مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ امرداد ۱۳۰۸ نشست ۶۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ امرداد ۱۳۰۸ نشست ۶۰
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۷
جلسه: ۶۰
صورت‌مجلس روز پنجشنبه ۳۱ مردادماه ۱۳۰۸ مطابق ۱۶ شهر ربیع‌الاول ۱۳۴۸
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- تقدیم لایحه تجدید کنترات طبیبه مریضخانه نسوان و استرداد لایحه تلقیح آبله برای تجدیدنظر از طرف آقای وزیر داخله
۳- تصویب مرخصی آقایان افسر - سبزواری - مجد ضیایی - رهبری - وهاب‌زاده و حاجامین تربتی
۴- تقدیم لایحه برای بقای دارالمسلمین و تکمیل آن به وسیله کمک مالی دولت و امتیاز فارغ‌التحصیل‌های مدرسه مزبوره و تصویب فوریت
۵- شور دوم خبر کمیسیون قوانین عدلیه راجع به لایحه تابعیت
۶- اقتراع برای شرفیابی و تبریک عید مولود حضرت ختمی مرتبت به حضور همایونی
۷- ختم جلسه و تعیین موقع و دستور جلسه بعد
(مجلس یک ساعت و سه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید)
۱- تصویب صورت‌مجلس
(صورت مجلس روز پنجشنبه بیست و چهارم مردادماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند)
اسامی غایبین که در ضمن صورت‌مجلس خوانده شده است.
غایبین با اجازه آقایان: نجومی - عبدالحسین خان دیبا - زوار - آشتیانی - امیر دولتشاهی - فرخی - فولادوند - آصف - اسدی - فرشی - احتشام‌زاده - لرستانی - طباطبایی وکیلی - حاج میرزا سید محمود - بیات - ارباب کیخسرو
غایبین بی‌اجازه آقایان: مجد ضیایی - رهبری - وهاب‌زاده - افخمی - میرزا حسن خان وثوق - دکتر طاهری - پورمحسن - افسر - بوشهری - اعظم زنگنه - آقازاده سبزواری - دبستانی - رحیم‌زاده - قوام - حاج رحیم آقا - میرزا ابوالفضل - مهدوی - امیر تیمور - حاج حسین آقا مهدوی - شیخ علی مدرس - حاج حسن آقا ملک - حاج غلامحسین ملک - تیمورتاش
دیر آمده بی‌اجازه آقای: شریعت‌زاده
غایبین با اجازه آقایان: نجومی - عبدالحسین خان دیبا - زوار - آشتیانی - امیر دولتشاهی- فرخی - فولادوند - آصف - اسدی - فرشی - احتشام‌زاده - لرستانی - طباطبایی وکیلی - حاج میرزا سید محمود - بیات - ارباب کیخسرو
غایبین بی‌اجازه آقایان: مجد ضیایی - رهبری - وهاب‌زاده - میرزا حسن خان وثوق- دکتر طاهری - پورمحسن - افسر - بوشهری - اعظم زنگنه - آقازاده سبزواری - دبستانی- رحیم‌زاده - قوام - حاج رحیم آقا میرزا ابوالفضل - مهدوی - امیر تیمور - حاج حسین آقا مهدوی - شیخ علی مدرس - حاج حسن آقاملک - حاج غلامحسین ملک - تیمورتاش
دیرآمده بی‌اجازه آقای: شریعت‌زاده
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- قبل از دستور.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- قبل از دستور.
رئیس- آقای دولتشاهی
دولتشاهی- عرضی ندارم.
رئیس- آقای طهرانی
طهرانی- عرضی ندارم.
رئیس- آقای خطیبی
خطیبی- آقای امیر اشرف در جلسه گذشته به توسط بنده اجازه مرخصی خواسته بودند و در کمیسیون عرایض هم تصویب شده چون در صورت‌مجلس بدون اجازه نوشته شده است مقرر فرمایید تصحیح شود.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای دشتی
دشتی- عرضی ندارم.
رئیس- در صورت‌مجلس نظری نیست.
(گفتند خیر)
رئیس- صورت‌مجلس تصویب شد.
۲- تقدیم لایحه تمدید کنترات طبیبه مریضخانه نسوان و استرداد لایحه تلقیح آبله برای تجدیدنظر از طرف آقای وزیر داخله
وزیر داخله- آقایان محترم مسبوق هستند که چندی قبل یک لایحه تقدیم شد راجع به تلقیح اجباری آبله و چون حالا یک تجدیدنظری در آن لایحه لازم شده است تقاضا می‌کنم از دستور خارج شود و به وزارت داخله ارجاع شود. این هم یک لایحه است راجع به تمدید کنترات دکترین طبیبه مریضخانه نسوان تقدیم می‌کنم.
۳- تصویب مرخصی آقایان افسر - سبزواری - مجد ضیایی - رهبری - وهاب‌زاده - حاجامین
رئیس- چند فقره خبر مرخصی از کمیسیون عرایض رسیده است قرائت می‌شود.
(به مضمون آتی قرائت شد)
آقای افسر نماینده محترم به واسطه کسالت تقاضای ۲۵ روز مرخصی از ۱۷ مرداد نموده‌اند کمیسیون با تصویب مرخصی نماینده محترم موافقت نموده و خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- آقای عدل
عدل- موافقم.
رئیس- آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی- موافقم.
رئیس- مخالفی نیست؟
(بعضی گفتند خیر)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به مرخصی آقای افسر آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبر دیگر
(به شرح مرقوم قرائت شد)
آقای آقازاده سبزواری نماینده محترم به واسطه عارضه کسالت تقاضای ۴۰ روز مرخصی از تاریخ ۱۷ مرداد نموده‌اند کمیسیون با مرخصی معزی‌له موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- آقای روحی
روحی- موافقم.
