مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ اردیبهشت (ثور) ۱۳۰۳ نشست ۲۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۱ اردیبهشت (ثور) ۱۳۰۳ نشست ۲۱
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۵
جلسه: ۲۱
صورت مشروح مجلس یوم سه‌شنبه پانزدهم شوال ۱۳۴۲مطابق سی و یکم برج ثور ۱۳۰۳
(مجلس دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای موتمن‌الملک تشکیل گردید)
(صورت جلسه قبل را آقای آقا میرزا شهاب‌الدین قرائت نمودند)
رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب - عرضی ندارم
رئیس - آقای سردار معظم (اجازه)
سردار معظم - بنده در صورت مجلس جزء دیرآمدگان نوشته‌اند بنده نیم ساعت دیرآمدم ولی نظر به این که ساعت هشت که مجلس خبر می‌شود یعنی چهار ساعت به ظهر مانده دو به ظهر مانده مجلس منعقد می‌شود این دو ساعت را معلوم نیست انسان صرف چه باید بکند در مجلس خوب است اگر این قدر قید هست مجلس زودتر منعقد بشود.
رئیس - آقای قائم مقام (اجازه)
قائم مقام - بنده را جزء دیرآمدگان نوشته‌اند در صورتی که بنده دیر نیامده بودم و به موقع حاضر شدم
رئیس - این اختلافی است که با اداره مباشرت باید گفتگو کنید تا رفع شود
آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عزالممالک - بنده عرضی ندارم
رئیس - دیگر ایرادی نیست.(اظهاری نشد)
وزیر امور خارجه - دو فقره پیشنهاد تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود. وزارت امور خارجه در سنه گذشته که چون یک نظریاتی در این باب هست مجلس شورای ملی باید حمل کند. یکی دیگر راجع به مخارجی است که پیش می‌آید...
(یک نفر از نمایندگان - بلندتر بفرمایید هیچ نمی‌شنویم)
وزیر امور خارجه - عرض کردم دو فقره پیشنهاد تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنیم یکی راجع به حقوق منتظرین خدمت وزارت امور خارجه که رعضی مشکلات در این باب پیش آمده است که مجلس شورای ملی باید حل کند. یکی راجع است به مخارجی که پیش می‌آید برای وزارت امور خارجه از قبیل خرج مسافرت مامورین و مخارج تهیه اثاثیه از برای ادارت و سفارت خانه‌ها و چون هنوز بودجه کل از مجلس شورای ملی نگذشته است و ممکن است چندی طول بکشد و این مخارج را نمی‌توان معوق گذاشت و به ترتیب اجازه گرفتن خرج یکک دوازدهم از مجلس شورای ملی مقصود حاصل نمی‌شود به جهت این که بعضی مخارج هست که در ماه اول یا دوم باید زاید یک دوازدهم این است که اجازه می‌خواهم از مجلس شورای ملی که تجویز بفرمایید بعضی مخارجات لازمه بشود این دو فقره لایحه را پیشنهاد و تمنا می‌کنم که زودتر کمیسیون تشکیل شود و رسیدگی بفرمایند.
رئیس - آقای تدین (اجازه)
تدین - آقای وزیر امور خارجه اظهار کردند که چون بودجه کل از مجلس گذشته است بنابراین این پیشنهاد را تقدیم می‌کنم بنده می‌خواستم تذکر بدهم که بودجه وزارت امور خارجه به مجلس نیامده است بلکه هیچ بودجه جزیی هم به مجلس نیامده است هیچ نمی‌شود تکلیفی معین کرد و بنابرای ن باید هر چه زودتر بودجه وزارت امور خارجه را تقدیم مجلس بکنند تا در ضمن تکلیف این لوایح هم معلوم شود.
وزیر امور خارجه - بودجه که می‌فرمایید به مجلس نیامده است بنده همه بودجه‌ها را خبر ندارم لیکن می‌دانم که همه بودجه‌ها تهیه شده و بودجه وزارت خارجه هم به وزارت مالیه داده شده است و تعجب می‌کنم که چرا تقدیم مجلس نشده است؟!
رئیس - آقای حائری‌زاده از وزارت داخله سوالاتی داشتند.
حائری‌زاده - دو سه جمله را بنده سوال کرده بودم یکی راجع به ممنوع شدن بعضی از مطابع از طبع بعضی از جرأی دی که مخالف دولت بوده‌اند. گویا یک التزامی گرفته شده از مدیرهای مطابع که بعضی از جرأی دی که مخالف دولت بوده‌اند طبع نشود چون این اقدام از طر نظمیه بوده خواستم از آقای کفیل وزارت داخله سوال کنم که علت این اقدام چه بود؟ و به موجب کدام یک از مواد قانونی بعضی جرأی د را آزاد می‌گذارند که به همه چیز حمله بکنند و مطابق قانون مطبوعات هم هیچ اقدام نمی‌شود. بعضی از جرأی د که مخالف دولت هستند آنها را علاوه بر این که نمی‌گذارند طبع شود مدیر روزنامه را هم تعقیب می‌کنند و از مطابع نظمیه التزام می‌گیرد که به امضاء فلان زید حق ندارید شما روزنامه طبع کند.
کفیل وزارت داخله- قبل از این که فرمایشات آقا را تکذیب کنم می‌خواهم برای تذکر آقا عرض کنم که دولت به هیچ وجه برای خودش روزنامه مخالفتی تصورنمی‌کند دولت همیشه جرأی د راهادی افکار ملت می‌داند و همراه با خودش می‌داند و البته همین طور که قانون معین می‌کند عقاید و افکار همیشه آزاد بوده است آزادی هیچ وقت و هیچ دولتی با وجود مجلس شورای ملی و با وجود احترام به قوانین مخصوصاً قانون اساسی محدود نمی‌کند مخصوصاً بنده این جا صریحاً فرمایش آقا را تکذیب می‌کنم و یک همچو التزامی از مضیقه گرفته نشده که روزنامه‌های مخالف دولت نباید طبع شود مخصوصاً با آن قیدی که می‌فرمایند به اسم التزام گرفته شده است. بنده مخصوصاً تکذیب می‌کنم زیرا دولت چنین التزامی‌نگرفته است و همچو اقدامی‌نکرده است و از طرف نظمیه هم تکذیب می‌کنم و همچو اقدامی‌نشده است.
مدرس - صحیح است ناهید مخالف دولت نیست.
حائری‌زاده - چون آقا تکذیب فرمودند عرأی ض بنده را لازم است یک مقدمه عرض کنم بعد دلیل عرض خود را به سمع آقایان رسانم بنده در خدمت آقای شیخ فرج الله نماینده محترم کرمان که عازم مرکز شدیم در ۷۵ فرسخی یزد یک دوچرخه که چهار نفر نظامی‌در آن دوچرخه بودند و آقای مدیر جریده طوفان و مدیر قیام در آن دوچرخه بودند فرصت این که با آقایان صحبت بکنیم که نشد ولی در موقع عبور همین‌اندازه معلوم شد که روزنامه طوفان را دولت را توقیف کرده و مدیرش را در نظمیه حبس کرده و بعد از حبس توسط مامورین به طرف جنوب حرکتش داده‌اند بنده دیگر اطلاعی پیدا نکردم چه شد وقتی که مدیر طوفان مراجعت کردند در جرأی د دیدم و نوشته می‌شود که طوفان منتشر خواهد شد من یک روز آقای مدیر طوفان را دیدم علت منتشر نشدن روزنامه را پرسیدم که هر روز اعلانش منتشر می‌شود ولی چرا طبع نمی‌شود. این مراسله‌ای است که از طرف مطبعه به وسقور (که گویا روزنامه طوفان قدیماً در آن مطبعه طبع می‌شد مراجعه کرده بودند که باز هم در آن جا طبع شود) به مدیر محترم طوفان نوشته شده می‌نویسد در تاریخ ۲۳ شور اداره محترم طوفان دام بقاوئه. در جواب مراسله محترم مورخه شهر شوال ۱۳۴۳ آن اداره راجع به فرستادن اخبار معروض می‌دارد که چون اداره جلیله نظمیه از مطابع التزام گرفته‌اند جریده طوفان را طبع ننمایند لهذا با کمال تاسف از پذیرفتن اخبار و طبع جریده محترم معذور و تاسفات خود را تذکر می‌دهم از طرف مدیر مطبعه فلان) بنده شنیده بودم ولی یک سند و مدرکی نداشت پس از این که این مراسله را که مطبععه به اداره طوفان نوشته است یافتم لازم شد بنده از آقای کفیل وزارت داخله بپرسم که نظمیه حق این فضولی‌ها را دارد و مطابق کدام یک از مواد قوانین حق دارد که مطابع و مدیرشان را ملتزم سازد که فلان روزنامه را طبع نکنند یا مدیر فلان روزنامه را بدون محاکمه و بدون استنطاق ببرد حبس کند و منتظر نبودم که آقای کفیل با آن سوابقی که در عالم آزادی دارند عرأی ض مرا با وجود اطلاعی که دارند تکذیب کنند خوب بود راه عملی برای ش تصور کنند که این عیوبات قطع شود.
کفیل وزارت خارجه - بنده تصور می‌کنم که این یک قدری از مرحله سوال خارج بود و منتظر بودم که آقای رئیس در این جا بود و منتظر بودم که آقای رئیس در این جا تذکر داده باشند و گویا آقای رئیس هم قبلاً تذکر دادند می‌فرمایند که نظمیه این کار را کرده است و یک عبارت‌های خارج از نزاکتی استعمال می‌کنند البته این از وظایف خود آقای رئیس است و تذکر خواهند داد ولی همان طوری که عرض کردم این موضوع هیچ مربوط به آن موضوع که سوال کرده بودند نبود ایشان در یک مطبعه برای من اقامه یک سند و برهانی می‌کنند. آقا بنده عرض می‌کنم دیشب جناب عالی فلان کار را کردید آیا این آیا از برای این که شما فلان کار را کرده‌اید می‌تواند سند بشود گمان می‌کنم که همه آقایان تصدیق کنند که این جا هم مطبععه می‌گوید که این طور است بنده می‌گویم که این طور نیست ولی در غیاب مجلس چرا فلان روزنامه توقیف شده است (چون آقا این جا تشریف نداشتند باید مراجعه نکنند به تاریخ آن وقت و ملاحظه بکنند که در آن وقت چه قضایایی در این جا جریان داشته است که دولت مجبور بوده است به این قبیل اقدامات.
رئیس - پیش از این که شروع به نطق کنند به آقا تذکر دادن که از حدود نزاکت خارج نشوند معذلک قدری با حرارت حرف زدند...
آقا سید یعقوب - به موجب ماده ۵۵ اخطار بفرمایید.
رئیس - آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب - بنده عرض نداشتم فقط عرض کردم اخطار بفرمایید که اخطار فرمودید. (اگر آقای حائری‌زاده قبول نفرمایند)
رئیس - آقای حائری‌زاده سوال دیگری هم داشتند؟
حائری‌زاده - بلی بنده اگر مطالبی را عرض می‌کنم چون دست رس به ادارات دولتی ندارم که مدارکش به دست بیاورم قرائتی را به دست می‌آورم و از نماینده دولت سوال می‌کنم و ایشان سوال بنده را خارج از موضوع می‌دانند بنده خوب است دیگر سوال نکنم. چون بنده دوسیه نظمیه دست رسی ندارم که بتوانم التزام‌هایی که در آن جا هست کشف نمایم راجع به حبس توقیف آقایان سردار مقتدر و سالار ظفر سنجابی مدتی قبل سوال کرده بودم از وزارت داخله که علت حبس و توقیف اینها در همدان چه بود؟ که یک سال و کسری است شنیدم حضرات در آن جا محبوسند با وجود سوابقی که در آزادی خواهی دارند و زحماتی که در راه آزادی مملکت کشیده‌اند بر همه واضح است این است که سوال می‌کنم اگر تکذیب نمی‌کنند جواب بفرمایند.
