مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۷ نشست ۲۴۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۲۴۵
صورت مشروح مجلس یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ مطابق ۲۹ ذیقعده‌الحرام ۱۳۴۶
فهرست مندرجات:
۱-توضیح و اعلام از طرف مقام رفیع ریاست عالیه راجع به اصلاح بودجه سنه ۱۰۶ مملکتی
۲- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به دو دوازدهم مخارج مملکتی در اردیبهشت و خرداد ماه ۱۳۰۷ و تصویب آن
۳- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به سیصد هزار تومان مخارج انتفاعی منظوره در بودجه ۱۳۰۶ و تصویب آن
۴- تعقیب مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به اعزام محصل به اروپا
۵- قانون اجازه پرداخت مخارج مملکتی در دو ماه اردیبهشت و خرداد ۱۳۰۷ در حدود اعتبارات مصوبه اسفند ۱۳۰۶
۶- قانون اجازه خرج سیصد هزار تومان از اعتبار مخارج انتفاعی منظوره در بودجه ۱۳۰۷
(مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر برپاست آقای پیر نیا تشکیل گردید)
(صورت مجلس پنجشنبه ۲۷ اردیبهشت را آقای دولتشاهی قرائت نمودند)
غائبین با اجازه جلسة قبل آقایان آیت الله زاده خراسانی ـ نگهبان ـ میر ممتازـ حیدر مکری ـ دهستانی - میرزا محمّد تقی طباطبائی ـ امیر تیمور کلالی ـ افسر - آقا زاده سبزواری امامی خوئی ـ ثقه الاسلامی ـ جهنشاهی ـ اسکندری ـ جواشیر ـ سلطان محمد خان عامری ـ محمود رضا ـ ابراهیمی ـ مولوی ـ
غائین بی اجازة جلسة قبل آقایان: اسدی ـ جمشیدی مازندرانی ـ ذوالقدر ـ حاج میرزا حبیب الله امین ـ اعظمی ـ قوام شیروازی ـ مهدوی ـ مقدم ـ عباس میرزا ـ فرشی ـ میرزا حسن خان وثوق ـ حاج غلامحسین ملک
دیر آمده گان با اجازة جلسة قبل آقایان: امام جمعه شیراز - ملک مدنی - دشتی - شریعت زاده - افخمی - حاج آقا حسین زنجانی ـ معتضد استرابادی
دیر آمده گان بی اجازة جلسة قبل آقایان: دروحی ـ مرتضی قلیخان بیات ـ
رئیس ـ صورت مجلس ایرادی ندارد؟ آقای یاسائی
یاسائی ـ در تبصرة که در جلسة گذشته تصویب شد راجع به مادة سوم این عبارت «مواد ۶۷ و ۷۶» قانون استخدام کشوری شامل حال حصلین مذکور نخواهد بود و دولت می‌تواند محصلین مزبور و هم چنین کلیه کسانی را که از مدارس عالیه فارغ التحصیل شده‌اند اینجا می‌بایست نوشته شده باشد «اعم از داخله و خارجه و دولت هم با این نظر موافق بوده است و گویا فراموش شده است که این توضیح داده شود حالا اگر اشکالی ندارد در صورت مجلس تصریح شود که مدرس عالیه اعم از داخله و خارجه
رئیس ـ اصلاح می‌شود
دشتی – همچو چیزی در لایحه نبود
رئیس ـ در ماده اول دارد
دشتی ـ آن صحیح است ولی در ماده سوم ندارد که اعم از داخله و خارجه
رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی - عرض می‌شود خود دولت موافق است با اینکه این توضیح دادهشود آقای وزیر الان حضور دارند و ایشان هم موافقندبا اینکه اعم از داخله و خارجه باش و این توضیح داده شود و برای اینکه فردا اشکالی نشود لازمست
رئیس ـ خو ب این را که رأی نگرفته‌ایم چون رأی نگرفته‌ایم نمی‌سود اصلاح کرد من خیال کردم مقصودشنن آن قسمت ماده اول است
معاون وزارت معارف ـ در قسمت دوم تبصرة اول مادة سوم منظور همین بوده است
رئیس ـ راجع به بودجهسنه ۳۰۶ یک جزئی اشکالی پیش آمده باید اول بعرض آقایان برسانم بعد به وزارت مالیه ابلاغ شود: رقم کل بودجه بطوریکه در خبر کمیسیون نوشت شده بود بیست و چهار میلیون و صد و پنجاه و چهرا هزار و دویست هشتاد و یک تومن و ششقران و دو عباسی بوده است ولی بعد معلوم شد مبلغی باید برش افزوده شود و یک مبلغی هم باید کسر شود مبلغی که باید افزوده شو سیصدو پانزده هزار و ششصد و شصت و هشت تومان صورت جزئش هم ازینقرار است که عرض می‌کنم تفاوت مقرری نمایندگان دویست و چهار هزار و سیصد و ضصت و هشت تومان که از صرفه جوئی ۱۳۰۵ باید داده شود وجهی که در مجلس تصویب شده به نظمیه باید داده شود ششهزار وو سیصد تومان است بقیة مخارج انتخابات دورة ششم در مجلس تصوب شده بوده است سی هزار تومان، دیون عمومی هفتاد و پنجهزار تومان هم باید بابت مخارج تحصیل اولاد آقای فرزین کسر شود چون این هزارو دویست تومان در رقم کل منظور شده بود ولی در ستون ملاحظات نوشتهشده بوده است که از تاریخ تصویب حذف می‌شود بعد هزار و دویست تومان تصویب شد وقتی مراجع شد معلوم شد که در دو جا بحساب آمده است و آن تبصره باید حذف شود و همان مبلغ کل باید بماند بیست و چهار میلیون و چهار صد و شصت و هشتهزار وهفتصد و چهل و نه تومان و شش قران و دو عباسی. از همین قرار بوزارت مالیه ابلاغ خواهد شد.
وزیر مالیه ـ اجازه می فرمائید؟ راجع بدستور بده تقاضا دارم که دوازدهم مقدم بر سایر چیزها باشد.
