مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ آذر ۱۳۳۴ نشست ۱۸۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی دوره ۱۸
جلسه: ۱۸۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۳۰ آذر ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- سؤال آقای قنات‌آبادی راجع به خرید موتور برق تهران و جواب آقای وزیر کشور
۳- تقاضای آقای معاون وزارت دارایی دایر به ارجاع لایحه بازنشستگی کارکنان پلیس راه‌آهن به کمیسیون دارایی
۴- مذاکره و تصویب در دستور گذاردن چند فقره قرارداد
۵- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و ایتالیا و تصویب آن
۶- شور دوم عهدنامه صلح با ژاپن و تصویب آن
۷- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و لبنان و تصویب آن
۸- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و سوریه و ارجاع مجدد به کمیسیون
۹- شور دوم قرارداد مودت بین ایران و ایسلند و تصویب آن
۱۰- شور دوم اجازه الحاق به قراردادهای ژنو و تصویب آن
۱۱- شور دوم قرارداد همکاری فنی و اقتصادی بین ایران و آلمان و تصویب آن
۱۲- شور دوم قرارداد بازرگانی بین ایران و آلمان تصویب آن
۱۳- شور دوم اجازه الحاق به قرارداد جلوگیری از کشتار دسته‌جمعی و تصویب آن
۱۴- شور دوم اجازه الحاق قرارداد ارتباطات دورو تصویب آن
۱۵- شور اول اجازه الحاق قرارداد بین‌المللی مبادله اسناد رسمی
۱۶- استرداد لایحه اشل حقوق قضات نظامی به وسیله آقای وزیر جنگ
۱۷- تقاضای در دستور گذاردن لوایح مربوط به بیمه اجتماعی افزارمندان ارتش و بیمه کادر ثابت ارتش
۱۸- مذاکره در لایحه تمدید مدت اجرای ۲۱ فقره لوایح آقای دکتر مصدق
۱۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و چهل دقیقه پیش‌ازظهر به ریاست آقای اردلان (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
نایب‌رئیس- اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد)
غایبین با اجازه- آقایان: نراقی- شاهرخ‌شاهی- صادق بوشهری- سعیدی- عبدالحمید بختیار- امید سالار- امیر تیمور- کلالی- شوشتری- مسعودی-گیو- دکتر آهی- صفاری- قراگوزلو- پیراسته- ثقةالاسلامی- اخوان- اکبر- کدیور- مصطفی ذوالفقاری- دکتر مشیرفاطمی- بزرگ ابراهیمی- محمودی- دکتر پیرنیا- خزیمه‌علم- سالار بهزادی- اورنگ- تیمورتاش- فرود- دکتر نیرومند- یدالله ابراهیمی- سهرابیان
غایبین بی‌اجازه- آقایان: اریه- شفیعی- قوامی- دولت‌آبادی- برومند- دکتر حمزوی- اعظم زنگنه- سلطان‌مراد بختیار-
دیرآمدگان و زودرفته‌گان بااجازه- آقایان: بزرگ‌نیا- تفضلی- دکتر جزایری- مهندس ظفر- عباسی- مکرم- دکتر سعید حکمت- قنات‌آبادی- کریمی- خاکباز- مرتضی حکمت- امامی خوئی- موسوی- صراف‌زاده- دکتر وکیل- کیکاووسی-
دیرآمدگان و زودرفتگان بی‌اجازه- آقایان: صدرزاده ۲۰ دقیقه- حشمتی ۲۰ دقیقه
غایبین در رأی- آقایان: سرمد- مهندس جفرودی- عبدالرحمان فرامرزی- تجدد-عبدالصاحب صفائی- کی‌نژاد- هر کدام یک رأی
نایب‌رئیس- نسبت به صورت مجلس اعتراضی نیست؟ آقای سیداحمد صفائی
نائب رئیس- بیانات بنده یک غلط‌های مطبعه‌ای دارد اصلاح می‌کنم تقدیم می‌کنم.
نایب‌رئیس- اصلاح می‌شود آقای حائریزاده
حائریزاده- یک غلط‌های مطبعه‌ای در بیانات من هست که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی
نایب‌رئیس- آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی- از مقام محترم ریاست استدعا می‌کنم که راجع به تشکیل جلسات و ساعت مقرره و اجرای آیین‌نامه توجهی بشود الان ساعت ده و نیم است اگر یک روز ما آیین‌نامه را اجرا کنیم مطمئناً سر ساعت همه آقایان تشریف خواهند آورد.
نایب‌رئیس- همین‌طور تدکر به آقایان داده شده است. آقای مشایخی
مشایخی- لایحه بازنشستگی کادر انتظامی راه‌آهن که در جلسه قبل مطرح شد ..
نایب‌رئیس- در صورت‌جلسه اگر نظری دارید بفرمایید.
مشایخی- بلی لایحه بازنشستگی کادر انتظامی راه‌آهن که در جلسه قبل مطرح بود بنده عرض کردم که با مزایایی که برای بازنشستگی افراد و افسران انتظامی راه‌آهن تعیین شده است موافقم اینها خدمت‌گزاران کشور هستند افسران خوبی مانند سرتیپ اشرفی- ساجدی- مهدوی و امثال آنها هستند اما این موضوع در خارج تحریف شده است در بعضی روزنامه‌ها نوشته شده که من مخالف بودم با این لایحه خواستم تذکر بدهم که صورت‌مجلس حاکی است بنده در اساس موضوع موافقت داشته‌ام و بنده فقط تذکری از نظر نظامنامه داخلی مجلس شورای ملی داد.
نایب‌رئیس- آقای پورسرتیپ.
پورسرتیپ- در جلسه قبل یک طرحی مربوط به حفظ حقوق مؤلفین و مترجمین تقدیم کرد آقایان استادان و دانشمندانی که در این طرح نظر داشتند ضمن اظهار تشکر از آقایان نمایندگان این عریضه را به مقام ریاست تقدیم کرده‌اند و استدعا کرده‌اند در این مورد که فوق‌العاده لازم است و برای وضع فرهنگی کشور مؤثر است توجه بشود.
نایب‌رئیس- این موضوع راجع به صورت‌مجلس نبود دیگر اعتراضی به صورت‌مجلس نیست؟ (اظهار نشد) صورت‌مجلس جلسه قبل تصویب شد.
نایب‌رئیس- سؤالات مطرح می‌شود آقای میراشرافی سؤال جنابعالی از وزیر پست و تلگراف مطرح است بفرمایید.
میراشرافی- بنده سؤالم را پس گرفتم. (احسنت)
نایب‌رئیس- ایشان غایب‌اند.
۲- سؤال آقای قنات‌آبادی راجع به خرید موتور برق طهران و جواب آقای وزیر کشور
نایب‌رئیس- آقای قنات‌آبادی
قنات‌آبادی- ما همه‌چیز را شنیده بودیم که می‌شود پس گرفت غیر از سؤال و حالا دیدیم که این کار هم می‌شود و به من گفتند که شما هم پس بگیرید گفتم خیر (میراشرافی- شما صرف‌نظر بفرمایید) دیگر از صرف‌نظر گذشته است بنده به مناسبت این سؤالی که چندی قبل تقدیم کردم چون این سؤال مربوط به خرید دو موتور توربین پنج‌هزار کیلو واتی برق برای تهران است بی‌مناسبت نمی‌دانم که قبلاً یک تذکری راجع به موضوع برق تهران بدهم البته آقایانی که در شمال شهر تهران سکونت دارند (عبدالرحمن فرامرزی- روز که برق‌اش بد نیست شب تلفن خوب است روز برق) متأسفانه روز هم عیب دارد آقایانی که در شمال شهر سکونت دارند شاید به این گرفتاری مبتلا نباشند که برق تهران کارش به چه افتضاح عجیبی کشیده (وزیر کشور- صحیح است) الحمدالله جناب آقای علم وزیر کشور هم تصدیق می‌فرمایند غالباً در این مجلس بحث می‌شود که همه عواید مملکت خرج تهران می‌شود من می‌خواهم این مطلب را عرض کنم به آقایان نمایندگان به نام یک فرد تهرانی، آقایان نمایندگان محترم والله این‌طور نیست عواید مملکت خرج یک عده عزیز بلاجهت که در شمال تهران سکونت دارند می‌شود والا در جنوب شهر و در قسمت شرقی و غربی تهران مردم تهران به بدترین وضعی دارند زندگی می‌کنند نه برق دارند نه آب دارند و نه چیزهای دیگر من استدعا می‌کنم از آقایان نمایندگان محترم شهرستان‌ها گاهی از اوقات به جنوب شهر تشریف بیاورند و آنجا را از نزدیک ببینند که مردم جنوب شهر تهران آب آشامیدنی‌شان چه کثافتی است وضع کوچه‌ها وضع بهداشت وضع نظافت و از همه بدتر وضع برق را ببینید شما خیال می‌کنید که عواید مملکت خرج تهران می‌شود نه خرج یک عده‌ای معین و مشخص می‌شود من سراغ دارم من اطلاع دارم اشخاصی که از افراد عزیزان بلاجهت هستند که از بودجه شهرداری تهران استفاده می‌کنند یک راهی که متصل به منزل آن شخص می‌شود قریب چهارصدهزار تومان شهرداری تهران خرج کرده است که راه منزل او را آسفالت کند شما خیال می‌کنید که عواید شهرداری شهر تهران خرج مردم شهر تهران می‌شود (یک نفر از نمایندگان- اسمش را بفرمایید، کی بوده است بفرمایید بهتر است) یواشکی به عرضتان می‌رسانم مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز (دکتر عدل- رازی هم نیست آقا) چرا راز است چندی قبل دولت آمد گفت که می‌خواهم وضع برق تهران را درست کنم و شروع کردند به پر و پا کند معمولاً دولت‌ها، همه دولت‌ها قبل از این‌که عمل بکنند یک حرفی می‌زنند و یک وقت هم ما سرمان را می‌گردانیم می‌بینیم که اصلاً با حرف دنیا و ایران بهشت برین شده آن‌قدر گفتند برق برق، برق که ما خیال کردیم تمام شهر تهران تمام کوچه‌های تهران تمام خیابان‌های تهران مملو از نور برق شده است و حال آن‌که همان ظلمت و تاریکی در سرتاسر شهر تهران حکومت می‌کند متصل می‌گفتند که ما می‌خواهیم وضع برق تهران را درست کنیم به مزایده بگذاریم به مناقصه بگذاریم یک جنجال بزرگی روی این مطلب بر پا شد کار این جنجال به پارلمان هم کشیده و یک کمپانی به نام آلستوم گفتند برنده شد البته یک مقدماتی هم مطلب دارد و آن این بود که اول گفتند یک موتور ۵ هزار کیلوواتی برق برای شهر تهران در نظر می‌گیریم و متخصصین سازمان برنامه گفتند این برق برای تهران کم است و تهران ظرفیت‌اش و احتیاجش بیش از این است آمدند و نظر دادند و بالنتیجه اعلام مزایده و مناقصه دادند بالاخره کمپانی آلستوم بنا شده که به ایران چهار موتور دوازده هزار و پانصد کیلوواتی که مجموعش می‌شود ۵۰ هزار کیلوات برق بفروشد طبق یک قرار داد. یک عده‌ای به این مطلب اعتراض کردند و گفتند که این کارخانه‌ها و موتورهای برق خوب نیست در کجا بد عمل کرده درکجا این‌طور شده و اگر خوب بود خود فرانسوی‌ها ازش استفاده می‌کردند و من چون اطلاعات فنی ندارم نه حرف آن عده‌ای را که می‌گفتند بد است می‌توانم قبول کنم و نه حرف آن عده‌ای که می‌گفتند خوب است مطلب این است که بعد از این‌که این عمل انجام شد و روی مناقصه با فلان مبلغ موتور پنجاه‌هزار کیلووات برق برای تهران خریدند که آن هم مدت‌ها طول می‌کشد تا بیاورند و نصب کنند بعد آمدند دو مرتبه گفتند باز هم کم است در مرحله دوم دو تا موتور برق پنج‌هزار کیلوواتی از وستینگهاوس خریدند البته با استعلام بها (پناهی- از کجا) از وستینگهاوس جناب آقای پناهی ما اگر لغتش را نمی‌توانیم بیان کنیم شما زیاد سخت نگیرید ما علما زیاد زبان خارجی سرمان نمی‌شود (حشمتی- خوب هم سرتان می‌شود) از حسن‌ظن شما هم تشکر می‌کنم غرض این است که از این کارخانه دو تا موتور پنج‌هزار کیلوواتی با استعلام بها بدون انجام تشریفات قانونی خریداری شده و تا آنجایی که بنده تحقیق کردم این دو کارخانه و این دو موتورهای مشابهش هر یک چهارصدهزار دلار گران‌تر فروخته شده است و این به ضرر مملکت است (صحیح است) و باید از این عمل جلوگیری شود چون من غرضی ندارم از بیان این مطلب (درخشش- از کجا خریدند) از وستینگهاوس (درخشش- کی فروخته؟) من نمی‌شناسم (درخشش- نماینده‌اش کیست؟) من نمی‌دانم مثل بنده آمده‌ام پشت میز محاکمه بنده اطلاعاتی دارم که به عرضتان می‌رسانم حالا چر این‌قدر موشکافی می‌کنید الان جناب آقای وزیر کشور می‌آیند در پشت تریبون و می‌فرمایند که کی فروخته و کی واسطه‌اش بوده است بنده می‌گویم این معامله‌ای که شده است در مملکت ما این معامله موتورها از موتورهای مشابهش چهارصدهزار تومان گران‌تر بوده و این به ضرر مملکت بوده من تقاضا می‌کنم که این مطلب را توضیح بدهند (حشمتی- کمیسیونش و معامله بدون مناقصه‌اش را هم بفرمایید) عرض کردم قیمتش گران است بنابراین بنده می‌خواهم عرض کنم که دولت جناب آقای اعلا چون ما هر وقت صحبت می‌کنیم یک گریزی هم باید به صحرای دولت جناب آقای اعلا بزنیم و این گریز این است که دولت آقای اعلا مدعی مبارزه با فساد است فساد همین حرف‌هاست (صحیح است) فساد دیگری شاخی و دمی و سمی ندارد فساد این است که توی یک مملکت یک چیزی که برای مملکت است آدم گران‌تر بخرد و بیت‌المال هدر برود و تاراج بشود این اگر واقعیت دارد باید بفرمایید چه‌کار کردید برای جلوگیری‌اش (احسنت)
نایب‌رئیس- آقای وزیر کشور بفرمایید.