کفیل وزارت داخله - اولاً اگر بنده یک مطالبی را تکذیب کنم باید آقایان مغتنم بشمردند و از این تکذیب بنده متغیر نشوند. و از این تکذیب بنده متغیر نشوند. راجع به توقیف آقایان سردار مقتدر و سالار ظفر ایشان یک قسمتی فرمودند که شاید آنها سوابق خدمت گذاری و آزادی خواهی داشته باشد بنده نمی‌خواهم که داخل این مرحله بشوم که آن را تکذیب کنم یا تصدیق انسان هرقدر هم دارأی ملکات فاضله و مزایای اخلاقی باشد باید تصدیق بفرمایند که ممکن است جایزالخطا باشد. ممکن است با تمام سوابق آزادی خواهی که آقایان دارند و بعضی مواقع خطایی بکنند و خطایی از آنها سربزند داخل می‌شویم به اصل قضیه آقایان مسبوقند که آقایان سردار مقتدر و سالار ظفر مدتی در طهران با یک حال پریشانی امرار وقت می‌کردند حالا این توقعشان را در طهران خودشان مستند می‌کردید به بعضی مقامات آن هم از موضوع بحث‌ها خارج است اما چطور شده است که آن جا محبوس شده‌اند بنده می‌خواستم این را عرض بکنم بعد از مساعدت‌های خیلی خیلی خوبی که از طرف دولت به آنها شد (به طوری که کاملاً مرض خاطرشان بود) و ایشان را حرکت دادند با تمام وسایل حتی با وسایل نقلیه به طرف ولایت خودشان به این شرط که آن جا می‌روند مشغول زراعت و کسب خودشان باشند ولی آن جا که رسیدند (همان طور که عرض کردم ممکن است ایشان بعضی خطاها بکنند) بعضی‌ها را اغوا کردند از آن جمله سردار رشید معلوم‌الحال بوده است و معلوم شده است برای دولت که اگر آن نقشه‌هایی که کشیده بودند ادامه بدهند و تعقیب به کنند ممکن بود اسباب زحمت دولت بشود. یکی از نقشه‌هاشان این بود که می‌خواستند ایلات و عشایر را متحد بکنند البته در مملکتی که قشون هست در مملکتی که نظم و انتظام هست این قبیل اقدامات معلوم می‌شود از برای چه سوء قصدهایی بوده است در آن موقع آنها برای این که ایلات کوچک حمله کردند و یک قتل و غارتهایی هم که آنها را بتوانند با همدیگر متحد بکنند در آن جا سردارد رشید و سالار ظفر و سردار مقتدر به همدیگر متصل و آن جا مشغول قتل و غارتهایی هم شدند دولت جلوگیری کرد وقتی که جلوگیری کرد بعضی‌ها مقاومت کردند و دستگیر شدند. سردار رشید را فرستادند به طهران پس از یک مدتی که طهران بود همان طوری که آقایان مسبوقند (در این جا در تحت نظر بود) و در این وقایع اخیر از این جا رفت و مجهز شد و با اطلاعاتی که دولت دارد و مسببش را هم کاملاً می‌داند الان هم در آن جا مشغول اقداماتی هست و البته دولت هیچ اهمیت نمی‌دهد برای این که از همه آنها کاملاً جلوگیری خواهد کرد و البته مسببین فتنه و فساد هم خواه از خارج خواه از مرکز در موقعش به مجازات و کیفر اعمال خود خواهند رسید
(بعضی از نمایندگان - صحیح است)
ولی این دو نفر از همان وقتی که گرفتار شده‌اند محبوس هستند و تا وقتی که خلع اسلحه کامل از ایلات آن صفحات نشده باشد گمان نمی‌کنم استخلاص آنها برای دولت مقدور باشد.
حائری‌زاده - بنده خیلی متاسفم یک انتظاماتی که در این مملکت پیش آمده بود به واسطه یک خیالاتی که در مرکز خواستند تحمیل به مردم بکنند
(همهمه بین بعضی از نمایندگان)
یک قدری تزلزلی درش پیدا شد و امیدوار هستیم که دولت بتواند به زودی جبرانش بکنند ولی مراسله در این موضوع امیر لشکر غرب هب حضرات نوشته که این فرمایشاتی را که آقای کفیل فرمودند تردید می‌کنند یک مراسله‌ای است در چهار ثور تنگوزئیل ۱۳۰۲ در تحت ۳۲۳ امیر لشگر غرب هم امضاء کرده می‌نویسد جناب اجل سردار مقتدر آقای سالار طفر با وکالت نامه که داده بودید وارد و مذاکراتی با مشارالیه نوده این است که به موجب این ورقه به شما قول نظامی‌می‌دهیم که به هیچ وجه قشون نظریه سویی نسبت به شما نداشته و چنانچه مطابق نوشته که آقای سالار ظفر از طرف شما و خود داده رفتار نمایید همواره در بنا و حمایت قشون خواهید بود می‌توانید بدون وحشت حرکت کرده به کرمانشاه برای ملاقات من بیایید امیر لشگر غرب یک مراصله دیگری است در چهاردهم شور در تحت ۸۳۸ به برادر سردار مقتدر که سردار ناصر باشد نوشته شده جناب اجل سردار ظفر را نزد من اعزام دارید و خود شما با کلیه این حرکت نموده به ماهی دشت بیایید اینک نیز قول نظامی‌سنه گذشته خود را تجدید نموده و به شما اطمینان می‌دهم که حکومت سنجایی کماکان با شخص شما خواهد بود پس از این که ایل به ماهی دشت وارد شود خود شما برای گرفتن دستورات نزد من بیایید امضاء امیرلشکر غرب بعد در تاریخ شانزدهم ثور نوشته در تحت ۶۳۶ جناب اجل سردار ناصر حکومت سنجابیسالار ظفر و ایل سنجابی می‌نویسم شخص شما کماکان به حکومت سنجابی برقرار خواهید بود لیکن نظر به این که محیط سنجابی برای نظریات سردار مقتدر و سالار ظفر کوچک بود لذا از دولت درخواست کرده که حکومت محل دیگری را به آنها واگذار نماید و عجالتاً در اردو نزد من هستند شما در نهایت جدیت به امورات خود مشغول و به هیچ وجه تزلزل به خیال خود راه ندهند باور عیدالله میرزا با عده نظامی‌برای تقویت شما نماینده از طرف من خواهد بود یک نفر صاحب منصب دیگر نیز با ده نفر نظامی‌برای محافظت املاک شما گذاشتیم که مبادا از طرف سایر عشایر نسبت به ایل سنجابی تعدی شود در تاریخ هفدهم ثور در تحت ۹۷۴ نوشته می‌شود به یاور عبدالله میرزا که نماینده نظامی‌بود...
(یکی از نمایندگان - تاریخش را بفرمایید)
حائری‌زاده - ۱۸ ثور ۱۳۰۲
کفیل وزارت داخله - تا کنون یک سال است
حائری‌زاده - بلی اولی که حضرات را دستگیر کرده‌اند و تا کنون در حبس هستند آن موقع بوده است می‌نویسد یاور عبدالله میرزا راپرت ۸ ملاحظه شد به طوری که قبلاً به شما نوشتم سردار مقتدر و سالار ظفر...
رئیس - (به طور آهسته) مفصل است؟
حائری‌زاده - نه خیر این مراسله آخر است این جا رئیس قشون به یاور عبدالله میرزا می‌نویسد در تحت ۹۷۴ مورخه ۱۷ ثور راپورت نمره ۸ ملاحظه شد به طوری که قبلاً به شما نوشتم سردار مقتدر و سالار ظفر خیانتی نکرده‌اند که حبس شوند در اردو نزد من می‌باشند نظر به این که ایل سنجابی آن قدرها توسعه ندارد که سه نفر سردار در آن حکومت بنمایند این است که حکومت سنجابی را به شخص سردار ناصر واگذار نموده و برای سردار مقتدر و سالاط ظفر حکومت‌های دیگری ازدولت درخواست کرده‌ام از طرف من به کلیه ایل اطمینان بدهید که در نهایت آسودگی مشغول امورات خود باشند نسبت به ایل سوء قصدی ندارم امیر لشکر غرب احمد در صورتی که موقعی که آنها آمدند در ایل یعنی در اردوی نظامی‌خود امیر لشکر تصدیق می‌کند که اینها خیانتی نکرده‌اند و آنها را برای یک ماموریتی دعوت کرده‌اند و بعد هم که اینها آزاد نبودند که یک عملیات بکند که موجب حبس و مجازات بشوند و من علتش را نفهمیدم از فرمایش اولیه آقای کفیل وزارت داخله خوب است توضیح بدهند.
کفیل وزارت داخله - آقا اگر توجه می‌فرمودند گمان می‌کنم محتاج نبود که مراسله‌ها را بخوانند ولی بنده نمی‌دانم از طرف امیرلشکر غرب حق دارم این اظهارات را بکنم؟ بنده کاملاً می‌دانم که ایشان حفظ قول نظامی‌خودشان را کرده‌اند برای این که نظامی فقط چیزی که سبب شارفتش شده است حفظ قولش است و تاکنون هیچ نظامی دیده نشده است که قول بدهد و حفظ قول خودش را نکند این را بنده تنها نمی‌گویم البته آقایان بهتر می‌دانند نظامی سوای سایرین است گمان می‌کنم این مراسلات که نوشته شده قبل از آن است که اینها داخل عملیات شده باشند عرض کردم که آنها هر قدر هم خوب باشند ممکن است که به توسط دیگران سوق شده باشند و خدای ناکرده به یک راه‌های بدی رفته باشند و این مراسلاتی که نوشته شده است گمان می‌کنم قبل از آن بوده است که ایشان داخل عملیات بشوند و بعد ازآن که خودشان داخل عملیات شده‌اند و حفظ قول خودشان را نکرده‌اند همان طور که گفته‌اند ما با شما مساعد هستیم در صورتی که مطابق تعهد خود رفتار نمایید آنها نقض قول کرده‌اند و او هم مجبور شده است که آنها را حس کند و بالاخره بنده گمان می‌کنم این سوال آقای حائری‌زاده (در این موقعی که خودشان می‌دانند در بعضی از گوشه‌های مملکت چه اغتشاشاتی است که نمی‌توانی به زبان جاری کنم) کار آنها را یک قدری مشکل می‌کند.
رئیس - آقای کازرونی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرونی- بنده یک سوالی داشتم
رئیس - بیش از وقت از اطلاع داده‌اید؟
کازرونی - اطلاع نداده‌ام لیکن ممکن است جوابش را بعد بدهند
رئیس - بفرمایید
آقای میرزا علی کازرونی - البته (مقدمه عرض می‌کنم) همان طوری که فرمودید نبایستی از حدود نزاکت خارج شد و نبایستی احترام مجلس و حیثیت مجلس را از دست داده لیکن چه باید کرد در مجلس که به استناد دیگر روزنامه که از فرنگستان می‌رسد و در آن جا می‌گوید من حدس می‌زنم که یک نفر صراف اعلان کرده که جواهر برای فروش دارم این متعلق به پادشاه ایران باشد...
آقا سید یعقوب - مربوط به این موضوع نیست.
کازرونی - ریاست مجلس با آقا نیست؟!
آقا سید یعقوب - اخطار نظامنامه عرض کردم
آقا میرزا علی کازرونی - عرض کردم (اخطار نظامنامه یا هرچه هست از طرق مقام ریاست) در یک چنین وقتی آن وقت یک دلیلی هم اقامه می‌کنند که چون پادشاه عثمانی هم وقتی که جواهر داشت به این صراف داده بود آن وقت یک نسبت‌هایی نزدیک به اهانت یا اهانت آمیزی نسبت به کسی که به سمت پادشاهی اسلام منتسب است و بر مسلمین لازم است مادامی‌که ...
(بعضی از نمایندگان - به طور همهمه) از موضوع خارج است)
رئیس - سوالتان را بفرمایید
کازرونی - مقدمتاً عرض کردم این چیزها احداث می‌شود پس از آن که آن طور شد این طور هم می‌شود. بنده کاملاً معتقدم که نباید از حدود نزاکت خارج شد غرض از سوال چیست مقدمتاً عرض کنم سوال چنانچه در دوره چهاردهم عرض کردم مجاویه نیست غرض از سوال مجادله هم نیست مکالمه هم نیست تقریباً این سوال که یک کلمه اصطلاح قانونی است الزام است از یک طرف التزام است از طرفی دیگر سوال معنایش این است که از طرف وزیر مسئول تقریر بشود که این مسائلی که تو می‌گویی این طور به این دلیل مطابق قانون است (آنهایی هم که متصدی امر هستند نباید به کلی تخطی و تجاوز از قانون کرده باشند) یک تذکر دیگری هم لازم است عرض کنم در این جا مکرر گفته شد که به موجب ماده ۵۵ بایستی...
(همهمه بین نمایندگان)
رئیس - اگر سوالی می‌خواهید بکنید بفرمایید جوابش را یا حالا می‌دهند یا بعد
کازرونی - خوب از این هم می‌گذرم سوال بنده این است که روزنامه ناهید را دولت توقیف کرده بود و تازه می‌بینم دارد منتشر می‌شود خواستم از کفیل وزارت جلیله داخله سوال بکنم که از روی چه قانون یک روزنامه توقیف می‌شود و دوباره به چه دلیل از توقیف خارج می‌شود این است سوال بنده خیلی مختصر و از حدود نزاکت هم تجاوز نکردم.
