مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ تیر ۱۳۲۸ نشست ۱۷۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۵
جلسه: ۱۷۷
صورت مشروح مجلس مذاکرات روز پنجشنبه دوم تیر ماه ۱۳۲۸
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مشروح مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: آشتیانی‌زاده - دکتر عبده - دهقان
۳ - بقیه مذاکره در بودجه ۱۳۲۸ مجلس
۴ - تقدیم یک لایحه با قید دو فوریت راجع به اختیارات کمیسیون قوانین دارایی از طرف آقای وزیر دارایی
۵ - بقیه مذاکره و تصویب بودجه ۱۳۲۸ مجلس
۶ - موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای امیر حسین ایلخان (نایب رئیس) تشکیل شد.
۱ - تصویب صورت مشروح مجلس
نایب رئیس - نسبت به صورت مجلس قبل فرمایشی هست؟
دهقان - بنده توضیحی دارم.
نایب رئیس- بفرمایید.
دهقان - در جلسه قبل در موقعی که طرح آقایان نمایندگان راجع به شاهنشاه فقید مطرح بود بنده پیشنهاد اصلاحی دادم که پس از مخالفت آقای شریعت‌زاده و توضیحاتی که ایشان دادند بنده پیشنهادم را مسترد کردم و حتی آقای عامری هم به بنده فرمودند که چون پیشنهاد جامعی است چرا پس می‌گیری در اینجا نوشته شده رأی گرفتند و مورد توجه واقع نشد و عرض دیگری که راجع به صورت جلسات دارم این است که گویا از لحاظ کمی وقت تمام مذاکرات نمایندگان محترم که باید به طور مشروح در این صورت جلسات تهیه شود ذکر نمی‌شود از این حیث هم مثل این که نواقصی در صورت جلسات هست این است که خواستم تذکر بدهم توجه داشته باشند بیشتر دقت بشود.
نایب رئیس - تذکر داده می‌شود که بیشتر دقت بشود آقای دکتر مجتهدی.
دکتر مجتهدی - مثل این که در جلسه قبل یک سوء‌تفاهمی شده. منظور من از اداره امور شهرداری‌ها شکایت از آن اداره و یا آن که گلایه از متصدیان آنجا بکنم نبوده منظورم من پیروی از منویات ملوکانه است که همیشه می‌فرمایند شهرداری‌ها باید مستقل باشد و اگر شهرداری‌ها مستقل باشند هیچ وقت با مداخلات بی‌جای بانک ملی یا وزارت دارایی اسباب بطؤ جریان کار را فراهم نخواهد آورد.
نایب رئیس - آقای سلطانی.
سلطانی - طرحی را که بنده تقدیم کردم اگر چه فرقی ندارد ولی به جای کلمه (در) که در اینجا پیشنهاد شده (بر) بوده استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایند. و همان طور که آقای دکتر متین دفتری فرمودند کلمه (به پاس) کاملاً صحیح است ولی در اینجا کلمه سپاس چاپ شده در صورتی که کلمه (به پاس) کاملاً صحیح و به جا و به موقع بوده.
نایب رئیس - همین طور اصلاح خواهد شد. آقای مکی بفرمایید.
مکی - بنده یک اصلاح عبارتی کوچکی در مذاکرات جلسه گذشته دارم یک «هم» در سطر ۲۰ افتاده و یکی هم در سطر ۳۶ یک «هم» زیادی است.
ابوالقاسم بهبهانی - بنده اخطار دارم.
نایب رئیس - طبق چه ماده‌ای. راجع به صورت مجلس است؟
بهبهانی - خیر.
نایب رئیس - پس بگذارید برای بعد آقایان اجازه می‌فرمایید غایبین هم خوانده شود که بعداً اگر آقایان ایرادی دارند بفرمایند.
غایبین جلسه قبل غایبین بااجازه - آقایان: محمدحسین قشقایی - حاذقی - مهندس رضوی - دکتر راجی - رحیمیان - علی اقبال - مهندس هدایت - قوامی اسلامی - نیک‌پور - علی وکیلی - فاضلی - حاج امین - عدل اسفندیاری - هراتی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: شادلو - دکتر اعتبار - معتمد دماوندی - اورنگ - صدرزاده - گنجه‌ای - بهار - دکتر شفق - دکتر امینی - گلبادی - عباس اسکندری.
دیر آمدگان بااجازه - آقایان: دکتر بقایی - آشتیانی‌زاده - حسن اکبر - عزیز زنگنه - لاهوتی - وثوق - نورالدین امامی - منصف - افخمی - شریعت‌زاده - اسدی - مکرم.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: بختیار - مسعود ثابتی - خسرو قشقایی.
نایب رئیس - آقای یمین اسفندیاری.
یمین اسفندیاری - آقای علی وکیلی هنوز کسالتشان باقی است تلفن کرده بودند که به اطلاع مقام ریاست برسانم که اگر امروز هم تشریف نیاوردند ایشان را غایب بدون اجازه محسوب نکنند.
نایب رئیس - مطابق آئین‌نامه باید کتباً اطلاع بدهند با تلفن نمی‌شود. آقای امامی
نورالدین امامی - آقای گنجه‌ای هم پریروز مریض بوده‌اند نتوانسته‌اند شرفیاب شوند حالا کتباً هم اطلاع می‌دهند.
نایب رئیس - باید بنویسند آقای عزیز زنگنه نظری دارید؟ بفرمایید.
عزیز زنگنه - بنده در جلسه گذشته اجازه گرفتم غایب بی‌اجازه نوشته بودند خواستم تذکر بدهم اصلاح کنند.
نایب رئیس - آقای لاهوتی.
لاهوتی - بنده از نوزدهم مرخصی دارم و این که گاهی نمی‌آیم در مرخصی هستم.
نایب رئیس - باید این را بنویسید در صورت جلسه دیگر اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب شد. چهار نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند (نمایندگان - دستور دستور) آقای ابوالقاسم بهبهانی اخطار شما مطابق چه ماده است؟
ابوالقاسم بهبهانی - مطابق ماده ۱۶۷
نایب رئیس - بفرمایید.
ابوالقاسم بهبهانی - در چند جلسه پیش بنده راجع به گرانی قند و شکر از آقای وزیر دارایی سؤالی کرده بودم هنوز حاضر نشده‌اند جواب بدهند چون هنوز گرانی برقرار است و مردم در زحمت هستند خواستم تذکر بدهم که آقای وزیر دارایی هم زودتر در مجلس حاضر بشوند جواب بنده را در این مورد بدهند و هم این که وضعیت را اصلاح کنند.
نایب رئیس - چندین سؤال از آقایان وزراء شده و باز هم تأکید خواهد شد که زودتر بیایند و جواب بدهند آقای آشتیانی‌زاده قبل از دستور فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان آشتیانی‌زاده - دکتر عبده - دهقان.
آشتیانی‌زاده - اظهارات بنده امروز مر بوط به مفاد استیضاح آقای دکتر بقایی است که در ضمن استیضاحشان اشاره به بنده فرمودند و مع‌الاسف این اشاره منجر شد که در خارج هم از بنده یک توضیحاتی خواسته شود (مکی - کی آقا در خارج؟) اجازه بفرمایید .... و تلفن‌هایی شد و مراسلاتی بدون امضاء نوشته شد و علت تغییر لونی که آقای دکتر بقایی اظهار فرموده بودند از بنده استیضاح شد فرمودند چه شد که شما خودتان را تغییر دادید بنده استناد می‌کنم به استیضاحی که از کابینه آقای حکیمی کردم در جلسه یکشنبه ۲۷/ ۱/ ۲۹ و عین صورت جلسه موجود است آقایان ممکن است مراجعه بفرمایند و اظهارات بنده را در آن جلسه درش تأمل و دقت بیشتری بفرمایند «پس از تخلیه ایران از ارتش‌های خارجی ارتش ما بحمدالله باقی ماند و تقویت شد و در ظل توجهات اعلیحضرت همایونی روز به روز هم کامل تر و بهتر می‌شود فرمانده کل این ارتش شخص شخیص شاهنشاه است و در هر مملکت و دیاری قدرت سرنیزه در دست هر کس باشد حکومت نیز با او است و صاحب قوه و قدرت و صاحب نفوذ است و هر کجای دنیا که باشد حکومت می‌کند طبعاً اعلیحضرت همایونی امروز رئیس عالی ارتش و صاحب قدرت می‌باشند با سه سال قبل چه از حیث فکر و تدبیر و چه از جهت تجربه و نکته سنجی تفاوت بسیار کرده‌اند و تجربه‌ها آموخته و دنیا دیده شده‌اند» این عین اظهارات بنده است در استیضاحی که از کابینه آقای حکیمی کرده‌ام (مکی - یک جمله دیگر هم داشت که فرموده‌اید شاه باید شاه باشد) .... بله پس آیا ممکن است با چنین خصوصیاتی به چنین شخصی گفت در سیاست مملکتی که تو در آن مملکت از هر کس قویتر و مقتدرتر هستی مداخله مکن؟ و ممکن است که بقال سرگذر و عطار سرگذر در سیاست مداخله بکنند اما شخصی که در رأس قوای مملکت قرار گرفته و اولین مقام ملمکت را دارا است در هیچ امری مداخله نکند؟ (حائری‌زاده - مصلحت شاه نیست که مداخله کند) اجازه بفرمایید ... عرض می‌شود که به عقیده بنده مشروطیت در موقعی که در ایران بدست آمد زود بود (مکی - راست است) و انقلاب مشروطیت خیلی درست و کامل‌العیار نبود (صحیح است) یعنی طبقه‌ای که قاعده بایستی موجب انقلاب مشروطیت باشند و آن طبقه عبارت است از بورژوازی کوچک بورژوازی آن انقلاب را ایجاد نکرد انقلاب به دست شاهزادگان و روحانیون و اشخاص ناراضی از وضعیت آن دوره بود شاهزادگانی بودندکه می‌خواستند حکومت بکنند به آنها داده نمی‌شد روحانیون بودند که می‌خواستند مرجع تقلید باشند و ممکن نمی‌شد اینها جمع شدند و انقلاب کردند و حکومت مشروطه مصنوعی را در ایران ایجاد کردند و چنانچه دیدیم حکومت ملت به وسیله ملت و برای ملت آن روز مقدور نشد و بدست نیامد ... بسیار خوب ... از بدو انقلاب تا دوره طلوع اعلیحضرت رضاشاه کبیر همان طبقه‌ای که در دوره استبداد سلطنت می‌کردند و حکومت می‌کردند حکومت در دست همان‌ها بود شاهزاده فرمانفرما در همان وقت وزیر بود در دوره مشروطیت هم وزیر بود بالاخره همان بود که بود همان آش بود و همان کاسه ... تا این که اعلیحضرت فقید پیدا شدند و وضع را تغییر دادند یعنی حکومت را از دست اشراف و اعیان و صاحبان اراضی وسیع و خوانین ایلات گرفتند دادند به دست طبقه‌ای که بعد از آنها واقع شده بودند ایجاد طبقه بورژوازی کردند یعنی در مملکت ایجاد حکومت سرمایه‌داری کردند این حکومت بیست سال ادامه داشت و اصلاحاتی هم شد طبقات هم عوض شدند و علت حصول اصلاحات هم این بود که اشخاصی که قبل از دوره اعلیحضرت فقید در رأس امور بودند بعد از اعلیحضرت فقید رانده شدند والا اگر بنا بود که اعلیحضرت شاه سابق می‌خواستند شهرداری را بدست اشخاصی مانند مرحوم مشیرالدوله یا بدست امثالهم بدهند غیر ممکن بود یک خیابانی در این مملکت درست بشود و آسفالت بشود کارها را بدست اشخاصی مانند سرلشکر بوذرجمهری سپردند و بالنتیجه به همین دلیل کارهای مثبتی هم انجام یافت خیابان‌ها وسیع شد آسفالت شد و اصلاحات صورت گرفت چه از قبیل اشخاص مفید به زنجیرهای مقررات و توصیه بازی و نگاهداشتن به دوست نبودند کار نو، روز نو، اشخاص نو، کارهایی که در این دوره صورت گرفت مسلماً فوق‌العاده دارای اهمیت بوده آقای دکتر عبده توجه بفرمایید و به طور قطع اگر بنا بود همه کارها به دست اشخاصی که عادت به کاغذ بازی و بوروکراسی که قبل از دوره اعلیحضرت فقید متداول بود انجام گیرد هیچ کاری میسر نمی‌شد.
اعلیحضرت فقید در نتیجه یک تحول دیگری از میان رفتند وضعیت بعد از شهریور را همه آقایان می‌دانند و لازم نیست که بنده دیگر توضیح بدهم که اشخاصی ماندند در رأس کار که این اشخاص دیگر قادر به انجام وظیفه نبودند چنان چه در دوره شاه سابق انجام وظیفه می‌کردند نفوذ خارجی در این مملکت فوق‌العاده زیاد شد دستجات مختلف و احزاب مختلف‌الشکل و مختلف‌العقیده تشکیل شدند و روز به روز دموکراسی پوشالی و حکومت عوام فریبی و حقه‌بازی متداول و انتریک و باندسازی در این مملکت تقویت شد (حائری‌زاده - حالا هم هست) حالا باید از بین برود .... (زنگ نایب رئیس).
نایب رئیس - فرمایشاتتان را بکنید.
آشتیانی‌زاده - در این مملکت دسته‌ای به نام حزب توده که معنا دارای مرام کمونیست و اشتراکی بودند (دهقان - معناً نبودند علناً بودند) الان عرض می‌کنم این دسته دست به فعالیت عجیب و غریبی زدند در مقابل این دسته که مسلماً اگر جلو اینها را باز می‌گذاشتند و دستشان را آزاد می‌گذاشتند شیرازه مملکت را از هم می‌گسیختند در مقابل این دسته یک دسته دیگری بود که در رأس او شخص شخیص اعلیحضرت همایونی قرار داشتند جای تحمل و شکیبایی و صبر ابداً دیگر نمانده بود که شاه و اشخاصی که اطراف شاه هستند و طرفدار اساس سلطنت و رژیم سلطنت در ایران هستند شکیبایی داشته باشند و صبر کنند و دست روی دست بگذارند تا این که بالطبع حزب توده با دسیسه و انتریک رفته رفته ایجاد انقلاب بکند و از طرفی هیئت حاکمه در ایران عادت نداشت نمی‌توانست که وضعیت حکومت را با وضعیت روز دنیا تطبیق بکند قادر نبود چنان چه می‌بینیم وزرایی که در قبل از شهریور در ایران وزارت می‌کردند در این مملکت وزیر بودند چون رضاشاه کبیر در بین نبود دیگر قادر نبودند که آن اصول بعد از اعلیحضرت فقید در وزارتخانه‌های خودشان اجرا کنند.
نایب رئیس - آقای آشتیانی‌زاده سه دقیقه دیگر بیشتر از وقت شما باقی نمانده است.
آشتیانی‌زاده - هفت دقیقه. صلاح نیست این موضوع را ناتمام بگذارم آقای کشاورز صدر نوبتشان را به من واگذار می‌کنند. عرض می‌شود که از طرفی حزب توده با تمام قوا و باتمام وسایل دست بسابوتاژ و خرابکاری و ممانعت از اصلاحات گذاشته بود از طرفی هم هئیت حاکمه به علت عدم لیاقت و فساد قادر نبود اصلاحات را در این مملکت شروع کند تا این شد که در نتیجه وقعه ۱۵ بهمن پیش آمد بنده معتقد بودم که اگر وقعه ۱۵ بهمن هم پیش نمی‌آمد اعلیحضرت بایستی شدیدتر از آن عمل می‌فرمودند چون همان طوری که عرض کردم حکومت دموکراسی برای ملت و به وسیله ملت است در بعضی از ممالک به وسیله ملت ممکن نیست یعنی به علت وجود قدرت در دست یک طبقه که به هر نحوی از انحاء شده سال‌ها حکومت کرده‌اند و قدرت را در دست دارند و به هیچ وجه هیچ کس نمی‌تواند قدرت را از دست آنان بیرون بیاورد باید یک قوه دیگری تازه نفس‌تر و قویتر پیدا شود و با یک تکان سریع این قوه و حکومت را از دست آنان بگیرد و بتواند با یک طرز نوی آن مملکت را اداره کند اعلیحضرت شاه به عقیده بنده خیلی هم خفیف عمل فرمودند عملشان پس از آن صدمه‌ای که به ایشان وارد شد فوق‌العاده خفیف بود خیلی می‌بایستی از آن شدیرتر عمل بکنند (یکی از نمایندگان - خودشان
باید عمل می‌کردند) چون مقصود حکومت برای ملت است مقصود رفاه و آسایش طبقه پآئین مردم است مقصود فور مالیته و مقررات بازی نیست بنده معتقدم وقتی که یک مریض حقیقتاً مرضش شدت پیدا کرد و هیچ طبیبی در نتیجه رژیم و دوا «ترتمان‌های» ساده قادر به معالجه او نشد حتماً باید عمل جراحی در او صورت بگیرد باید لااقل به وسیله یک عمل جراحی این مریض را از خطر نجات داد البته وضعیت مملکت و ملت در آن موقع مانند یک مریضی بود که گرفتار شدیدترین و مهلک‌ترین امراض گردیده و هر نوع معالجه ملایم و ضعیف درباره او بلا اثر و بی‌فایده می‌بود و حتماً لازم بود که یک عمل شدیدی، یک عمل جراحی فوری در باره مریض اعمال بشود که آخرین شانسی که دارد حقیقتاً آخرین شانس را درباره او مورد آزمایش قرار داد الان به عقیده بنده این مریض عمل شده ولی ماده فساد هنوز خارج نشده و ام‌الفساد به اقلیت مرض می‌شود که امروز روزی نیست که ما باز بنشینیم و منتظر باشیم که در نتیجه قوانین و تغییر دولت‌ها و آوردن دولت‌های متشابه دولت‌های قبلی وضعیت مملکت را اصلاح بکنیم فکر انقلاب آقایان در این مملکت پخته شده و انقلاب هم یک چیزی نیست که بتوان مقدمه و تشکیلات قبلی برای او قایل شد، انقلاب مثل زمین لرزه می‌ماند، مثل سیل می‌ماند، مثل وبا می‌ماند، (مکی - مثل انقلاب می‌ماند) انقلاب یک روزی از یک جایی بلامقدمه ایجاد می‌شود ما امروز نباید، البته مقصود بنده هیئت حاکمه هیئت وزراء هستند ما امروز نباید بنشینیم و تمام بارها را روی دوش اعلیحضرت شاه بیندازیم و منتظر باشیم که تمام کارها را ایشان بکنند بنده شنیدم که آقای دکتر اقبال در وزارت کشور دست به اصلاحاتی زده‌اند و عده‌ای را بیرون ریخته‌اند یا متقاعدشان کرده‌اند، سایر آقایان هم بایستی فوراً از ایشان تقلید نمایند .... حتی معتقدم که عمل ایشان هم خیلی شدید نبوده آقایان بایستی فکر نکرد که اگر ما فلان قانون را اجرا بکنیم یا نکنیم فردا مسئول می‌شویم اصل الاصول نجات مملکت و جلوگیری از ایجاد انقلاب است.
نایب رئیس - آقای آشتیانی‌زاده یک ربع شما تمام شد آقای کشاورز صدر می‌توانند مطابق ماده ۸۳ نوبتشان را به شما واگذار کنند اگر اجازه می‌دهند صحبت کنید. (کشاورز صدر- بنده به ایشان تفویض کردم) (مکی - ولی آقای رئیس همین ماده را نسبت با آقای دکتر بقایی اجرا نکردند) در ماده ۸۳ صریح است بفرمایید.