رئیس- آقای عدل
عدل- موافقم.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- عرض می‌شود در آن سابقی هم بنده مخالف بودم نوبه به بنده نرسید. بارها عرض کردم مخالفت بنده با مرخصی‌ها نیست حتی تا مجلس از اکثریت نیفتد هر کس مرخصی بخواهد بنده اول موافقم اما به یک شرط که این وجوهی که به عنوان حقوق به او داده می‌شود این را تخصیص به یک مریضخانه بدهد تخصیص به یک مصارف عالم‌المنفعه بدهد چون عقیده دارم که کارهای این مجلس باید سرمشق دیگران باشد به این ملاحظه عقیده دارم که در مجلس ابداً اجرت بدون حق داده نشود مگر این که به یک مصرف خیری تخصیص داده شود مخالفت بنده روی این زمینه است و الا با مرخصی‌ها و به خصوص با اشخاص ابداً مخالفتی ندارم.
رئیس- آقای خطیبی
خطیبی- آقای فیروزآبادی به طور کلی تصمیم گرفته‌اند که با مرخصی‌هایی که می‌آید به مجلس مخالفت کنند و بیشتر مخالفت‌شان روی حقوق است البته کمیسیون عرایض هم نظر به مأموریتی که از طرف مجلس دارد به مرخصی‌هایی که آقایان تقاضا می‌کنند رسیدگی می‌کند خبر او را هم مجبور است تقدیم بکند و کمیسیون هم حق این را ندارد که راجع به حقوق اشخاص مداخله بکند اشخاصی هستند که نمی‌خواهند از حقوق‌شان صرف‌نظر کنند اشخاصی هستند که می‌خواهند صرف‌نظر کنند ما که در این قسمت‌ها اجازه از طرف مردم نداریم خوب است آقا هم یک قدری بعد از این از مخالفت خودداری بفرمایید که دیگر وقت مجلس بیش از این تلف نشود.
رئیس- موافقین با مدلول راپورت قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
(خبر مرخصی آقای مجد ضیایی به شرح ذیل قرائت شد)
آقای مجد ضیایی نماینده محترم به واسطه مصیبت وارده و گرفتاری مریض‌داری یک ماه مرخصی از تاریخ ۱۷ مرداد تقاضا نموده‌اند کمیسیون با تصویب مرخصی ایشان موافقت نموده و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی- موافقم.
رئیس- آقای وثوق
سید مرتضی وثوق- موافقم.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به مرخصی آقای مجد ضیایی آقایان موافقین قیام فرمایند. (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد.
(راپورت دیگر راجع به مرخصی آقای حاج‌آقاحسین رهبری به این نحو قرائت شد)
آقای حاج آقا حسین رهبری نماینده محترم به واسطه ادامه کسالت تقاضای ۲۵ روز مرخصی از تاریخ ۱۷ مرداد نموده کمسیون با مرخصی معزی‌الیه موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- آقای ضیا
ضیا- موافقم.
رئیس- آقای وثوق
وثوق- موافقم.
رئیس- مخالفی ندارد. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خبر دیگر
(به این مضمون خوانده شد)
آقای حاج‌تقی آقای وهاب‌زاده نماینده محترم به واسطه کسالت تقاضای یک ماه مرخصی از تاریخ ۱۷ مرداد
نموده‌اند - کمیسیون با مرخصی ایشان موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده عرض کردم آن نظریه خودم را تعقیب می‌کنم اگرچه مورد ملامت واقع شوم بنده عقیده ندارم کار نکرده اجرت گرفته شود و این عرض را تا زنده‌ام مکرر می‌کنم و عقیده دارم مجلس باید سرمشق دیگران در خارج باشد به این ترتیب عقیده ندارم و این حقوق را اگر حق باشد ملت در مقابل خدمت می‌دهد برخلاف نظریه ملت است مگر این که تخصیص بدهند به یک مصرف خبری بنده هرچه انتظار می‌کشم که حقوق‌شان را تماماً یا نصف یا ثلث آن را تخصیص به یک مصرف خیری بدهند ندیدم چه‌طور همه این آقایان مریض می‌شوند و ملت صحیح است و باید پولش را بدهد خوب این حقوق را یک اندازه‌اش را بدهند به جهت یک مریضخانه به جهت یک مصرف عام‌المنفعه همه‌اش می‌آید و تند تند تصویب می‌شود و بنده هم مورد تنقید و ملامت واقع می‌شوم.
رئیس- آقای دشتی
دشتی- بنده یک تذکری را باید عرض کنم و آن این است که مجلس باید یک تکلیفی برای امر مرخصی پیدا کند و این اصل را لغو کند که مرخصی داده نشود و الّا وقتی که قوانین داخلی مجلس مرخصی را جایز دانسته است یعنی وقتی که اشخاص یک معاذیری دارند و معاذیر آنها موجه و قانونی باشد مجلس باید به آنها مرخصی بدهد این قانون را باید رعایت کرد مگر این که لغو شود حضرتعالی این قانون را لغو بفرمایید نه ملاحظه بفرمایید فلان کس پول‌دار است حقوق نباید بگیرد پس باید یک قانونی بیاید به مجلس که آقایانی که پول دارند نباید حقوق بگیرند وقتی که یک چنین قانونی را تصویب گردید البته آن وقت نباید حقوق بگیرند و الّا به این اعتراض شما چون فعلاً وجهه قانونی ندارد نباید ترتیب اثر داد. هر حرفی که گفته می‌شود باید جنبه قانونی و عقلی داشته باشد به صرف این که فلان کس پول دارد نمی‌شود ایراد کرد چرا مریضخانه نمی‌سازد یک اشخاصی ما داریم در ایران که دارای صدها هزار تومان دارایی هستند مریضخانه هم نمی‌سازند مگر این که شما یک قوانینی وضع کنید و یک لایحه تقدیم مجلس کنید که بعد از این مجلس به کسی مرخصی ندهد آن وقت تکلیف معلوم می‌شود هم حضرتعالی راحت می‌شوید هم ما.
رئیس- موافقین با مدلول راپورت قیام فرمایند.
(جمعی برخاستند)
رئیس- تأمل بفرمایید.