کفیل وزارت داخله - عرض کنم روزنامه ناهید (وقتی توقیف شد یا تعطیل شد چون سابقه نداشتم که عرض کنم) یک موجبات قانونی به نظر بنده نداشته است البته تصدیق می‌فرمایید فقط به مقتضیات و مصالحی ممکن است از بعضی روزنامه‌ها خواهش بشود که چند روزی تعطیل بکنند در آن وقت یک محاکمه نشده بود که بگویم از طرف محکمه حکمی‌آمده که دولت در تعقیب آن حکم روزنامه را توقیف بکند و آزاد شدنش هم بر اثر سوالی است که در این جا شده بود در این جا سوال کرده بودند که چرا جرأی د را توقیف می‌کنید همه آزاد خواهند شد.
کازرونی - اگرچه درست فرمایش آقا را استماع نکردم لکن بعضی از فقراتش را شنیدم از جمله کلمه مقتضیات بود یعنی به مقتضای مصلحتی که خود آن وزیر حس کرده یک روزنامه را ممکن است توقیف کند...
کفیل وزارت داخله - بنده توقیف عرض نکردم.
آقا میرزا علی کازرونی - بنده عرض کردم که نفهمیدم معذرت می‌خواهم
آقا سید یعقوب - پس نگویید
کازرونی - غرض این بود که توقیف می‌شود بر طبق قانون باشد اگر آزاد می‌شود بایستی مطابق صراحت قانون باشد چنانچه بنده اطلاع دارم بر طبق تقاضای ناظر شرعیات توقیف شده بنده سوال می‌کنم که وزارت جلیله داخله در قبال این تقاضا از روی چه قانون آن را آزاد کرده‌اند آیا رأی ناظر شرعیات رامتبع نمی‌دانند؟ یک ورقه پیش بنده هست از طرف وزیر که حکم می‌کنید رأی او را منبع بدانند و در موقع اجرأی بگذارید و اگر یک ماده هست که نقض می‌کند این قضیه را جواب بفرمایید که رفع تشویش بشود و به طور کلی بنده طرف دار تمام جرأی د هستم و قایل به آزادی تمام جرأی د هستم و مخالف و موافق هم بنده نمی‌بینم همه موافقند و هیچ کس مبارزه با کسی ندارد.
کفیل وزارت داخله - بنده عرض می‌کنم چیزی که ماها همه باید مطاع و محترم بدانیم فقط قانون است احتمال دارد در داحل وزارت خانه‌ها خیلی چیزها نوشته باشند که برخلاف قانون باشد ایشان که ناظر اجرأی قانون هستند هیچ وقت نباید مداخله کنند به این که در داخل وزارتخانه‌ها بعضی احکام است چرا به موقع اجرا نگذارده‌اند ایشان باید سوال کنند که فلان قانون چرا اجرا نشده است. بنده عرض کردم توقیف نشده است و هیچ وزیری هم برای رضای خاطر خودش حق ندارد و هیچ جریده را توقیف کند مگر آن طور که قانون حکم می‌کند.
رئیس - آقای اجاق سوالی داشتید؟
آقا سید حسن اجاق - بنده خواستم عرض بکنم ولی چون آقای کفیل وزارت داخله توضیحاتی دادند لهذا عرض ندارم می‌خواستم در اطراف آقایان معترضین عرض کنم که آقا خودشان بیان کردند و غیر از این سوال دیگری نداشتم
رئیس - آقای شیخ جلال‌الدین (اجازه)
آقا شیخ جلال‌الدین - می‌خواستم در سوال ثانی سوال آقای حائری‌زاده عرض بکنم.
رئیس - حق دخالت ندارید کمیسیون‌هایی که در جلسه گذشته بنا بود انتخاب بشود انتخاباتی به عمل آمده است ولی نتیجه مفیده حاصل نشده است نسبت به کمیسیون قوانین مالیه اسم ده نفر نوشته شده است و ظاهراً اکثریتی هم حاصل شده ولی یک شبهه و تردیدی باقی است و آن این است که جمعی از آقایانی که رأی داده‌اند اسامی‌در اوراق نوشته‌اند که دال بر امضاء است یعنی این آرأی ی که داده شده است آراء مخفی نخواهد بود
(جمعی از نمایندگان - صحیح است)
رئیس - به این نظر به عقیده آقایان مستخرجین آراء پنج نفر فقط در کمیسیون قوانین مالیه اکثریت پیدا کرده‌اند و نسبت به مابقی باید تجدید انتخاب شود آن اسمی‌را عرض می‌کنم با آرائشان بعد آقایانی که اجازه خواسته‌اند مذاکراتی می‌فرمایند و هر طور که مجلس تصویب کرد از همان قرار رفتار می‌شود.
نسبت به کمیسیون قوانین مالیه آقای عمادالسلطنه ۷۱ رأی دارند
شاهزاده علامحسین میرزا ۷۰ رأی
آقا معتمدالسلطنه ۶۸ رأی
حاج عزالممالک ۶۶ رأی
حاج میرزا علیرضا ۶۶ رأی
آقای افشار ۶۱ رأی
آقای وکیل الملک ۶۰ رأی
آقای مقدم‌الملک ۵۹ رأی
آقای مصباح‌السلطنه ۵۹ رأی
آقای داور ۵۸ رأی
بعضی آراء را اگر خارج کنیم و با امضا بدانیم و مخالف با نظامنامه بدانیم فقط پنج نفر انتخاب شده‌اند
آقایان عماد السلطنه - غلامحسین میرزا - معتمد السلطنه - حاج عز الممالک - حاج میرزا علیرضا
همین محظور است نسبت به کمیسیون خارجیه اشخاصی که انتخاب شده‌اند
آقای مستوفی‌الممالک - شاهزاده سلیمان میرزا - مشیرالدوله - حاج سیدالمحققین – نظم‌الملک - آقا شیخ جلال ولی فقط دو نفر که آقاین مستوفی‌الممالک و سلیمان میرزا باشند به این ترتیب اکثریت پیدا کرده‌اند.
کمیسیون نظام هم فقط یک نفر انتخاب شده‌اند مابقی اصلاً اکثریت ندارد
کمیسیون داخله هم دو نفر آقاین نظام‌التولیه و صولت‌السلطنه دیگران اصلاً اکثریت ندارند
کمیسیون پست و تلگراف و فواید عامه چون دفعه سوم است اکثریت نسبی قبول می‌شود.
آقایانی که درباره آنها رأی داده شده است منتخب آقایان: رهنما – ضیاء‌الواعظین – رئیس‌التجار - مشیر منتظم – عدل‌الملک - امین الشریعه – شیخ‌الرئیس - دستغیب
این آقایان در هر صورت منتخب‌اند
آقای اخگر (اجازه)
اخگر - بنده چند جلسه قبل یک سوالی کرده بودم آقا کفیل وزارت داخله نمی‌دانم برای جواب حاضرند یا نه؟
رئیس - خارج از این موضوعی است که داریم مذاکره می‌کنیم.
آقای حائری‌زاده (اجازه)
حائری‌زاده - مطلب بنده را حضرت عالی فرمودید اگر مخالفی هست بنده عرض کنم
رئیس - آقای داور (اجازه)
آقا میرزا علی اکبر خان داور - بایستی معلوم کرد که واقعاً آن اسامی‌امضاء بوده است و اضافه بوده است اگر قسم ثانی باشد و امضاء نباشد (گمان می‌کنم که در هر صورت مسئله آن قدر قابل ملاحظه نیست و تجدید انتخاب خواهد شد و باید یک قدری صرف وقت کرد) اگر امضاء نیست به طور مسلم باید ما به این حال باقی بماند البته باز هم بسته به رأی اکثریت مجلس است
رئیس - این آرا بر چند قسم است بعضی مثلاً بایستی اسم شش نفر را بنویسند اسم هفتمی را را هم در ذیل آن شش نفر نوشته‌اند آن را قلم زده. این را حمل به صحت کردیم همچو خیال کردیم که آن شخص که این اسم را نوشته است اشتباه کرده است عوض شش نفر هفت نفر نوشته است بعد منتقل شده است یکی زیادی است آن زیادی را از قلم گرفته است ولی بعضی هستند که اسم ۶ نفر را نوشته‌اند در یک ستون و بعد در طرف دیگر اسم دیگری را در وسط نوشته‌اند این را ما به منزله امضاء گرفته‌ایم بعضی‌ها با مرکب اسم دوازده نفر را نوشته‌اند بعد اسم سیزدهمی را با مداد نوشته‌اند اینها را هم به منزله امضاء گرفتیم.
آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب - عرضی ندارم
رئیس - آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی - عقیده بنده این است که این انتخابات به جهاتی باطل است البته مجلس مقدس بایستی کاملاً رعایت قانون را بکند به موجب ماده ۶۳ استخراج آراء بایستی به طریق معمول آید یعنی اگرچه آرا را چنانچه نوشته می‌شود در آن اطاقی که در جنب این جا واقع شده است بدهند لیکن استخراج آراء بایستی روی همین کرسی خطابه به عمل بیاید بنده قانون را می‌خوانم
(بعضی از نمایندگان - خارج از موضوع است)
رئیس - این مطلب را ممکن است بعد بفرمایید حالا باید بفرمایید این انتخابات صحیح است یا نه؟
آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عزالممالک - بنده با آقای رئیس موافقم هر وقت موقع شد عرض می‌کنم
رئیس - آقای عدل الملک (اجازه)
عدل‌الممالک - خود حضرت آقای رئیس تصدیق فرمودند که یک قسمتی از اوراق را که قلم کشیده‌اند حمل به صحت فرموده‌اند و تصور نموده‌اند که شخص نویسنده هفت نفر را داشته است و بعد متذکر شده است که یکی زیادی است قلم گرفته شق دوم را هم بنده گمان می‌کنم همان شق اول است منتهی این که مباشر منتقل نشده است و قلم نگرفته در صورتی که باید قلم بگیرد مثل این که معمول است در کلیه در کلیه اوراقی که بیشتر از حد لازم برای انتخاب اسم نوشته شده است مباشرین استخرام آراء باید روی عده زیادی را قلم بگیرند در این جا اغلب نمایندگان متذکر شدند که بایستی امضاء نکنند و آن اوراق را همان طور که مباشرین به من گفتند ناشی از اشتباه بوده است و فراموش کرده‌اند که روی آنها قلم بکشند و تصور می‌کنم که به این ترتیب اشکالی نباشد و همان جا را صحیح بدانند
رئیس - آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عزالممالک - بنده اولاً انتخابات این کمیسیونها را این قدر موضوع مهمی‌نمی‌بینم که رأی بدهیم ولی اساساً برای این که این موضوع بعدها مطرح نشود با آقای رئیس موافقم اگر کسی زیادی نوشته باشد مثلاً بنده نوشته باشم حاج عزالممالک بعد روی آن را قلم بگیریم ایرادی به آن رأی نیست ولی اگر امضای معروف بنده که همیشه پیشنهاد می‌کنم و معلوم است که امضاء دارم این امضاء در آن جا باشد بعد قلم کشیده باشم این غلط است پس بنده همان نظریه که مستخرجین و آقای رئیس گرفته‌اند آن را قبول کنیم ولی برای این که این قبیل مطالب سابقه نشود و برای این که یک انتخابات مهمی در مجلس پیش نیاید باید روح رأی مخفی را همیشه محترم بشماریم.
رئیس - خوب مذاکرات را آقایان کافی می‌دانند؟
(بعضی از نمایندگان - کافی است)
رئیس - خوب این انتخابات را به این ترتیب صحیح می‌دانید؟
(بعضی از نمایندگان - صحیح است
جمعی از نمایندگان - خیر صحیح نیست)
رئیس - رأی می‌گیریم...
(یک نفر از نمایندگان - رأی لازم نیست)
رئیس - رأی می‌گیریم برای این که یک رأی قطعی داده شده باشد و تکلیف هم معلوم شده باشد که باید بعدها مراجعه کرد به تصویب مجلس...
حائری‌زاده - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - اشخاص دیگری هم هستند که اجازه خواسته‌اند
حائری‌زاده - بنده قبلاً اجازه خواسته بودم
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این انتخاب به این ترتیبی که این جا گفته شد که صحیح است یا نه؟
آقایانی که موافقت دارند با رأی آقای عدل‌الملک رأی خواهند داد که صحیح است و الا خوانده گفت سقیم است.
آقایانی که این انتخابات را...
شاهزاده شیخ‌الرئیس - اجازه بفرمایید توضیحی عرض کنم
رئیس - شما تازه تشریف آورده‌اید؟ بفرمایید
شاهزاده شیخ‌الرئیس - موضوع بحث در این بود که یا با امضاء است یا بی امضاء است زیرا آن طوری که آقایان می‌گویند مسلماً معلوم می‌شود که موضوع بحث در امضاء است. به عقیده بنده آنهایی که امضاء شده با نشان محسوب می‌شود واز درجه اعتبار ساقط است و مابقی را باید تفتیش نمایند و باید این مطلب کاملاً حل شود و تکلیف معین گردد چون واقعاً به شکل بسیار بدی است که مشخص کند نمایندگانی را که به بنده رأی داده‌اند و به عقیده بنده اگر با امضاء هم نباشد چون با نشان است باید لغو کرد و من لغو می‌دانم.
