مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۳۰۴ نشست ۲۰۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۳۰۴ نشست ۲۰۷

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۳۰۴ نشست ۲۰۷

جلسه ۲۰۷

صورت مشروح مجلس پنجشنبه سی ام مهر ماه ۱۳۰۴ مطابق ۴ ربیع الثانی ۱۳۴۴.

مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر بریاست آقای تدین نایب رئیس تشکیل گردید.

صورت مجلس سه شنبه بیست و هشتم مهر ماه را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند.

نایب رئیس – آقای رضوی (اجازه)

رضوی – قبل از دستور عرض دارم.

نایب رئیس – آقای دامغانی (اجازه)

دامغانی- در دستور عرض دارم.

نایب رئیس – آقای حائری زاده – (اجازه)

حائریزاده – قبل از دستور عرض دارم.

نایب رئیس – نسبت بصورت مجلس آقایان اعتراضی ندارند. (گفته شد خیر)

نایب رئیس – آقای رضوی. (اجازه)

رضوی – بنده تقریباَ چهل روز قبل در پشت همین تریبون شرح فلاکت و بدبختی اهالی همدان را بعرض رسانیدم تا آنکه مجبور شدم خودم یک مسافرتی به آنجا بکنم بلکه کارهای آنجا را اصلاح کنم متأسفانه اصلاح نشد یعنی یک قراردای با دولت گذاشتیم در تحت چند ماده و من رفتم آنجا ولی همراهی نکردند با اینکه آن قرارداد را بموقع اجراء بگذارند و اهالی همدان دچار مضیقه و سختی شدند باین معنی که اولاً اصنافش بکلی از بین رفته که هر کدام اقلاً پنجاه شصت نفرند و هر یک با یک عائله بزرگی بکلی دست از کار برداشته‌اند و مطالباتی که داشته‌اند از بین رفته و جزء سائلین بکف شده‌اند که از جمله یکی صنف سرایدار است. طبقة دیگر صنف علاف است که آنها هم بکلی از بین رفته‌اند و سابقاً رسم بوده که اینها یکخروار آرد تهیه می‌کردند و اینها را بدهاتی و رعیتها می‌فروختند. طبقه سوم طبقه دست فروش است که می‌آمدند یکخروار و پنجاه من از این طرف و آنطرف گندم تهیه می‌کردند نان می‌کردند می آوردند بشهر می‌فروختند این سه طبقه بکلی از بین رفته‌اند. تکلیف بنده بود که این را بعرض آقایان برسانم که یک فکری برای این بدبختی‌ها بکنند و بعد هم یک ترتیبی برای طرز رفتار اداره ارزاق بدهند. بنده دشمنی با اداره ارزاق ندارم و لیکن این طریقه که اداره ارزاق اتخاذ کرده بکلی مردم را دچار قحطی می‌کند مثلاً آمده است خ رواری شانزده تومان بسنگ همدان خریداری می‌کند ولی علاوه بر این ترتیبی که قرار گذاشته‌اند یکخرج تراشی‌هایی هم می‌کنند که خرواری شش تومان بصاحبانش بیشتر داده نمی‌شود. مثلاً فرسخی دو ریال کرایه است می‌گویند پنج قران باید حتماً شتردار اداره بیاورد هر چه می‌گویند خودمان می اوریم می‌گویند خیر و هر جا هم پنجاه من یک خروار گندم سراغ دارند می‌گیرند و در همدان یک تخم نیفتاده و بعد هم خرواری دو تومان از جو علانیه می‌برند می گویند اینطور تصمیم گرفته‌ایم بعد در دارالحکومه می‌پرسند چقدر جمع شده می‌گویند سی هزار خروار آنوقت می‌گوییم این بیست و هفت هزار خروار را از کجا می‌آورید؟ می‌گویند نمی دانیم این است که مردم آنجا خیلی در تنگدستی هستند و من تکلیفم این بود که تا بتوانم خودم اقدام کنم و بآقایان تذکر بدهم که یک فکری هم برای آنها بکنند آخر آنها هم موکلین شما هستند یک فکری برای آنها بکنید که در این زمستان از سرما نمیرند و سرمای همدان هم طوری است که یک ماه دیگر عبور و مرور سخت می‌شود حالا اگر ممکن است یک فکری برای آنها بکنید اگرهم ممکن نیست خودتان می د انید.

وزیر فوائد عامه - اگر چه بنده در این باب اطلاع خاصی ندارم ولی آنقدر که بر حسب تصادف اطلاع پیدا کرده‌ام باید به عرض آقایان برسانم آقای رضوی وقتی در همدان بوده‌اند یک تلگرافی فرمودند و در نتیجه همان تقاضاهای اهالی اولاً حمل جنس از همدان قدغن شده است جنس اسفند آباد را حمل به همدان کنند که اهال همدان دچار حسرت نشوند.

نایب رئیس – آقای حائری زاده (اجازه)

حائری زاده – با وضعیت مالی مملکت امروز دولت نمی‌تواند یک کمک‌های اصولی به معارف بکند که بر بودجه معارف بیفزاید از این جهت در یک نقاطی که اشخاص معارف دوست می‌خواهند کمک کنند باید حقیقاً تشویق شوند که اسباب دماغ سوختگی شان فراهم نشود. من جمله در ملایر یک زن متموله هست که یک مدرسه ایتامی تأسیس کرده است و املاک آن رن را رفته‌اند ممیزی کرده‌اند و دو سه هزار تومان بر جمع مالیاتی او افزوده شده پیش از اینکه قانون ممیزی بگذرد آنجا را ممیزی کرده‌اند و این مبلغ مالیات او اضافه شده خودش یک عریضه به مجلس عرض کرده‌اند بنده هم یک طرحی تهیه کرده‌ام که ماهی چهل تومان از محل اضافه مالیاتی که بر املاک او وضع شده کمک بدهند به مدرسه که خود این زن برای ایتام تأسیس کرده که یک معلم خیاطی داشته باشد که اطفال ایتامی را که آنجا هستند پرستاری کنند این طرح را بنده تقدیم می‌کنم عریضه را هم که خود این ضعیفه نوشته ضمیمه می‌کنم امیدوارم که طرف توجه شود و زودتر بجریان بیفتد.

نایب رئیس – چند نفر از آقایان اجازه خواسته‌اند – آقای دادگر (اجازه)

دادگر - در دستور عرضی ندارم.

نایب رئیس – آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)

محمد هاشم میرزا- قبل از دستور عرض دارم.

نایب رییس- بفرمایید.

محمد هاشم میرزا – یکی از مالیات‌های خیلی ساده که آن وقتیکه وضع می‌شد تصویب می‌شد چندان زحمت و ضرری برای مردم نخواهد داشت مالیات روده بود که در هیجده سال قبل وضع شده و روده گوسفندها متعلق به دولت می‌شد. بعد از چندی هیئت وزراء و مالیه گفتند اسباب زحمت است تبدیلش کردند باینکه یک قران قیمت دریافت کنند و البته چون در دهات خیلی مشکل بود بموجب نظامنامه که نوشتند و همچنین تصویب نامه‌ها دهات را بکلی موقوف کردند که از شهرهای عمده بگیرند اول یکقران گرفتند بعد از یکسال صد دینار اضافه کردند بعد سی شاهی کردند بعد دو قران کردند بالاخره هر چه مردم داد می‌زنند می گویند اگر دولت باید مطابق قانون بگیرید باید عین روده را بگیرد می‌گویند چرا اینطور می‌کنید می گویند برای ما صرفه نداد که روده بگیریم بعد از آنکه دو قران و نیم می‌گیرید اصلاً خود روده را نمی‌خرند امسال در دهات و ایالات بواسطه بی آذوقه گی و بی علوفگی گوسفند یکی دو قران قیمت ندارد همه را به بیابان ول کرده‌اند بزها و مخصوصاً بزغاله‌ها را آقایان می دانند که دو قران و نیم قیمتش نیست حالا نمی دانم در شهرها زیادتر قیمتش هست ولی در دهات که اینطور است اینها را مالیه می‌آید اجازه می‌دهد به مردم و آن‌ها می‌روند در تمام نقاط اسباب زحمت مردم را فراهم آورده و لاینقطع شکایت می‌کنند و تا کنون جوابی که اسباب آسایش مردم باشد داده نشده است می‌گویم اگر قانون باید اجرا بشود باید روده بگیرید اگر قانون نباید اجرا شود از یک بی چاره بدبختی که یک بره دارد که دو قران هم قیمتش نیست در یک همچو سال سختی نباید دو قران و نیم بگیرند که متصل مأمور در نقاط خراسان برود و هر چه شکایت می‌کنند مالیه جواب نمی‌دهد از بنده تقاضا کرده‌اند که حالا که مالیه جواب نمی‌دهد در مجلس بگو و بنده هم بواسطه تلگرافات اخیر بعرض آقایان می رسانم که یک همچو تعدی برخلاف قانون بمردم می‌شود و هیچ جواب از طرف دولت داده نمی‌شود.

بعضی از نمایندگان – همه جا همین طور است.

محمد هاشم میرزا – بنده طرف خراسان را که اطلاع دارم عرض کردم.

نایب رئیس – آقای نظامی (اجازه)

نظامی عرضی ندارم

بیات – دستور

نایب رئیس – آقای کازرونی (اجازه)

کازرونی – بنده مدتیست می‌خواستم راجع بوضع رفتار مالیه با مردم عرض بکنم ولی ملاحظه می‌کردم چون اولاً می‌دیدم نتیجه مطلوبه ببرش متفرع نیست و ثانیاً می‌گفتم شاید حتی الامکان انسان از مجرای معمولی اقداماتی بکند شاید بهتر باشد بعلاوه انتظار می‌کشیدم شاید مطالعات اولیه آقایان خانه پیدا کند و کارها را بطور عادی بکنند لکن بدبختانه و متأسفانه می‌بینم روز بروز شدت عمل و تضییقات بیشتر می‌شود و چون مجلس هم نزدیک است عمرش بآخر برسد. بنده امروز مقتضی دانستم چند کلمه عرض کنم دیگر وارد نمی‌شوم که مأمورین مالیه با مردم چه معاملاتی می‌کنند هیچ اظهاری لازم نیست. روضه خوانها بالای منبر می‌گویند کجایش را بگویم چه چیزش را بگویم؟ چه جایش را بگویم؟ هیچ نمی‌شود گفت همینقدر می‌خواستم بنده استداع کنم از آقایان که برای اینکه وظیفه را که دارند انجام دهند یک تکلیفی معین کنند فیمابین مردم و مالیه و یک قانونی تشخیص بدهند که این مالیه از روی آن قانون و آن ترتیب با مردم معامله کند که اگر اختلافی فیمابین بنده و مالیه پیدا شد بآن مرجع مراجعه کنند هر طور آن مرجع حکم کرد همانطور بشود یا گفته شود از روی آن قانون مالیه با ما رفتار می‌کند اما مالیه ما را مشروط می داند و قوانی ما را می‌پذیرد؟ ما می‌بینیم مرجع تظلمات عمومی را بما گفته‌اند عدلیه است قبول می‌کند خیلی خوب قبول نکردید یک کمیسیون حکمیت معین کنید یک چیزیکه بمالیه مراجعه می‌کند بآن آخرین فراش وآن فراش هم بمن یک جوابی می‌دهد من هم که دیگر ملجا و مرجعی ندارم فقط عرض بنده این است هیچ هم نمی‌خواهم وارد جزئیات مسئله سوم که چه شده و چه می‌شود و چه می‌کند صریحاً به شما عرض می‌کنم که اگر مملکت را به حال حاضر بگذارید بنده عاقبتش را وخیم می دانم گرسنگی بداست فقر بداست ما بطرف فقر می‌رویم و در نتیجه این عملیات دیگر اختیار با آقایان است.

نایب رئیس – راجع بدستور آقای دامغانی پیشنهادی کرده‌اند قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه راجع براه‌ها در درجه اول دستور امروز باشد.

دامغانی – لایحه راجع باصلاح یک قسمت از طرق را آقای وزیر فوائد عامه پیشنهاد کرده‌اند و تقاضای فوریت هم کرده‌اند البته اصلاح طرق و شوارع دارای اهمیت فوق العاده است مخصوصاً‌خطوطی که با طهران متصل است بخصوص این اوقات که وسیله ارتزاق طهران و این نقاطی که پیشنهاد شده نقاطی است که باید ارزاق طهران از آن محل آورده شود و ارزاق تأمین شود والا باز ممکن است یک مشکلاتی پیش بیاید برای ارزاق طهران و شاید خدای نخواسته باز قضایای گذشته تجدید شود پایتخت بنده هم فوریت آن را پیشنهاد می‌کنم که در همین مجلس مطرح شود.