(برای تعداد رأی دهندگان تصویب شد)
(خبر دیگر راجع به مرخصی شش روزه آقای حاج امین به مضمون ذیل قرائت شد)
آقای بزرگ‌نیا نماینده محترم از طرف آقای حاج‌علی‌اکبر امین نماینده محترم تربت تقاضای شش روز مرخصی از ۱۷ مرداد برای اشتغال به امور محلی نموده کمیسیون با تصویب مرخصی آقای حاجامین موافق و خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- مخالفی نیست. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. آقای معاون وزارت معارف
۴- تقدیم لایحه برای بقای دارالمعلمین و تکمیل آن به وسیله کمک مالی دولت و امتیاز فارغ‌التحصیل‌های مدرسه مزبوره و تصویب فوریت آن
معاون وزارت معارف- بر خاطر محترم آقایان نمایندگان پوشیده نیست که اولین قدم برای اصلاح معارف تربیت معلمین لایق است (صحیح است) و باید عرض کنم با کمال تأسف اگرچه معلمینی که کاملاً لیاقت این مقام را داشته باشند کم هستند ولی متأسفانه آن قدری هم که داریم
از معلمین لایق قدردانی نشده است با این که این شغل یکی از مهم‌ترین مشاغل و محترم‌ترین مشاغل است. در ممالک دنیا و ممالک حیّه اما متأسفانه در مملکت ما آن‌طوری که باید رعایت این مقام نشده به همین دلیل اشخاص داوطلب کم است وزارت معارف برای تشویق این موضوع یک لایحه در تحت چند ماده تنظیم کرده است که به مقام منیع ریاست مجلس مقدس شورای ملی تقدیم می‌کنم و با قید یک فوریت تقاضای تصویب از حضور محترم آقایان دارم برای این که قبل از پانزدهم شهریور که افتتاح مدرسه دارالمعلمین است از تصویب مجلس گذشته باشد.
(لایحه فوق‌الذکر به شرح آتی قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
نظر به این که در این ایام در غالب بلاد ایران مدارس متوسطه کامل تأسیس گردیده است وزارت معارف برای تکمیل مدارس مذکور محتاج به معلمینی است که تحصیلات عالیه را به پایان رسانیده و در شعب مختلفه علوم و ریاضیات و ادبیات دارای معلومات کافی بوده و در عین حال فن اصول تعلیم را نیز آموخته باشند برای حصول این مقصود در سنه ماضیه دارالمعلمین مرکزی که یک مدرسه متوسطه بیش نبود توسعه یافته و به استخدام معلمین عالی‌مقام تحصیلات آن در حدود مدارس عالیه قرار گرفته است به این نیت که از فارغ‌التحصیل‌های آن مدرسه برای خدمت تعلیم و تربیت استفاده شود ولی از طرف دیگر چون نسبت به فن شریف تعلیم، محصلین مدارس کمتر اقبال و توجه دارند و مخصوصاً به آن که سالیانه از هر جهت قریب دویست نفر محصل به اروپا رهسپار می‌شوند همگی همت خود را به شرکت در مسابقه برای اعزام به خارجه معطوف می‌دارند و در نتیجه برای مدرسه درالمعلمین به قدری که کفاف احتیاجات تعلیمات متوسطه مملکت را بنماید شاگرد باقی نمی‌ماند - وزارت معارف لازم می‌داند برای فارغ‌التحصیل‌های آن مدرسه حقوق و امتیازاتی قائل شود تا بدین وسیله آنان را به خدمت معلمی تشویق کرده و بتواند به قدر حاجت معلم کافی برای مدارس متوسطه تربیت کند علیهذا مواد ذیل را تقدیم نمودن تقاضا دارد تصویب فرمایند از هذه السنه ۱۳۰۸ به موقع اجرا گذارده شود.
ماده ۱- وزارت معارف مکلف است هر ساله جهت تکمیل فن تعلیم و تربیت اعتبار کمک خرج تحصیل لااقل پانزده نفر محصل در دارالمعلین عالی در بودجه سنواتی وزارت معارف منظور بدارد.
ماده ۲- اعطای کمک خرج موکول به شرایط ذیل است:
۱- عدم بضاعت محصلین.
۲- حق سبقت برای کسانی است که معدل نمرات امتحانات نهایی آنها در دوره کامل متوسطه بیشتر باشد در صورت تساوی نمرات به قرعه انتخاب خواهند شد.
ماده ۳- محصلینی که دوره تحصیلات دارالمعلمین عالی را به پایان رسانیده و به اخذ دیپلم لیسانی نایل شده‌اند ممکن است بدون امتحان مسابقه برای تکمیل فن تعلیم و تربیت بدون رعایت فقره (ب) از ماده (۲) قانون اول خرداد به خارجه اعزام می‌شوند.
ماده ۴- دارندگان دیپلم لیسانس مدرسه دارالمعلمین عالی مشمول مواد ۶۶ و ۶۷ و ۷۳ قانون استخدام کشوری نخواهند بود و دولت مجاز است فارغ‌التحصیل‌های آن مدرسه را که به اخذ دیپلم لیسانس نایل آمده بدون طی خدمت ابتدایی با رتبه چهارم اداری در خدمت معلمی بپذیرد و تا رتبه شش اداری آنها را پس از توقف دو سال در یک رتبه به رتبه بالاتر ارتقا دهد.
ماده ۵- وزارت معارف مکلف است فارغ‌التحصیل‌های مدرسه دارالمعلمین عالی را در مدارس دولتی به خدمت معلمی استخدام نماید و چنانچه تا مدت شش ماه خدمتی به آنها رجوع نگردید می‌توانند برای خود شغل دیگری تدارک نمایند ولی هر گاه بعداً تا مدت چهار سال استخدام آنها مورد احتیاج وزارت معارف واقع شد اخطار می‌شود و پس از سه ماه از تاریخ اخطار باید حاضر خدمت شوند در این صورت اگر بلافاصله خدمتی ارجاع نگردید دولت مکلف است مادام که خدمتی رجوع نکرده حقوق آنها را پرداخت نماید.
ماده ۶- وزارت معارف نظامنامه اجرا این قانون را تهیه نموده و مأمور به اجرای آن نیز خواهد بود.
رئیس- تقاضای فوریت می‌کنید؟
معاون وزارت معارف- بلی.