رئیس - این اسمی که نوشته شده است نمی‌شود که گفت امضاء است برای این که آن خصوصیتی که آن شخص نویسنده در امضایش به خرج می‌دهد ندارد ولی نشانه است
(صحیح است) مذاکرات کافی است؟
(جمعی گفتند - بلی)
رئیس - این انتخابات را اگر درست می‌دانید قیام بفرمایید
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس - تصویب نشد.
پس یادداشت بفرمایید اشخاصی را که باید تجدید انتخاب کنید یعنی عده اعضایی که باید تجدید انتخاب بشود
کمیسیون خارجه چهار نفر ...
آقا میرزا سید حسن خان زعیم - آقا بنده یک سوالی داشتم
رئیس - اینها را عرض می‌کنم اگر بعد سوالی دارید بفرمایید
کمیسیون قوانین مالیه - هفت نفر
کمیسیون داخله - ده نفر
کمیسیون نظام - هفت نفر
دستغیب - آن یکی که برای کمیسیون نظام انتخاب شده کیست؟
رئیس - آن یک نفر آقای امیراعلم است.
معارف - یک نفر عدلیه - چهار نفر سه نفر از سابق لازم بود یک نفر هم جدیداً به جای آقای حاج سید المحققین که استعفا کرده‌اند.
آقای سهام‌السلطان (اجازه)
سهام‌السلطان - سابق گویا کمیسیون عدلیه دو نفر نفر کسر داشت.
رئیس - بلی صحیح است سه نفر باید انتخاب شود.
آقای زعیم
آقا میرزا سید حسن خان زعیم - بنده می‌خواستم از مقام ریاست سوال کنم این آرأی ی که قرائت شده و در نتیجه یک عده اکثریت بوده‌اند این اسامی که در هفتمین یا سیزدهمی بوده است اینها نام در سر ورقه بوده یا در ته ورقه یا در وسط‌ها نوشته‌اند؟ به عقیده بنده این رأی نشان داده است و باطل است و آن چه را هم که بنده در خارج شنیدم این قضیه را تایید می‌کنند که آن قلم زده‌ها در این آراء حکم نشانه را دارند
رئیس - خوب این را اکثریت مطابق عقیده جناب عالی رأی داده است حالا آن اسم در اول باشد یا در وسط یا درآخر تفاوتی نمی‌کند.
آقای حائری‌زاده (اجازه)
حائری‌زاده - بنده فقط استدعایی که داشتم این بود که به آقایان تذکر داده شود که اگر اشتباهاً یک اسمی‌را نوشتند و قلم زدند آن ورقه را در صندوق نیندازند و یک ورقه در صندوق انداخته شود که هیچ قلم خورده نداشته باشد ممکن است ورقه را تجدید بفرمایند چون اگر ملاحظه بفرمایند در این اوراق هیچ اسمی‌مکرر نیست هر کسی اسم خودش ر در آخر نوشته و قلم زده است و این ورقه در جزء اوراق نشان‌دار محسوب خواهد شد و استدعا دارم این جا تذکر داده شود اوراقی را که در ظرف رأی می‌اندازند قلم نزدند و بی نشان باشد که تولید اشکال نکند.
رئیس - خوب پیشنهادی که در جلسه گذشته قرائت شد راجع به طبع و انتشار صورت مجلس میل دارید مطرح شود؟
داور - بنده در موضوع فرمایش آقای حائری‌زاده اجازه خواسته بودم.
رئیس - آن موضوع گذشت ایشان یک خواهشی از آقایان کردند میل دارند قبول نمی‌کنند.
داور - گذشت ولی ایشان تکرار می‌کنند.
(پیشنهاد جمعی از آقایان نمایندگان - راجع به طبع صورت مشروح مجلس به شرح ذیل خوانده شد)
ما امضاء کنندگان ذیل پیشنهاد می‌کنیم که به فوریت هیئت محترمه رئیسه موجبات طبع و انتشار صورت مجلس را تهیه و مصارف اضافی آن را برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم دارند.
رئیس - آقایان مستخرجین حالا تشریف ببرند بیرون
آقای یاسایی (اجازه)
یاسایی - بنده اخطار نظامنامه دارم
رئیس - بفرمایند
یاسایی - در جلسه گذشته در اطراف ماده ۲۷ نظامنامه مذاکره شد و تصور می‌کنم مقرر فرموده‌اند که جزء دستور این جلسه گذارده شود که امروز مذاکره شود و آقایان حالا می‌خواهند راجع به کسری کمیسیونها رأی بدهند در صورتی که ماده ۲۷ نظامنامه داخلی می‌گوید یک وکیل در آن واحد نمی‌تواند عضویت بیش از دو کمیسیون را قبول کنند چون کمیسیونها تقسیم شده است به کمیسیون عادی و کمیسیون فوق‌العاده چه در کمیسیون عادی و چه در کمیسیون فوق‌العاده در هر صورت یک وکیل در پیش از دو کمیسیون نمی‌تواند عضویت داشته باشد این را نظامنامه می‌گوید به استثنای کمیسیون تحقیق انتخابات که یک کمیسیون فوق العاده‌ای است و کمیسیون محاسبات مجلس که یک کمیسیون عادی است در این صورت مطابق فراز اخیر همان ماده آقای رئیس باید قبلاً اشخاصی را که قابل انتخاب نیستند اعلام بکنند در شعبه هم همین فلسفه موجود است و باید آن اشخاصی که قابل انتخاب نیستند یعنی در کمیسیون انتخاب شده‌اند در کمیسیون سومی‌چه عادی چه فوق‌العاده انتخاب نشوند.
رئیس - دو مطلب در جلسه گذشته عنوان شد و بنا شد جزء دستور امروز بشود یکی همان مطلبی است که آقای یاسایی گفتند یکی هم آن مسئله که حالا می‌خواهیم مطرح کنیم حالا اگر تقدیم و تاخیری قایل هستید بفرمایید
دستغیب - این مقدم است
رئیس - می‌فرمایید ماده ۲۷ را مقدم بداریم؟
دستغیب - بلی مقدم باشد.
رئیس - مخالفی نیست؟
(بعضی از نمایندگان - خیر)
رئیس - دو به دو تشریف ببرند بیرون رأی بدهند این را هم باید تذکر بدهم که راجع به نظامنامه این مطلب حالیه هم سابقه نشود بعد از این اگر بخواهید ماده نظامنامه را تفسیر بکنید باید به موجب یک پیشنهادی باشد.
آقا آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا آقا سید یعقوب - این ماده که در جلسه سابق از طرف آقای تدین اظهار شد و بعد هم در این جا اظهار شد و مقام ریاست هم در این ضمن یک بیاناتی فرمودند بنده بعد از بیان مقام ریاست این که خواستم در این موضوع اظهار عقیده قطعی و جرمی‌کرده باشک چون این مسئله را علمی دانسته و در تحت نظر داشتم این بود که در این باب اظهار عقیده کردم و چون این مسئله در موقع عمل بر آقایان معلوم می‌شود که اگر ما بخواهیم به ظاهر نظامنامه یعنی آن طوری که آقای یاسایی و بعضی رفقایشان اظهار کردند عمل کنیم در موقع عمل و انتخابات گرفتار یک معظوراتی خواهیم شد که حالا عرض می‌کنم آن روز هم خواستم عرض کنم آقای دستغیب فرمودند عبارت فارسی است اما فهمیدنش خیلی مشکل است می‌خواستم عرض کنم این جا در این ماده نظامنامه یک مستثنی و یک مستثنی منه دارد یعنی با این عبارت کمیسیون‌هایی که در مجلس معین می‌شود یعنی کمیسیون‌هایی که پیش بینی شده است و در آن موقعی که مجلس افتتاح می‌شود انتخاب شده و مشغول عملیات می‌شوند. کمیسیون‌هایی است که پیش بینی شده است و در آن موقعی که مجلس افتتاح می‌شود انتخاب شده و مشغول عملیات می‌شوند. کمیسیون‌هایی است که پیش‌بینی شده است کمیسیون‌هایی هم هست که کمیسیون فوق‌العاده است که ابداً مجلس نمی‌تواند نسبت به آنها پیش‌بینی کند مثلاً یک امر فوق العاده در سر حدات واقع می‌شود دولت می‌آید از مجلس یک اشخاصی متخصص در این امور درخواست می‌کند که نماینده هستم می‌دانم متخصص در این امور آقایان مشیرالدوله و مستوفی‌الممالک و مصدق‌السلطنه می‌باشند که در واقع یک اطلاعاتی در حل مسایل سیاسی دارند اینها را ما می‌شیناسیم و به آنها رأی می‌دهیم در صورتی که همین‌ها در کمیسیون بودجه و خارجه انتخاب شده‌اند
(همهمه بین نمایندگان)
آقا سید یعقوب - حمله نکنید ببنده اجازه بدهید عرأیضم را عرض کنم بعد هز چه می‌خواهید بفرمایید آن وقت این آقایانی که ما معتقد هستیم نظریات آنها حتی‌الامکان صایب است چون غیر ائمه طاهرین سلام الله علیهم اجمعین کسی معصوم نیست به قدر امکان ملاحظه می‌کنند که خطا واقع نشود مسلماً توجه مجلس هم به اینها هست نه اینها را انتخاب بکنند در صورتی که اینها در کمیسیون بودجه و خارجه هستند و الان برای این مسئله به خصوص در امر مهمی‌که در سرحد واقع شده انتخاب شده‌اند تکلیف اینها با این نظامنامه چیست می‌فرمایید که از کمیسیون بودجه استعفا بدهند؟ و حالا که استعفا دادند دو مرتبه باید برای کمیسیون بودجه ۱۸ نفر انتخاب شوند و مجدداً شعبه تشکیل بدهند و اینها را انتخاب بکنند در صورتی که در وهله اول که اینها منتخب شدند خصوصیت اینها در کمیسیون بودجه و در کمیسیون خارجه در تحت نظر نماینده‌ها بوده است و اینها را منتخب کردند مثلاً در عدلیه آقای مدرس را به واسطه جنبه فقاهت و قضاوتی که دارند انتخاب کرده‌اند در یک کمیسیون دیگر هم که فوق العاده است آمدند آقای مدرس را انتخاب کردند چکار کنند آن مسئله تخصص ایشان در فقاهت منقضی شده است که ما انتخابشان کردیم در آن کمیسیون و باز تخصص‌شان در یک مسئله دیگر منقضی شده است که ما انتخابشان کردیم در کمیسیون دیگر الان یک مسئله واقع شده است نسبت به مقام مقدس روحانیت بایستی آقای مدرس هم حتماً مدخلیت داشته باشند چکار کنیم؟ در این جا خواستیم برای این که یک مشکلاتی پیش نیاید و در مقام عمل گیر نیفتیم یک راه حلی پیدا کنیم عرض می‌کنیم اولاً این ماده نظامنامه شامل آن کمیسیون‌هایی است که پیش بینی شده و بنده کمیسیون‌های فوق العاده را مشمول این ماده نمی‌دانم چنانچه در دوره دوم و سوم و چهارم هم به همین ترتیب عمل شده است مدرکش هم این نظریه بوده است که عرض کردم عملیاتش هم بر این نظر بوده مطلب دیگر این بود که یک نفر از نماینده‌های محترم آن روز اظهار داشتند (چون بنده در نظر نداشتم) که در دوره چهارم این مسئله محظ نظر آقایان نمایندگان و در تحت شور واقع شد و مجلس به این مسئله رأی داد که در کمیسیون‌های عادی یک وکیل نمی‌تواند برای سه کمیسیون انتخاب شود و لیکن در کمیسیون‌های فوق‌العاده می‌تواند با رأی دوره چهارم مجلس و عملیات دوره دوم و دوره سوم و دوره چهارم با این موادی که من تفصیلش را حضورتان عرض کردم مطالعه در اطراف این مسئله بکنید بنده به هیچ وجه تصلبی ندارم زیرا این یک چیز علمی‌است و در مقام عمل است و نخواستم اظهار عقیده کنم که آقای دستغیب حمله نماینده عقیده مرا خفه کنند حالا هر طوری که توجه کنند یعنی به عمل مجلس چهارم و رأی مجلس چهارم و سابقه دوره دوم و سوم مختارند بنده اظهار عقیده کردم والا تصلبی به این عقیده ندارم.