نایب رئیس – آقای شیروانی (اجازه)

شیروانی – بنده در اساس این لایحه کاملاً موافق هستم و شاید خود آقای وزیر هم می دانند که یک حس نظری مخصوصاً باداره طرق و شوارع امروز دارم و خوب هم کار می‌کند و این موضوعاتی که آقای دامغانی فرمودند خیلی صحیح است ولی بواسطه این تعطیلات پی درپی شاید اغلب آقایان نمایندگان فرصت نکرده‌اند باین لایحه مراجعه کنند بعلاوه یک لایحه ایست که دو جنبه دارد بعقیده بنده بدو کمیسیون باید برود کمیسیون فوائد عامه و کمیسیون بودجه از نقطه نظر تنظیم بودجه تقریباً سیصدهزار تومان پول است و باید مصرف یک کاری بشود اولاً باید نمایندگان یک مطالعه در او بکنند بنده با یک شور بودنش و فوریتش کاملاً موافقم ولی باید برود بکمیسون که در آن جا یک مطالعه و مراجعه بشود و دقت نظری بکنند و کمیسون بودجه اولاً یک نظری بکند و به بیند در بودجه مملکتی تا محل داریم برای این کار یا نداریم تمام این‌ها باید رعایت شود آنوقت بیاید به مجلس بنابراین بنده با فوریت یک لایحه سیصدهزار تومانی باین ترتیب مخالفم. وزیر فوائد عامه – اولاً آقای شیروانی فرمودند که با فوریت این لایحه موافقت می‌فرمایند از نقطه نظر یک شور این یک مرحمتی بود که بالاخره تحصیل حاصل بود زیرا هر لایحه خرجی بالاخره یک شور بیشتر ندارد و این لایحه هم که بنده تقدیم کرده‌ام تقاضای یکخرجی است و یک شور بیشتر ندارد بعلاوه این لایحه نهایت درجه اهمیت را دارد و بر طبق راپرتی که وزارت مالیه و رئیس کل مالیه و اداره ارزاق تهیه کرده و به هیئت وزراء تقدیم کرده‌اند یکی از شرایط تأمین ارزاق تهران را موکول کرده‌اند ساخته شدن یک سلسله راهها و این هم کاملاً صحیح است چون یک وسائط نقلیه چرخ داری باید در این راهها بسرعت حرکت کند و اگر راهها ساخته نشود آن وسائط چرخ دار قادر بحرکت نخواهد بود فصل هم گذشته است و عنقریب بارندگی شروع خواهد شد. این لایحه‌ای را که امروز تقاضا شده جزو دستور شود بنده در دوازدهم مهرماه حاضر کردم نظر بتعطیل‌هایی که پیش آمد برای اینکه قبلاً آقایان نمایندگان محترم وسیله مطالعه را داشته باشند بنده خودم اقدام کردم و در مطبعه مجلس طبع شد و در همان موقع مابین آقایان نمایندگان تقسیم شده و بالنتیجه توزیع این لایحه قبل از تقدیم رسمی آن به مجلس شورای ملی بوده است. پس بنابراین از دوازدهم یا شانزدهم مهرماه که این لایحه طبع و منتشر شده آقایان نمایندگان محترم وسیله دقت کامل را در این لایحه داشته‌اند اهمیت این لایحه هم محتاج بعرض من نیست کلیتاً راهسازی برای این مملکت مفید است بطوری که ا ول وظیفه افراد این مملکت (بعقیده من) این است که راه بسازند و راه بسازند و راه بسازند و هر کاری را ترک کنند و راه بسازند زیرا در مملکتی که راه نیست زندگانی اقتصادی نیست. قطع نظر از این مسأله این راهها تأقیر مستقیم در امر ارزاق دارد و از نقطه نظر تعدیل بودجه هم که آقای شیروانی فرمودند اینلایحه با توافق نظر وزارت مالیه تهیه شده و چنانچه ملاحظه می‌فرمایید با امضای وزیر مالیه و توافق نظر رئیس کل مالیه تنظیم شده و ماده دوم این لایحه هم کاملاً محلی را که باید از آنجا پول برداشته شود پیش بینی کرده بنابراین از نقطه نظر بودجه هم هیچ تأثیری در اصل مطلب ندارد. پس مقصود بنده از فوریتی که تقاضا کرده‌ام این است که مجلس شورای ملی و آقایان قبول بقرمایند و همین امروز آن را جزو دستور بگذراند و تصویب شود تا موقع نگذشته با وسائل ناقصی که ما داریم و با عده مهندسین کمی که ما داریم و یا ادوات کار ناقصی که ما درایم شورع بکار بشود دیگر تنگی وقت مانع نشود. حالا دیگر بسته بنظر آقایان.

نایب رئیس – باید اول رأی بگیریم به فوریت این لایحه بعد پیشنهاد آقای دامغانی آقایانی که فوریت ثانوی این لایحه را یعنی طرح آن را در مجلس تصویب می‌کنند قیام بفرمایند.

(اغلب نمایندگان قیام نمودند)

نایب رئیس – تصویب شد. رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای دامغانی که در دستور مقدم و در درجه اول باشد آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(اکثر برخاستند)

نایب رئیس – تصویب شد چون در ضمن دستور امروز تعیین تکلیف عده اعضای کمیسونهای معمولی مجلس است قبل از این که وارد در این لایحه شویم عده‌ای که کمیسیونهای سابق داشته است به عرض آقایان می رسانم تا عده را که تصویب فرمودند معین بفرمایند در چه موقع باید انتخاب شود خارجه شش نفر داشته است نسبت باین موضوع مخالفی نیست

(گفته شد خیر)

نظام هشت نفر

(اظهاری نشد)

معارف هشت نفر

(مخالفی نبود)

فوائد عامه دوازده نفر.

آقا سید یعقوب – بنده مخالفم.

نایب رئیس – بفرمایید.

آقا سید یعقوب – بنده این مسئله را برای خودنمایی عرض نمی‌کنم بنده اغلب در کمیسون هستم برای خاطر خودمان نیست برای خاطر دردی است که می‌خواهم عرض کنم کمیسیون عدلیه و قوانین مالیه و فوائد عامه یک کمیسیونهایی است که قوانین از آنها می‌گذرد قوانین هم هست که نصفش باقی مانده بنده استراحاماً می‌خواستم از مجلس تقاضا کنم که یک دفعه می‌آیند در موقع انتخاب دوازده نفر معین می‌کنند و لیکن هیچ روزی نشده است که بیش از پنج یا شش نفر حاضر باشد و بواسطه اینکه عده دوازه نفر است غالباً اکثریت حاصل نمی‌شود قوانین هم باینحال باقی مانده این است که بنده استرحاماً از مجلس تقاضا می‌کنم که هم عده را کمتر کنند و هم آقایانیکه داوطلب هستند مصمم شوند در این چند ماه اخیر این قوانین باقی مانده از مجلس بگذرد پس در تعقیب این تقاضای خودم عرض می‌کنم که این وقوانین مالیه و فوائد عدلیه هر یک هشت نفر باشد آقایانی هم که داوطلب هستند خودشانرا حاضر بکنند که این قوانین زودتر بگذرد.

نایب رئیس – پیشنهاد بفرمایند تا رأی بگیریم. آقای شیخ فرج الله (اجازه)

آقا شیخ فرج الله – راجع به این فرمایش که آقای آقا سید یعقوب فرمودند بنده بالنسبه بکمیسیون عدلیه مخالفم چون راجع بکمیسیون عدلیه یک طرحی تصویب شده که هر چه از کمسیون عدلیه بگذرد صورت قانونی پیدا می‌کند لذا بنده پیشنهاد می‌کنم کمیسیون عدلیه هیجده نفر باشد بمناسبت اینکه قائم مقام مجلس است و کمسیون شش نفری نمی‌تواند وضع قانون کند و قائم مقام مجلس باشد بنده پیشنهاد می‌کنم هیجده الی بیست نفر باشد.

نایب رییس- پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب

(بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم که اعضای کمیسیون فواد عامه ۸ نفر باشد.

نایب رئیس – رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب.

آقایانیکه موافقند قیام فرمایند

(چند نفری قیام نمودند)

نایب رئیس – تصویب نشد عده همان دوازده نفر خواهد بود داخله دوازده نفر نسبت به آن مخالفی نیست

(گفته شد خیر)

نایب رئیس – پیشنهاد آقای سلطانی قرائت می‌شود (بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم کمسیون عدلیه هجده نفر باشد.

نایب رئیس – آقای یاسائی (اجازه)

یاسائی – بنده مخالفم که عده اعضای کمسیون هجده نفر باشد زیرا همان محظوراتی که آقای سید یعقوب فرمودند پیش خواهد آمد یک عده قوانین در کمسیون عدلیه متراکم شده و نگذشته است و در این قسمت اخیر مجلس باید بگذرد وقتی عده زیاد شد اکثریت حاصل نمی‌شود و کمسیون تشکیل نمی‌شود بعقیده بنده همان دوازده نفر باشد بهتر است.

سلطانی – اجازه بفرمایید بنده توضیح بدهم.

نایب رئیس – بفرمایید.

سلطانی – همینطور که آقای آقا شیخ فرج اله فرمودند یک کمسیونی که قائم مقام مجلس است و باید قانون وضع کند فعلاً قوانین در کمسیون عدلیه باکثریت چهار نفر می‌گذرد یعنی نصف بعلاوه یک که حاضر شد کمسیون اکثریت پیدا می‌کند و نصف آنها هم که رأی دادند آن قانون قانونیت پیدا می‌کند و ممکن است گاهی چهار نفر قرارداد کنند و قانونی بگذرانند چنانچه بعضی قوانین که اخیراً پیشنهاد شده همین طور بوده سه نفر مخالف بوده‌اند و چهار نفر موافقت کرده‌اند و گذشته مثل قانون مرور زمان از این جهت بنده پیشنهاد کردم که بیشتر شود مخصوصاً در این موقع که قانون جزا مطرح است که باید عده از آقایان تشریف بیاورند آنجا و یک چیزی بنویسند.

نایب رئیس – رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای سلطانی.

‌آقا سید یعقوب – این پیشنهاد با نظامنامه مخالفت دارد.

نایب رئیس- آقای آقا سید یعقوب – (اجازه)

آقا سید یعقوب – اجازه بفرمایید ماده نظامنامه را بخوانند تا معلوم شود کمسیون هیجده نفری جز کمسیون بودجه نداریم حالا اگر آقایان می‌خواهند قوانین نگذرد این کار را بکنند

(قسمت اول ماده پانزده نظامنامه بشرح ذیل قرائت شد)

ماده پانزدهم – مجلس شورای ملی هر شش ماه مقارن تجدید انتخاب هیئت رئیسه هفت کمسیون از میان خود بطریق انتخاب جمعی معین می‌کند که اسامی آنها از قرار تفصیل ذیل است و هر یک نظر بتعیین مجلس مرکب از شش نفر الی دوازده عضو است.

نایب رئیس – همینطور که تذکر دادند بر طبق این ماده نظامنامه دیگر مورد ندارد. بنابراین کمیسیون عدلیه کمافی السابق دوازده نفر است و موقع انتخاب را حالا معین می‌فرمایید یا بعد؟

(گفته شد بعد از تنفس)

نایب رئیس – لایحه راهها مطرحست (آقای آقا میرزا شهاب بشرح آتی قرائت نمودند)

نظر باینکه توجه مجلس شورای ملی و دولت معطوف بتکمیل وسائل رفاه حال اهالی مملکت بوده و مخصوصاً تأمین ارزاق عمومی منظور نظر مصادر امور می‌باشد و امسال که بواسطه رسیدن آفت به محصول قسمتهای عمده مملکت دولت مجبور تهیه جنس در نقاط مختلفه مملکت و حتی خارج از آن شده است و مجبور بعمل جنس از نقاط دوردست بمرکز و ولایات کم جنس می‌باشد تکثیر و ارزانی وسائل حمل و نقل قهراً ارتباط مستقیم بامر ارزاق پیدا می‌نماید و از همین نقطه نظر است که از طرف دولت اقدام فوری در ساختن پاره از طرق که از آنها جنس حمل خواهد شد و تأثیر در امر ارزاق دارد باید بعمل آید که کامیونها و وسائل چرخ دار حامل جنس به سهولت می‌توانند عبور نمایند مسلم است که قطع نظر از تأثیر در مسئله ارزاق کلیتاً برای ترقی اقتصادی مملکت هر میزان خرجی که برای ساختن راهها بعمل آید بجا و برای مملکت نافع خواهد بود ولی چون فوائد راه مستغنی از تعریفست لهذا در این باب احتیاجی بطول کلام نیست. راههایی که تأثیر در امر ارزاق داشته و مراکز جنس دار را با مرکز متصل می‌نماید عبارتست از:

۱) از راه عراق به خمین ۲) بروجرد – ملایر ۳) دلیجان – خمین ۴) طهران – مازندران ۵) طهران – سبزوار۰۰۰

وزیر فوائد عامه – یک فقره (از طهران به پهلوی افتاده است)

(فقره ششم راه از طرهان به پهلوی قرائت شد)

«برای ساختن بعضی از طرق مذکوره و برای تعمیر برخی از آنها مبلغ دویست و نود و یک هزار تومان پول لازمست …»

وزیر فوائد عامه – اجازه می‌خواهم مبلغ را اصلاح بفرمایید. سیصدو پنجاه و یک هزار تومان است. (بقیه لایحه به این مضمون خوانده شد)

«سیصد و پنجاه و یک هزار تومان پول لازمست که بفوریت تمام باید تهیه شده و به مصرف طرق مزبور برسد برای تأمین مقصود مواد ذیل پیشنهاد و با تقاضای فوریت تصویب آن استدعا می‌شود.