آشتیانی‌زاده - ... چرا آقای دکتر اقبال توانستند .... خیلی بنده متأسفم که ایشان اینجا تشریف دارند شاید بعضی‌ها خیال کنند بنده می‌خواهم از ایشان تعریف کنم خیر بنده اهل تعریف و تمجید نیستم راجع به اعلیحضرت همایونی هم اظهاراتی که امروز اینجا کردم مربوط به سال قبل است یعنی همان وقت که بعضی‌ها فکر می‌کردند بنده دارای افکار دیگری هستم به هر حال چرا آقای دکتر اقبال قادرند که صد نفر یا پنجاه نفر یا ۱۵ نفر را متقاعد کنند و وزرای دیگر این کار را نمی‌کنند و بعضی از وزرای دیگر قادر نیستند چرا؟ برای این که ایشان نوترند مرد نو روز نو و کار نو این عقیده بنده است از ۱۵ بهمن به این طرف ما در دوره جدیدی واقع شده‌ایم ولی دوره جدید را اشخاص جدید ایجاد می‌کنند والا اگر قرار باشد همان اشخاصی که قبل از ۱۵ بهمن و قبل از شهریور در این مملکت حکومت می‌کردند همان‌ها در رأس کارها باشند هیچ کار مثبت و مفید در این مملکت انجام نمی‌گیرد و بالاخره وزراء و رؤسا و زمامدارانی که در قیود مقررات و بوروکراسی گرفتار هستند نمی‌توانند یک تصمیم مثبتی برای ایجاد تحولی در این مملکت بگیرند اینها را باید کنار گذاشت و هر چه دیرتر اینها را کنار بگذاریم در ایجاد هرج و مرج و انقلاب تسریع کرده‌ایم (دکتر بقایی - پس زودتر کنار بگذاریم) پس شما دلتان می‌خواهد که انقلاب بشود و اگر انقلاب بشود سر جنابعالی را هم می‌برند (دکتر بقایی- نخیر بنده می‌گویم اینها را زودتر کنار بگذاریم که انقلاب نشود) مثلاً بنده می‌بینم اغلب این جا صحبت است که آقایان برای مردم کار پیدا کنید اگر کار پیدا نکنیم بیکاری و «شوماژ» است و بدبختی و ورشکستگی و در دنبال آن اگرکار بخواهیم ایجاد بکنیم پول لازم داریم و پول هم که نداریم پس این دایره باطله است «سرکل ویسییون» یعنی دور ایجاد شده به هیچ جا نمی‌رسیم نه کار پیدا می‌شود نه پول، اشخاصی که در رأس کار هستند اینها غالباً اهل عمل مثبت نیستند اینها تصمیم نمی‌توانند بگیرند هر کاری را که می‌خواهند بکنند خودشان را پای‌بند و دست بسته مقررات قرار می‌دهند و قادر نیستند تصمیمات فوری بگیرند شما بدانید اگر شاه فقید یک مرد قانوندان و حقیقتاً «بوروگرات» و اداری بود یک قدم مفید برای مملکت غیر ممکن بود بتواند بر دارد، یک قدم نمی‌توانست بر دارد غیر از این است؟ این حرف‌ها را باید زد صریح و پاک و پوست کنده گفت یک عبارت خوبی آقای هژیر ... که بنده از طرفدار از ایشان نبوده و هنوز هم شاید نباشم ایشان گفتند در مجلس مؤسسان گفتند به این مضمون؛ اصل مسلم حکومت و رفاه و آسایش طبقات و توده‌های مردم است اگر از راه قانون نشد باید از راه بی‌قانونی بشود این حرف خیلی درستی است (مکی -نباید بی‌قانونی بشود) اما اگر جنابعالی مریض شدید و طبیب به شما نرسید و همسایه بلد بود که به شما یک گل گاوزبانی بدهد بگوید نه ندهم تا طبیب بیاید (اردلان - آن وقت زودتر می‌میرد) بنده معتقدم که یک کارتوش دیگر ماداریم (اردلان - کارتوش چیست؟) کارتوش گلوله گرم است قربان، بنده معتقدم یک امید دیگر داریم این همکاری که الان ما داریم با شاه می‌کنیم این همکاری نیست این همکاری مبتنی بر اغراض و امیال است (آزاد - تملق هم هست) مقصود بنده مجلس است و رؤسای دولت است و وزرای کابینه‌های سابق، اسبق، فعلی، آینده، امرای لشگر، خوانین، تجار تمام این اشخاصی که هیئت حاکمه این مملکت را تشکیل می‌دهند این همکاری از روی اغراض است مثلاً بنده برای این که دوره آینده از انتخابات محروم نمانم صبح تا بشام تملق می‌گویم و شاید با دولتی هم صورة موافقت می‌کنم موافق نباشم این بد است شما اگر حقیقتاً می‌خواهید در این مملکت اصلاحات بشود باطناً و از روی دل باشاه همکاری کنید دو طرف بیشتر ندارد یا همه ما از بین می‌رویم و انقلاب شروع می‌شود، انقلاب ارگانیزه و متشکل نیست ممکن است از دکان نانوایی شروع بشود، ممکن است از توی خیابان شروع بشود و ممکن است از نزاع بین دو نفر شروع بشود و همه ماها را از بین می‌برد. بنده هر روز می‌شنوم وضعیت اقتصادی مملکت خراب است «کریز» است تجار ورشکست می‌شوند، بیکاری همه جا هست، وضع غله بد است (دهقان - زندگی گران است) زندگی گران است، این فایده ندارد این جور نمی‌شود کار کرد، شما خیال می‌کنید که شاه را بکنید توی یک اطاق و هر روز اشخاص برای مقاصد شخصی اسباب زحمت و تصدیع ایشان شوند آیا ممکن است ایشان به تمام امور مملکتی احاطه پیدا کنند؟ شماها خودتان باید بروید کار کنید بر فرض بنده و آقای دکتر عبده دوره آینده وکیل نشویم (دکتر بقایی - ممکن نیست نشوید) بر عکس ممکن است جنابعالی بشوید، اگر مملکت سر و سامانی داشته باشد و اگر وضعیت تثبیت شده باشد و اگر کار ایجاد شده باشد و اگر ادارات اصلاح بشوند و اگر اقتصادیات مملکت تأمین بشود مسلماً برای بنده و امثال ایشان کار بدست خواهد آمد آسایش و رفاه نیز خواهد بود والا اگر تمام ما از صبح تا غروب ازبام تا شام برای حفظ خودمان در صدد انتریک و دسیسه و حقه‌بازی باشیم انقلاب آقایان حتمی است و این دفعه هم اگر خدای نکرده انقلاب بشود هیچ متشابه با گذشته نیست نحو دیگر و نوع دیگری است (مکی - چه جوری است آقا) بنده و شما و آقا و آقا تمام از بین می‌رویم این را بدانید (دهقان - انشاء‌الله) (مکی - مردم از شر همه راحت می‌شوند) بنده می‌بینم که اوقات مملکت مصروف یک کارهایی می‌شود که حقیقتاً آن کارها فقط حرف است نه عمل. بنده نمی‌فهمم که این قدر در اطراف برنامه چرا صحبت می‌کنند آقایان در تمام ممالک دنیا اصلاحات می‌کنند و هر جا اصلاحات می‌کنند برنامه دارند هر اصلاحی هم برنامه‌ای دارد ما اینجا تمام وقت مجلس و دولتمان را صرف صحبت در روی برنامه می‌کنیم بالاخره اگر می‌توانیم پول از خارج قرض کنیم قرض کنیم اگر از داخل ایران یک منابعی را شما در نظر دارید که ما در نظر نداریم و نمی‌دانیم قبل از شروع به کارهایی که موجب ایجاد ثروت هستند به چه نحو ممکن است در داخله این مملکت فقیر و مفسل پولی بدست آورد با آن پول برنامه را اجرا کرد (مکی - کاغذ رنگ می‌کنند بدست مردم می‌دهند) بنده آقا اکونومیست نیستم، از اقتصادیات خبر ندارم دکتر اقتصاد هم نیستم اینجا هر روز بنده می‌بینم یکی از آقایان تشریف می‌آورند پشت کرسی خطا به نسبت وضع کشاورزی محل انتخابی خودشان نسبت به شهرداری محل خودشان نسبت به سربازگیری محل خودشان همین طور هر کسی راجع به حوزه انتخابیه خودش یک حرف‌هایی می‌زند خیال می‌کند که فقط محل خودش ممکن است اصلاح شود وقتی تمام مملکت خراب و فاسد است آقا وقتی تمام مملکت اصلاح شد محل شما هم اصلاح می‌شوید اینجا ۲۰ یادداشت دارم که هر یک از آقایان نسبت به یک موضوع به خصوصی راجع به محل خودشان ایراد دارند.
مکی - دو یادداشت بیشتر نیست
نایب رئیس - آقای آشیانی‌زاده وقت شما تمام شده است
آشتیانی‌زاده - هفت دقیقه دیگر مانده است
نایب رئیس - پنج دقیقه دیگر زودتر خاتمه بدهید.
فولادوند - آقای آشتیانی‌زاده مجلس چند وقت است که خوب کار می‌کند.
آشتیانی‌زاده - کار مجلس هم بد است بنده با کار کردن این جوری هم مخالفم، مجلس باید از اولش خوب کار می‌کرد! حالا اگر کار می‌کند از ترس است! کابینه هژیر را آقایان می‌آوردید با ۹۰ رأی آن وقت هر روز «سابوتاژ» می‌کردید ابستر و کمسیون می‌گردید بنده از روز اول به کابینه آقای ساعد رأی دادم امروز هم رأی می‌دهم منتها به چند نفر از اعضاء دولت بنده معتقد نیستم صریحاً عرض می‌کنم، مجلس
آقا که اجرا کننده نیست مجلس مقنن است، مجلس باید فقط زنجیر تقاضاها و فشار را از پای وزراء باز کند در صورتی که وزراء هم اهل کار باشند، لایق باشند بنده بین این رجالی که الان در رأس کار هستند عده زیادی را می‌بینم که حقیقة لیاقت کار کردن امروز را ندارند (صحیح است) امروز مملکت یک اشخاصی «اکستراوردینر» و فوق‌العاده لازم دارد اشخاصی که عادت به اجرای مقررات خشک که اسباب معطلی و اتلاف وقت است احتیاج ندارد و باید اصولی که تا دیروز در این مملکت معمول و متداول بوده از بین برود بنده می‌بینم که می‌گویند آقا در این مملکت ورشکستگی است .. (زنگ نایب رئیس)
نایب رئیس - آقای آشتیانی‌زاده وقت شما تمام شده است.
آشتیانی‌زاده - پس اجازه بفرمایید در جلسه بعد عرایضم را عرض کنم.
نایب رئیس - اظهاراتتان را بعداً بفرمایید آقای دکترعبده بفرمایید.
دکتر عبده - بنده آقا تأیید می‌کنم مطالبی را که آقای آشتیانی‌زاده متذکر شدند به اعتقاد بنده یکی از بهترین نطق‌هایی که در مجلس ایراد شد همین نطق ایشان بود برای این که ایشان یک کلیاتی را فرمودند که توجه به این کلیات از لحاظ مصالح مملکت کاملاً برای نمایندگان ضروری است عرض بنده مکمل بیانات ایشان است منتها در یک مورد خاصی، پریشب عده‌ای از نمایندگان اتحادیه کارگران به بنده مراجعه کردند و گفتند که قریب هزار نفر از کارگران اصفهان در نتیجه تعطیل کارخانه شهرضا از طرف مدیرانش بیکار شده‌اند و آمده‌اند طهران در سندیکا زندگی می‌کنند و البته وسیله‌ای هم برای اعاشه آنها نیست و کارگران در بین خودشان سرشکن کردند و یک نان خالی در این چند روزه تهیه کرده‌اند و این وضع به نظر بنده اگر توسعه پیدا بکند اسباب زحمت خواهد شد (ابوالقاسم بهبهانی- همه کارخانه‌ها در شرف تعطیل است) بنده خیال می‌کنم این بحرانی که برای کارخانه‌ها پیش آمده است یک قسمتش مربوط به سوء‌سیاست اقتصادی دولت است یعنی ما یک سیاست اقتصادی متین و محکمی برای حفظ و حمایت از مصنوعات داخلی خودمان نداریم (صحیح است) درهای مملکت، گمرکات را همین طور باز گذاشته‌ایم و محصولات بی‌فایده و غیر مفید آزادانه وارد کشور می‌شود (صحیح است) و ابداً در مقام حمایت صنایع کشور صنایعی که با هزاران خون دل در زمان اعلیحضرت فقید درست شده نیستیم و این مایه بسی تأسف است برای این که بنده خیال می‌کنم اغلب مشکلات امروز ما ناشی از نداشتن نقشه اقتصادی و نتیجه سوء‌سیاست اقتصادی است (صحیح است) ولی در عین حال بنده نمی‌توانم حق بدهم به مدیران کارخانجات که از این وضع بحرانی استفاده کنند و کارخانجات را ببندند چرا برای این که تا یک سال پیش مخصوصاً در موقع جنگ استفاده‌های سرشاری از کارخانجات خودشان برده‌اند (صحیح است) (مکی - خون مردم را مکیدند) اگر به حساب وضعیت آنها ما برسیم و بنده این را از طرف کسانی عرض می‌کنم که در کار مدیران کارخانجات واردند، کاملاً به این نکته بر می‌خوریم که استفاده‌ای که در هنگام جنگ و بعد از جنگ تا یک سال پیش کارخانجات اصفهان بردند به هیچ وجه قابل قیاس با سایر کارخانجاتی که در سایر ممالک دنیا هست، نیست زیرا در آنجا قاعده و ضابطه‌ای هست ولی در این مملکت متأسفانه در اثر لجام گسیختگی و عدم توجه دولت به هیچ وجه کارخانجات تحت کنترل صحیحی نبوده است، خوب یک روزی آقایان استفاده سرشاری بردند سوء‌استفاده کردند از عدم مراقبت دولت بنده اطلاع دارم آقایان هم کم بیش مستحضرند که منابع سرشار آنها تبدیل شده به املاک وسیع و شاید قسمتی در بانک‌های خارجی گذاشته شده و کسانی که این استفاده‌های سرشار را برده‌اند امروز حق ندارند کارخانجات را ببندند و یک مشت کاگر را بدون نان بدون وسیله اعاشه بگذارند (ناصری - اسامی آنها را بفرمایید بنده به اسامی آنها توجهی ندارم منظور بنده عرض مطلب است ولی کارخانه‌ای که تعطیل شده و مدیرانش کارخانه را تعطیل کرده‌اند گویا کارخانه شهرضای اصفهان است کارخانه شهرضا تا آنجا که من اطلاع دارم استفاده‌های شایانی کرده است در همان شرایط اقتصادی کارخانه زاینده رود دستگاهش را تعطیل نکرده و به کارگران خودش می‌رسد ولی کارخانه شهرضا با تعطیل کردن با بستن کارخانه موجبات بیکاری هزاران کارگر را فراهم کرده است به اعتقاد من همان طوری که کارگران در صورتی که اعتصابشان مخل انتظام عمومی باشد دولت حق دارد با تمام قوا از اعتصاب کارگران در صورتی که مخل انتظام عمومی باشد جلوگیری کند همان طور هم بستن کارخانه از طرف مدیران کاخانجات اگر موجبات اخلال انتظام عمومی و بر خلاف مصالح کشور باشد می‌بایستی دولت مداخله بکند و جلوگیری بکند از بستن کارخانجات و این مطلب تازگی ندارد به طوری که در اغلب کشورها همان طوری که برای اعتصابات خلاف قانون مجازات‌های شدیدی پیش‌بینی کرده‌اند برای بستن کارخانه‌ها هم از طرف مدیران کارخانجات در صورتی که مخل آسایش عمومی باشد پیش‌بینی‌هایی کرده‌اند، در هر صورت به عقیده بنده دولت باید لایحه‌ای در این باب به مجلس شورای ملی تقدیم کند ولی خوشبختانه یا متأسفانه در هر صورت وضع این است و در اصفهان هم حکومت نظامی هست و من خیال می‌کنم یکی از وظایف حتمی دولت این است که اگر احساس کرد در یک روزی اقدام چند نفر کارخانه‌چی ممکن است موجبات اخلال نظم عمومی را فراهم کند با تمام قوا وظیفه‌ای را که برای تأمین نظم عمومی بر عهده دارد در نظر بگیرد و انجام بدهد و اینها را منع بکند از این که استعفا بدهند از کار کناره‌گیری کنند و کارخانه را تعطیل بکنند بنده این حق را به آنها می‌دهم که کارخانجات را تعطیل کنند در صورتی که به حساب آقایان از آغاز جنگ برسند ببینند در تمام مدت جنگ چه استفاده‌های سرشاری برده‌اند، این سرمایه‌ای که آقایان در کارخانجات گذاشته‌اند با نفع هیجده درصد حتی بیشتر به آنها بدهند دولت هم یا خودش اداره کند یا به دستگاه‌های خصوصی واگذار کند ولی این که آقایان روزی که استفاده می‌کردند روزی که تمام موجبات فراهم شده بود برای استفاده سرشار آنها. آنها استفاده کنند ولی امروز که ما مواجه شده‌ایم مثل همه جای دنیا با یک بحرانی (که من تصدیق می‌کنم و حق می‌دهم که مسؤلیتش تا حدی متوجه دولت است) حق نیست که کارخانجات را تعطیل کنند و کارخانجات را ترک کنند و خودشان تذکره بگیرند و بروند به خارج کشور! این درست نیست! همین چیزها است که این مملکت را متأسفانه رو به هرج و مرج و رو به انقلاب سوق می‌دهد! وقتی تعداد کارگران بیکار امروز هزار نفر است این بیکاری وقتی توسعه پیدا کرد وقتی تمام کارخانجات اصفهان یک به یک تعطیل کردند آن وقت شما مواجه می‌شوید با ۵۰ هزار نفر کارگر بیکار، بی‌وسیله، بی اعاشه در اصفهان و آن روز ممکن است که جرقه انقلاب در این مملکت روشن بشود! من می‌خواستم استدعا بکنم که آقایان یک قدری جلوتر را نگاه بکنند، دور این مملکت یک حصار آهنین کشیده نشده است ما از آن آفات و بلایایی که تمام ممالک در معرضش بودند مصون نیستیم، ممکن است در اثر نارضایتی مردم، در اثر فقدان وسایل اعاشه برای مردم و در اثر عدم تهیه این موجبات ممکن است روزی برای ما و برای همه ما در سراسر مملکت گران تمام بشود و متأسفانه مواجه با وضعی بشویم مثل بعضی از کشورهای آسیایی که نتوانیم در مقابلش استقامت بکنیم و بالاخره چیزی پیش بیاید که همه از آن اجتناب می‌کنیم، بنده در خاتمه عرایضم می‌خواستم توجه دولت را به چند نکته جلب بکنم یکی این که دولت باید دارای نقشه اقتصادی صحیحی باشد (صحیح است) باید دولت حمایت بکند از صنایع داخلی کشور، من همان طور که عرض کردم تمام تقصیر را متوجه مدیران کارخانه‌ها نمی‌دانم. همان طوری که دولت یک روزی دست آقایان را باز گذاشته بود و از لجام گسیختگی آنها جلوگیری نمی‌کرد امروز هم برای حمایت از مصنوعات داخلی کشور یک قدم اساسی برداشته نمی‌شود (صحیح است) بنابراین اولین تقاضای من از دولت این است که باید در این باب اقدامات عاجلی بکند و برای حفظ صنایع ملی و ازدیاد تولید در کشور قدم‌هایی بردارد، خیال می‌کنم آنها یعنی آقایان مدیران کارخانجات شاید مطالبی داشته باشند که ممکن است قابل دقت و توجه باشد، شاید اقتضا داشته باشد که یک هیئت تام‌الاختیاری به اصفهان برود و به حرف‌های آنها توجه بکند و نظریاتی را که آن هیئت داد دولت هم به موقع اجرا بگذارد و به این ترتیب هیچ مجالی برای آقایان باقی نگذارد که کارخانجات را تعطیل کنند، و دولت باید از قوانین انتظامی که در دست دارد استفاده کند و کارخانجات را باز کند و مدیران کارخانه را الزام بکند به این که از بستن کارخانجات خودداری کنند همان طوری که یک روزی استفاده برده‌اند بالاخره کارخانجات و کارخانه‌داری تجارت است همان طور که آقای ضیاء ابراهیمی فرمودند من علیه الغنم فعلیه الغرم یکی از اصول حقوقی اسلامی ما است آن کسانی که استفاده می‌کنند از روزهای فراوانی می‌بایستی امروز هم خساراتی که از راه پرداخت دستمزد به کارگران به او تحمیل می‌شود آنها را تحمل بکنند، (نورالدین امامی - پنج روز هم از جیبشان پول به کارگر بدهند) باید توجه داشته باشد اگر این نهال سومی که بدست خودشان برای هرج و مرج و اخلال نظم عمومی آقایان در این کشور می‌کارند اگر این نهال به ثمر برسد از ثمرات تلخش اولین دسته‌ای که نصیبشان خواهد شد خود آقایان خواهند بود. (صحیح است)
نایب رئیس - آقای دهقان.