رئیس - آقای دستغیب (اجازه)
حاج سید محمد باقر دستغیب - قبلاً به عرض آقایان محترم برسانم که بنده نمی‌خواهم عقیده آقای سید یعقوب را خفه بکنم. اولاً باید معنی تفسیر را فهمید تفسیر معنایش نه این است که ماده نظامنامه را تغییر بدهند معنی تفسیر این است که عبارت را ترجمه بکنند به طوری که از ظاهر عبارت معلوم است نه این که اصل ماده را طوری تفسیر کنید که ملغی بشود و از بین برود این به معنای الغاء است فرق است میانه الغاء و تفسیر و ترجمه و آن طوری که آقای آقا سید یعقوب فرمودند معنی تفسیر و ترجمه نیست معنی الغاء است اگر درست دقت بکنیم مطلب از ظاهر عبارت به طوری معلوم است که به عقیده بنده هیچ محتاج به تفسیر نیست فلسفه که فرمودند این بود که فرمودند یک دقت یک کمیسیونی منعقد می‌شود و یا لازم است منتخب بشود و دولت برای سرحدات پیشنهاد می‌کند که یک کمیسیونی انتخاب بشود این کمیسیون را چون مجلس لازم دارد ناچار باید از افراد متخصص [انتحاص] کند یک عده که در دو کمیسیون هستند متخصص هم هستند از این جهت اگر بگوییم آنها را انتخاب بکنند خلاف نظامنامه می‌شود یا متخصص انتخاب نمی‌شود این دلیل به خصوص را که ایشان فرمودند که نظامنامه پیش‌بینی کرده و راجع به همین بوده است مسئله خصوصی مثل سرحدات که ایشان فرمودند رجوع می‌شود به کمیسیون خارجه و هر مثلی که در ذهن آقای آقا سید یعقوب هست نظامنامه پیش‌بینی کرده است مگر این که نظرشان این باشد که یک عده هستند که در کمیسیون بودجه وجودشان لازم است و در کمیسیون خارجه هم وجودشان لازم است و در کمیسیون معارف هم وجودشان لازم است. در کمیسیون مالیه هم وجودشان لازم است. این برمی‌گردد به زمان استبداد که یک عده پنج شش نفری چرخ مملکت را بگردانند و همه کارها را برحسب میل خودشان درست کنند. فلسفه که در دست بوده و نظامنامه معین کرده برای این بوده است که اعضای مجلس هر کدام مشغول یک کاری باشند یکی در کمیسیون مالیه مشغول باشد یکی در کمیسیون عدلیه یکی در کمیسیون خارجه ولی اگر یک نفر بتواند در سه چهار کمیسیون مشغول باشد آن وقت کار منحصر می‌شود به یک عده بیست نفری ومابقی همینطور بیکار می مانندوفقط وقت مجلس علنی باید بیابند. به واسطه همین مسئله است که نظامنامه پیش بینی کرده و خوب هم پیش بینی کرده است و به عقیده بنده هیچ محتاج به تفسیر هم نیست فوق‌العاده و غیر فوق‌العاده هم ندارد اشکال هم که در آخر راجع به فوق‌العاده کردند و فرمودند از قبیل کمیسیون نفت فوراً اخطار می‌کنند اشخاصی که در کمیسیون عدلیه هستند و داخل کمیسیون نفظ باید بشود فوراً از آنجا استفاده می‌دهند و بعد داخل در کمیسیون نقط می‌شوند و از دیگران که مشغول کار نیستند برای کمیسیون عدلیه انتخاب می‌کنند پس عبارت به طور صراحت دلالت دارد مقام ریاست هم آن روزی که فرمودنداشره کردند از استناء معلوم است که نظر آن کسی که نظامنامه نوشته بتمام کمیسیونها بوده است عبارت خودش میرساند هیچ یک از نمایندگان نمی‌توانند در زمان واحد در بیش از دو کمیسیونی که مشغول کارند عضویت داشته باشند مگر در کمیسیون تحقیق انتخابات و در کمیسیون محاسبات مجلس که از این قاعده مستثنی است غیر از این دو تا چه در کمیسیون خارجه چه داخله و چه فوق‌العاده و غیر فوق‌العاده عقیده بنده این است که نمی‌تواند عضویت داشته باشد. فلسفه هم درست است در نظامنامه هم خوب نوشته شده و بنده این ماده را بهترین مواد می‌دانم و در نظامنامه هم قید شده که اعضای مجلس باید مشغول کار باشند و در بیش از دو کمیسیون نباید عضویت داشته باشند و انتخاب شوند چه کمیسیون فوق‌العاده و چه غیر فوق‌العاده.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
رئیس- آقای ملک‌الشعراء (اجازه)
ملک‌الشعرا- بنده موافقم.
رئیس- آقای شیخ‌الرئیس (اجازه)
شیخ‌الرئیس- در ماده ۲۷ نظامنامه این طور نوشته شده است ولی در همان دوره دوم که این نظامنامه نوشته شد بعد از دو سه ماه دیدند که غیرممکن است همان طوری که آقای آقاسید یعقوب هم مفصلًا توضیح دادند در همان دوره دوم هم دو سه کمیسیون فوق‌العاده شد و اعضاء بعضی ازکمیسیون‌ها در آنها عضو بودند. چندین سابقه دیگر هم در مجلس سوم ودر مجلس چهارم داردکه اگر ملاحظه بفرمایید جمعی از نمایندگان تا پنج کمیسیون وشش کمیسیون و هفت کمیسیون هم عضو بودند علی ایحال به طوری که در قانون انتخابات نوشته شده است وکیل باید اعتبار نامه در دست داشته باشد و به دفتر مجلس شورای ملی تسلیم نماید تا مجلس وکالت او را تصدیق کند و در دوره چهارم یک همچو اتفاقی افتاده است و سابقه شده به نظر بنده چون نظامنامه داخلی پیشنهاد شد گمان می‌کنم عنقریب به مجلس بیاید این است که عقیده دارم این یک ماه و دو ماه قابل ملاحظه نیست به همان ترتیب سابقه عمل شود تا این که در نظامنامه داخلی که عما قریب مطرح خواهد شد این مسئله مذاکره شود. اما این که می‌فرمایند این ترتیب مستلزم این است که چهار نفر و پنج نفر تمام کارها را در دست بگیرند و تمام کمیسیونها را در دست بگیرند و تمام کمیسیونها را اداره کننده گان نمی‌کنم قانون این ماده را قید کرده باشد خیر چیزی که هست معلومات آنها است که آنها را انتخاب می‌کند چه بکنم اشخاص متخصص کم داریم مثلًا در کمیسیون خارجه و نظام بنده را انتخاب نمی‌کنند چون متخصص نیستم بالاخره اگر ملاحظه بفرمایید خواهید دید که یک وقتی در کمیسیون نظام پنج نفر انتخاب شده بودند که هیچ بلد نبودند و خودشان اقرار داشتند که بلد نیستند این معلوماتی را که بعضی از آقایان دارند و تحصیل کرده‌اند گاهی مجبورشان می‌کنیم که به کمیسیون بودجه یا کمیسیون عدلیه یا کمیسیون قوانین مالیه بروند تا کار تعطیل نماند و حالا هم بهتر این است مطابق سابقه عمل شود تا نظامنامه جدید پیشنهاد بشود.
رئیس- آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی- بنده می‌خواستم عرض کنم که در اطراف مصرحات نظامنامه مقاولات زیاد موضوع ندارد. صریح نظامنامه این است که یک نفر وکیل در بیش از دو کمیسیون نمی‌تواند عضو باشد و نمی‌تواند عضویت کمیسیون ثالثی را قبول کند چه فوق‌العاده چه غیر فوق‌العاده در آخر ماده ۲۷ هم تشریح شده است که آقای رئیس می‌بایست قبلًا اشخاصی را که قابل انتخاب نیستند اعلام بفرمایند و در صورتی که شخص غیرقابل انتخاب بوده و در شعبه انتخاب شده باشد رئیس مجلس به رئیس شعبه مراتب را اطلاع داده تجدید انتخاب را درخواست می‌نماید. غرض از غیرقابل انتخاب بودن آنست که در دو کمیسیون انتخاب شده باشد و همان طور که آقای رئیس فرمودند اگر کسی بر خلاف مندرجات نظامنامه فرمایشاتی دارد ممکن است پیشنهاد بکند خوب است آقای آقا سید یعقوب هم که مخالف صریح نظامنامه فرمایشاتی فرمودند پیشنهادی بکنند اگر پیشنهادشان تصویب شد والبته من بعد همان طور مجری ومعمول می‌شود و این که فرمودند سابقه دارد و در ادوار گذشته اینطور بوده است بنده عرض می‌کنم که در مقابل صریح نظامنامه سابقه معنی ندارد مثلًا بعضی چیزها در ادوار گذشته بر خلاف نظامنامه معمول بوده است از قبیل این که انتخابات در موقع تنفس بعمل می‌آید و بتذکر یکی از نمایندگان موقوف و متروک شدو غالباً طوری شده است که در این دوره برخلاف آن دوره رأی داده شده است بالاتر از این نمی‌شود که در دوره چهار یکی دو نفر از آقایان نمایندگان به جهاتی از مجلس رد شدند ودر این دوره ما آنها را قبول کردیم پس سابقه مناط نیست وصریح قانون و صریح نظامنامه را نبایستی متروک داشت.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده موافقم با اصل ماده ۲۷ هستم و هیچ لازم به تفسیر هم نمی‌دانم.
رئیس- بفرمایید.
تدین- بنده عرض می‌کنم که ماده ۲۷ به قدری صریح نوشته شده است که هیچ محتاج به تفسیر نیست یک ماده محتاج به تفسیرخواهد بود که دارای ابهام و ابهامی درمقصود باشد اینجا صریح است: هیچ یک از نمایندگان نمی‌تواند در زمان واحد در بیش از دو کمیسیونی که مشغول کارند عضویت داشته باشد مگر در کمیسیون تحقیق انتخابات وکمیسیون محاسبات مجلس که از این قاعده مستثنی است. استثنای دیگری ندارد و مقصود آن آقایانی که این نظامنامه را تصویب کرده‌اند این بوده که فقط همین دو کمیسیون مستثنی باشد والّا گر کمیسیون‌های دیگر را در نظر می‌گرفتند آنها را هم مستثنی می‌کردند اینجا صریح است در دو کمیسیون که مشغول به کار است فقط نماینده می‌تواند در زمان واحد عضویت داشته باشد و بیش از آن نمی‌تواند هم برای یید همین مقصود و برای این که کسی به اشتباه نرود تفسیر کرده است و معنی کرده است: کمیسیون‌هایی که تمام راپورت‌های خود را به مجلس تقدیم نکرده‌اند کمیسیون مشغول به کارمحسوب می‌شوند. این صریح در مقصود است که یک نفر نماینده در زمان واحد در بیش ازدوکمیسیون که مشغول به کار است نمی‌تواند عضویت داشته باشد این حاشیه منه یا معنی هم ندارد که مقصود از این دو کمیسیون کمیسیون فوق العده است یا عادی و تفسیری هم ندارد اما این که هی تکرار می‌شود سابقه. سابقه. سابقه در مقابل مصرحات قانون صحبت نیست سابقه درمقابل صریح نظامنامه دلیل نمی‌شود برای این که ممکن است این از روی غفلت و عدم توجه به نظامنامه و قانون حاصل شده باشد مادام که نظامنامه بر اثر و قوت خود باقی است هیچ سابقه موثر نیست آقای آقا سید یعقوب درضمن اظهاراتشان فرمودند که مجلس رأی داده است تصور می‌کنم اشتباه کرده باشند مجلس دراین موضوع رأی نداده است و اگر مجلس رأی می‌داد رأی مجلس به منزله تفسیر بود و حاکم بود بر این ماده و علاوه از همه اینها یک اصل دیگری را باید در نظر گرفت و آن این است که باید معتقد به تقسیم کار شد نظامنامه هفت کمیسیون دائمی در مجلس پیش‌بینی کرده و چند کمیسیون غیردائمی هم به طور فوق‌العاده ممکن است در مجلس تشکیل لزوم پیدا کند عده اعضائی که برای تمام این کمیسیونها معین می‌شوند بیش از نصف اعضای مجلس شورای ملی نیستند بنابراین هیچ منطق و فلسفه ندارد که در تمام کمیسیونها یک عده دیگری وارد نباشند و این که می‌فرمایند استفاده از تخصص اشخاص باید کرد تصدیق می‌کنم ولی لازمه استفاده از تخصص اشخاص از وجور آنها در کمیسیون نیست برای این که ممکن است یک کمیسیونی تشکیل شود و در یک مواقعی ومواردی لازم بشود کسب معلومات و اطلاعاتی از اشخاص غیر هم بشود اعم از این که در مجلس شورای ملی نماینده باشند یا نباشند بنابراین رعایت تقسیم کار یک اصلی است که به عقیده بنده خیلی لازم است و در صورت عدم رعایت ممکن است یک عدم رضایت‌هایی را ایجاد کند بنابراین بنده خلاصه می‌کنم عرایض خودم را به این که این ماده نظامنامه محتاج به تفسیر نیست و صریح در مقصود است و یک نفر نماینده در بیش از دو کمیسیون مشغول به کار نمی‌تواند عضویت داشته باشد.