رئیس- فوریت مطرح است. آقای اعتبار
اعتبار- بنده تصور کردم که آقای معاون وزارت معارف تقاضای دو فوریت کردند این بود که اجازه خواستم برای این که عرض کنم به کمیسیون برود ولی حالا که یک فوریتش تقاضا شده است نظری ندارم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
آقاسیدیعقوب- بنده این را عرض کنم اگر چه از آقای وزیر عدلیه خجالت می‌کشم در دوره ششم که آن عدلیه و آن ترتیبات بود و همه توجه داشتیم که عدلیه اصلاح شود و کاملاً هم عقیده داشتیم آقای وزیر عدلیه حفظه‌الله تعالی این را مغتنم دانست و هی لایحه به قید فوریت آورد هی فوریت هی فوریت به قدری فوریت در لوایح گفته شد که گوش ما پر شد به قدری پر شد که اصل ماده نظامنامه داخلی از دست ما در رفت بعد از این اقدام آقای وزیر عدلیه که برای عدلیه نافع بود تمام وزرا این کار را سرمشق خودشان قرار دادند. وزیر داخله بود کدام وزیر بود که یک لایحه آورد و یک رتبه برای یک مأموری می‌خواست به قید فوریت. آقا این فوریت ندارد یک کسی را می‌خواهند مأمور فلانجا بکنند اگر چهار روز لایحه برود کمیسیون و برگردد کدام سیاست و اقتصاد ما از دست می‌رود کجای مملکت ما از بین می‌رود؟ این لایحه که آقای یاسایی مدافعش بودید و از رتبه هفت به رتبه هشت می‌خواستید ببرید و رییس مالیه فارس شود اگر می‌رفت در کمیسیون و یک شور می‌شد و بعد از چهار روز می‌آمد در مجلس چه می‌شد؟ مجلس که کاری ندارد منتظر است که از طرف قرین‌الشرف وزرا لایحه بیاید و برود در کمیسیون و بعد از کمیسیون بیاید به مجلس اگر فوریت نداشته باشد چه می‌شود؟ و یا آمده است خدای نخواسته و رییس صحیه مملکتی می‌گوید اگر این پول را ندهید و یا نصف بنادر جنوب را خواهد گشت و می‌آید به خراسان؟ این‌طور که نیست با این ترتیب ماده نظامنامه از بین می‌رود فوریت برای مواقعی لازم است که لایحه دارای مقام عالی فوری باشد آن وقت کلمه فوریت رویش می‌گذارند مکرر صحبت شده است که در دوره هفتم لوایح ما کم است به کمیسیون‌ها هم منتظرند که لوایح بیاید این لایحه را هم بگذارید دو شوری شود این لایحه شش ماده است رجوع به کمیسیون داخله شود رجوع به کمیسیون بودجه شود به کمیسیون معارف بشود دو شوری باشد و تحت نظر واقع شود آن وقت به دست شما بیاید چنانچه الان خودتان هم تصدیق کنید بودجه را آوردیم در مجلس به قید دو فوریت گذراندیم حالا می‌گوییم اعتبارات تجاوز کرده است مکرر بر همه شماها معلوم شده است خدا شاهد و گواه است که غرض به هیچ وزارتخانه ندارم. ما باید مسائل را در تحت شور بیاوریم که هم وزرا قادر بر اجرای قوانین باشند و هم ما ریسمان دستمان باشد آقا این لایحه پنج شش ماده است که خیلی مشکل است از آن طرف بنده حق می‌دهم که ما باید تهیه معلم کنیم برای مدارس در این موقع که معلمین امتحان دادند حقیقتاً خجالت‌آور است و نباید بعد از این این‌طور باشد معلمین باید بهتر شوند ولی معذلک فلسفه شور را از دست نباید داد بنده کاملاً با اصولش موافقم شاید در جزییات عرضی داشته باشم ولی حالا که کاری نداریم بگذارید دو شوری باشد کمیسیون معارف شور بکند بیاید در مجلس دوباره شور ثانی بشود در عرض یک هفته تمام می‌شود می‌آید به دست شما ما لایحه در مجلس نداریم کاری هم نداریم این است که با یک فوریتش مخالفم هر مسئله را هر قدر ما بیشتر درش شور کنیم هم برای وزرا بهتر است هم برای خودمان.
معاون وزارت معارف- فرمایشات نماینده محترم روی دو اصل بود اول روی این اصل بود که امور در مجلس شورای ملی تحت شور گذاشته شود به کمیسیون‌ها
مراجعه شود و از روی دقت این کار بشود در این باب باید تصدیق بفرمایند که آقایان وزرا و هیئت دولت خودشان کاملاً آشنا به اصول شوروی هستند و کمال موافقت را با این نظریه نماینده محترم دارند در اینجا هم بنده کاملاً رعایت این نظریه را کرده‌ام قید یک فوریت را کردم که یک شور بشود و به کمیسیون برود و مطالعه شود علتی که برای قضیه فوری ذکر کردند گمان می‌کنم اینجا تطبیق با مورد می‌شود برای این که امروز روز ۳۱ مرداد است و روز ۱۵ شهریور مدرسه دارالمعلمین باید افتتاح شود. و پنج شش روز قبل از افتتاح هم باید دفتر مدرسه باز شود برای داوطلبان. شاید نماینده محترم بگویند چرا زودتر به این فکر نیفتادید ولی لازم است عرض کنم با قضایایی که در جریان است تصدیق می‌فرمایید در همین موقع هم که توانسته‌ایم این کار را بکنیم به وظیفه خودمان عمل کرده‌ایم. ما برای این که این لایحه قبل از پانزدهم شهریور از تصویب مجلس گذشته باشد تقاضای یک فوریت کرده‌ایم. این برای این است که مشاوره هم شده باشد و نظریه نمایندگان محترم هم تأمین بشود. با این تفصیل دیگر گمان نمی‌کنم محتاج باشد که بنده توضیح زیادتری عرض کنم.