دهقان - در اطراف فرمایشاتی که آقای دکتر عبده کردند بنده هم می‌خواستم عرایضی بکنم ولی فرمایشات ایشان به قدری جامع بود که بنده مستغنی از دادن زحمت هستم همین قدر می‌خواستم عرض کنم که با تعقیب مدیران و صاحبان کارخانه‌ها کار بحران اقتصادی کشور به جایی نمی‌رسد و این دولت که وظایف
سنگین‌تری به عهده دارد و در تمام رشته‌های اقتصادی که امروز یک گسیختگی‌هایی بوجود آمده باید یک اقدام عاجلی بکند (صحیح است) اگر مدیران کارخانجات یک استفاده‌هایی کرده‌اند تا بخواهیم آن استفاده‌ها را ازشان برگردانیم اوضاع مغشوش‌تر و در هم‌تر از وضع فعلی خواهد شد و مشکلاتی پیش می‌آید که شاید در آینده جلوگیری از آن مشکلات ممکن نباشد بنده به همین مختصر اکتفا می‌کنیم و توجه دولت را به وضع مردم در تمام رشته‌ها جلب می‌کنم مگر کدام رشته اقتصادی این مملکت درست است که فقط کارخانجات اصفهان خوب نیست، در آذربایجان هم که صاحبان کارخانجات سوء‌استفاده‌ای نکرده‌اند دولت به وظایفش عمل نمی‌کند! اما عرض اصلی که بنده داشتم راجع به تبلیغاتی است که روی قانون انتخاباتی که دولت به مجلس شورای ملی تقدیم کرده است در خارج می‌شود و این تبلیغات که به عقیده بنده غیر از چند نفری که حسن‌نیت دارند و از روی علاقه و ایمان دنبال این کار هستند بقیه از روی سوء‌نیت و غرض انجام می‌شود ممکن است در اذهان عمومی تولید سوء‌تفاهم و نارضایتی بکند. بنده می‌خواهم عرض کنم از پشت این تریبون به تمام مردم ایران که از این همه آقایانی که اینجا هستند حتی آن چند نفری که به عقیده بنده غرض دارند و در این کار غرض‌ورزی می‌کنند همه طرفدار مردم باسواد هستند، این تردیدی ندارد که اگر یک نفر پیدا شود که گفته شود فقط طرفدار بیسوادها است این حرف غلط و ناصحیحی است. در این مجلس چنین کسی وجود ندارد ولی اینجا یک حرف‌هایی زده می‌شود که باید به آن حرف‌ها توجه شود یک دسته‌ای در مجلس می‌گویند آقا ما طبق قسمی که خورده‌ایم در اینجا به کلام الله مجید که به قانون اساسی وفادار باشیم و از حدودی که قانون برای ما معین کرده است تجاوز نکنیم به این جهت به موجب همین قسم حق نداریم یک عده از مردم این مملکت را از حق خودشان محروم کنیم یک دسته هم می‌گویند علاوه بر این مطلب ما باید وسیله لازم برای باسواد کردن مردم فراهم کنیم بعد به آنها بگوییم که آقا حالا وسیله دارید که به بهترین وجهی از حق قانونی خودتان استفاده بکنید (عده‌ای - صحیح است) اتفاقاً افراد بسیار نشانداری در این کار غرض‌ورزی می‌کنند یکیش حزب ایران است که امروز اعلامیه داده و نوشته است کسانی که به این قانونی که عرض کردم یعنی اصل دوم قانون اساسی استناد می‌کنند دشمن ملت ایران هستند (دکتر متین دفتری تلگرافات تبریز را هم بخوانید) اجاره بفرمایید آقا این تلگرافات جعلی است اجازه بدهید من حمله مستقیم به اشخاص نکنم والا پرده‌ها را بالا می‌زنم اجازه ندهید عرض کنم آنهایی که دستگاه مجهز که برای مداخله در انتخابات داشته‌اند و همیشه انتخابات را از مسیر حقیقیش منحرف می‌کرده‌اند اینها بزرگترین دشمنان ملت ایرانند اینها تمام تلگرافات جعلی است مردم تمام در بیچارگی غوطه می‌خورند و از گرسنگی می‌میرند شما دنبال چه چیزهایی را چسبیده‌اید به درد مردم برسید به هیچ دردی نمی‌رسید دنبال یک مشت مطالب را چسبیده‌اید آقا این حرف‌ها چیست مردم که تاتوله به هوا نپاشیده‌اند مردم که احمق نیستند مردم این مطالب را می‌فهمند بنده می‌خواهم بگویم که حزب ایران علناً از تجزیه ایران پشتیبانی کرده یک همچو حزبی حق ندارد به امثال من که یک قدم بر علیه مصالح مملکتم برنداشته‌ام و حتی در راه حفظ مصالح مملکتم جان بازی کرده‌ام و یک لکه کوچکی ندارم و بسیاری از نمایندگان هم مثل من هستند به ما اسناد خیانت به ملت ایران داده‌اند (دکتر عبده - همه شان این طور نبودند) تمامشان بد بودند اجازه بدهید من عرضم را تمام کنم بنده می‌خواهم استدعا بکنم از این آقایانی که پیشقدم شده‌اند در این راه و تبلیغات خلاف می‌کنند اجازه بدهند نمایندگان در محیط آرام و بدون تشویش و دغدغه به وظایف ملیشان برسند و افکار عمومی را از مسیر حقیقی منحرف نکنند و موجب نشوند که ما دست به یک رشته بیان حقایق واقعی بزنیم و بدبخت کنندگان ملت ایران را پشت همین تریبون معرفی کنیم (نورالدین امامی - طبق ماده ۹۰ عرض دارم آقای رئیس) آقای امامی اگر می‌خواهید از ماده ۹۰ استفاده کنید من هم عرض کردم که یک عده‌ای هم روی حسن‌نیت این کار را می‌کنند بنده به آقای دکتر طبا و آقای امامی‌خویی احترام می‌گذارم اینها غرض ندارند اینها هم مثل خودم که به خیال خودم به راه درست می‌روم غرض ندارند خیلی از این افراد هستند توجه بفرمایید ولی خیلی‌ها هستند که غرض در این کار دارند و آن اشخاصی که پیشوایی این را به عهده گرفته‌اند بگذارند در محیط آرامی هر نماینده‌ای به فکر و عقیده خودش اظهار نظر بکند شایستگی نمایندگی مجلس این است که نماینده مجلس بتواند آزادانه حرفش را اینجا بزند و رأیش را آزادانه بدهد.
۳ - بقیه مذاکره در بودجه سال ۱۳۲۸ مجلس
نایب رئیس - بودجه مجلس شورای ملی مطرح است به ماده سوم بودجه مجلس پیشنهاداتی رسیده در ماده سوم که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی کماکان تحت نظر وزارت دادگستری اداره شود و روزنامه مجلس منحصر به انتشار مذاکرات مجلس مذاکرات مجلس شورای ملی باشد. دکتر متین دفتری.
نایب رئیس - آقای دکتر متین دفتری.
دکتر متین دفتری - بنده پیشنهادی کرده‌ام که خلاصه‌اش این است که روزنامه رسمی کشور کمافی‌السابق در تحت نظر وزارت دادگستری اداره شود و این روزنامه که در مجلس هست منحصر باشد به صورت مذاکرات مجلس (عده‌ای - صحیح است) و در این کار بنده هم نظری ندارم جز مصلحت برای این که اصولاً انتشار قوانین و اجرای قوانین که به اصطلاح «پرمولگاسیون» و «پوبلیکاسیون» است اینها از وظایف قوه مجریه است این یک مطلب، مطلب دیگر این که دولت احکام و قوانین و تصویب‌نامه‌هایی صادر می‌کند که بهتر است اینها را به مسئولیت خودش صادر کند و به مسئولیت خودش اینها را منتشر بکند (عده‌ای - صحیح است) اینها را مقتضی نیست که مجلس شورای ملی منتشر بکند یک وقت اتفاق می‌افتد یک چیزی پیش می‌آید و بهتر است که خود دولت منتشر بکند اداره‌اش اگر در دست مجلس باشد شاید یک احکامی خلاف قانون منتشر بکنند اگر منتشر بکنند چه می‌شود. بنده تصور می‌کنم اگر روزنامه رسمی کما فی السابق در دست وزارت دادگستری باشد بهتر است، این عقیده بنده است به علاوه یک روزنامه باید مسئولش معلوم باشد که کی است در مقابل مجلس؟ یک وزیری باید مسئول انتشار این روزنامه باشد وقتی که در مجلس شورای ملی در مطبعه مجلس چاپ می‌شود باید مسئولش معلوم باشد بنده از نظر این که یک وقتی خلاف مصلحتی پیش نیاید معتقد هستم که این کار انجام شود همه جای دنیا هم همین طور است هیچ جای دنیا سراغ نداریم که روزنامه رسمی دولت در دست مجلس باشد مجلس باید کار خودش را بکند دولت هم باید کار خودش را بکند
نایب رئیس - آقای ملک مدنی.
ملک مدنی - بنده با این نظر آقای دکتر با یک قسمتش موافقم در جلسه پیش هم وقتی که آقای کشاورز صدر پیشنهاد کرد که اعلانات به همه جراید داده شود مخصوصاً جراید کثیرالانتشار و حتی قید کرده بودند روزنامه‌هایی که یک سال منتشر می‌شود بنده با این یک سال هم مخالف بودم اصل موضوع صحیح است ولی این موضوع مانع از این نیست که روزنامه رسمی کشور در مجلس منتشر بشود ولی اعلانات را هم به همه جراید بدهند (دکتر متین دفتری - بنده صحبت اعلان نکردم) بنده می‌خواهم یک اصلاحی در پیشنهاد جنابعالی کرده باشم و آن این است که قوانین مولود زمان است یک وقتی مقتضیات ایجاب کرد که قانونی بگذرانند و به بعضی از جراید از این کمک‌ها ندهند حالا که به عقیده بنده آن وضعیات موجود نیست دولت باید نسبت به جراید و مطبوعات با نظر مساوی نگاه کند جراید و مطبوعات کشور یک رکن است از مشروطیت در این تردیدی نیست و ما باید تشویق کنیم که نویسندگان مفید در کشور پیدا شوند و منحصر به اشخاص معینی نباشد اگر بنا شد انتشار روزنامه منحصر به چند نفر شد آن جوان‌هایی که تحصیل می‌کنند و ذوق نویسندگی دارند و طبعاً لیاقت این را دارند که در آینده یک نویسنده بزرگی بشوند ما راه را به روی آنها بسته‌ایم، بنده مخالف با این نظر هستم که ما اعلانات را اختصاص بدهیم به روزنامه رسمی کشور مطابق نظری که تقریباً جنابعالی هم دارید اما من موافق این هم نیستم که روزنامه رسمی را منحل کنیم و از بین ببریم، روزنامه رسمی کشور هم باشد و اعلانات را هم دولت مثل سابق یعنی قبل از این که تبصره‌ای از مجلس بگذرد به همه جراید بدهد (دکتر متین دفتری - بنده این را هم موافقم اضافه کنند) دولت به هر روزنامه‌ای که میل داشت بدهد، اگر خواست به روزنامه رسمی کشور بدهد، میل داشت به کیهان بدهد میل داشت به یک روزنامه که تازه امتیازش را گرفته بدهد بنده این اصل کلی را موافقم که در اختیار دولت بگذاریم و اساساً انحصار ندهیم فرضاً به روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی این هم یک روزنامه است مثل سایر روزنامه‌ها بنده این نظر را مخالفم که منحصر کنید به وزارت دادگستری و یک مجله در آنجا منتشر بشود این مجله کمتر خواننده دارد تا مجله رسمی کشور بنده طرفدار این هستم که مثل سابق اعلانات باید به همه روزنامه‌ها داده شود و بین همه تقسیم بشود. روزنامه رسمی کشور هم یکی از آنها باشد مجله دادگستری ما سابق می‌دیدیم که خیلی از اوقات حقوق اشخاص را هم تضییع می‌کرد بنده نمی‌خواهم اینجا عرض کنم شاید خود جناب آقای دکتر متین دفتری هم سابقه دارند که گاهی می‌شد که یک تضییع
حقی می‌شد. برای چه؟ برای این که این یک روزنامه محدودی بود حالا هم عقیده بنده این است که روزنامه رسمی کشور به جای خودش باشد، ولی اعلانات دولت به همه جراید داده شود به طور تساوی یا مطابق میل خودش بدهد. این عقیده بنده است می‌خواستم اینجا عرض کنم.
دکتر متین دفتری - این که مخالفت نبود تکلیف پیشنهاد معلوم نشد.
نایب رئیس - آقای اردلان مخبر
مخبر - فرمایشاتی که نماینده محترم آقای ملک مدنی فرمودند جواب آقای دکتر متین دفتری نبود آقای ملک مدنی یک موضوعی فرمودند راجع به آگهی‌ها که اصلاً مربوط به پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری نبوده پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری این بود که این روزنامه مثل سابق برود در دادگستری اتفاقاً روی همین عمل که این روزنامه در وزارت دادگستری منتشر می‌شد که در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی رأی داد و آمد به مجلس و بنده خواستم به آقا عرض کنم که هزاران آگهی‌ها مربوط به اشخاص بیچاره و ضعیف که مربوط به انحصار وراثتشان بود اینها انباشته شده بود و روزنامه که در وزارت دادگستری چاپ و منتشر می‌شد ابداً توجه نمی‌کرد از وقتی که این موضوع به مجلس شورای ملی واگذار شده تمام این آگهی‌ها مجانی چاپ شده است و مردم از این مضیقه راحت شده‌اند یعنی انحصار وراثتشان را در دست گرفته‌اند (عده‌ای - صحیح است) این روزنامه رسمی هم روز اول که منتشر شد خریدار نداشت ولی حالا به سه هزار در شهر آبونمانش رسیده و روز به روز دارد بهتر می‌شود جناب آقای دکتر متین دفتری فرمودند که دولت ممکن است تصمیمات خلاف قانونی اتخاذ بکند بنده نفهمیدم که چطور ممکن است که یک دولتی قائل بشویم که بر خلاف قانون کاری بکند آن وقت در روزنامه خودش منتشر کند به علاوه ما این را در همین بودجه مجلس پیش‌بینی کردیم و در بودجه‌ای که وزارت دارایی به مجلس تقدیم کرده محلی برای این کار نگذاشته است این است که بنده عرض می‌کنم اجازه بدهید که این رأی داده شود و این را تصویب کنیم و وقتی که بودجه کل مملکتی در مجلس مطرح شد اگر آنجا محل وزیر دارایی داشت ما توانستیم اصلاح بکنیم یک چیزی است والا حالا هیچ کاری نمی‌شود کرد
دکتر متین دفتری - آقا حرف بنده تحریف شد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی: پیشنهاد می‌کنم.
تبصره - یک نسخه از آگهی‌های دولتی به مجله رسمی برای انتشار داده شود و بقیه در جراید کثیرالانتشار منتشر خواهد شد.
صفوی. (همهمه نمایندگان.)
یکی از نمایندگان- یک بار دیگر بخوانید
نایب رئیس - وقتی پیشنهاد خوانده می‌شود آقایان توجه کنند چون باید صحبت شود و جواب داده شود اگر از اول توجه بفرمایند دیگر لازم نیست دوباره خوانده شود. پیشنهاد را مجدداً قرائت کنید
(به شرح سابق قرائت شد) آقای صفوی بفرمایید.
صفوی - عرض کنم که غرض از انتشار آگهی‌ها از طرف دولت مخصوصاً آگهی‌های مزایده و مناقصه و چیزهای مهمی که طبق قانون محاسبات عمومی باید به اطلاع مردم برسد فقط دادن یک حق‌الدرج و انتشار در یک ورقه‌ای که مردم هم نبینند نیست. در سال گذشته که این تبصره در قانون بودجه مجلس شورای ملی ۱۳۲۶ تصویب شد غالباً اتفاق افتاده است که آگهی‌های مزایده و مناقصه به نظر مردم نرسیده و دولت چندین میلیون تومان خسارت دیده است از این که این آگهی‌ها بدست مردم نرسیده یا این که انتشار در یک مجله‌ای که مردم نخوانده‌اند باعث یک نتایج سویی برای اشخاص شده است حالا که همه آگهی‌ها در مجله رسمی چاپ می‌شود آن را بنده کار ندارم بنده پیشنهاد کردم از نقطه نظر این که جناب آقای دکتر معظمی عقیده‌شان این بود که تمام باید در مجله رسمی چاپ بشود یک نسخه در مجله رسمی چاپ کند و بقیه را سایر جراید بنویسند آن هم جرایدی که شاید بیست هزار شماره فروش دارند روزنامه اطلاعات شاید چهل هزار نسخه منتشر می‌کند خوب دقت بفرمایید که یک آگهی را چهل هزار نفر، پنجاه هزار نفر، هشتاد هزار نفر خواننده بخوانند بیشتر تأثیر دارد و یا در یک روزنامه‌ای که بنا به فرمایش آقای امینی ۳ هزار خواننده دارد که دو هزار آنها هم اشخاص علاقه‌مند به مذاکرات مجلس هستند بنده از نظر این که خسارتی به دولت متوجه نشود و از خسارت شهرداری‌ها جلوگیری بشود مثلاً شهرداری‌ها یک آگهی منتشر می‌کنند برای نرخ خواربار این کجا مردم می‌توانند مجله رسمی را ببینند قیمت گوشت را معلوم کنند، چه جور مردم بروند در روزنامه رسمی پیدا کنند که قیمت گوشت چقدر است؟ این است که بنده پیشنهاد کردم که یک نسخه در مجله رسمی چاپ شود و بقیه به روزنامه‌ای کثیرالانتشار داده شود که مردم ببینند.
نایب رئیس - آقای امامی مخالفید؟
امامی‌خویی - بنده موافقم.
نایب رئیس - آقای دهقان مخالفید؟
دهقان - بنده موافقم.
نایب رئیس - آقای امینی.
امینی - پیشنهاد آقای صفوی این است که یک نسخه مجانی در روزنامه رسمی کشور چاپ شود و نسخه دیگر را با پرداخت وجه به جراید تخصیص بدهند (صفوی - بنده کی گفتم مجانی) بنده معتقدم اگر جراید هم لطفاً اعلانات را مجانی چاپ بکنند بهتر است (صفوی - صحبت مجانی نبود) به هر صورت دیروز بحث شد قریب ۴۰۰۰۰۰ تومان در سال پول این اعلانات هست که به روزنامه رسمی می‌دهند و از روزنامه رسمی بر می‌گردد به جیب دولت این کیسه به کیسه است اما راجع به اعلاناتی که اهمیت دارد همان طور که ملاحظه می‌فرمایید اغلب وزارت دادگستری و وزارت جنگ و شهرداری که خیلی اهمیت دارد آنها را خود وزارتخانه‌ها می‌دهند به جراید و ما هم اعتراض نکردیم در صورتی که قانوناً ما می‌توانیم بکنیم ولی علی‌الاصول بنده طبق آن وظیفه‌ای که در کارپردازی دارم عرض می‌کنم بنده مخالف نیستم که دولت این اعلانات را به جراید بدهد این را از لحاظ وظیفه عرض کردم.
نایب رئیس - پیشنهاد مجدداً قرائت شود.
(به شرح سابق قرائت شد)
رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای صفوی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم که آگهی‌های دولتی را به استثناء کیهان و اطلاعات به جراید کثیرالانتشار ملی بدهند عبدالرحمن فرامرزی. دهقان - احسنت.
نایب رئیس - آقای فرامرزی.
عبدالرحمن فرامرزی - عرض کنم هر عملی آدم می‌کند باید ببیند برای چه می‌کند عمل لغو و بیهوده که آدم نباید بکند مخصوصاً یک تشکیلاتی که اسمش دولت است و اسمش مجلس است اعلان برای چه می‌دهند؟ - برای این که مردم بخوانند؟ اگر برای این که خرج نداشته باشد بنویسند بگذارند توی جیبشان خرجش کمتر است، اگر برای این است که مردم بخوانند توی روزنامه رسمی کسی نمی‌خواند. شما را به خدا خودتان که وکلای مجلس هستید کدامتان اعلانات توی این روزنامه را می‌خوانید چه رسد به دیگران، بنابر این در این که باید اعلان را جایی داد که مردم بخوانند شکی نیست هر کسی غیر از این بگوید سفیه است، عمل غیر از این سفاهت است، آدم عاقل نباید سفاهت بکند. پس چرا این طور شده؟ آنچه که من شنیدم در مجلس دو بلوک هست. یک بلوک ضد کیهان است و یک بلوک ضد اطلاعات (عده‌ای - صحیح است) (ملک مدنی - مورد علاقه همه است) حالا برای مخالفت با این دو روزنامه چرا هم دولت ضرر بکند و هم ملت و هم روزنامه‌ای ملی از آنچه حقشان است محروم بشوند و هم دولت اعلاناتی بدهد و پولی بدهد هدر هم باشد به این جهت خواهش کردم این دو روزنامه که مورد کم لطفی بعضی از دسته‌های مجلس است استثناء بشود و به باقی روزنامه‌ها اعلان بدهند که آنها هم از حقشان محروم نشود و اعلان دولت هم یک کار لغو و بیهوده‌ای نباشد.
