زیادی نمی‌کنم ولی جناب آقای گلشائیان بنده بنام یک فرد ایرانی بنام یک فرد علاقمند بشخص جنابعالی که مدتی شاغل شغل قضا بودید و مرد وارد و کاردانی هستید و همانطور که عرض کردم بشخص جنابعالی من شخصاً معتقد هستم استدعایم این است که حالا که بکمیسیون دادگستری اختیار داده می‌شود که لوایح رد آنجا تصویب بشود حضرتعالی موافقت بکنید آن چیزی که مخالف با نصوص صریحه قانون اساسی است از کمیسیونها ی دادگستری خواسته نشود و در کمیسیونها ی دادگستری تصویب نشود چون عرض کردم ممکن است سابقه باقی بماند این مملکت هم مملکت حوادث است، از آنها سوء‌استفاده بشود آقای عمیدی نوری شما تا قبل از اینکه لایحه اختیارات آقای دکتر مصدق تصویب بشود می‌توانستید انتقاد کنید مخالفت کنید ولی نظر محترمتان هشت بعد از تصویب آن لوایح آن روزی که می‌خواستیم دور هم جمع بشویم صحبت کنیم و برنامه تهیه کنیم از پناهگاهها چطور فرار می‌کردیم چطور می‌آمدیم تا آنروز که اختیارات از مجلس نگذاشته بود و بدست آنها نیفتاده بود اینکار را نمی‌کردند (عمیدی نورد ـ این چه ربطی بآن اختیارات دارد ؟) آخر آقا عمل غلط کوچکش هم غلط است بزرگش هم غلط است باید سعی کرد عمل غلط انجام نشود سابقه اختیارت مرحوم داور بود که آن اختیارات آنروز با ترس و لرز و وحشت آمد بمجلس من امیدوار هستم و یقین دارم بطور قطع عم اوضاع گذشته، گذشته است و امیدوار هستم که انشاءالله هیچوقت هم تکرار نشود و نظیر پیدا نکند ولی برای یک روز مبادا یک روزی که ممکن است برای هر فرد ملت ایران پیش بیاید باید سعی بکنیم قانون اساسی محفوظ و مصون از هر گونه تجاوز و انحراف باشد عرض کردم سعی بکنیم و بر خلاف نصوص صریحه قانون اساسی قانونی اینجا نگذرانیم ما در کمیسیون مشترک مجلسین وقت می ـ خواستیم راجع بسازمان دادگستری مقرراتی وضع کنیم خیلی مراقبت کردیم باینکه اگر قاضی منحرفی در دستگاه باشد وسیله‌ای برای طرد او باشد یعنی اصل ۸۲ متمم قانون اساسی و اصل ۸۱ خیلی جلو دست و پا را نگیرد ولی خوب بصورتی بیرون آوردند گفتند شورای عالی قضائی و چه و چه حالا امیدوار هستم که حضرت مستطابعالی شخصاً مراقبت بفرماید باینکه این اصول در موقع وضع مقررات در کمیسیون دادگستری کاملا رعایت بشود و صورت ظاهر هم لااقل محفوظ بماند من تقاضای دیگری دارم و آن این است که آقایان اعضاء کمیسیون دادگستری توجه بفرمائید لوایحی که دولت بکمیسیون دادگستری مطابق این قانون می‌دهد بیست و چهار ساعت قبل طبع و توزیع شود برای آقایان نمایندگان بفرستند (صحیح است) که آقایان مستحضر باشند که چه لایحه‌ای از طرف دولت داده شده و از کمیسیون دادگستری چه خواسته شده و بعبارت ساده وکیل تو خانه اش نشسته باشد و ببیند کمیسیون دادگستری یک قانونی وضع کرده است و او اطلاع ندارد و حتی معتقد هستم در حد نصاب تشکیل کمیسیون دادگستری هم ترتیبی داده شود که اکثریت قاطع نسبت بعده کل اعضاء‌کمیسیون باشد من رویهمرفته نظری نمی‌توانم بدهم و نمی‌دهم ولی امیدوار هستم که آقایان توجه کنند و اگر لازم هم باشد پیشنهاد بدهند بترتیبی که کمیسیون دادگستری با اکثریت پنج شش نفر نیاید یک قانون بگذراند (صدر زاده ـ در آئین نامه پیش بینی شده) در آئین نامه ماده ۱۹ است امیدوارم اشتباه نکنم ولی گوید:
‹‹ ماده ۱۹- مناط اعتبار برای تشکیل هر یک از شعب و کمیسیونها حضور بیش از نصف اعضاء حاضر در مرکز است و در موارد که رأی کمیسیون مستقلا قابل اجرا باشد تشکیل منوط بحضور سه ربع اعضاء‌حاضر در مرکز خواهد بود و در موارد فوق اکثریت وقتی حاصل می‌شود که بیش از نصف حاضرین رأی دهند ››
حالا اگر ۱۸ نفری که اعضاء کمیسیون دادگستری هستند ده نفرشان مسافرت رفتند و بالاخره هشت نفرشان حاضر شدند با حضور کلیه اعضاء حاضر در مرکز کمیسیون تشکیل شد نتیجه هشت نفر سه ربعش را هم بگیرد شش نفر می‌شود که می‌توانند بنشینند و قانون وضع کنند و وقتی ۴ نفر از ۶ نفر رأی دادند قانون تصویب می‌شود بنابراین معتقدیم اگر بخواهید دقت بیشتری بکنید بایستی پیشنهادی داده شود که حد نصابی برای این کار معین کنید سه ربع از اعضای کمیسیون دادگستری در این مورد بخصوص نه اینکه ۳ ربع اعضاء حاضر در مرکز حالا که لایحه آورده‌اید برای اختیارات اقلا سرو صورتی درست کنید که یکعده ۱۲ نفری بنشینند مشاوره کنند مبادله نظر بشود نه اینکه چهار پنج نفر بنشینند آنجا در بسته یا علی مدد چهار تای رأی بدهند و قانون تصویب بشود از این جهت بنده و قانون تصویب بشود از این جهت بنده عقیده دارم لااقل خوب بود این جریانات را در نظر بگیرید و آن وقت عمل بکنید
رئیس ـ آقای عماد تربتی بفرمائید.
عماد تربتی ـ بنده چون در این دوره افتخار عضویت کمیسیون دادگستری را نداریم برای خودم آزادی عمل بیشتری در دفاع از این لایحه تصور کردم از ابتدای اینکه کابینه جناب آقای نخست وزیر در دوره ۱۸تشکیل شد برنامه خودشان را یک جمله مفید در مختصر تنظیم فرمودند و آن عبارت از مبارزه با فساد بود برای مبارزه با فساد راههای مختلف و طرق گوناگون در نظر گرفته شد گاهی مبارزه با فساد را در مبارزه با گرانفروشی تصور کردند گاهی مبارزه بافساد را در دستگیری افراد ناصالح خیال کردند گاهی مبارزه با فساد را در منع کشت و استعمال تریاک ولی بطور کلی برای مبارزه بافساد یک تعریف جامع و مانعی نشده بود که مبارزه با فساد چیست؟ و راه مبارزه از چه راه هست اولین کسی که متوجه شده و مقرر داشت که مبارزه با فساد و در چیست؟ اعلیحضرت همایونی رهبر خردمند ملت ایران بود که افکار ایشان همیشه مانند چراغی است در تاریکی ایشان مبارزه بافساد را در اجرای قوانین بطور اکمل دانستند و برای این منظور کمیسیون دعوت فرمودند که عبارت از وزیر وقت دادگستری بود، دادستان کل بود، رئیس دادگاه انتظامی بود ا اشخاصی که در دادگستری کار نمی‌کردند جناب آقای صدرالاشراف بود آقای خلعتبری بود عضو کوچک آنها بنده بودم در آنجا تشخیص شد که بین مفاسد اخلاقی و مفاسدی که برای آنها جرم متصور است یک تناسبی است یعنی مفاسد اخلاقی در دایره بسیار وسیعی قرار گرفته و در یک دایره کوچکتری آنچه مخالف مصالح عمومی و مضر بحال جامعه باشد که آن جرم است برای هر امری که ما فساد میدانیم قانون مخصوصی است برای رشوه، اختلاس، دزدی، کلاهبرداری، افتراء تهمت شرکت در احزاب فاسد وطنفروش قیام بر علیه استقلال کشور برای تمام اموری که فساد واقعی است و کشور ما را بنیان کن خواهد کرد یک ماده خاصی در قوانین جزائی مطرح است که چنانچه همین مقررات را ما اجزا کنیم بنحو اتم اکمل مبارزه با فساد کرده‌ایم و اصلاح مفاسد اخلاقی بعهده مبلغین و واعظ و غیره خواهد بود با توجه باین مطلب که اعلیحضرت همایونی فرمودند این کمیسیون که بعرض رسید تشکیل شده در این کمیسیون نواقص دادگستری بررسی کامل شد ولی چون جنبه اجرائی نداشت و صرفاً جنبه مشورتی داشت و کسی هم نبود که این مشورتها را اجرا کند از این جهت آقای دلسر شدند و یک یک متفرق شدند نتیجه آن کمسسیون این بود که یک کمیسیونی بکمیسیونها متشکله وزارت دادگستری برای سلب مسئولیت و لوث مسئولیت افزوده شد تا منتهی شد باینکه جناب آقای گلشائیان تشریف آوردند از مأموریت آذربایجان که بسیار خوب عمل کرده بودند و صلاحیت خودشان را در آن پست هم نشان داده بودند احضار شدند برای وزارت دادگستری یک شخص محترمی از بنده سؤال کرد که آیا آقای گلشائیان موفق خواهند شد یا موفق نخواهند شد بنده اینطور جواب دادم آقای گلشائیان مرد بصیر و مطلعی است مدت خدمت اداریش که در سی سال پیش بعمل آمد ایشان شرکت داشتند ولی آقای گلشائیان تنهائی از عهده این وظیفه بر نمیاید باید از تأییدا اعلیحضرت همایونی که برخوردار هستند کاملا برخوردار بشوند بایستی دولت کاملا ایشان را تقویت کند ارباب جرائد و مطبوعات باید تقویت کنند قضات صالحی که هنوز هم در دادگستری کم و بیش وجود دارند ـ (دکتر جهانشاهی ـ زیاد وجود دارند) با ایشان هم آهنگی بکنند