وزیر کشور (علم)- با آن‌که برای تأمین برق تهران یک کارخانه پنجاه‌هزار کیلوواتی از کمپانی آلستوم خریداری شده ولی برای پخش و توزیع نیروی حاصله از این کارخانه و کابل‌کشی‌ها و ساختمان ترانسفورماتورهای لازم قبلاً اقدامی به عمل نیامده و فعلاً شهرداری تهران و وزارت کشور مشغول اقدام می‌باشند که از محل اعتبارات سازمان برنامه و با قرضه از مقامات صلاحیت‌دار اعتباری به میزان دوازده الی پانزده میلیون دلار برای انجام این امر تحصیل نمایند و تا عمل کابل‌کشی و وسایل پخش نیرو آماده نشود استفاده از اولین واحد کارخانه خریداری شده از آلستوم عملی نخواهد بود. علاوه بر این هر گاه تمام جریانات مطابق برنامه ادامه یافته و بالفرض اعتبار کافی هم برای پرداخت مخارج کابل‌کشی و شبکه برق تهران آماده شود باز کوتاه‌ترین مدتی که ممکن است از اولین واحد این کارخانه بهره‌برداری نمود کمتر از دو سال نخواهد بود. در خلال این مدت به علت عدم تکافوی نیروی موجود و تقاضاهای روزافزون اهالی پایتخت و فرسودگی اغلب دستگاه‌ها که سال‌های متمادی است بدون توقف شبانه‌روز با حداکثر بار مشغول کار می‌باشند و چنانچه تعمیر اساسی نشوند ممکن است هر لحظه از کار بازماند بنگاه برای جلوگیری از هر گونه پیش‌آمد غیرمترقبه که ممکن است وضع بد فعلی را بدتر نماید با در نظر گرفتن پیشنهادات مناقصه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۳۳ راجع به خرید دو واحد پنج‌هزار کیلوواتی به علت این‌که دو واحد مزبور در محل فعلی کارخانه برق قابل نصب و نیروی آن با شبکه موجود بدون مخارج اضافی قابل توزیع می‌باشد خرید آن را لازم و به صرفه و صلاح تشخیص داده است. پیشنهاد بنگاه برق در کمیسیون مورخه ۲۳- ۳- ۳۴ در شهرداری تهران مورد تأیید مهندسین و متخصصین قرار گرفته و با توجه به رضایت کامل از طرز استفاده و بهره‌برداری واحدهای وستینگهاوس مرجع دانستند.
نایب‌رئیس- آقای قنات‌آبادی
قنات‌آبادی- البته فرمایشات آقای علم بنده را قانع نکرد فکر می‌کنم مجلس را هم قانع نکرد من عرض می‌کنم که در این جریان سوءاستفاده شده من پیش خود آقای علم خواهم رفت و مدارک را در اختیار ایشان می‌گذارم و امیدوارم ایشان جداً تعقیب کنند (احسنت)
۳- تقاضای آقای معاون وزارت دارایی دایر به ارجاع لایحه بازنشستگی کارکنان پلیس راه‌آهن به کمیسیون دارایی
نایب‌رئیس- در جلسه قبل لایحه افسران
راه‌آهن مطرح بود آقای معاون وزارت دارایی نظری دارید بفرمایید.
نقابت- اعلام رأی شد.
نایب‌رئیس- بلی اعلام رأی شده ولی دولت هر وقت اگر نظری دارد می‌تواند بگوید.
معاون وزارت دارایی (انواری)- این لایحه افسران بنگاه راه‌آهن حقاً باید به وزارت دارایی آمده باشد ولی به وزارت دارایی نیامده اما با اصل لایحه کاملاً موافق است و مخالفتی ندارد ولی امروز که این لایحه بدست ما رسید بنده مطالعه بیشتری بشود یکی موضوع سن بازنشستگی است که اگر نظر آقایان باشد در ماده ۲۰ قانون بودجه امسال سن بازنشستگی را سی سال خدمت و ۶۵ سال عمر در نظر گرفته شده ولی اینجا تا ۷۰ سال معین کرده‌اند و این اختلاف ما بین کارمندان از نظر سن ۶۵ و ۷۰ مثل این که خوب نباشد باید دقت و مطالعه بیشتری بشود یکی هم ماده ۶ است که اینجا تابحال کسور باز- نشستگی را بصندوق خودشان می‌دادند ماده ۶ می‌گوید بازنشسته اگر بشود و بعد از آن صندوق استفاده کند در صورتی که حالا که این اشخاص بازنشسته می‌شوند مطابق این قانون تمام مزایا به حقوق‌شان اضافه می‌شود و با آخرین حقوق بازنشسته می‌شوند حقاً باید رسیدگی کرد که ببینم اولش میزانش چه بوده آنچه را که باید بدهیم چیست اگر آنچه می‌دهیم مال خودش است که می‌دهیم ولی اگر صندوق بازنشستگی باید از خودش رویش- بگذارد مال دیگران را روی آن بگذارد نمی‌شود اضافه را داد بنابراین اگر آقایان مقتضی می‌دانید این لایحه برود به کمیسیون دارایی و مطالعه بیشتری بشود. (صحیح است)
حشمتی- تبعیض نباید بشود.
نایب‌رئیس- آقای فرامرزی موافقید؟
عبدالرحمن فرامرزی- اگر به کمیسیون برود عرضی ندارم والا در اصل موضوع عرض دارم.
نایب‌رئیس-آقایان اگر موافقند برود به کمیسیون دارایی که نظر بدهند. آقای شوشتری
شوشتری- بنده هم نظرم همین بود که برود به کمیسیون دارایی اینجا تبعیض شده.
نایب‌رئیس- آقای بهادری
بهادری- بنده نظرم این بود که چون این لایحه در کمیسیون راه تمام شده است با کمیسیون دارایی یک جلسه‌ای تشکیل بشود که زودتر گزارش آن به مجلس بیاید.
نایب‌رئیس- بنابراین با نظر دولت می‌فرستم بکمیسیون دارایی که رسیدگی بشود و مجدداً گزارش آن بیاید به مجلس.
۴- مذاکره و تصویب در دستور گذاردن چند فقره قرارداد
نایب‌رئیس- چند فقره قرارداد خارجی هست که شور اولش در مجلس شورای ملی تمام شده مجلس سنا هم تصویب کرده دولت در نظر دارد که این قراردادها زودتر تصویب و ابلاغ بشود چون محتاج به رأی مجلس است حالا آقایان اگر موافقت بفرمایند جزو دستور می‌گذاریم کاری هم ندارد فقط محتاج رأی است و باید رأی بگیریم چون مخالفی در این لوایح اسم ننوشته توجه بفرمایید فهرست این لوایح قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
شور دوم لایحه راجع به عهدنامه مودت بین ایران و ایتالیا شور دوم لایحه مربوط به عهدنامه صلح با دولت ژاپن- شور دوم لایحه راجع به عهدنامه مودت بین ایران و لبنان- شور دوم لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به عهدنامه مودت بین دولتین ایران و سوریه- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و ایسلند- شور دوم قراردادهای ژنو- شور دوم قرارداد همکاری فنی و اقتصادی با آلمان- شور دوم قرارداد بازرگانی با آلمان- شور دوم قرارداد جلوگیری از کشتار دسته‌جمعی (ژینوسید) شور دوم قرارداد ارتباطات بعیده
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالفید بفرمایید.
شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم
از سفر آمدم و تصور می‌کنند آقایان محترم و نمایندگان معظم که زیاد حرف خواهم زد ولی فقط من تصمیم دارم که راجع به قرارداد خارجی یک کلیاتی را بیان کنم البته نظر نمایندگان محترم مجلس و تمام اهالی کشور حسن روابط با تمام دول است متقابلاً همان‌طوری که آنها با ما باید با حس احترام رفتار بکنند و با ما عمل بکنند ما هم با آنها باید روابط داشته باشیم نمی‌دانم چه وقت باید صحبت کنم اخیرً ّبعضی حرف‌ها زده می‌شود که اگر نمایندگان و مجلس و اشخاصی که مؤثر در سیاست مملکت هستند سکوت اختیار کنند بعضی‌ها تصور می‌کنند این سکوت مملکت این سکوت نمایندگان حرف نزدن در موضوعات بابی را برای آنها باز می‌کند که هر مهملی هر لاطائلی را در کشور خود بدون رعایت حس احترام متقابل بگویند و عمل کنند خود آقایان می‌دانند که من در لفافه دارم حرف می‌زنم در ضمن این‌که هنوز هم می‌گویم همه وقت هم می‌گویم من از اول دولت جناب آقای اعلا با ایشان مخالفت کردم و حالا هم عدول نکردم اما من ناچارم در موقعی که پای مملکت پای قرارداد با خارجی پای اصلاحات در میان است نظرم را بگویم و دولت را تقویت بکنم زیرا اگر دولت در بستن یک قرارداد خارجی در مجلس شورای ملی ضعیف شود اساس سیاست مملکت تضعیف می‌شود از این جهت من مخالفت نمی‌کنم.
نایب‌رئیس- آقای شوشتری موضوعی که مطرح است این است که این قراردادها مطرح شود.
شوشتری- تصدیق می‌کنم جناب آقای اردلان من دارم در کلیات حرف می‌زنم که ناظر بر این موضوع نیست اما این عرایض را که کردم لازم دیدم که یک تذکری به عنوان مخالفت الان اعلام کنم چون کسی اسم ننوشته در هر یک از این قراردادها من به عنوان مخالف باید بیایم آنچه را که نظرم است برای مملکت عرضه بدارم.
نایب‌رئیس- آقای حائریزاده اگر تصور می‌فرمایید که اینها چیزهایی بود که در جلسه گذشته جزو دستور بود این لوایح آنها نیست.
حائریزاده- بنده نظری ندارم.
نایب‌رئیس- بنابراین رأی می‌گیریم به این‌که این قراردادها که در مجلس سنا هم تصویب شده است و شور اولش هم در مجلس شورای ملی تمام شده شور دوم آنها مطرح شود (صحیح است) آقایانی که با این نظر موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۵- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و ایتالیا و تصویب آن
نایب‌رئیس- اول گزارش عهدنامه مودت بین ایران و ایتالیا (به شرح زیر خوانده شد) گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی لایحه شماره ۴۰۲۲۲ راجع به عهدنامه مودت بین ایران و ایتالیا برای شور دوم در کمیسیون امور خارجه مطرح چون نظری نبود با گزارش شور اول موافقت شده اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- مخالفی اسم ننوشته بنابراین رأی می‌گیریم آقایانی که با گزارش کمیسیون خارجه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۶- شور دوم عهدنامه صلح با ژاپن و تصویب آن
نایب‌رئیس- عهدنامه صلح با دولت ژاپن مطرح است.
کریمی- صلح؟
نایب‌رئیس- بلی برای این که ما در حال جنگ بودیم، گزارش کمیسیون قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد) گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی لایحه شماره ۵۹۲۸ دولت مربوط به عهدنامه صلح با دولت ژاپن که شور اول آن خاتمه یافته برای شور دوم در کمیسیون امور خارجه با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه مطرح چون نظری نبود با گزارش شور اول موافقت شد و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- مخالفی نیست؟
شوشتری- بفرمایید مواد خوانده شود.
نایب‌رئیس- در شور اول مواد خوانده شده حالا موضوعی ندارد آقایانی که با این عهدنامه و گزارش کمیسون امور خارجه موافقند قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند) تصویب شد.
۷- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و لبنان و تصویب آن
نایب‌رئیس- عهدنامه مودت بین ایران و لبنان مطرح است گزارش کمیسیون امور خارجه قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد) گزارش کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی لایحه شماره ۱۰۵۱ دولت راجع به عهدنامه مودت بین ایران و لبنان که از مجلس سنا به مجلس شورای ملی ارجاع شده و شور اول آن خاتمه‌یافته برای شور دوم با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه مطرح چون نظری نبود گزارش شور اول تأیید و اینک گزارش آن را برای رأی قطعی مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالفید بفرمایید.