جواد عامری - من اخطار نظام‌نامه‌ای دارم.
نایب رئیس - مطابق چه ماده‌ای؟
عامری - مطابق ماده ۱۲۳.
نایب رئیس - بفرمایید.
عامری - مدتی در مجلس بحث کردیم که علت عدم پیشرفت کارها در مجلس دو سه مسئله است یکی پیشنهادات بیجا و خارج از موضوع است. الان بودجه مجلس مطرح است روز گذشته اینجا عرض کردم که بنده موافقم که اعلان را به جراید بدهند اما جای این اینجا نیست شما می‌گویید یک مجله رسمی در مجلس دارید این هم اعتبارش است، این را آوردند اما این که بگویند اعلان را بدهند به این یا آن این مربوط به موضوع نیست. یک قانونی سابق گذشته و بعد پیشنهاد می‌شود که قانون سابق را لغو و قانون دیگری بگذرانند، بسیار خوب ولی این جایش
اینجا نیست این پیشنهاد حذف بود. این توضیحات را آقا باید بدهیم ماده ۱۲۳ آئین‌نامه مجلس هم صراحت دارد،
نایب رئیس - این تذکری بود نه اخطار، آقای فولادوند بفرمایید.
فولادوند - بنده عقیده دارم آقایان محترم نشان دادند که با بخشیدن هفتصد هزار تومان پول این ملت فقیر موافق نیستند و به این جهت چندین بار است که آقایان از این پیشنهادات می‌دهند و این عملی نشده است اگر مخالفت شدید هم بشود آقایان موافقت ندارند ۰۰ که ۵۰۰ نفر کارگر را بیکار کنند عملاً این را آقایان امتحان داده‌اند اما این که فرمودند که روزنامه اطلاعات و کیهان دو بلوک مخالف دارد هیچ چنین چیزی نیست ما تمام روزنامه اطلاعات را حتی قبل از خود آقای مدیر روزنامه اطلاعات می‌خوانیم روزنامه کیهان را هم بیست بار بنده از خودتان تقاضا کردم که بفرستید نفرستاده‌اید و من از روزنامه فروش‌ها می‌خرم و در منزل بنده هست تمام رفقا هم می دانند این دو روزنامه وزین کشور است چرا مخالفشان باشیم هیچ همچو چیزی نیست ما با سایر روزنامه‌ها هم موافق هستیم ولی اگر بخواهیم این بخشش‌ها را بکنیم خودتان به ما حمله می‌کنید که آقا پانصد نفر کارگر چاپخانه و روزنامه رسمی را بی نان کرده‌اید بنده یک خواهش از رفقای مخالف دارم این است که در مخالفت زیاد طولانی صحبت نکنند یقین دارم آقایان رأی نمی‌دهند.
نایب رئیس - آقای فرامرزی رأی بگیریم یا مسترد کردید؟
فرامرزی - بسته به نظر مجلس است.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای فرامرزی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد. یک پیشنهاد از آقای اسلامی رسیده است که مشابه آن رد شده فقط خوانده می‌شود که مجلس بداند که شبیه این پیشنهاد رد شده است. (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم که پنجاه درصد آگهی‌ها به مجله رسمی و پنجاه درصد دیگر به تساوی بین روزنامه‌ها توزیع شود.
نایب رئیس - مشابه این پیشنهاد رد شده رأی می‌گیریم به ماده سوم با تبصره‌ها آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم مطرح است.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده چهارم - اعتبارات منظوره در موارد یک و دو و سه راجع به اضافات و ترفیعات و کمک اعاشه که در ضمن این بودجه منظور گردیده از تاریخ استحقاق قابل پرداخت می‌باشد.
نایب رئیس - آقای نبوی.
نبوی - متأسفانه بر خلاف نظر همه آقایان جمع بودجه مجلس هر دوره زیادتر از دوره پیش می‌شود و این چیزی است که مطلوب ما نیست ما که از طریق کمیسیون بودجه اقدام کرده‌ایم که از مخارج سایر وزارتخانه‌ها کاسته شود و صرفه‌جویی بشود بایستی همین کار را در مجلس هم می‌کردیم و من در موقع مذاکره در کلیات این لایحه حاضر نبودم که عرایضم را بگویم سایر آقایان فرموده‌اند و حالا دیگر بنده چیزی عرض نمی‌کنم. یک نکته‌ای را که می‌خواستم خدمت آقایان و آقای مخبر عرض کنم این است که بودجه مجلس همان رقمی باشد که الان در بودجه کل کشور است ولی الان این طور نیست این رقمش الان رقمی است که به مراتب بیشتر از رقمی است که در بودجه کل کشور است. اگر این تصویب بشود ناچار باید آن بودجه را با این تطبیق کرد و این باعث می‌شود که تمام اقلام به هم می‌خورد این است که عرض می‌کنم آقایان در نظر بگیرید و آن رقم اضافی را اقلاً از این بردارید. اما برای طبع صورت مشروح مذاکرات دوره سوم تا ششم بنده خیال می‌کنم که این کار ضروری نیست که ما بخواهیم یک مخارج زیادی صرف این کار بکنیم و از این باید صرف‌نظر بکنیم. خلاصه مقصود من این است که بلکه بشود این بودجه با بودجه کشور مطابقه بکند. این را در نظر بگیرید که در موقع تصویب بودجه کل کشور دچار اشکال نشوید.
نایب رئیس - آقای سزاوار.
سزاوار - بنده بعد عرض می‌کنم.
نایب رئیس - آقای امینی.
امینی - دو موضوع آقای نبوی فرمودند که خواستم توجهشان را جلب کنم در کمیسیون بودجه راجع به ولخرجی وزارتخانه‌ها که فرمودید حذف شود صحبت شده و خیلی به جا است ولی در مجلس این ولخرجی نیست برای این که نه اتومبیل دارد و نه اضافات غیر قانونی هست. آنچه که مربوط به اضافات کارمندان است مطابق قانون استخدام کشوری است. در قسمت تطابق بودجه که فرمودید بسیار قابل توجه است. بودجه‌ای که مجلس به کمیسیون محاسبات داد قبل از این که در کمیسیون محاسبات مطرح بشود و چیزهایی بهش ضمیمه بشود همان طور بود که داده شد. کمیسیون محاسبات این نظر را اتخاذ کرد که ما در مجلس وسایل تهویه و برق مجلس را که مدتی است مورد بحث است اصلاح کنیم برای این پیش‌بینی اعتباری شده است که البته خرج نخواهد شد تا مطالعه کامل نشود این قسمتی است که بودجه را اضافه کرده است که چون دولت از این اعتبارات پیش‌بینی نشده مجلس مطلع نیست همیشه این سابقه بوده است که اگر اضافه می‌شود با موافقت وزارت دارایی قابل قبول می‌شود.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی.
ملک مدنی - مخالفت بنده با ماده چهار مربوط به دو موضوعی است که می‌خواستم به عرض مجلس برسانم و مخصوصاً جلب نظر آقایان کارپردازان را بکنم امروز در تمام دنیا برای کارمندان و اشخاصی که در خدمت دولت و ملت هستند برای آنها آمده‌اند یک صندوق تقاعد و یک صندوق بازنشستگی درست کرده‌اند، متأسفانه مجلس شورای ملی که اولین مؤسسه‌ای است که همیشه توجه به حال کارمندانش داشته است این موضوع اساسی را از نظر دور کرده برای چه؟ برای خاطر این که کارمندان مجلس شورای ملی آنهایی که مستخدم رسمی هستند مشمول صندوق بازنشستگی و قانون استخدام هستند ولی چاپخانه مجلس یک مؤسسه بزرگی است و یک عده زیادی کارگر در آنجا کار می‌کنند اینها متأسفانه هم وضعشان خوب نیست و هم وضعیت تقاعد آنها معلوم نیست بنده می‌خواستم استدعا کنم که آقایان کارپردازان و کمیسیون محاسبات مجلس این امر را در نظر بگیرند خواستم پیشنهاد بدهم ولی چون معتقدم اینجور وسایل را در اختیار دستگاه مربوطه‌اش که کارپردازی باشد بگذاریم نتیجه‌اش بهتر است خواستم توضیح و تذکر بدهم که این کارگران چاپخانه مجلس باید وضعیت تقاعدشان درست باشد زیرا اینها مردمان زحمت‌کشی هستند. اگر درست به خاطر داشته باشید همه کارگرها و کارخانجات و مؤسسات دیگر در آن موقعی که بدبختانه تحریکات خارجی در کشور ما بود همه یک تظاهراتی برخلاف منافع کشور کردند جز این کارگرانی که در چاپخانه مجلس هستند و بنده در سهم خودم و یقین دارم که آقایان هم با این نظر موافق هستند آنها را تقدیر می‌کنم که اینها با نهایت وظیفه‌شناسی که متأسفانه در آن موقع کارگران را جمع می‌کردند و می‌آوردند در مجلس شورای ملی را می‌گرفتند برای این که مجلس را تعطیل کنند و نگذارند مجلس کار و وظیفه‌اش را انجام بدهد که خیلی از ماها شاهد بودیم در اینجا ولی اینها از جایشان تکان نخوردند و آلت واقع نشدند بنابراین آقای اردلان مخبر کمیسیون که از نمایندگان بسیار شریف و با احساسات هستند و همین طور آقایان دیگر باید برای اینها فکری بکنند. و موضوع دیگری که می‌خواستم عرض کنم این بود که اگر به خاطر داشته باشید بنده آمدم به کمیسیون عرض کردم که چند نفر از اعضاء مجلس مبتلابهی داشتند راجع به قانون استخدام که نمی‌دانم چطور شده بود که مشمول حال آنها نشده بود که آن وقت روزمزد بودند و بعد درنتیجه تصویب‌نامه و جریانات خیلی از اینها استفاده کردند و بعضی محروم شدند گویا در کمیسیون عنایتی به حال این چند نفر مستخدم نشده می‌خواستم ببینم علتش چه بوده است؟ مثلاً آن اربابی که بنده می‌شناسمش خیلی هم کارمند زحمت‌کشی هست اگر علتی داشته که بفرمایید اگر نه موافقت بفرمایید این حق او داده شود بنده می‌خواستم پیشنهاد کرده باشم و این حق او را در اینجا تأمین کرده باشم ولی نمی‌خواستم بدون نظر آقایان پیشنهاد داده باشم.
نایب رئیس - آقای مخبر.
مخبر - فرمایشاتی که نمایندگان محترم فرمودند راجع به ماده چهارم نبود یک موضوع دیگری بود. آقای ملک مدنی راجع به کارگران چاپخانه فرمودند بنده عرض کنم که کارمندان مجلس شورای ملی آنهایی که مشمول کارمندان رسمی هستند از مقررات تقاعد عمومی استفاده می‌کنند و اما کارگران چاپخانه هم مجلس شورای ملی یک قانون کاری را رأی داد اینها از آن قانون کار مثل کارگران سایر کارخانجات می‌توانند استفاده بکنند و این حق برایشان محفوظ شده و پیش‌بینی شده که دو درصد از حقوق خودشان بدهند و چهار درصد هم کارفرما یعنی چاپخانه مجلس بدهد برای صندوق تعاون که در موقع لزوم به آنها کمک بکنند و این نظر کاملاً رعایت می‌شود و راجع به آن قسمت ماده چهارم هیچ کدام از آقایان مخالفتی نکردند برای این که ما اعتباری منظور کردیم برای تمام سال که اگر مستخدم استحقاق داشت از همان تاریخ استحقاق بپردازیم بنابراین این فرمایشی که فرمودند در موقع خودش صحیح بود ولی راجع به ماده چهار نبود. این است که تقاضا می‌کنم به ماده چهارم رأی بدهید.
نایب رئیس - در ماده چهارم پیشنهاداتی رسیده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد آقای ملک مدنی، وجوه جرایم باید صدی هفتاد و پنج آن برای تأسیس بیمارستان اختصاص داده شود.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی اگر اجازه بفرمایید اینجا در ماده ۷۱ آئین‌نامه می‌نویسد وجوه حاصله از جرایم مجلس برای خرید کتاب و ساختمان محل کتابخانه به کتابخانه مجلس تخصیص داده خواهد شد. بفرمایید
ملک مدنی - بنده هم با همین ماده آئین‌نامه مخالفم. متأسفانه همان موقع هم بنده عرض کردم وقتی که مجلس با یک عجله و شتابی یک آئین‌نامه چندین ماده‌ای را در یک ماده واحده می‌گذراند و اختیار می‌دهد بکمیسیون در این یک موادی هست که اصلاً مصلحت نبوده و از نظر فراموش شده بنده آن روز هر چه کردم که آئین‌نامه مجلس چون مربوط به خود مجلس است باید در مجلس مطرح بشود تا ما درش امعان نظر بکنیم کسی موافقت نکرد. با عجله و شتاب این را گذاراندیم. اینجا در آئین‌نامه پیش پیش شده و جرایم را اختصاص داده برای کتابخانه مجلس شورای ملی کتابخانه مجلس شورای ملی امروز یک کتابخانه کامل و مکملی است و الان احتیاجی به کتاب ندارد اگر هم داشته باشد یک سهمی از جرایم باید به او داده شود. ما در همه کار مملکتمان همیشه راه افراط و تفریط پیش می‌گیریم حتی در همین مجلس شورای ملی، مردم آقا بیچاره و بدبخت و ناخوش هستند احتیاج دارند که از نظر بهداشت به آنها کمک بشود. این جمله‌ای که گفته شده است نعمتان مجهولتان الصحة والامان، صحت در درجه اول برای زندگی همه مردم لازم است مگر نیست؟ آنجا مردم بندر عباس آقای دکتر مصباح‌زاده نیستند که غالباً از بدی وضع آنجا و همین طور سایر بنادر جنوب گله و شکایت دارند (مهدی ارباب - خوزستان را هم بفرمایید) خوزستان هم همین طور همه جا مملکت ما را بیماری و فلاکت و بدبختی دارد تهدید می‌کند. کتاب به جای خودش مورد احترام بنده در سهم خودم نهایت علاقه را به کتابخانه مجلس دارم اما کتابخانه هم نباید موجب این بشود که هر چه پول جرایم است به آنجا اختصاص بدهند. بنده پیشنهاد کردم که یک بیمارستان دوازده تختخوابی در مجلس تأسیس شود آقایان هم موافقت فرمودند. عرض کنم قانونی هم در دوره پیش گذشته محل خرج قانونی این بیمارستان هم همین جرایم مجلس بوده بنابراین بنده پیشنهاد کردم که ۷۵ درصد جرایم برای بیمارستان اختصاص داده شود و ۲۵ درصد هم برای کتابخانه مجلس یک چیزی هم تازه و اخیراً معمول و متداول و مد شده به قول فرنگی‌ها، آ ن این است که هر کس یک مشت کتاب زیادی دارد که خواننده ندارد این را اهداء می‌کند به کتابخانه مجلس آن وقت هم در برابرش یک مبلغی باید داده شود. آقا مگر کتابخانه مجلس چند کتاب حافظ و سعدی و نظامی لازم دارد؟ این متمولین کتابخانه درست کنند مثل حاج حسین آقای ملک که می‌گویند یک کتابخانه بزرگی دارد در خراسان و چندین هزار جلد کتاب دارد. آن یک مقدار از کتاب‌هایش را اختصاص بدهد به کتابخانه شاید هم داده باشد بنابراین بنده با این نظر مخالفم و در درجه اول اعتقاد دارم که صحت و سلامت مردم را تأمین بکنیم مجلس شورای ملی خودش باید نمونه و مدل باشد ما وقتی به دولت ایراد می‌کنیم که تو چرا راه افراط را در پیش می‌گیری یک روز آقای دکتر معظمی فرمودند که آقا چرا تناسب نیست بین تقسیم درآمدها از نظر بهداشت و فرهنگ مملکت الان ما داریم خلاف عمل می‌کنیم باین جهت بنده موافقم که صدی هفتاد و پنج به بیمارستان داده شود و صدی بیست و پنج هم به کتابخانه مجلس.
عده‌ای - صحیح است.
نایب رئیس - آقای شریعت‌زاده مخالفید؟ بفرمایید.
شریعت‌زاده - به نظر بنده اوضاع مملکت ما طوری است که به علت احتیاج شدید به اصلاحات در تمام شئون در هر موردی که بحث می‌شود ممکن است یک مسایلی راجع به آن موضوع مطرح بشود به عقیده بنده در وضع فعلی با کمی وقت مجلس اساساً طرح این قبیل پیشنهادات که باعث تأخیر می‌شود مصلحت نیست به علاوه در مجلس هر قدر بنده دقت کردم دلیلی برای لزوم تأسیس بیمارستان نمی‌بینم. مسئله بهداشت جزو مسایل مهم مملکتی است که باید با یک برنامه وسیع و اساسی در مملکت شروع باقدامات شود. کتابخانه مجلس یک مؤسسه‌ای است که تناسب دارد با وضع مجلس و تکمیلش هر قدر مورد علاقه واقع شود باعث مباهات مملکت است. بنابراین بنده معتقد هستم که به هیچ وجه ضرورتی ندارد و دلیلی نیست که هفتاد و پنج درصد جرایم اختصاصی پیدا کند برای تأسیس یک بیمارستانی در مجلس خاصه این که در مرکز وسایل بهداشت و وسایل دفاع امراض نسبت کافی است (ملک مدنی - هیچ کافی نیست) و در هر صورت عدم کفایت وسایل بهداشت دلیل لزوم تأسیس مریضخانه در محوطه مجلس شورای ملی نیست بنابراین بنده از همکار محترم تقاضا می‌کنم این پیشنهاد را مسترد بفرمایند.
نایب رئیس - آقای امینی از نظر کارپردازی توضیحی دارید؟
امینی - در این مورد بنده می‌خواستم که آقایان نمایندگان محترم مستحضر باشند بودجه کتابخانه و خریدهایی که شورای عالی کتابخانه در نظر دارد همیشه اجرا می‌شود و خواهد شد (تقی‌زاده - خیلی هم کم دارد) کم نیست هر چه تصویب شده خریداری می‌شود پیشنهاد آقای ملک از یک جهت مفید است که فعلاً جرایم مقدارش خیلی زیاد است و می‌شود یک قسمت از آن را برای بیمارستان تخصیص داد با در نظر گرفتن این مطلب که احتیاجات کتابخانه هم رفع بشود. بنده استدعا می‌کنم که آقایان با این نظر موافقت بفرمایند مقصود ساختن بیمارستان نیست این باید جمع بشود برای توسعه درمانگاه کمک به کارمندان که بروند در جاهای دیگر بستری بشوند.
نایب رئیس - آقای ملک راجع به پیشنهادتان نظری دارید؟
ملک مدنی - خوشبختانه آقای امینی کارپرداز محترم توجه به این فرمودند که بنده نظرم این بود که مبلغی از این وجه برای بهداشت کارمندان مجلس اختصاص داده شود و ایشان موافقت کردند بنابراین بنده هم موافقم جرایم طبق این آئین‌نامه خیلی زیاد است بیست و پنج درصد برای کتابخانه کافی است. هفتاد و پنج درصد هم برای بهداشت این مردمی که در این جا کار می‌کنند.
دکتر معظمی - اخطار دارم.
نایب رئیس - بفرمایید.
دکتر معظمی- اخطار بنده این است که این پیشنهاد یک ماده‌ای از آئین‌نامه داخلی را تغییر می‌دهد و تغییر آئین‌نامه نباید در ضمن بودجه باشد برای این که این سابقه نشود ممکن است یک طرحی تهیه بفرمایید که این قسمت را تغییر بدهند ولی آئین‌نامه داخلی را ضمن یک تبصره نباید تغییر داد یک قسمتی هم آقای امینی فرمودند بنده چون عضو شورای عالی کتابخانه هستم خرید کتابخانه این طور نیست که هر کسی کتابی بفرستد کتاب‌ها را بخرند. آقای حکیم‌الملک، آقای تقی‌زاده، آقای سید محمدصادق طباطبایی رئیس کتابخانه و خود بنده و یک نفر کارمند آنجا هر کتابی که می‌آید آنجا تقویم می‌کنند و با یک طرز حسابی می‌خرند. به علاوه کتابخانه مجلس خیلی ناقص است فقط سی و سه هزار جلد کتاب دارد و به علاوه یک زمینی خریداری شده است برای ساختمان جدید کتابخانه بر این پول هرچه اضافه شود باعث خواهد شد که ساختمان این کتابخانه عملی بشود.