مجلس شورای ملی هم بایستی از ایشان نهایت تقویت را بکند و یانک همه وقتی است که مجلس شورای ملی باید برای توفیق آقای گلشائیان این همت و این کمک را بکند و زیاد تشریفات و مقررات و جزئیات را خرده گیری نکند و مصالح مملکت را بر تشریفات زائد و غیره لازم مقدم بشمارد مجلس شورای ملی که روی موافق نشان داده است بخوبی میداند که اگر چنانچه یک دولتی بخواهد مبارزه با شور و ارتشاء بکند یعنی آن رشوه‌ای که همه کارها را از مجرای طبیعی و قانونی خود منحرف می‌کند مسلماً باید قاضی صالحی باشد نه این که قاضی باشد که خدای نخواسته رشوه گیری را تعقیب کند برای اینکه رشوه دومی از او گرفته بشود بنده معتقدم هر جرمی که در کشور رخ می‌دهد باید ریشه آنرا در دادگستری جستجو کرد اگر کلاه برداری، کلاهبرداری می‌کند سارقی
+راهزنی می‌کند را اگر چنانچه مختلسی از اموال دولت اختلاس می‌کند تمام ریشه اساسی آنها را باید در ضعف و نقص دادگستری پیدا کرد (صحیح است) اساس زندگی مردم بایستی بر پایه عدالت استوار باشد یک کشوری اگر چنانچه در دادگستریش عدالت نبود و داد مظلوم را نگرفت یک جهنمی پیش نیست و مردم آن کشور هم مثل این که محکوم شده‌اند در آن آتش جهنم بسوزند یکی از نویسندگان چند روز پیش در یک روزنامه‌ای مقاله‌ای نوشته بود که من مسافرتی کردم بکشورهای اروپائی سویس، انگلستان، و امریکا رفته‌ام این کشورها دو چیز بیشتر نداشتند یک کوه و یک دریا من قبل از اینکه به نتیجه برسم این طور خیال کردم که خوب در کشور ما هم بحمدالله کوه و دریا فراوان است نوشته بود عدالتی است که مانند کوه استوا است و آزادی است که مانند دریا در این کشورها پهناور و عمیق است این دو اصل عدالت و آزادی این کشورها را با وجه ترقی رسانیده است و بی عدالتی ما را باین روز افکنده است بنده معتقدم که آزادی هم در عدالت است دو چیز نیست فقط یک چیز است زیرا آزادی هم در عدالت نهفته است مثل نیروی برقی که در سیم نهفته است برای اصلاحات دادگستری سه امر بعقیده بنده است خلاصه بشود عدالت، سرعت، قدرت، در باب تأمین عدالت قضات یک مقرراتی لازم است که باید ملحوظ بشود تا مبادا انحرافی حاصل بشود اول شرط این است ک قضات ناصالح و کسانی که از راه رستگاری منحرف شده‌اند از دستگاه داد گستری رانده بشوند (صحیح است)
دوم این است که بازرسیهای کامل و دقیقی باشد که بمنزله بهداشت آنها است که قبل از اینکه دچار بی عدالتی و انحراف بشوند آن مراقبت آن بازرسی کامل اساساً نگذارد آنها نزدیک بی عدالتی بشوند شرط سوم محکمه انتظامی و دادسرای انتظامی قضات است که بایستی با کمال قدرت و مراقبت هوشیار و بیدار باشد و اعمال قضات را مراقبت بکند احکام آنها را صدیق کند اشخاصی که استحقاق ترفیع ندارند ترفیع آنها را ندهد و آنهائی که خوب عمل کرده‌اند و استحقاق ترفیع دراند بآنها ترفیع بدهد و تشویق کند البته باید تشویق و تنبیه هم در کار باشد تا اشخاصی که در مجرای عدالت قدم مبزنند و تشویقاتی که وزارت دادگستری خواهد کرد باین تشویقات امیدوار باشند و یأس و افسردگی و دوع و دوشاب یکی بودن موجب یأس آنها نشود البته بایستی معلومات کافی هم داشته باشند که بتوانند عدالت را اجرا کنند و بتوانند تطبیق با موضوعات بکنند و اما در قسمت سرعت بطوء جریان دادگستری که فعلا بطور اتم و اکمل حکمفرما است دارای معایب زیادی است از جمله یأس اصحاب دعوا یک کاری که مدتها در دادگستری طول بکشد فرضاً که با موفقیت انجام بشود ارزش در نظر آن کسی که موفق شده است نخواهد داشت دوم اینکه در اثر طول موضوع اشخاص غیر ذیحق یک راهی برای فرار از حق و عدالت قهراً پیدا خواهند کرد یک کاری که مدتها طول کشیده بالاخره با یک فرصت مناسبی خودشانرا روبرو خواهند کرد که از حق و عدالت فراری بشوند دیگر از معایب بطوء جریان که نتیجه اش بخوبی دیده شده است موضوع رکود پرونده هاست مثلا فرض کنید بیک بازپرسی یا بیک دادگاه بخش در سال هزار پرونده رجوع بشود اگر یک کاری سه سال طول کشید حداقل این است که سه هزار پرونده راکد خواهد شد و اگر چنانچه سالی هزار پرونده بهر شعبه ارجاع شود اگر دویست پرونده را در هر سال بیشتر رسیدگی نکردند هشتصد پرونده را کد و در فاصله ده سال هشت هزار پرونده خواهد شد کما اینکه آماری که از ولایات خواسته شده از بخش در گز و کاشمر یا شهرستان قم اینها از هشت هزار با بیست هزار پرونده راکد دارند که موجب رکود این پرونده‌ها همان طول جریان دادگستری است اگر هر روز که پرونده می‌رسید رسیدگی می‌شد البته این رکود نمی‌شد و رکود این پرونده‌ها موجب شده است که بهیچ کاری دیگر نمی‌توان رسیدگی کرد برای اینکه هر پرونده تازه هر جرم تازه که انجام بگیرد در بین چندین هزار پرونده نابود و غرق خواهد شد اصل سومی که بنده بعد از عدالت و سرعت در کارها بعرض رساندم موضوع قدرت دادگستری است البته اگر دادگستری مراعات عدالت را کرد و در اسرع اوقات کارهای مردم را انجام داد خواهی نخواهی بهتر برای دادگستری ایجاد قدرت خواهد شد ولی اگر چنانچه یک دادگستری بود که مراعات عدالت را نکرد این خوار و ذلیل و خاک بر سر و منفور جامعه است و با یک دادگستری بود که در آن دعاوی طول کشید این قدرت نخواهد داشت برای اینکه آن قاضی باین کار نخواهد رسید و بعد معلوم نیست که قاضی دیگری باین کار برسد یا نرسد پس این شرط سومی که بنده بعرض آقایان رساندم در صورتیکه واقعاً عدالت و سرعت در جریان کار دادگستری تأمین بشود بالطبع قدرت برای داد گستری تأمین خواهد شد و مسلم است که در کشوری که با رژیم دمکراسی و مشروطیت بیاید اداره بشود باید تمام قدرت‌ها در دادگستری یعنی در مرکز عدالت و قانون مجتمع بشود اگر داد گستری، دادگستری خوبی نبود مسلماً عدالت و قدرت نخواهد داشت و پایه و اساس مملکت را بر باد خواهد داد یک دادگستری خوب با این شرئطی که بنده عرض می‌کنم اگر وجود داشته باشد مبارزه با تمام مقاسد خواهد کرد یعنی اگر دیوان کیفر خوبی بود که بتواند بکار مأمورین ادارات با کمال قدرت رسیدگی کند شک نیست که جرمی رخ نخواهد داد از لحاظ احقاق حق تا اینکه رسیدگی بشود و طولی در موضوع داده شود دادگستری وقتی قوی بود مسلم ارکان دولت و مجلس هم بر روی آن پایه قرار خواهند گرفت بطوریکه آقای صارمی تشریح کردند و همه آقایان هم بهتر از بنده میدانند بموجب قانون اساسی ما تشکیلات ما عبارت از سه قوه است قوه مقننه و قوه قضائیه قوه مجریه وظایف هر یک از این قوا هم بر آقایان روشن است قوه مقننه در مقام قانونگذاری است مطابق مصالح عالیه کشور و مذهب و قوه مجریه هم مطابق مصلحت باید اجرا کند تنها در وسط قوه قضایه است که باید موضوعات را با قانون تطبیق کند و احکام مقتضی صادر کند.