رئیس- آقای یاسایی
یاسایی- بنده با تشویق معلمین و این که باید برای آنها یک مزایای خاصی قائل شویم مخالف نیستم و گمان می‌کنم همه آقایان نمایندگان محترم هم با این نظر موافقند که بالاخره باید در این مملکت برای معلمین هم یک فکری کرد و ما بیش از دولت علاقه داریم برای این که مکرر در فراکسیون گفته‌ایم و کراراً در پشت همین تریبون مذاکره شده در کمیسیون هم گفته‌ایم که بالاخره برای معلمین باید یک فکری کرد چندین سال است که ما وزارت معارف داریم با این ترتیب هنوز نتوانسته‌اند برای معلمین یک قانون استخدام بنویسند. بالاخره یکی از مشکلات این مملکت این است که معلمی که در این مملکت معلم است از روی چه اصلی است یک معلم فاضل با سوادی را به یک ده کوره می‌فرستند با ماهی بیست و پنج تومان حقوق ولی یک بی‌سوادی در طهران معلم است که نه امتحان داده و نه سابقه دارد هیچ مناطی در کار نیست بنده با این لایحه اساساً موافقم ولی از باب این که ناقص است مخالفم چرا ناقص است؟ برای این که تکلیف سایر معلمین را معلوم نکرده که آنها باید دارای چه مزایایی باشند همین قدر گفتند کسانی که دیپلم از دارالمعلمین داشته باشند رتبه چهار حائز خواهند بود ولی تکلیف سایر معلمین معلوم نیست از چه قرار خواهد بود؟ آیا رعایت حال آنها را نباید کرد؟ آیا همه‌اش باید متوجه چهار تا مدرسه طهران بود؟ آیا بچه‌های این توده بیسواد نباید به مدرسه بروند و تحصیل کنند آیا اینها سواد لازم ندارند؟ باید یک فکری کرد تمام دنیا مخصوصاً ممالک شرق توجه خودشان را بیشتر معطوف توده نموده‌اند و ما دو سه سال است معارف توده را ول کرده‌ایم و خورده خورده مدارس در ولایات دارد منحل می‌شود و معارف ما رو به خرابی می‌رود. و ما مکرر این را پشت تریبون گفته‌ایم که معارف ما خراب است و بد شده درد بی‌درمان این است که می‌گویند چطور خراب است؟ وقتی که خود دولت نمی‌تواند تشخیص بدهد که معارف چگونه خراب است این خودش یک بدبختی است ماها که مظهر مردم هستیم همیشه این حرف را می‌زنیم ولی چون ترتیب اثر نمی‌دهند مردم اعتراضاتشان را متوجه ما می‌کنند. بالاخره بنده در اینجا که دو نفر از آقایان وزرا هم حضور دارند عرض می‌کنم که هر تحمیل مالیاتی بر این ملت به نام و برای معارف بشود ما قبول می‌کنیم بنده صریحاً این را عرض می‌کنم که هر تحمیل مالیاتی به نام معارف بر ملت بشود توده ایرانی قبول می‌کند زیرا همه شایق و طالب معارفند ولی آن توجهی که دولت باید بکند نمی‌کند بعد از
آن که مدت‌ها از وزارت معارف سر و صدایی نبوده تازه یک لایحه آورده که پانزده تا را رتبه چهار بدهند آن هم برخلاف رویه‌ای که ما اتخاذ کرده‌ایم زیرا ما سابقاً در قانون گفته‌ایم اشخاصی که می‌روند به خارجه و در آنجا تحصیل می‌کنند و دیپلم می‌گیرند به آنها رتبه سه بدهیم مثلاً اگر کسی از دارالمعلمین عالی فرانسه دیپلم گرفت به او رتبه سه بدهیم ولی اگر از دارالمعلین خودمان بیرون آمد رتبه چهار درباره او قائل شده‌اند. به هر حال اعتراض بنده از این نقطه نظر است که وزارت معارف اساساً باید یک فکری برای معلمین بکند مخصوصاً برای معلمین ولایات که یک اشلی یک نردبانی یک معراج ترقی یک چیزی برای آنها باید درست بکند. بالاخره ما نمی‌گوییم که یک قانونی مثل قانون استخدام کشوری بیاورند ولی پنج شش رتبه باید قائل شوند و بگویند قانونی است که از سه ماده مرکب است و تا فلان قدر رتبه قائل شده‌ایم و فلان قدر حقوق می‌دهیم بالاخره یک قانونی در کار هست. ما از روی اطلاع می‌دانیم که مرجحات بلا ترجیح زیاد است نه این است که عمداً این کار را می‌کند ولی به واسطه عدم توجه و بی‌اعتنایی و اهمیت ندادن به قضیه است که این طور می‌شود. والآ بنده عرض نمی‌کنم که تعمد با غرضی در کار است بنده موقع به دستم آمد که این عرایض را به عرض آقایان برسانم و گمان می‌کنم همه آقایان هم موافق هستند که اساساً یک فکری برای معلمین باید کرد. (صحیح است)
معاون وزارت معارف- اگر چه نماینده محترم خودشان در قسمت اخیر فرمایشاتشان فرمودند که موقع پیدا کردم برای این که این اظهارات را بکنم بنده هم لازم می‌دانم به استحضار خاطر مبارک آقایان نمایندگان محترم برسانم که اولاً ماها عموماً وقتی که صحبت معارف می‌شود همه معارف‌پروریم و خیلی اظهار حرارت می‌کنیم ولی وقتی که به عمل می‌رسد تطبیق نمی‌شود. مثلاً بودجه معارف در مجلس شورای ملی تصویب شده است. همین نکته را که می‌فرمایند معلم برای فلان نقطه با ماهی ۱۷ تومان فرستاده می‌شود در همین بودجه که آقایان تصویب فرموده‌اند منظور شده و غیر از این مبلغ بنده نمی‌توانم بدهم و اگر بدهم کاملاً در تحت مسئولیت و قانون هستم و این را هم بدانید که آن معلمی را هم که باید با ماهی فلان قدر استخدام کرد اول باید تربیت کرد و بعد پول داد. شما آن پروفسورهایی که در پشت در دارید کی است! بفرمایید که ماهی دویست تومان بدهیم. پس اول باید معلم را تربیت کرد و بعد حقوق داد. این را هم که می‌فرمایند باید برای معلمین یک قانونی تنظیم شود بنده کاملاً تصدیق دارم. خود وزارت معارف هم این نظر را دارد و اخیراً هم یک نظریه اتخاذ کرده و یک قانونی (البته خیلی مفصل نخواهد بود) تنظیم و تقدیم مجلس خواهد نمود. اما مسئله که می‌خواستم عرض کنم این بود شاید بنده هم تصدیق بکنم که یک قسمت از فرمایشات آقای یاسایی صحیح است. اما این فرمایشات دلیل بر این نیست که ما مدرسه دارالمعلمینی را که فلان مبلغ خرجش کرده‌ایم و معلم از اروپا برایش کنترات کرده‌ایم و آورده‌ایم افتتاح بکنیم و درش را ببندیم برای این که فرضاً یک چیزهایی را رعایت نکرده‌ایم لایدرک کله لایترک کله علت فوریت هم این است که تا دهم شهریور دفتر مدرسه باید باز شود و داوطلبان را قبول کند و دفتر مدرسه از نقطه‌نظر اسم‌نویسی داوطلبان و غیره باید منظم شود و افتتاح یابد در این مدت هم نگفته‌ایم که لایحه تحت شور گذارده نشود البته آقایان نظریه‌شان را می‌فرمایند و در کمیسیون هم مذاکرات لازمه می‌شود در مجلس هم نظریه آقایان معلوم خواهد شد و هر یک از آقایان که نظری دارند اظهار می‌فرایند و البته هر طور تصویب فرمودند انجام می‌شود بنابراین بنده گمان نمی‌کنم مذاکره در فوریت بیش از این موردی داشته باشد استدعا دارم رأی گرفته شود تا تکلیف معین شود.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات. آقایان
موافقین قیام فرمایند.