رئیس ـ مخالفی ندارد؟
بعضی از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ ماده واحده قرائت می‌شود
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده واحده ـ وزارت مالیه مجاز است کلیه مخارج مملکتی ار بابت دو ماهه اردی بهشت وخرداد ماه هزار و سیصد و هفت در حدود اعتبارات مصوبه برای اسفند ۱۳۰۶ مملکت یو بر طبق قوانینی که شامل این قبیل پرداختها می‌شود برسم علی الحساب تأدیه نماید
تبصره ۱ ـ وزارت مالیه مجاز است حقوق مستخدمین جزء را اعم از مرکز و ولایات در آخر هرماه در حدود اعتبارات پرسنلی وزارتخانه یا ادارة مربوطه که تا آن تاریخ تصویب شده است برسم علی الحساب تأدیه نماید
تبصره ۲ ـ بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود از اول فروردین ۱۳۰۷ ماهی پنجهزار تومان حقوق اطباء ولایات و سایر مخارج صحی ولایات را تا تصویب بودجه ۱۳۰۷ از اعتبار کل بودجه هذه السنه صحیه کل تأدیه نماید
رئیس ـ آقای دادگر
دادگر ـ موافقم
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ موافقم
رئیس ـ آقای حاج آقا رضا رفیع
رفیع ـ موافقم
رئیس ـ آقای عراقی
عراقی ـ موافقم
رئیس ـ آقای بامداد
بامداد ـ عرض کنم که بنده دو سه موضوع است می‌خواهم ار این مواقع بعرض برسانم و آقای وزی مالیه متذکر بشوند یکی قضیة تبعیض در پرداخت است از شیراز به نبده نوشته‌اند اضافات ۱۳۰۶ معارف تاکنون بهیچوجه پرداخته نشده است و بعضی‌ها که از عوارض معارفی پول میبرده‌اند هفت ماه است بآنها حقوق داده نشده است اینست که می‌خواهم عرض کنم که مستخدمین در مرکز کا رو بارشان بدنیست ولی بولایات که میرشد متصل باید آنها عریضه نکار شوند تضرع بکنند و اگر کسی خواست بآنها جواب بدهد درین باب استدعا می‌کنم یک توجهی بفرمایند که تبعیض در پرداخت نشود یک تبعیض دیگری هم بنده سراغ دارم در ادارات دولتی و آن اشل مستخدمین مستغلات است. مستغلات سابقاً در بلدیه بود اشل بلدیه در سنه ۳۰۵ بیست و پنج تومان بوده است و رسیده است به بیست و هشت تومان حالا مستغلا آمده است به مالیه. اشل بلدیه از پارسال سی و دو تومان شده ست و مصل اشل سایر مستخدمین است. ولی این ادارة مختصر بهمان بیست و هشت تومان باقی مانده این یک تبعیض و یک استثنای عجیبی است نسبت بآنها اگجر اینها جزء بلدیه هستند حق دارند که ممثل اشل امروز بلدیه سی و دو تومن باشند و اگر هم جزء مالیه هستهند حق دارند مثل اشل از اول تا امروز مالیه حقوق ببرند ول یاینها اشلشان بیست و هشت تومان است. یکی دیگر راجع بمنتظرین خدمت است. نمیدانم راجع باینها چه نظری گرفته‌اند. صبر می‌کنند تا آن لایحه بیاید با همانطوری که وعده فرمودند بانها حقوق پرداخته می‌شود؟
وزیر مالیه ـ راجع بمنتظرین خدمت مطابق لایحه سابق آنها پرداته می‌شود راجع باشل هم بنده درست متذکر نیستم که مقصود چیست گمان می‌کنم یک مسخدمنی زیر اشل باشند و شاید با اشخاصی که مشمول قانون هستند اشتباه کرده باشند در هر صورت بنده تحقیق می‌کنم اگر یک چنین چیزی باشد اجرا خواهم کرد
بعضی از نمایندکان ـ مذاکرات کافی است
معتضد استرابادی ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
معتضد استرابادی ـ همینطور که آقا یبامداد فرمودند البته اساساً با لایحه دوازدهم کسی مخالف نیست و اینکه بده می‌گویم مذاکرات کافی نیست از نظر مخالفت با لایه نیست ولی همانطوریکه ایشان هم اشاره فرمودند بعضی نظریات هست که بای گفته شود. یک نظریه بنده راحع بمحاکمات وزارت خارجه دارم و نمیدانم ما در وزارت خارجه محاکمات داریم یا نداریم؟…
رفیع ـ نداریم
معتضد استرابادی ـ اگر باقی نیست باید بودجة آن ازا این مبلغ استثنا شود با الغاء کاپیتولایسیون دیگر آن موضوع ندارد
رئیس – آقای عراقی
عراقی ـ گر چه خود آقای استرابادی فرمودند من مخالف با دوازدهم نیستم ولی اینکه فرمودن در بعضی قسمت‌ها حرف داریم این معنای عدم کفایت مذاکرات نیست. موافقید ولی در اطرافش یک چیزهائی مذاکره می‌شود که اینها شبیه به تعطیل کار خواهد بود وقت هم هم نداریم. راجع به الغاء کاپیتولاسیون هم البته الغا شده است و در وزارت خارجه هم محاکماتی نداریمخاطر شما م جمع باشد.
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایانی که کافی میدانند قیام فرمایند
(اکثرقیام نمودند)
رئیس – اکثریت است. رأی گرفته می‌شود به مادة واحده
آقا سید یعقوب ـ آن تصرة دوم را بفرمائید مخوانند لایحة دولت تبصره ندارد
(تبصره دوم مجدداً بشرح آتی قرائت شد)
تبصره ـ بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود از اول فرودین ۱۳۰۷ ماهی پنجهزار تومن حقوق اطبای ولایا و سایر مخارج صحی ولایات را تا تصویب بودجه ۱۳۰۷ از اعتبار کل بودجه هذه السنه صحیه کل تادیه نماید.
بعضی از نمایندگان ـ صحیح است
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به مادة واحده آقایانیکه موافقند ورقة سفید خواهند داد
(اخذ آراء بعمل آمدة از هتفتاد و نه نفر حضار هفتاد ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حضار ۷۹ باهفتاد رأی تصویب شد
اسامی رأی دهندگان آقایان: امام جمعة شیراز ـ شیروانی دشتی ـ خطیبی ـ آقا سید یعقوب ـ ملک آرائی ـ کی استوان ـ کازورنی ـ امام جمعة اهر ـ پالیزی ـ پول تیمور ـ احتشام زاده ـ دادگر ـ ایلخان ـ ضیاء ـ نوبخت ـ فرمند ـ عمادی ملک مدنی ـ میرزا هاشم آشتیانی ـ طباطبائی دیبا ـ عصرانقلاب ـ حاج میرزا مرتضی ـ فومنی ـ افخمی ـ سید علی اکبر آبت الله زادة ـ خواجوی ـ عراقی ـ محقق ـ موقر ـ رفیع ـ اسنفدیاری ـ جلائی ـ سید حسین آقایان ـ یاسائی ـ نجومی - دهستانی ـ محمد آخوند ـ صالحی ـ اعتبار ـ روحی ـ اسعد ـ بنی سلیمان ـ نظام مافی ـ مرتضی قلیخان بیات ـ میرزا عبدالله خان وثوق ـ زوار ـ معظمی ـ مفتی ـ ساکنیان ـ حاج آقا حسین ـ عدل ـ زرارع ـ یحی خان زنگنه ـ دکتر رفیع امین ـ وکیلی طباطبائی ـ امیر اسدالله خان عامری ـ حشمتی ـ فهیمی ـ حقنویس ـ دکتر لقمان ـ سیدکاظم ـ حاج میرزا حبیب الله امین فرمند ـ دولتشاهی ـ وزیری ـ دکتر سنک ـ دیوان بیگی ـ افشار ـ مسعود ـ
رئیس ـ چند فقره پیشنهاد رسیده است
وزیر مالیه ـ اجازه میفرمائید در چند روز قبل ازین که بنده اینجا وقت آقایان را مصروف کردم بتصویب اعتبارات لازمه یکی از لوایح بود که فراموش شد حالا می‌خواهم تقاضا کنم در تکمیل مساعدتهائی که با چرخ‌های مالیه کردند این ار هم موافقت بفرمایند تصویب بشود که یک ضررهائی متوجه ما نشود و آن خبر کمیسیون بودجه است راجع باجازه استفاده از سیصد هزار تومان از بابت مخارج انتفاعی مخارج انتفاعی چیزی نیست که بشود به یک دوازدهم با آن زندگی کرد. ملاحظه بفرمائید حزاری و اینها یک خرجهایالزمی است که در موقع خودش باید بشود این بود که بموجب یک لایحه تقضا کرده بودمم و کمیسیون بودجه هم تصویب کرده است و خبرش را به مجلس داده تقاضا می‌کنم این را هم تصویب بفرمایند که می‌خواهم مرخص بشوم باین ملاحظه استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند.
رئیس ـ مخالفی ندارد؟
دادگر ـ با اینکهنبده پیشنهادی کرده بودم راجع بدستور ولی موافق شدم که پیشنهاد ایشان مقدم باشد.
(ماده واحده بشرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی مبلغ سیصد هزار تومان از اعتبار مخارج اننتفاعی منظور در بودجه ۱۳۰۷ وزرات مالیه راعلی الحساب تصویب و بآن وزراتخانه اجازه خرج می‌دهد
رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ موافقم.
رئیس ـ آقای دهستانی
دهستانی ـ موافقم
رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ بنده همه روزه آرزو می‌کنم که لایحه دخل هم بیاید اینجا یک لایحه بیاید که امروز می‌خواهیم یک معدنی ار استخراج کنیم. یک لایحه بیاوریم که می‌خواهیم یک کار با استفادةبجهت مملکت بکنیم. ما همه روزه آرزوی این چیزها را می‌کشیم. انوقت علی رغم ما و آرزوی ماهر روز لوایح خرج می‌آید آنهم به ترتیبی که کاملاً ما نمیدانیم چه هست و چه نیست. یکمرتبه لایحه می‌آید و فوری می‌گذرد. یک روز سیصد هزار تومان. بعضی روزها هم هشت کرور در هفته گذشه هشت کرور در عرض یک ربع ساعت گذشت برای آشنا کردن اروپائیان باوضاع ایران….