ماده (۱) وزارت فوائد عامه مجاز است که در هذالسنه ۱۳۰۴ مبلغ سیصد و پنجاه و یک هزار تومان به جهت ساختن و تعمیر طرق مذکوره در ذیل که برای حوائج ارزاقی و حمل غله لازمست علاوه بر اعتبار منظوره در بودجه امسال خود مصرف نماید:

۱) راه از عراق به خمین ۲) راه از بروجرد بملایر ۳) راه از دلیجان به خیمن ۴) راه از طهران به مازندران ۵) راه طهران به سبزوار ۶) راه از طهران به پهلوی.

ماده (۲) وزارت مالیه مجاز است مبلغ سیصد و پنجاه و یک هزار تومان مذکور در ماده قبل را بطور مساعده از بانک یا محل دیگر گرفته و به وزارت فوائد عامه بپردازد و از عایداتی که بر میزان عایدات پیش بینی شده امسال ممکنست حاصل شود تأدیه نماید. در صورتیکه اضافه عایداتی در هذه السنه نباشد مبلغ مزبور را در بودجه مخارج سال ۱۳۰۵ منظور نماید.

رئیس الوزراء رضا – وزیر مالیه فروغی – وزیر فوائد عامه تیمورتاش –

نایب رئیس – شور در کلیاتست.

شیروانی –بنده یک عرض نظامنامه دارم

نایب رئیس بفرمایید.

شیروانی –بنده برای اینکه در مجلس سابقه نشود عرض می‌کنم اولا این لایحه که خطبش خوانده شد بان لایحه جایی که در دست ماست فرق دارد ثانیا این لایحه چاپی همانطور که در اظهار اتشان فرمودند در چهاردهم مهر ماه طبع شد در صورتی که این لایحه را سه روز قبل اینجا اقای وزیر تقسیم کردند بنده معنی اینرا نفهمیدم مطابق نظامنامه باید لایحه از طرف دولت در مجلس تقدیم شود پس از تقدیم لایحه باید بمجلس سابقه نداشته است که هفده روز ۱۶ روز قبل در مطبعه طبع شود و توزیع شود بعد هم که لایحه تقدیم می‌شود یکمرتبه شصت هزار تومان فرق کند و یکراهم از طهران بپهلوی که تقریبا سی سال پیش ساخته‌اند و حالا خرابش کرده‌ایم ضمیه شود بنده اینرا هم خلاف نظامات داخلی مجلس میدانم و هم خوب نیست سابقه شود.

نایب رئیس از طرف مجلس طبع و توزیع نشده است

وزیر قوائد عامه قسمت اعتراض متوجه به مجلس را اقای رئیس مجلس بیان فرمودند اما اقای شیروانی متاسفانه می‌بینم امروز تصمیم گرفته‌اند در تمام مواد این لایحه اعمال نظر بفرمایند

شیروانی حق دارم

وزیر قواعد عامه کدام قانون منع می‌کند قبل از اینکه وزیری لایحه خودش را تقدیم مجلس کند از نقطه نظر فوریت ان لایحه را طبع کند و بین نمایندگان توزیع کند در صورتیکه هر یک از افراد مملکت اوراقی بنام دادخواهی و رفع ظلم چاپ می‌کنند و بین و کلا توزیع می‌کنند این حق را نباید برای یک وزی قائل شد این هیچ مانعی ندارد بنده نظر باینکه تامین ارواق طهران مورد توجه نمایندگان مجلس شورایعالی و هیئت دولتست برای تسهیل اینکار این لایحه را درا ان موقع که می‌بایست تقدیم مجلس کنم چون بواسطه استعفای رئیس مجلس وقت فوت می‌شد دادم در مطبعه مجلس طبع کردند پس این نه یک سابقه بدیست و نه یکی از معاصی کبیره است حتی خوبست همه اینکار را بکنند دیگر اینکه می‌فرمایند یک قلم اضافه شده تازه این چه اهمیتی دارد یک راه هم می‌بایست اضافه ساخته شود و اینراهم که بنده امروز پیشنهاد کردم برای سهو قلمی نبود از نقطه نظر این بود که پس از اینکه لایحه تهیه شد جنسی هم از خارج و جاهای دیگر تهیه شد که می‌بایستی از اینراه عمل شود اقا ۴۰ هزار خروار جنس حمل کردن باقاطر و شتر نمی‌شود راه را باید ساخت والا در بیابان خواهد ماند و بطهران نخواهد رسید در ان موقع چون هنوز این معادله قطعی نشده بود این راه را در جزو راهها نگداشته بودند ولی حالا که این معامله در شرف قطعی شدن و تمام شدن است ما باید از این نقطه نظر احتیاطات لازمه خود را بکنیم خرج انهم شصت هزار تومان می‌شود والبته هر کس می داند ۶۰ هزار تومان باضافه ۲۹۱ هزار تومان چقدر می‌شود این فکر تازه نبست که اگر این یک راه و یک مبلغی بر لایحه اضافه شود مستلزم باشد که فوریتش را که مجلس شورای ملی تصویب کرده است لغو شود

. نایب رئیس اقای دامغانی اجازه

دامغانی موافقم

نایب رئیس –آقای یاسائی

یاسائی –موافقم

نایب رئیس –آقای سردار معظم

فرج الله خان اصف –بنده تصور می‌کردم در ضمن مواد اقای وزیر فوائد عامه یک اسمی هم ازراه کردستان بهمدان خواهند برد ولی می‌بینم متاسفانه درین جاذکر نشده است اینست که بعنوان مخالفت می‌خواهم استفاده کرده یک ذکری از ان بکنم راه سندج بهمدان که ۲۴ فرسخ است انجا در واقع ساخته شده تنها شن ریزی و پل سازیش ناتمام است بعلاوه سنندج یک شهر یست از سر حدات مهم و جزو بادمهمه است و انجا خیلی اهمیت دارد اقای وزیر هم می‌تواند درین موقع از یک خرجی که پیشنهاد کرده‌اند استفاده بکنند و بلکه از صرفه جوئیهای همین خرج کفایت می‌کند برای پل سازی انجا و بایشان بنده در خارج هم مذاکرات کرده‌ام فرمودند انجا ۵۰ شصت هزار تومان خرج دارد بنده هم قائل باین هستم که اطلاحات باید تدریجی باشد ولی از اینموقع ببعد که بارند گی می‌شود و یکی دو رودخانه کوچک و بعضی شهرها در سر جاده هست خیلی اسباب زحمت می‌شود بنده استدعا می‌کنم زیرا خرج زیادی ندارد دولت هم ازیک کردستانی که مستقیم و غیر مستقیم شاید سالی بالغ بر یک کرور استفاده می‌کند می‌تواند برای عملیات نظامی یا سایر حمل و نقلها یا کمک بوضعیات الصادی ان یک کمکی بانجا بکند و ان پلها را بسازد تا ان شاالله شنریزی و سایر کار‌هایش هم منبعد بشود امیدورام که اقای وزیر هم عطف توجهی بفرمایند و باین عرض بنده موافقت بفرمایند و باین کارخاتمه بدهند و الا بنده در اصل لایه موافقم ورای هم خواهد دارد

وزیر فوائد عامه همانطور که خود ایشان فرمودند درباب راه کردستان مذاکرات شخصی بابنده کرده‌اند یعنی هم ایشان و هم سایر اقایان نمایندگان کردستان تعمیر این راه کردستان را از بنده تقاضا کرده‌اند بنده هم مهندس فرستادم و راه را بازدید کردند تعمیر راه از همدان بکردستان ۶۵ هزار تومان خرج دارد و نظر باینکه احتیاجات طرق و شوارع پارسال محدود بود نتوانستم این مقصود مشروع نافع اقایان راانجام دهم باینجهت مو گو شدبوقتی که اعتبارات طرق و شوارع توسعه پیدا کند البته راه از کردستان بهمدان از راه‌های مهم مملکت است لیکن بعد ازاینکه مذاکره کردیم خود ایشان هم تصدیق فرمودند که البته وقتی که اعتبار محدود باشد نمی‌شود راه ساخت باین جهت به بنده فرمودند که چند پل که در انجا هست ساخته شود و بنده هم همانطوری که بایشان وعده دارم حالا هم تکرار می‌کنم که از بابت اعتبار این راه سازی ممکنست این چند پل را هم بسازند ولی بقیه را فعلا نمی‌شود.

نایب رئیس –آقای حائری زاده (اجازه)

حائری زاده –بنده موافقم

نایب –رئیس –اقای عدلی (اجازه)

عدلی –این لایحه را اول که اقای وزیر اوردند بمجلس دران لایحه اولی اسم راه تهران باذربایجان هم بود بعد اسم اذربایجان را خارج کردند بنده خود م شخصا با ایشان مذاکره کردم ولی بعضی از رفقا که بایشان مذاکره کردند ایشان جواب دادند که بعضی از راهها را خود اذربایجان‌ها ساخته‌اند و ما دیگر خودمان را محتاج نمی‌بینیم بنده خیلی تعجب کردم از اقای وزیر باینکه خودشان می‌فرمایند بعضی از راههای تبریز بتهران را اذربایجانیها ساخته‌اند چطور شده است که ازدباینجان را اول در لایحه نوشته بودند ولی اینجا استثنا کرده‌اند اولا ان راههائی را که ساخته‌اند اگر رسیدگی بشود معلوم می‌شود که سیل ان راهها را تمام کرده بعلاوه بعضی از راهها را خود اذربایجانیها ساخته‌اند و چنانکه اقای حاج میرزا عبد الوهاب فرمودند در همدان قیمت غله را شانزده تومان قرار داده‌اند بنده تعجب می‌کنم راه را که باید خودمان بسازیم غله را که باید خودمان بیاوریم و خیلی اسباب تعجب از اقایا ن و کلاه اذربایجان که دراین موقع ساکت نشسته‌اند تمام راههای ایران را در این لایحه تا اندازه‌ای ملحوظ فرموده‌اند مگر اذربایجان را که خارج کرده‌اند بنده استدعا می‌کنم تعمیر این راه را که غله از انجا خودتان خواهیداورد بعهده خودتان بگیرید والا ساختن راه را که خود اهالی پول داده‌اند پس اقلا تعمیرش راشما بفرمائید بنده صریح عرض می‌کنم اگر اذربایجان نوشته نشود من مخالفم ورای نمی‌دهم و همهمان مخالفیم و رای نخواهیم داد و پیشنهاد هم داده‌ام.

وزیر فوائد عامه –بنده با تعجب اقای عدل نمیدانم که اسم اذربایجان کجا بود و بعد افتاد ه بنده اگر لایحه داده‌ام همجو چیزی نداشت.