(جمعی قیام نمودند)
رئیس- تصوب شد. شور دوم خبر راجع به لایحه تابعیت مطرح است.
۵- شور دوم خبر کمیسیون قوانین عدلیه راجع به لایحه تابعیت
(به شرح ذیل قرائت شد)
خبر از کمیسیون قوانین عدلیه به مجلس شورای ملی
پیشنهادهای اصلاحی آقایان نمایندگان محترم ضمن شور اول لایحه نمره... تابعیت در کمیسیون قوانین عدلیه با حضور آقای وزیر عدلیه مورد دقت و مطالعه واقع بالاخره با جرح و تعدیلاتی که به عمل آمد راپورت سابق کمیسیون به شرح ذیل اصلاح گردیده که اینک مجدداً برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده اول- تمام اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب می‌شوند:
۱- کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد.
۲- کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از این که در ایران یا در خارجه متولد شده باشند.
۳- کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیرمعلوم باشد.
۴- کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده است به وجود آمده‌اند.
۵- کسانی که در ایران از کسی که تبعه خارجه است به وجود آمده و در موقع رسیدن به سن بلوغی که در قانون مملکت پدر آنها معین شده است در ایران سکونت داشته باشند.
۶- هر زن تبعه خارجه که شوهر ایرانی اختیار کند.
۷- هر تبعه خارجه که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد.
تبصره- اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و قنسولی خارجه مشمول فقره ۴ و ۵ نخواهند بود.
رئیس- آقای روحی
روحی- عرض می‌کنم چون در ماده اول می‌شود در کلیات مذاکره کرد از این جهت لازم می‌دانم خاطر محترم آقای وزیر عدلیه را به این نکته متوجه بکنم...
رئیس (خطاب به آقای روحی)- اگر می‌خواهید قدری مفصل‌تر صحبت کنید اینجا (اشاره به کرسی خطابه) تشریف بیاورید.
روحی (پشت کرسی نطق)- بنده عرض می‌کنم ما هر قدر بتوانیم بکوشیم که بیشتر اتباع برای این مملکت تهیه کنیم که مردمانی صاحب علم و صاحب ثروت تبعه ایران بشوند خیلی خوب است چنانچه اروپاییان هم غالباً این طور هستند. ما باید کاری کنیم که همیشه از این قبیل اشخاص و علم و صنعت آنها استفاده کنیم و آنها را تشویق کنیم از این که بیایند و از این ثروت بی‌پایانی که در این مملکت ریخته و ما قادر به دست آوردن آن نیستیم با ما کمک کنند و استفاده ببرند - پس به عقیده بنده باید تسهیلات بیشتری را در قانون تابعیت به عمل آورد و این تضییقاتی که فعلاً در این قانون شده یک طوری است که گمان نمی‌کنم یک عده حقیقت بیایند و بالطوع و الرغبه تبعیت ما را قبول کنند شما اینجا نوشته‌اید یک نفر از اتباع خارجه که بخواهد تبعیت شما را قبول کند پنج سال مدت اقامتش در ایران باشد در صورتی که بنده عقیده دارم مجرد قامت در ایران کافی است چون محال است این مسئله که شما قرار داده‌اید که کسی وارد این مملکت بشود و از خصایص این مملکت استفاده نکند و از تمام جهاتی که برای ملت و مملکت خودش مقرر است استفاده نکند آن وقت بیاید و پنج سال خودش را در مضیقه بگذارد و تازه تبعیت شما را قبول کند. بنده گمان نمی‌کنم که یک چنین شخصی پیدا شود و بیاید تبعه ما بشود. پس اگر
صرف تابعیت را اقامت در ایران قرار بدهیم و اقامت را هم یک اصلی قرار بدهیم خیلی خوب است و یک تسهیلاتی شده. بنده یک تذکر دیگری می‌خواهم عرض کنم و شاید یک وقتی هم به آقای وزیر عدلیه تذکر داده باشم و آن مسئله طلاق است. طلاق یکی از جمله مسائلی است که بنده تصور می‌کنم خیلی برای ما نتایج دارد و ما می‌توانیم به این وسیله خیلی به تابعیت خودمان بیفراییم زیرا این تضییقاتی که در خیلی از ملل دنیا برای طلاق می‌شود در ایران نیست و از این نظر کسانی که در سایر ملل برای طلاق در فشار و مضیقه حقوقی هستند زود می‌توانند تابعیت ما را قبول کنند و در این خصوص با این که سابقاً هم به آقای وزیر عدلیه تذکر داده بودم هیچ امعان نظری نشده در این کار چاره‌جویی نکرده‌اند زیرا ممکن است این مسئله در آتیه یک اشکالاتی تولید کند و اگر هم تولید نکند ممکن است تضییع حقوق اشخاصی را از نظر تربیت بکند و بنده لازم بود که باز هم این تذکر را عرض کنم.