یکنفر ازنمایندگان ـ کی آقا همچو چیزی بود
فیروز آبادی ـ چهل و ششهزار تومان برای آن بود باقیش هم همانطور است تقریباً بنده با اینخرجها برای مملکت موافق نیستم و نمی‌توانم با آن پیشنهادات موافقت کنم تا اینکه قبلا یک اطلاعات کاملی پیدا کنیم و لزوم آنرا هم وکلا تصدیق بکنند آنوقت تصویب شود این لایحه سیصد هزار تومان که الان آمده است من نمیدانم منفعت درد هیچ به مجل نمی‌آید یک بانگی استفادة عموم درش هست بعضی مؤسسات دیگر هست که استفادة عموم دش هست هیچ نمی‌گذرد یک چاه آرنیزین یزد را شش ماه است هر چه فریاد می‌کنیم نمی‌گذرد لایحة خرج که امد بصورت برقف می‌گذرد بنده این ترتیبات را خوب نمیدانم ما باید اقتصادیات مملکت را کاملا در نظر بگیریم آنوقت تصویب کنیم، باین ملاحظات. بنده مخالف با این مخارج هستم.
وزیر مالیه ـ بنده خیلی تشکر می‌کنم از علاقه مندی آقای فیروز آبادی باینکه می‌گویند لوایحی که عایدات زیادمیکند و بالاخره مبنی بر خرج نیست آنها را بیشتر بیاوریم و برای رضای ایشان بشرط اینکه بااین لایحه موافقت بکنند عنقریب بنده یک همچو لایحة می‌آورم. در موضوع بانک که اشاره فرمودند. بانک هم دارد داریر می‌شود و رئیسش هم مدنی است آمده است. و الان هم مشغولند و شاید تا یکی دو ماه دیگر هم معاملات فلاحتی و تجارتی و اینها راه بیفت ولی البته تصدیق میفرمائید که اساس همة اینها این است که باید آن چرخهائی که ادارات ما را باقی دارد باید بچرخد. این اعتباراتی که بنده می‌خواهم برای وصول متجاوز از یک میلیون یک میلیون نیم مالیات است و اگر این داده نشود بآن ضرر می‌خورد. آقا هم البته راضی نیستند که یک مبالغ زیادی بعوائد مملکت ضرر وارد شود برای اینکه در تصویب یک اعتباری که برای وصول آن عوائد بای خرج شود یکقدری تأخیر بشود.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب ـ موافقم.
رئیس ـ آقای کازرونی
کازرونی – موافقم
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به ماده اول با اوراق آقایانیکه موافقند ورقه سفید خواهند داد
(اخذ آراء بعمل آمده شصت و دو ورقه سفید و یک ورقه کبود تعداد شد)
رئیس ـ عده حضار ۷۸ با ۶۲ رأی تصویب شد
اسامی موافقین آقایان: شیخ محمد علی امام جمعه شیراز ـ دادگر ـ شیروانی ـ معظمی ـ کازورنی ـ حاج میرزا مرتضی ـ بدر ـ ایلخان ـ امام جمعة اهر ـ آیت الله زاده اصفهانی ـ موقر ـ سید حسین آقایان ـ دکتر لقمان ـ عراقی ـ کی استوان ـ بنی سلیمان ـ اسفندیاری ـ پالیزی ـ مرتضی ـ قلیخان بیات ـ جلائی – یاسائی ـ خواجوی ـ اعتبار دهستانی ـ عصر انقلاب ـ افخمی ـ طباطبائی وکیلی ـ مفتی ـ محمد آخوند ـ دیوان بیگی ـ دکتر رفیع خان امین ـ پور تیمور ـ صالحی ـ روحی ـ ضیاء ـ میرزا ـ عبدالله خان وثوق ـ دولتشاهی ـ فرهمند ـ اسعد – نظام مافی ـ مسعود ـ سهراب خان ساکینیان ـ آقا علی زارع ـ یحیی خان زنگنه - ملک آرائی ـ امیر اسدالله خان عامری ـ حقویسـ آقا سید جواد محقق ـ حشمتی ـ حاج میرزا حبیب الله امین ـ آقا سید کاظم یزدی ـ نجومی ـ افشار ـ وزیری
مخالف ـ آقای فیروز آبادی
رئیس ـ راجع بدستور پیشنهاد هائی رسیده است قرائت می‌شود
(بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای فیروز آبادی
بنده پیشنهاد می‌کنم لایحة چاه آرتزین یزد در اول جلسه امروز جزء دستور شود
پیشنهاد دیگر آقای فیروز آبادی
بنده پیشنهاد می‌کنم که لایحة خط آهن محمره بعبادان جزء دستور شود در درجه دویم
پیشنهاد آقای دادگر
بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه مبروطه بیک نفر وکیل کلدانی مطرح شود
پیشنهاد آقای معظمی
این بنده پیشنهاد می‌کنم بعد از تصویب لایحة اعزام محصلین باروپا لایحه شهریة عیال مرحوم آقای آقا سید جمال الدین واعظ جزء دستور شود
رئیس ـ آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ بنده این پیشنهاد را که کردم نظرم این بود که در ایران تشویق شود از کندن چاههای عام المنفعه در زمین هائی که نافع باشد و آنهائی امتیازی می‌خواهند تشویق بشوند و یک امتیازاتی داده شود که فلاحت این مملکت ترقی کند در اطرف یزد فرسخههای زیادی بی آب و سکنه است برای ایننکه تا بحال حفر قناتی امکان نداشته است و حالا یک شخصی یا اشخاصی کمپانی پیدا شده است یا حق یا ناحق یا می‌تواند این کار را بکند یا نمی‌تواند بکند پیشنهاد کرده است که دولت و مجلس عن اجازه بدهد که یک چاه آرتیزین در آنجا بکند تقریباً قریب یک سال است که این پیشنهاد به مجلس آمده است و همینطور در مجلس مانده است نبده عقیده‌ام این است که این پیشنهاد را مجلس اجازه بدهد جزء دستور شود و رأی بدهد که اسباب تشویق پیشنهاد کننده ترقی فلاحت ایران بشود
رئیس ـ آقای دادگر
دادگر ـ عرض کنم که بنده بموضوع پیشنهادم خیلی تعلق داشتم و الان هم دارم و تشخیص کرده بودم که این مسئله خیلی لازم است. دیر زمانی است که برای کلدانیها و برای اینکه این جماعت از مؤسسة ملی استفاده کنند یک نفر نماینده به نماینده به مجلس پیشنهاد شده است ولی بعضی از آقایان اینجا به بنده تذکر دادند که لایحة اعزام محصلین به فرنگستان سه ماده اش گذشته و یک ماده اش بیشتر باقی نمانده است لذا بنده به نوبة خودم صلاح میدانم که آن لایحه مقدم باشد و این لایحه بع از آن مطرح شود.
رئیس ـ باید رای بگیریم به پیشنهاد آقای فیروز آبادی...
رفیع - اجازه میفرمائید.
رئیس - بفرمائید.
رفیع ـ عرض کنم چون مخالفتی اب پیشنهاد آقای فیروز آبادی نشد و اگر رأی گرفته شود و تصویب نشود مثل این است که یک نفر در این مجلس مخالف با چاه آرتزین است در صورتیکه هیچکس مخالف نیست ولی حالا موقعش نیست که جزء دستور باشد و این لایحه بعد مطرح شود.
رئیس ـ باید به پیشنهاد ایشان رأی گرفته شود مگر اینکه پیشنهاد خودشان را پس بگیرند.
فیروز آبادی ـ بنده پس می‌گیرم که بعد از اعزام محصلین مطرح شود.
رئیس ـ مادة چهارم لایحة اعزام محصلین.
(بشرح آتی خوانده شد)
ماده چهارم ـ وزارت معارف معارف مکلف است محصلین اعزامی اردر تحت مواظبت و مراقبت سر پرست‌های مخصوصی قرار دهد و مخارج سر پرست‌های مزبور از اعتبارات مزبور در مادة اول این قانون تأمین خواهد شد ولی میزان آن علی ای حال در سه سال اول سالیانه از دوازده هزار تومان و بعد ا از بیستو چهار هزار تومان نباید تجاوز کند
رئیس ـآقای فیروز آبادی
فیروز آبادی ـ بنده مخالفتم در این ماده با اصل اعزام نیست هر چند مایوسم که اینها بروند و بجهت ما عملی شوند….
ثابت ـ خیر مایوس نباشید.