(جمعی از نمایندگان- صحیح است)
رئیس- آقای سردار معظم (اجازه)
(حاضر نبودند)
رئیس- آقای مشار اعظم (اجازه)
مشار اعظم- بنده در موضوع نظامنامه عرضی داشتم.
رئیس- آقای غلامحسین میرزا (اجازه)
غلامحسین میرزا- با شرحی که آقای تدین فرمودند موافقم.
رئیس- آقای زعیم (اجازه)
زعیم- بنده هم موافقم با شرح نظامنامه.
رئیس- آقای دستغیب(اجازه)
دستغیب- موافقم.
رئیس- آقای رئیس‌التجار (اجازه)
رئیس‌التجار- با آقای تدین موافقم.
آقا سید یعقوب- بنده توضیحی دارم (بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
آقا سید یعقوب- حق توضیحی دارم.
رئیس- بفرمایید.
آقا سید یعقوب- گویا یاسائی ابداً توجه به عرایض بنده نکردند که بنده عبارت را صریح بدانم و با صریح دانستن مخالفت کنم. اولًا گمان می‌کنم خودشان کاملًا مسبوق باشند که بنده یکی از مدرسین مدرسه بوده‌ام و خیلی خوب همه چیز می‌فهمم وای طور که بنده عبارت را نفهمم بعد بخواهم مخالفت کنم مگر این که آقای دستغیب بشوم و بخواهم عناد بکنم نه این طور نیست بنده عرض کردم من از عبارت این طور استفاده می‌کنم که نسبت به کمیسیون‌های فوق‌العاده عبارت نظامنامه ناظر و شامل نیست حالا می‌فرمایند صریح است بنده عرض می‌کنم صراحت در این معنی ندارد متعصب هم نیستم در عقیده‌ام نه این که بنده عبارت را صریح بدانم و با صریح بودن عبارت مخالفت کنم مقصودم توضیح این مسئله بود.
رئیس- دیگر کسی اجازه نخواسته است
شاهزاده شیخ‌الرئیس (اجازه)
شیخ‌الرئیس- بنده عرض کردم که در که این ماده هیچ صراحت ندارد و عرض کردم این ماده عملًا نقص شده است و خیال کردم که سابقه حجیتی دارد ولی وقتی که سابقه را صحبت ندانند بنده هم با آقای تدین موافق می‌شوم و عرض می‌کنم این رأیی را که امروز می‌دهیم به منزله این است که سوابق مجالس گذشته حجیت داشته باشد اگر این طور است که بنده رأی می‌دهم و با آقای تدین موافقم.
رئیس- آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب- اگرچه بنده مذاکرات را کافی می‌دانم ولی آقای آقاسید یعقوب لفظ عناد فرمودند بنده با هیچ کس عناد نداشته و ندارم اما راجع به سابقه درمقابل نص صریح قانون و نظامنامه حجت نیست که محتاج باشیم آنها را نسخ کنیم سابقه وقتی حجت است که در نظامنامه یا قانون صراحتی نباشد یا قید نشده باشد والّا سابقه از یک دوره برای دوره دیگر هیچ حجت نیست. بنده این عرایض را که عرض کردم خودم را محتاج دیدم به این که از مقام محترم ریاست اخطار بشود که خارج از موضوع است برای این که ماده نظامنامه طوری صراحت دارد که محتاج به مذاکره نیست و باید از همان اول اخطار بفرمایند که فلان شخص در دو کمیسیون عضویت دارد و ایشان را نمی‌شود انتخاب کرد دیگر محتاج به این حرف‌ها نیست.
رئیس- صراحتش را بنده نباید عرض کنم آقایان باید بفرمایند.
(بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
رئیس- پیشنهاد شده است که این امر مراجعه بشود به کمیسیون مبتکرات
آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عزالممالک- مقصود بنده از این پیشنهاد اساساً این بود در موقعی که اختلاف نظر پیدا می‌شود راجع به تفسیر یک ماده همان طور که آقای رئیس فرمودند تا مطابق یک پیشنهاد نباشد سابقه خوبی در تفسیر نخواهد بود به این معنی که هرموقع بنده یک نظری راجع به یک ماده می‌بینم پیشنهاد می‌کنم و مخالف هم صحبت می‌کند و بعد مجلس رأی می‌دهد و یک ماده می‌شود و نمی‌شود آن را نقص کرد مگر دوباره مجلس رأی بدهد. در جلسه قبل یکی از آقایان نمایندگان توضیحی فرمودند در مورد عضویت کمیسیون‌های ثابت یا کمیسیون‌های موقتی در دوره سابق هم این قضیه مطرح شد است و مجلس تصدیق کرده است که می‌شود عضو کمیسیون‌های موقتی بود.
دستغیب- تصدیق نکرده‌اند.
حاج عزالممالک- اگر تصدیق نمی‌کردند آقایانی که در سه کمیسیون عضویت داشتند رأیشان باطل بود و آن پیشنهاداتی را که برای آنها به مجلس آمده است آنها را باید باطل دانست پس مجلس شورای ملی که در دوره دوم وسوم (که بنده هم افتخار نمایندگی آن را داشتم) این اصل را قبول کرده در دوره چهارم هم تصدیق شده است که اشخاص می‌توانند غیر از عضویت دو کمیسیون ثابت عضویت کمیسیون‌های موقت را هم داشته باشند همین طور هم عمل شده است. امروز تفسیر ماده ۲۷ را بدون این که یک ماده تفسیری را ما مطرح کنیم همین قدر به صحت نمی‌توانیم حل کنیم حالا رجوع به کمیسیون مبتکرات یا کمیسیون دیگری که از شعب انتخاب شوند بنده در آن بابت چندان نظری ندارم که حتماً به کمیسیون مبتکرات برود یا به یک کمیسیونی که از طرف مجلس انتخاب بشود ولی این که ما ماده ۲۷ را قطعی بدانیم و امروز رأی بدهیم برخلاف عملیاتی است که در چند دوره مجلس کرده‌ایم و بنده این ترتیب را همچو سابقه خوبی برای مجلس نمی‌بینم. ما باید در تحت یک ماده ضمیمه که آن ماده باید در مجلس بیاید و مذاکره بشود رأی بدهیم که مقصود از کمیسیونها کمیسیون‌های ثابت است یا غیر ثابت است و موقتی است. دلیل بنده هم برای این که مقصود نظامنامه کمیسیون‌هایی بوده است که در آن جا ذکر کرده است عمل مجلس است و به عقیده بنده فلسفه‌اش هم همین است که یک کمیسیون‌هایی انتخاب می‌شود برای چند روز همین و کمیسیون‌های دیگری هم انتخاب شده است و برای ایام متمادی مثل کمیسیون بودجه یک سال باید کار کند حالا اگر برای یک کار چند روز با یک نفر از آقایانی را که متخصص می‌دانیم برای آن مطلبی که می‌خواهم او داخل کار و مذاکره باشد واو را انتخاب کنیم یا ما باید آن شخص را محروم کنیم از عضویت یکسان کمیسیون بودجه برای این که یک هفته با او کار داریم؟ این مقصود تقسیم کار نیست بلکه مقصود تقسیم کار است به اشخاصی که آن کار را می‌دانند نمی‌گویم که بنده کار کنم یا دیگری نیست حالا اگر بخواهم اسم ببر شاید موجب ریا بشود فان شخص را ما در مجلس لازم می‌دانیم که در کمیسیون عدلیه یا خارجه هم رأی می‌دهیم که عضویت داشته باشد. اتفاقاً یک کمیسیون موقتی برای نفت انتخاب می‌شود این شخص زمامدار بوده و کاملًا اطلاع دارد علم دارد سابقه دارد. طرف اعتماد است تمام محاسن را دارا است ما مجبور می‌شویم (مجبور اخلاقی والّا اجباری نداریم) که به او رأی بدهیم واورا برای این کار انتخاب کنیم. اولًا ما نباید رأی بدهیم به او برای این که او مشغول کار است ور یک کمیسیون دیگر ثانیاً در خارج باید قبلًا یک اکثریتی برود که از او خواهش بکند که آقا شما از کمیسیون بودجه یا از کمیسیون خارجه استعفا بدهید برای این که ما می‌خواهیم شما را برای کمیسیون نفط انتخاب کنیم!! به عقیده بنده این منطقی نیست پس پیشنهاد بنده و آقای داور این است که تفسیر ماده ۲۷ به یک کمیسیونی رجوع شود که اگر آن کمیسیون صلاح دانست به مجلس راپورت بدهد و در هر صورت یکی از این دو نظر راکه آیا باید حتماً در دو کمیسیون به طور مطلق خواه ثابت خواه موقت عضویت داشته باشد یا نه کمیسیون‌های موقت مستثنی است راپورت بدهد بعد هر طور مجلس شورای ملی رأی داد یک ماده قانونی خواد بود و دیگر برخلاف آن ماده هم نمی‌شود عمل کرد.
رئیس- مذاکراتی که می‌شود راجع به این پیشنهاد است.
آقای زعیم (اجازه)
آقا میرزا سید حسن خان زعیم- نظر آقای تدین در تفسیر ماده ۲۷ گویا نبود نظرشان تذکر دادن برای اجرای آن ماد بود بنده هم از همان نظر موافقت کردم اینجا هم تصریح دارد وباید این ماده اجراء شود آقای حاج عزالممالک که پیشنهاد می‌کنند به کمیسیون مبتکرات برود ممکن است که به عنوان یک طرح قانونی پیشنهاد بفرمایند و ارجاع بشود به کمیسیون مبتکرات ولی مذاکره فقط راجع به ماده ۲۷ بود که این تصریح را دارد و سابقه هم صحبت نمی‌شود.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده مخالفم با این پیشنهاد موافقی اگر هست صحبت کند بعد عرض می‌کنم.
رئیس- موافق که خودشان بودند و توضیحاتی دارند.
آقای داور (اجازه)
آقا میرزا علی اکبر خانداور- بنده اساساً معتقدم که حتی‌الامکان وضع قوانین از نقطه نظزیک حوادث جاری و اتفاقاتی که در یک موقع اتفاق افتاده است نباید باشد و به طور کلی قانون با یک نظر جامع‌الاطرافی باید وضع شود بالفرض در دوره‌های گذشه مجلس شورای ملی همین ماده را که امروز تمام آن را صریح و واضح و درست می‌داند و همین ماده را که می‌فرمایند به قدری صریح است که بحث در او می‌شود کرد برخلاف عمل کرده است. حالا به یکی از دو قسم می‌شود تعبیر کرد: یکی این است که با توجه به این مسئله بوده است که مخالف ترتیب رفتار کنند البته تصدیق کردن این مشکل است. یکی این که ماده قابل تفسیر بوده است و در آن موضوع مجالس گذشته به هر شکلی توانسته‌اند عمل کرده‌اند یعنی تصور می‌کردند کمیسیون‌های فوق‌العاده چون از کمیسیون‌هایی نیست که در نظامنامه تصریح شده باشد و مقصود از نظامنامه کمیسیون‌های عادی بوده است و در بیش از دو کمیسیون عادی نمی‌شود عضویت داشت آن طور عمل کرده‌اند. حالا چه شده است که این نظریه پیش آمده؟ البته ممکن است دلایلی برایش ذکر بشود. حالا کمیسیون‌هایی بنا است انتخاب بشود و بعضی‌ها اتفاقاً در دو کمیسیون یا سه کمیسیون انتخاب نشوند و یک عده دیگری شاید در هیچ کمیسیون نباشند ولی بنده هم معتقدم که همان نظری که آقای حاج عزالممالک فرمودند همان نظر را باید اتخاذ کرد یعنی کار باید رجوع شود به اشخاصی که از عهده آن کار بر نمی‌آیند تشخیص این هم با اکثریت مجلس است. به هرحال خوب یا بد مجلس سابق تشخیص داده است که یک اشخاصی بروند فلان کار را بکنند این مسئله جداگانه ایست اما امروز در موقعی که یک عده مشغول رأی دادن هستند بعضی‌ها به نظر این که می‌شود در دو کمیسیون بیشتر عضویت داشته باشد یک اشخاصی را که در کمیسیون عضویت دارند آنها را در کمیسیون‌هایی که الآن می‌خواهند انتخاب بکنند معین بکنند و بعضی دیگر شاید نظر به این داشته باشند که ممکن نیست یک وکیل در بیش از دو کمیسیون عضویت داشته باشد آن وقت در تحت تأثیر ای امر آنی معین انتخاب کمیسیونها تصور تصدود که بعضی اشخاص که در دو کمیسیون انتخاب نشده‌اند یا در هیچ کمیسیونی انتخاب نشده‌اند این پیشنهاد را می‌کنند و آن وقت بعضی بگویند که چرا من انتخاب نشده‌ام و دیگری در کمیسیون انتخاب شده است بنده عرض نمی‌کنم اشخاصی که انتخاب می‌کنند به این نظر هستند. ولی می‌خواهم عرض کنم آن طوری که باید با یک بی‌طرفی و یک حواس جمعی در این مسئله تحقیق نشده است و بهتر این است یک امری را که چندین دوره مجلس‌ها به یک شکل تعبیر کرده‌اند و حالا در آن ماده یک صحبت‌هایی می‌شود برود به کمیسیون مبتکرات بعد برمی‌گردد اگر لازم شد آن وقت به همان ترتیبی که آقایان اظهار می‌کنند تفسیر بشود یعنی آن وقت اشخاصی که در بیش از دو کمیسیون انتخاب شده‌اند از یکی از آنها استعفا می‌دهند و اگر خیر رأی داده شد به همان ترتیبی که مجلس عمل کرده است صحیح است به همان ترتیب عمل خواهد شد.