شوشتری- عرض کردم در مخالفت کلی می‌خواهم مطالبی را بگویم جناب آقای شمس می‌دانم که جنابعالی موافق صحبت خواهید کرد دول آسیایی دول شرقی همسایه‌های ما دول کوچک حق دارند پیمان ببندند ما آزادیم پیمان می‌بندیم طبق منشور ملل متحد آنچه که باید و وظیفه داریم به او عمل می‌کنیم از نظر کلی از نظر این‌که چه در لبنان چه در مصر چه در دولت سعودی چه در ترکیه در هر جای دنیا اگر بنا بشود اینها که عرض می‌کنم شاید معترضه می‌گویم ولی لازم می‌دانم بگویم هر جا که ما پیمان می‌بندیم قرارداد می‌بندیم متعهد متقابل هستیم در آن کشور اگر کمونیستی اگر احزابی که با خدا و ادیان مخالفت دارند در آنجا رسوخ پیدا کردند متقابلاً فکر کنیم منافع مملکت را می‌دانم که دولت در نظر دارد (حشمتی- ما در امور داخلی کشورهای
دیگر مداخله نمی‌کنم) آقا می‌دانم ما مداخله به هیچ‌وجه در امور داخلی هیچ دولتی نمی‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم که هیچ دولتی هم در امر داخلی ما مداخله کند غرض من این است که لبنان را متنبه می‌کنیم.
مهدوی- ما روابط بسیار صمیمانه داریم با لبنان
نایب‌رئیس- آقای شوشتری خواهش می‌کنم اگر در این عهدنامه نظری دارید بفرمایید.
شوشتری- بنده با عهدنامه با تذکر این معنی که ما متقابلاً پیمان بسته‌ایم حس احترام به تمام ملل طبق منشور ملل متفق داریم اما آنها هم نباید بگذارند در مملکت‌شان روزنامه‌ها یا افرادی بر علیه ایران چیز بنویسند و حرف بزنند و برخلاف مواد عهدنامه عمل کنند (همهمه نمایندگان- این‌طور نیست)
نایب‌رئیس- آقای قنات‌آبادی
قنات‌آبادی- اتفاقاً می‌خواستم به عرض آقایان برسانم که این قرارداد مودت با لبنان قبل از این‌که تصویب بشود عملاً این مودت بین دو ملت ایران و لبنان وجود داشته مردم لبنان و حکومت لبنان و مجلس لبنان نسبت به ایران و ایرانی کمال علاقه‌مندی را دارند (صحیح است) در لبنان جناب آقای شوشتری دولت و مردم لبنان اجازه نداده‌اند هیچ‌وقت کمونیست‌ها کوچک‌ترین حرکتی علیه ایران و مردم ایران بکنند (صحیح است) و هر موقعی که مردم ایران به لبنان رفته‌اند از طرف تمام طبقات لبنان نسبت به ایرانیان محبت بسیار زیادی شده ما خودمان امسال عید شاهد این قسمت بودیم یک عده زیادی از آقایان نمایندگان آقای مهدوی آقای خرازی آقای دکتر عدل خود بنده امسال عید مسافرت کردیم به لبنان و مورد محبت قاطبه طبقات مردم لبنان قرار گرفتیم آنها یک مردمی هستند دوست و برادر ما و این مودت و دوستی بسیار بسیار مفید است برای مملکت ما (احسنت)
نایب‌رئیس- چون دیگر مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به عهدنامه مودت بین ایران و لبنان آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۸- شور دوم عهدنامه مودت بین ایران و سوریه و ارجاع مجدد به کمیسیون
نایب‌رئیس- گزارش کمیسیون امور خارجه مربوط به عهدنامه مودت بین ایران و سوریه قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه
به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۲۴۹۹ ر ۳۸۴۶ ارسالی از مجلس سنا راجع به عهدنامه مودت بین دولتین ایران و سوریه با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه برای شور دوم در کمیسیون خارجه مطرح گزارش شور اول آن تأیید و اینک گزارش آن را برای تصویب قطعی تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
ماده واحده- عهدنامه مودت بین دولت ایران و دولت سوریه که مشتمل بر یک مقدمه و پنج ماده می‌باشد و در تاریخ پنجم تیرماه ۱۳۳۳ مطابق با بیست و ششم ژوئن ۱۹۵۴ در دمشق امضا گردیده است تصویب می‌شود.
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالفید بفرمایید.
دکتر عدل- مخالفت‌تان را پس بگیرید.
شوشتری- ابداً
نایب‌رئیس- آقای شوشتری در عهدنامه اگر نظری دارید بفرمایید.
شوشتری- چشم بنده در موضوع لبنان همان‌طور که جناب آقای قنات‌آبادی فرمودند قبول دارم مرحوم حاج سیدمحسن جبل عاملی رضوان‌الله علیه که یکی از مقلدین بزرگ اسلام بودند در آنجا بودند بنده همه اینها را تصدیق می‌کنم اما آقایان نمایندگان محترم عجب! عجب! کار ما به جایی رسیده است که شاید جای کوچکی در اینجا کوچک که گفتم ایراد نگیرید البته دول کوچک اگر یک دولتی مرکب بشود از پنجاه‌هزار جمعیت و مستقل باشد باید رعایت استقلال آن طبق منشور ملل متحد بشود اما آقایان می‌دانید اخیراً در سوریه چه‌ها کردند و چه‌ها نوشتند مگر اینها نباید گفته بشود؟ (دکتر عدل- لبنان که سوریه نیست) این مربوط به سوریه است شما گوش نمی‌دهید من دارم سوریه را می‌گویم آنهایی که دائماً در روزنامه‌های‌شان چیزهایی می‌نویسند ما در پیمانی که بستیم آزاد بودیم همان‌طور که دول بزرگ دنیا آزادند و می‌روند با دول کوچک پیمان می‌بندند ما هم خود را در امور داخلی و در قوانین بین‌المللی آزاد می‌دانیم وقتی که پیمان بستیم آنها باید رعایت بکنند کار به جایی رسید که راجع به پیمان ما در سوریه چیزهایی نوشتند روزنامه‌های‌شان را بگیرید بخوانید (کریمی- راجع به بحرین هم بفرمایید) بحرین جزء لاینفک ایران است دنیا باید بداند یک روزی ایران به حقوق‌حقه خود خواهد رسید بحرین جزء لاینفکی است که هیچ دولتی اعم از عربی یا غیرعربی مسلم غیرمسلم حق ندارد در کار آنجا دخالت کند و اظهارنظر بکند به دولت سوریه نمی‌رسد که مداخله در امر داخلی ایران بکند من با صلح و قرارداد دوستی و اصلاحی با هر دولتی موافقم ولی از نظر نمایندگان مملکت ایران نسبت به اعمال و گفتار و رفتار روزنامه‌های سوریه معترضم و رسماً اعلام می‌کنم که اگر تجدیدنظر نکنند ما هم شروع می‌کنیم به حرف‌های دیگر از این جهت بنده مخالفم.
نایب‌رئیس- آقای مخبر
مرآت اسفندیاری (مخبر کمیسیون خارجه)- فرمایشات جنات آقای شوشتری در مورد گذشته شاید تا اندازه‌ای صحت داشته باشد و ما نسبت به مملکت دوست خودمان سوریه یک گله‌هایی داریم ولی همین قرارداد مودت برای همین است که آن گله‌ها را کنار بگذاریم و یک دوستی در آینده پیدا بکنیم.
دکتر جزایری- به شرطی که تکرار نکنند اعمالشان را
نایب‌رئیس- آقای دکتر سید امامی بفرمایید.
دکتر سیدامامی- بنده می‌خواستم به عنوان مخالف صحبت کنم ولی چون جناب آقای شوشتری فرمایشاتی کردند که در همین زمینه بود خواستم عرض کنم (شوشتری- می‌فرمودید نوبتم را تقدیم می‌کردم) حالا بنده مخالفت نمی‌کنم به شرط این‌که دولت سوریه رویه‌اش را با ما عوض کند. جراید زیادی در سوریه دیده می‌شود و اشخاص زیادی در سوریه با ما تماس گرفته‌اند که کاملاً از نظر فکر و سیاست مخالف ما هستند، حتی در مجلس آنجا صحبت‌هایی شده است که خلاف رویه دوستی و حسن‌هم‌جواری است (صحیح است) بنده امیدوارم که این رویه‌شان را عوض کنند و در این صورت مخالفت خودم را ابراز نمی‌کنم (کریمی- موضوع قرارداد زمین فرودگاه را در بحرین تشریح بفرمایید) بلی بنده فقط می‌خواستم عرض کنم که امیدوارم رویه‌شان را با ما عوض کنند.
نایب‌رئیس- آقای کریمی
کریمی- مطالبی که جناب آقای شوشتری و آقای دکتر سیدامامی فرمودند البته مورد توجه آقایان بود یک نکته‌ای که اینجا از نظر آقایان محو شد که در مجلس گفته شود تا دولت هم مراقب باشد و مواظب باشد که از قبیل اتفاقات سوء در روابط بین‌المللی پیدا نشود، این بود که بنده شنیدم دولت سوریه یک قراردادی با بحرین بسته است و در آنجا فرودگاهی برای خودش تهیه کرده است و این با اصل مالکیت ما در بحرین مخالفت دارد (صحیح است) اگر دولت این نکته را با دولت سوریه در میان گذاشته است و او از این عملی که کرده است پشیمان است و مالکیت ایران را تصدیق می‌کند مجلس شورای ملی هم به این پیمان رأی می‌دهد ولی اگر بنا بشود آنها بروند با بحرین قراردادی ببندند و آنجا را مستقل بدانند و این عضو لاینفک ما را از مملکت ما جدا بدانند (دکتر جزایری- بنده در این لایحه پیشنهاد سکوت می‌دهم) ما هیچ وقت به چنین قراردادی رأی نمی‌دهیم و بنده لازم می‌دانم صحبت بشود.
شوشتری- بنده هم پیشنهاد سکوت دارم.
مرآت اسفندیاری (مخبر کمیسیون خارجی)- فرمایشاتی که جناب آقای کریمی فرمودند برای بنده مسبوق بسابقه نیست متأسفانه از آقای ذوالفقاری هم که سؤال کردم ایشان هم اطلاعی نداشتند (عمیدی‌نوری- پس مسکوت بماند) چون بهتر است در این مورد تحقیقی بشود بنده استدعا می‌کنم فعلاً این قرارداد به کمیسیون برگردد.
نایب‌رئیس- دو فقره پیشنهاد سکوت هم شده است. بنابراین به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۹- شور دوم قرارداد مودت بین ایران و ایسلند و تصویب آن
نایب‌رئیس- گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به عهدنامه مودت بین ایران و ایسلند قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۸۱۳۰ راجع به عهدنامه مودت بین ایران و ایسلند برای شور دوم با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه در کمیسیون امور خارجه مطرح با گزارش شور اول موافقت شده اینک گزارش شور دوم را در تأیید گزارش شور اول تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- مخالفی اجازه نخواسته بنابراین اعلام رأی می‌شود. رأی می‌گیریم به قرارداد مودت بین ایران و ایسلند آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۱۰- شور دوم اجازه الحاق به قراردادهای ژنو و تصویب آن
نایب‌رئیس- گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به اجازه الحاق دولت ایران به قراردادهای ژنو مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۲۶۴۱ ارسالی از مجلس سنا راجع به قرارداد ژنو که شور اول آن در مجلس شورای ملی خاتمه یافته و به کمیسیون امور خارجه ارسال شده بود برای شور دوم در کمیسیون مطرح با گزارش شور اول موافقت شده.
اینک برای تصویب قطعی ماده واحده
ذیل را تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- الحاق دولت ایران به قراردادهای معروف به قرارداد ژنو به شرح زیر:
۱- قرارداد راجع به بهبود سرنوشت مجروحین و بیماران در نیروهای مسلح هنگام اردوکشی.
۲- قرارداد راجع به بهبود مجرمین و بیماران و غریقان نیروهای مسلح در دریا
۳- قرارداد راجع به معامله با اسیران جنگی
۴- قرارداد راجع به حمایت افراد کشوری در زمان جنگ.
که مشتمل بر یازده فقره تصمیم و یک سند نهایی امضا نیز می‌باشد و از طرف دولت ایران در تاریخ هفدهم آذرماه ۱۳۲۸ (هشتم دسامبر ۱۹۴۹) در ژنو به امضا رسیده است تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام برای شور دوم لایحه مربوط به قرارداد ژنو را که در مجلس سنا به تصویب رسیده است با حضور نماینده دولت مورد شور و مطالعه قرار داده بالنتیجه گزارش شور اول خود را تأیید و اینک نظریه خود را به عرض مجلس شورای ملی می‌رساند.
مخبر کمیسیون نظام- نادعلی کریمی
دکتر شاهکار- مبارک است.
نایب‌رئیس- مخالف اسم ننوشته اعلام رأی می‌شود آقایانی که موافق با قرارداد ژنو هستند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۱۱- شور دوم قرارداد همکاری فنی و اقتصادی بین ایران و آلمان و تصویب آن
نایب‌رئیس- موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و فنی ایران و آلمان مطرح است. (به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون اقتصاد به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۲۴۹۸ مربوط به موافقت‌نامه هم کاری اقتصادی و فنی ایران و آلمان که برای شور دوم به کمیسیون اقتصاد ارجاع شده بود مطرح و گزارش شور اول تأیید و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحد- موافقت‌نامه راجع به همکاری اقتصادی و فنی ایران و آلمان که مشتمل بر یک مقدمه و شش ماده می‌باشد و در تاریخ ۱۳ آبان ماه ۱۳۳۳ به امضا رسیده است تصویب می‌شود و دولت مجاز است اسناد مصوب آن را مبادله و موافقت‌نامه‌های تفصیلی اجرای آن را امضا نماید.