فیروز آبادی ـ چون سالها است رفته‌اند و دیده‌ایم و نتیجة نگرفته‌ایم ولی خوب حالا مجلس صلاح میداند بنده مخالف در اصل آن نیستم و امیداوارم که اینها بروند بر خلاف ما سبق خودشان با علم بر گردند که نتیجه بحال مملکت داشته باشند و این طور نباشند و این طور نباشندکه با بواسطة بی علمی نتوانند بر گردند یا اینکه بی علم بر گردند اما در این ماده که در سه سال اول دوازده هزار تومان برای خرج سر پرستها معین کرده است که چند نفر بروند و مواظب این محصلین باشندن که طفره نزنند بنده مخالفم. بنده با کمال تاسفی که دارم که چرا پولهای ما همه باید برود در خارجه خرج شود و در داخله نتوانیم استفاده کنیم عرض می‌کنم که این پول را فقط خرج تحصل شاگردان یکنیم و دوازده هزار تومان خرج سر پرست نکنیم. بنده آرزویم این بود که عده محصلین هم معلوم شود که صد نفرند صدو پنجاه نفرند. یا پنجاه نفرند چه قدر است؟ حالا مجلس شورای مل صلاح ندانست عده را معین کند بنده هم عرضی ندارم ول ی اینجا نوشته است سالی دوازده هزار تومان تا سه سال اول خرج سر پرستها بکنیمما پول را بجهت تحصیل می‌دهیم و خرج سر پرست فرع است باید فرع را یک طوری قرار داد که باصل آن ضرری وارد نبایدو بعلاوه از دوازده هزار تومان سه سال اول که گذشته است معین کرده‌اند بعد از آن سالی بیست و چهار هزار تومان خرج شود و قهراً این بیست و چهار هزار تومان خرج خواهد شد و یکشاهی هم کمتر نخواهد شد و بعدها هم شایدبگویند این اعتبار کم است خانه هم می خواهیم برایشان بخریم و مجلس باید اعتبار بدهد بنابر این بنده عرض می‌کنم که این زیاد است و از ده هزار تومان الی پانزده هزار تومان کافی است گر چه این مقدار هم زیاد است ولی چاره ندارم وقتی که انسان با بزرگان محضور شد باید حرف بزرگ بزند، بنده در هر حال تا پانزده هزار تومان را می‌توانم موافقت کنم و زیادتر از آن بعقیدة بنده برخلا ف مقصود است چون مقصود ما این است که این پول خرج محصلین بشود و صرف سرپرست نکنیم. باین ملاحظه بده با اینماده با این اندازه اش مخالفم
رئیس ـ آقای بامداد
بامداد ـ غیر از اصل لایحه که همة آقایان با آن موافقند در دو ماده اش که بدهاظهار نظر کردم و خیال می‌کنم این دو ماده دو ماده سوم است البته بعد از آنکه آنرا در موقع عمل گذاشتیم و تجره کردیم اگر نواقصی دراد معلوم می‌شود و انشا الله اصلاح می‌کنیم ولی این اده را که آقا اظهاراتی درس فرمودند و مخالفت کردند ماده ایست که بعد از تجربه لزومش معلوم شده است و بعد از تجارب این پند سالیه و فرستادن محصلین به اروپا چه به خرج دولت و چه به خرج خودشان معلوم شده است که فرستادن محصل بدون سرپرست نتیجة ندارد بنده نمی‌خواهم در این موضوع در جزئیاتش داخل شوم که چرا لازم است و فقط در یک قسمتی که آن بهیچ جاه بر نمی‌خورد عرض می‌کنم، وزارت پست و تلگراف یک عده محصل فرستاد نه برای اینکه بروند حقوق بخوانند برای این فرستاد که فنون تلگراف را یاد بگیرن و مکانیسین بشوند و فعل وانفعال الکتریسته را یاد بگیرند اینها رفته بودند هر کدام در شعبة که خودشان دلشان خواسته بود یا اینک اصلا درس نمی‌خواندند این بود که وزیر جدید متوجة این نکته شد و میخواه آنها را بر گرداند، اگر سر پرست بود آنها موظف بودند مطابق دستوری که زورات خانه داده است عمل کنند و درس بخوانند در هر حال سر پرست لازن است، ژایون در فرستادن محصل به اروپا با ما هم قدم بود منتها ما تعقیب نکردیم و اقدام نکردیم او سعی کرد و اقدام کرد و نتیجه گرفت، افغانستان که امروز شروع کرده است به این کار اول سر پرست معین کرده است و با سرپرست فرستاده هیچ علاج نیست. ما اگر بخواهیم این پول به مصرف خودش خرج شود و از خرجی که می‌کنیم استفاده کنیم باید ناظر دئاشته باشیم. اما راجع به مبلغش من تصور می‌کنم که اگر د راینجا نوشته بودند ششهزار تومان و بعد از سه سال دوازده هزار تومان با آقای فیروز آبادی مخالفت می‌فرمودند که خیر خوب است سه هزار تومان باشد و بعد از سه سال دیگر بیش از شش هزار تومان نباشد ولی این طور نمی‌شود این مبلغ از روی یک اصول و تناسبی معین شده است و باید دید که با چه وضعیتی باید در آنجا زندگی کنند و دولت اینها را ملاحظه کرده است و این مبلغ را پیشنهاد کرده است. بعلاوه اگر فقط یک سر پرست بود البته حق با آقا بود که می‌فرمودند دوازده هزار تومان زیاد است و نمی‌شود به یک نفر ر ماهی هزار تومن داد ولی سر پرستها بیش از یک نفرند چون ما باید محصلین را بمالک مختلفه بفرستیم و باید در هر جا یک سرپرست باشد و یک نفر سرپرست نمی‌تواند در تمام حاها سرپرستی کند و نمی‌شود که یک نفر باشد و لامکان باشد. بای در هر مملکتی بر حسب احتیاجاتی که داریم و اختصاصی که بتحصیل محصلین دارد یک سرپست متخصص بفرستیم ب این جهت است که سرپرستها باید متعدد باشند و چند نفر سرپرست برایشان دوازده هزار تومان در سال زیاد نیست و در مقابل این منظور است. و اما اینکه نوشته شده است که مبلغ زیادتر خواهد شد این کار به دلیل این است که عده زیاد خواهد شد و تصاعداً مبلغ بالا می‌رود سال دوم دویست هزار تومان، سال سوم سیصد هزار تومان و همینطور بالا می‌رود تا به ششصر هزار تومن می‌رسد و ما امیدواریم که هر سال عده هم زیاد شود و مملکت از وجود آنها استفاده کند. بنابر این بنده تصور می‌کنم که اگر کسی با اصل لایحه موافق است باید حتما این ماده را قبول کند و هیچ اشکال ندارد و اگر ما محصل بدون سر پرست بفرستیم نتیجه نخواهیم گرفت و همانطور که خود حضرتعالی و سایر آقایان عقیده داشتید تا بحال ما از اعزام محصلین هیچ استفاده نکردیم برای اینکه مراقب نداشته‌اند پس ما بای به انی ماده رأی بدهیم و خوب است آقا هم موافقت کنند که استفاده کنیم
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
دشتی ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید.
دشتی – عرض که مادة چهارم این لایحه بنظر بنده مهمترین واد این الیحه است و بعقیدة بده یک سر پرست کافی است و بعضی ملاظات دیگر بنده داشتم که می‌خواستیم عرض کنم یکی مسئله دوازده هزار تومان و بیست و چهار هزار تومان است که آقای فیروز ابادی تذکر دادند و جواب داده نشد فرضاً دو نفر سرپرست هم بخواهیم بفرستیم چقدر خرج دارد؟ ممکن نیست که یکنفر ماهی سیصد تومان خرج داشته باشد و با مسافرتهای زیادی هم که بخواهند یکنند این مقدار بیشتر خرج ندارد و بعلاوه یکنفر سرپرست بیشتر لازم نیست و این مسئله معمای الینحل نیست که ما می‌خواهیم تجربه کنیم. بنابراین بای درش صحبت شود و هنوز هیچ کس در این باب صحبت نکرده است پس خواست مذاکرات کافی نشود و مطالب گفته شود
رئیس ـ آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع – عرض کنم که خود آقای دشتی تصدیق می‌فرمایند که کفایت مذکرات مربوط به اینموضوعی که ایشان فرمودند نیست، اگر نظری راید که مثلا دوازده هزار تومان ششهزار تومن بشود پیییشنهاد بدهید و تشریف بیاورید پشت تریبون و توضیحاتتان را میدهیدو در آنجا توضیح می‌دهید که چه قدر در سال مخارج دارند اگر صلاح شد آقایان هم باشما موافقت می‌کنند و از مذاکره در ماده هم گمان نمی‌کنم بمقصود برسیم و تنبجة بگیریم ولی وقتی که پیشنهاد فرمودید و توضیح دادید ممکن است آقایا هم موافقت کنند و به مقصود برسید. و خوب است که موافقت بفرمائید مذاکرات کافی شود و مقصود خودتان را پیشنهاد کنید.