نایب رئیس - چون این موضوع به عقیده من هم بر خلاف آئین‌نامه است (ملک مدنی - بر خلاف آئین‌نامه نیست) و آئین‌نامه مجلس البته برای آزمایش است ولی نه این که در موقع طرح بودجه این تغییر پیدا بکند باید به موجب یک طرحی و یک ماده به خصوصی جرایم تخصیص داده شود برای بیمارستان و آئین‌نامه اصلاح شود آقای ملک مدنی هم خودشان خیلی میل دارند که آئین‌نامه مجلس همیشه منظم بماند من استدعا می‌کنم که پس بگیرند که در موقع دیگر طرحی داده شود که نصف برای بیمارستان و نصف برای کتابخانه تخصیص داده شود بنابراین بهتر است که پس بگیرند.
ملک مدنی - من موافقت دارم که صدی پنجاه برای بهداری و صدی پنجاه برای کتابخانه باشد ولی این مخالف آئین‌نامه نیست زیرا آئین‌نامه به طور موقت از مجلس گذشته است چون اختیار به کمیسیون دادیم سابقه هم همین است که قوانینی که ما اختیار به کمیسیون دادگستری در دوره‌های مختلف دادیم هر وقت راجع به آن قوانین پیشنهاد اصلاحی برسد، آقای نقیب هم می دانند همه هم می‌دانند ما پیشنهاد اصلاحی را داده‌ایم و مورد توجه واقع شده و تقاضا می‌کنم که مقام ریاست همچنین آقایان دیگر موافقت بفرمایند صدی پنجاه برای کتابخانه باشد صدی پنجاه برای مریضخانه بنده عقیده‌ام این است که این نظر خوب است آقایان هم خوب است موافقت بفرمایند.
نایب رئیس - اصلاح کردند مجدداً قرائت می‌شود.
(وجوه جرایم باید صدی پنجاه برای تأسیس بیمارستان اختصاص داده شود.)
نایب رئیس - آقایانی که موافقند با پیشنهاد آقای ملک مدنی قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای آزاد به شرح زیر قرائت می‌شود)
تبصره - سوابق کارمندان فعلی مجلس شورای ملی در چاپخانه مجلس اعم از خدمت دولت. فنی، روزمزد که مشمول قوانین افزایش و کمک هزینه کارمندان دولت شده جزو سنین خدمت رسمی آنان محسوب و از مزایا و مقررات قوانین استخدامی استفاده می‌نمایند.
نایب رئیس - توجه بفرمایید آقای آزاد این پیشنهاد خرج است ولی توضیح بفرمایید.
آزاد - بنده می‌خواهم به عرض آقایان برسانم که چند نفر از کارمندان چاپخانه به واسطه استعداد و لیاقتی که داشته‌اند آنها را انتقال داده‌اند به دفتر مجلس شورای ملی که یکی از آنها اربابی است که جناب آقای ملک مدنی هم اظهار کردند اینها مطابق همین قانون شامل بشوند و سابقه خدمات آنها در چاپخانه جزو سابقه خدمت محسوب بشود و اگر چنانچه این پیشنهاد مورد موافقت واقع نشود حق چند نفر تضییع شده است و البته خرجی هم برای مجلس شورای ملی نخواهد داشت بنابراین بنده پیشنهاد کردم که آقایان موافقت بفرمایند که چهار، پنج نفر دچار زحمت نشوند.
نایب رئیس - آقای مخبر بفرمایید.
مخبر - آقای آزاد یک عده از مستخدمین که وارد خدمت می‌شوند کسور بازنشستگی را سال‌ها می‌دهند تا مشمول این قانون می‌شوند شما می‌خواهید یک دفعه یک اشخاصی را مشمول قانون استخدام بکنید چنین چیزی عملی نیست به علاوه بنده الان عرض کردم ما یک قانونی از مجلس می‌گذراندیم باسم قانون کار اشخاصی که در چاپخانه کار می‌کنند از این قانون کار استفاده می‌کنند.
آزاد - اینها کار دفتری دارند.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای آزاد یک دفعه دیگر قرائت می‌شود تا توجه بفرمایید.
(به شرح سابق قرائت شد)
رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای آزاد آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد، پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای عامری به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم قسمت اخیر ماده چهار به این ترتیب اصلاح شود: طبق مقررات قانون قابل پرداخت خواهد بود.
نایب رئیس - آقای عامری.
عامری - بنده خواهش می‌کنم آقای وزیر دارایی توجه بفرمایند مدت‌ها است بنده می‌خواهم این عرض را بکنم فرصت نمی‌شود می‌نویسد اضافات و ترفیعات از تاریخ استحقاق، این را بنده نفهمیدم یک علت اخلال عمده‌ای که در کارهای مملکتی ما پیش آمده عدم رعایت قانون استخدام کشوری است ما هیچ وقت قانون استخدام کشوری را در نظر نداشتیم، در قانون استخدام کشوری روحش این بود که مستخدمینی که لیاقت دارند، شایستگی از خودشان نشان می‌دهند و لااقل سه سال در مرتبه‌های مادون مانده باشند کمیسیون‌هایی تشکیل می‌شود وقتی که آن کمیسیون‌ها شایستگی و استحقاقشان را از برای ترفیع تشخیص داد چنان چه در سایر جاهای دنیا معمول است یک تابلویی درست می‌کنند و اسامی اشخاصی را که استحقاق دارند در نظر گرفته همین قدر که جای خالی پیدا شد به کسانی که استحقاق دارند رتبه می‌دهند ولی یک مرتبه آوردند گفتند هر کسی سه سال در یک رتبه‌ای ماند باید ترفیع بگیرد و مقامات دولتی به هیچ وجه من الوجوه متوجه نشدند که این صورت قانونی ندارد هر سال بودجه مملکت را پر کردند از یک اعتبارات ترفیعات و اضافات و همین موجب یک اخلال عمده‌ای شد تا در ایام فترت هم که آن تصویب‌نامه صادر شد بنده به نظرم می‌آید که از یک جایی باید جلوی این کار را گرفت (اردلان - چرا در بودجه مجلس پیشنهاد می‌فرمایید) منظور از مجلس نیست ولی از یک جایی باید جلوی آن را گرفت بنده خواستم تذکر بدهم که مطابق قانون ترفیع داده بشود بنده نمی‌توانم بفهمم که تاریخ استحقاق چیست بنده خواستم آقای وزیر دارایی و دولت را توجه بدهم به این کار که آقا من مخالف نیستم البته با وضعیت زندگی امروز هر چه بخواهید اضافه بدهید بنده هم موافقم اما این اضافه روی جریان امروزه داده نشود که بگویند مثلاً فلان کس در فروردین ۱۳۲۶ فلان رتبه را گرفته پس در دوم فروردین ۲۸ باید ترفیع بگیرد در هیچ جای دنیا چنین بی‌نظمی و بی‌ترتیبی عمل نشده است ترفیعات اگر باید عمل بشود، همیشه بودجه را که می‌گویند باید در اسفند تصویب بشود برای این است که در آخر اسفند تمام ترفیعات معلوم بشود از اول سال هم بدهند این جوری که ما می‌دهیم در هیچ کجای دنیا معمول نیست که می‌گویند مثلاً در سه‌شنبه ۲۲ فروردین سال فلان فلان کس رتبه گرفته پس در ۲۲ فروردین سال فلان هم موعد ترفیعش رسیده است، قانون استخدام نظرش این نبود چنان چه در اروپا هم معمول است یک تابلویی در نزد رئیس کارگزینی است وقتی که محلی خالی شد جایی خالی شد، یک کسی متقاعد شد، یا فوت شد، یا منتظر خدمت شد، فوراً آن کسی که استعداد دارد در این تابلو مقدم است و آن را به جایش منصوب می‌کنند ولی این ترتیب را بنده صد در صد مخالف صریح قانون می‌دانم و بنابراین با وجود این که چنین وضعی هست بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم ولی توجه دولت را به این نکته جلب می‌کنم که توجه داشته باشند.
نایب رئیس - چون مسترد داشتند پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر ملکی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده چهار اضافه شود پزشکانی که در بهداری مجلس استخدام شده‌اند مکلفند برای تمام مدت منحصراً در مجلس کار کنند و حق قبول استخدام در مؤسسات دیگر را ندارند.
نایب رئیس - آقای دکتر ملکی.
دکتر ملکی - عرض کنم یک عده از کارمندان بیمار مجلس به بنده مراجعه می‌کنند و شکایت دارند از این که پزشکانی که در بهداری مجلس استخدام شده‌اند هیچ وقت سر خدمت نیستند بدبختانه این وضع تنها در بهداری مجلس نیست بلکه در تمام بهداری‌های این کشور یک عده اشخاص به نام استخدام پزشک حقوق‌هایی دریافت می‌کنند ولی هیچ وقت در سرخدمت حاضر نیستند مخصوصاً در مؤسسات دولتی بنده خودم پزشک هستم و این قسمت را اطلاع دارم به این جهت بنده پیشنهاد کردم آقایان پزشکانی که در استخدام مجلس شورای ملی هستند و حقوق از مجلس شورای ملی دریافت می‌کنند لااقل سر خدمت حاضر بشوند والا اگر بنا بشود سر خدمت حاضر نشوند و در ده جا استخدام بشوند و از ده مؤسسه حقوق بگیرند و در هیچ جا هم حاضر نشوند فایده‌ای برای جامعه نخواهند داشت و از آقایان تقاضا می‌کنم که نسبت به این پیشنهاد بنده توجه بیشتری بکنند و رأی بدهند.
نایب رئیس - آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر - بنده مخالف با پیشنهاد آقای دکتر هستم به دلیل این که جناب آقای دکتر ملکی چرا ابتدا آمدند در مجلس و اطباء مجلس را مورد این مضیقه قرار دادند (دکتر ملکی - چون بودجه مجلس مطرح است) این از دو حال خارج نیست جنابعالی می‌فرمایید چون سرکارشان حاضر نمی‌شوند جای دیگر استخدام نشوند بنده می‌گویم وقتی سرکار خودشان حاضر نشدند جریمه‌شان بکنید ولی مادامی که راجع به تمام پزشکان وضعی در نظر نگرفتید این بی‌انصافی است که به طبیب مجلس گفته شود که تو حق نداری برای عمل خلاف دیگران بایستی حقت تضییع بشود حق نداری مطب داشته باشی یا در یک جای دیگر کار کنی اگر آقایان اطبا جمعاً ممنوع از این کارند البته شامل اطباء مجلس هم خواهد بود و اگر نیستند که نمی‌شود تبعیضی قایل شد.
نایب رئیس - آقای اردلان بفرمایید.
مخبر - آقای دکتر ملکی توجه بفرمایید بهداری مجلس یک رئیس دارد که تمام ساعت اینجا مشغول است ولی یک دندانسازی را ما قرار گذاشتیم که روزی دو ساعت برای کارمندان مجلس کار کند و به همان اندازه بهش حقوق می‌دهیم یا یک دکتر یا یک دکتر داروسازی را گفته‌ایم چند ساعت در بهداری مجلس کار بکند و این مطابق کارش حقوق می‌گیرد اگر یک دکتری تمام مدت روز اینجا کار کند باید پنجاه هزار تومان بهش حقوق بدهیم ما که چنین پولی نمی‌دهیم بنابراین تمنا می‌کنم که پیشنهاد خودتان را پس بگیرید.
نایب رئیس - آقایان باید توجه داشته باشید که در موقع رأی دادن اگر در مجلس نباشند جریمه خواهند شد رأی می‌گیریم بپیشنهاد آقای دکتر ملکی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد بنابراین رأی می‌گیریم به ماده چهارم با اصلاحی که تصویب شده است آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر بر خاستند) تصویب شد ماده پنجم مطرح است.
(ماده ۵ به شرح زیر قرائت شد)
ماده پنجم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ سه میلیون ریال برای خرید ماشین آلات و موتور برق و تکمیل لوازم اداره چاپخانه مجلس برسم وام به کارپردازی مجلس بپردازد و وام مزبور را از سال ۱۳۲۸ در ظرف شش سال در پایان هر سال مبلغ پانصد هزار ریال از محل درآمد چاپخانه مجلس مسترد دارد.
نایب رئیس - آقای صادقی بفرمایید.
صادقی - بنده تصور می‌کنم که همه آقایان می‌دانند چاپخانه مجلس یک مؤسسه بسیار کاملی است و در نوع خودش در ایران بی‌نظیر است حتی از چاپخانه بانک ملی هم که مبلغی برای آن خرج شده است مکمل‌تر است بنده درست اطلاع ندارم که چه مبلغی خرج شده است در موقع تأسیس چاپخانه مجلس ولی همان طوری که آقایان می‌دانند مرحوم ارباب کیخسرو زحمت کشیده و با پولی که آن وقت خرج شده اگر حساب کنیم به عقیده بنده چند میلیون ریال صرف تأسیس این جا شده برای بنده موضوع دخل و خرج چاپخانه مجهول است مگر این که آقای مخبر و آقای امینی بخواهند توضیح بدهند - چاپخانه مطابق این بودجه در حدود یازده میلیون در آمد دارد که
یازده میلیون هم توام با درآمد باغ مجلس شورای ملی است و ده میلیون و ششصد و سی و پنج هزار ریال هم خرج دارد و در واقع اگر اینها را حساب کنیم و یک کرایه‌ای برای محل چاپخانه که در اختیارش گذاشته شده است در نظر بگیریم و توضیحی که آقای اردلان در جواب یادداشت بنده راجع به استهلاک ماشین‌آلات دادند عرض می‌کنم حالا آقا استهلاک ماشین‌آلات کسر نمی‌شود سال‌های گذشته ماشین‌آلات چاپخانه مستهلک شده است از سال‌های آینده هم از بابت ماشین‌آلات چیزی کسر نمی‌شود و با این ترتیب نمی‌شود حساب کرد که مبلغ زیادی این جا ضرر دارد و این نفعی که حساب می‌شود به عقیده بنده با هیچ یک از اصول تجارتی یا یک مؤسسه یا یک چاپخانه‌ای وفق نمی‌دهد علاوه بر آن که یک مبلغی خرج شده است حالا می‌خواهند سیصد هزار تومان هم از دولت قرض بگیرند و صرف اینجا بکنند بنده اگر به جای دولت باشم چون قادر به پرداخت نخواهد بود الان بیش از سی هزار تومان اضافه درآمد ندارد چطور می‌تواند سیصد هزار تومان خرجی را که حالا می‌کند باید سالی سی هزار تومان اضافه اسمی بپردازند بنده عقیده دارم که نسبت به تشکیلات اینجا یک تجدید نظری از طرف کارپردازان و از طرف کمیسیون محاسبات باید بشود که محققاً مواجه خواهند شد با یک اصولی که مطابق اصول تجارتی نبوده و اینجا مطابق اصول تجارتی اداره نمی‌شود بنده خواهش می‌کنم از آقای مخبر و آقای امینی که توضیح بدهند، بنده خودم یک موقعی یک اختلافی در چاپخانه مجلس بود که بنده مأمور رسیدگی بودم یک بی‌قاعده‌گی در اصول اداری آنجا مشاهده شده بود و یک پرونده‌ای هم این کار دارد مقصود از تذکر بنده این بود که آقایان توضیح بدهند این جا که فهمیده بشود این دخل و خرج چطور موازنه می‌کند و یا اگر واقعاً این طور نیست یک تجدید نظری از طرف هیئت رئیسه مجلس شورای ملی در طرز اداره چاپخانه مجلس بشود.
۴ - تقدیم یک فقره لایحه با قید دو فوریت راجع به اختیارات کمیسیون قوانین دارایی از طرف آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - اجازه می‌فرمایید.
نایب رئیس - بفرمایید.
وزیر دارایی - بنده یک توضیح مختصری داشتم می‌خواستم عرض کرده باشم که خاطر آقایان مسبوق باشد این بودجه مجلس وقتی چاپ شده و تقدیم مجلس شد و بنده دیدم در این بودجه‌ای نسبت به بودجه‌ای که در کمیسیون بودجه تصویب شده است یک اختلافاتی دارد این را باید مجلس شورای ملی توجه بفرماید که تناقضی پیش نیاید در بودجه‌ای که الان مورد بحث و مذاکره است چهل و شش میلیون و هشت صد و نود و شش هزار ریال پیش‌بینی شده در صورتی که در بودجه‌ای که از کمیسیون بودجه گذشته چهل و چهار میلیون پانصد و هفتاد و هشت هزار ریال یعنی به طور خلاصه دو میلیون و سیصد و هفده هزار و نهصد و هشتاد و شش ریال این بودجه‌ای که الان مطرح است نسبت به بودجه مملکتی بیشتر است ضمناً این را عرض می‌کنم این تذکر از این بابت خواهد بود که از درآمد مملکت یک میلیون تومان عواید چاپخانه و باغ مجلس شورای ملی در نظر گرفته شده و دویست هزار تومان هم از بابت روزنامه رسمی ولی متأسفانه برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم در سال گذشته از این مبلغ یک میلیون و دویست هزار تومان یک شاهی به دولت داده نشده است این را می‌خواستم عرض کنم که با نظری که هست باین بودجه کسر دارد استدعا می‌کنم که این مخارج زیادی که در بودجه هست برای خرید دستگاه تهویه و دستگاه ماشین‌آلات چاپخانه توجهی بفرمایند که لااقل مبلغ بودجه مساوی با مبلغی باشد که در کمیسیون بودجه تصویب شده و ضمناً از موقع استفاده می‌کنم مجلس با این زمینه‌ای که ملاحظه می‌فرمایید چون بعضی از لوایح خیلی مفیدی است در کمیسیون دارایی، مثل لایحه مالیات، مثل لایحه فروش خالصجات مثل لایحه‌ای مربوط به حق دریاها که اگر تصویب نشود یک حق زیادی ممکن است از بین برود و قانون بودجه و سایر لوایحی که هست مجلس شورای ملی فرصت این کار را نخواهد داشت این است که یک لایحه‌ای با قید دو فوریت تقدیم می‌شود و تقاضا کردم که اجازه بدهید به کمیسیون قوانین دارایی مجلس که لوایحی که از کمیسیون گذشته است به موقع اجرا گذاشته شود (صحیح است، احسنت)
۵ - بقیه مذاکره و تصویب بودجه ۱۳۲۸ مجلس
نایب رئیس - آقای امینی بفرمایید.
امینی - اولاً در قسمت سؤالی که آقای صادقی فرمودند می‌خواستم خدمتشان توضیح بدهم که پس از استهلاک سرمایه و اثاثیه و هزینه چاپخانه تا به حال در حدود ۰۰۰ ر ۴۱۵ ر ۲۸ هزار ریال به خزانه دولت از طرف مجلس پرداخته شد یعنی در حدود دو میلیون هشتصد هزار تومان به خزانه دولت از چاپخانه مجلس عاید شده، اما آنچه که آقای وزیر دارایی فرمودند باعث تعجب بنده است و بنده از ایشان استدعا می‌کنم که این را مکاتبه بفرمایند با مجلس و با ارقام ثابت می‌کنیم رسیدهایی را که به خزانه دادیم و اگر غیر از این است جلسه محاکمه را بنده قبول دارم و این را استدعا می‌کنم که با ما مکاتبه بفرمایند تا ما با ارقام ثابت کنیم که آقای وزیر دارایی از درآمد اخیر خزانه دولت راجع به مجلس اطلاع صحیحی نداشته‌اند بنده تقاضا می‌کنم در این موضوع مکاتبه بفرمایند تا ما جواب بدهیم
نایب رئیس - آقای سزاوار
سزاوار - بنده اجازه‌ای که خواستم راجع به این موضوع بود که می‌خواستم تذکری را که دارم بدهم نسبت به موضوعی که جناب آقای صادقی اینجا تذکر دادند راجع به چاپخانه مجلس، چاپخانه مجلس همان معایبی را که در ادارات دولتی است یک قسمتش هم در چاپخانه مجلس جاری است زیرا در اینجا هم یک عده کارگر ممکن است زاید داشته باشد و با کارگر زایدی که دارد بیش از این شاید نتواند خرج و دخل بکند مضافاً به این که کارهای خود مجلس کار کمی نیست و این کارها را هم چاپخانه مجلس انجام می‌دهد بنابراین اگر این مؤسسه همان طوری که گفته شده است دست اشخاص عادی باشد بنده خودم هم معتقد هستم که ممکن است بیشتر عایدی بدهد ولی با وضع حاضر و با صحبت‌هایی که در کمیسیون محاسبات شده است و رسیدگی شده بهتر از این نمی‌شود اما نظر دوم چون جناب آقای وزیر کشور تشریف آورده‌اند آقایان توجه بفرمایند که لایحه انتخابات هم باقیمانده است بنده می‌خواستم عرض کنم که بودجه مجلس در کمیسیون محاسبات با کمال دقت رسیدگی شده، و در تمام ارقامش دقت شده است می‌خواستم از آقایان استدعا کنم که از دادن پیشنهادات خود داری بکنند که بلکه ما بتوانیم این را تمام بکنیم و بلافاصله شروع بکنیم به بقیه قانون انتخابات چرا برای این که هر قدر که معطل بشود بودجه مجلس قانون انتخابات و سایر قوانین که اینجا آقای وزیر دارایی توضیح دادند که در صورت مجلس ذکر شده اینها معوق می‌ماند توجهی بفرمایند که بلکه امروز بودجه مجلس تصویب بشود.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده که قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای کشاورز صدر به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم بعد از اظهارات آقای سزاوار مذاکره کافی است.