مخبر کمیسیون اقتصاد- محمدرضا خرازی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۳۴۹۸ مربوط به موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و فنی ایران و آلمان که برای شور دوم به کمیسیون خارجه ارجاع شده بود مطرح و چون نظری نبود با گزارش شور اول موافقت شد و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- آقای خلعتبری
خلعتبری- بنده دو تذکر می‌خواهم بدهم یکی این است که مطالباتی که راجع به گذشته قبل از جنگ مردم ایران و دولت ایران از آلمان دارند (دکتر عدل- یک مقداری را حساب کرده‌اند) دولت اقدام بکند و وصول بکند و اگر مقداری حساب کرده‌اند خوب بقیه‌اش را حساب کنند دوم که مسئله خیلی مهمی است از لحاظ اقتصادی حالا که جناب معاون نخست‌وزیر تشریف دارند تذکر می‌دهم در قبل از جنگ آلمان خیلی از تجارب با ایران استفاده کرد ایران هم از صنعت و کارهای فنی آلمان استفاده کرد و حقیقت به ما کمک کردند و حالا اطلاع خصوصی که بنده دارم این است که چون آلمان‌ها در جستجوی کار و فعالیت هستند و می‌خواهند فعالیت خودشان را نشان بدهند برای بهره‌برداری از معادن ایران آماده هستند و بهره‌برداری از معادن ایران یکی از مهم‌ترین مسائلی است که بهبود وضع اقتصادی مردم ایران کمک می‌کند و آلمان‌ها از همه مردم و دول دیگر صلاحیت‌شان برای این کار محرزتر و مسلم‌تر است (صحیح است) این است که بنده فقط برای این آمدم که تذکر بدهم از موقعیت استفاده کنید از این قراردادها سعی کنید بلکه موفق شوید انشاءالله و آلمانی‌ها را برای بهره‌برداری از معادن ایران ذی‌ملاقه کنید که انشاءالله کمک کنند به ما که این کار عملی شود، منظورم تذکر این مطلب بود والا هیچ مخالفتی با لایحه ندارم (صحیح است)
نایب‌رئیس- آقای خرازی
خرازی (مخبر کمیسیون اقتصاد)- آقایان همکاران محترم توجه فرمودند که نسبت به قراردادهایی که جنبه سیاسی دارد بنده نه موافق و نه مخالف یعنی با این‌که موافق بوده‌ام اسم‌نویسی نکرده‌ام ولی این قرارداد چون مربوط به امور بازرگانی است. علاوه بر امور بازرگانی امور مربوط به قسمت‌های فنی که جناب آقای خلعتبری هم تذکر دادند مشمول این قسمت می‌شود این بود که بنده خواستم چند دقیقه‌ای وقت آقایان نمایندگان محترم را بگیرم یکی از ممالکی که قبل از جنگ و بعد از شوروی‌ها در سال ۱۳۱۴ با ما قرارداد تهاتر یا پایاپای بست کشور آلمان بود و توسعه قرارداد پایاپای به جایی رسید که صدی هفتاد بازرگانی ما مربوط به تجارت بین ایران و آلمان شد. همان‌طور که گفته شد آلمانی‌ها هر گونه صادراتی که ما داشتیم حتی پوست انار، شاخه گل، خشکبار که در بعضی جاها صادر می‌شد البته ما یک صادراتی داریم که دنیاپسند است و آن صادرات دنیاپسند ما را هم می‌خرند ولی آلمان‌ها از ممالکی هستند که کلیه صادرات ما را می‌خرند و به ما کمک‌های فنی هم می‌کردند در عوض ما از آنها ماشین‌آلات و سایر مایحتاجی که احتیاج داشتیم از خارجه وارد کنیم به حساب تهاتر می‌خریدیم البته آن موضوع مطالباتی که جناب آقای خلعتبری فرمودند موضوعی است که مورد اختلاف نیست و وقتی کمپانی‌ها و دولت آلمان به تجار ایرانی بدهکار هستند و در کمیسیون‌های وزارت خارجه نمایندگان وزارتخانه‌های مختلف و نماینده اطاق بازرگانی تهران نشسته‌اند این صورت مطالبات را روشن کردند و تهیه کردند البته آلمان‌ها باید این قسمت را بدهند و یک تذکر دیگری هم بنده دارم و آن این است که فرش از مهم‌ترین صادرات ما است همان‌طوری که ما برای آلمان‌ها در قسمت واردات اساسیمان که ماشین�آلات است قائل به محدودیت و سهمیه نیستیم آنها هم نباید راجع به فرش ما کنتن ژان و سهمیه درست کنند این است که بنده تقاضا می‌کنم از دولت آلمان و وزارتخانه خارجه و وزارت بازرگانی سعی کنند که فرش ما بدون سهمیه وارد کشور آلمان شود و محدودیت نداشته باشد و نسبت به معادن هم که جناب آقای خلعتبری تذکر فرمودند موضوع معادن از اهم امور اقتصادی است، بنده قول می‌دهم که اگر استخراج معادن به طریق علمی ذوب و تصفیه آن شود. علاوه بر این‌که وضع اقتصادی اصلاح می‌شود سبب می‌گردد که ما از وارد کردن فلزات مشابه و محصولات مشابه از خارجه بی‌نیاز شویم و مبالغ کثیری هم صادرات خواهیم داشت که هم در بازرگانی تعادل پیدا می‌شود و هم کمک می‌کند به توازن بودجه کشور.
نایب‌رئیس- آقای دکتر سیدامامی
دکتر سیدامامی- روابط ما با آلمان همیشه دوستانه بوده (صحیح است) و از نظر فرهنگ و سیاسی ما هیچ‌وقت شکایتی از دولت آلمان نداشتیم. به همین جهت هم عده زیادی از محصلین ایرانی در آنجا مشغول تحصیل هستند بنده اینجا می‌خواستم تذکری بدهم و نظر آقای وزیر فرهنگ را جلب کنم که با دولت آلمان وارد مذاکره شوند بلکه یک تسهیلاتی برای محصلین قائل شوند مخصوصاً از نقطه‌نظر ارز و بلکه ما بتوانیم مارک را به یک قیمت کمتری آنجا تسعیر کنیم و در ثانی وضع محصلین آنجا از حیث مسکن خیلی خوب نیست و شاید دولت آلمان بتواند کمک‌هایی به محصلین از حیث مسکن بکند این را خواستم تذکر بدهم که جناب آقای وزیر فرهنگ در موقع خودش اقدام نماید چون، حالا در این عهدنامه نمی‌شود علاوه کرد. (صحیح است) نایب‌رئیس- آقای مهدوی ارباب (گفته شد- نیستند) بنابر این چون کس دیگری اجازه نخواسته اعلام رأی می‌شود آقایانی که با موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و فنی بین ایران و آلمان موافق هستند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۱۲- شور دوم قرارداد بازرگانی بین ایران و آلمان تصویب آن
نایب‌رئیس- اجازه مبادله قرارداد بازرگانی بین ایران و آلمان مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
گزارش کمیسیون اقتصاد به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۸۱۳۰ راجع به اجازه مبادله قرارداد بازرگانی ایران و آلمان که برای شور دوم به کمیسیون اقتصاد ارجاع شده بود مطرح و با گزارش شور اول موافقت و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون اقتصاد- محمدرضا خرازی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۸۴۳۰ راجع به اجازه مبادله قرارداد بازرگانی ایران و آلمان که برای شور دوم به کمیسیون امور خارجه ارجاع شده بود مطرح و با گزارش شور اول موافقت و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- آقای دکتر جزایری
دکتر جزایری- بنده غرضم از مزاحمت تذکری است که جناب آقای وزیر فرهنگ هم که تشریف دارند و جناب آقای ذوالفقاری توجه بفرمایند ما البته از نظر سیاست با آلمان توافق داشته‌ایم و شاید هم به نفع طرفین بوده است ولی به نظر من تنها این مبادله روابط بازرگانی نباید باشد. بنده تصور می‌کنم در همان موقعی که قرارداد بازرگانی مبادله می‌شود اجازه بفرمایید که روابط فرهنگی‌مان را مخصوصاً در موضوعاتی که مورد نیاز است توسعه بدهیم و در امور فرهنگی مخصوصاً راجع به دانشکده‌های
پزشکی مذاکره شود که از نظر استاد و وسایل کار کمکی به ما بشود البته ما در دانشکده‌های پزشکی خودمان وسایل کار به اندازه کفایت و استاد کافی نداریم، بنده تصور می‌کنم بهترین موقعی که بشود استفاده کرد همین موقع مبادله اسناد است و خود آقای وزیر فرهنگ هم همین‌نظر را راجع به دانشکده پزشکی داشتند و من تصور می‌کنم راجع به تمام استان‌ها لازم است و خیال می‌کنم که آقایان نمایندگان محترم شهرستان‌ها هم در این امر ذی‌نفع باشند ما در همان‌موقع که روابط بازرگانی را با کشورها دایر می‌کنیم، روابط فرهنگی را هم بایستی دایر کنیم و اگر واقعاً می‌خواهند ممالکی با ما بازرگانی کنند و به ما چیز بفروشند بیایند از معادن ما استفاده کنند و صنایع ساخته‌شده‌شان را به ما بفروشند ضمناً چند تا استاد هم به ما کمک کنند مخصوصاً در مورد دانشکده پزشکی بنده خیال می‌کنم که از استادهای آلمانی و سایر ممالک از آمریکا و سایر جاها روابط ما فقط از نظر حقوق بازرگانی نباید باشد بایستی قسمت‌های فرهنگی را هم استفاده کنیم و آقایان هم یک قدری در این مورد به ما کمک کنند.
نایب‌رئیس- آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ (دکتر مهران)- این تذکری که جناب آقای دکتر جزایری فرمودند بسیار جالب و مفید بود ما اتفاقاً با مقامات آلمانی مشغول مذاکره هستیم همین‌طور با دانشگاه‌های آنجا برای این‌که عده‌ای از استادان آلمانی برای تدریس در دانشگاه‌های شهرستان‌ها استخدام کنیم با نمایندگان دانشگاه‌های آلمان مذاکره کرده‌ایم که به طور منظم برای ما استاد بفرستند و برای بعضی دروس که ما احتیاج داریم و معلم نداریم برای ما معلم بفرستند و الان هم سه نفر برای دانشگاه استخدام‌شان در جریان است بنده خیال می‌کنم اقداماتی که شده تعقیب خواهیم کرد و منظور آقا تأمین خواهد شد (شوشتری- بسیار کار خوبی است)
نایب‌رئیس- آقای خرازی
خرازی- به طوری که آقایان محترم ملاحظه فرمودند جناب آقای دکتر جزایری نماینده محترم با اصل قرارداد پایاپای بین ایران و آلمان مخالفتی نفرمودند و حتی تأیید هم فرمودند که روابط تجارتی که ما با آلمان از قدیم داشته‌ایم به نفع طرفین بوده و همین‌طور هم هست فقط تذکری راجع به امور فرهنگی دادند و جناب آقای وزیر فرهنگ هم تأیید کردند که مشغول مذاکره هستند. بنده خواستم اضافه کنم آنچه به شما ثابت شده است این است که آلمان‌ها حاضر هستند هر گونه کمک فنی اقتصادی و فرهنگی به ما بکنند، گیرم باید ازشان خواسته شود، بنده عقیده دارم که دولت این قسمت را تعقیب کند، البته در قسمت‌های اساتید پزشکی و سایر اساتید و یا مهندسین عالی‌مقام حق همین است که از آنها خواسته شود ولی در قسمت‌های پایین حق این است که ما از ایرانی‌ها استفاده کنیم به این طریق که از ایرانی‌ها بفرستیم، برای صنایع، برای امور کارخانجات برای امور مربوط به قسمت‌های تسلیحات ارتش به آلمان و سعی کنیم با آنها مذاکره کنیم، آنها هم حاضر هستند که بین ۶ ماه تا یک‌سال به سرکارگرهای ایرانی که لیاقت دارند و ملزم شوند که آلمانی یاد بگیرند تعلیمات بدهند (افشارصادقی- تسلیحات ارتش را تمام متخصصین ایرانی اداره می‌کنند) می�دانم ولی الان لایحه‌ای آورده‌اند که یک متخصص آلمانی که از ۱۳۲۴ حقوق می‌گیرد باز هم می‌خواهند قرارداد او را تمدید کنند، بنده هم تأیید می‌کنم نظر جنابعالی، را جناب آقای افشارصادقی، بنده معتقدم که در تمام رشته‌ها عوض این‌که استخدام بکنیم از خودمان بفرستیم بروند در خارجه در آن رشته متخصص بشوند برگردند الان برای چاپخانه مجلس به شش سر استاد تکلیف کردیم در ظرف شش ماه آلمانی یاد بگیرند بفرستیم در رشته‌های خودشان در چاپ جدید تکمیل صنایع را بیاموزند بیایند ایران، بنده تأیید می‌کنم که در همه کارها باید ایرانی‌ها مؤثر باشند و خود ایرانی‌ها مملکت‌شان را اداره کنند و عوض این‌که متخصص از خارجه بیاوریم بنده عقیده‌ام این است که از ایرانی‌ها بفرستیم خارجه که آن تخصص را بیاموزند و برای خودمان هم مفیدتر خواهد بود. (صحیح است)
نایب‌رئیس- دیگر کسی اجازه نخواسته آقایانی که با اجازه مبادله قرارداد بازرگانی ایران و آلمان موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۱۳- شور دوم اجازه الحاق به قرارداد جلوگیری از کشتار دسته‌جمعی و تصویب آن
نایب‌رئیس- لایحه اجازه الحاق ایران به قرارداد بین‌المللی ژنو رسید جلوگیری از کشتار دسته‌جمعی مطرح است این یک قرارداد بین‌المللی است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۸۱۳۰ راجع به اجازه الحاق دولت ایران به قرارداد بین‌المللی جلوگیری از کشتار دسته‌جمعی (ژنوسید) برای شور دوم در کمیسیون امور خارجه مطرح با توضیحاتی که معاون وزارت امور خارجه دادند گزارش شور اول تأیید گردیده اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- بنده به عنوان موافق صحبت می‌کنم.