رئیس ـ دو پیشنهاد داده‌اند.
رفیع ـ قرائت شود.
رئیس ـ با کفایت مذاکرات مخالفت کردند باید رأی گرفته شود.
جمعی از نمایندگان ـ حالا موافقت کردند
دشتی ـ بلی.
رئیس ـ پیشنهاد آقای دشتی.
(بمضون ذیل خوانده شد)
بنده پینشهاد می‌کنم کلمة سرپرستها تبدیل شود به سرپرست.
پیشنهاد دیگر آقای دشتی
از جملة (الی میزان) حذف و بجای آن نوشته شود ولی میزان آن نباید سالیانه از دوازده هزار تومان تجاوز نماید.
رئیس – آقای دشتی
دشتی ـ عرض کنم اولا هر لایحه که مظرح می‌شود بای در کلیاتش مذاکراتی بشود و مطابل معلوم شود بعد راجع به هر قسمت که نظری هست پیشنهاد داده شود و اگر مابخواهیم ان ترتیبی که آقای رفیع فرمودن عمل بکنیم باید در اطراف مواد هم حرف نزنیم و همه اش باید پیشنهاد کنیم. علی ای حال بنده هم موافقت کردم و مذاکرات همکافی دش ولی این نکهته را خواستم عرض کنم که سر پرستها صلا هیچ لازم نیست برای اینکه ملاحظه بفرستیم و وتی که زیادتر هم شد فرضاً هم دویست نفر، سیصد نفر شدن اینها غالباً در یک جا یا دو جا تحصیل می‌کنند و سرپرست هم لازم نیست که در یک جا باشد که هر روز شاگردهااز مقابلش عبور کنند خیر سرپرست هر چند وقت ممکن است یک جا باشد دروس شاگردان و طرز تحصیل آنها را رسیدگی کندوضع زندگانی آنا را مراقب باشد و امتحاناتشان را رسیدگی و یک نفر آدم بعقیدة بنده با وسایل حمل و نقل مسافرتی که امروز در اروپا هست از عهدةاین کار بر می‌آید مگر اینکه اساساً فکر کنیم که یک عده شاگرد در اروپا باشند و یک عده در امریکا البته آن وقت یک نفر سرپرست در اروپا لازم است و یک نفر در امریکا و هر کدام انها در ماه سیصدتومان خرجشان بیشتر نیست و بنده نفهیمدم حقیقت آقای بامداد از روی چه فلسفة فرمودند که سالی این قدر خرج دراند ملاحظه کنید، فرض می‌کنم که سه نفر سرپرست می‌خواهیم فرستیم یکنفر سرپرست چه قدر خرج می‌کند آقا؟ بیشتر از سیصد تومان یا چهار صد تومان در ماه و حال آنکه اغلب آقایان که در اروپا بوده‌اند میدانند که با ماهی دیست تومان سیصد تومان در اروپاخیلی خوب می‌شود زندگانی کرد یعنی زندگانی متوسط و بالنسبه عالی پس بیست و چهار هزار تومان چرا؟ مگر اینکه هر قدر عده زیاد بشود سر پرست هم زیاد بشود یعنی اگر در یک مدرسة ده نفر شاگرد باشد و یکنفرسر پرست بخواها و قتی بیست نفر شد دو نفر سر پرست میهواهد و به تناسب زیادشدن شاگرد سر پرست هم زیاد می‌شود.
یاسائی ـ ممکن است یک عده در فرانیسه باشند و یک عده در امریکا.
دشتی – بلی اگر یک عه در فرانسه و یک عده در امریکا باشند البته دو نفر سرپرست لازم است ولی وقتی که همة شاگردها رد اروپا باشند آنهم در دو سه نقطه مخصوص با آن وسائل سریع حمل و نقل که در نجا موجود است یکنفر آفریقا استکه باید با شتر از این نقطه بآن نقطه بروند…..
آقا سید یعقوب ـ مگر پست کرمان است باگاو بیاید
دشتی ـ در ظرف یک هفته تمام آن نقاط را می‌تواند بگردد. در هر صورت این دوازده هزار تومان کاملاکافی است در سال ششم که شاگرد زیاد باروپا بفرستید سه نفر چهارنفر سرپرست برای آنها کافی است و دوازده هزار تومان هم باری آنها بس است ولی فعلا که عده شاگردها کم است سه هزار تومان برای سر پرست کافی می‌باشد ولی چون در لایحه دوازده هزار تومان نوشته بنده هم راجع بآن حرفی ندارم ولی با بیشتر از آن مخالفم
معاون وزارت معارف ـ آقای نمایندة محترم تصور فرموده‌اند که این سر پرستی که از طرف دولت اعزام می‌شود فقط رای همین عده محصل است که از این اعتبار فرستاده می‌شود در صورتیکه اینطور نیست همة وزارتخانهای ما یک عده محصل بخارج می‌فرستند و مطابق آن تبصرة که در ماده اول اضافه شدد تمام آنها هر د رتحت سرپرستی این اشخاص باید باشند. یک عدة که از طرف وزارتخانه‌ها فرستاده می‌شود تقریباً صد و نپجاه نفرهم که از این اعتبار اعزام مییشود در سال سوم شاید ما هزار نفر محصل در خارج داشتعه باشیم و برای این عده یکنفر سرپرست کافی نیست برای اینکه تنها مراقبت حال آنها نیست باید راپرت بدهند از احوال آنهائی که تحصیل می‌کنند و ما را از اعمال محصلین مطلع نمایند آنهائیکه جدی هستند و کار می‌کنند آنا را نگاه دارند آنهائی که کار می‌کنند آنها ا بر گردانند در هر حال یکنفر سرپرست که نیست یک ادارة سرپرستی است باید رسیدگی کنند مخارات تلگرافی دارند مکاتبه دارندتحصیلاتی هم که این شاگردان می‌کنند اختصاص بهیک مممکلت با دو مملکت ندارد به نقاط مختلف فرستاده خواهند شد همنطور که اشاره فرمودند ممکن است یکعده شاگرد به امریکا و یک عده به اروپا و یک عده به مصر بفرستند و اینها همه سرپرست برای ادارة همة اینها کافی باشد ولی باز هم نمایندگانی از طرف آن سرپرست در ممالک مختلفه لازم است و گمان می‌کنم دوازده هزار تومانهم خیلی کم باشد چون حسابش را کردیم و دیدیم کمتر از این مبلغ نمی‌شود
رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دشتی آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(معدودی بر خاستند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. راجع به پیشنهاد دوم هم وضیح بدهید رأی بگیریم
دشتی ـ رأی بگیرید
رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد دیگر ایشان. آقایانی که قابل تجه میدانند قیام فرمایند
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب.