شریعت‌زاده (مخبر کمیسیون قوانین عدلیه)- قسمت مهم اظهارات نماینده محترم این است که باید تسهیلات کرد برای این که اشخاصی تبعیت ما را قبول کنند بنده تصور می‌کنم مطلب دو طرف دارد ایران که می‌خواهد اشخاصی را به تبعیت خود قبول کند در مرحله اول باید سعی کند که در یک مدتی از زمان آزمایش‌هایی را که برای شناختن اشخاص و به فرزندی قبول نمودن آنها ضرورت دارد به عمل آورد زیرا کسی که می‌خواهد تبعه شود سمت فرزندی را پیدا می‌کند یعنی فرزند مملکت می‌شود پس این آزمایش‌ها را باید قبلاً به عمل آورد - آقایان باید بدانند که تجربیات ما در این مسائل خیلی از دیگران کمتر است. در جاهایی که احتیاجات‌شان خیلی زیادتر بوده است و دلایل‌شان قوی‌تر بوده است برای این که عده‌شان زیادتر باشد آنها هم کمتر از این مدت را صلاح ندانسته‌اند و به نظر بنده این پنج سال مدتی که معین شده خوب است و موردی ندارد که زیادتر از این در این موضوع بحث کنیم. مسئله دیگری فرمودند. فرمودند که اگر ما شرایط تبعیت آنها را تسهیل‌تر کنیم باعث می‌شود که ثروت در این مملکت زیادتر شود. آقا باید بدانند که زیادی تبعه موجب زیادی ثروت نمی‌شود در جاهای دیگر دنیا مثل ممالک متحده آمریکا که اتباع زیاد پیدا کرده‌اند برای این است که آمریکایی‌ها به آنان زمین داده‌اند و یک مزایا و اختصاصاتی برای آنها قائل شده‌اند.
روحی- شما هم بدهید.
مخبر- بلی آن یک مطلب دیگری است ک اگر دولت صلاح بداند تبعه‌اش به این وسیله زیاد شود باید یک لایحه پیشنهاد کند آن مطلب علی‌حده‌ای است ولی در قانون تابعیت مناسبت ندارد که ما به استناد این که زیادی تبعه موجب زیادی ثروت می‌شود زیادتر از این شرایط را سهل‌تر کنیم زیرا ممکن است یک عده کسانی که صلاحیت ندارند به تابعیت این مملکت وارد شوند و صلاح نباشد. قسمت دیگری که برای زیادی تبعه فرمودند مسئله طلاق بود در این قسمت هم بنده تصور می‌کنم کسی که به استناد عمل طلاق بخواهد تابعیت ایران را قبول کند او را اصلاً نبایستی قبول کرد زیرا کسی که در یک مملکتی نشو و نما کرده و مطابق نظامات آن مملکت متمتع شده حالا برای تخلف از آن اصول می‌خواهد تابعیت خودش را تغییر بدهد او در آنجا اولاد ناخلف است ولی البته اگر کسانی آمدند و ایرانی شدند متمتع از قوانین ایران می‌شوند و ممکن است این مطلب را هم یکی از جهات فرض کنیم در هر صورت اگر این مسئله جهت تسهیل باشد این جهت در مملکت هست و این که شما فرمودید مدت را کسر کنید یعنی چه؟ (بنده این را نفهمیدم) در هر صورت در هر مملکتی که تبعه قبول می‌کنند باید در نتیجه آزمایش باشد و اول یک تحقیقات و امتحاناتی از اشخاص بنمایند و بعد قبول کنند و دقت‌های لازمه را باید بکنند و برای این دقت‌ها
هم به عقیده بنده نمی‌توان کمتر از پنج سال وقت قائل شد زیرا در کمتر از این مدت نمی‌توان یک خارجی را شناخت و اگر به قوانین ممالک خارجه رجوع کنید می‌بینید که حداقل مدت پنج سال است و بعضی‌ها هم بیشتر از این مدت را قائل شده‌اند بنابراین گمان نمی‌کنم تغییر این ماده مناسب باشد.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
رئیس- پیشنهاد آقای آقاسیدیعقوب قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای مؤید احمدی مقدم است.
(این قسم قرائت شد)
مقام شامخ ریاست مجلس مقدس
پیشنهاد می‌کنم فقره چهار از ماده یک به این قسم اصلاح شود:
کسانی که در ایران از پدر و مادری که یکی از آنها تبعه خارجه بوده و در ایران متولد شده است به وجود آمده‌اند. مؤید احمدی
رئیس- آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- نظر به این که لفظ خارجی مشترک است بین تبعه خارجه و یک فرقه از اسلام که خارجی‌ها هستند و این جمله مشترک ممکن است در قانون اسباب اشکال بشود. در شور اول هم دو فقره دیگر همین‌طور بود و بنده پیشنهاد کردم و در کمیسیون قبول شد از این جهت اینجا هم عقیده‌ام این است که خارجی را مبدل کنیم به تبعه خارجی.
مخبر- یک مرتبه دیگر قرائت شود.
(به شرح سابق قرائت شد)
مخبر- بنده نمی‌توانم قبول کنم چون شق چهارم اعم است از این که یکی از ابوین خارجی باشد یا هر دو ولی ظاهرش این است که ممکن است هر دو خارجی باشند و نظر در این است که یک کسی که از پدر و مادر خارجی در این مملکت متولد شده باشد به این شرط که یکی از ابوین او در ایران متولد شده باشند تبعه ایران شناخته شود و آن عبارتی که آقا پیشنهاد فرموده‌اید از حیث صراحت بهتر از این نیست و به علاوه نظری که آقا فرمودید به عقیده بنده وارد نیست برای این که اینجا اصطلاح شده است که مقصود از خارجی بعضی تبعه خارجه و هیچ در آن جمله که فرمودید ظهور ندارد.
مؤید احمدی- با این توضیحاتی که آقا فرمودند رفع اشکال بنده شد و مسترد می‌دارم.