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالفید؟
شوشتری- بنده هم به عنوان موافق صحبت می‌کنم.
نایب‌رئیس- بنابراین کسی به عنوان مخالف اجازه نخواسته اعلام رأی می‌کنم. آقایانی که با اجازه الحاق به قرارداد جلوگیری از کشتار دسته جمعی موافقند قیام بفرمایند (عموم نمایندگان برخاستند) تصویب شد.
دکتر جزایری- به شرطی که فقط روی کاغذ نباشد و عمل هم بشود (پورسرتیپ- به شرطی که در الجزیره و مراکش هم عملی شود)
۱۴- شور دوم اجازه الحاق قرارداد ارتباطات دورو تصویب آن
نایب‌رئیس- قرارداد بین‌المللی ارتباطات دور مطرح است. گزارش کمیسون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون پست و تلگراف به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۶۱ ر ۲۳۴۶ دولت راجع به قرارداد بین‌المللی ارتباطات دور منعقده در بوینوس‌آیرس برای شور دوم در کمیسیون پست و تلگراف با حضور آقای وزیر پست و تلگراف مطرح چون نظری نبود ماده واحده گزارش شور اول تأیید و اینک گزارش آن را به عنوان شور دوم تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحده- قرارداد بین‌المللی ارتباطات دور که در دی‌ماه ۱۳۳۱ در بوینوس‌آیرس منعقد و از طرف نماینده دولت شاهنشاهی امضا شده و مشتمل بر ۵۰ ماده و ۶ ضمیمه و ۳۶ پروتکل و ۴ پروتکل اضافی و ۳۴ تصمیم و ۴ توصیه و آمال است تصویب و به دولت اجازه داده می‌شود طبق قرارداد مزبور آیین‌نامه‌های بین‌المللی تلگراف و تلفن و با سیم و بی‌سیم منضم به آن را نیز اجرا نماید.
تبصره- بدولت اجازه داده می‌شود قرارداد بین‌المللی ارتباطات دور منعقده در مهرماه ۱۳۲۶ در آتلانتیک‌سیتی را که قرارداد بوینوس- آیرس به شرح ماده فوق قائم‌قام آن خواهد بود به دبیرخانه کل اتحادیه ارتباطات دور اعلام دارد.
مخبر کمیسیون پست و تلگراف وتلفن
دکتر مشیرفاطمی
گزارش از کمیسیون امور خارجه
به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه برای شور دوم قرارداد بین‌المللی ارتباطات دور را که در دی‌ماه ۱۳۳۱ در بوینوس‌آیرس منعقد گردیده برای شور دوم با حضور آقای معاون وزارت امور خارجه مطرح نموده چون مخالفی نبود گزارش شور اول (ماده واحده و تبصره آن) مورد تأیید واقع و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه - مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- کسی اسم ننوشته مواد، آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۱۵- شور اول اجازه الحاق قرارداد بین‌المللی مبادله اسناد رسمی و علمی و ادبی
نایب‌رئیس- یک فقره دیگر باقی‌مانده راجع به شور اول است. شور اول الحاق ایران به قرارداد بین‌المللی مدارک و نوشته‌جات و نشریات (به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی کمیسیون
امور خارجه با حضور آقایان معاون وزارت امور خارجه لایحه شماره ۸۱۳۰ ارسالی از مجلس سنا راجع به الحاق دولت ایران به قرارداد مبادله بین‌المللی مدارک و نوشته‌جات رسمی و نشریات علمی و ادبی مطرح نموده قرارداد مزبور برای شور اول عیناً تصویب اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه- مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالفید (شوشتری- بله) بفرمایید. (کریمی- آقای شوشتری شما با تمام لوایح مخالفت می‌کنید فراموش‌تان نشود)
شوشتری- صحیح است، مخصوصاً نظر جناب آقای وزیر فرهنگ را به این موضوع جلب می‌کنم تقریباً شصت و پنج یا شش کلمه این لایحه بیشتر نیست اما تفسیر این ۶۶ کلمه خیلی زیاد است، مدارک علمی مکاتیب علمی، مکاتیب ادبی در کشور ما از نظر آثار ملیت و قومیت و دیانت این مملکت امری نیست که به سهولت و سادگی بتوان در آن نظر انداخت و در اطراف آن حرف زد، جناب آقای وزیر فرهنگ یکی از نقایصی که برای کشور ما پیدا شده عدم توجه به همین موضوع است، هر مملکتی به آثار علمی و ادبی و از نظر اخلاق و از نظر حفظ آثار دیانت نکند و به سهولت بگویند و بگذرند بدانند در اندک زمانی تمام شعار دینی و ملی خود را از دست داده و اندک زمانی نمی‌گذرد که نامی از اینها باقی نمی‌ماند مملکت ایران مهد علم بود، مملکت ایران سرچشمه علم بوده، حتی در عالم اسلام شما اگر مکتب ادبی اسلامی چه در فقه، چه در اصول، چه در کلام، چه در صرف، چه در نحو، اگر توجه کنید مؤلفین آنها ایرانی بوده‌اند سپویه
ایرانی است البته (الکتاب) را عربی نوشته این موضوع جناب آقای وزیر فرهنگ یک موضوع ساده‌ای نیست من خلاصه می‌کنم شما خودتان می‌دانید اگر سستی در ایمان اشخاص و بچه‌ها پیدا شده، سستی در عقاید مردمی که با اصول علم و دیانت روی تقلید رفته‌اند و نرفته‌اند روی اجتهاد و تحقیق، اینها یک موضوعاتی است که در امور ساده زودتر گمراه می‌شوند، این مخالفتی که جناب آقای کریمی فرمودند، این معنای مخالفت نیست این معنای تذکر است ان‌الذکری تنفع المؤمنین. من مجبورم جناب آقای وزیر فرهنگ این را بگویم این قرارداد شور اولش است الان فکر کنید طرز طبع کتب دینی کتب علمی، کتب ادبی که سر و کارش با اخلاق و روحیه جامعه ایرانی است آیا معنویات ما را، وضع فعلی تأمین می‌کند؟ نه ما اگر کتاب‌ها و روابط خودمان را با ملل طوری تطبیق می‌کردیم از نظر علم و ادب و سیاست که در مملکت ما هر کتاب ضاله‌ای هر کتاب گمراه‌کننده‌ای هر نشریه‌ای که برخلاف دیانت، برخلاف استقلال و سلطنت و برخلاف وضعیت مملکت ما است منتشر نشود کار یا به اینجا نمی‌رسید که هر روز دست بچه‌های ما، دست معلمین ما، دست دولت‌های ما، دست دختران ما این کتب ضلال باشد مخصوصاً جناب آقای وزیر فرهنگ به شما تذکر می‌دهم باید این عکس‌هایی که برخلاف عفت است این چیزهایی که بچه‌های پاک و معصوم را سوق می‌دهد به بی‌عفتی بی‌اخلاقی این منزل اولش است، پایه اولش است این کارها باید جلوگیری بشود، آقای دکتر مهران تو مرد بسیار خوبی هستی، پدر مرحومت با من رفیق بود، مرد خوبی هم بود جدت و دودمان شما خدمت‌گزار بودند خدا شاهد است این موضوع توجه به کتاب، توجه به آثار علمی و ادبی ممالک دیگران از تمام موضوعات ما بزرگتر است، من ناچار شدم این تذکر را بدهم الان شور اول است استدعا دارم توجه بفرمایید و در کمیسیون طوری تطبیق بفرمایید که ملایم کنید بالطبع جامعه، بالطبع مملکت، بالطبع دین که منظور ما حاصل بشود هم خدا از شما راضی بشود و هم مملکت و هم شاهنشاه را این اندازه زحمت ندهیم.
نایب‌رئیس- آقای نقابت نظری دارید بفرمایید.
نقابت- عرض کنم که قاعدت شور در قراردادها بر طبق آیین‌نامه داخلی است که نماینده‌ای که به عنوان اعتراض و تذکر مطلبی را بیان می‌کند و تقاضا می‌کند که آقای وزیر خارجه که حالا معلوم نیست پاریس هستند، می‌آیند، بعد انتخاب می‌شوند نمی‌دانم، یا آقای مخبر کمیسیون متذکر باشند از کمیسیون خارجه مطرح کنند در این خصوص با دولت طرف پیمان این مطلب مذاکره بشود.
یکی از مسائل بسیار مورد ابتلا ما راجع به اسناد است که در این قرارداد هم ثبت سند قید شده است، بر طبق قانون مدنی محاکم به اسنادی ترتیب اثر می‌دهند که آن اسناد در کشوری که تنظیم شده است بر طبق قواعد تنظیم یافته باشد و این شرط در قانون مدنی محاکم ایران را دچار اشکال عجیبی کرده است یعنی تبعه ایران که مریض است به سوئیس می‌رود برای معالجه یا کشورهای دیگر اتفاقاً حالش بد می‌شود می‌رود به سفارت با حضور اعضای نمایندگی سیاسی ایران وصیتی منعقد می‌کند یا عهدی یا تملیکی یا انتقالاتی با ملاک می‌دهد یا حقوقی برای اشخاص مقرر می‌دارد: آقایان نمایندگان وزارت خارجه قانون مدنی را رعایت نمی‌کنند یا اجازه بدهید بگویم یک خورده کمتر توجه هستند، رعایت نمی‌کنند، آنجا نمی‌نویسند که این سند بر طبق قوانین محلی تنظیم یافته است بعد این شخص می‌آید به ایران و دچار زحمت می‌شود، مطابق این ماده قانون املاک امیرنظام دچار زحمت شد (صحیح است) این مرد یک وقف‌نامه‌ای تنظیم کرد و یک املاکی را صرف خیرات و مبرات و مریض‌خانه کرد بعد آمد در ایران و دچار مشکلات عجیبی شد از لحاظ وقفیت، یا معزالسلطان قراگوزلو یا سایرین، حالا مقصودم شخص نیست ولی موضوع این قضیه است که این اسناد در آنجا تنظیم می‌شود. ما به وزارت خارجه گفتیم آقا شما به سفارتخانه‌های ما در خارج یک اسناد رسمی هم بدهید که او بر طبق قوانین محلی تلگرافی استعلام کند هم بتواند معامله کند، قسمت عقود، ایقاعات ازدواج سایر مسائل را تنظیم کنند که بعد وضعیت آنها در ایران دچار زحمت نشود و این کار یک تشنج عجیبی در محاکم ایجاد می‌کند (صحیح است) به عکس یک اسنادی در اینجا تنظیم می‌شود نمایندگانی از کمپانی‌های خارجی می‌آیند به تجارتخانه‌های مختلف ما و سعی می‌کنند این آقایان تجار بی‌اطلاع و ساده‌لوح ما را فریب بدهند به عنوان این‌که مقادیر زیادی جنس برای شما حمل می‌کنیم و اعتبار چند ساله برای شما معین می‌کنیم وجوه نقدی آنها را با یک پیمان از دست‌شان بیرون می‌آورند و بالنتیجه آن حق از بین می‌رود و آن پیمان عمل نمی‌شود آن تاجر ایرانی دچار ورشکستگی و بدبختی می‌شود من الان اطلاع دارم یک تجارتخانه‌ای در خوزستان به نام تجارتخانه کمیلی هست که مقدار زیادی پنبه از آنجا حمل کرده است و فرستاده به اسپانیا و با یک کمپانی قراردادی منعقد کرده برای مبادله که پنبه بدهد و در عوض پارچه بگیرد، پارچه‌هایی که آمده در گمرک تمام پوسیده بوده است به طوری که به هیچ‌وجه به قیمت خود گمرک هم قابل‌اجرا نبوده است بعد از مکاتبات زیادی با سفارت گفته می‌شود این‌کار باید به مرجع قضایی احاله شود مرجع قضایی کجا است اسپانیا، مملکت اسپانیا که ترتیب اثری به این اسناد نمی‌دهد برای این‌که در این اسناد نوشته نشده که بر طبق قوانین محلی عمل بشود. چون مبدأ معامله در اینجا است، امروز تجارت در دنیا یک حالتی پیدا کرده است که مردم با تلفن و تلگراف تجارت می‌کنند با این وسایل با یک فروختم و خریدم، میلیون‌ها مال فروخته می‌شود، رعایت حقوق تجارت نمی‌شود، رعایت حقوق و قوانین عرف و عادت و آن قوانینی که به وسیله آن اسناد تأیید می‌شود نمی‌گردد و مسئولیت این کار مسلماً به عهده وزارت خارجه است وزارت خارجه بایستی عمل خودش را با قوانین مملکت تطبیق بدهد و قراردادهایی ببندد که این قراردادها اسناد بین دول را مثلاً با تصدیق اطاق بازرگانی با تصدیق نماینده دو طرف معتبر بشناسد به این جهت بنده خواستم این تذکر را که مبتلا به است و مورد احتیاج است به آقای وزیر خارجه مقیم پاریس بدهم که اگر انشاءالله تشریف آوردند در کمیسیون خارجه این نکته را رعایت بفرمایند.
نایب‌رئیس- برای شور دوم به کمیسیون خارجه ارجاع خواهد شد. آقای مخبر نظری دارید بفرمایید مخبر کمیسیون خارجه (مرآت اسفندیاری)- مطالبی که جناب آقای شوشتری و جناب آقای نقابت فرمودند همه تقریباً تذکرات به موردی بود ولی متأسفانه با کمال شرمندگی باید عرض کنم که مربوط به این لایحه نبود لایحه الحاق ایران به قرارداد مبادلات رسمی، یعنی قراردادی ما بین عده‌ای از کشورهای دنیا بسته شده است که ایران امروز ملحق به آن شده مبادله اسناد هم نشده بنده دو قسمت را فقط عرض می‌کنم که روشن بشود، قسمت اولش این است در هر یک از کشورهای متعاهد دفتری برای تصدی امور مربوط به مبادلات تأسیس خواهد گردید.