عدلی –بود اسم اذربایجان همه اقایان میدانند

وزیر فوائد عامه در لایحه که بنده دادم اسم اذربایجان هیچ نوشته نشده بوده اولا مقدمتا عرض می‌کنم بنده که وزیر فوائد عامه هستم بیشتر از همه تقدیس می‌کنم زحمات و جدیت اهالی اذربایجان را در راه ساختن و جدیتی که اهالی اذربایجان کرده‌اند هیچ قسمت از مملکت تکرده‌اند هیچ قسمت هم یشرو سایر جاهای مملکت هستند پس بنابر این هیچ محل کلام و تردید نیست که زحمات اهالی اذربایجان و جدیت اذربایجان‌ها و فداکاری اذربایجان‌ها مورد تقدیس همه اهالی ایرانست و بنظر کلیه علاقمندان ترقی اقتصادی ایران مورد تقدیس است. بعد از طی این مقدمه ضمنا عرض می‌کنم فقط پریروز که اقای صدق السطنه بمن تذکر دادند که یک قسمت از راههای اذربایجان را سیل برده است بنده فورا تلگراف کردم که انجاهائئ را که سیل برده است فورا تعمیر کنند پس این قسمت هم تعمیر شده ولی یک مطلب را فراموش نفرمائید که اگر این لایحه راهسازی تمام ایران بود اقایان حق داشتید که بگویید چرا این راه را نساخته‌اند

عدلی –مال را ارزاق است از اینجا هم ارزاق میاورند

وزیر فوائد عامه این راهها ئیست که تقریبا وجود خارجی ندارد و یا اینکه در حال بدوی است و باید تعمیر شود راههای اذربایجان چون جدید ساخته شده است بهتر از سایر نقاط است بعلاوه در اعتبارات اتی اذربایجان که اشاره فرمودند برای تعمیرات و نگاهداری راههای اذربایجان تخصیص داده شده است زیرا علاوه براین اعتباری که الان مجلس داده چهار صد و پنج هزار تومان هم اعتبار برای نگاهداری کلیه طرق و شوارع مملکت در بودجه منظور شده و ازاین چهار صد و پنج هزار توما ن سی هزار تومانش برای نگاهداری راههای اذربایجان است پس این مقصود اقا هم چون در لایحه دیگری منظور شده است لاز م نبود که در اینجا هم ذکر بشود والاالبته نگاهداری راههای اذربایجان که از هر نقطه نظر یکی از قطعات نفیس مملکت ماست لازمست که از هر اعتباری که باشد به انجا لازمست که منظور شود و البته همیشه در نظر بوده و در حد ود امکان البته ملحوظ می‌شود. حالا خواهید فرمود این اعتبار کیست بنده بشهادت جمعی از اقایان شاید در مجلس شورای ملی این مسئله را جندین مرتبه عرض کرده‌ام اقا تا چهار صد هزار تومان ۰ با پانصدهزار تومان ۰ با یک میلیون در یک مملکتی که سه مقابل فرانسه است نمی‌شود راه ساخت اگر می‌خواهید این مملکت راههایش منظم شود باید ۱۲ میلیون ۱۵ میلیون ۲۰ میلیون پول باشد که راهها ساخته شود راهسازی که بیخود نیست که فقط خاک بریزند البته باید راهی ساخت که محکم باشد و صد سال کار بکند و یک اعتبار کلی هم باید قرار داد برای نگاهداری راه والا تا حالا اصول راهسازی ما غلط بوده است. باج گرفتن ما غلط است چون یک تحمیلی است بر تجارت برا قتصاد ره مراودات مردم و غلط است ولی چه باید کرد؟ ما که امروز پول نداریم و ما چون نخواستیم بیک منابع خارجی متوسل شویم و تازه موفق شده‌ایم که بودجه خودمان را تعدیل کنیم یعنی دخل و خرج خودمان را مرتب کنیم البته این عایدات کم است و تا یک عایدات زیادی نباشد راه ساخته نخواهد شد

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

بعضی گفتند –کافی نیست

دست غیب –اجازه بفرمایید یکنفر راجع بعدم کفایت مذاکرات حرف بزند نایب رئیس –رای می‌گیریم بکفایت مذاکرات اقایانی کافی میدانند قیام فرمایند

(عده کمی بر خاستند)

نایب رئیس –معلوم می‌شود کافی نیست اقای دست غیب بفرمائید

دست غیب –بعضی از قضایا هست که مسلمت و مخالف بااین لایحه مخالفت با اصل قضایای مسلمست همه اقایان وهمه اهالی ایران میدانند که راه سازی یکی از اصلاحات بسیار خوب است خاصه راه‌هایی که اقای وزیر فرمودند و اقایان هم تصدیق می‌فرمایند که در ارزاق تهران مدخلیت دارد و البته زودتر ساخته شود این هم محل حرف نیست لیکن فقط عرض بنده اینست که ما فقط وکیل طهران تنها نیستیم که اصلاحات تهران تنها را باید انجام بدهیم بلکه باید فکر همه نقاط ایران باشیم نه فکر طهران که ما الان این جا ارتزاق می‌کنیم. ایا امر ارزاق در طهران اسباب زحمت شده ودر سایر ولایات از حیث ارزاق وسعت داشته‌اند ؟اگر اینطور بود بازهم قبول می‌کردیم ولی این مسئله عمومیت دارد تمام ولایات از حیث ارزاق در مضیقه هستند پس فقط طهران رانباید راه‌ها لازم بلکه الزام است ولی خود اقای وزیر فرمودند که اینها راه‌هایی است که بعضی‌هایش درست و فقط بعضی اصلاحات لازم دارد و بعضی‌هایش اصلا خرابست ولی بنده عرض می‌کنم وقتی که خواستند راه درست بکنند باید یک نظری بتمام ایران بکنند من باب مثل عرض می‌کنم که راه شیراز و بوشهر ساخته است و فقط باید یک اصلاحی کرد که خراب نشود سیصد و پنجاه هزار تومان راهم تصویب می‌کنیم اما نباید این مبلغ را فقط برای این تصویب کرد که اهالی طهران راحت باشند که بنده خودم هم جز انها هستم ولی اهالی سایر لایات درزحمت باشند این را باید تقسیم کرد بهمه ایالات و ولایات و بفرمایش اقای سردار معظم که فرمودند بسا یر جاها نمی‌رسد قبول کردیم ولی قسمت اعظمش را صرف طهران بکنندویک قسمتش را هم صرف ولایات چون سایر ولایات هم راه‌هایی ابداع کرده و نباید دولت ابداع بکند و راه‌هایی ساخته هست که گرد و خاک و باران خرابش کرده است و یک قدری سنگ وگچ می‌خواهد که تعمیرش بکنند سی چهل پنجاه هزار تومان منظور کنند که ان راهها خراب نشود. در هشت ماه پیش از این در راه شیراز بوشهر قشنگ و بقاعده اتومبیل می‌رفت حالا چه اصلاحی لازم دارد فقط بیست یا بیست و پنج هزار تومان می‌خواهد که تعین کنند و بنده همانطوری که اقا تعجب فرمودند از وکلا اذربایجان تعجب می‌کنم از وکلا فارس که اطلاعات دارند و باز هم ساکت هستند برای اینکه راه شیراز و بوشهر ساخته شده است اتومبیل هم می‌رفت و میامد وحالا یکقدری خراب شده و باید بیست و پنج یا سی هزار تومان فقط خرج داشته باشد که اصلاح شود این را بنده چطور می‌توانم سیصد و پنجاه و یک هزار تومان تصویب بکنم که فقط یک مملکت راحت باشند ولی سایرین در زحمت باشند ….

یکنفر از نمایندگان - یک شهر

دست غیب –سر جای مملکت می‌فرمایند اشتباه کرده‌ام یک شهر بسیار خوب این یک اشتباه راهم قبول کردم یک شهر راحت باشند و سایر شهرها در زحمت والا سیصد و پنجاه هزار تومان را بنده تصدیق می‌کنم بلکه اگر یک کرور هم اورده بودند تصدیق می‌کردم که برای راه سازی لازمست و راه ساز ی البته بسیار مدخلیت در اصلاح مملکت دارد ولی نقطه نظر ما و نقطه نظر دولت باید وسیع باشد و باطراف هم نظر بکنند و راه‌های ساخته شده راهم لااقل نگذارند خراب بشود مثلا ارزاق شیراز یک قسمت معظمش از این راه است که خراب شده و بیست هزار تومان خرج دارد چطور بنده ساکت بمانم و سیصد و پنجاه و یک هزار تومان را رای بدهم برای اینکه یک شهر راحت باشد حالا اینهم بدرد ارزاق حالیه می‌خورد یا نمی‌خورد کارنداریم که بگوئیم امروز که تصویب شد بعد از سه روز دیگر ارزاق طهران فراوان می‌شود این راهم قبول می‌کنم برای اینکه شبهه نشود ولی باید برای شیراز و اذربایجان و سایر ولایات هم ملاحظه کرد برای اینکه ماتنها وکیل طهران نیستیم و وکیل تمام ایالات و ولایات هستیم

نایب رئیس –آقای دامغانی (اجازه)

دامغانی ایرادات اقایان مخالفین مخصوصا اقای دست غیب اصلا مخالفت بااین لایحه نبود زیرا خودشان در مقدمه فرمایشانشان کاملا اثبات کردند که چقدر راه سازی لازمست مخصوصا این راههایی که دولت پیشنهاد کرده است از نظری که باشد ساختنش نهایت لزوم را وارد در واقع ایشان محسنات راه سازی را بهتر از بنده می دانند و هم بهتر از بنده بیان کردند فقط اشکالشان این بود که این مقدار کمیست و باید سایر راهها هم ساخته شود و البته در موقعش این اعتراض وارد است و باید تمام راهها ساخته شود و همانطور یکه اقای وزیر توضیح دادند باید تمام راهها ساخته شود ولی بسیصد و پنجاه و یک هزار تومان نمی‌شود تمام راهها را ساخت و اینکه فرمودند ماتنها وکیل طهران نیستیم البته ما وکیل همه جا هستیم لیکن اولا باید تصدیق کرد که مرکز دارای یک اهمیتی است پیش از همه جا و ثانیا این موضوع را که امروز مرکز تنبلی است سایر ولایات تنبلی نیستند …

بعضی از نمایندگان - اینطور نیست

دامغانی امروز طهران یک احتیاجات زیادی بارزاقد دارد و باید رفع احتیاجاتش سریعا بشود والا ممکنست تولید یک مشکلاتی بکند مثل همان مشکلاتی که در چند روز قبل پیش امده بود باینجهت باید این راهها ساخته شود ساختن این راهها از نقطه نظر راه سازی تنها نیست بلکه در نظر است یکی از نظر راه سازی است یکی هم از نظر تامین ارزاق است وقتی این فلسفه را میان بیاوریم انوقت می دانید که باید این راهها ساخته شود بعلاوه اینکه فرمودند ما وکیل طهران نیستیم گویا این را اشتباه کردند یعنی باید این را بدانند که این راهها ساخته شود بعلاوه اینکه فرمودند ما وکیل طهران نیستیم گویا این را اشتباه کردند یعنی باید این را بدانند که این راهها دو سر دارد همانطور خمین را هم بطهران وصل می‌کند که اگر الان راه طهران بخمین درست شود راه خمین بطهدان درست نمی‌شود اگر اشکال اقا این است ممکن است تصویب بفرمایند راه از خمین بطهران یا از کجا بطهران یا از بند رپهلوی انوقت اشکال اقا رفع می‌شود این راهها مال مملکت است نه مال طهران باین جهت بنده عقیده دارم که ساختن این راهها از دو نقطه نظر لازمست و البته ساختن همه راهها ی مملکت لزوم دارد ولی در موقع خودش و یا بودجه کافی وزیر قوائد عامه چون یک مطلبی را اقا اشاره کردند که خود بنده باید عرض کنم فرمودند که راه شیراز و بوشهر مختاج بیست یا ۳۰ هزار تومان خرج است اتفاقا خیلی خوشوفتم که ارقامی که نمایندگان محترم اشاره می‌کنند قبلا از طرف ما عین ان پیش بینی شده در اعتبارعادی طرق و شوارع برای ناحیه که از شیراز ببوشهر است سی هزار تومان برای تعمیر ان در اعتبار اورده‌ایم و این مقصود کاملا تامین می‌شود و الانهم یک نفر مهندس ایطالیائی مسیو ارژانتین درشیراز است و مشغول تعمیر ان راه است و این اعتبار هم جزو اعتبار عادی طرق و شوارع است دیگر لازم نبوده است که جزو این ۳۵۱ هزار تومان که اضافه پیشنهاد می‌شود باز اسمی از راه شیراز و بوشهر برده شود وا ینکه اقای دست غیب در ضمن نطقشان فرمودند که اینجا ۲۵۱ هزار تومان تصویب کنیم که فقط طهران استفاده کند اقا خیال می‌کنند که این ۲۵۱ هزار تومان یک پول زیادی است در صورتیکه از این مقدار صد هزار تومانش باضافه ۸۰ هزار تومان از اعتبارات عادی طرق و شوارع فقط برای امسال در خط طهران مازندران خرج خواهد شد مازندارنی که سالها بود در پشت طهران بود ولی راه نداشت بطهران وصل بشود و الان شما می‌توانید اتومبیل سوار شوید و تا شش فر سخی فیروز کوه با اتومبیل تشریف ببرید

دست غیب - اتومبیل ندارم

وزیر فوائد عامه- کرایه بفرمائید یا اتومبل بنده را سوار شوید صو د هشتاد هزار تومان ان از بابت ان لایحه است صرف ساختن راه مازندران می‌شود شما خیال می فرمائید ۳۵۰ هزار تومان زیاد است این را اگ ربتمام مملکت تقسیم کنیم انوقت گوشت شتر قربانی می‌کنند باید اول توجه کرد و یک راه دو راه را با این پول ساخت انوقت شروع کرد بر اههای دیگر والا کفایت نخواهد کرد جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است

نایب رئیس - رای می‌گریم بورود در شورمواد اقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند

اکثر برخاستند

نایب رئیس- تصویب شد ماده اول قرائت می‌شود

بشرح ذیل قرائت شد

ماده ۱ - وزارت فوائد عامه مجاز است که در هذه السنه ۱۳۰۴ مبلغ ۳۵۱ هزار تومان بجهت ساختن و تعمیر طرق مذکوره در ذیل که برای حوائج ارزاقی و حمل غله لازم است علاوه بر اعتبار منظوره در بودجه امسال خود مصرف نماید

۱ راه از عراق بخمین

۲ از بروجرد بملایر

۳ راه از دلیجان بخمین

۴ راه از طهران بمازندارن

۵ راه از طهران بسبزوار

۶ راه از طهران بپهلوی

نایب رئیس اقای زعیم اجازه

زعیم - البته در ساختن راهها هیچ مخالفتی در اصل قضیه نیست ولی چیزی که هست بنده گمان می‌کنم در این لایحه رعایت الاهم و لاهم را اقای وزیر قوائد عامه نفرمود ه‌اند د فقط اقای وزیر فوائد عامه خواسته‌اند از محل ارزاق طهران یک حسن استفاده بکنند بسیار خوب حسن استفاده خیلی خوب است حالا که مردم در تحت این فشار هستند و نمایندگان مجلس هم اهمیت می‌دهند ایشان یک راههای را برای توسعه وزارتخانه خودشان پیشنهاد کرده‌اند ساخته شود بنده اینطور نظرم می اید ولی باید اجازه بدهد که ما هم از احتیاج ایشان حسن استفاده بکنیم بنده یکچیزی را که همه بسمعشان رسیده عرض می‌کنم و ان راه از کاشان باصفهان است اقایان می دانند کاشان یکشهر صنعتی پر جمعیتی بوده انسال‌هایی که خوب بود و در همه جا جنس خوب بوده و محصول خوب عمل می امده برای اعاشه خودش ناچار بوده است بتوسل جستن به گلپایگان و بالاخره باصفهان و یک روابطی بین کاشان و اصفهانی هست که اقایان مطلعند مثلا غالب مالکین هستند که توقعشان در کاشان است ولی املا کشان د راصفهان است و جنس از انجا حمل می‌کنند وزارت پست و تلگراف راه را از کاشان بر گردانیده و یکشهری که دروسط طهران و اصفهان بوده که بواسطه همین بودن سر جاده یکحالت معموریت و ابادانی داشته صورت یکدهی شد در صورتیکه اساسا شهر کاشان یک کمکی هم بصادرات ایران می‌کند از حیص مالی و شهری است که مخصوصا در این اواخر ماهی چهل چهل و پنجهزار تومان پول خارجه را از امریکا و سایر جاها وارد ایران میکرده و حالا پست کاشان بیک حالی افتاده که ۱۲ روز و ۱۵ روز از طهران تا انجا می‌رود راه را بر گردانید ه‌اند انداخته‌اند بجوشقان عذری که می اورند می‌گویند ده فرسخ نزدیکتر است و حال انکه گویا شش فرسخ است و تفاوت اینکه از کاشان برود یا از جوشقان خیلی جزیی است و انطوری که شاهزاده رئیس پست در حضور وزیر پست و تلگراف توضیح می‌داد می گفت امسال بیش از ۳ هزار تومان ضرر حمل و نقل پستی داریم از اینکه را بر گردانیم بجوشقان کاشانی‌ها جمع شدند نماینده فرستادند مکرر از ماها تقاضا کردند مراجعه کردیم تمنا کردیم گفتند که این قضیه اینقد رواضح است که ما خودمان بخودمان حتم می دانیم که یکشهری را از ابادی بیندازیم در نییجه کاشانی‌ها یموفق شدند که یک مفتش برود بکاشان و بالاخره رفت و بازدید کرد که راه از کاشان یکقدری شن دارد و اگر ببهترین شکل ساخته شود ۳۶ هزار تومان خرج دارد و هر روز وعده داده‌اند که این مسئله یکقدری مهم است که از محل اعتبارات دولت هم اگر شده باید درست بشود حالا شاید اقای وزیر فوائد عامه این مسئله راکه عرض می‌کنم تکذیب بفرمایند ولی من این مسئله را از قول کاشانی‌ها عرض می‌کنم که کاشانیها عارض شدند و تظلم کردند و بانها وعده داده شده که این کار خواهد شد

وزیر فوائد عامه بنده وعده داده‌ام؟

زعیم عرض کردم وعده داد ه‌اند عرض نکردم جنابعالی وعده داد ه‌اید وزارت پست و تلگراف هم می‌گوید اگر وزارت قوائد عامه دراین خصوص تصمیمی بگیرد صرفه اقتصادی برای ما دارد در هر حال بنده خیال می‌کنم یک همچو راه مهمی افتاده مثلا راه از عراق بخمین در صورتیکه انمجما یکراهی است که باید پست را حمل بکنند و پست هم یکچیزی است انترناسیونال و بین المللی است و این مشکل نمی‌شود اینجام راه از عراق بخمین را هم مهم شمرده‌اند باین واسطه که ارزاق را باید از انجا حمل کنند بسیار خوب مردم طهران که ما جزو انها هستیم خیلی جان خود مانرا دوست داریم و فراوانی ارزاقمان را می‌خواهیم اما کاشانی بیچاره نباید در فکر نان خود باشد همینطور اذرباینجانی بیچاره بنده تصدیق دارم که راه سازی یک مخارج زیادی لازم دارد و این ۳۵۱ هزار تومان راهمانطور که وزیر فوائد عامه فرمودند نباید مثل شتر قربان یتقسیم کرد ولی وقتی که یکچنین قسمتی بمجلس می اید خوب است انقسمتی را هم که در بودجه ضمیمه بکنند که ما بتوانیم برایگان رای بدهیم منتهی ان قسمتی که مهم است از حالا شروع کنند و ان قسمتی راکه اقایان مهم نمی شمارند د رصورتیکه بنده مهمتر می شمارم ان را بگذراند برای اول سال اتیه. بنده عرض می‌کنم که اگر حقیقتا یک اشخاصی برای سلب اسایش کاشانی‌ها نشسته بودند و کمیته می‌کردند باین اسانی موفق نمی‌شدند این فکر را بکنند که راهرا باید از کاشان برگرداند هیچکس زندگی ندارد تمام املاکشان از قیمت افتاده است این دوراز انصاف است خوبست بجای این الفاظی که اینجام گفته می‌شود که انشاالله اقدامات مجدابه در سال اتیه می‌شود یا در بودجه سال اتیه در مظر خواهیم گرفت این را درهمین جا مذکر می‌کردند منتهی معلق میگمردید یک قسمت را ببودجه سال اتیه و یک قسمت را ببودجه حاضر

وزیر فوائد عامه نماینده محترم د رضمن بیاناتشان یک نسبتی بینده دادند که مجبورم ان را تکذیب کنم فرموند که بنده می‌خواهم استفاده بکنم منتهی اسمش را حسن استفاده گذاشتند برای توسعه وزارتخانه خودم و این مقرون بصحت نیست و ارزوی من است که هر چه زودتر طرق و شوارع مملکت بطوری اهمیت پیدا کند که خیلی بزرگ بشود که وزارت خانه مستقلی بشود و از وزارتخانه من جدا شود این ارزوی شخص من است بعلاوه ادم یک شعبه کار داشته باشد بهتر می‌تواند ان را اداره کند تا اینکه ده کار داشته باشد و بهیچ کدام نرسد ووزارت فوائد عامه که بنده تنها متصدیش نخواهم بود و خیلی‌ها بعد خواهند امد بسه شعبه تقسیم می‌شود راهها و طرق و شوارع یکقسمت فلاحتش یک قسمت تجارتش هم یکقسمت حالا تمام این شعب ناقص است گناه من نیست پس بنده نخواستم برای توسعه کار خود و وزارتخانه خودم این لایحه را پیشنهاد بکنم بعلاوه این راپورت وزارت مالیه است که از نقطه نظر تامین ارزاق مملکت از هر وزارتخانه یک تقاضایی کرده است از وزارتخانه من هم این تقاضا را کرده است و ساختن راههای است که من دراین لایحه نوشته‌ام پس انی یک شرط ارزاقی دارد و ارزاق که خودش را مسئول ارزاق طهران می داند یکی از شرطهایش این را قرار داده است و یک شرط خیلی صحیح و منطقی است وای کاش در غیر موقع احتیاج فوری ما خودمان بفکر این کارها می‌افتادیم وای کاش د رموقعی که بودجه بمجلس می امد اقا بلند می‌شدند و می‌فرمودند خوبست تمام فوائد راهها صرف خود راهها بشود و انوقت مخارج راهسازی در مقابل می‌شد و ا رزاق در مضیقه واقع نمی‌شد ان وقت هشتصد هزار تومان خرج راههای مملکت می‌شد حالا اگر تمام اینها نمی‌شود و بنده می‌خواستم این حسن استفاده را بکنم گناه بنده چه چیز است؟ بنده می‌خواهم حسن استفاده بکنم و از برای مملکت راه بسازم چه عیبی دارد چه ضرری دارد ؟اما اینکه فرمدند راه کاشان را بنده وعده دادم اولا بنده از طرف خودم مهندس فرستادم و مفتش که فرمودند مفتش نبود ومهند س بود که بنده فرستادم و رفت و بازدید کرد و یک تعمیرات سطحی بود یعنی پاک کردن شن هائی که مانع عبور هر چهار چرخه است و پاک کردن شن‌ها تنها سی و پنجهزار تومان خرج دارد ینده سی وپنج هزار تومان از کجا بیاورم بعلاوه راه کاشان ابدا مداخله در ارزاق ندارد ودر ماه دوم این لایحه ملاحظه خواهند فرمود که این مبلغ از کجا پیدا خواهد شد. حالا از نقطه نظر اینکه کاشان اباد خواهد شد بیائیم سی و پنج هزار تومان از این پول را هم در اینجا مصرف کنیم انیکه نمی‌شود در قسمت راه کاشان یک تصویب نامه از هیئت وزرا صادر شد و بنده باهالی ابلاغ کردم چون اقا نماینده کاشان نبودند مطلع نشدند والا ما با هالی ابلاغ کردیم که شما بیائید و سی و پنج هزار تومان بدولت قرض بدهید که این راه را بسازد و در ظرف سه سال سالی دوازده هزار تومان بگیرید و سی و پنج هزار تومان هم از برای یک شهر صنعتی مثل کاشان اهمیتی ندارد و یک شهری هم اباد می‌شود وبنده هم وعده صریح ندادم که در بودجه سال حاضر پیش بینی می‌کنم ممکن است در بودجه سال اتیه هم محل نداشته باشد و هر وقت محل پیدا کردیم راه کاشان را خواهیم ساخت اما اینکه فرمودند چرا راه کاشان معدوم شده است علتش معلوم است اولا راه حالیه نزدیکتر است ثانیا راه کاشان بقدری شن دارد کهقابل عبور و مرور نیست و هیچکس نمی اید گاری و دوچرخه یا اتومبیلش را ببرد توی شن‌ها و بشکند برای اینکه کاشان مرکز تجارت است مرکز تجارت باشد بلکه می‌گوید من یک راه اقصر و بهتری انتخاب خواهم کرد حالا اگر اقایان می‌خواهند راه کاشان درست بشود و بترقی کاشان خیلی علاقه دارند جدیت بکنند که اهالی کاشان سی و پنجهزار تومان بدهند ما راهشان را می‌سازیم و در ظرف سه سال هم پولشان را پس می‌دهیم وقتی این ترتیب صورت نگرفت باید صبر کرد هر وقت اعتبار طرق و شوارع زیاد شد انوقت راه کاشان هم ساخته خواهد شد و در هر صورت راه کاشان هیچ رابطه و ارتباطی با این لایحه ندارد