کشاورز صدر - دیگر توضیحی ندارد و با اظهاراتی که شد به عقیده بنده مذاکره کافی است.
نایب رئیس - آقای صفوی مخالفید؟ بفرمایید.
صفوی - عرض کنم اینجا ماده ششم قانون بودجه مطرح است (امینی - ماده ششم مطرح نیست) ببخشید ماده پنجم که نوشته شده به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که مبلغ سه میلیون ریال برای خرید ماشین و اثاثیه مطبعه مجلس به کارپردازی مجلس قرض بدهد. بنده اینجا لازم است که توضیحاتی در این قسمت بدهم که در بودجه مجلس نسبت به سال گذشته مبالغی اضافه شده است و حالا هم اداره کارپردازی در نظر گرفته سه میلیون ریال از وزارت دارایی قرض بگیرد و توسعه بدهد چاپخانه مجلس را و کار آزاد را از سی، چهل چاپخانه‌هایی که کار آزاد دارند اینها را از دست آنها بگیرد بنده می‌خواستم عرض کنم که این از شأن مجلس نیست که کار مردم را ازشان بگیرد مردم هم بایستی از این راه گذران کنند بنده باید به عرض نمایندگان محترم برسانم که از شأن مجلس نیست که کار آزاد و شغل آزاد را از دست مردم بگیرد چون که آنها از این راه نان می‌خورند و گذران می‌کنند همه‌اش نباید مجلس شورای ملی ماشین‌آلات وارد کند این کار را توسعه بدهد و آنها را از کار بیکار کند کار زیاد مطبوعاتی هم در این مملکت پیدا نشده ما فرهنگمان آن قدر توسعه پیدا نکرده که این کار هم توسعه پیدا کند یک عده‌ای از مردم از این راه نان می‌خورند و هر قدر که شما توسعه بدهید وضعیت چاپخانه مجلس را باعث بیکاری و فقر و بدبختی آنها شده‌اید این را باید بنده توضیح بدهم و به عرض آقایان برسانم که اقلاً صلاح ندانید که توسعه پیدا کند مرحوم ارباب کیخسرو هم وقتی مطبعه را دایر کرد فقط برای طبع لوایح بودنه این که کارهای دولتی و کارهای مردم را از دستشان بگیرند.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم بپیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد- ماده ششم مطرح است.
(ماده ششم به شرح زیر قرائت شد)
ماده ششم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ سه میلیون ریال از بابت خرید دستگاه تهویه برای مجلس شورای ملی و هزینه نصب آن از محل در آمد عمومی کشور در وجه کارپردازی مجلس شورای ملی بپردازد.
نایب رئیس - آقای امیر تیمور
امیر تیمور - بنده از اداره کارپردازی و آقایان کارپردازها از پیش‌بینی این رقم
اعتبار خیلی تشکر می‌کنم که این رقم اعتبار را برای اصلاح عمارت مجلس که کمال ضرورت را داشته در نظر گرفته‌اند و لازم است غیر از موضوع تهویه موضوع گرم کردن در زمستان هم هست که به اعتقاد بنده باید دستگاه حرارت مرکزی هم به این اضافه شود زیرا با بخاری‌های ذغال سنگی که فعلاً در مجلس موجود است علاوه بر این که مقداری ذغال سنگ مصرف می‌شود اطاق‌های مجلس هم از لحاظ گرم کردن بد است و اغلب ناراحت می‌شوند و مسموم می‌شوند بهتر است هم دستگاه تهویه باشد هم دستگاه حرارت مرکزی.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی.
ملک مدنی - بنده موافقم.
نایب رئیس - آقای امینی.
آقای امینی - بنده می‌خواستم به نماینده محترم آقای امیر تیمور عرض کنم که منظورشان تأمین است برای این که دستگاه تهویه اعم از گرم کردن مجلس در زمستان و سرد کردن مجلس در تابستان.
نایب رئیس - آقای شریعت‌زاده.
شریعت‌زاده - بنده عرضی ندارم.
نایب رئیس - آقای امامی مخالفید؟ بفرمایید
امامی‌خویی - عرض کنم که پانزده دوره است مشروطیت ایران تشکیل شده است و سی سال مجلس بدون دستگاه تهویه زندگی کرده است سیصد هزار تومان با کسر بودجه‌ای که که مملکت دارد برای دستگاه تهویه دادن که آن هم آقایان نمایندگان برای خودشان تصویب کردند این برخلاف عدل و مصلحت مملکت است این سیصد هزار تومان را ما می‌توانیم در کارهای عام‌المنفعه مثل فرهنگ و بهداشت مصرف بکنیم انشاء‌الله هر وقت بودجه مان مازاد داشت دستگاه تهویه تهیه می‌کنیم و تشکیلات بهتری ترتیب می‌دهیم سیصد هزار تومان خیلی است سیصد هزار تومان بهداشت یک استان را تأمین می‌کند با این فقر بودجه برای چه بیاییم دستگاه تهویه درست بکنیم الان نشسته‌ایم در این هوای خنک مردم آب خنک هم پیدا نمی‌کنند بخورند این چه حرفی است که بیاییم سیصد هزار تومان بدهیم دستگاه تهویه تهیه کنیم
نایب رئیس - آقای مخبر بفرمایید.
مخبر - این مبلغی که در بودجه منظور شده یک اعتباری است، یک رقمی نیست که ما فوراً خرج بکنیم ما یک اعتباری منظور کردیم اگر بودجه مملکتی اقتضا کرد از این اعتبار استفاده بکنیم و الا استفاده نخواهیم کرد - این طور نیست که اگر آقایان رأی بدهند ما فوراً آن را خرج بکنیم، این یک اعتباری است.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای نورالدین امامی قرائت می‌شود.
(پیشنهاد می‌کنم ماده ششم برای بودجه سال ۱۳۲۹ بماند و در سال جاری موقوف‌الاجرا باشد).
نورالدین امامی - بنده پیشنهاد کردم که برای سال ۱۳۲۸ موقوف‌الاجرا باشد. توضیحاتم را هم دادم.
نایب رئیس - حالا رأی می‌گیریم به ماده ششم اگر چنان چه مجلس تصویب نکرد پیشنهاد شما عملی می‌شود - رأی می‌گیریم به ماده ششم آقایانی که با ماده ششم موافقند قیام کنند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده هفتم مطرح است. (ماده هفتم به شرح زیر قرائت شد)
ماده هفتم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ یک میلیون و پانصد هزار ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه طبع یک ساله ۱۳۲۸ فرهنگ دهخدا به کارپردازی مجلس بپردازد و این اعتبار تا تصویب هیئت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و چاپ و غیره به مصرف خواهد رسید.
نایب رئیس - آقای رضوی.
رضوی - به عقیده بنده بهترین پول و وجهی از بودجه مملکت آن قسمتی است که صرف امور فرهنگی بشود اعم از این که مربوط به تعلیم و تربیت باشد یا مربوط به تألیف و به این مناسبت خیلی بنده به طور رایگان و آسایش خیال به این ماده رأی می‌دهم و موافقم اما یک بحثی دارم. چهار صد و پنجاه هزار تومان یعنی چهار میلیون و پانصد هزار ریال تاکنون مجلس شورای ملی به ازاء طبع این کتاب آقای دهخدا داده و آن چه که بنده دیده‌ام سه جلد که تا اواخر حرف الف رسیده و یک دو جزوه کوچکی که یکی گویا حرف «ث» بوده و یکی هم حرف «ظ» و مابقی در این وسط‌ها طبع نشده و در واقع می‌توانم بگویم سه جلد کتاب و یک ثلث جلد فعلاً از این چهار صد و پنجاه هزار تومان نتیجه گرفته‌ایم در این موقع که این یکصد و پنجاه هزار تومان جدید برای سال ۱۳۲۸ تصویب می‌شود بنده میل داشتم بدانم که اساساً وضعیت طبع این فرهنگ در چه حال است یعنی واقعا این فرهنگ هر سالی یعنی هر جلدی ۱۵۰ هزار تومان خرج بدون عوض دارد یا این که طبع می‌شود و یک برگشتی هم دارد برگشت این کتاب کجا می‌رود و آیا مدتی که از برای طبع این فرهنگ لازم است چند سال است و آیا بالاخره برای این که این فرهنگ تمام بشود ما باید به طور کلی چه در این بابت وجه تصویب کنیم و بپردازیم این است که بنده خواهش می‌کنم یک توضیحی در این باب مرحمت کنند و الا با وضع حاضر یک صورت نامطلوب و نامطبوعی دارد.
نایب رئیس - آقای نبوی موافقید؟
نبوی - مخالفم.
نایب رئیس - آقای امینی بفرمایید.
امینی - برای استحضار آقای رضوی عرض می‌کنم که جمع بودجه‌ای که تاکنون تصویب شده است شش میلیون و دویست و پنجاه هزار ریال بوده است مخارجی که شده ۰۰۰ ر ۵۰ ۷ ر ۳ هزار ریال بوده و مبلغ ۰۰۰ ر ۳۹۲ ر ۲ هزار ریال هم صرفه‌جویی شده بنابراین آنچه که تصویب می‌فرمایید همه خرج نمی‌شود قسمتیش صرفه‌جویی می‌شود و آنچه تا به حال چاپ شده است پنج جلد بوده سه جلد حرف (الف) یک جلد حرف (ث) یک جلد حرف (ظ) آنچه تا به حال به خزانه دولت فرستاده شده است ۲۳۶ ر ۲۳۳ ریال بوده است که قریب ۲۳ هزار تومان به فروش رفته و بقیه موجود است خواستم برای استحضار جنابعالی عرض کنم که آنچه تصویب می‌فرمایید کلاً خرج نمی‌شود خود آقای دهخدا مخصوصاً کمال رعایت را می‌فرمایند که حتی‌الامکان صرفه‌جویی بشود و تقریباً مقدار ثلث این بودجه صرفه‌جویی شده و ۲۳ هزار تومان هم فروش رفته است و امیدواری هم هست که بعد از این بیشتر به فروش برسد.
نایب رئیس - آقای نبوی.
نبوی - در ادوار دیگر هم عرض کردم که چاپ کتاب از وظایف مجلس نیست مجلس در مشاغل دولتی و در مشاغل آزاد مردم نباید دخالت بکند در وزارت فرهنگ اداره‌ای برای چاپ کتاب هست متخصصین و مأموریتی هستند که برای این کار حقوق می‌گیرند و برای این کار بودجه‌ای دارند اعتباراتی در هر سال دارند دستگاه آنها تشخیص دادند که فرهنگ جناب آقای دهخدا که خود ایشان از مفاخر ایران هستند باید چاپ بشود آنها باید تشخیص بدهند چاپ این فرهنگ به قدر ساختن یک راه‌آهن به قدر ساختن چندین سد و به قدر این که یک قسمت از مملکت عمران و آبادی بشود خرج خواهد داشت چاپ این فرهنگ به نسل معاصر نخواهد رسید یعنی شاید تا صدها سال دیگر طول بکشد این کاری است که باید اگر وزارت فرهنگ لازم تشخیص داد بکند. ملاحظه بفرمایید سیصد هزار تومان خرج این کار شده است و فقط ۲۰ هزار تومان عاید شده است البته برای کارهای فرهنگی اگر تمامش هم خرج بشود و عایدی نداشته باشد اشکالی وارد نیست ولی عرض بنده این است در کارهایی که مربوط به سایر وزارتخانه‌ها است یا مربوط به اشخاص است ما نباید مداخله بکنیم. این رویه‌ای که ما در پیش گرفته‌ایم درست نیست یعنی تمام تشکیلات را ما در مجلس بوجود آورده‌ایم الان بنده در این ورقه دیدم نوشته‌اند اداره دادستانی من خواهش می‌کنم آقای امینی کارپرداز محترم و آقای اردلان مخبر محترم توضیح بدهند که اداره دادستانی یعنی چه؟ مجلس اداره دادستانی می‌خواهد چه بکند؟ اگر این رویه ادامه داشته باشد مدتی نمی‌گذرد در مجلس اداره معادن، اداره توپخانه و چندین اداره از این قبیل ادارات خواهید داشت چاپ فرهنگ و این مطبعه‌ای که کار مردم را باید انجام بدهد و اداره دادستانی اینها از وظایف مجلس نیست و مخارج عمده در هر سال افزودن کار بسیار زیان آوری است.
نایب رئیس - آقای مخبر.
مخبر - عرض کنم آقای نبوی راجع به این تألیف فرهنگ آقای دهخدا یک قانونی از مجلس شورای ملی در دوره ۱۴ گذشت و ما به موجب آن قانون مجبور بودیم این کار را بکنیم هر وقت مجلس شورای ملی آن قانون خودش را لغو بکند ما هم الزام قانونی نخواهیم داشت و این اعتباری که ما در اینجا گذارده‌ایم برای اجرای قانون بوده است اما ایراد دیگری که راجع به اداره دادستانی فرمودید عرض می‌کنم نه عضو اضافی استخدام کرده‌ایم نه هیچ چیز. یک عنوانی بوده است که مجلس شورای ملی برای این کار قائل شده است این عنوان مشاور حقوقی است که سال‌های سال ..... آقای نبوی اعتراض می‌کنند ولی به توضیحات من گوش نمی‌دهند (نبوی - بفرمایید متوجه هستم) عرض می‌کنم فرهنگ دهخدا را ما مجبور هستیم چاپ بکنیم آن قانون هر وقت در مجلس شورای ملی لغو بشود خود به خود از بین می‌رود جنابعالی می‌فرمایید چرا این اعتبار را در بودجه گذاشته‌ایم؟ برای اجرای قانون اگر قانون نمی‌بود و ملزم نبودیم این کار را نمی‌کردیم موضوع دادستانی هم یکی از اعضاء قدیمی مجلس شورای ملی است ابداً عضو جدید استخدام نکرده‌ایم این فقط یک عنوانی است این یک مشاور حقوقی است (آزاد -
این عنوان لازم نیست) یک مشاور حقوقی است چیز تازه‌ای نیست.
نایب رئیس - آقای ملک مدنی.
ملک مدنی - آقای نبوی که خودشان یکی از فضلا هستند و طرفدار فرهنگ و ادب می‌باشند بنده از ایشان انتظار نداشتم و شناسایی هم تا اندازه‌ای به حال آقای دهخدا دارند که این آقای دهخدا یکی از مفاخر کشور ما است و این مرد تمام دوران عمرش را صرف تهیه این فرهنگ و دایرةالمعارف کرده است حتی خانه شخصی خودش را فروخته و مصرف این کار کرده است مجلس شورای ملی به پاس خدمات این مرد فرهنگی که عمر خودش را تمام روز و شب صرف تهیه یک چنین فرهنگی نموده و هیچگونه وسایل برای طبع و نشر آن فراهم نبوده در دوره چهار دهم در آن موقع که جار و جنجال در مجلس را گرفته بود. باز هم تکرار می‌کنم خودتان تشریف داشتید از همه جا هیاهو متوجه مجلس بود ما خواستیم یک قدم مفیدی برداشته باشیم مجلس شورای ملی اگر این کار را نکند کجا بکند؟ مجلس است که باید طرفدار فرهنگ و علم و ادب باشد (صحیح است) به علاوه ایشان شخصی هستند که من یقین دارم محال است بگذارند دیناری بیهوده تلف بشود خود جنابعالی که علاقه دارید این مرد فرهنگی و ادبی را باید تشویق کرد. آخر عمرش هم رسیده به خدا من یک روزی رفتم منزلش دیدم که حتی در موقع نهار خوردن هم مشغول انجام وظیفه است یک چنین سبک و رویه‌ای دارد به هر حال به عقیده بنده این کار لازم است ما هم یک دایرةالمعارف نداریم این را ما لازم داریم این آقای فرامرزی اینجا حضور دارند سایر آقایان هم که اینجا تشریف دارند وارد هستند می‌دانند که ما چیزی نداریم (دکتر عبده - به واسطه نبودن دایرةالمعارف حرف همدیگر را نمی‌فهمیم) بله گاهی هم سوء‌تفاهم در مسایل می‌شود اما راجع به موضوع دادستانی که فرمودید تصور می‌کنم جنابعالی به این آئین‌نامه توجه نفرموده‌اید باز بر می‌گردیم به همان مطلبی که نیم‌ساعت پیش بنده اینجا عرض کردم که وقتی با عجله آئین‌نامه‌ای گذشته یکی یکی ازش بیرون می‌آید این ماده‌ای که در بودجه گذاشته‌اند طبق آئین‌نامه‌ای است که بنده می‌خوانم ماده ۲۲- برای رسیدگی به تقصیرات اداری کارمندان مجلس شورای ملی سازمان زیر مقرر می‌گردد الف - دادسرا شامل یکدادستان و یک بازپرس این همان است که آقایان رأی داده‌اید عرض کنم ب- دادگاه بدوی شامل یک رئیس و دو عضو مشاور ج - دادگاه تجدیدنظر شامل یک رئیس و دو عضو مشاور.
تبصره ۱- اعضاء دادگاه بدوی حق شرکت در دادگاه تجدید نظر ندارند.
تبصره ۲- اعضاء دادگاه بدوی از صاحبان رتبه ۸ ر ۹ و اعضاء محکمه تجدیدنظر مطلقاً از بین صاحبان رتبه‌های ۹ انتخاب خواهند شد. این آئین‌نامه‌ای است که ما خودمان گذارانده‌ایم بودجه مملکتی هم طبق این آئین‌نامه تنظیم شده بخوانید هر کارمندی مورد بازرسی شد باید دستگاهش باشد که رسیدگی بکند.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را کردم که چهار کلمه توضیحاتی راجع به این فرهنگ دهخدا بدهم که در عین حال مؤید باشد که آقایان موافقت بفرمایند تصویب بشود راجع به فرهنگ آقای دهخدا یک وقتی یک مقاله مفصلی روزنامه اطلاعات نوشت که آقای دهخدا یک زحمات زیادی کشیده‌اند ولی وزارت فرهنگ و دولت توجه نکردند که محصول زحمات ایشان را به چاپ برسانند لذا آقایان نمایندگان یک طرحی تهیه و تقدیم مجلس کردند و به تصویب مجلس شورای ملی رسانیدند و بعداً هم در عمل ما برخوردیم که این یک کار اساسی است چرا؟ به جهت این که زبان ملتی وقتی که حفظ بشود و نگهداری بشود پایه قومیت آن ملت محفوظ می‌ماند (صحیح است) بنابراین برای این فرهنگ واقعاً آقای دهخدا فداکاری کرده‌اند کس دیگر حاضر نمی‌شود که یک عمر خودش را صرف بکند و پیوسته در زحمت باشد و هیچ گونه توقع مادی هم نداشته باشد بنابراین بودجه‌ای که مجلس تصویب می‌کند بسیار خوب است و امیدوارم که زحمات ایشان هم باعث بشود که دانشمندان دیگر هم کار ایشان را دنبال بکنند این اشخاص هم که در این مورد زحمت می‌کشند اشخاص فاضل و خوبی هستند مثل آقای دکتر معین، آقای دکتر صفا، آقای دکتر صدیقی امیدوارم که ادامه پیدا بکند و بالاخره زبان فارسی ما زنده بشود و یک کتاب جامعی داشته باشد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد.
پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای صفوی به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی: پیشنهاد می‌کنم بقیه فرهنگ جناب آقای دهخدا در چاپخانه‌های ملی و یا چاپخانه بانک ملی چاپ شود.
نایب رئیس - آقای صفوی.
صفوی - البته چاپ فرهنگ جناب آقای دهخدا مورد علاقه تمام علاقمندان به فرهنگ کشور است و همه منتظر هستند که لااقل هر چه زودتر و بهتر چاپ بشود و شاید تا چندین سال دیگر لااقل در دسترس مردم گذاشته بشود که مورد استفاده قرار بگیرد ولی به واسطه کار زیادی که در چاپخانه مجلس است و مراجعات فوق‌العاده‌ای که هست کار چاپ فرهنگ آقای دهخدا به عهده تأخیر افتاده به علاوه سایر مطابع بیکارند. آقایان ملاحظه می‌فرمایند که دو ورقه چاپ مذاکرات مجلس دو، سه روز به تأخیر می‌افتد به این نسبت معلوم است که چاپ فرهنگ دهخدا چقدر تأخیر می‌شود از طرف دیگر چاپ فرهنگ باید به مناقصه گذاشته بشود بر طبق قانون محاسبات عمومی و حالا به یک قیمت خیلی گرانی در چاپخانه مجلس چاپ می‌شود بنده نظرم این است که چاپ فرهنگ را به مناقصه بگذارند مطابعی در خارج هستند و همین طور چاپخانه بانک ملی و چاپخانه قشونی که اینها واجد شرایطند و تمام دارای وسایل هستند اگر اینها کمتر گرفتند و چاپ کردند بدهند اینها چاپ بکنند که لااقل آنها هم یک لقمه نانی داشته باشند.
نایب رئیس - آقای سزاوار.
سزاوار - البته چاپ فرهنگ دهخدا از محل اعتباری که دارد از طرف چاپخانه مجلس چاپ می‌شود حالا شما می‌فرمایید که بهتر این است به چاپخانه‌های دیگر بدهیم البته با این نظر مخالفی نیست که اگر موافقت بکنید که با همین حروف و همین کاغذ و با همین ترتیب که در چاپخانه مجلس با این تفصیل ما چاپ می‌کنیم به همین تفصیل و همین حروف که حالا چاپ می‌شود با فلان قدر تخفیف فلان چاپخانه حاضر است چاپ بکند یک پیشنهادی بدهید که این کار را بکند والا همین طور که نمی‌شود حرف را زد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای صفوی آقایانی که موافقند قیام کنند (جمعی قیام کردند) تصویب نشد رأی می‌گیریم به ماده ۷ آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده هشتم مطرح است.
(ماده هشتم به شرح زیر قرائت شد)
ماده هشتم - به کار پردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ یازده میلیون ریال درآمده پیش‌بینی شده اداره چاپخانه مجلس و باغ بهارستان و مبلغ چهار میلیون ریال در آمد پیش‌بینی شده اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را در سال ۱۳۲۸ وصول و به خزانه‌داری کل ایصال دارد.
نایب رئیس - مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ماده هشتم آقایانی که موافقند با این ماده قیام کنند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد ماده نهم مطرح است.
(ماده نهم به شرح زیر قرائت شد)
ماده نهم - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود ماهی یک هزار ریال وظیفه به وراث مرحوم عباس لاهوتی و نیز ماهی یک هزار ریال وظیفه در وجه وراث قانونی مرحوم مهدی تائب و ماهی هفتصد ریال وظیفه در وجه وراث مرحوم محمد ملهمی از اول سال ۱۳۲۸ و ماهی یک هزار و پانصد ریال وظیفه در وجه وراث مرحوم سید مرتضی طباطبایی‌زاده ناظر متوفی از زمان فوت بپردازد.
تبصره - این ماده مادام که لغو نشده با رعایت قانون وظیفه وراث به قوت خود باقی خواهد بود.
نایب رئیس - مخالفی ندارد؟
دکتر مجتهدی - بنده می‌خواستم بدانم که این آقایان که اسامیشان اینجا ذکر شده چه کاره هستند اقلاً شرح بدهند این طور سر بسته که فلان قدر به فلانی داده می‌شود فلان قدر به فلانی که نمی‌شود اقلاً توضیح بدهند که اینها چه کاره هستند و تا چه مدتی خواهد بود.
نایب رئیس - آقای مخبر.
مخبر - عرض کنم اینها از کارمندان مجلس شورای ملی بوده‌اند که فوت کرده‌اند و مطابق قانون وظیفه تا وقتی که عیال شوهر اختیار نکرده و دختر شوهر اختیار نکرده و پسر به بیست سال نرسیده بین آنها تقسیم می‌شود. (دکتر مجتهدی - کارشان چه بوده؟) اینها از کارمندان مجلس شورای ملی بوده‌اند یکی یکی ممکن است حالا عرض کنم پارسال که فوت کردند خودتان تشریف آوردید در مسجد محمودیه به مجلس ختمشان که اینها چند نفر وارث داشتند و ما به پاس خدماتی که کرده بودند این حقوق را درباره شان منظور کردیم (صحیح است).
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به ماده نهم آقایانی با این ماده و تبصره موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد - ماده دهم مطرح است.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده دهم - به کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود به خدمتگذارانی که پانزده سال به بالا سابقه خدمت دارند استثنائاً از اول سال ۱۳۲۸ بدون رعایت ماده ۵ آئین‌نامه در حداقل یا اکثر هر پایه‌ای هستند بحداقل یا اکثر پایه بالاتر ترفیع و اضافه حقوق اعطا نمایند.
نایب رئیس - مخالفی ندارد؟
امیر تیمور - بنده مخالفم.
نایب رئیس - بفرمایید.
امیر تیمور - به عقیده بنده اکثر کارمندان مجلس که بسن هفتاد رسیده‌اند ...
حائری‌زاده - این مربوط به ماده بعد است
امیر تیمور - پس در این ماده بنده عرضی ندارم.
نایب رئیس - آقای دهقان.
دهقان - موافقم
نایب رئیس - آقای رضوی مخالفید؟ بفرمایید.
رضوی - بنده ندانستم باین که موضوع استثنائی چیست یعنی آیا این آقایان مستخدمین مجلس شورای ملی در تطبیق وضعیت استخدامیشان با قوانین مربوطه آیا یک عقب افتادگی دارند یک ظلم و اجحافی به آنها وارد شده، در هر صورت می‌خواستم توضیح بدهند که علت این اختیاری که کارپردازی مجلس می‌خواهد چیست؟ که استثنائاً از اول سال ۱۳۲۸ این کار را می‌خواهند بکنند توضیح بدهند که خاطر آقایان مستحضر بشود
ابوالقاسم امینی - مخصوص خدمتگذاران جزء است.
نایب رئیس - آقای مخبر کمیسیون توضیح بدهید.
مخبر - عرض کنم بنده باید توضیح عرض کنم که این ماده مربوط به مستخدمین جزء است در سال گذشته یک قانونی گذشت که هیئت رئیسه مجلس شورای ملی یک نظام‌نامه‌ای برای مستخدمین جزء مجلس بنویسند و مطابق آن نظام‌نامه عمل شد نسبت به مستخدمین جزء منتهی در ضمن اجرا چهار، پنج نفر بودند که سوابق خدماتشان خیلی زیاد بود و به آنها ظلم می‌شد ما آمدیم برای آنها طبق این قانون یک درجه ترفیع قایل شدیم که اعتدالی در این قسمت فراهم بشود بنابراین خواهش می‌کنم آقایان رأی بدهند.
نایب رئیس - خدمتگذار منظور مستخدم جزء است رأی می‌گیریم به ماده دهم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد.
ماده یازدهم مطرح است.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده یازدهم - کارمندان و خدمتگذاران مجلس شورای ملی همین که به سن هفتاد سال تمام رسیدند اجباراً بازنشسته خواهند شد میزان حقوق بازنشستگی عبارت خواهد بود از یک سی‌ام آخرین حقوق و کمک دریافتی ضرب در سنوات خدمت که در هر حال از مجموع آخرین حقوق و کمک دریافتی تجاوز نخواهد نمود. کارمندان و خدمتگذارانی که دارای شصت سال تمام سن و یا ۲۵ سال خدمت متوالی یا سی سال خدمت متناوب می‌باشد می‌توانند با موافقت هیئت رئیسه مجلس یا قائم مقام ایشان تقاضای بازنشستگی نموده و به ترتیب فوق بازنشسته شوند هیئت رئیسه مجلس یا قائم مقام ایشان نیز می‌توانند مستخدمی را که سنین عمرش از شصت سال تجاوز نموده است با دارا بودن یکی از شرایط مدت خدمت فوق بازنشسته نماید.
تبصره ۱- از این تاریخ کسور بازنشستگی از اصل حقوق و کمک اخذ می‌گردد
تبصره ۲- از این تاریخ به وجوهی که به بازنشستگان فعلی پرداخت می‌شود صدی ۲۵ علاوه خواهد شد.
نایب رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - آقایان در نظر دارند که یک ماه قبل از این عین این قانون برای کلیه مستخدمین تصویب شد و عین عبارتی که در آنجا هست که کارمندان و خدمتگزارانی که دارای شصت سال سن یا ۲۵ سال خدمت هستند متقاعد شوند در آن قانون پیشنهاد شد در آن موقع توضیح دادم که اگر ما بخواهیم یا ۲۵ سال خدمت یا ۶۰ سال سن را قبول کنیم نتیجه این خواهد شد که صندوق فعلی تقاعد در ظرف چند ماه تمام از بین خواهد رفت و بعد از توضیحات مفصلی که دادم آقایان موافقت فرمودند که اشخاصی که ۶۰ سال تمام سن ولی با ۲۵ سال خدمت متوالی یا سی سال خدمت متناوب دارند باشد باز هم عرض کردم که مقصود از این قانون که به مجلس آمده است مقصود این بوده است که معین بشود که در خدمت ایران چه سنی سن تقاعد است چون یک مستخدمی که دولت زحمت می‌کشد و تربیت می‌کند این باید وضعش معین باشد که تا چه سنی می‌تواند کار کند در ایران گفتیم که سن تقاعد اجباری هفتاد است که بعد نسبت به قضات دیوان کشور و پزشکان به ۷۵ سال در نظر گرفت مجلس شورای ملی نسبت به سایرین ۷۰ سال تقاعد اجباری نسبت به شصت سال بحث شد یا دولت می‌تواند اینها را متقاعد بکند خودشان می‌توانند تقاضای تقاعد بکنند مشروط بر این که ۲۵ سال خدمت داشته باشند عرض کردم اگر قانون استخدام کشوری تغییراتی در زمان فترت یا در ظرف سنوات اخیر پیدا نمی‌کرد شاید این نظری که الان اینجا گذاشته شده بود قابل مراعات بود ولی بدبختانه همین طور که آقای عامری هم یک توضیحاتی فرمودند یک رفتاری نسبت به قانون استخدام کشوری شده است که آن قانون به کلی از بین رفته است یک اشخاصی که بعنوان ماشینی است به عنوان مترجم به عنوان مفتش قماش یا چه از ۱۸ و ۱۹ وارد خدمت شده‌اند اینها توانستند در زمان فترت رتبه‌های ۹ بگیرند این آدم را اگر بگوییم که ۲۵ سال خدمت نداشته باشد یا ۶۰ سال سن نداشته باشد بیاید الان حقوق تقاعد بگیرد و حقوق تقاعدش برابر یک سی‌ام باشد این ظلم به آن کسانی است که الان سی سال است خدمت کرده و تدریجاً بالا آمده‌اند و ترفیع گرفته‌اند توضیح عرض کردم خود بنده وقتی وارد خدمت دولت بودم ۷ سال تمام ترفیع نگرفتم با این که به تصدیق همین آقایان که هم قطار بودیم شاید در آن موقع هم بیکار نبودم ولی حالا طوری شده که گذشتن دو سال در یک رتبه ایجاد حق ترفیع می‌کند در صورتی که قانون می‌گوید اگر دو سال گذشت بعد هم لیاقت ترفیع داشت در مقابل ترفیع هم محل داشت ترفیع بهش می‌دهند اگر هم محل پیدا نشد بعد از شش سال ترفیع افتخاری بهش می‌دهند ترفیع افتخاری یعنی ترفیع بهش می‌دهند حقوق بهش نمی‌دهند حالا طوری شده است که هنوز مستخدمین سه سال در یک رتبه نمانده ده روز که به سه سالشان مانده است می‌آید می‌گوید که آقا ترفیع من را بدهید با یک بی‌انضباطی‌هایی که در قانون استخدام شده است به نظر بنده آقایان موافقت بفرمایند که کارمندان مجلس هم از حیث تقاعد مثل سایر کارمندان باشند و این ماده ۱۱ اینجا ضرورت ندارد توضیحات مفصلی هم در موقع آن قانون داده شد آقایان قانع شدند و تصویب فرمودند اگر امروز بخواهند تبعیضی بفرمایند من خیال می‌کنم برای آقایان خوب نباشد که برای مستخدمین مجلس یک مقامی بالاتر از سایر مستخدمین قایل بشوند و آن قسمتی که عرض کردم فقط ایرادی که داشتند کارمندان که ما صحبت کردیم که آن را لایحه‌اش را ما خواهیم آورد در مجلس و آن این است که اگر ۳۰ سال خدمت داشت یا ۲۹ سال خدمت داشت و هنوز سنش بشصت نرسیده بود و فوت کرد برای ورثه‌اش حقوق تقاعد قایل شویم البته این دقت هست که باید مطالعه شود البته این یک حرفی است باید برایش راه پیدا کرد و طرحی هم تهیه شده که اشخاصی که با داشتن سی سال خدمت قبل از رسیدن به سن شصت سال فوت کردند به آنها تمام حقوق تقاعد پرداخت شود و بنده تصور می‌کنم آن صدمه‌ای که مستخدم از این جهت می‌خورد دیگر نخواهد خورد به این جهت با آن لایحه‌ای که ما خواهیم آورد و لایحه‌ای که از مجلس شورای ملی گذشته است استدعا می‌کنم که توجه بفرمایید که مستخدمین مجلس هم مثل تمام مستخدمین کشور باشند و این را از این بودجه بردارید.
نایب رئیس - البته آقای وزیر دارایی اطلاع دارند که قانون استخدام مجلس یک قانون خاصی بوده است برای اعضای مجلس قانون بازنشستگی آن هم یک قانون خاصی خواهد بود و بر طبق تمایل مجلس بوده است تا امروز هم همیشه و طیره بر این اصول بوده که قانون خاصی برای اعضاء مجلس شورای ملی بوده است (صحیح است) آقای مشایخی بفرمایید
امیر تیمو ر- بنده در ماده قبل اجازه خواستم بودم که راجع به ماده ۱۱ صحبت کنم
مشایخی - موضوع بازنشستگی کارمندان دولت یکی از مسایلی است که مورد توجه مجلس شورای ملی است و مستخدمین کشوری به طور کلی نسبت به این موضوع از نمایندگان مجلس شورای ملی متوقع بودند که امعان نظر و توجه بیشتری مبذول بشود جناب آقای وزیر دارایی در موقع تصویب آن قانون یعنی بعد از تصویب آن قانون و همچنین در یکی دو جلسه و امروز فرمودند از دو نقطه نظر قانونی که در سابق تصویب شده است قابل اجرا است و به مصلحت کشور است اولاً از نقطه نظر این که وجوهی که در صندوق بازنشستگی است تکافو نمی‌کند که اگر تعداد بازنشستگان زیاد شود بتوانیم حقوق بازنشستگی آنهارا پرداخت کنیم به این اضافه فرمودند که در همه سازمان‌های اقتصادی که در دستگاه وزارت دارایی پیدا شده یک عده‌ای به مستخدمین وزارت دارایی اضافه شدند که امروز از صاحب‌منصبان رتبه‌های ۷ و ۸ هستند و تذکر دادند که این مستخدمین بعد از وقایع شهریور وارد شده‌اند بنده می‌خواستم توجه جناب آقای وزیر دارایی را جلب کنم که این طبقه مستخدمین جدیدالورود به خدمت به هیچ وجه من الوجوه مشمول قانون بازنشستگی مصوب نشده یا قانونی که امروز مورد نظر یک عده‌ای هست نخواهد شد زیرا مدت خدمت اینها هنوز به اندازه بازنشستگی نرسیده است اگر چنان چه یک کسی از پشت میز پارچه فروشی وارد خدمت شده باشد یعنی بعد از واقعه شهریور وارد خدمت شده باشد تمام مدت خدمت این هشت سال است در صورتی که در این قانون شرط دو چیز بود ۲۵ سال خدمت متوالی یا سی سال خدمت متناوب یا شصت سال عمر بنابراین به عقیده بنده اگر جناب آقای وزیر دارایی توجه بفرمایید این طبقه از مستخدمین سربار صندوق بازنشستگی نخواهند شد که پول صندوق تکافوی حقوق آنها را می‌کند ثانیاً یک فرق بین نظر من و نظر جناب آقای وزیر دارایی هست که باید روشن شود آقای وزیر دارایی دو شرط قایل شده‌اند برای تقاعد داشتن شصت سال عمر با ۲۵ سال خدمت متوالی یا سی سال خدمت متناوب در صورتی که اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی معتقد هستند برای بازنشسته شدن سنین خدمت را باید بیشتر اهمیت داد نه سنین عمر را یک کسی که سی سال خدمت کرده متناوباً یا بیست و پنج سال متوالی بایستی برای او حق قایل شد و به خودش یا بازماندگانش چیزی داده شود حالا اگر این شخص که بیست و پنج
سال یا سی سال خدمت کرده به سن شصت نرسید تقصیر بازماندگان او چیست؟ من می‌خواهم توجه جناب آقای وزیر دارایی را جلب کنم این موضوع مورد توجه کلیه مستخدمین دولت قرار گرفته است اکثر مستخدمین با نمایندگان مجلس شورای ملی تماس گرفته تقاضا کردند تذکر دادند که این قانون منظور مستخدمین دولت را تأمین نمی‌کند تضییع حقی در آنجا کرده و اضافه کردند که در قانون سابق حق ما بیشتر تأمین بود این است که نسبت به این موضوع، جنابعالی که خودتان همیشه طرفدار مستخدمین بوده‌اید و همیشه در نظر داشته‌اید که حقوق مستخدمین را بایستی حفظ کرد توجه بیشتری مبذول بفرمایید که یکی از این دو شرط بازنشسته شدن باشد و از این نقطه نظر بنده می‌خواهم عرض کنم که این ماده گزارش کمیسیون محاسبات مجلس شورای ملی برای بازنشسته شدن کارمندان مجلس شورای ملی گذاشته شده است این موضوعی است که اگر فعلاً هم آقای وزیر دارایی موافقت بفرمایند که با مستخدمین کشوری به همین اساس برگذار بشود تصور می‌کنم که به عدالت بهتر عمل شده است حالا اگر مصلحتی نمی‌دانید که به این نحو در اینجا تصویب بشود لایحه جامع‌الاطرافی که مشمول کلیه مستخدمین کشوری و کارمندان مجلس شورای ملی شود و در آن لایحه بالاخص سنین خدمت مورد توجه واقع بشود از طرف دولت تنظیم و تقدیم بشود.
نایب رئیس - آقای اردلان.
اردلان - بنده خواستم به جناب آقای وزیر دارایی عرض کنم که کارمندان مجلس از آن کارمندانی نبودند که در زمان فترت یا در موقعی که دولت کارهای بازرگانی را اداره کرد یک عده‌ای را بیاورد و از تصویب‌نامه‌های قوام‌السلطنه مشمول بشوند بنابراین یک عده مستخدمین بودند و به تدریج آمدند همین طوری که فرمودید آمدند سال‌های متمادی خدمت کردند و به درجاتی رسیده‌اند عده‌شان که بسیار کم است آنها که مشمول این قانون می‌شوند حضرتعالی خودتان وعده فرمودید که این قانون بازنشستگی را اصلاح بفرمایید و به مجلس شورای ملی بیاورید از آن روز تا حالا نیاورده‌اید بنابر این کمیسیون محاسبات مجلس وظیفه‌اش این بود که اگر دولت نسبت به سایر مستخدمین این کار را نکرد نسبت به کارمندان مجلس شورای ملی این کار را بکند و من از آقایان نمایندگان استدعا می‌کنم که این را تصویب بفرمایید.