(بمضمون ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم عوض کلمة دوازده هزار تومان شش هزار تومان نوشته شود.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب – بنده خیلی خوشوقتم که در این مسئله که اینجا می‌خواستیم حرف بزنم آقای وزیر مالیه که با یک جدیتی مواظبت دارند که پول زیاد خرج نشود تشریف آوردند. حالا آقای بامداد با آقای معاون اغراق می‌فرمایند که شاید ما پنجاه یا صد نفر یا دویست نفر محصل داشته باشیم و روانه کنیم برای آنها باید پرسنل و اندیکاتور و بالاخره اداره سرپرستی برای آنها درست کنیم و بعد هم منتظر خدمت برایشان قائل شویم، بنده نرم باین نیست نظرم باین است که غالباً مملکت ما هر تأسیساتی می‌شود بقدری خرج حیف و میل و خرج فرعی پیدا می‌کند که اصل از بین می‌رود ما آمدیم گفتیم همانطوریکه دنیا سعی کرده‌اند بواسطه فرستاد شاگرد در ممالک راقیه و مترقیه عالم شدند ما هم اعزام کنیم. اینجا قعلا اداره و دفتر و پرسنل و سر پرستش درست شد و یک بودجة بزرگی برایش تشکیل شد و سال دیگر بسلامتی شما که آمد در اینجا خواهید دید این مخارج سر پرستی که می‌خواهیم تعیین کنیم از صد هزار تومان هم زیادتر می‌شود مدارس شبانه روزی اروپا آن اشخاصی که رفته‌اند و آمده‌اند می‌گویند خیلی منظم است مثل مدرسه شبانه روزی آمریکا در اینجا کاملا وضعیاتش مرتب است شما شاگرد را که از اینجا می‌فرستید می‌روند به مدراس شبانه روزی آنجا یکنفر سرپرست برای آنها کافی است. اگر شما پنجاه نفر شاگرد بفرستید به آلمان یکنفر سر پرست هم بفرستید ماهی صد تومان هم بیشتر باید به او داد؟ فرضاً پنجاه نفر به آلمان و بیست و پنج نفر به ایتالیا بفرستیم آیا یکنفر سر پرست که در فرانسه می‌فرستیم باید پیش از هشتاد تومان ببه او بدهیم؟ ماکه نمی‌خواهیم آنجا که می‌روند باکر دیپلمات‌ها صحبت کنند ما می‌خواهیم از آنجا اطلاعات یبوزارت خانه بدهند نمی‌خواهیم که برود آنجا جزء جامعة ملل بشود و در مناسبات بین المللی صحبت کند، این دوازده هزار تومان که اینجا نوشته شده است برای سر پرستی که باید ببرود آنجا که فقط راپورت بدهد چرا بدهیم؟ خوب است عوض این مخارج زیاد شاگرد را زیادتر کنیم نه سر پرست را آقای بامداد فرمودند این مسئله در نتیجه این است که وزارت پست و تلگراف شاگرد هائی روانه کرد ونافع نشد و حالا ما می‌خواهیم سرپرست بفرستیم که نافع باشد باید نظامنامه نوشته شود و دستور تعلیم بدست او بدهند و الا سر پرست هم بفرستند فایده ندارد هسئت وزراء می‌نشینند و نظامنامة برای این شاگردها که می‌خواهند بفرستند تهیه می‌کنند و میدهن بدست بکنفر در آنجا هز هفته آقای مدیر مدرسه راپورت عملیات شاگردان را به آقای سر پرست می‌دهد و آقای سرپرست هم انشاالله در خیابان شانزه لیزه کمتر حرکت می‌کند و بیشتر بما اطلاع می‌دهد دیگر ماهی هزار تومان برای چه بدهیم؟ غلط غلاست آقایان باید قدم عملی برداریم آنوقت‌ها من این اندازه‌ها مه به حشخاش نمی‌گذاشتم ولی حالا خیلی جدیت دارم زیرا وزرای ما خیال دارند کارهای اساسی بکنند کارخانجاتی بیاورند. اگر سابق پول‌ها خراب می‌شد اینقدر دلم نمی‌سوخت ولی حالا دلم می‌سوزد. در داخله هر چه پول خرج شود عیبی ندارد برای اینکه از این جیبمان به آن جیبمان میرودو بالاخره توی جیب ایرانیها گردش می‌کند ولی بیائیم دوازده هزار تومان بدهی به سر پرست خیلی زیاد است. این است که بنده پیشنهاد کردم ماهی پانصد تومان برای سرپرستها معین شو با این اعتبار اگر دولت روانه کرد و دید کمش است باز هم مجلس و اکثریت. مجلس هست موافقت میکنندو بیشتر می‌دهند. این بود عرایض بنده دیگر مختارید.
رئیس ـ آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع ـ اولا نمایندة محترم آقای دشتی اگر عرض نبده را گوش می‌دادند آنوقت مجلس مجلس عملی می‌شد مثل مجالس تمام دنیا. درتمام دنیا صحبتها هیچ کلیات ندارد هر کس که صحبت می‌کند بالاخره یک پیشنهاد یمیدهد هم وقت کمتر تلف می‌شود هم کارها زودتر می‌گذرد و اگر اینطور بشود مجلس عملی خواهد شد بعلاوه مادة چها کلیات نیست واین فرمایشی را که راجع به کلیات فرمودن در مادة چهار موقعش نبود خوب بود اگر فرمایشی می‌فرمود راجع به مادة چهار می‌فرمودند. آقای آقا سید یعقوب که پیشنهاد می‌فرمایند و هی دوازده هزار تومان را می‌کشند جلو چشم این دوازده هزار تومان نیست سیصد تومان بانها می‌دهیم هزار تومان هم برای تلگراف و سایر مخارجشان است اینکه هی می‌فرمایند ماهی هزار تومان بسر پرست چرا بدهیم ماهی هزار تومان نیست اگر بخواهیم یکنفر سر پرست باروپا یکی بامریکا یا جای دیگر بفرستیم کمتر از سیصد تومان که نمی‌تواند خرج کند. بعلاوه دولت حساب کرد و اینطور تشخیص داد. حالا هی ما شش هزار تومان پنجهزار تومن پیشنهاد کنیم در عمل اسباب زحمت خواهد شد. اگر آقایان میل دارند شاگرد باروپا اعزام شود خوب است موافقت بفرمایند اگر هم میل ندارند رأی ندهند. سیصد تومان بیکنفر سر پرست در اروپا دادن زیاد نیست روزی ده تومان می‌شود. آقایانیکه می‌فرمایند سابقاً هم شاگرد فرستادیم ولی نتیجه نگرفتیم آنروز هم عرض کردم برایاین بود که سر پرست نداشتند بعلاوه این خرج برای اما دخل دارد زیرا وقتی که در آنجا شاگردها تربیت شدند و آمدند اینجا مستخدم شدند انشائالله در سال اول تمام این مخارج را در می‌آورند
رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند
(معدودی بر خاستند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای شیروانی
(بشرح ذیل خوانده شد)
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
تبصره ـ سرپرست‌های اعزامی مکلفند نسبت به محصلین ایرانی که به خرج اولیاء خود در محل اقمت آنها مشغول تحصیل می‌باشند با رضایت اولیاء آنها نیز مراقبت و مواظبت کامل بکنند
رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ اساساً شاید موافقت یک عده و مخصوصاً بنده نسبت به این لایحه صدی هفتاد و پنج آن مربوط به این ماده باشد زیرا ما الان در اروپا خیلی از جوانهای مملکتمان را داریم که تحصیل می‌کند و همانطور که پریروز هم عرض کردم تاکنون استفادة که سایر ممالک از اعزام محصل به اروپا می‌کنند نتوانسته‌ایم بکنیم و در نتیجة مشاهده و مطالعه معلوم شده است این ترتیب بواسطة نداشتن سر پرست خوب و دلسوز در بالای س رمحصلین می‌باشد. وضعیات اروپا غالباً جوانهای ما را مجذوب می‌کند و شاید صدی هفتاد و پنج از جوانهای ما که می‌روند بار یتحصیل بالاخرهسوء استفاده از مسافرت خودشان می‌کنند تحصیل نمی‌کنند و اخلاقشان هم فاسد می‌شود و سوقات‌های دیگری برای مملکت ما می‌آورند و این مسئله فرق نمی‌کند اعم است از اشخاصی که دولت خرجشان را می‌دهد یا سایر افراد مملکت که با پول خودشان می‌روند آنجا تحصیل بکنند انها هم ایرانی هستند و پولی هم که در آنجا صرف می‌شود پول ایران است و بالاخره باید یک عناصر مفیدی برای ایران تربیت بشوند اگر آنها هم سر پرست نداشته باشند باز مثل سابق همانطور که عرض کردم اط صد هفتاد و پنج شان نتیجة معکوس می‌گیرند و کسانی نیستند که ما بتوانیم از آنها استفاده کنیم بنده برای اینکه به فرمایش بعضی از رفقا خیلی هم جلو آزادی گرفته نشده باشد گرچه قانون یک چیزی است که وقتی مجلس شورای ملی رأی دادبه آن نمی‌شود گفت بر خلاف آزادی است مجلس نماینده یک مملکت است وقتی که یک موضوعی را تحت یک قانونی اورد اجرای همان قانون آزادی است معهذا برای اینکه رعایت نظر بعضی ازآقایان را (که نمیدانم مقصودشان چیست) کرده باشم رضایت اولیائ محصلین را شرط کردم که بارضایت آنها این سر پرست مراقبت و مواظبت از آنها هم بکنند
معاون وزارت معارف ـ بنده موافقم
مخبر – بنده بنده هم قبول می‌کنم
پیشنهاد آقای سهرابخان ساکنیان
پیشنهاد می‌کنم ماده ۴ اینطور نوشته شود.