رئیس- پیشنهاد آقای آقاسیدیعقوب
(این قسم قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در جز پنجم ماده اول در سطر دوم عوض عبارت (به سن بلوغ که در قانون مملکت پدر آنها معین شده است) نوشته شود پس از رسیدن به سن هجده سال تمام - یعقوب‌الموسوی
مخبر- اجازه می‌فرمایید؟ در نتیجه مطالعاتی که در کمیسیون شده است و تقریباً نظر کمیسیون هم همین است که آقا پیشنهاد کرده‌اند بنابراین نظر به تطبیق این پیشنهاد با جهتی از جهات قانون اساسی بنده قبول می‌کنم.
رئیس- نظر دولت چیست؟
وزیر عدلیه- بنده هم موافقم.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده اول با پیشنهادی که از طرف آقای آقاسیدیعقوب شد و از طرف آقای مخبر و وزیر قبول کردید آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۲- اشخاص مذکوره در فقره ۴ و ۵ حق دارند پس از رسیدن به سن بلوغی که در قانون مملکت پدر آنها معین است تا یک سال تابعیت پدر خود را قبول کنند
مشروط بر این که در ظرف مدت فوق اظهاریه کتبی تقدیم وزارت امورخارجه نمایند و تصدیق دولت پدرشان دایر به این که آنها را تبعه خود خواهند شناخت ضمیمه اظهاریه باشد.
رئیس- مخالفی ندارد؟ (گفته شد خیر) پیشنهاد آقای آقاسیدیعقوب قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در ماده دوم عوض سن بلوغی که در قانون مملکت پدر آنها معین است نوشته شود سن هجده سال تمام.
مخبر- بنده قبول می‌کنم.
وزیر عدلیه- بنده هم موافقت می‌کنم ولی با این عبارت که نوشته شود پس از رسیدن به سن هجده سال تمام.
رئیس (خطاب به آقاسیدیعقوب)- شما هم به همین‌طور پیشنهاد می‌کنید؟
آقاسیدیعقوب- بلی.
رئیس- موافقین با ماده به این ترتیب که آقای آقاسیدیعقوب پیشنهاد کردند و آقای مخبر قبول فرمودند قیام فرمایند.
(عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد ماده سه قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده ۳- نسبه به اطفالی که در ایران از اتباع دولی متولد شده‌اند که در مملکت متبوع آنها اطفال متولد از اتباع ایرانی را به موجب مقررات تبعه خود محسوب داشته و رجوع آنها را به تبعیت ایران منوط به اجازه می‌کنند معامله متقابله خواهد شد.
جمعی از نمایندگان- مخالفی ندارد.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده سوم آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به این ترتیب خوانده شد)
ماده ۴- اشخاصی که دارای شرایط ذیل باشند می‌توانند تابعیت ایران را تحصیل کنند.
۱- موافق قانون مملکت خود به سن بلوغ رسیده باشند.
۲- پنج سال اعم از متوالی یا متناوب در ایران ساکن بوده باشند.
۳- فراری از خدمت نظامی نباشند.
۴- در هیچ مملکتی به جنحه مهم و جنایت غیرسیاسی محکوم نشده باشند در مورد فقره دوم این ماده مدت اقامت در خارجه برای خدمت دولت ایران در حکم اقامت در خاک ایران است.
رئیس- مخالفی ندارد؟ (گفته شد خیر) پیشنهاد آقای آقاسیدیعقوب قرائت می‌شود.
(به مضمون ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم در ماده چهارم در جزء اول نوشته عوض موافق الخ نوشته شود سن هجده سال تمام رسیده باشد.
مخبر - بنده با این پیشنهاد موافقت می‌کنم.
رئیس- به سن هجده سال تمام باشد؟
وزیر عدلیه- بلی به سن هجده سال تمام.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این ماده آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد ماده بعدش قرائت می‌شود.
(ماده پنجم به شرح آتی خوانده شد)
ماده ۵- کسانی که به امور عام‌المنفعه ایران خدمت یا مساعدت شایانی کرده باشند بدون رعایت شرط اقامت ممکن است به تبعیت ایران قبول شوند.
رئیس- مخالفی ندارد؟
(گفتند خیر)
رئیس- رأی می‌گیریم آقایانی که با این ماده موافقند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده ششم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۶- اگر تا پنج سال از تاریخ صدور سند تابعیت معلوم شود شخصی که به تبعیت ایران قبول شده فراری از خدمت نظام بوده و همچنین هر گاه قبل از انقضای مدتی که مطابق قوانین ایران مرور زمان حاصل می‌شود معلوم گردد شخصی که به تبعیت قبول شده محکوم به جنحه گردد شخصی که به تبعیت قبول شده محکوم به جنحه مهم یا جنایت عمومی است هیئت وزرا حکم خروج او را از تابعیت ایران صادر خواهد کرد.
رئیس- مخالفی ندارد؟ (گفتند خیر) رأی می‌گیریم به این ماده آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. از طرف آقای خطیبی و به امضای دو نفر دیگر آقایان پیشنهاد شده است جلسه ختم شود (صحیح است) قرعه هم برای شرفیابی حضور اعلیحضرت همایونی باید کشیده شود چون فردا روز تولد حضرت رسول (ص) است می‌بایستی یک هیئتی برای شرفیابی معین شوند این است که عده‌ای استقراع می‌شود.
۶- اقتراع برای شرفیابی و تبریک عید مولود حضرت ختمی مرتبت (ص)
(آقای مؤید احمدی (منشی) اقتراع نمودند نتیجه این طور حاصل شد)
آقایان: جلایی - شیخ محمدجواد - عمادی - میرزا حسین خان موقر - طلوع - گنجه‌ای - بزرگ‌نیا...
مؤید احمدی (جزو هیئت‌رئیسه‌اند) میرزا محمود خان ناصری - میرزا عبدالحسین خان دیبا - محمدحسن خان مسعودی - کفایی - عامری - فیروزآبادی
۷- ختم جلسه و موقع و دستور جلسه بعد
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه هفتم شهریور سه ساعت قبل از ظهر دستور بقیه لایحه تابعیت.
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - دادگر