نایب رئیس اقای شیروانی اجازه

شیروانی بنده بعقیده خودم یک تذکر مفیدی در موقعی که اقای وزیر تقاضای فوریت این لایحه را فرمودند دادم و این تذکر بعقیده من هم یکروز وقت مجلس را تمام نمی‌کرد و هم وکیل هر شهری راجع بشهر خودش مجبورنبود در اینجایک مذاکراتی بکند تذکر بنده این بود که این لایحه را در عوض اینکه در یک جلسه اگر قیمتش را بسنجیم شاید از ده جلسه کمیسیون مذاکره می‌کردند وقتی بمجلس می امد یک مذاکرات مختصری می‌شد و تصویب می‌شد و تمام این حرفهائی که در اینجا زده شد می امدند و در کمیسیون می‌گفتند و بالاخره این لایحه با یک طرز خوبی بمجلس می امد و این اندازه هم در خصوص ان حرف زده نمی‌شد ولی متاسفانه اقای وزیر علاوه بر جواب بنده را هر کردند و داد هم زدند ولی تجربه فرموده‌اند که چندین مرتبه بین بنده و ایشان این شکل پیش امد و ایشان بی لطفی فرموده‌اند و بنده هم از میدان در نرفته‌ام و عرایض خودم را بهر ترتیب بوده عرض کرده‌ام و جواب فرمایشات ایشانرا بنده همانطور که عرض کردم اگر نظرشان باشد یکی از مدافعین لایحه اولیه ایشان که مبلغ ان هم از این زیاد تر بودجه در کمیسیون و چه مجلس و چه در خارج بود ه‌ام و عقیده‌ام هم از این است که وزارت فوائد عامه امروز از این راه دارد باین مملکت خدمت می‌کند لیکن طرز این لایحه مثل همان لایحه دخانیات است که اگر نظرشان باشد انهم یک چنین سو تفاهمی بین بنده و ایشان تولید کرد طرز این لایحه یکطوری است که انسان را مشکوک می‌کند اولا همانطور که فرمودند این لایحه مثل طرز داد خواهی مثل عرض تظلم و مثل عریضه سر گشاد ه به اصطلاع ما روزنامه نویسها لایحه ایشان این طور بمجلس امد یعنی از خارج مجلس مثل یک کسی که بهیچ شکلی دستش بمجلس نمی‌رسد که جلب توجه و کلا را بکند د رخارج مجلس مثل یک کسی که بهیچ شکلی دستش بمجلس نمی‌رسد که جلب توجه و کلا را بکند در خارج مجلس یواش طبع شد و افتاد توی مجلس و دو سه روز پیش امدند و لایحه را پیشنهاد فرمودد با یک اختلاف خیلی کلی یعنی شصت هزار تومان پس باید بینده حق بدهند که مشکوک باشم دیگر اینکه فرمودند چرا دیگران حق دارند و ازادند که اینطور ورقه ما رابمجلس می‌دهند و یک وزیر حق ندارد ؟چرا یک وزیر خیلی حق بزرگتری دارد که لایحه خودش را بیاورد در اینجا و یکروز هم وقت ما را صرف کند و رای بهش می‌دهند و حق وزیر کاملا شناخته شد ه است وزیر حق دارد لایحه اش را بیاورد و تقدیم مجلس کند و تصویب کند و ببرد ولی در خارج بیست روز پیش از این یواش طبع شود و سه روز قبل بیاورد و بدهند بمجلس انهم در موقع تقدیم یکمرتبه اختلاف نظر پیدا شود والان هم که مطرح می‌شود یک اختلاف دیگری پیدا شود این بهر کس حق می‌دهد که مشکوک باشد و اما اینکه فرمودند این لایجه با توافق نظر وزارت مالیه و دولت تنظیم شده است بنده عرض می‌کنم ممکن است ان دویست و پنجاه و یکهزار توما ن همانطور که می فرامیند باشد ولی این شصت هزار تومانی که الان اضافه فرمودند اینجا نه اقای دکتر میلسیو حاضر بودند و نه اقای وزیر مالیه و اقای معاون وزارت مالیه هم که تشریف دارند هنوز در این بابتوضیحی نداده‌اند که ایا جلب نظر وزارت مالیه از نقطه نظر بودجه شده است و ما در بودجه جا داریم که یک همچو لایحه را تصویب کنیم یا خیر بنا براین جوابی هم که ایشان دادند تصور می‌کنم قانه کننده نبود دیگر از مسائلی که ایشان وسیله هو کردن بنده قرار دادند موضوع ارزاق بود و چند دفعه هم تکرار فرمودند بنده از طرف خودم و یکقسمت از اهالی مملکت عرض می‌کنم که شما ارداه ارزاق را لغو کنید دیگر هیچ چیز از شما نمی‌خواهند ارزاق در این مملکت بقدر کفایت هست و اداره ارزاق دراد مردم را از گرسنگی می‌کشد و اقای رضوی در موضوع ارزاق توضیحات کافی دادند و راجع بارزاق طهران اگر بنده بخواهم در اینجا صحبتی بکنم هم ایشان وزیر مسوال این کار هستند و هم از موضوع بحث ما خارج است والا وضعیت ارزاق تمام مملکت را ارزاق انداخته است در صورتیکه ارزاق طهران راهم بلد نیستنداداره کنند و نمی دانند که چطور باید اداره کرد و این طرق ادراه کردن ارزاق مردم را از گرسنگی خواهد کشت و هم تمامی اهالی و لایات را بیچارگی خواهد انداخت و بقدر امسال هم گندم توی این مملکت هست اقایان باید به ترسند از ارزاق سال اتیه که نصف بذر این مملکت را مالیه نگذاشته است مردم بکارند انوقت اقا هی فریاد ارزاق ارزاق طهران بنده در همین مجلس از یکی از وکلای محترم شنیدم که یکی از مدیرهای وزارت مالیه هنوز تندانسته است پشت در وزاره طهرانش را بکارد و هر چه رفته است اجازه بگیرد باو اجازه نداده‌اند من اصلا نمی فهم که این موضوع ارزااق چیست و الا اداره کردن ارزاق طهران کار مشکلی نیست یکی از این سرجوقه‌های خبازها می‌تواند ارزاق طهران را اداره کند پرت ارتو را که نمی‌خواند بگیرند پس موضوع ارزاق اصلا ربطی براه سازی ندارد و لایحه راه سازی بمجلس اوردن مربودط بارزاق نیست که اقای زعیم هم مجبود بشوند بگویند می‌خواهند حسن استفاده بکنند وزارت فوائد عامه می‌خواهد راهی بسازد و تمام ماهاهم تصدیق می‌کنیم که باید راه ساخته شود ایشان هم کمال جدیت را دارند بنده عرض می‌کنم که طرز عجیبی است بنده می‌گویم این راه‌ها را درست کنید بدون هیچ رعایتی و نظر یهم بارزاق نداشته باشید مگر راهر افقط برای ارزاق می‌خواهید ؟راه برای مسافرت و حمل و نقل مال التجاره و برای صادرات وادولت مملکت و این چیز لازم است این چیز‌ها را بیست سال که ما می‌نویسیم و حالا شما می‌فرمایید هر روزنگاه کنید ببینید هیچ روزنامه نیست که مقامات بالا بلندی که بهتر از فرمایشات ایشان باشد نداشته باشد

وزیر فوائد عامه- عمل نمی‌کنند

شیروانی- حالا هم که می‌خواهم بمورد عمل بیاوریم یک طوری می اوریم که درست نیست بنده نمی‌خواهم راجع براه اصفهان عرضی بکنم برای اینکه راه اصفهان الحمد الله موقعیتش اوری شده است که خدا ساخته است و بنده که استدعا داشتم یک اینکه راه اصفهان را خراب نکنند زیرا الان مشغول خراب کردن راه اصفهان هستند و دارند راه را خراب می‌کند راه اصفهان خوب راهی است و اقای زعیم بی لطفی کردند و حمله کردند و از این راه اگر وزارت فوائد عامه بان دست نزند ده سال دیگر هم می‌توانیم استقاده کنیم بدون اینکه یک مثقال گرد و خاک ریخته‌اند و پر کرده‌اند و باقی راه خوب است استدعای دیگر این است که ان تیربی بی نپیراکه در دلیجان گذاشته شده بردارند راهی که نساخته‌اند باج ارزش نگیرند حالا امده‌اند یک تیر بزرگی انجا گداشته‌اند وار اتومبیل نه تومان و نه قران و نوزده شاهی پول می‌گیرند حالا نمیدانم چه شده است که این روز در انجا بنشینند و حساب کنند می‌بیند انچه بجمع می اید و باانچه گرفته می‌شود خیلی تفاوت فاحشی دارد این بود عرایض بنده حالا هم بنده عرض می‌کنم که باین طرز یعنی یک عده از راهها وولایات را اسم بردن و یک عده ازراهها وولایات رااسم بردن و یک عده را اسم نبردن مخالفم برای اینکه انوقت یکی راجع بشیراز یکی راجع باذربایجان و بنده هم راجع باصفهان می‌خواهم صحبت کنم و حق هم دارم که بگوییم این تبعیض برای چه پیش امده است در صورتیکه ممکن بود اقای وزیر فوائد عامه تشخیص بدهند که امروز راه فوائد عامه تشخیض بدهند که امروز راه خمین بعراق لازم تر است ساخته شود یا راه کاشان باصفهان این دیگر لازم نیست به مجلس بیاید برا ی انکه وقتی بمجلس میاید من یا سایرین مجبور هستیم سوال کنیم چرا این تبعیض بعمل امده است ولی وقتی که بکمیسیون می‌رفت تمام این جواب‌ها داده می‌شد عرض دیگر بنده د رموضوع مبلغ این لایحه است که یک مرتبه شصت هزار تومان بدون توافق نظر مالیه اضافه شود این راهم بنده گمان می‌کنم که در بودجه محل نداشته باشیم یا اینکه از نقطه نظر بودجه اشکالی داشته باشیم و بنده هم یک تبصره پیشنهاد کرده‌ام که راه‌ها دیگر تیر نداشته باشد نه اینکه هنوز ساخته نشده بمحض این که این اعتبار در مجلس تصویب شد تیرها د راین طرق و شوارع بلند شود ودر ماده دوم هم در اخرش اسمی از عایدات برده است و. ممکن است ما از بشک بیندازد باین جهت تبصره پیشنهاد کرد که باج گرفته نشود والا در اصل موضوع عرضی ندارم

نایب رئیس- اقای دولت ابادی

دولت ابادی- بنده مخالفم

نایب رئیس – اقای دامغانی اجازه

دامغانی - یک قسمت از مخالفت و مذاکرات اقای شیروانی راجع باین قسمت بود که مطبعه برای بیچاره‌ها درست شده است که تمام لوایح و مقاصد خودشان را طبع بکنند اقای وزیر حقشان بزرگ تر است این را لازم نیست عرض کنم البته کسی که حق بزرگتر راهم دارا خواهد بود یک قسمتهائی هم فرمودند که لایحه یواش طبع شده و یواش بمجلس امده و این راهم تصدیق می‌فرمایند که از منطق دو راست برای اینکه طبع لایحه دیگر یواش و سخت و بلند ندارد اما اینکه فرمودند اداره ارزاق بلد نیست اداره کند و در این قسمت اعتراض بایشان ندارم و شاید با ایشان هم موافق باشم که اداره ارزاق بلد نیست اداره کند و یک سو تدبیر هائیهم دارند که شاید یک قسمت از زراعت مملکت در اتیه خراب شود و صدمه بخورد ولی این مربوط براه سازی واین لایحه نیست و بنده مدافه از این اعتراض نیستم و شاید دراین قسمت هم با ایشان موافق باشم ولی اینکه فرمودند ارزاق کافی است این برای بنده مشکل میاید زیرا بطوریکه بنده در ولایات شرق و قسمتهای خودم دیدهام ارزاق کافی نیست و اداره ارزاق محتاج خواهد بود بااینکه ارزاق را از داخل یا خارج جلب کند و یک زد و بندهایی درست کند و مجتمع باین دادها و سر وصداها نیست اصلا امسال ارزاق کافی نیست و باید دولت از داخل و خارج تهیه کند و از احتکار جلوگیری نماید و بعلاوه تجربه هم بما ثابت کرده است که هر قدر هم ارزاق کافی باشد شهرت محتگر باندازه ایست که مردم را بگرسنگی می‌اندازد اما این قسمت‌ها ئیکه فرمودند که در راه اصفهان پول گرفته می‌شود بنده هم تصدیق می‌کنم و موافقم که ان تیر برداشته شود ولی این قسمتها هیچکدام مربوط به این لایحه نیست اما اینکه فرمودند چرا تبعیض شده است بنده عرض می‌کنم که بالاخره راه سازی باید از یک جای مملکت شروع شود حالا از این قسمت شروع شده است و اگر بخواهید این مبلغ را بهمه طرق و شوارع این مملکت تقسیم بکنند هر فرسخی دو قران و نیم بیشتر بهش نمی‌رسد پس اگر بخواهید بایاین پول راه ساخته شود باید همین راههائیکه در لایحه ذکر شده است بسازند و بنده عرض می‌کنم که این لایحه را برای راهسازی نیاورده‌اند ولی چون ارزاق کم بود ولت مجبور بود یا اینکه ان راههائیکه می‌تواند از ان راهها ارزان بیاورد بسازد و در این موقع از این تنگی ارزاق استفاده کند برا ی اینکه گرسنگی و تنگی انها را مجبور کرده است که این راه‌ها را بسازند و اگر نظرشان رراهسازی بود باید همانطور یکه اقای شیروانی نظر دارند یک لایحه بمجلس بیاورند با یک مبلغ کلی و همه راهها را هم در نظر بگیرند و بسازند ولی چون نظر این نیست و فقط تامین ارزاق است مثل ارد یا گندمیکه از روسیه وارد می‌شود باید از بندر پهلوی بیاید پس باید این راه ساخته شود و در این موقع که تنگی ارزاق فشار اورده است و دولت مجبور شده که یک همچو لایحه بیاورد و یک مقداری از راه‌ها ساخته شود ماهم بقاعده ما لایدرک کله لایترک کله از این موقع استفاده می‌کنم و این راهها را عجالتا بسازیم

جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است

نایب رئیس بعضی پیشنهادات رسیده است که باید قرائت شود و رای گرفته شود اگر اقایان موافق باشند بماند برای بعد از تنفس در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجددا تشکیل گردید

معاون وزارت مالیه- چند فقره لوایح است که تقدیم مجلس می‌شود لایحه ایست برای تقاضا ی تصویب دو دواردهم از بابت مهر ماه و ابانماه بودجه‌ها حاضر است و تقدیم کمیسیون شده و درا نها هم مطالعات شده و عنقریب تقدیم مجلس می‌شود منتهی برای بعضی مخارجی که خیلی فوریت دارد استدعا می‌شود که دو دوازدهم را تصویب کنید لایحه ایست راجع به برقراری ماهی صد تومان درباره ورات مرحوم مساوات پیشنهادی است برای بر قراری مبلغ پنجاه تومان در ماه درباره اقای اقا شیخ اسحق مجتهد پیشنهادی است مربوط بمحاسبه کمپانی شیدر فرانسوی که از ستوات بعیده معاملاتی شده و این معامله یک مقداری از پولش باقی مانده است که پرداخته نشده و در این اواخر یک راه حل و یک فکر خیلی مستحسنی اختیار شده و برای دولت خیلی با صرفه است که تصفیه حساب بشود پیشنهاد تهیه تمبری است که مازاد مصرف ان انچه عاید شود برای ساختن مقبره فردوسی است پیشنهادی است برای بعضی مخارج لازمه جهه تخته قاپو کردن الواری که در حدود لرستان هستند و اعاشه و اعانتی بفقرای انها که بهیچ وجه وسایل زندگانی ندارند برای اینکه رفاهیتی برای یک مختصر اضافه ببودجه سال گذشته بنظمیه داده می‌شود کفایت این مقصود را نمی‌کند این است که این مبلغ از صرفه جوئیها پیش بینی شده است پیشنهادی است برای ورثه مرحوم میرزا احمد خان مفاخر السلطنه عضو وزارت خارجه سی تومان برقراری است که در مقابل حقوق او را ضبط کنند برای اینکه بازماندگان او به توانند زندگانی او به توانند زندگانی کنند خاطر محترم اقایان مستحضر است که در بودجه معادل یکصد هزار تومان برای ملزومات مملکتی منظور شده است که بودجه هم در دست است و از تصویب می‌گذرد ولی برای اینکه د ر مدت سال تا بودجه از تصویب بگذرد ملزومات تهیه بشود اینطور در نظر گرفته شده که معادل صد هزار تومان بطور اعتبار موقت در دست بگیرند که این خرج بشود در حدود اعتباری که در بومدجه گذاشته شده است برای اینه این عمل هم قانونی باشد و باستحضار مجلس باشد اینست که لایحه در این باب تقدیم کردیم پیشنهادی است برای بنای محل یک مدرسه در بغداد که مخصوصا اقای رئیس الوزرا با توجه مخصوصی که بمعارف در ممالک خارجه مبذول فرمود ه‌اند و تاکیدی در این باب داشته‌اند اینست که از محل حقوق ریاست وزرا بذل فرموده‌اند از برای این مصرف و مخصوصا ششهزار تومان تخصیص داده‌اند پیشنهادی است در باب ورثه مرحوم حاجی علی بابا در واقع یک تبصره ایست که تقدیم می‌شود چو ن یک مشکلاتی در بین امده است و اخیرا نظر باختلافاتی که در بین ورثه تولید شده است اینست که این تبصره برای حل قضیه تقدیم می‌شود برقراری است برای ورثه یک نفسر عضو گمرک فقط اجازه فرمائید که استدعا کنم لایحه پیشنهادی برای دو دوازدهم را مورد توجه قرار بدهند و لطف بفرماید که زودتر بگذرد

نایب رئیس - تمام اینها بکمیسیون بودجه قدیم ارجاع می‌شود بنا بود در ضمن مذاکرات در دستور اقایان شروع بانتخاب اعضا کمیسیونها ی معمولی بفرمایند اقای اخگر اجازه

اخگر - حالا اذان ظهر را گفته‌اند و بعلاوه در خارج هم هنوز تبادل افکار نشده است برای تعیین کمیسیونها خوبست بماند برای جلسه بعد

نایب رئیس- مخالفی نیست ؟گفته شد خیر

نایب رئیس- پیشنهادات واصله راجع بماده اول قرائت می‌شود پیشنهاد جمعی از اقایان راجع باضافه خط راه طهران به تبریز بشرح ذیل قرائت شد

امضاکنندگان پیشنهاد می‌کنیم که در ماده یک اضافه شود طهران به تبریز محمد ولی عدل طباطبائی دیبا محمد علی

نایب رئیس - هر کدام از اقایان پیشنهاد کنندگان می‌توانند توضیح بدهند

طهرانی - فرمودند که غرض از این راهسازی برای تامین ارزاق است امروز حتی در روزنامه جات هم اهالی اذربایجان از مال خودشان بدون اینکه مساعدتی از طرف دولت نسبت بانها بشود زیاده از دو میلیون خرج کرده‌اند و راه اذربایجان را ساخته‌اند و متاسفانه باینکه تاسیس این راه را اهالی اذربایجان بکد یمین و عرق جیبن کرده‌اند معذلک می‌بینیم در راه بقول اقا همان تیرهای بو پیر گذاشته می‌شود و از انجا باج گرفته می‌شود باینکه دولت حق ندارد باج از یک راهی بگیرد که افراد یک ملت و جماعتی ساخته‌اند متاسفانه ان راهی که باین زحمت ساخته شد ه در این ایام بواسطه با رانهای متعددی که انسو است ضایع و باطل شده و اگر بنا باشد در این موقع که طهران محتاج است به ارزاق اذربایجان و ارزاق اذربایجان باید بطهران بیاید و این لایحه هم برای راهسازی بجهه ارزاق است اینجا مقدم برهمه جاهست و باینکه راه اصلی هم هست بهچوجه من الوجود ملاحظه انجا را نکرده‌اند چیزی که هست امده‌اند قیمت ارزاق اذربایجان را قیمتش را چهار تومان کرد ه‌اند و با قوه قهریه شاید از خیلی‌ها هم می‌گیرند می اورند اینجا و راه اذربایجان راهم ابدا توجهی نفرمایند و امروز همین راه بواسطه سیل عاطل و باطل شده است و بهیچوجه مفید نخواهد بود از این جهه ما نمایندگان اذربایجان پیشنهاد کردیم که از طهران به اذربایجان علاوه بر اینکه راه اصلی است و راه ارزاق هم هست علاوه شود

نایب رئیس - اقای شریعت زاده اجازه

شریعت زاده - در این مملکت هیچ کس تردید ندارد که اذربایجان عضو لایق ایران است و نسبت بان هر قدر احترام شود بجا است ولی باید دید که اگر دولت د رنتیجه یک مطالعاتی مقتضی بداند در یک نقاط معینی شروع باصلاحات راهسازی بکند مقتضی است که اقایان نمایندگان موافقت بفرمایند و بنده تصور می‌کنم همان علاقه که نمایندگان محترم اذربایجان به اذربایجان دارند همان علاقه راهمه اقایان نمایندگان نسبت بتمام نقاط ایران دارند بنابراین هیچ فرقی ندارد از این طرف هم باید تصدیق کرد که دولت در نتیجه یک مطالعاتی یک مبلغی پیشنهاد می‌کند که بوسیله صرف ان وجه می‌تواند یک قدمی بردارد و این وجهی که پیشنهاد شده کافی نیست که توقعات اقایان محترم را راجع باصلاحات از حیث راه در تمام نقاطی که انها نیز علاقه دارند یعنی نسبت بمحلهای انتخابیه ایشان عملی بشود از این نقطه نظر تصور می‌کنم بهتر این است این قدمی را که حالا بر می‌داریم نسبت باین لایحه موافقت کنیم منتهی یک فکر اساسی نسبت براهسازی بکنیم در تمام نقاط مملکت و همه نسبت باین مسئله اقدام کنیم و امیداورم این توضیحات صادقانه بنده را اقایان نمایندگان محترم مخصوصا اقایان محترم نمایندگان اذربایجان توجه فرموده و باین لایحه موافقت می‌فرمایند

وزیر فوائد عامه - بنده از مذاکراتی که در مجلس شورای ملی بعمل امد ومخصوصا از مذاکراتی که خودم در تنفس به اقایان نمایندگان اذربایجان کردم همچو استنباط می‌کنم که اگر ما امروز موفق شویم که اصل این اعتبار را از تصویب مجلس بگذرانیم و ذکری د رماده از راهها بکنیم و بعد بنشینیم و تقسیمش را باقایان نمایندگان محترم اذربایجان بکنیم شاید بهتر باشد و از این نقطه نظر شاید بهتر بمقصود برسیم و باین ملاحظه بنده ماده اول را یک قدری تغییر داد و پیشنهاد می‌کنم که اینطور رای گرفته شود وزارت فوائد عامه مجاز است که در هذه السنه ۱۳۰۴ مبلغ سیصد و پنجاه و یک هزار تومان بجهه ساختن و تعمیر طرق لازمه که ضمنا تاثیر در تامین حوائج ارزاقی دارند با قید مراعات الاهم و فالاهم علاوه بر اعتبار منظوره در بودجه امسال خود مصرف نمایند با تصویب این ماده اصل اعتبار تصویب می‌شود بعد یک تبادل نظری می‌کنیم و بهر ترتیبی که مقتضی باشد تقسیم می‌کنیم البته به این ترتیب رفع اشکال هم می‌شود و جای هیچگونه نگرانی هم باقی نمی‌ماند

نایب رئیس - رای بگیریم به این پیشنهاد یا مسترد می‌دارید

طهرانی - پیشنهاد اقای وزیر را ما قبول کردیم

ماده اول مجددا بشرح فوق قرائت شد

نایب رئیس - اقای اقا سید یعقوب اجازه

اقا سید یعقوب - بنده متاسفانه باین ماده مخالفم و اصل ماده اول را موافقت می‌کنم چرا ؟دلیل دارم برای اینکه ینده خودم یکنفر هستم در طهران و می‌خواهم ارد حمل کنم از عراق به اینجا نه تنها بنده خودم بلکه خیلی‌ها منتها بنده خودم را سیر بلا قرار می‌دهم و همه اش را بخودم می‌گویم و احد واحد ما‌ها درصد د این هستیم که ارد بمرکز حمل شود و این راهها که ساخته شود تفاوت د رکرایه حاصل می‌شود و مخصوصا وقتی که همچو ماده از مجلس بگذرد که این راهها بطهران درست شو د کرایه ارزان تر می‌شود و خود این یک مدخلیت تامی د رارزان تر می‌شود و البته یک اثراتی هم در فراوانی نان دارد ما قدم‌های عملی باید بر داریم و اینکه داد می‌زند چرا فقط طهران بنده عرض می‌کنم طهران وقتیکه امنیت داشته باشد تمام ایران امنیت دارد وقتی که طهران قوت و قدرت داشته باشد بلاد ایران هم قدرت و فوت دارند ودر دوازده هزارد خروار جنس داشت معذلک هشتاد هزار نفر از گرسنگی مردند بواسطه نبودن اداره ارزاق بنده جدامخالفم باین ماده که ثانیا پیشنهاد شده است و با اصل ماده اول موافقم و بعقیده بنده ان ماده اول عملی است و راه تسهیل ارزاق هم همین است این است که بنده با اصل ماده اول موافقم که اصلا تاثیر کند

وزیر فوائد عامه - اقای اقا سید یعقوب دران ماده ثانی که بنده پیشنهاد کردم گویا در یک قسمت ان توجه نفرمودند بنده نوشتم ضمنا تاثیر د رتامین امر ارزاق و از نقطه نظر امر ارزاق نظر اقا هم تامین می‌شود

نایب رئیس - رای می‌گیریم به این ماده پیشنهاد اقای وزیر فوائد عامه اقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند

اغلب قیام نمودند

نایب رئیس - تصویب شد ماده دوم لایحه قرائت می‌شود

بشرح ذیل قرائت شد

ماده ۲ - وزارت مالیه مجاز است مبلغ ۳۵۱ هزار تومان مذکور در ماده قبل را بطور مساعده از با یک یا مخر دیگر گرفته و بوزات فوائد عامه بپردازد و از عایداتی که اضافه بر میزان عایدات پیش بینی شده امسال ممکن است حاصل شود تادیه نماید در صورتی که اضافه عایداتی در هذه السنه نباشد مبلغ مزبور را در بودجه مخارج سال ۱۳۰۵ منظور نماید