اگر قوه قضائیه که پایه سوم است فلج بشود پایه‌های سیاسی و بالطبع قوه مقننه وقوه مجریه هم فلج خواهد بود روی دو پایه کشور نخواهد ایستاد بنابراین اگر ضعف و فتوری در کار داد گستری حاصل شد لازم است قوه مقننه و مجریه دادگستری را برای امنیت کشور برای نجات خودشان از ضعف و سستی نجات بدهند الان هم مجلس شورای ملی مشغول همین کار است قوه مقننه و قوه مجریه دست بدست یکدیگر داده‌اند که قوه قضائیه این کشور را نجات بدهند واین بعقیده بنده در مرحله اول وظیفه ایست که این دو قوه دارند که سه قوه خودشانرا تکمیل کنند تا همه بتوانیم برای سه پایه اصولا استوار بشویم و بعداً دست بکارهای دیگری زده بشود والا مطلقاً بهیج کاری دست زده نخواهد شد تا دادگستری اصلاح شود ما می‌بینیم یک قسمت از این قضات هستند که اینها تازه کار نابلد هستند و تعلیمات عملی زیادی ندیده‌اند و کارها را فلج و خراب کرده‌اند یک قسمت از قضاتی هم هستند که خدای خواسته یا خدای نخواسته اینها اشخاص تازه کار نیستند بلکه کهنه کار و هوشیار هستند و آشنا بمقررات هستند منتهی مقررات را در راه منافع خودشان بکار می‌برند یک عده از قضات هستند که اینها کم کار و پر مدعا هستند
البته بنده فقط هدفم آن قضات ناصالح است و الا با سایر ین می‌شود کنار آمد خصوصاً با همکاری یک دسته از قضاتی که هنوز تقوی و درستکاری خودشانرا از دست نداده‌اند و صرفاً اینها هستند که بایستی با آقای گلشائیان همکاری کنند و از دستجات کم کار و پر مدعا هم استفاده کنند و آن اشخاص هم که تعلیم نیافته‌اند آنها را هم با خودشان پابپا راه ببرند و بآنها هم تعلیم بدهند ولی البته فضات ناصالح را بایستی مطلقاً دست رد بر سینه شان گذاشت و باید بدانند شغل قضات شغل انتفاعی نیست در کلیه این قوای ثلاثه هر کس بخواهد خدمت بکند چه قوه مقننه چه قوه قضائیه و چه قوه مجریه باید بدانند برای وطنشان است برای شرافتشان است برا حیثیتشان است برای شخصیتشان است اگر اشخاصی واقعاً مشاغل انتفاعی می‌خواهند مشاغل انتفاعی زیاد است بسا هست که یک بقال از مشاغل انتفاعی ممکن است بیشتر استفاده کند و آنهائی که شغل شریف قضاوت را شغل انتفاعی تصور کردند اغلب در کار گزینی وزارت دادگستری محرز و مسلم است اعم از قضات و وکلای دادگستری که حرفه شان را دلال قرار داده‌اند از این شغل شریف وکالت که عبارت است از امانت و راهنمائی و بالاخره عقل منفصل اشخاص است درست استفاده کنند نه اینکه با فریفتن قاضی کار خود را انجام دهند بهر حال باید بوسیله آقای گلشائیان که می‌خواهند اختیارات کسب فرمایند این اشخاص ناصالح از کار بر کنار بشوند تا داد گستری ما بتواند در یک محیط ساده و آرام واقعاً کشور را نجات بدهد این لایحه‌ای که تقدیم شده است در خارج تصور شده است که آقای گلشائیان اختیاراتی می‌خواهند بگیرند و اختیارات بشخص نباید داد اختیارت بشخص خاطره‌های تلخی و دشواری را بیادگار گذاشته است بنده میخواهم عرض کنم که اینطور نیست یک لایحه ایست که اختیاراتی تفویض می‌شود بکمیسیون دادگستری مجلس نه تنها کمیسیون دادگستری مجلس که بگوئیم هجده نفرند و هجده نفر ۹ نفر می‌آیند و ۹ نفر ۵ نفرشان و ۵ نفر ۲/۵ نفرشان رأی می‌دهند و چه چه، این مطالب نیست کمیسیون مشترک مجلسین است که مرکب از ۳۶ نفر وکیل و سناتور است در آنجا رسیدگی می‌کنند و خود کمیسیونها مشترک از دستگاههای وابسته بمجلس و جزء دستگاههای قانونگذاری هستند و این اختیارات بشخص تفویض نشده است بلکه اختیار بیک مقامی که جزء مجلس است و همه آقایان آن نمایندگان را انتخاب فرموده‌اند و دارای بصیرت هستند بآنها اختیار تفویض شده است اشخاصیکه انتخاب شده‌اند اغلب اشخاصی هستند که بصیرت در این موضوع داشته‌اند شایستگی داشته‌اند و مصوبات آنها را می‌بینیم غالباً مجلس بدون چون چرا تصویب می‌کند و بعلاوه مطلب تازه‌ای نیست بلکه اختیار بکمیسیونها یک جچز بوده است که از بدو مشروطیت در تمام ادوار سابقه داشته است و مجلس برای این که تشریفات زائد را جذف بکند و زود تر کار انجام بگیرد این اختیارات را همیشه میداده است این اختیارات در زمان جناب
+ آقای مؤثمن الملک بوده است در زمان جناب آقای طباطبائی هم بوده است یک مطلب تازه‌ای نیست و قانون اساسی هم تازه پیدا نشده است قانون اساسی قبل از مجلس بوده است بنده خیال می‌کنم که قانون اساسی تازه خوانده شده است در همین کمیسیونها مشترک جناب آقای صارمی که بنده هم افتخار حضورشان را داشتم حضور داشتند و هیچ این مواد قانون اساسی را هم ذکر نمی‌فرمودند و شخصاً هم آراء شرکت می‌فرمودند حالا یک نکته دیگری هم هست که باید بعرض آقایان برسانم و آن عبارت از این است که قوانین که محتاج باصلاح است و مرود توجه آقای گلشائیان قرار گرفته و در کمیسیون دادگستری باید اصلاح بشود عبارت از همان قوانینی است که در کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین و قبلا بتصویب رسیده است و این آقایان خودشان می‌خواهند همان قوانین که قبلا بتصویب رسانیده‌اند مصوبات خودشان را اصلاح کنند فرض بفرمائید اگر همانطوری که آزمایش شده است همینطور می‌کردند حالت فعلی را داشت چون مدتی آزمایش شده و مجلس شورای ملی هم در شرف تعطیل است و نکات بسیار هست از این جهت همان مطالبی که خودشان گذرانده‌اند بخودشان در همان کمیسیون مراجعه می‌شود که دو مرتبه اصلاحات لازمی که هست این اصلاحات را بفرمایند و بنظر بنده بهیچوجه اشکالی ندارد مخصوصاً سوابقی که در این موضوع هست قبلا هم کاملا عمل شده است بنده معتقدیم که مملکت اینطور نیست که ما امور لازم را واگذار کنیم بتشریفات مجلس تشریفات تمام برای حفظ مملکت است نه بر عکس یک موضوعی هم هست که الضرورات تبیح المحظورات فرضاُ اشکالات تشریفاتی داشتیم وقتی که ضرورت پیش آمد وقتی که احتیاج مبرم اقتضا کرد و وقتی که ما دیدیم فساد سر تا سر مملکت را فرا گرفته است مبارزه با این مفاسد نمی‌شد مگر اینکه اول دادگستری را اصلاح کنیم و بعد بسایر اصلاحات بپردازیم.
ذات نایافته از هســتی بخــش کی تواند که شود هستی بخش
ما تا دادگستری را اصلاح نکنیم موفق باصلاح سایر قسمتها نخواهیم شد این ضرورت اقتضا می‌کند که ما دیگر زیاد نگوئیم در موقع لازم تشریفاتی تر و قانونی تر بشویم و خشکی کنیم این صحیح نیست بایستی این اختیارات را داد یک شخصی از من سؤال کرد چرا موافقی؟ گفتم والله علت موافقت من این است که دادگستری که از این بدتر نمی‌شود شاید انشاءالله بهتر شد فوری بیچاره قانع شد حالا بنده عرایض خودم را خاتمه می‌دهم امیدوارم که مجلس موفق بشود که اختیارات خوبی بکمیسیون دادگستری و آقای گلشائیان بدهد و آقای گلشائیان هم موفق بشوند که یک دادگستری بوجود بیاورند که پناهگاه مظلومین باشد یک دادگستری بوجود بیاوردند که حقیقتاً مظلومین و بیچارگان بتوانند پناه بسایه عدالت ببرند (نمایندگان ـ انشاء الله) یک دادگستری بوجود بیاورند که کاخ آن دادگستری احقاق حق مظلومین را بکند نه اینکه هر روز در پشت این تریبون بگویند که این کاخ دادگستری را بر سر اعضاء دادگستری باید خراب کرد این بساط باید ختمه پیدا کند (احسنت ـ احسنت)
رئیس ـ آقای وزیر دادگستری بفرمائید.
وزیر دادگستری ـ بنده بافرمایشات مشروح و مستدلی که جناب آقای عماد فرمودند دیگر جا نداشت عرضی کرده باشم ولی برای اینکه رفع سوء تفاهمی از بعضی آقایان که در روزنامه‌ها منعکس شده بشود چند کلمه ناچارم عرض کرده باشم راجع باین لایحه که تصور نشود نظر و مقصودی بوده است برای اینکه تقاضائی بر خلاف اصل قانون اساسی بشود چون مسلماً نه دولت این تقاضا را می‌کند و یقین دارم که نه کمیسیون دادگستری و نه مجلس شورای ملی هرگز اجازه می‌دهند بیک دولتی که بیاید تقاضائی بر خلاف قانون اساسی بکند (صحیح است) و هیچ وقت هم دولت این منظور را نداشته و نخواهد داشت، فقط صحبتی که در اینجا هست صحبت این است که دادگستری آنطوریکه آقایان مسبوق هستند در نتیجه دو عمل یکی در نتیجه بطوء جریان کنر و یکی بوسطه سوء جریان کار مورد شکایت واقع شده است و حقیقتاً هم باید گفت اگر عدلیه خوب کار نکند بنده می‌توانم وکالت از طرف آقایان عرض کنم آبروی قوةمقننه را از بین می‌برد چرا؟ برای اینکه آقایان وقتی که زحمت کشیدند لوایحی تنظیم و تصویب نمودند اگر این لوایح که برای جلوگیری از بدکاران و تبه کاران هست بدست افراد ناصالح داده بشود نتیجه اش این می‌شود که آن قانون اجرا نمی‌شود و خوب اجرا نمی‌شود نتیجه اش این می‌شود که تصور می‌کنند قانون خوب نیست در صورتیکه من صریحاً عرض می‌کنم قسمت اعظم لوایحی که ما داریم بسیار خوب است ولی بدبختانه بد اجرا می‌شود این مربوط بچه می‌شود؟