ماده چهارم ـ محصلین در هر شهر تحصیلی با راهنمائی ریاست مدارس و تشکیلات و تأسیسات مربوطه در فامیلها و پانسیونهای صحیح و محترم سپردن می‌شوند بطوریکه زیادتر از دو نفر در یک پانسیون با فامیل نباشند سفارت ایران در هر مملکت سر پرستی عالیه محصلین حوزة خود را خواهد داشت. هر محصلی که نتواند با نخواهد تعقیب تحصیلات در مواقع و مدت مقرره قانونی طی نماید مجبورا بایران مراجعت داده خواهند شد
رئیس ـ آقای سهرابخان
سهرابخان ـ این لایحه دو نقطة خیلی ضعیف دارد کی مسئله سر پرستان و یکی مسئله سابقه است سر پرست و سمی اگر از طرف دولت برود برای محصل یک وضعیت فوق العاده مشکلی پیدا خواهد شد این جا همیشه حرف می‌زنند از آن روح ابتکار و آزادی و عملی شدن محصلین این جا اگر بخواهند شاگردهای با روح ابتکار و جوانان آزاد و خوب پیدا کند وجود سرپرست فایده ندارد. باید در فامیلها و خانوادهائی که این قبیل سر پرستها هستند) بسپارندکه مواظبت کامل بکنند. دولت دیگری هم که شاگرد می‌فرستند باروپا الان دیگر سر پرست نمی‌فرستند زیرا سرپرست برای اینکه بتواند خدمتخودش را بدولت ثابت کند هر فشاری را بمحصلین وارد می‌آورد در صورتیکه محصل باید تا اندازة آزادی داشته باشد که بتواند استفاده از محیط خودش بکند بعقیدة بندة اگر سرپرست رسمی نباشد و از طرف سفارتخانها یک کسی باشد که در حوزه همان سفارت خانة خودش مواظبت کامل بکند این خیلی بهتر از سرپرست رسمی است و د رهمان حال در بعضی از ممالک بسفارتخانه بسپارند که برای سر کسی از یک شهری بشهری بروند و رسیدگی کنند دیگر لازم نیست که برای هر مملکت یکنفر یکنفر سرپرست بفرستند و ممکن است این کار راخود سفارت با نمایندة او بکند و این سرکسی باو سپرده شده باشد که اوبتواند با مدرسه یا با پانسیون یا با مؤسسات مربوطه این سرپرستی را انجام دهد
مخبر ـ توضیحی که آقای ساکینیان دادند بنده تصور می‌کنم این موضئعی است که باید دولت بعد در این خص ص مطالعاتی بکند یعنی پس از رفتن سر پرست بمحل و دیدن وضعیت اطفال بعدها در نظام نامه این مسئله را بگنجانند و بعقیده بنده اگر این نظریه خودشان را مفصل تر با وزارت معارف مذاکره کنند که در نظام نامه گنجانده شود بهتر از این است که در قانون باشد
رئیس ـ می‌خواهید بعد از تنفس رأی بگیریم
(در اینموقع جلسه برای تنتفس تعطیل و پس از یک مساعت بریاست آقای فهیمی نایب رئیس تشکیل گردید)
نایب رئیس ـ پیشنهاد آقای فیروز آبادی
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده ۴ نوشته شود و مخارج سرپرست‌های مزبور در سه سال از ده هزار تومان سالیانه و بعدها از پانزده هزار تومان سالیانه تجاوز نباید بکند
فیروز آبادی ـ بنده عرض کردم بهمان عقیده هائی کهدارم کم کم بعدها هم آقایان یا بده مواقق می‌شوند ولی یک وقتی موافقت خواهند کرد که دیگر هیچ باقی نمانده باشد در هر صورت بنده عقیده‌ام این است کهدو نفر سا سه نفر سرپرست کافی است و این دو سه نفر هم ممکن است بدوارده هزار تومان یا پانزده هزار تومان اکتفا کنند و با این پول زندگانی خوبی می‌شد کرد اگر هم میگوئید کم است خوب است آنها هم یک چندی مثل ما زندگانی کند و اینقدر زندگانی آنها را نباید تجاوز داد این یک عقیده ایست که می‌گویند هر کس پول بیشتر بگیرد بهتر کار می‌کند ولی این طور نیست ما دیدیم پسر آقا شیخ حسین بزودیرا که با ماهی سی تومان که می‌گرفت خوب کار می‌کرد حالا بدبختانه شد ماهی شصت توان و شاید بعدها خوب تصل نکند پول زیاد کار را درست نمی‌کند پول کم کار را خوب درست می‌کند و حالا هم اگر شما د راین قانون برای سرپرست پول زیاد قائل شوید فایدة ندارد بلکه ضرری هم دارد این است که بنده پیشنهاد کردم از ده هزار تومان الی پانزده هزار تومانمخارج شان باشد و امیداوارم که وزارت معارف هم با این پیشنهاد موافقت بکند که یک قدری از این مخارج کاسته شود
نایب رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ بنده عقیده دارم که مجلس باید برای هر نفر یک سرپرست قائل شود اگر آقای فیروز آبادی وضعیت محصلین را در خارج دیده بودند تصدیق می‌کردند که برای هر یکنفر محصل یک سرپرست لازم است در هر صورت این مائن یکی از بهترین مواد است که سرپرست‌های عاقل و لایق بفرستند که محصلین را حفظ کند و بکار وادارد و البته باید خرجشان هم تأمین شود خوبست ایشان هم با اصل ماده که تنظیم شده است موافقت بفرمایند
نایب رئیس ـ رذی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فیروز آبادی آقایانیکه موافقند قیام فرمایند
(دو سه نفر بر خاستند)
نایب رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد دیگر آقای فیروز آبادی
(این قسم قرائت شد)
تبصره ـ سرپرستها مکلفند که همه ساله تصدیق نامه تحصیل سالیانه فرد فرد آنها را جهت وزارت معارف ارسال دارند
فیروز آبادی ـ بنده عرض کردم. بملاحظه اینکه آنها در آنجا کار کنند و پول مملکت در خارج بدون جهت مصرف نشود این پیشنهاد را کردم که همه ساله تصدیق نامه آنها را از رئیس مدرسه بگیرند و بفرستند که مردم بدانند این کسانی که در آن جا یک کرور پول را برای آنها خرج می‌کنند لااقل تصدیقات شان را به بینند و بدانن که درس می‌خواند و برای استفادة این مملکت کار می‌کنند باین ملاحظه بنده این پیشنهاد را کردم
نایب رئیس ـ آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع ـ عرض کنم که اولا خواهش می‌کنم از ایشان که هیچوقت بعقاید افکار نمایندگان محترم حمله نکنند زیرا هر کس عقیده اش آزاد است ایشان میل دارند پینشهاد کم بکنند شاید قبول بشود دیگران شای بخواهند زیاد تر باشد در هر صورت ایشان اگر یک عقیدة دراند بفرمایند و توضیح بدهند اگر توضحشان قانع کننده بود خوب با شما موافقت می‌شود اگر نبود که نمی‌کنند این که اشکالی ندارد اما راجع بان موضوعی که پیشنهاد کردند آن قسمت راجع است بنظامنامه و باصل قانون مربوط نیست و خوب نیست این قسمتهای جوئی را در قانون تصریح کرد البته این سرپرست که می‌رود آنجا وظیف دار است که این کار را بکند و وزارت معارف هم در نظامنامه این قبیل امور را تصریح خواهد کرد خوب حالا ایشان خواستند پیشنهاد کنند همینقدر تذکر ایشان کافی است و خوبیست مسترد بدارند…
فیروز آبادی ـ خوب ضررش چیست؟
حاج آقا رضا رفیع ـ ضررش خیلی است. این چیزها را باید در نظامنامه نوشت نه در اصل قانون
نایب رئیس ـ چون عده کافی نیست پیشنهادات خوانده می‌شود تا یک نفر دیگر حاضر شود. پیشنهاد آقای دکتر رفیع خان امین
(این قسم خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم مادة چهارم بطریق ذیل اصلاح شود
مادة ۴ ـ وزارت معارف مکلف است محصلین اعزامی را در تحت مواظبت و مراقبت هیئتی قرار دهد مرکب از نمایندة دولت ایران و نمایندة وزارت معارف ایران و چند نفر از معلمین و مربیان مملکتی که محصل بانجام اعزام می‌شود.