ماده دوم- نشریاتی که کشورهای متعهد تعهد می‌نمایند مبادله کنند به قرار زیر هستند.
الف- مدارک و نوشته‌جات رسمی و پارلمانی و اداری که در محل اصلی خود و در اختیار عامه گذارده می‌شود.
ب- تألیفاتی که به دستور و خرج دولت منتشر می‌گردد فقط این دو ماده است تمام اسناد در کتاب‌ها نوشته‌جاتی که رد و بدل می‌شود تمام در این قسمت است که بنده عرض کردم البته مطالب آقای نقابت کاملاً صحیح بود ولی خواستم ذهن‌شان را روشن کنم به این قسمت که در هر سفارتخانه‌ای یک کنسول‌گری یا شانسولری در آن قسمت‌هایی که ممکن است و مقدور است برای سفارتخانه یک قسمت‌هایی را انجام می‌دهند از قبیل ازدواج یا تصدیق امضا و امثال آن ولی متأسفانه سفارتخانه یا شانسولری تا به حال در مورد دفاتر اسناد رسمی عمل نکرده‌اند یک اسنادی در آن جاهای صادر نمی‌شود که این‌قدرها سندیّت داشته باشد ولی بنده فرمایشات جناب آقای نقابت را تعقیب خواهم کرد و در نظر خواهم گرفت.
نایب‌رئیس- این لایحه برای شور دوم بکمیسیون ارجاع می‌شود. آقای وزیر جنگ بفرمایید.
۱۶- استرداد لایحه اشل حقوق قضات نظامی به وسیله آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ (سرلشکر وثوق)- لایحه‌ای برای اصلاح لایحه قانونی مورخ ۷ر۵ ر۱۳۳۲ راجع به اشل حقوق قضات نظامی تقدیم شده است که بنده تقاضای استرداد آن را برای بعضی اصلاحات دارم.
۱۷- در دستور گذاردن لوایح مربوط به بیمه اجتماعی افزارمندان ارتش و تصویب آن
وزیر جنگ- ضمناً از مقام ریاست استدعامی‌کنم دو فقره لایحه یکی مربوط ببیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تقاعد افزارمندان ارتش که در تاریخ ۱۴- ۲- ۳۳ تقدیم شده و یکی هم لایحه وظیفه افسران و درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش که در تاریخ ۱۱ر۹ر۳۳ تقدیم شده است نظر به فوریت و اهمیت این دو لایحه مقرر فرمایید در دستور قرار داده شود.
نایب‌رئیس- قسمت اول را که ایشان مسترد داشتند و در دو موضوع اخیر رأی می‌گیریم.
خرازی- به تصویب کمیسیون‌ها هم رسیده است.
نایب‌رئیس- برای این‌که جزو دستور قرار گیرد باید مطابق آیین‌نامه رأی بگیریم رأی گرفته می‌شود، آقای شوشتری مخالفید؟ (شوشتری- بلی، بنده یک تذکر دارم) چون اعلام رأی شده دیگر مخالفتی ندارد، رأی می‌گیریم باین‌که این دو فقره لایحه که جناب آقای وزیر جنگ تقاضا کردند در دستور گذاشته شود آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
۱۸- مذاکره در لایحه تمدید مدت اجرای ۲۱ فقره لوایح آقای دکتر مصدق
نایب‌رئیس- چون در جلسه قبل نسبت به تقاضای دولت که چند فقره لایحه به موقع اجرا گذارده شود فوریت آن تصویب شد حالا اصل آن مطرح است قرائت می‌شود (عمیدی‌نوری- اصل موضوع باید رسیدگی بشود)
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده واحده- به دولت اجازه داده می‌شود آن قسمت از لوایحی که طبق قانون مورخ ۱۱ مرداد ۲۴ تا آذر ۲۱ آذرماه
۱۳۳۴ دولت مجاز در اجرا بود و تاکنون به تصویب مجلسین نرسیده تا تاریخ ۲۵ اسفند ماه ۱۳۳۴ نیز به موقع اجرا بگذارد لایحه قانونی که مشتمل بر ماده واحده است در جلسه روز شنبه ۲۵ آذر ماه ۱۳۳۴ به تصویب مجلس سنا رسید.
نایب‌رئیس- آقای معاون نخست‌وزیر بفرمایید.
معاون نخست‌وزیر (ناصر ذوالفقاری)- از این ۲۴ فقره لایحه چون سازمان صنایع کشور جزو وزارت صنایع و معادن شده باین جهت لایحه آن مسترد می‌شود و چون لایحه متهمین قاچاق در مجلس سنا مسترد شده است در اینجا هم مسترد می‌شود سوم لایحه عمران است که آن هم مسترد می‌گردد.
نایب‌رئیس- بنابراین باید نسبت ببقیه مذاکره شود آقایانی هم در برگ موافق و مخالف اسم نوشته‌اند، آقای نقابت بفرمایند.
نقابت- عرض کنم رویه‌ای که اتخاذ شده است برای گذرانیدن این لوایح قابل کمال انتقاد است زیرا یک سلسله لوایح آقای دکتر مصدق در اول تشکیل این دوره مجلس شورای ملی مطرح شد و قانونی گذشت که آن لوایح از نظر این که مخالف قانون اساسی است به کلی ملغی باشد و بعد ۵ نفر از آقایان وزرا شب ساعت نه و نیم آمدند در کمیسیون دادگستری و گفتند که اگر تأخیری در اجرای این لوایح بشود و اینها الغا بشود به کلی چرخ وزارتخانه‌ها می‌خوابد و یا استعفا می‌کنند کمیسیون‌های دادگستری مجلسین مدتی صرف وقت کردند تا راه‌حلی پیدا کردند که موقتاً آن قوانین مجری باشد و کمیسیون‌های مشترک نسبت به آن قوانین و لوایح نظر بدهند و بعد هم در آن گرمای تابستان اوقات آقایان نمایندگان محترم کمیسیون‌های مشترک صرف این لوایح شد (صحیح است) و با کمال علاقه‌مندی تشریف آوردند وقت صرف فرمودند تا این‌که این لوایح یکی بعد از دیگری رسیدگی و اصلاح گردید، متأسفانه نمایندگان دولت یا وزرا یا معاونین آنها آن‌طوری که باید ابراز علاقه کنند آن‌طوری که می‌آمدند و می‌گفتند که چرخ‌ها می‌خوابد و ما استعفعا خواهیم کرد معلوم شد که نه، علاقه‌ای ندارند و نیامدند و جدیت نکردند و ۲۴ لایحه از آن اصول و حدود قانونی خارج شد سپس آمدند گفتند که یک مرتبه اینها را برای مدت ۳ ماه تمدید کنیم تا برویم آنها را حل و فصل بکنیم، باز هم با کمال خلوص‌نیت نمایندگان هر دو مجلس قبول کردند و به تمدید آن رأی دادند تا مردادماه متاسفانه در این فاصله هم باز آقایان اعمال وقت نکردند و نیامدند دنبال این کار را نگرفتند این مسائل می‌فهماند که هیئت‌مدیره یعنی اعضای کابینه توجهی به وظایف قانونی ندارند و خیلی میل دارند از روی سلیقه و فهم و استنباط خودشان عمل کنند و توجهی به آرای مجلسین و مقرارت مملکت و عنایتی به احترامات قوه مقننه نداشته باشند این امر یعنی پیدایش این فکر و این غریزه در قوه مجریه باعث می‌شود که قوه مقننه خدای نخواسته تصور عدم اعتماد بکند بگوید عامل چرا اعتنا به مقرارت ندارد، به طور مثال عرض کردم، اینجا ذکر شده است کلیه لوایحی که تاکنون به تصویب مجلسین نرسیده تا ۲۴ اسفند ماه ۳۴ اجرا بشود، خیلی خوب امروز قیام کردیم و رأی دادیم تا ۲۵ اسفند ماه این لوایح یعنی لوایحی که الان از هر کدام از این آقایان وزرا و معاونین آنها بپرسیم که آقا روی این ۲۴ فقره لایحه برحسب اتفاق یک انگشت می‌گذاریم (نایب‌رئیس- ۲۱ لایحه شده) این ۲۱ لایحه و یکی را درمی‌آوریم اگر شما گفتید مفاد این لایحه چیست؟ حکمش چیست؟ مدتش چیست؟، موضوعش چیست؟، مدت این گذشته است یا نگذشته است به خدا نمی‌دانند، بنابراین یک عده‌ای که این‌طور توجه به قانون و مقررات و محتویات آن ندارند همین‌طور برای تمدید آن می‌آیند یک لایحه‌ای می‌آورند که تا ۲۴ اسفندماه تمدید و تصویب می‌کنیم بعد از اسفند تکلیف آنها چیست؟ من به شما قول می‌دهم که در روز آخر اسفندماه می‌آیند اگر مجلس بود یک لایحه دیگری می‌آورند که سه ماه دیگر تمدید شود اگر مجلس تعطیل بود، در خلال این تعطیلی هم بدون قانون اجرا می‌کنند یعنی آنها اجرا نمی‌کنند کسانی که ذی‌نفع در این مقررات هستند اجرا می‌کنند حالا ما مراجعه می‌کنیم به یکی از آن لوایح مرداد که لایحه وزارت فرهنگ است چون اتفاقاً آقای وزیر فرهنگ تشریف دارند و شاید بیش از دیگران وارد به مسائل مربوط به وزارتخانه خودشان هستند مثال می‌زنیم لایحه راجع به تحریک دانش‌آموزان و امتحان‌دهندگان و سرکشی در اجرای مقرارت امتحانی است این لایحه در دستور مجلسین و کمیسیون‌های مشترک بود مدتش گذشت یک دفعه تمدید شد سپس لایحه‌اش آمد به مجلس رفت به کمیسیون فرهنگ، کمیسیون فرهنگ به موجب این رأی در آن اصلاحاتی کرد و تصویب کرد و آن موضوع شلاق را هم که پریروز رویش دعوا بود برداشت و این لایحه دیگر شلاق ندارد یک توقیف‌موقت دارد از ناحیه مأمورین انتظامی و یک محاکماتی هم دارد بعد هم آن لایحه آمد به کمیسیون دادگستری (عمیدی‌نوری- کمیسیون دادگستری رد کرد) کمیسیون دادگستری در تاریخ ۳۰ر۸ ر۳۴ جلسه‌ای تشکیل داد با حضور آقای وزیر دادگستری به این لایحه رسیدگی کرد و این‌طور استدلال کرد که چون قوانین عمومی مملکت متضمن مقرراتی است که از اخلال‌گری جلوگیری می‌کند و هر گونه رفتار سوءانتظامی را هم ضمانت کرده است حاجتی به این قانون خاص نیست و به این جهت کمیسیون دادگستری آن را رد کرد و گزارش آن به امضای آقای عمیدی‌نوری صادر شد اما چاپ و انتشار پیدا نکرد یعنی هیئت‌رئیسه مجلس شورای ملی اینجا باید توجه کند که کمیسیونی اگر یک لایحه‌ای را تصویب کند و کمیسیون دیگری آن را رد کند باید کمیسیونی مرکب از هر دو کمیسیون تشکیل شود تا تکلیفش روشن شود بیاید به مجلس این لایحه‌ای که به این کیفیت و سرنوشت است الان آقایان دارند رأی می‌دهند که تا ۲۴ اسفندماه همان لایحه خام اولیه دکتر مصدق، همان لایحه‌ای که گفتیم برخلاف قانون اساسی است و دو سال هم هست که از عمر مجلس می‌گذرد و روی آن صرف وقت شد این لایحه تا آخر اسفند اجرا می‌شود این صحیح نیست هم خلاف اصل عمل کردیم و هم این‌که عرض کردم بی‌اعتنایی به آرای کمیسیون‌ها چرا؟ برای این‌که کسانی که ذی‌نفع در این کارها هستند دنبال لوایح‌شان نمی‌آیند، اگر امروز وزیر راه در مجلس بود یا معاونش اینجا نشسته بود و اروپا نبود موقعی که که لایحه پلیس راه‌آهن مطرح می‌شد معاون وزارت دارایی نمی‌گفت که من این لایحه را نخوانده‌ام و حالا برگردانیم به کمیسیون و چند هزار نفر پاسبان و افسر و مردمانی که توی سرما و گرما در راه‌آهن خدمت می‌کنند مأیوس بشوند، این لایحه رفت به کمیسیون برای شور دوم ما فوریت اول را رأی دادیم اما فرستادیم به کمیسیون، چرا؟ برای این‌که وزیرش دنبال لایحه‌اش نیست ولی آن لایحه‌ای که درش ۱۰ میلیون اعتبار است آن لایحه‌ای که درش صد میلیون است، در ظرف یک روز صبح و عصر می‌آیند، کمیسیون تشکیل می‌شود و غروب هم ابلاغ می‌کنند فردایش جلسه می‌شود ما رأی می‌دهیم اما آن لایحه‌ای که تماس با حقوق اجتماع دارد آن لایحه‌ای که تکلیف حقوق مردم را معین می‌کند باید به سرنوشتی دچار شود که لخ و لخ و لخ دو سال تمام همین‌طور کشانده شود تا به اینجا برسد در صورتی که این کار درست نیست، این بی‌اعتنایی هیئت‌مدیره مملکت است که به مذاکرات نمایندگان و قوه مقننه عمل نمی‌کند و تخطئه هم می‌کند بنده در مقابل این تذکراتی که می‌دهم عرض می‌کنم شخصاً مسئولم و شخصاً مطالعه کرده‌ام. بنده ۲۲ سال است خدمت آقایان هستم اگر قاچاق‌چی اگر ملاک اگر محتکر. اگر مجرم. اگر گناهکار یا ثوابکار بوده‌ام در هر چند صورت امتحان خودم را داه‌ام. بنده در جلسات قبل راجع به مصرف ۱۰ میلیون و صرف آن در نقاط مختلف عرض کردم که عنایت و توجهی نفرمودید. در آن جلسه عرایض بنده تا حدی جناب آقای ذوالفقاری را گرم کرد ایشان با کمال حرارت یاد داشت کردند و گفتند که من به آقای نخست‌وزیر می‌گویم به رئیس شهربانی می‌گویم که اوضاع آن محل را رسیدگی کنند.