مربوط بتشکیلات دادگستری و سوء جریان کار و یک قسمت مربوط بسوء جریان کار است بنده خودم افتخار این را داشته‌ام که اول خدمت که کرده‌ام در عدلیه بوده است و اطلاع دارم که اگر قوانین ما که ترجمه از قوانین اروپائی است شاید خود بنده هم بک وقتی شرکت در این ترجمه‌ها می‌کردم برا اینکه مترجم مستشار عدلیه بودم این قوانین برای محیطی نوشته شده بود که افکار متناسب برای آن قانون و آن دادرسیها بود بعد در عمل ما دیدیم که آن قوانین ناچار بایستی تغییر پیدا بکند کما این که در طول مدت این چند سالی که عدلیه قانونی داریم ناچار بودیم این قوانین را هم تغییر بدهیم و حتماُ هم باید این طور باشد برای اینکه آقایانی که در ممالک مترقی هست که ما از قوانینی صد سال پیش آنها استفاده می‌کنیم باز هم سیر تکاملی خودش را هنوز تمام نکرده پیش نهادهائی می‌شود راجع باصلاح قوانین و قوانین تازه‌ای وضع می‌شود چرا؟ برای اینکه احتیاجات محیط گاهی ضرورت اقتضا می‌کند که قوانین تازه‌ای وضع بشود پس باید گفت این قوانینی که ما داریم اگر موجبت بطوء جریان محاکمه شود باید تدریجاً عوض بشود خود بنده وقتی افتخار خدمت در ایالات ایران را داشتم مخصوصاُ در سال گذشته که بتهران آمدم عرض کردم حضور اعلیحضرت همایونی که تمام تشکیلات ادارات آذربایجان را بنده توانستم اداره کنم و مردم هم راضی بودند ولی از عدلیه مردم ناراضی هستند و نتوانستم کاری بکنم شاید روی همین عرض بنده بود که امسال امر فرمودند بنده بیایم در کار دادگستری برای اینکه وضع جریان کار دادگستری یک وضعی دارد که قهراً موجب شکایت می‌شود چطور مثلا؟
فرض بفرمائید بطور خلاصه عرض می‌کنم یک دهاتی یک درختش را یک دهاتی دیگری می‌زند این بیچاره بایستی روی تشریفاتی که ما درایم یا فرض کنید این شخص جوی آبش را برده‌اند این اول باید عرض حال برای رفع مزاحمت یا تصریف عدوانی بدهد بژاندارمری آنرا رجوع می‌کند بدادگاه بخش از آنجا می‌آید بدادگاه شهرستان هزار تشریفات دارد این بدبخت بیچاره می‌شود تمام زندگی و جل و پلاسش را می‌فروشد و تازه نتیجه نمی‌گیرد آیا با اینجور ایمن مرد وقتیکه ناراضی باشد جوابش را کی باید بدهد؟ دولت باید بدهد می‌گوید این دولت و مملکت خوب نیست برای اینکه بداد من نمی‌رسد تقصیر آن قاضی هم نیست برای این که آن قاضی هم اگر بخواهد واقعاً با نهایت حسن نیت عمل کند تشریفات محاکمه و تشریفات دادگستری طوری است که این بدبخت را بیچاره می‌کند و من اعتقادم این است که روی مسافرتهائی که در این کشور کرده‌ام و خدماتی که در خارج کشور کرده‌ام معتقد شده‌ام که بعضی از قوانین ما مقتضی و مناسب با طرز فهم و ادراک مردم نیست و توانائی که بتوانند این آئین دادرسی را اجرا کنند ندارند و آقایان خوب میدانند که در همه جای دنیا محاکم عمومی برای رفع خصومت است این را اگر صریحاُ آدم بگوید شاید همه تعجب بکنند اصل اول قانون مدنی دنیا می‌گوید محاکمات برای رفع خصومت است نه برای احقاق حق باین جهت است قوانین مرور زمان آقایان میدانند اگر مرور زمان پیش بیاید جریان محاکمه از بین می‌رود حقش از بین نمی‌رود ولی برای اینکه هر روز مراجعه نشود این قوانین مرور زمان وضع می‌شود ولی وقتی این طور است و آن بدبخت بیچاره که روز اول فریاد زد عدلیه بداست کسی بدادش نرسید و حقش از بین رفت نظرش نسبت بدولت بد می‌شود و بنده خیال می‌کنم تا این تشکیلات هست و تا ما گرفتار این سوء جریان کار و بطوء جریان کار هستیم هیچ کاری از پیش نمی‌رود بنابراین ناچار بایستی قوانینی وضع بشود و آقایان مسبوق هستید که این قوانین یکی دو تا سه تا نیست من تعجب می‌کنم از آقای صارمی که خودشان و کیل دادگستری هستند و متوجه این نکته باید باشند که قانونی که امروز می‌خواهد بیاید بمجلس این دویست سیصد ماده است اولا این را چطور می‌شود یک مرتبه از مجلس بگذرانند و ثانیاً فرمودند اختیار دادن بکمیسیونها بر خلاف قانون اساسی است بنده از این قسمت دفاع نمی‌کنم برای اینکه این دفاع با مجلس شورای ملی است (صحیح است)
ولی صحبت منحصر بقوانین دادگستری نیست بنده بطور مثال عرض می‌کنم آقایان خودشان بودجه مملکت را بطور چهار دیواری تصویب می‌فرمایند بعد می‌فرمایند که ریز بودجه را وقتیکه در کمیسیون بودجه تصویب شد قابل اجرا است پس در واقع این اختیاری است که بکمیسیون داده می‌شود این هم یک نمونه بعد هم ما نمی گوئیم قانون بگذرانیم ما میگوئیم لوایحی که بکمیسیون داده می‌شود بطورآزمایش اجرا بشود مگر امروز لوایحی که بمجلس تقدیم می‌شود بکمیسیون نمی‌رود و کمیسیون تصویب نمی‌کند منتهی تفاوتش این است که لایحه ایکه آن روز رفته بکمیسیون امروز آمده است بمجلس برای مشورت یا دو ماه دیگر می‌آید فقط تقاضائی که ما اینجا کردیم این است که اجازه اجرا بما داده بشود همان طوری که جناب آقای عماد تربتی فرمودند ما الان در مرحله‌ای واقع شده‌ایم میل داریم سعی داریم کوشش داریم که رفع شکایت از مردم بشود برای رفع شکایت می‌خواهیم مشورت کنیم با اعضاء کمیسیونها مشترک مجلسین و لوایحی که آنجا می‌آوریم به بینیم اگر این آقایانی که بر گزیده مجلس هستند و اطلاع از قانون دارند تصویب فرمودند بتوانیم موقتاُ اجرا کنیم و اگر در ضمن نواقصی دیدیم رفع کنیم و برا تصویب قطعی در خود لایحه هست که برای تصویب قطعی بمجلس شورای ملی بیاوریم این لوایح، لوایح قانونی
+ نیست یعنی قانون قطعی نیست و آزمایشی است عرض کنم تشریفاتش با خود مجلس است فقط از لحاظ وضع دادگستری و آنچه که ضرورت دارد برای آنکه ما بتوانیم اقدام کنیم این لایحه تهیه شده و اشاره باختبارات مرحوم داور و اختیارات دوره هفدهم کردند اولا اختیارات مرحوم داور دو قسمت است توجه بفرمائید آن قسمتی که اختیارات کمیسیون است مربوط بداور نبود و آن اختیاراتی است که از اول قانون گذاری مجلس در ایران سابقه داشته دیگر اشاره هم فرمودند بزمان مرحوم مشیر الدوله که خواست اصلاح کند، قوانین جزائی هنوز از آن زمان است و همیشه هم مجلس این اختیارات را بکمیسیون داده است اختیارات مرحوم داور یک تبصره‌ای داشت که مرحوم داور شخصاً اختیار داشتند و هر کس را بخواهند استخدام کنند هر رتبه اداری را قضائی کنند آن اختیارات شخصی بود و اینجا صحبتش نیست اختیارات دوره مصدق را هم بنده عرض می‌کنم این بقول علماء قیاس مع الفارق بود و ارتباطی بآن نداشته است فقط در این لایحه تقاضائی که شده است این بوده است که کمیسیونها اختیار داشته باشند لوایحی که در حدود لوایح سابق که کمیسیونها تصویب کرده بودند بکمیسیونها داده شود و کمیسیونها پس از اینکه تصویب کردند قابل اجرا باشد و این جهاتش را هم عرض کنم که چه بوده از لحاظ مواد قانونی که قابل این نیست که آناً بمجلس بیاید و تصویب بشود تأخیر در کار نشود همینطور در قسمتی که باز اشاره شده بود راجع بمحاکم و قضات و اصل ۸۱ بنده مجبورم چون بحث در اینجا و خارج شده است صریحاً عرض کنم که هیچ نظری نداریم که بر خلاف اصل ۸۱ قانون تهیه کنیم هیچ همچو نظری نبوده است و بنده معتقدهستم که باید محکمه انتظامی با نهایت قدرت و شجاعت عمل کند منتهی آن فاصله‌ای که امروز درست شده که اگر شکایتی استاندار آذربایجان بوزیر عدلیه وقت کرده و وزیر عدلیه وقت هم تصدیق کرده تا امروز هنوز بآن شکایت رسیدگی نشده بنده این را می‌خواستم بررسی بشود کما اینکه یک روز اینجا عرض کردم اگر یک قاضی ناپاکی مرتکب جرم شد او را بتوانیم هما روز تعلقش کنیم تنبیهش کنیم و توقیف کنیم و بمحکمه بفرستیم نه اینکه قضاتی هستند هزار جنایت کرده‌اند و باز هنوز سر کار هستند (صحیح است) البته من تصدیق می‌کنم مکرر هم گفته‌ام در بین قضات عدلیه قضات بسیار، بسیار متقی و پاکدامن هستند خود بنده هم افتخار شاگردیشانرا داشته‌ام و خود آن اشخاص هم از اینکه قضات ناپاکی دربینشان هست ناراضی و دلسر هستند برای اینکه می‌گویند اشخاصی وارد ما شده‌اند که ما را ملکوک کرده‌اند باین مناسبت برای قسمت اول سرعت قانون بنده محتاج کمک آقایان هستم برای اینکه این کار بزرگی که به بنده محول شده است و آقایان هم تصدیق مبفرمائید که کار بزرگی است اول مستظهر هستم بعنایت خداوند بعد هم بحمایت اعلیحضرت همایونی و مجلس شورای ملی (احسنت) و البته بنده خودم شخصاُ نمی‌توانم کار کنم و بند امیدوارم آقایان همکاران محترم من در عدلیه با من همکاری کنند تا این کاری که در پیش داریم موقق بشویم و آن روزی که موفق شدیم آنوقت عدلیه مقتدر داشته باشیم برای اینکه بنده عقیده‌ام این است که مشروطیت وقتی کامل می‌شود که قدرت قانون بحد کمال برسد و قدرت قانون هم وقتی کامل خواهد شد که مجری قانون یعنی دستگاه دادگستری دستگاه منزهی باشد بنده تمام آرزویم این است که با کمک آقایان بتوانم و خداوند هم تفضل بکند که این مشکل بزرگ را حل کنیم ولی صریحاً عرض می‌کنم این مشکل کار یکروز و دو روز نیست مدت می‌خواهد زمان می‌خواهد صبر و حوصله می‌خواهد بنده انتظار دارم که آقایان به بنده فرصت بدهند مهلت بدهند که یکروز بیایم پشت این تریبون و بعرض آقایان برسانم که ده درصد توانستم عدلیه را از این صورت بیرون بیاورم (احسنت)
رئیس ـ پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) پیشنهاد کفایت مذاکرات در کلیات را می‌کنم محمد علی مسعودی
رئیس ـ در همین مورد پیشنهاد دیگری هم رسیده آقای مسعودی بفرمائید
مسعودی ـ بطور که خاطر آقایان محترم مستحضر است بنده در ابتدای تشکیل دولت جدیدی جناب آقای علاء در دادن رأی شرکت نکردم و رأی ممتنع دادم و یک تذکراتی دادم که یکی از آن تذکرات مربوط باصلاح دادگستری بود و چند تذکر اقتصادی حالا که جناب آقای علاء آمدید و آقای گلشائیان را که یک مرد شایسته و لایق و ورزیده‌ای در کارش است برای وزارت دادگستری انتخاب کردید بیائید بایشان کمک بکنید و در پشت ایشان بایستید و لوایحی بمجلس بیاورید برای اصلاح دادگستری یکی از آن تذکرات و آرزوهای بنده همین موضوع اصلاح دادگستری است.