رئیس- نسبت به این پیشنهاد آقایان مذاکرات راکافی می‌دانند یا نه؟
(چند نفر از نمایندگان- کافی نیست)
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- یک خواهش دوستانه از آقای داور می‌خواستم بکنم که در آتیه در موقع مدافعه کلمات زننده استعمال نکنند در آن روزی که آقای امیر اعلم می‌خواستند بکنند بعضی کلمات استعمال کردند که خوب نبود امروز هم می‌فرمایند اشخاصی که طرفدار اجرای ماده بیست و هفتم نظرشان این باشد که در دو کمیسیون بیشتر انتخاب نشده‌اند و یا این که در هیچ کمیسیونی انتخاب نشده‌اند یا این پیشنهاد را می‌کنند که به مقصود خودشان نایل بشوند بنده که یک نفر هستم این عقیده را نداشتم و ندارم و دلیلش هم آقایان هستند یعنی اطلاع آقایان است که در هیچیک از کمیسیونها بنده داوطلب نبودم و اظهاراتی هم نکردم وفقط همان دو کمیسیون برای بنده کافی بلکه اکفی است اینجا مقصود تفسیر ماده نظامنامه نبود اینجا اخطار نظامنامه بود تذکر نظامنامه بود برای اجرای ماده (۲۷) نظامنامه. در همین مجلس و در همین دوره چندی قبل بنده یک روز یکی از مواد نظامنامه را تذکر دادم و با وجود این که سابقه دوره چهارم برخلاف آن بود مجلس آن سابقه را قبول نکرد و بالاخره در همین جا ماده نظامنامه به موقع اجرا گذارده شد موقع دیگر آقای مصدق‌السلطنه اخطار کردند در صورتی که سوابق مجالس گذشته برخلافش بود و در همین جا آن ماده به موقع اجرا گذاشته شد بدون این که ارجاع به کمیسیون متبکرات بشود بنده تذکر دادم در جلسه گذشته که باید ماده (۲۷) به موقع اجرا گذاشته شود ماده بیست و هفت این است که یک نفر در آن واحد نمی‌تواند در دو کمیسیون بیشتر عضویت داشته باشد به علاوه خوب به خاطرم می‌آید که در دوره چهارم در یک تاریخی در روی یک ورقه از طرف اداره تقنینیه در جنب اطاقی که رأی داده می‌شود به دیوار نصب کرده بودند و در آنجا اسامی اشخاصی که قابل انتخاب نبودند در کمیسیون‌های جدید قید شده بود واین هم خودش دلیل بر اجرای این ماده است در دوره چهارم واین که آقای داور اظهار کردند پس چرا گفته نشده است ویا چرا مورد دقت قرار داده نشده است آن دو جهت که فرمودند به عقیده بنده کافی نیست ممکن است یک جهت ثالثی داشته باشد وآن جهت ثالث عدم توجه به نظامنامه و غفت از مواد نظامنامه است بنابراین ما اخطار نظامنامه کردیم که این ماده نظامنامه باید به موقع اجرا گذارده شود هی محتاج به تفسیر نیست یا اگر ما بخواهیم قائل شویم که ماده نظامنامه یا ماده قانون تفسیر شود باید جریان مخصوص داشته باشد و باید برود به کمیسیون و از آنجا برگردد به مجلس و اگر ما قائل به تفسیر بشویم ناچار باید رأی بدهیم و موافق باشیم با این پیشنهاد برای این که غیر از این راه دیگری تاکنون سابقه نداشته است که ما به او عمل کنیم ولی چون قائل به تفسیر نیستیم و محتاج به تفسیر نیستیم بنابراین این به عقیده بنده این پیشنهاد مورد ندارد که مراجعه به یک کمیسیون شش نفری منتخب از شعب بشود اگر میل دارید تنفس داده بشود.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس- عرض کردم یک پیشنهادی زسیده است که این کار مراجعه بشود به کمیسیون شش نفری منتخب از شعب یک پیشنهادی دیگری رسیده است که ۹ نفر از آقایان امضاء کرده‌اند قرائت می‌شود هرکدام را صلاح می‌دانید رأی می‌گیریم.
(به شرح ذیل قرائت شد)
نظر به این که برای عضویت کمیسیون‌های فوق‌العاده احتیاج به انتخاب اشخاص متخصص و مطلع حاصل می‌شود و با اجرای ماده ۲۷ نظامنامه داخلی انجام پذیر نیست لذا ماده واحده ذیل پیشنهاد و تصویب آن را از مجلس شورای ملی مستدعی است.
ماده واحده- هر نماینده در زمان واحد می‌تواند در دو کمیسیون دائمی و دو کمیسیون فوق‌العاده عضویت داشته باشد.
(جمعی از نمایندگان- امضاها را بخوانند)
(از قرار ذیل خوانده شد)
حاج سیدالمحقین- تدین- سردار منتصر- داور- بنان‌السلطان- ضیاء‌الملک حسین- عزالممالک- دبیر اعظم
آقا میرزا شهاب- بنده هم این پیشنهاد را دارم.
رئیس- این پیشنهاد را می‌فرستیم به کمیسیون مبتکرات بعد که راپورت کمیسیون رسید مراجعه می‌شود به کمیسیون مخصوص.
(جمعی از نمایندگان- صحیح است)
رئیس- مخالفی نیست در این باب؟
حائری‌زاده- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
حائری‌زاده- چندی نگذشته که نظامنامه داخلی به شکلی طرح قانونی تقدیم مجلس شده و ارجاع به کمیسیون مبتکرات شده اگر آقایان خیلی علاقه‌مندند که این ماده اصلاح شود شاید مواد را هم وقتی که به موقع عمل می‌گذارند همین‌ها را حس می‌کنند و لازم است اصلاح بشود خوب است سعی بکنند راپورت کمیسیون مبتکرات در موضوع تمام نظامنامه داخلی زودتر به مجلس تقدیم شود بعد با هیئت رئیسه یا کمیسیون خاصی آن قانون را تحت شور قرار بدهند راپورتش را بیاورند در مجلس این ماده خاص را علیحده ارجاع به کمیسیون خاص کردن یک کار دوباره هیئت و بنده عقیده ندارم.
رئیس- آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عزالممالک- بنده مخالفتی ندارم که آن لایحه تجدید نظر در نظامنامه داخلی در مجلس شورای ملی مطرح شود و این ماده هم در جزء آن مواد مورد بحث بشود بنده مخالفت با این نظر دارد و برای این که این نظر هم جزء آن مواد در مجلس مطرح شود لازم بود که به شکل طرح قانون پیشنهاد بشود و در مجلس مطرح بشود و ضمناً این نظر را هم تأمین بکنیم.
رئیس- این چیزی که پیشنهاد شده است با نظر آقای حائری زاده چندان مخالفتی ندارد و چون کمیسیون متبکرات راپورت می‌دهد ممکن است عقیده اش این باشد که این موضوع بایستی در ضمن اصلاح نظامنامه داخلی حل شود یا این که قبلًا باید این موضوع را اصلاح کرد بعد نظامنامه داخلی را در موقعی که راپورت دادند به عرض آقایان می‌رسد هر طور صلاح دانستند همان طور معمول می‌شود.
آقای سردار معظم (اجازه)
سردار معظم- نظامنامه مراجعه شده است به کمیسیون مبتکرات و تصریحات لازم را در نظامنامه کمیسیون مبتکرات خواهد کرد؟
رئیس- بلی کمیسیون مبتکرات اول باید رأی بدهد که صلاح است تجدید نظر بشود در نظامنامه یا نه اگر رأی داد که صلاح است ودر مجلس قابل توجه شد مراجعه می‌شود به یک کمیسیون دیگری.
سردار معظم- سابقه مجلس چهارم این طور نبود.
رئیس- اگر می‌خواهید طرز دیگری معمول شود باید ده نفر امضاء کنند ده نفر که امضاء کردند مستقیماً می‌رود به کمیسیون مبتکرات.
آقاسید یعقوب- بنده هم آن را امضاء دارم و پیشنهادی کنم.
عمادالسلطنه- بنده هم امضاء دارم.
رئیس- حالا نمی‌شود فی‌المجلس امضاء کرد باید امضاء کتبی باشد.
آقای شیخ‌الرئیس (اجازه)
محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس- این جا در خاطرم هست که راجع به نظامنامه بعد از آن که در مجلس سابق مذاکره شد این طور قرارداد شد که نظامنامه مراجعه بشود به هیئت رئیسه و در هیئت رئیسه پیشنهادهایی که لازم است کاملًا در نظامنامه بشود بعد بیاورند به مجلس و به هیچ کمیسیونی مراجعه نشد این مطلب در نظر بنده هست و بنده مخالفم که برود به کمیسیون مبتکرات.
رئیس- کار هیئت رئیسه باید نظامنامه را اجرا کند خودش نمی‌تواند نظامنامه بنویسد اگر کمیسیونی که به اینجا مراجعه می‌شود لازم دانستند هیئت رئیسه را می‌خواهند و توضیح داده خواهد شد.
شیخ‌الرئیس- مجلس چهارم این طور دادند.
رئیس - پیشنهاد دیگری که از طرف بعضی از آقایان شده بود راجع به طبع صورت مجلس می‌ماند برای جلسه دیگر
دستغیب - یک سوالی دارم: ماده بیست و هفت حالا جری است؟
رئیس - از قراری که معلوم می‌شود مذاکرات توقیف می‌شود تا این که راپورت کمیسیون مبتکرات برگردد به مجلس...
سردار معظم - بنده یک سوالی دارم...
رئیس - بفرمایید
سردار معظم - بنابراین آیا به ترتیب سابقه عمل می‌شود؟ برای این که مجالس گذشته این ماده شامل کمیسیون‌های دائمی‌می‌دانستند و کمیسیون‌های فوق‌العاده را مستثنی می‌دانستند در این دوره این مطلب جالب توجه شده است و مذاکراتی در اطراف این مطلب شده است و بالاخره اصل مطلب مسکوت عنه ماند و حل نشد و معلوم نیست که بعد از این تاراپورت کمیسیون مبتکرات نرسیده این ماده چه حالی خواهد داشت اگر چه بنده عقیده ندارم که نظامنامه داخلی مراجعه به کمیسیونمبتکرات بشود و به عقیده من باید نظامنامه مجلس و قانون استخدام مجلس شورای ملی به یک کمیسیون مخصوص که انتخاب بشود مراجعه شود ولی بعد در آن حرف می‌زنیم در هر حال اصل مطلب هنوز نشده است یک عده ممکن است عقیده داشته باشند که مثل مجالس گذشته ماده ۲۷ فقط شامل کمیسیون‌های دائمی‌می‌گردد و کمیسیون‌های فوق العاده از این ماده مستثنی هستند برعکس بعضی ممکن است بگویند مطابق ظاهر نظام نامه تمام کمیسیونها در عرض هم هستند و مطلقاً هر کس در کمیسیون عضویت دارد در کمیسیون‌های دیگر نمی‌تواند عضویت داشته باشد پس بنابراین خوب بود این مسئله امروز حل می‌شد تا این که اساس مطلب را بعد در ضمن نظامنامه حل بکنند.
رئیس - آقایان تشریف می‌برند رأی بدهند یا تشریف نمی‌برند
سهام السلطان - مشغولند
رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب - راجع به چیزی که آقای سردار معظم اظهار کردند بنده خواستم استفاده خودم را از بین مقام محترم رریاست عرض کنم چون این مسئله محل اشکال واقع شد و ادراک این مسئله در مابین آقایان محل خلاف واقع شد نفیاً و اثباتاً در مقام توقیف باقی ماند.