دکتر رفیع خان ـ همانطوری که یکی از آقایان نمایندگان محترم تذکر دادند این ماده از مهمترین مواد ای قانون است برای اینکه موادی که گذشت راجع بود بمواد و شرایط مسابقه و اعزام محصل ولی این ماده یک ماده ایست که ترتیب استفاده از آن شرایط رامعین می‌کند. مقصود از سرپرستی و منظور سرپرستی که در اینجا معین شده است باید فهمید که چیست. مقصود لله گی نسبت باین شاگردان که گمان نمی‌کنم باشد. مقصود و منظور سرپرست به معنای لله نیست مقصود این است که سر پرستها ان محصلین را در تحصیلاتی که می‌کنند هدایت کنند و این هدایت را کمان نمی‌کنم ما درایران اینقدر اشخاص بصیر داشته باشیم که در فنون مخبلفه و مواد علوم بصیر و آگاه باشند که بتوانند آنها را هدایت کنند و بنده مخصوصاً که ۲۵ سال همیشه سالهای سال در اروپا بوده‌ام و در ادوار گذشته هم که محصلین دولت یا محصلین خوصصی بیست نفر و سی نفر اعزام می‌شدند مخصوصاً از طرف خوانین محترم بختیاری محصلینی اعزام شده بودند آنها تمام سرپرست داشتند ولی بنده بچشم خودم دیدم که نمی‌توانستند از عهده کار بر آیند و نمی‌دانستند چه وظیفة دارند که انجام بدهند یا نمی‌توانستند انجغم بدهند بالاخره نتیجه این شد که که از رحمات خودشان استفاده نبردند. علی هذا برای انکه این محصلین از زحماتشان استفاده بشود و حقیقت کار کنند پیشنهاد کردم یک هیئتی معین کنند از نمایندة دولت ایران که در آنجا هست اعم از خود وزیر مختار یا سفیر یا نماینده اش یا نمایندة قنسولگری (در جاهائی که قنول هست) و نمایندة وزرات معارف که مقررات وزارتی را در آنجا مراعات کند. این دو نفر یک یا چند نفر هم از اشخاص بصیر و مطلع محلی که در این قبیل جاها هستند برای هدایت محصلین از این کمیته‌ها و هیئت‌ها در اروپا و آمریکا خیلی هستند و تمام ملل مختلفة که در فرنگستان تحصیل می‌کنند در تحت هدایت این کمیته‌ها هستند. و این هیئت را هم که بده پیشنهاد کردم خرجی ندارد چون آنکه نماینده وزارت معارف است ک یک حقوق اصلی دارد مثلا رتبه نه (مدیر کلی) دارد ماهیانه مبلغی می‌گیرد آن که نماینده دولت در خارجه است او هم حقوق دارد ان هیئت اروپائی هم که در آن جا از معلمین و مربیان هستند با کال اتخار این کار را می‌کند و فقط یک تشویقی از آنها باید بشود. سایر ملل هم که محصل تا می‌فرستند بخارجه بنده بچشم خودم دیدم همین قسم دارند رفتار می کنندخیلی هم پیش رفتهاد و بنده تصور می‌کنم این برای ما هم مفید باشد از این جهت این پیشنهاد را کردیم حالابسته است به نظر نمایندگان محترم
مخبر ـ اساساً این جا آقایان توجه بفرمایندکه دولت در نظر ندارد یک نفر را باسم سر پرست معین بکند و بفرستد برای سر پرستی یک عده اطفال و محصلین ایرانی در اروپا بالاخره با تجربیاتی که شده دیده است که سابقاً از اعزام محصلین آنطوریکه باید استفاده نشده است و نتیجه حاصل ندشه است این است که قرار شده یک فکر اساسی بکند و آنطوری که بنده اطلاع دارم وزارت معارف می‌خواهد یک دستوراتی تهیه کند برای سر پرستها و البته تمام ای نظریات و فرمایشان آقایان را هم دولت از نظر دور نخواهد کرد و در هر صورت نصور می‌کنم در صورتی هم که لازم بدانند و در موقع این نظریات را بدولت تذکر بدهند هیچ اشکال ندارد ولی ما محتاج نیستیم این مسائل را در قانون قید کنیم. اینها را در نظامنامه می‌شود منظور کرد که چطور بکنند نمایندة دولت و وزارت معارف و سفیر ایران چه بکنند اینها اساساً صحیح است ولی خوبست در نظامنامه قید شود نه در قانون از اینجهت بنده این را لازم نمیدانم امیر حسین خان یک مرتبه دیگر این پیشنهاد قرائت شود
(بشرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس ـ عده زیادی پیشنهاد رسیده است عدة هم برای رأی کافی نیست بنابر این جلسه را ختم می‌کنیم
دشتی ـ خیر. پیشنهادات قرائت شود و توضیح داده شود رأیش بماند برای بعد
نایب رئیس ـ آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع ـ اینکه آقا می‌فرمایند خوب عقیده ایست ولی بالاخره باید رذیب گرفته شود و خندن پیشنهادات و حرف زدن که فایده بنده کلمات می‌کنم اگر آقایان درمجلس تشریف دراند که خوبست ازشان خواهش بشود تشریف بیاورند و بالاخره یک کار این مهمی ار نباید بتأخیر نداخت چیزهای مهم دیگری هم در دستور داریم عهد نامه هست که خیلی لازم است و باید مطرح بشود با این صورت گمان نمی‌کنم بودن آقایان در خارج نتیجة جز تعطیل کار داشته باشد
نایب رئیس ـ در هر حال عده کافی ایست و برای این مسئله باید رأی گرفت. عجاله جلسه را ختم می‌کنم بقیه مذاکرات می‌ماند برای جلسه بعد.
(مجلس نیمساعت بعد از ظهر ختم شد)
قانون
اجازة پرداخت مخارج مملکتی در دو ماهة اردیبهشت و خرداد ۱۳۰۷
در حدود اعتبارات مصوبه ۱۳۰۶
مصوب ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ شمسی
مادة واحده ـ وزارت مالیه مجاز است کلیة مخارج مملکتی را بابت دو ماهة اردی بهشت و خرداد (۱۳۰۷) در حدود اعتبارات مصوبه برای اسفند ۱۳۰۶ مملکتی و بر طبق قوانینی که شامل این قبیل پرداختها می‌شود بسم علی الحساب تأدیه نماید.
تبصرة ۱ ـ وزارتمالیه مجاز است حقوق مستخدمین جزء را اعم از مرکز و ولایات در آخر هر ماه در حدود اعتبارات پرسنلی وزارتخانه با ادارة مربوطه که تا آن تاریخ تصویب شده است برسم علی الحساب تأدیه نماید
تبصرة ۲ ـ بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود از اول فرودین ۱۳۰۷ ماهی پنجهزار تومان حقوق
اطبای ایات و سایر مخارج صحی ولایات را تا تصویب بودجة ۱۳۰۷ از اعتبار کل بودجة هذه السنه صحیة کل تأدیه نماید.
این قانون که مشتمل بر یکماده است در جلسة سی ام اردی بهشت ماه یکهزارو سیصد و هفت شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی ـ حسین پیرنیا
قانون
اجازه خرج سیصد هزار تومان از اعتبار مخارج انتفاعی منظور در بودجه ۱۳۰۷
مصوب ۳۰ ادری بهشت ۱۳۰۷
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی مبلغ سیصد هزار تومان از اعتبار مخارج انتفاعی منظور در بودجه ۱۳۰۷ وزارت مالیه را علی الحساب تصویب و بآن وزارت خانه اعتبار می‌دهد
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه سی ام اردی بهشت ماه یک هزار و سیصد و هفت شمسی تبصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی حسین پیرنیا