بنده نمی‌فهمم چرا در این موضوع راجع باختیارات صحبت می‌شود اولا نوع اختیارات را ماباید تجزیه و تفکیک کنیم. جناب آقای صدر زاده باید دید اختیارات جناب آقای دکتر مصدق چه بوده و این اختیارات چیست؟ اصلا گلشائیان خودش اختیاراتی خواسته است (صارمی ـ راجع بکفایت مذاکرات صحبت می‌کنید ؟) بنابراین بنده چون معتقد و مؤمن باین موضوع هستم و شخص آقای گلشائیان و اقتدار و ورزیدگیش را در کار ایمان دارم پیشنهاد کفایت مذاکرات دادم و البته با توضیحاتی که جناب آقای عماد تربتی و جناب آقای گلشائیان دادند بنده خیال می‌کنم که مذاکرات در کلیات کافی باشد این است که بنده این پیشنهاد را دادم و از آقایان تمنی می‌کنم که موافقت بفرمایند هر چه زودتر ایشان مشغول کار بشوند
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات در کلیات آقایان که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی گرفته می‌شود بورود در شور ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمانید (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است آقای قنات آبادی بفرمائید
قنات آبادی ـ بنده باین فکر افتادم که درباره این ماده واحده‌ای که مطرح است خیلی مختصر یک تذکری بدهم و دلیل اینکه مختصر صحبت می‌کنم بعرض آقایان برسانم از آن روزی که این موضوع در مجلس چه در جلسه علنی و چه رد جلسه خصوصی مطرح شد یک مطلبی را بنده عرض کردم و متأسفانه این مطلب را بنده می‌خواستم روشن بشود و توجهی باو بشود و تذکری داده بشود و آن رای بود که گفتم و سؤال کردم که آیا معتقدید قوه مقننه قابل تقسیم هست یا نه؟ وقتی که قابل تقسیم نیست دیگر چه ده چه پنج و چه بیست نفر نمی‌شود تقسیم کرد و بنابراین نمی‌شود اینجور کارها را کرد و نمی‌شود به کمیسیونها اختیار داد ولو اینکه در گذشته هم اینکار را کرده باشند چون یک اصل مسلمی داریم که هیچ خطائی مجوز خطای دیگر نمی‌شود این مطلب را گذاشتیم کنار یک تذکری لازمست من بدهم و خوشبختانه جناب آقای گلشائیان وزیر محترم دادگستری هم خودشان اینجا یک مقدار از سوء جریان دادگستری و از بطوء جریان کار فرمودند و علت اینکه این لایحه را بمجلس آورده‌اند و تقاضا کرده‌اند که این اختیار بکمیسیون دادگستری داده بشود و در کمیسیون بعد چه لوایحی بعنوان قانون در بیاید استنادشان باین سوء جریان و بطوء جریان بود و واقعاً همینطور است من میخواهم بگویم که بعضی وقت‌ها عدلیه (سلطانمراد بختیار (ثبت اسناد) عدلیه بطور اعم من با ثبت و اسناد سرو کار ندارم نمیدانم چیست (بختیار داستان عجیبی است) صحیح میفرمائید
بعضی اوقات آدم واقعاً تعجب می‌کند این را مقصود و منظور دارم و میخواهم یک توضیحی درباره سوء جریان بدهم من نظر شخصی هیچ وقت درمطالب اجتماعی نداشته‌ام اما این جا اجبار دارم که بگویم اگر نظر آقایان باشد بین تعطیل دوره ۱۸ و افتتاح دوره ۱۹ در جراید خواندید که در عدلیه یک عمده‌ای را بعنوان مطلع در قتل رزم آرا احضار کرد ه‌اند یکی از آن عده خود بنده بودم که مرا عدلیه بنام مطلع احضار کرد من میخواهم اینجا یک نمونه‌ای از سوء جریان کار بعرض آقایان برسانم و بگویم چرا این سوء جریانها بوجود می‌آید روی ورقه احضاریه نوشته بود که فلانکس باید در فلان ساعت بعنوان مطلع بعدلیه بیاید و آدرس هم نوشته بود بوسیله دفتر مجلس شورای ملی و دفتر مجلس شورای ملی هم آدرس منزل بنده را داده بود من یک وقت آمدم بروم منزل مردم گفتند که یک ماشین جیپ یک ژاندارم یک پاسبان دوتا مأمور شخصی دو تا مخبر و عکاس رفتند منزل خودتان آقایان بخاطر دارند که شب همان روز هم روزنامه گرامی کیهان شرح مفصلی نوشت که فلانی احضار کردند و رفته‌اند آنجا و این هم عکس پدرش که خودش آنجا نبوده است و بعد که منزل خودم رفتم و دیدیم همان عمل را هم در منزل ما کرده‌اند من روزی که رفتم دادگستری برای دادن توضیحات از آقای بار پرس پرسیدم که آقا من یک سئوالی از شما دارم خواهش می‌کنم باین سئوال بنده جواب بدهید گفتم بفرمائید تمام این مطلعینی که عدلیه احضارشان می‌کند یک ژاندارم و یک پاسبان و یک نماینده دادسر و این تشکیلات و لشکر کشی‌ها را دارد و گفتم تا حالا ما نخوانده بودیم و نشینده بودیم که یک همچو بامبولی عدلیه در بیاورد برای خاطر یک کسی که می‌خواهد او را بعنوان مطلع احضارش کند.
این مطلب را عرض کردم برای اینکه عرض کنم جناب آقای گلشائیان این سوء جریانها معلوم اعمال نفوذها و اعمال قدرتهای مقامات ما فوق در دستگاه قضائی مملکت است این را بدانید اگر مقتدرین دستگاهها قضائی مملکت اعمال نفوذ نمی‌کردند دستگاه عدالت مملکت، باین درجه از ابتذال کشیده نمی‌شد اگر ما دستگاه عدالت مملکت را برای صیانت خودمان بحال خودش می‌گذاشتیم و بهیچ عنوان نه وزیر نه وکیل نه امر صاحب ثروت و صاحب قدرت در آن اعمال نفوذ نمی‌کرد کار باین درجه از ابتذال نمی‌کشید که امروز وزیر وقت دادگستری بیاید و بگوید که دستگاه را تصفیه کنیم این مطلبی است که کشنده است و البته نواقص و عیوب بسیار عدلیه پیدا کرده است و من بشما می‌گویم چون من مسلک سیاسیم در زندگی اجتماعیم همیشه روشن بوده یک عده رفته‌اند در عدلیه اینها درس هم خوانده‌اند سواد داشته‌اند
+ یک جور دیگر از مقام قضاوت و از پست و از صندلی خود که در اختیار شان بوده است بنفع مسلک‌های خاصی که اکثر آنها بضرر مملکت بوده است سوء استفاده کرده‌اند (صحیح است) هم آن بد بوده ه و هم این بده بوده هم نباید صاحبان قدرت در دستگاه قضاوت اعمال نفوذ کنند و هم کسانی که در مسند قضاوت نشسته‌اند قضاوت و اجرای قانون و عدالت را فدای مسلک و مرام سیاسی بکنند هر دواش خراب بوده این سوء جریان ناشی از این دو چیز بوده و اگر یک روزی این دو چیز که علت اصلی سوء جریان را در عدلیه بوجود آورده است حقیقتاً از بین رفت یعنی این دو علت منتفی شد جنابعالی بدانید با وجود اینکه عقیده‌ام این است که قوه مقننه قابل تقسیم نیست معذلک کله اول کسی که بلایحه جنابعالی رأی بدهد و شما را تقدیر بکند بنده خواهم بود این عرض بنده است و بیش از این هم عرضی نمی‌کنم امیدوارم با این رأئی که مجلس می‌دهد و این نظری که می‌دهد و این قانونی که تصویب می‌کند بفرمائید که دولت و آقای گلشائیان می‌توانند رفع این معایب را بکنند والا مطلب را باید مردم ایران چه امروز چه دیروز بدانند مجلس شورای ملی وظیفه اش قانون گذاری است یعنی قانونی که دولت عقیده اش این است که اگر این لایحه تصویب بشود طوری می‌شود که امورات اجتماعی بمحور صالح و درستکاری و رفاه می‌گردد چنانکه در دوره ۱۸ بتصدیق همه مردم این مملکت و شخص شخیص اعلیحضرت همایونی مجلس شورای ملی از قانون گذاری و آوردن لوایحی که دولت برای تصویب او علاقه داشت که دولت اگر این کارها را بکند کار مردم بسامان می‌رسد یک سر سوزن کوتاهی نکرد همه باید بدانند که مجلس در هر روزی بوظیفه خودش عمل کرده امروز هم عمل می‌کند این لایحه و لوایح دیگر دولت را هم تصویب می‌کند اما آن روزی که شما می‌توانید توی این مملکت روسفید باشید که یک عشر از اعشار اینهمه قانون را اجرا بکنید (صحیح است)
رئیس ـ آقای دکتر افشار
دکتر حسن افشار ـ بنده میخواهم عرض کنم که دیگر مطالب کاملا حلاجی شده است (صحیح است) و دیگر برای موافق هم مجال صحبت زیادی باقی نمانده (صحیح است) و تصور هم نمی‌کنم که احتیاج زیادی برای دفاع از این ماده واحده باشد فقط خواستم عرض کنم که این عمل در همه جای دنیا سابقه دارد اینکار ی که ما می‌خواهیم بکنیم و این لایحه‌ای که آمده است در سایر کشورها هم که قبل از ما مشروطه بوده‌اند همه شاه این کار را کرده‌اند و اصولا قانون نویسی یعنی قوانین کلی هیچ وقت نمی‌شود در مجلس ماده بماده خوانده بشود و ۲۰۰۰ ماده و۳۰۰۰ ماده در هر کدام بحث موافق و مخالف بشود و ماده بماده تصویب بشود بحث در ماده اول و تصویب قانون بصورت کلی آن در همه جای دنیا بوده (صارمی ـ نمونه اش را بفرمائید) نمونه اش قانونی مدنی فرانسه و کد ناپلئونی است که مجلس یک جا رأی داد (صارمی ـ کد ناپلئونی ما ل زمان انقلاب بود) کد ناپلئون بعد از انقلاب بود خیلی معذرت میخواهم اولا موقعی که آقا صحبت می‌فرمودند بنده صحبت نکردم در ثانی بنده باید عرض کنم که کد ناپلئون بعد از انقلاب کبیر فرانسه نوشته شده است و این در نتیجه انقلاب کبیر فرانسه بوده است (صارمی ـ آقا آن موقع دیکتاتوری محض بود) حالا اگر آقا این را خدشه مفرمائید نمیدانم اسم ناپلئون و کد ناپلئون از لحاظ این نیست که ناپلئون نوشته است در تمام دنیا این امر سابقه دارد و حالا اگر جنابعالی مایل نیستید باین امر (صارمی ـ نمونه بفرمائید) نمونه اش کتابهائی است که نوشته شده است کتاب پروفسور دوگی و کتاب پروفسور رولان را مطالعه بفرمائید ببینید این مطالب حل شده است اگر پنجاه سال قبل از این مسائل را بحث می‌کردند از ۱۹۳۵ تا کنون این مطالب دیگر تمام شده است شما یک ژوریست درجه اول دنیا را نمی‌توانید نشان بدهید که راجع باین مطلب بحثی داشته باشد بهر صورت چون مطرح فرمودند خواستم توضیح فرض کنم که برای اشخاص اسباب زحمت نشود حالا شما این مدارکی که بنده عرض کردم خلافش را ثابت کنید مطلب سر این است که ما بخصوص از اختیاراتی که بکمیسیون دادگستری داده‌ایم ضرری نکرده‌ایم و قوانینی که الان در این مملکت هست چه قانون جزا چه قانون اصول محاکمات و چه قوانین مدنی تمام اینها قوانینی هستند که کمیسیون دادگستری تصویب شده بنده خوشحال هستم اصول این توهمی که ایجاد شده بود که اختیارات راجع بشخص آقای گلشائیان است این توهم رفع شده و خود ایشان هم توضیح دادند و این ماده واحده‌ای هم که هست بهیچ وجه موضوعش صحبت اختیارات شخصی نیست و اگر ما معتقدیم و همه میگوئیم که عدلیه خراب است و اصلاح عدلیه با وضع فعلی عملی نمی‌شود اصلاح عدلیه باید همانطوری که در ۱۸۶۱ پرفسور دوگی نوشته است چون رفیقمان خیلی علاقه دارد ..(صارمی ـ اسم را که همه مان بلدیم) در سال ۱۸۶۱ ایشان نوشته است که نهصد قانون را انگلستان طبق یک قانون لغو کرد و در ۱۸۶۸ هم ۱۳۰۰ قانون را با یک قانون لغو کرد (صارمی ـ لغو کرد نه تصویب) اگر ما هم می‌خواهیم کار بکنیم مجبوریم اینکار را بکنیم اینجا هم این لایحه همانطوری که شما دلتان می‌خواست یعنی با حضور روزنامه نویس و تماشاچیها داده شده است و با رعایت آنها تمام قوانین تصویب خواهد شد انشاء الله بنده هم احتیاج بتوضیح بیشتر ی ندارم فوایدش روشن است و معین (احسنت)
رئیس ـ پیشنهاد کفایت مذاکرات در ماده واحده رسیده است که قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) پیشنهاد می‌کنم مذاکرات کافی است دکتر مشیر فاطمی
عده از نمایندگان ـ مخالفی نیست
رئیس ـ آقای دکتر مشیر فاطمی.