(بعضی از نمایندگان - این طور نیست)
آقا سید یعقوب - فرمایشات تمام شد چون ما باید تعقیب بکنیم که کمیسیون مبتکرات با همین کمیسیون خاصب که ده نفر از نماینده‌ها تقاضا کرده‌اند زودتر راپورت آن را بدهم و فعلاً ما نمی‌توانیم این ماده را بعد از آن که فهم نمایندگان نسبت به این ماده اختلاف پیدا کرده است و بعد از آن که عمل مجلس دوم و سوم و چهارم نسبت به این با نظر فعلی اختلاف پیدا کرده آن را صریح الدلاله و صریح العمل بدانیم چون نمی‌توانیم آن را صریح العمل بدانیم پس به حال وقفه می‌ماند تا در دو سه جلسه دیگر راپورت آن بیاید این مسئله فوق العاده نیست که مملکت زیر و زبر بشود این یک مسئله علمی‌است رجوع به کمیسیون تحقیق می‌کنیم که کمیسیون راپورت آن را زودتر بیاورد یکمسئله نیست که ما مجبور باشیم همین امروز تکلیف آن ماده را معین کنیم. مسئله مطمح نظر و مورد شور نماینده‌ها واقع شد و به موجب درخواست ده نفر رفت به کمیسیون پس نفیاً و اثباتاً نمی‌شود در این موضوع رأی داد تا راپورت کمیسیون بیاید.
رئیس - آقایانی که یک همچو پیشنهادی کردند معلوم است که ماده را صریح نمی‌دانند پس مراجعه می‌شود به یک کمیسیون که تفسیر کند و در صورتی که عبادت ماده صریح نباشد سابقه معتبر خواهد بود مگر این که پیشنهاد شود که رأی می‌گیریم والا مذاکره زیاد کردن ضرورتی ندارد اگر پیشنهادی دارید بدهید تا رأی بگیریم.
پیشنهادی از طرف آقای تدین به شرح ذیل قرائت شد.
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی دامت شوکته
پیشنهاد می‌کنم که ماده ۲۷ نظامنامه صریح و محتاج به تفسیر نیست.
رئیس - بقیه پیشنهادها قرائت می‌شود بعد تکلیفش معلوم می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم نظر به این که ماده ۲۷ نظامنامه صراحت دارد در همین جلسه مطرح و تکلیف آن معین شود.
ملک الشعراء
بنده پیشنهاد می‌کنم رأی گرفته شود بر این که به سابقه عمل بشود یا اصل
رئیس - گمان می‌کنم باید این جا مذاکره بشود و رأی داده شود که سابقه موقوف شود.
(جمعی از نمایندگان - صحیح است)
رئیس - فقط راهش این است کسی مخالف است با این که سابق معمول نشود؟
آقا سید یعقوب - بنده مخالفم
رئیس - خوب مخالفید پیشنهاد بفرمایید بیست و یک نفر از آقایان رأی نداده‌اند خوب است تشریف ببرند رأی بدهند
(پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب به شرح ذیل قرائت شد)
نظر به این که عبارت نظامنامه صریح الدوله نیست و مجلس در دوره‌های سابق عملیات نمود. آن سابقه در این موضوع به خصوصه حجت است تا تکلیف این ماده از کمیسیون معین شود.
رئیس - توضیحی هم در این خصوص دارید؟
آقا سید یعقوب - بلی بنده عرضم همین بود که عرض کنم (مکرر هم به عرض آقایان رسانده‌ام) عبارت مثل آفتاب روشن است حالا آفتاب را کسی منکر نیست چرا؟
برای این که همه نگاه می‌کنند اگر عبارت آن قدر صریح است که آقایان اصرار در راحت آن دارند چطور دوره دوم و سوم مجلس شورای ملی برخلاف آن عملی می‌کرده است و برای استحضار آقای تدین اگر نظر داشته باشند در همان اطاقی هم که هیئت رئیسه اعلان کردند نوشته بودند آقایانی که محروم هستند از انتخاب (الان هم شاید در اداره مباشرت باشد) در کمیسیون‌های عادی و دلیل آن هم این است که خود بنده در مجلس چهارم یک نفر بودم و دره کمیسیون منتخب بودم هکذا سایرین.
(همهمه نمایندگان)
آقای سید یعقوب - آقایان شما صبر کنید تازه آمده‌اید عرض کردم بنده یک نفر بودم و دره کمیسیون در دوره چهارم منتخب شده بودم پاره تازه آمدند به خیالشان مجلس همین طورها بوده هیئت رئیسه با کمال جدید مواظب نظامنامه بود مجلس چهارم هم بهترین مجلس‌هایی بود که بعد از این خواهد آمد پس نه در دوره سوم و نه چهارم ابداً این عبارات را صریح‌الدلاله نمی‌دانسته و در مقام عمل هم گرفتار یک معاذیری شدند که بعضی را بنده عرض کردم و بعضی را هم آقای حاج عزالممالک و آقای داور توضیح دادند در موقع عمل به قانون معلوم می‌شود کجا صریح الدوله است کجا ظاهر الدلاله است و کجا محتمل الدلاله است پس اینها همه یک عبارتی است که مسلم است پس نظر به این اختلافی که در فهم آقایان نسبت به این ماده متوجه شد بنده پیشنهاد کردم که فعلاً مسکوت عنه باشد و برود در کمیسیون تا تکلیفش معین شود این هم عرأی ضم بود و از روی یک عقیده پاکی عرض کردم
رئیس - آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب - هیچ ماده از مواد نظامنامه لغو نمی‌شود مگر این که یا بالصراحته مجلس رأی با لغایش بدهد و یا یک ماده در ازاء آن ماده تصویب بشود نه سابقه و نه بودن آقای آقا سید یعقوب در دوره چهارم در ۷ کمیسیون نه غیر از آن هیچ ماده را لغو نمی‌کند مگر این که ماده به جای او تصویب شود بنده چون به عقیده خودم مذاکرات را یک طوری می‌بینم که یا دوبار اتجاع می‌رود یا این است که می‌خواهند سی چهل نفر بیشتر مشغول کار نباشد و به عقیده بنده این خوب نیست و باید معتقد به تقسیم کار شد و نمی‌شود گفت که اول ماده نظامنامه را بنویسند یا مسکوت عنه بماند و این عبارت که در مجلس چهارم یک نفر در ۷ کمیسیون بود ماده ننظامنامه را نمی‌شود لغو کرد.
بنده اول هم عرض کردم که مقام محترم ریاست باید اجرأی ماده نظامنامه را بفرمایند و بفرمایند این مذاکرات خارج از موضوع است و نظامنامه صریح در صدقش است و تا زمانی که ماده دیگری به جایش نیامده و مجلس هم القاء آن را اعلام نکرده است به قدرت خودش باقی است.
(جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است)
رئیس - آقایانی که پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس - تصویب نشد.
این مطلب تمام است یک پیشنهاد کلی دیگری رسیده است قرائت می‌شود.
مقام محترم ریاست مجلس مقدس
شورای ملی دامت شوکته
پیشنهاد می‌کنم که سوابق عملیات مجالس گذشته در مقابل ظاهر نظامنامه از این به بعد حجت نیست.
رئیس - سایر پیشنهادها هم در همین زمینه است.
ملک الشعراء - همین یکی کافی است رأی بگیرید.
رئیس - رأی نمی‌شود گرفت ماده ۱۲ قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۲ شعبی که بر طبق ماده ۳ تشکیل یافته هر سه ماه به ماه به طور قرعه تجدید می‌شود مقصود عمده از تشکیل این شعبات آن است که هر وقت مطلب یا لایحه یا طرح قانونی پیشنهاد می‌شود رجوع به شعبات بکنند که در آن جا ملاحظه و مدافه شده و اگر تشکیل کمیسیونی لازم آید هر یک از شعبات پس از مذاکرات و مباحثات موافق عده که مجلس معین کرده است برای عضویت کمیسیون انتخاب کنند و نیز هر وقت کمیسیونی باید تشکیل شود رجوع به شعبات می‌شود که اعضای آن را از بین خود انتخاب کنند مگر این که به ترتیب ماده ۲۲ عمل شود.
رئیس و منشی هر شعبه مطابق ماده دوم که انتخاب می‌شوند در موقع مذاکرات یا انتخابات بدون این که نصف به علاوه یک حاضر باشند نباید رأی بدهند.
انعقاد شعبات تا وقتی که رئیس آن معین نشده است به عهده رئیس مجلس است.
رئیس - این ماده در نظر بنده صریح است هر لایحه که در این جا می‌آید اعم از این که راجع به بودجه باشد یا نباشد باید برود به شعبات و در شعبات مذاکره بشود و کمیسیونی که معین می‌شود بعد از ارجاع آن لوایح به شعبات است و اگر این پیشنهادی که شده به طور کلی رأی بدهید باید از این به بعد هر لایحه که آمد اول برود به شعبات و حال این که در دوره‌های قبل این طور معمول بود همیشه مراجعه می‌شده به کمیسیون از این محظورات و مشکلات بسیار است پس حالا فی المجلس یک پیشنهاد کردن و فوراً رأی دادن بنده گمان نمی‌کنم که صلاح باشد اگر مصلحت بدانید بماند برای جلسه بعد نسبت به ماده ۲۷ هم نباشد که سابقه ملغی شود و یک نفر در بیش از دو کمیسیون اعم از این که فوق العاده باشد یا غیر فوق العاده نمی‌تواند عضویت داشته باشد
(بعضی از نمایندگان - صحیح است)
رئیس - آقای سردار معظم (اجازه)
سردار معظم خراسانی - بنده خیال می‌کنم که اصلاً (اگرچه من کاملاٌ موافقم با پیشنهاد آقای تدین حالا شاید یک قدری جرح و تعدیل عبارتی لازم داشته باشد) ولی با پیشنهاد ایشان کاملاً موافقم و گمان می‌کنم این مطلب از کثرت وضوح محتاج برای نباشد زیرا که بالاخره نظامنامه صریحاً نوشته شده است. این یک اصل غیر قابل اجرا نیست که دارد در مملکت ما کم کم پیدا می‌شود قانون نوشته می‌شود برای این که اجرا بشود. نظامنامه نوشته می‌شود بعد متکی می‌شویم به سابقه بنده هیچ سابقه را سراغ ندارم که بتواند سکته وارد بیاورد در مجلس شورای ملی به نظامنامه داخلی و در مملکت به قوانین البته قانون که نوشته شد باید اجرا شود قانونی که لغو شد اجرا نمی‌شود نظامنامه داخلی که نوشته شده است باید کلمه به کلمه اجرا شود زحمت دارد یا ندارد تولید اشکال خواهد کرد مربوط به عمل نیست ولی نظامنامه معتبر است باید اجرا شود تا موقعی که نظامنامه دیگری به جای آن برقرار نشده است بنده به صدای خیلی بلند عرض می‌کنم تمام سابقه که در مجلس ایجاد شده است و برخلاف نظامنامه بوده است به قدر دو پول ارزش ندارد و هیچ کس هم نمی‌تواند بگوید سوابقی که در مجلس بوده است برخلاف نظامنامه و قانون اعتبار دارد نظامنامه معتبر است و باید اجرا شود و تا وقتی که ماده دیگری به جایش نیامده نمی‌شود او را لغو کرد البته ممکن است اجرأی پاره مواد نظامنامه مشکلات و محظوراتی داشته باشد و اسباب زحمت باشد تمام اینها صحیح است ولی چه وقت باید الغاء شود. نه حالا به عقیده بنده بعد از این که کمیسیون مبتکرات یا کمیسیون دیگری بعد از تجربیات ماده دیگری به جای این ماده گذاشت آن وقت باید اصلاح بشود ولی حالا بنده گمان می‌کنم که نظامنامه حقاً باید اجرا شود و غیر حق نمی‌شود چیز دیگری را معتقد شد و بنده رأی خواهم داد به پیشنهاد آقای تدین ولی در همین حال می‌بینیم که رأی می‌دهیم به مسئله که از کثرت وضوح محتاج به رأی نیست بنابراین آقای رئیس مجلس اگر تصور می‌کنند که موقع رأی گذشته است بنده هم کاملاً موافقم و تمنا می‌کنم که در جلسه آتیه این مطلب را جزء دستور بگذارند تا مطلب روشن شده و تکلیف هم معین بشود.
رئیس - خیلی خوب جزء دستور جلسه آتیه می‌گذاریم چون اشخاص زیادی اجازه خواسته‌اند جلسه آتیه را به روز پنج نشبه چهار به ظهر قرار می‌دهیم ایرادی نیست؟
(گفتند - خیر)
(مجلس یک ساعت بعدازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی :موتمن‌الملک
منشی. م. شهاب
معظم السلطان