نایب‌رئیس- آقای نقابت در اطراف موضوع بفرمایید.
نقابت- بنده نیم ساعت اجازه دارم صحبت کنم، ۲۴ لایحه هم هست راجع به قاچاق هم هست راجع به عمران هم هستند بنابراین عرایض بنده در اطراف این موضوعات است مع‌هذا این تذکراتی که بنده دادم یادداشت کردند و گفتند می‌رویم رویش اقدام می‌کنیم نتیجه یادداشت ایشان و مذاکرات ایشان با رئیس دولت و رئیس شهربانی این شد که یک مشت گله‌گزار برای بنده پیدا شد آن یکی می‌گفت گه تو با رئیس شهربانی بدی این نتیجه مذاکرات ایشان بود (عبدالصاحب صفائی- این نتیجه مذاکرات ایشان نبود نتیجه فرمایشات خودتان بود) آقای صفائی گفتند که رئیس شهربانی آدم خوبی است (صفائی- حالا هم می‌گویم) مثل این‌که من گفتم آدم بدی است به خدا سید است، صحیح‌النسب است سید در دنیا بد نمی‌شود.
(صفائی- چرا گاهی مثل نواب صفوی بد می‌شود) در آخرین لحظه خداوند به او توفیق عنایت می‌کند که توبه کند و از این دنیا برود نوری قذفه‌الله فی قلب من یشاء باید از مبدأ عالی سیر کند این نور و این توفیق و در قلب آن وارد شود بحث مادر این است که آنها که شاغل خدمت هستند و این کرسی‌ها در اختیارشان است صلاحیت دارند کار خیر بکنند چرا تأخیر در کار خیر می‌کنند و آن روزی که از پشت میز به آن طرف رفتند با ما هم‌درد می‌شوند از بدی اوضاع از خرابی و بی‌وفایی روزگار صحبت می‌کنند و بعد هم یک نقشه‌هایی فکر می‌کنند که اگر ما بر سر کار بودیم چنین و چنان می‌شد خوب آقا حالا که شما هستید به این عرایض توجه کنید ببینید چرا باید این لوایح شما به این سرنوشت دچار بشود، از لوایح وزارت دارایی یکی لایحه تأسیس پلیس گمرک است که این را داریم رأی می‌دهیم مدت آن تمدید پیدا کند. و تا ۲۴ اسفند بماند، آقایان هیچ در این خصوص پرسیدند که پلیس گمرک چه جور تشکیل می‌شود، و چه‌قدر بودجه دارد و صلاحیتش چیست و چه‌قدر جلوگیری در امر قاچاق در این سرحدات کرده است؟ آیا تحقیق در این‌باره حاصل شده است؟ این توضیحات را نداده‌اند و قطعاً جناب آقای ذوالفقاری این لوایح را نخوانده‌اند، حالا به طور کلی روی تکلیف معاونت نخست‌وزیری یک جواب ردی مکلفند به بنده بدهند. خیلی خوب این خوب را هم می‌پذیریم و باز برای این که چوبی لای چرخ دولت نگذاشته باشیم پا می‌شویم رأیی هم می‌دهیم اما این لایحه پلیس گمرک را می‌خواهید ببینید چیست؟ شما یک دستگاه گمرک دارید یک دستگاه پلیس گمرک دارید، یک دستگاه گارد مسلح مرزی دارید برای سومی ۱۴ میلیون تومان، برای دومی ۹ میلیون خرج می‌کنید حالا اگر این ۹ میلیون و چهارده میلیون را بریزید توی خزانه گمرک مجموع قاچاق‌تان به اندازه این پول‌ها نیست این یکی، دوم این‌که در نتیجه این عمل خدا گواه است یک عده
از تجار خوزستان و تجار تهران آمده‌اند شکایت می‌کنند که ما کالاهایی وارد کرده‌ایم در گمرک مانده نمی‌توانیم حقوق گمرکی را بپردازیم بیاوریم بیرون چرا؟ مثلا قماش نخی متری ۱۴ ریال به آن حقوق گمرک تعلق گرفته اگر پول بدهیم و این جنس را بیاوریم بیرون قاچاق‌چی توی بازار متری ۱۲ ریال می‌فروشد و بنابراین پول گمرک ما در نمی‌آید. در صورتی که در مقابل این کالا مقداری کالاهای داخلی، پنبه، پشم و پوست صادر کرده‌ایم و آن وقت نتیجه‌اش واخواست شدن سفته‌ها، ورشکستگی بازار و بی‌چارگی اقتصادی است. این می‌شود که هی وزرای مشاور کمیسیون درست می‌کنند که بنشینند فکر کنند ما از چند میلیون دلار قرض‌های نزولی یک مبلغی بدهیم به این تجار که قرض‌هایشان واخواست نشود. یک مبلغی بدهند به کارخانه‌ها. خوب شما هی از این طرف می‌دهید از آن طرف در نتیجه یک عوامل دیگری معاملات اینها دچار تشنج و اختلال و خرابی می‌شود، هی ورمی‌شکنند تا کی می‌شود به مردمی که می‌دانیم نمی‌توانند قرض خودشان را ادا بکنند قرض داد؟ آیا این قرض‌ها یک روزی قابل استرداد هست؟ بالاخره جبران این قضیه می‌شود؟ نتیجه این می‌شود که هی دولت می‌رود از بانک قرض می‌گیرد پس فردا صدمیلیون دویست میلیون، سی‌صد میلیون، چهار صد میلیون به بانک ملی مقروض می‌شود و بعد می‌آید اینجا یک ماده قانونی می‌گذارند که ما دلار سه تومان و نیم را هفت تومان و نیم می‌کنیم و قرض‌هایمان را می‌دهیم. یعنی در یک سطل شیر، دو سطل آب بریزیم و به قول سعدی که گفت:
آن همه آبی که در آن شیر بود- سیل شد آنگه رمه را در ربود.
بالاخره کار به آنجا می‌رسد که این آب زیادی رمقی برای شیر باقی نمی‌گذارد اینها نتیجه این است که ما وظیفه‌مان یک اتودی است و یک مطالعه است و بیان این مسئله است در اینجا، در محضر آقایان البته آقایانی که عنایت دارند، هیئت محترم دولتی که مدعی شده‌اند وزیر خوبی هستند، مدعی شده‌اند مرد اقتصادی صحیحی هستند و می‌توانند امور مملکت را اداره کنند باید این تذکرات را بگوش بگیرند و بروند در ادارات‌شان مطرح کنند و مسئولین کار را پیدا کنند، بیایند توی کمیسیون‌ها توضیح بدهند ما همه همکاری بکنیم. به خدای احد و واحد هیچ‌کدام ما بر علیه منافع مملکت فکر نمی‌کنیم، نه شب فکر می‌کنیم، نه روز (صحیح است)
همه همکاریم برای این‌که این دستگاه را، این وضع امور اجتماعی خودمان را، این تاریخ پرافتخار مملکت‌مان را حفظ کنیم: اما چه بکنیم، که این مسائل گفته می‌شود از ناحیه من مخالف تلقی می‌شود، آن هم مخالفت در سراشیبی مجلس، مخالفت در آخرین روزها، مخالفی که باید لب فرو ببندد و بازو بگشاید تا منظور نظر قرار بگیرد این‌طور نیست ما بسیاری از این ایام را طی کرده‌ایم و امیدواریم تا وقتی که توفیق خدمت برای ما هست، موفق به خدمت بشویم و هرگاه توفیق نداریم و یک ساعت از عمرمان در اینجا صرف می‌شود و ضررش به ملت و مجلس می‌خورد آن روز را خدا از من بگیرد، با این کیفیت من خواهش می‌کنم جناب آقای ذوالفقاری اصراری امروز برای گذشتن این لایحه نداشته باشند یک جلسه‌ای از این کمیسیون‌های مربوطه ما بسیاری از این لوایح را تصویب کردیم، بسیاری را رد کردیم، بسیاری مدت‌هایش گذشته است همین‌طور دربست می‌آورند می‌گویند تا اسفند، خوب بعد از اسفند چی؟ یک مختصر مطالعه‌ای در این کار بکنید، یک خرده بیشتر به عرایض ما توجه کنید و البته ما غرضی نداریم باید به این کارها توجه بشود و این لوایح مورد عنایت قرار بگیرد. (احسنت، احسنت)
نایب‌رئیس- آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ- جناب آقای نقابت یک مطلبی فرمودند، یعنی این بود که دولت توجه و احترامی به قوانین ندارد و کوتاهی کرده، بنده باید عرض کنم خود آقایان شاهد و گواه هستند که این لوایح خیلی زیاد است. آقایان در این تابستان گذشته اعضای محترم کمیسیون‌های مشترک مساعدت فرمودند، نمایندگان دولت هم آمدند، وزرا هم آمدند، بسیاری از این لوایح گذشت متاسفانه عده لوایح به قدری زیاد بوده که وقت اقتضا نمی‌کرد که تمام آنها به انجام برسد و مثلاً این لوایحی که باقی‌مانده فرمودند که شاید بعضی از وزارتخانه‌ها ندانند این لوایح چیست، دو تا از این لوایح مربوط به فرهنگ است. یکی هم فرمودند که در کمیسیون فرهنگ به تصویب رسیده با یک اصلاحاتی، ولی در کمیسیون دادگستری با حضور وزیر دادگستری و بدون حضور وزیر فرهنگ رسیدگی شده، بنده باید این را عرض کنم و گله کنم که یک امری که ارتباط مستقیم با فرهنگ دارد حق این بود که در کمیسیون دادگستری از وزیر فرهنگ یا معاون یا نماینده فرهنگ دعوت می‌شد که توضیحاتی در این باب می‌داد بنده باید عرض کنم که این قسمتی که مربوط به وزارت فرهنگ است و مخصوصاً ّاین‌که رد شده صحبت از این هیچ نبوده که اطفال و جوان‌ها و محصلین را شلاق بزنند این صحبت‌ها در بین نبوده، خود آقایان بهتر می‌دانند در امتحانات یک نظم و دیسیپلینی باید برقرار باشد (صحیح است) و اگر این انتظامات برقرار نباشد اساس تعلیمات ما متزلزل می‌شود، البته محصلین مورد احترام و تکریم ما هستند و کمتر هم اتفاق می‌افتد که از محصلین در حوزه امتحانی اخلال کنند ولی بعضی اوقات اتفاق می‌افتد یک اشخاص خارجی تحریک می‌شوند و موجب اخلال امتحانات را فراهم می‌کنند و به علاوه یک مسائل دیگری است که باید اینها تکلیفش معین بشود. مثلا اگر یک نفر آمد یک نمره‌ای را تغییر داد، نمره محصل را، یا فرض بفرمایید سؤال انتخابات را افشا کرد، بالاخره خود آقا می‌دانید این جرم را وقتی قانون مجازاتش را معین نکرده باشد، حدودش را معین نکرده باشد، همه جرم‌ها قابل انطباق با جرم‌هایی که قانون مجازاتش را معین کرده نیست مثلاً همین که عرض می‌کنم یک کسی نمره محصل را تغییر بدهد، یا من غیر استحقاق یک نمره زیاد بدهد، یا سؤال امتحان را افشا کند. خیلی از این قبیل مسائل است که در این لوایح پیش‌بینی شده که اینها همه موجب اخلال امر امتحان است. به عقیده بنده، باید اینها رسیدگی بشود، همین طور نمی‌شود گفت که محصلین را می‌خواهند بگیرند حبس کنند و شلاق بزنند، چنین چیزی نیست. بالاخره امری است که ارتباط مستقیم با تعلیم و تربیت این مملکت دارد، یک نظاماتی باید داشته باشد یا نداشته باشد؟ اگر باید داشته باشد باید نشست در کمیسیون مطالعه کرد نظریات وزارت فرهنگ را هم فهمید، اگر این لوایح هم یک نواقصی دارد باید نواقصش را رفع کرد، اصلاح کرد البته ما هم به طیب خاطر حاضر هستیم نظریات آقایان را بشنویم ولی صرفاً این موضوع را عنوان کردن که محصلین را می‌خواهند بگیرند و ببندند هیچ همچون چیزی نیست و من استدعا می‌کنم حالا اطمینان هم می‌دهم که دولت توجه کامل خواهد کرد که در این فرصتی که برای آینده باقی خواهد بود در این لوایح رسیدگی بشود با نظر آقایان و با حسن‌نیتی که دارند بنده یقین دارم که اگر اصلاحاتی لازم باشد در این لوایح خواهد شد و این محظورات فعلی مرتفع می‌شود، این‌که فرمودند که عجالتاً پس گرفته بشود خوب لوایح باید جریان پارلمانی خودش را طی کند اگر یک لایحه‌ای فرض بفرمایید در کمیسیونی تصویب شد یا رد شد یا گزارشش به مجلس شورای ملی نیامده و تضمینی گرفته نشده بنابراین این لایحه‌ای که قبلاض تصویب شده به قوت خودش باقی است، بنده استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید مدتی که خیلی هم زیاد نیست تا ۲۵ اسفند اینها تمدید بشود و در این صورت آقایان وزرا تعجیل خواهند کرد که تماس بگیرند با کمیسیون‌های مجلس که این لوایح را مطرح کنند و اگر اشکالات یا نظریاتی آقایان دارند بفرمایند و اگر یک لایحه‌ای هم مورد توجه و تصویب آقایان واقع نشد البته دولت هم اصراری نخواهد کرد.