دکتر مشیر فاطمی ـ هیچکس با این لایحه مخالف نیست یکی دو تا پیشنهاد اصلاح عبارتی هم آمده است که آن آقایان هم می‌خواهند صحبت کنند وقت هم زیاد نیست بنده می‌خواستم تقاضا کنم که آقایان اجازه بفرمایند مذاکرات کافی باشد
رئیس ـ آقایان که با پیشنهاد کفایت مذاکره در ماده واحده موافقند قیام فرمایند (اکثریت برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی ـ اینجانب پیشنهاد می‌کنم که بماده واحده پس از عبارت (لوایحی که وزیر فعلی دادگستری برای اصلاح قوانین و سازمانهای دادگستری) کلمات (و ثبت اسناد و املاک) اضافه شود ‹‹ ارسلان خلعتبری ››
دکتر عمید ـ بسیار صحیح است
مخبر کمیسیون دادگستری ـ(عمیدی نوری) بنده قبول می‌کنم آقای وزیر دادگستری هم قبول می‌کنند.
وزیر دادگستری ـ بنده هم قبول می‌کنم
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود باین پیشنهاد اصلاحی و اضافه شدن جمله و ثبت اسناد و املاک آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم بعد از جمله سازی‌های داد گستری کلمه (و ثبت) هم اضافه شود ‹‹ افخمی ››
رئیس ـ آقای افخمی این موضوع تصویبت شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده پیشنهادی بترتیب زیر اصلاح شود
ماده واحده ـ وزیر فعلی دادگستری مکلف است از تاریخ تصویب این قانون تا یکسال لوایح را که برای اصلاح قوانین و سازمانها دادگستری لازم میداند به مجلسین تقدیم نماید این لوایح پس از تصویب کمیسیونها مشترک دادگستری مجلسین و تا تصویب نهائی آنها از طرف مجلسین به موقع اجرا گذارده خواند شد ‹‹ دکتر حسین پیر نیا ››
رئیس ـ آقای دکتر پیر نیا
دکتر پیر نیا ـ موضوع این پیشنهاد چند اصلاح عبارتی است که خدمت جناب آقای وزیر دادگستری عرض می‌کنم ولی قبل اینکه وارد بحث و توضیح این مطلب بشوم یک نکته را برای همکار محترم و جناب آقای صارمی می‌خواستم عرض کنم و آن اینست که هی صحبت از لوایح مصوب کمیسیون بعنوان قانون بحث می‌شود در صورتی که اینها قانون نیست تمام تشریفات قانون اساسی برای اینست که بلایحه‌ای اطلاعات قانون می‌توان کرد که آن تشریفات حتماُ انجام بشود و رعایت بشود این را در همینجا جناب آقای وزیر دادگستری مقرر فرمودند آقایان هم توجه فرمودند که اینها لوایحی است که منتظر تصویب مجلس است و یک مقرراتی است که موقتاُ اجرا می‌شود بنابراین نباید توهم بشود که دولت خواسته است برخلاف قانون اساسی قدمی بر دارد یا خدای نکرده آقایان نمایندگان و همکاران محترم برخلاف قانون اساسی اقدام کنند اینرا عرض کردم که بدانید قانون برای اینکه جنبه قانونی پیدا کند تمام مقررات قانون اساسی باید رعایت بشود و آن مصوبات کمیسیون دادگستری قانون نیست و بآن اطلاق قانون نمی‌شود کرد (صارمی ـ قدرت قانونی دارد) منتهی مقرراتی است که موقتاُ اجرا می‌شود دوم این که یک بیانی جناب آقای وزیر دادگستری فرمودند و خیلی مختصر گذشتند و بنظر بنده با ید بیشتر در اطراف آن صحبت بشود ایشان یک هدف بسیار عالی را در مقابل خودشان قرار دادند که اگر بآن برسند یک اقدام و خدمت بزرگی بمملکت می‌شود و آن این است که دادرسی را بتوانند در دسترس مردم مملکت قرار بدهند اگر شما توانسته‌اید این کار را بکنید یک اقدام بسیار بزرگی است و اگر نتوانستید بایستی یک فکری برای آتیه کرد بهمین جهت است که ما همگی تمام همکاران محترم و نمایندگان محترم پشتیبان دولتند که وسائلی فراهم شود که داد گستری و دادرسی دردسترسی اشخاصی که اطلاق باین مسائل ندارند و از قوانین دادرسی اطلاع ندارند گذارده شود و از این وسایل استفاده بکنند همیشه جناب آقای دکتر عمید صحبت از این بود که یک همچو تحولی در این زمینه در کار عدلیه باید بشود ولی موضوعی که بنده در این پیشنهاد عرض کردم دو چیز است دو اصلاح شده است یکی اینجا ملاحظه بفرمائید در قانون نوشته شده مجلس شورای ملی در صورتیکه این چیزی است که بتصویب مجلسین باید برسد بنابراین نمی‌شود این اختیار را داد بمجلس شورای ملی. دوم این که در ماده واحده بوزیر دادگستری اجازه
+ داده شدة بنده خواستم اینجا جناب آقای وزیر دادگستری را مکلف بکنم که اینکار را حتماً انجام بدهند نه اینکه باختیار خودشان باشند اگر خواستند قوانین را پیشنهاد بکنند و اگر نخواستند نفرمایند دیگر برای این که محظور جناب آقای صارمی هم مرتفع بشود من خواستم اگر مانعی نباشد اینها را بجای اینکه بکمیسیون تقدیم بکنند در مجلس تقدیم بفرمایند که بکمیسیون ارجاع بشود و مصوبات کمیسیون موقتاً اجرا بشود (صادق بوشهری ـ مجلس تعطیل می‌شود) علتش این است که کمیسیونهای مجلسین در تعطیل مجلسین نمی‌توانند کاری بکنند بنابراین ناچارند که صبر کنند و منتظر بشوند تا مجلس افتتاح بشود
رئیس ـ اینمورد را نیز توضیح می‌دهیم
دکتر پیر نیا ـ بنا براین تصور نمی‌کنم مانعی داشته باشد که این لوایح را ابتدا بمجلس تقدیم کنند چهارمین تفاوتی که این پیشنهاد با پیشنهاد دولت دارد اینست که آنجا نوشته شده است جناب آقای وزیر دادگستری فعلی بعد از اینکه همین لوایح تقدیمی از تصویب کمیسیونها گذشت مأمور اجرایش هستند (عمیدی نوری ـ اینطور نیست) چرا در ماده واحده اینطور نوشته است یعنی وزیر فعلی باید اجرا کند ظاهر امر اینطور بنظر می‌آید چون در اینجا نوشته شده است این لوایح موقتاٌ اجرا می‌شود بنابراین بنده این پیشنهاد را کردم که چند اصلاح عبارتی است یک قسمت مربوط بمجلس سنا است که حتماً باید بتصویب سنا هم برسد دوم اینکه مکلف بودن وزیر دادگستری برای دادن لوایح است بمجلس شورای ملی و ارجاعش از مجلس بکمیسیونهای قوانین دادگستری که پس از تصویب این کمیسیونها بموقع اجرا گذاشته می‌شود حالا اگر قبول میفرمائید هر کدام از این اصلاحات را اعلان بفرمائید.