نایب رئیس - اقای حائری زاده اجازه

حائری زاده - بنده اصولا با راهسازی موافقم ولی با اصول کلاه کلاه مخالفم من معتقد نیستم که خراسانی پول بدهد و ما در طهران نان ارزان بخوریم ما باید خرج ارزان کردن نان را خودمان بدهم نباید برای بلدیه طهران از اذربایجان پول بخواهیم سیصد هزار و کسری وزارت فوائد عامه پیشنهاد می‌کند برای اینکه ارزاق طهران را از اطراف تهیه کند و بیاورد بطهران حالا من نمی‌خواهم روضه ارزاق را بخواهم که مامورین چه می‌کنند بالاخره برای ارزان شدن نان طهران سیصد و پنجاه و یک هزار تومان پول لازم است این راکی باید بدهد ؟اداره ارزاق طهران و بلدیه تهران باید بدهد و بنده مخالفم بااینکه کلاه اذربایجانی را سر طهرانی بگذاریم و یک ماده هم پیشنهاد کردم که وزارت مالیه فعلا این پول را بدهد ولی محل بر داشتش از بلدیه را ماندید ه‌ایم اگر کسر دارد اضافه کنند بهر جهت این خرج را باید بلدیه و ارزاق بدهد بنده با این ماده مخالفم و خیلی هم اظهارامتنان می‌کنم از کمیسیون اقتصادیات که همین نظریه بنده را داشتند و خبری را که بمجلس دادند برای راهسازی این جمله را در نظر گرفتند که باید مخارج راهسازی را همان نقاطی که از ساختمان انرا منفع می‌شود ند و اباد می‌شود انها باید بدهند بنده مخالف نیستم که این راه چون از انزلی تا طهران ارباب ابادی می‌شود یک عوارض هم تحمیل بشود بادی‌های دنبال این خط برای تامین این ۳۵۱ هزار تومان ولی کرمانی که یکشاهی بدهد والا این فوائد مملکتی پرداخته شود اعم از اینکه از بودجه سنه حاضر یا از بودجه سنه اتیه باشد این را بنده مخالفم و یک پیشنهادی هم تقدیم کرده‌ام

نایب رئیس - اقای یاسائی اجازه

یاسائی - بنده می‌بینم گاهی بعضی مذاکراتی در مجلس شورایعلی می‌شود که بیک جهاتی شاید مناسب نباشد ما قائلیم باصول مرکزیت والی مرکزیت را معتقد نیستیم بنده موافق بودم با این پیشنهاد ی که اخیرا راجع بماده اول شد و نمایندگان اذربایجا ن پیشنهاد کردند ماهم موافقت کردیم و کار خوبی هم بود ولی اینکه گاهی بگوئیم نمایندگان خراسان و گاهی بگوئیم نمایندگان اذربایجان این کار خوبی نیست اگر ما قائل بنظر من خوب نیست مملکت واحدی است وملت در حکم یک عائله است فوائد همه جا مال همه است و فوائد انها متلق بهم است مرکز باولایات تفاوتی ندارد منتهی در مرکز مملکت یک مخارج اضافی لازم است که تعلق بتمام مملکت دارد مخارج اداره ارزاق طهران هم بعهده دولت است مثل سایر ولایات که بعهد ه دولت است دولت تنها ارزاق غالب ولایات اطراف طهران راهم اداره می‌کند و خبازی هیا تمام نقاط را دولت اداره می‌کند و اذقه و گندم به نقاط دیگر هم می‌برند و تنها بطهران نمی ید و از فوائد بلدیه نمی‌شود این راه را ساخت زیرا بلدیه اگر یک فوائدی پیدا کند بیش از اینکه دارد یک مصارفی هم در خود طهران لازم است و بعلاوه مصارف بلدیه و شهری را نمی‌شود برد بخرج راهی که بیرون شهر است رساند و بنظر بنده بهتر این است همانطوری که دولت پیش نهاد کرده از عواهد عمومی ساخته شود و قضیه را مربوط بیلدیه یا ارزاق مخلوط نکنیم

نایب رئیس- اقای دادگر اجازه

دادگر- بنده موافقم

نایب رئیس - اقای ضیا اجازه

ضیا - بنده با این ماده موافقم فقط در این قسمت که ذکر شده است بطور مساعده از بانک یا محل دیگری وزارت مالیه تهیه کندو بپردازد در یک قانونی که بمجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود و می‌گذرد و بایستی دولت اجرا کند ذکر بانک یا محل دیگر یعنی چه ؟یک لایحه ایست از طرف دولت تقدیم مجلس شده وزارت مالیه هم نظر داشته و امضا کرده و بمجلس تقدیم شده است انوقت در ماده دوم ذکر می‌شود بطور مساعده ار بانک یا محل دیکر بنده عرض می‌کنم از محل دیکر چطور ؟از چه محل ؟یعنی از محل وجوه تقاعدی ؟یا محل قند و شکر ؟یا استقراض ؟اینست که بنده پیشنهاد کردم که وزارت مالیه مجاز است که این مبلغ را بپردازد و قسمت اخیر این ماده در صورتیکه عایدات امسال کفایت نکرد از سته اتیه بپردازد منظور وزارت فوائد عامه را کاملا تامین می‌کند

نایب رئیس- اقای دادگر اجازه

دادگر- این قضیه ساده را که واقعا وقتی که اقای وزی فوائد عامه اوردند توجه همه بود و مخصوصا این موضوع بنده خدمتشان عرض کردم که ولو اینکه مخارج طبعش را از جیب خودشان می‌دهند بطیع برسانند ولی حالا در این موضوع یک اختلاف نظری تولید شده وحال انکه چیز کوچکی بود ومصرف خوبی هم بود و بایستی مساعدت کرد و سایر جاها را هم بوسیله تهیه پول باید درست کرد از طرف دیگر اقایان مسبوقند که چقدر وزارت مالیه و رئیس کل مالیه برای مسئله پول و معادله بودجه دقت کرده‌اند و این مسئله را خیلی اهمیت می‌دهند که برای هر مخارجی محل ثابتی معین کنند و راجع باین خرج هم از نقطه نظر اهمیت اینطور صلاح دانستند که یک محل برایش معین نمایند و ا لبته تهیه خواهند کرد و قبول هم کرده‌اند و اینکه اینجا نوشته است از بانک بگیرند خود این یک کردی است بعلاوه وقتی که در لایحه پارلمانی دولت مجاز باشد خود بانک پول می‌دهد و این قسمتش اسان است و چون وزارت مالیه ووزارت فوائد عامه احساس کرده‌اند که قضیه خیلی پر نفع است اینست که تمام طرق این اعتبار را برای وصول این پول بوزیرمسول باز کرده‌اند مسئله دیگری که می‌خواستم عرض کنم این است که راهسازی مخصوصا یک مواقع مخصوص دارد از انموقع نباید بگذر د به علاوه این ارزاقی که می‌خواهند عمل کنند باید متوالیا برسد و باید به توانن دو چرخه‌ها وسایل نقلیه سریع را بکار بیاندازند والا اگر تاخیر شود اسباب زحمت دو فراهم خواهد شد و البته اصطلاحات اساسی انها هم بتدریج د رمرحله ثانی شروع می‌شود

نایب رئیس- اقای اقا سید یعقوب اجاره

اقا سید یعقوب- بنده یک نظری دارم که باید تامین شود و نظر بنده کلمه از محل دیگری است که اقای وزیر اظهار کنند که از محل قند وشکر نیست که من مطمئین باشم

وزیر فوائد عامه- بنده از طرف دولت اطمینان می‌دهم که مقصود عایدات قند و شکر نیست وا ین هم مسلم است زیرا خرج محل قند و شکر مقید بقیود معین است و مصوفش معین است و تخلف از ان بر خلاف قانون است و باین جهت نمی‌شود ازا نمحل باشد

جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است

نایب رئیس- مذاکرات را اقایان کافی می دانند؟

گفتند - بلی

نایب رئیس- ۳ فقره پیشنهاد رسیده است که یک فرق اجمالی باهم دارد هر ۳ قرائت می‌شود

بشرح ذیل قرائت شد

پیشنهاد اقای حائری زاده

ماده دوم را بعبارت ذیل پیشنهاد می‌کنم ماده دوم وزارت مالیه مجاز است مبلغ سیصد و پنجاه و یکهزار تومان مبلغ مذکور در ماده قبل را بطور مساعده بوزارت فوائد عامه بپردازد و از عایداتی که اضافه بر میزان عایدات پیش بینی شده امسال بلدیه وارزاق طهران منظور نماید

پیشنهاد اقای ضیا

پیشنهاد می‌شود که ماده دوم بطریق ذیل اصلاح شود

ماده دوم وزارت مالیه مجاز است مبلغ سیصد و پنجاه و یکهزار تومان مذکور در ماده قبل را بطور مساعده بوزارت فوائد عامه بپردازد الا اخر

پیشنهاد اقای شیروانی پیشنهاد می‌شود ماده دوم بطریق ذیل اصلاح شود

ماده دوم وزارت مالیه مجاز است مبلغ مذکور در ماده قبل را بطور مساعده به وزارت فوائد عامه بپردازد

نایب رئیس- اقای حائری زاده اجازه

حائری زاده- بلی مختصر توضیحی دارم اقای یاسائی یک فرمایشی فرمودند که لازم شد بنده پیشنهاد خودم رامفصلتر توضیح بدهم که این پیشنهاد منافی بامر کزیت نیست و عمل تمام دنیا بروی این اساس گذارده شد ه است بعضی مخارج هست که مال مملکت است خرج‌های حکومتی سلطنتی نظامی خرج اینها رامملکت می‌دهد انوقت عایدات گمرگ دارد عایدات معاون دارد مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم که عموما د ر ان شرکت دارند ولی بعضی خرجها محلی است ما راجع به معارف خودمان فوائد محلی داریم که در هما ن محل خرج شود یک اضافه تاکس‌هایی در هر محلی برای معارف خودشان در نظر می‌گیرند اگر د رخراسان یک وجوهی در نظر گرفته‌اند ازشان بگیریم و ببریم ودر کرمانشاه خرج کنیم این خلاف عدل و انصاف نیست ؟بلدیه یک قانونی داشته که چندی است متروک مانده در کمیسیون داخله هم در دو دوره تحت نظر بود در انجا کالا خرج و دخل شهر را ز دخل و خرج مملکت جدا می‌کنند عملا در خود طهران می‌بینم بودجه مملکتی که می اید ابدا خرج و دخل بلدیه ولایات را نمی‌نویسد حق هم همین است باید بلدیه یک خرج و دخل منظمی داشته باشد خرجش را شهر بدهد منافعش را هم همان شهر ببرد فلسفه ندارد که من از روشنائی چراغ اصفهان که استفاده نمی‌کنم پول برای چراغ اصفهان بدهم باید چراغ اصفهان را اصفهانی پولش را بدهد و چراغ طهران را طهرانی باید پولش را بدهد ارزاق نقاطی راکه دولت در نظر گرفته که این راه را برای ارزاق ان نقاط درست کند خرجش را باید انها بدهند نه از بودجه کل مملکتی و این منافی با مرکزیت نیست و عرض بنده موجب لامر کزیت نمی‌شود عقیده بنده این است که نباید اصول کلاه کلا ه در مملکت عملی شود تا ممکن است باید جلوگیری کنیم که هر ناحیه که منتفع می‌شوند خرجش راهم اهل همان ناحیه بدهند وزیر قوائد عامه در این قسمت یک مختصر اشتباهی بنظر من شده است اگر یک پیشنهادی می‌شد برا ی ساختن ساختمان‌های طهران این فرمایش اقا صحیح بود اما فرض بفرمائید راهی که از طهران به پهلوی ساخته شود یا از قزوین و زنجان و تبریز و خمین و عراق و بالاخره ارتباطی با طهران پیدا کند از حیث اینکه مرکز است انوقت نمی‌شود گفت بلدیه طهران پولش را بدهد انهم یک بلدیه که دویست هزار تومان خودش مقروض است که با یک جان کندن در ضمن قروضی را که سابقین گذاشته‌اند جبران می‌کند انوقت این تحمیل را دیگر نمی‌شود بر بلدیه کرد و همانطور که اقا فرمودند راههای مملکتی مخصوصا باید از فوائد مملکتی ساخته شود

نایب رئیس- بعضی از اقایان بواسطه اینکه مقداری از ظهر گذشته است گویا تشریف برده‌اند و عده برای رای کافی نیست بنابر این جلسه را ختم می‌کنیم نجلسه اتیه روز بکشنبه ۴ قبل از ظهر دستور هم همین دستور امروز

مجلس ۴ ربع بعدا زظهر ختم شد

نایب رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد تدین

منشی - علی خطبیی

منشی - م شهاب