نایب‌رئیس- آقای معاون نخست‌وزیر (عبدالصاحب صفائی- پیشنهادی بنده دادم) ایشان هم نطق‌شان را بکنند، بعد.
معاون نخست وزیر (ذوالفقاری)- بنده اولاً گله می‌کنم از جناب آقای نقابت که خواستند رابطه دولت و مجلس را به هم بزنند (نقابت- من خودم اصلاح‌شان می‌دهم) در صورتی که خود آقایان نمایندگان محترم بهتر می‌دانند که دولت نهایت احترام را به نمایندگان مجلس می‌گذارد (صحیح است) و هیچ‌وقت از مقررات و قوانینی که مجلس شورای ملی در دست دولت گذاشته تجاوز نکرده است. (عبدالصاحب صفائی- درباره شخص خودتان لااقل صحیح است) مسلماً شخص نخست‌وزیر و اعضای دولت تمام این‌جور هستند که عرض می‌کنم. اما فرمایشاتی که فرمودند که دولت در تعقیب لوایح خودش نبوده ایشان شاید حق داشته باشند چون اطلاع از جریان ندارند بنده الان توضیحی که عرض می‌کنم ملاحظه خواهید فرمود که دولت دنبال لوایح خودش بوده و الحمدالله اغلب این لوایح در کمیسیون‌ها هم گذشته است و در دستور مجلس قرار گرفته است مقدار کمی از این لوایح در حدود شش یا هفت تا از این لوایح در مجلس شورای ملی بوده ولی شانزده، هفده تا در مجلس سنا بوده به طوری که در جلسه گذشته هم عرض کردم الان ۷ فقره از این لوایح در دستور مجلس سنا قرار دارد و دو فقره هم از مجلس سنا گذشته و به مجلس شورای ملی آمده و فقط ۶ لایحه است که در دستور کمیسیون‌های مجلس شورای ملی است که باید عرض کنم با اهتمامی که دولت و نمایندگان محترم مجلس دارند فعلاً باقی‌مانده آن هم نه قصور از طرف دولت بوده و نه از طرف نمایندگان، بلکه کار به قدری زیاد بوده که اینها نتوانسته‌اند، فرصت نشده به این رسیدگی بشود بنده اقرار می‌کنم و عرض می‌کنم قصور از طرف دولت و مجلسین نبوده است بنده خودم اقرار می‌کنم اما نکته دیگری که فرمودند تذکراتی که اینجا داده می‌شود بنده با حرارت یاد داشت می‌کنم، همین‌طور هم هست، بنده بشما اطمینان می‌دهم که کوچک‌ترین تذکری که اینجا داده می‌شود نیم ساعت از خاتمه مجلس نمی‌گذرد که تمام این جریانات به عرض آقای نخست‌وزیر می‌رسد منتهی بعضی از این تذکرات و فرمایشات خلاف همان مقررات و قوانینی است که شما در دست ما گذاشته‌اید و ما نمی‌توانیم کاری نسبت به این تذکرات و تقاضاها بکنیم این است که بعضی از تذکرات اگر رویش عمل نمی‌شود تقصیر دولت نیست شاید تقصیر همان مقررات و قوانین باشد بنابراین بنده استدعا می‌کنم (یکی از نمایندگان- قصور است تقصیر نیست) حالا هر چه هست. بنده استدعا می‌کنم باین لوایح ما رأی بدهید و اطمینان داشته باشید تا ۲۵ اسفند این لوایح تمام خواهد شد. و ماهم متشکریم از آقایان نمایندگان محترم مجلس که مساعدت کرده‌اند
و کمک کرده‌اند به خصوص امروز که چندین لایحه دولت را تصویب فرموده‌اند دیگر کمک بیشتر از این نمی‌شود (احسنت)
نایب‌رئیس- آقای صفائی پیشنهاد سکوت کرده‌اند که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم لایحه مورد بحث مسکوت بماند، عبدالصاحب صفائی
نایب‌رئیس- آقای صفائی بفرمایید.
عبدالصاحب صفائی- چون سکوت اغلب بهتر از حرف بی‌معنی زدن است و موجب رضا هم هست در بعضی از موارد این بود که بنده پیشنهاد سکوت دادم و واقعاً هم معتقدم به این‌که دولت نباید اصراری ... (احمد فرامرزی- اگر سکوت بهتر است پس حرفی نزنید) در بعضی موارد عرض کردم. بنده معتقدم این لایحه قطع‌نظر از این‌که تزاحم با آیین‌نامه دارد که می‌خواهم و استثنائاً مجلس برای حل مشکلی یک مرتبه این کار را کرد برخلاف آیین‌نامه دیگر این مورد ندارد که تکرار بشود (مکرم- سابقه شده است) (صدرزاده- ماده آیین‌نامه را بفرمایید) الان عرض می‌کنم بنده خیال می‌کنم به این‌که همه آقایان با من موافق باشند (یکی از نمایندگان- معلوم نیست) آقای ذوالفقاری بنده خیال می‌کنم که شما حسن‌نیت خودتان را تسرّی می‌دهید به دولت ولی بعضی چیزها قابل تسرّی نیست سرایت نمی‌کند آقا حسن‌نیت دارید آقا تذکرات را به موقع می‌دهید ولی گوش شنوا نیست جناب آقای ذوالفقاری، شما هر قدر خودتان را ناراحت کنید فایده ندارد و اگر بیشتر از این هم مقاومت بکنید ممکن است خدای‌نکرده برای مقام‌تان هم یک اشکالاتی پیش آمد لذا خیلی هم اصرار نداشته باشید تذکر بدهید برای این‌که چیز هم مهمی نیست همه را می‌دانند نمی‌خواهد بکنند و شما می‌خواهید بکنید فایده ندارد وقتی می‌دانند و نمی‌خواهند بکنند تذکر فایده ندارد، قربان تذکر خوب است ولی به شرط این که گوش شنوا باشد آقا همیشه با رعایت با نزاکت با خصوصیت با صمیمت مطالب را این جانبان می‌فرمایید ولی این‌طور نیست، شاید بعضی از وزرا هم همین حالات شما را داشته باشند.
نایب‌رئیس- آقای صفائی متوجه هستید که عبارت آیین‌نامه که (بعد از توضیح مختصر) است.
عبدالصاحب صفائی- بلی صحیح است اجازه بفرمایید. بنده معتقدم این قوانین کار دولت را فلج نمی‌کند مقصودمان هم چوب لای چرخ دولت گذاشتن نیست در آن روزهایی که مجلس اول عمرش بود و شانش بود مقاومت بکند نمی‌کرد حالا که دیگر روزهای آخر است مسلماً به طریق اولی مقاومت نمی‌کند و اما این صحیح نیست که شما در یک موقع حساس ۲۴ تا لایحه بیاورید که همگی را تصویب کنیم آقا می‌آیید مجلس که هم کاری کنیم در کمیسیون‌های مشترک بحث کنیم اجازه بفرمایید ده روز هم این قوانین اجرا نشود اگر خللی باین مملکت وارد شد و اگر زیانی به استقلال مملکت وارد شد بنده مسئول. این‌که عرض کردم با آیین‌نامه هم تطبیق نمی‌کند این تبصره ماده ۱۱۰ آیین‌نامه است که می‌نویسد.
تبصره- نمایندگان دولت نمی‌توانند تصویب مطالب و مواد یک لایحه یا طرح قانون یا گزارشی را به عنوان طرح یا لایحه به صورت ماده واحده پیشنهاد نمایند در این موارد هر مطلبی را که به عنوان طرح یا لایحه پیشنهاد شود باید مواد و تبصره‌های آن جزءبه‌جزء مطرح بشود. این تبصره مدون آیین‌نامه است، وقتی یک قانون را نتوانند به صورت ماده واحده پیشنهاد کنند به طریق اولی ۲۴ قانون را نمی‌توانند. این صریح آیین‌نامه است. این آیین‌نامه لغو نشده است می‌گوید یک قانون را نمی‌شود به صورت ماده واحده آورد شما ۲۴ لایحه را می‌خواهید بیاورید، خواهید فرمود سابقه دارد. عرض کردم این سابقه برای رهایی از یک خلاف قانون اساسی بزرگ‌تری بود. گاهی انسان گرفتار می‌شود به یک معایبی که باید یک حداقل را قبول کند تا از محظورهای شدیدتری بپرهیزد. ما ناچار شده بودیم، دویست لایحه برخلاف قانون اساسی اجرا شده بود ما نمی‌توانستیم بگوییم آنها همه لغو است برای این‌که حقوق مکتسبه مردم از بین می‌رفت.(دکتر جزایری- لایحه نفت را هم بفرمایید)
نایب‌رئیس- آقا خواهش می‌کنم راجع به سکوت صحبت کنید.
عبدالصاحب صفائی- آقا اگر در یک مورد یا دو مورد مجلس شورای ملی روی مصلحت یا روی یک تضاد یک استثنائی را جناب آقای دکتر جزایری، یک کاری را برخلاف آیین‌نامه کرد، البته آیین‌نامه قرآن که نیست. آیین‌نامه را آقایان تصویب کرده‌اید می‌توانید باطلش کنید ولی اگر همه موارد هر روز تغییر پیدا کند که این آیین‌نامه فایده ندارد. بنابراین طرح این لایحه به این صورت که ۲۱ لایحه را می‌خواهید بدون طرح رأی بگیرید و تصویب بشود برخلاف آیین‌نامه است و در این عمل برخلاف آیین‌نامه الزامی هم نداریدچون طوری نمی‌شود. محصلین الحمدالله تحت توجه آقای وزیر فرهنگ خوب درس می‌خوانند بنده اطلاع دارم سطح تحصیلات خیلی بالا رفته، انتظام هم برقرار است، آقای مهران هم حسن‌نیت دارد. خدا شاهد است که من از نزدیک می‌بینم مدارس وضع تحصیلی‌اش بهتر شده، بنابراین مقصود ما از شلاق به محصلین این نبوده که جنابعالی می‌فرمایید.
نایب‌رئیس- آقای صفائی تجاوز کردید.
عبدالصاحب صفائی- بنابراین استدعا می‌کنم این لایحه مسکوت بماند تا فکر بکنیم که چه کار باید بکنیم.
نایب‌رئیس- آقای صدرزاده بفرمایید. فقط یک نفر مخالف می‌تواند صحبت کند. (عبدالصاحب صفائی- آقای صدرزاده برخلاف آیین‌نامه حرف نمی‌زنند)
صدرزاده- بنده با سکوت مخالفم عرض کنم یک نکته‌ای جناب آقای نقابت و جناب آقای صفائی فرمودند می‌خواهم در این موضوع تذکری بدهم فرمودند که چون اواخر عمر مجلس است و مجلس در سراشیبی است ما دیگر یک قدری مسامحه داریم. بنده معتقدم تا آن دقیقه آخری که وکیلی در اینجا نشسته است باید وظیفه قانونی�اش را انجام بدهد (صحیح است) روز آخر مجلس با روز اول برای وکیل در انجام وظیفه تفاوت نمی‌کند، هیچ فرقی نمی‌کند (صحیح است) این به طور کلی است و ما باید وظیفه‌مان را انجام بدهیم اول و آخر ندارد، اما در خصوص سکوت و تذکری که جناب آقای صفائی در آیین‌نامه فرمودند درست فرمودند، اما مطلب این است که ما این ۲۴ قانون را در اینجا تصویب نمی‌کنیم به صورت مواد متعدد در ذیل ماده واحده: آن موادی که مورد نظر است، آن‌که ما تصویب می‌کنیم این است که فرصت می‌دهیم به دولت که تا ۲۴ اسفند که تعیین کرده‌اند آن لوایح را بیاورد به مجلس و از تصویب مجلس بگذراند، پس آنچه که مورد تصویب ما واقع می‌شود یک مطلب است نه چند مطلب و آن یک مطلب این است که این لوایح قوت اجرایی داشته باشد تا ۲۵ اسفند، اما این‌که فرمودند، این لوایح جزو لوایحی بوده که مجلس اجرایش را مقتضی دیده است نهایت این است که فرصت برای کمیسیون‌ها نبوده است که مطالعه خودشان را برای رسیدگی ادامه بدهند حالا این فرصت تمدید می‌شود و امیدوار هستیم در ضمن این فرصت و رسیدگی هر کدام را مقتضی ندانستند رد کنند و تکلیف نهایی روشن بشود (صحیح است) و گمان می‌کنم تصویب این پیشنهاد و لایحه‌ای که دولت داده هیچ مانعی ندارد.
نایب‌رئیس- رأی می‌گیریم. (بعضی از نمایندگان- پس‌گرفتند)
عبدالصاحب صفائی- پس گرفتم.
۱۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نایب‌رئیس- بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم لایحه می‌ماند برای روز یکشنبه ساعت ۹ صبح (مجلس ۲۰ دقیقه بعدازظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی- اردلان