رئیس ـ چون ۸و۷ پیشنهاد رسیده است بنده لازم میدانم که تذکر بدهم در پیشنهادات پیشنهاد دهند بیش از پنج دقیقه نباید صحبت بکند و بطور اختصار باید توضیح بدهد یعنی منتهی تا پنج دقیقه اما اینکه گفتند اگر مجلس تعطیل بشود تکلیف کمیسیون دادگستری چیست در آئین نامه یک ماده همین است که دولت می‌تواند تقاضا کند در مدت تعطیل تابستانی مجلس کمیسیونها کار بکنند این تقاضا مانعی ندارد و حالا از آقایان خواهش می‌کنم بیش از پنج دقیقه در اطراف پیشنهادشان صحبت نفرمانید آقای عمیدی نوری
مخبر کمیسیون دادگستری ـ عرض کنم آنطوریکه اینجا بحث شد دلیل اینکه این لایحه را کمیسیون دادگستری بهش توجه کرد البته کمیسیون دادگستری منتخب نمایندگان محترم و مجلس است برای این بود که تا بحال کاسه و کوزه‌های شکسته خرابی قسمتی از دستگاه عدلیه همیشه می‌افتاد گردن نقص قوانین یعنی گردن مجلس ما نشستیم فکر کردیم حالا که اینطور فکر می‌کنند چه مانعی دارد این قوانین که بطور کلی قوانین آزمایشی است چطور می‌شود دو مرتبه آزمایش بشود خوشبختانه جناب آقای وزیر دادگستری در پشت این تریبون جلوی نمایندگان مجلس قبول فرمودند که اغلب قوانین که وضع شده خوب بود منتهی از نظر یک نواقص اجرائی بد اجرا شد و باعث سوء جریان شده است حالا ما امیدواریم که خودشان آن نواقص که در نظر دارند بفرمایند تا اصلاح شود آن کلیاتی را هم که جناب آقای صارمی از نظر رعایت قانون اساسی فرمودند هیچ منعی هم ندارد که در کمیسیونها مطرح بشود چون کمیسیونها سر ی نیست کمیسیونها علنی است و می‌شود مذاکراتش را منتشر کرد خصوصاُ توضیحاتی که جناب آقای دکتر پیر نیا فرمودند اینها جنبه قانونی ندارد اینها لوایحی است که موقتاً اجرا می‌شود قانون بجای خودش قویست و قانون اساسی ما هم محکم همانطور که فرمودید در مواقع بسیار مهم جلوی استالین در کاخ کرملین ایستادگی کردیم خوشبختانه همیشه قانون اساسی حاکم و ناظر و مقوی و پشتیبان استقلال مملکت ماست و ما همیشه از این قانون اساسی استفاده کرده‌ایم و خواهیم کرد اما راجع بپیشنهادی که فرمودند تفاوتش با متن ماده واحده در دو سه جمله است یکی فرمودند وزیر دادگستری مکلف است این مکلف است بجای اجازه داده می‌شود بنده خیال می‌کنم اجازه دادن می‌شد بهتر است برای اینکه ایشان تکلیفی ندارند آمدند ده تا لایحه آوردند ما بگوئیم نه شما مکلف بودید سی تای دیگرش چه شد؟ این است که بعقیده بنده جناب آقای دکتر پیر نیا باهمان جمله اجازه می‌دهد موافقت بکنند اشکالی ندارد موضوع ارجاع بمجلسین همین بحث در کمیسیون دادگستری باشد که بمجلسین داده بشود ولی همین محظور را فرمودند چون نظر جناب آقای وزیر دادگستری این است که یک لوایحی را برای اصلاح تهیه کردند و ممکن است که دو ماه تعطیل مجلس مانع اجرای کار شود؟ با توضیح و تذکری که جناب آقای رئیس فرمودند معلوم شد که ممکن است کمیسیون مشترک مجلسین تشکیل بشود بنابراین جنابعالی هم از نظر تسریع در جریان کارها موافق نیستید که قوه مقننه یا مجلس مانع تسریع اصلاحات بشود بلکه همیشه می‌خواهید و پشتیبان این بوده‌اید که کارها انجام شود حالا این نظر را هم موافقت بفرمائید همانطور که ماده واحده تنظیم شده با در نظر گرفتن این توضیح البته وقتی که مجلس سنا اینرا تأیید کرد بنظر بنده همین است و دیگر لازم نیست که قید بشود مجلسین شورا و سنا و بنظر بنده اشکال قانونی ندارد وقتی که تصویب شد رفت آنجا تأیید می‌کنند و مجلس سنا ابلاغ می‌کند اگر موافقت بفرمائید پیشنهاداترا پس بگیرید
رئیس ـ آقای وزیر دادگستری با این پیشنهاد موافق هستید؟
وزیر دادگستری ـ با توضیحاتی که آقای عمیدی نوری فرمودند موافق هستم ک لوایح به کمیسیونها داده بشود در قسمت تکلیف هم خود بنده تقاضا کرده‌ام که لایحه بیاورم بنظر بنده دیگر لازم نیست که مکلف باشم.
رئیس ـ آقا دکتر پیر نیا پیشنهادتان را مسترد میفرمائید یا رأی بگیریم؟
دکتر پیر نیا ـ پس گرفتم
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
ماده واحده بوزیر فعلی دادگستری اجازه داده می‌شود لوایحی که برای اصلاح قوانین و سازمانهای دادگستری و ثبت اسناد و املاک لازم میداند از تاریخ تصویب این قانون تایک سال بکمیسیونهای قوانین دادگستری مجلسین تقدیم نماید و پس از تصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین موقتاً بموقع اجرا گذارد و سپس برای تصویب قطعی مجلسین تقدیم نمایند مادام که بتصوبت مجلسین نرسیده مصوبات کمیسیونهای مشترک قوانین دادگستری مجلسین معتبر و قابل اجرا خواهد بود ‹‹ دکتر مشیر فاطمی ››
رئیس ـ آقای دکتر مشیر فاطمی
دکتر مشیر فاطمی ـ پیشنهاد بنده موارد اختلافش یکی این است همانطور که جناب آقای دکتر پیر نیا پیشنهاد داده بود این قانون چون بمجلس سنا می‌روید و باید در آنجا هم تصویب بشود بنده عبارت مجلس شورای ملی را برداشتم و نوشتم اجازه بدهند
(پیشنهاد را مجدداً قرائت کردند)
عین همان عبارت است منتهی بنده مجلس شورای ملی را برداشته‌ام و نوشته‌ام از تاریخ تصویب این قانون یعنی ممکن است تصویب این قانون بیست روز دیگر طور بکشد از وقتی که این قانون بصحة همایونی برسد تا یکسال باشد چون این می‌رود در مجلس سنا و بنظر بنده اشکال عبارتی بود فقط یک عبارت مجلس شورای ملی را برداشته‌ام و اصلاح کرده‌ام
رئیس ـ آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری ـ عرض کنم پیشنهاد آقای دکتر مشیر فاطمی طوری تنظیم شده است که خیلی از پیشنهاد کمیسیون شدید روشنتر باشد ولی بنده می‌خواستم استدعا کنم که این پیشنهاد را پس بگیرند برای چه؟ برای اینکه بنده پیشنهاد کردم که مجلسین بکمیسیونها اجازه بدهند آقا پیشنهاد می‌کند که مجلسین به بنده اجازه بدهند بنده میخواهم از این حق خودم صرفنظر بکنم عبارت آقا این است ک مجلسین بگلشائیان اجازه می‌دهند ولی بنده عرض می‌کنم خیر و تقاضایم این است که مجلسین بکمیسیونهای خودشان اجازه بدهند که بلوایح تقدیمی دولت رسیدگی کند (احسنت)
دکتر مشیر فاطمی ـ اگر آقای وزیر دادگستری مایل نیستند بنده پس می‌گیرم
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بماده واحده اضافه شود.
تبصره ـ دولت مکلف است هر یک از لوایح را که طبق ماده واحده بتصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین می‌رسد بعد از شش ماه آزمایش بلافاصله برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی نماید.
‹‹ مهندس کاظم جفرودی ››
رئیس ـ آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی ـ پنجاه سال تجربه‌ای که سایرین کرده‌اند و نتایجی که از وضع میلیونها قانون بدست آمده بنده را معتقد کرده است که در وضع و شرایط فعلی با وضع قوانین نمی‌شود مفاسد را بر طرف کرد و اصلاحات اساسی را انجام داد بنظر بنده پیش از وضع قوانین باید افرادی که این قوانین را اجرا می‌کنند آنان را اصلاح کرد اگر چنین اختیاری را جناب آقای گلشائیان می‌خواستند من یکی بایشان می‌دادم اما راجع باین ماده واحده بنده در اینجا پیشنهاد کردم که بیشتر از نظر حفظ اصول قانونی اساسی است چون مجلسی وجود دارد باید حیثیت مجلس در تمام موارد و مراحل مخصوصاً از طرف دولت حفظ بشود (صحیح است) دولت مشکلی دارد و آن اینست که می‌خواهد یکی از دستگاههایش را با وضع قوانین با اصلاح قوانین اصلاح کند ما هم حرفی نداریم بنده هم رأی می‌دهم ولی همین دولت باید حیثیت مجلس را صد در صد چنانچه منظور نظرش است در نظر بگیرد و حالا که شما در نظر دارید بوسیله کمیسیونهای مجلس بیائید با سرعت یکی از دستگاه هایتان را اصلاح بکنید خواهش می‌کنم شش ماه بعد از آن قوانین را بیاورید به مجلسی که اصول قانون اساسی هم رعایت شده باشد و مجلس هم فرصت داشته باشد
+ در موقعی که شما در مرحله آزمایش هستید در آن مصوبات اظهار نظر بکنند خواهش می‌کنم از این فرصت را بمجلس بدهید و بهمین جهت بنده تقاضا کردم که بعد از این که شش ماه از آزمایش قوانینی بگذرد آنها را بیاورید تقدیم مجلس بکنید شش ماه هم کافی است چرا؟ برای اینکه وقتی که این قوانین را که دولت تقدیم مجلس کرد (یک نفر از نمایندگان ـ کافی نیست) طرز عمل خودتان را ملاک قرار بدهید این قوانین را که دولت تقدیم کرد آقایان فوراُ نخواهید آمد که رسیدگی بکنید و تصویب کنید یک سالی، دو سالی، سه سالی از تقدیم لوایح خواهد گذشت بنابراین ۶ ماه کافی است.
صارمی ـ بسیار خوبست.
رئیس ـ آقای صدر زاده
+صدر زاده ـ بنده موافقم.
رئیس ـ آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری ـ جناب آقای جفرودی این موضوعی که مورد نظرشان واقع شده در کمیسیون دادگستری مورد بحث و توضیح واقع شده برای اینکه در لایحه خود دولت یکسال قبول شده بود یعنی طوری لایحه نوشته شده بود که وزیر عدلیه می‌تواند همیشه از اینگونه لوایح بکمیسیونها بدهد و بعد از اینکه در کمیسیونها تصویب شد تا یک سال آنها را بمجلس بدهد ما دیدیم در لایحه دولت مدت تقدیم لوایح از ظرف وزیر دادگستری الاغیر النهایه است ولی مدت آزمایش یکسال آمدیم عرض کردیم گفتنیم فقط یکسال حق داشته باشد لایحه بدهد ولی در آزمایش نیاید دست وزیر ار ببندیم که بعد از یکسال بدهد ممکن است همان لایحه آزمایشی بنظرش قابل اصلاح باشد چرا ما دستش را ببندیم بگوئیم شش ماه یا یکسال دیگر بدهد (مهندس جفرودی ـ جلوش را نگرفته‌ایم زودتر هم می‌تواند بدهد) باین جهت بود که نظر کمیسیون براین شد که اختیار آقای وزیر دادگستری در تقدیم لوایح برای یکسال باشد ولی آزمایش و اصلاحش هر آنی مقتضی باشد لازم نیست که ۶ ماه یا یک سال باشد بهمین جهت است نوشته شده پس از تصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین و موقتاُ بموقع اجرا گذارده و سپس برای تصویب قطعی بمجلسین تقدیم دارد ـ(مهندس جفرودی ـ حالا شش ماه وقت تعیین بفرمایند) ولی توجه بفرمائید یک عبارتی را دارد که آن منظور شما را از بین می‌برد می‌گوید مادام که لوایح مزبور بتصویت مجلسین نرسیده مصوبات کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین قابل اجرا خواهد بود (مهندس جفرودی ـ ماهم قبول درایم) پس ایشان چه بدهند و چه ندهند این لوایح مادام که از تصویب قطعی نگذشته اجرا می‌شود این را توجه داشته باشید حالا چه قیدی است که میگوئید شش ماه یا یکسال هر آنی که قابل اصلاح بود می‌تواند بمجلس بدهد حالا بسته بنظر مجلس است.
تیمور تاش ـ شش ماه را بکنید یک سال
رئیس ـ آقای صدرزاده موافقید.
صدرزاده ـ موافقم.
رئیس ـ دیگر مخالفی ندارد؟
مهندس جفرودی ـ یکسال را بجای شش ماه قبول می‌کنم
وزیر دادگستری ـ بنده هم موافقم
رئیس ـ مجدداً قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بماده واحده اضافه شود تبصره ـ دولت مکلف است هر یک از لوایحی را که طبق ماده واحده بتصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین می‌رسد حداکثر یکسال آزمایش برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی نماید
رئیس ـ آقایان که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر بماده واحده اضافه شود
تبصره ۱- کمیسیون دادگستری مجلسین موظفند ۴۸ ساعت قبل از طرح لوایح در کمیسیون در طبع و توزیع آن بین آقایان نمایندگان اقدام و وقت تشکیل دستور کمیسیون را باطلاع نمایندگان برسانند
‹‹ صارمی ››
رئیس ـ آقای صارمی
صارمی ـ ضمن مذاکرات جناب آقای دکتر افشار بطور نمونه فرمودند که این ترتیب در ممالک دیگر نیز عمل شده جناب آقای دکتر افشار استاد دانشگاه نمونه را کد ناپلئون قرار دادند کد ناپلئون در زمان دیکتاتوری محض تصویب شد. از طرف دیگر گفته شد ه این لوایح هم قانون نیست اشخاصی را بر طبق آن اعدام می‌کنند اما قانون نیست پیشنهادی که بنده دارم از نقطه نظر این بود که تا حدی عدم اجرا ای اصل ۳۱ قانون اساسی جبران بشود یعنی بفهمیم چه لوایحی به کمیسیون دادگستری مجلسین داده شده سایر آقایان نمایندگان از وجود آن لوایح مطلع بشوند وقت تشکیل کمیسیون را هم مستحضر بشوند تا اگر نظر ی دارند بتوانند نظر خودشان را در کمیسیون دادگستری اظهار بدارند که مورد توجه واقع بشود و راه حلی است که آقایان بتوانند در صورتیکه نظری داشته باشند در کمیسیون دادگستری توضیح بدهند جناب آقای تیمور تاش فرمودید که خوبست ولی چیزی نیست که قانون بشود آخر این قانون را که من و شما تصویب می‌کنیم ممکن است رفقای کمیسیون داد گستری ما بگویند این را اجرا کنیم ولی در کمیسیون مشترک مجلسین باید اجرا بشود امکان دارد با این عقیده در موقع تشکیل کمیسیون دادگستری مجلس سنا بعضیها موافق نباشند از این جهت حداقل ضرر این است که بتوانیم اطلاع پیدا کنیم که چه قانونی داده‌اند و چه می‌خواهند (دکتر راجی ـ در آئین نامه هست) معذالک بنده خیال می‌کنم ه در این مورد بخصوص گر چه ماده آئین نامه بقوت خودش باقی است ولی چون می‌خواهیم قوانین را در کمیسیون دادگستری بتصویب برسانیم یک تشریفات بیشتر ی رویش انجام بدهیم این را اگر آقایان موافق هستند رأی بدهند و اگر موافق نیستند رأی ندهند
رئیس ـ این محتاج به رأی و قانون نیست خود من دستور می‌دهم هر لایحه‌ای که بکمیسیون می‌دهند چاپ شود بین آقایان توزیع بکنند (صحیح است)
صارمی ـ بنده هم باین ترتیب متقاعدشدم و پیشنهادیم را استرداد می‌کنم
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی ـ پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بذیل ماده واحده افزوده شود
تبصره ـ وضع و یا اصلاح یا حذف در مواد قانون مدنی مستثنی از اختیارات مذکور در این ماده واحده است ـ ‹‹ فخر طباطبائی ›› عده‌ای از نمایندگان ـ منظور چیست؟
رئیس ـ مقصودشان این است اصلاح قانون مدنی از اختیار کمیسیون مستثنی است و در آن اصلاح بعمل نمی‌آید آقای طباطبائی
فخر طباطبا ئی ـ بنده از فرمایشات جناب آقای وزیر دادگستری و سایر آقایان استنباط نمودم که مقصود اصلاح قوانینی است که متناسب با اوضاع و احوال و ضروریات اجتماعی ما نیست و هیچ نظری نیست که راجع به قانون مدنی که منع وسیع علمی دارد تغییری یا اصلاحی شده باشد روی این اصل این تبصره را پیشنهاد کردم چون ماده واحده تحت عنوان قوانین دادگستری کلیت دارد پیشنهاد کردم که اصلاح و یا وضع و یا حذف از قانون مدنی مستثنی از این باشد (صحیح است)
رئیس ـ آقای دکتر افشار
دکتر حسن افشار ـ یک مطلبی فرمودند که بنده فکر می‌کنم احتیاج بیک مقداری توضیح دارد و آن این است که این قانون مدنی تمام موادش هم بدون اشکال نیست همان طور که قسمت مهم این قانون هم اکنون تغییر پیدا کرده است مثلا مربوط باجاره اصلا قابل اجرا نیست در قانون مدنی راجع باجاره یک ماده‌ای دارد که می‌گوید مورد اجاره ممکن است شیئی یا حیوان و یا انسان باشد البته تصدیق میفرمائید که یک همچو ماده‌ای امروز قابل اجرا نیست ه انسان را اجاره کنند کما اینکه اجرا هم نمی‌شود راجع باجاره اشخاص ما قانون کار داریم یعنی قانون مدنی را بطور کلی تغییر دادیم و در این قسمت تقریباً عمل نمی‌کنم عرض کنم در قسمت اجاره اش تصدیق میفرمائید اجاره اساس دیگری امروز دارد و قوانینی که در این مورد داریم قابل اجرا نیست و عملا هم اجرا نمی‌شود بنابراین موافقت بفرمائید که این تصریح نشود و بطور کلی همینطور که هست یاشد.
رئیس ـ آقای طباطبائی استرداد می‌کنید یا رأی گرفته شود؟
طباطبائی ـ رأی گرفته شود
رئیس ـ رأی می‌گیریم باین پیشنهاد آقایانیکه با این اصلاح موافقند قیام فرمانید (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی ـ پیشنهاد می‌کنم متن ماده واحده بطریق زیر اصلاح شود.
مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد لوایحی که وزیر فعلی دادگستری برای اصلاح قوانین و سازمانهای دادگستری لازم میداند و از این تاریخ تا یک سال به کمیسیونهای قوانین دادگستری مجلسین تقدیم می‌نماید پس از تصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین موقت بموقع اجرا گذارده و حداکثر پس از یکسال آزمایش ضمن رفع نواقص برای تصویب قطعی بمجلسین تقدیم دارد و مادام که لوایح مزبور بتصویب مجلسین نرسیده مصوبات کمیسیون مشترک مجلسین قابل اجرا خواهد بود ‹‹ مهندس هدایت ››
رئیس ـ این نظر تأمین شده پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(بشرح زیر خوانده شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌شود بجای کلمه (سپس برای تصویب قطعی) نوشته شود (و منتها ظرف دو سال برای تصویبت قطعی) بمجلسین تقدیم دارد ‹‹ محمد قضائلی ››
فضائلی ـ چون نظیرش تصویب شده بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس ـ دیگر پیشنهادی نیست رأی می‌گیریم بماده واحده با یک تبصره‌ای که تصویب شد آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای مجلس سنا فرستاده می‌شود.
رئیس ـ آقای نخست وزیر
نخست وزیر (علاء) بنده میخواهم از مساعدت و اهتمامی که جناب آقای
+رئیس و آقایان نمایندگان محترم در تصوبت لوایح دولت مبذول فرمودند سپاسگزاری بکنم و چون از امروز تا دو ماه دیگر مجلس شورای ملی تعطیل می‌شود میخواهم اظهار امیدواری بکنم که در این ایام تابستان به آقایان خوش بگذرد و در نقاط خوش آب و هوا دور از خیال تهران و بهارستان استراحت بفرمایند در این فاصله هم دولت یک نفسی خواهد کشید (خنده نمایندگان) البته راهنمائیهای آقایان نصب العینمان خواهد بود و لوایحی تهیه می‌کنیم که انشاءالله در اول مهر ماه که با قلبی پر از مهر و حسن تفاهم اینجا خدمت آقایان میآئیم آن لوایح را تقدیم کنیم ما همیشه به پشتیبانی شامهنشاه معظم خودمان که وجود مقدسشان حقیقتاُ موجب افتخار و سعادت کشور است (صحیح است) همیشه متکی خواهیم بود و امیدوار هستیم که همیشه بین دولت و مجلسین و حسن تفاهم باشد و خدمات لازم باین کشور بکنیم و بطوری که مکرر بعرض آقایان رسانده‌ام ما همیشه مایلیم از تذکرات مفیدی که توأم با راهنمائی باشد استفاده کنیم بشرطی که آلوده بغرض نباشد و عیبجوئی را ما خیال می‌کنیم که دون شأن مجلس است و مورد اعتناء نخواهد بود.
رئیس ـ این جلسه آخر مجلس است انشاء الله آقایان فرصت پیدا می‌کنند به حوزه انتخابیه خود می‌روند و نواقص کارهای مردم را می‌بینند و بعد که برگشتند البته آقایان تازه نفس می‌آیند و نواقص کارهای مملکت را در نظر می‌گیرند و انشاء الله با موفقت دولت کارها رو باصلاح می‌رود ولی آقای نخست وزیر هم مطمئن باشند که اینجا هیچ وقت تنقیدات آلوده بغرض نخواهد بود
۸- تقدیم بک فقره سؤال بوسیله آقای بهبهانی
رئیس ـ آقای بهبهانی فرمایشی دارید.
بهبهانی ـ سؤالی است از دولت که تقدیم می‌کنم
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
رئیس ـ جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه اول مهر ماه خواهد بود
(مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ رضا حکمت