نایب رئیس - آقای امیر تیمور.
امیر تیمور - بنده فکر می‌کنم که جناب آقای وزیر دارایی دوست ندارند که مقید به قیود باشند زیرا همان طور که مقام ریاست توضیح فرمودند سیره بر این بوده است که مجلس شورای ملی که در بودجه خودش و هم در قوانینی که مربوط به امور داخلی خودش بود یک شکل خاصی را همیشه ایجاد می‌کرده و دولت نه در بودجه و نه در تصمیمات داخلی مجلس اظهار نظر کرده و نه حق اظهار نظر داشته بنابراین یک قانونی که می‌گذرد از نظر مستخدمین مجلس و هیئت کارپردازی این طور توافق داشتند که از نظر تقاعد مستخدمین مجلس شورای ملی یک وضع خاصی را ابراز کند این به هیچ وجه ارتباطی با وضع کلی مملکت ندارد اما موضوع دیگری را که می‌خواستم عرض کنم یک مستخدمینی داریم که اگر به سن تقاعد هم برسند به اعتقاد بنده مجلس شورای ملی نمی‌تواند از آنها صرف‌نظر بکند فرض بفرمایید آقا سید کمال به عقیده بنده اگر دویست سال هم عمر بکند نباید گذاشت متقاعد شود برای این که سی نفر آدم هم کار سید کمال را نمی‌توانند انجام دهند و همچنین چند نفر دیگر داریم که بنده شدیداً با تقاعد آنها مخالف هستم و اینها دایم‌العمر باید در مجلس باشند.
نایب رئیس - آقای مسعود ثابتی
مسعود ثابتی - عرض کنم چون این باب جدیدی بوده که البته جناب آقای وزیر دارایی در مورد بودجه مجلس اینجا مطالبی فرمودند به این جهت به ما حق می‌دهند که برگردیم راجع به لایحه‌ای که قبلاً داده بودند و سراپا اشتباه بود در اینجا عرایضی بکنیم. این که در اینجا نوشته است به این صورت در واقع اصلاح اشتباهی است که در آنجا نوشته شده بود راجع به کارمندان کشوری زیرا این یکی از قوانینی بود که هر کس ما دیدیم ناراضی بود ۲۵ سال خدمت، با ۶۰ سال عمر، با ۷۰ سال عمر، چه چیز در صورتی که اگر کسی در ۱۸ سالگی وارد خدمت شده باشد در ۶۰ سالگی بخواهد متقاعد بشود یعنی ۴۲ سال کار کرده باشد و چه مانعی داشت که اشخاصی که ۲۵ سال کار کرده باشند و هنوز انرژی کار داشته باشند بتوانند متقاعد باشند و من معتقدم آقای وزیر دارایی خوب بود به این لایحه مجلس که کاملاً رویش بحث شده در اینجا دقت می‌فرمودند و اصلاحی برای همان قانون دوباره پیشنهاد می‌کردند و از آن صورت خارج می‌کردند و ضمن توضیحاتشان یادم است اینجا گفتند که یک عده شاگرد بزاز به مناسبت وقایع شهریور و بعد از آن وارد خدمت شدند و حالا اگر ما بخواهیم آنها را متقاعد کنیم خیلی زیاد خواهند بود بهتر آقا به شاگرد بزاز که چهار سال است آمده است یک حقوق مختصر من باب تقاعد داده شود و ولشان کنید بروند چه کار دارید که ۶۰ سال نگهدارید اما این که فرمودید این موضوع اخلاقاً خوب نیست بنده عرض می‌کنم کاش اخلاقاً این قضایا رعایت می‌شد اما اخلاقاً این قضایا رعایت نمی‌شود در موقعی که ما تمام مستخدمین دولت را برای سال ۲۸ محروم می‌کنیم از ترفیع هیئت وزراء، حقوقشان دو برابر می‌شود و این اخلاقاً رعایت نمی‌شود بنابراین نمی‌شود گفت اخلاقاً درست نیست.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای فولادوند به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌نمایم.
نایب رئیس - آقای فولادوند.
فولادوند - عرض کنم این ماده راجع به تقاعد است بعضی از آقایان راجع به این که قائم مقام هیئت رئیسه در غیاب هیئت رئیسه اقداماتی بکنند پیشنهاد حذف کرده‌اند بعضی از آقایان در مورد آقای آقا سید کمال پیشنهاد داده‌اند که ایشان را نشود متقاعد کرد خلاصه راجع به هر موردی که آقایان نظر دارند پیشنهاد شده است راجع به این که مستخدمین مجلس مثل مستخدمین کشور باشند باز جناب آقای عامری پیشنهاد داده‌اند و بنده این نکته را می‌خواهم عرض کنم اشخاصی که ۷۰ سال دارند که این مفروق عله است که نمی‌توانند کار کنند آنهایی که ۶۰ سال دارند که یا هیئت رئیسه می‌تواند متقاعد بکند یا خودشان هیئت رئیسه اگر یک عضوی را واقعاً غیر مفید دید در ۶۰ سالگی متقاعدش می‌کند بهتر و بنده قول می‌دهم خود مستخدمین تقاضای تقاعد نکنند و از این صندلی‌ها نگذرند.
نایب رئیس - آقای فرامرزی.
فرامرزی - یک ماده‌ای مطرح است که اهمیت دارد یعنی هر دو طرفش فکر می‌خواهد و شور می‌خواهد البته من خودم با این ماده مخالف هستم برای این که من عقیده ندارم که کسانی که از خزانه دولت پول می‌گیرند و کار می‌کنند دو قانون داشته باشند اساساً غلط است اسم اشخاصی را هم بردند که البته قانون برای شخص نباید گذراند این است که باید مطالعه بشود و بحث رویش بشود و شور بشود من خودم جزء مخالفین این ماده هستم و می‌خواهم حرف بزنم و وکلای دیگری هم هستند که می‌خواهند حرف بزنند می‌ترسم با یک قیام و قعود رأی داده بشود که مثل همان تقاعد که الان رأی داده شده و همه هم می‌گویند غلط است یک دفعه کار بگذرد این است که استدعا می‌کنم آقایان به کفایت مذاکرات رأی ندهند بگذارند ما حرفمان را بزنیم.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد. پیشنهادات قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای نورالدین امامی به شرح زیر قرائت شد)
استخدام جدید در کلیه سازمان مجلس شورای ملی ممنوع است.
نایب رئیس - آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی - عرض کنم که آقایان خیلی خسته شده‌اند از آقای رئیس استدعا کردم که بقیه مذاکرات را برای جلسه بعد بگذارند این بودجه‌های ادوار گذشته مجلس شورای ملی را ملاحضه کنید و تعداد کارمندان را مجلس شورای ملی مطابق قانون اساسی بهترین کاری که دارد نظارت در دخل و خرج کشور است ما اول خودمان تکلیف مجلس را معین می‌کنیم تا بتوانیم به خارج از محوطه مجلس برسیم ۱۳ هزار و پانصد تومان برای آبدارخانه مجلس سالیانه بودجه گذاشته‌اند ده آبدار گذاشته‌اند روزی ۴۰ تومان بودجه ده تا آبدار حالا من کاری ندارم که اینها پیرند و عائله دارند و چه هستند لااقل کاری کنید که در آتیه نظایر پیدا نکند اگر خدای نکرده اینها رفتند و متقاعد شدند دیگر به جایشان نیاوریم اگر می‌خواهیم از پولش هم صرف‌جویی کنیم به همین کورکچل‌های باقیمانده اضافه کنیم که شب گرسنه نخوابند
نایب رئیس - آقای ملک مدنی
ملک مدنی - آقای امامی متأسفانه دوره اولی است که به مجلس تشریف آورده‌اند امیدوارم مثل بعضی‌ها هفت هشت دوره دیگر بگذرد و آزموده بشوند تا سوابق خدمتگزاری مستخدمین مجلس در پیش ایشان بهتر روشن بشود (امامی - بنده منکر نیستم) کارمندان و خدمتگذاران که اصطلاح جدید است یعنی کارمندان و مستخدمین جزء به اصطلاح سابق در مجلس شورای ملی آنها از بهترین مستخدمین و کارمندان کشور هستند در نهایت صداقت و صمیمیت کار می‌کنند و اگر در آبدارخانه مجلس هم یک اشخاصی هستند که می‌فرمایید تعدادشان زیاد است این نگرانی ندارد چون بنده می‌دانم جنابعالی از اشخاصی هستید که پدر بزرگوارتان هم در مجلس بوده و این مستخدمین یک عده‌شان از دوره اول مجلس تا الان در مجلس هستند بنابراین پیشنهاد خودتان
را مسترد بفرمایید.
نورالدین امامی - یک بار دیگر قرائت بفرمایید. (مجدداً قرائت شد)
نایب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای نورالدین امامی موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد (نورالدین امامی - کسی متوجه نشد) سه دفعه خواندند پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد دیگر آقای نورالدین امامی - به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم جمله قائم مقام از ماده ۱۱ حذف شود.
نایب رئیس - آقای امامی.
امامی - اینجا نوشته هیئت رئیسه مجلس یا قائم مقام ایشان اگر مقصود در موقع فترت است آن چند نفری که انتخاب می‌شوند برای اداره مجلس آنها که صلاحیت قانونی ندارد مستخدمین مجلس را متقاعد کنند این است که بنده پیشنهاد کردم قائم‌مقام از بین برود و هیئت رئیسه قانونی باشد
مخبر - صحیح است بنده هم موافقم.
نایب رئیس - آقای مخبر هم موافقند رأی می‌گیریم بپیشنهاد آقای امامی آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر آشتیانی‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم آقای آقا سید کمال به علت سوابق ممتدی که از آغاز تأسیس مجلس شورای ملی داشته و خدمات شایانی که به مشروطیت ایران نموده از این تاریخ مستثنی در صورتی که خود مایل باشند مشمول قانون تقاعد خواهد شد.
نایب رئیس - آقای آشتیانی‌زاده (آشتیانی‌زاده - توضیحی ندارند) آقای مسعود ثابتی
مسعود ثابتی - بنده این پیشنهاد را غیر لازم می‌دانم زیرا در اینجا نوشته شده است با تشخیص هیئت رئیسه (فولادوند - ۷۰ سال امر است) اجازه بفرمایید بنابراین وقتی که خودش تقاضا نکرد هیئت رئیسه هم تشخیص نداد دیگر لزومی ندارد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای آشتیانی‌زاده آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
(پیشنهاد آقای جواد عامری به شرح زیرقرائت شد) پیشنهاد می‌کنم کارمندان و خدمتگزاران مجلس از حیث تقاعد و بازنشستگی تابع مقررات عمومی باز نشستگی مربوط به مستخدمین دولت باشند.
نایب رئیس - آقای عامری.
عامری - عرض کنم که اینجا مذاکره شد بنده خیال می‌کنم که سوء‌تفاهم شده است یک موقعی بود که مستخدمین مجلس تابع استخدام کشوری نبودند ولی بعد آمدند آنها را تابع مقررات استخدام کشوری کردند وقتی که تابع مقررات استخدام کشوری کردند بنده هم معتقدم و به نظرم می‌آید که نمی‌شود از نقطه نظر مقررات قانون استخدام کشوری از حیث پایه و رتبه باشند ولی از حیث بازنشستگی نباشند منتهی به نظر بنده می‌آید اگر یک چیزی هم اضافه بکنیم نسبت به مستخدمینی که وجودشان لازم نیست آن یک موضوعی است ولی اگر بیاییم بگوییم مستخدمین مجلس تابع قانون استخدامی کشوری باشند ولی از حیث تقاعد تابع نباشند بنده هم مطابق توضیح آقای فرامرزی مخالف این هستم که در یک قسمتی تابع قوانین باشند ولی در یک قسمت تابع نباشد و جدا باشد بنده هم خواستم عرض کنم که واقعاً مصلحت نیست اگر تغییر می‌کند نسبت به تمام مستخدمین باشد واگر تغییر نمی‌کند که مستخدمین مجلس هم مستثنی نباشند و بنده راجع به تمام مستخدمین مجلس عرض کنم که از حیث پاکی و درستیشان مورد احترام هستند ولی نباید حاضر بشوند که از حیث تقاعدشان تابع قانون خاصی باشند و آنها نباشند آنچه را که بنده اصولاً راجع به امر بازنشستگی همان طور که آقای وزیر دارایی توضیح دادند این مذاکراتی که می‌شود روی نظر یک عده از مستخدمین هم که باشد ولی در هیچ جای دنیا معمول نیست که بگویند حتی مدت خدمت فرض بفرمایید اشخاصی را داریم که در ۱۴ سالگی وارد خدمت شده‌اند و تازه سی سال هم که خدمت کرده باشند سنشان ۴۴ سال می‌شود ۴۴ ساله را نمی‌باید متقاعد بکنند بنابراین همان طوری که آقای وزیر دارایی گفتند باید واجد دو شرط باشد.
نایب رئیس - آقای سزاوار.
سزاوار - البته مجلس شورای ملی مرکز ثقل مملکت است جایگاه هیئت حاکمه است اول باید به نظر بنده دستگاه خودش را اصلاح بکند بعد راجع به تمام دستگاه مملکت اصلاحاتی بکند راجع به تقاعد که اینجا توضیح داده شد تمام مستخدمین نسبت به آن معترضند و می‌گویند از حق و عدالت دور است در کمیسیون محاسبات بحث شد این مطلب را باید بنده عرض کنم که در مجلس شورای ملی با این سوابق چند دوره‌ای که بنده دارم و همچنین آقایانی که سوابق دارند مستخدمینی هستند که بنده باید عرض کنم که واقعاً ذی‌قیمت هستند مثل جنگ هستند هر قسمت اطلاعاتی را که آدم می‌خواهد فوراً در دسترس اشخاص می‌گذارند اینها یک افرادی نیستند که اگر به خدمتشان خاتمه دادند یا رفتند بتوان نعم البدلی برایشان پیدا کرد و از نظر این که مبادا بهانه‌ای دستشان باشد و خودشان را متقاعد بکنند تقاعد اینها را منوط کردیم به تصویب هیئت رئیسه مجلس شورای ملی هر وقت اینها در خواست تقاعد کردند آنهایی که به وجودشان احتیاج است البته هیئت رئیسه مجلس شورای ملی موافقت نخواهد کرد آنهایی که زائد هستند و به وجودشان احتیاج نیست و دارای یکی از این شرایط بودند با ایشان موافقت می‌شود متقاعد می‌شوند بنابراین تبعیض نیست و نسبت به یک عده از مستخدمین هم از نظر تشویقشان بهتر این است که آقایان موافقت بکنند همین طور که جناب آقای وزیر دارایی وعده دادند نسبت به مستخدمین کشوری هم مطالعه‌ای در قانون تقاعدشان می‌شود که آنها هم این نظرشان تأمین شود.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای عامری آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد، پیشنهادی آقای ضیاء ابراهیمی کرده‌اند که به عنوان ماده‌الحاقیه است بعد از تصویبی این ماده و آقای فرامرزی پیشنهاد حذف ماده نموده‌اند رأی که گرفتیم اگر رد شد پیشنهاد آقا تأمین می‌شود در آئین‌نامه جدید می‌نویسد که پیشنهاد حذف نمی‌شود رأی می‌گیریم به ماده ۱۱ با تبصره‌ها آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد ماده‌الحاقی هست که قرائت می‌شود.
(ماده‌الحاقیه پیشنهادی آقای ضیاء ابراهیمی و یمین اسفندیاری به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده ذیل به عنوان ماده ۱۲ اضافه شود حقوق و مزایای آقای سید محمد هاشمی مدیر روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی از مرداد ۳۲۵ به بعد از مأخذ دریافتی ایشان از فروردین همان سال قابل پرداخت خواهد بود مشروط بر این که از حدود اعتبارات مربوطه در همان سال تجاوز نکند.
نایب رئیس - این پیشنهاد کاملاً پیشنهاد خرج است و قابل طرح نیست پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای مکی به شرح زیر قرائت شد) از تاریخ تصویب این قانون مسئولین شعب فنی چاپخانه مجلس شورای ملی که دارای مشاغل ثابت فنی هستند مشروط بر این که از بودجه مصوبه چاپخانه مجلس استفاده حقوق نموده و تاریخ انتصاب آنها به مسئولیت شعب فنی قبل از فروردین ۱۳۲۲ باشد در ردیف کارمندان رسمی محسوب شده و مشمول قوانین استخدام کشوری خواهند شد و سوابق خدمت آنان از تاریخ خدمت در چاپخانه مجلس محسوب خواهد شد به شرط این که از همان تاریخ کسور بازنشستگی خود را به صندوق بازنشستگی پرداخت نمایند پس از تشخیص رتبه مطابق مقررات قانون استخدام کشوری حقوقی که به این افراد پرداخته می‌شود برابر حقوق رتبه اعطایی خواهد بود و نسبت به آنهایی که حقوق ثابتشان در موقع اجرای این قانون کمتر از رتبه‌ای است که جهت آنها تشخیص می‌شود رتبه آنها بر طبق آخرین حقوق دریافتی تعیین خواهد شد و در صورتی که حقوق ثابت آنها از حداکثر پایه‌ای که به او تعلق می‌گیرد تجاوز کند حداکثر همان پایه را دریافت خواهند داشت نوع کسور بازنشستگی مشمولین این قانون و طرز بازنشستگی آنان طبق مقررات قانون استخدام کشوری و قوانین اصلاحی آن خواهد بود و پس از تشخیص پایه حقوق ثابت یک ماهه اول آن پایه به اقساط از حقوقشان در ظرف شش ماه کسر خواهد شد.
نایب رئیس - این پیشنهاد خرج است حالا توضیح بدهید که مجلس بفهمد چرا پیشنهاد خرج است ولی رأی گرفته نمی‌شود.
حسین مکی - پیشنهاد خرج نیست عین حقوقی است که می‌گیرند در چاپخانه مجلس شورای ملی که یکی از چاپخانه‌های بزرگ کشور ایران است یک دسته از کارمندان فنی که شعب فنی چاپخانه را اداره می‌کنند مدت‌ها است به طور کنترات کار می‌کنند ما می‌خواهیم کنترات آنها را تبدیل به استخدام رسمی کرده باشیم که این حقوقی که اینها می‌گیرند مطابق همان قانون بازنشستگی اینها بتوانند دارای رتبه استحقاقی بشوند که اگر پیر شدند بتوانند استفاده کنند.
نایب رئیس - آقای ضیاء ابراهیمی توضیح راجع پیشنهادتان مربوط به آقای هاشمی بدهید ولی چون این هم خرج است نمی‌شود رأی گرفت.
ضیاء ابراهیمی - عرض کنم پیشنهاد خرج آن چنان چیزی است که تازه درآمده باشد یک چیزی که در حدود اعتبارات است به نظر من پیشنهاد خرج نیست و اما در موضوع می‌خواستم به عنوان تبصره پیشنهاد کنم چون دیدیم ۱۱ ماده است برای تبرک و تیمن به عنوان ۱۲ پیشنهاد کردم موضوع این است که آقای هاشمی چه بسیار اشخاصی بدست ایشان تعلیم و تربیت یافته‌اند و حالا در اثر همان تعلیمات حقوق‌هایی می‌گیرند خودشان الان مأیوس شده‌اند ایشان در سال ۲۵ در حدود ۹۱۰ تومان حقوق به عنوان
مدیری مجله رسمی می‌گرفتند بعدش هم در هر سال که بودجه تصویب شده است گرفته‌اند حالا تصویب‌نامه‌ای که مورد ایراد اغلب آقایان هست خواسته‌اند اجرا بکنند صرف‌نظر از خدمات فرهنگی ایشان، ایشان را رتبه هفت تشخیص دادند در نتیجه می‌شود ششصد و خورده‌ای جمع حقوق و مزایای ایشان ۳۰۰ تومان کم می‌شود کسی که چندین سال نماینده مجلس بوده و همه جور خدمات فرهنگی کرده ۱۳- ۱۴ نفر اولاد دارد که باید متکفل خرج آنها باشد این را ما نوشتیم در حدود اعتبارات همان بودجه قبل ایشان هم هیچ مایل نیستند صاحب رتبه‌ای باشند من استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند با این ماده پیشنهادی من که ایشان مادامی که سر این کار هستند همان حقوق که می‌گرفتند بگیرند.
نایب رئیس - عرض کنم این موضوع در هیئت رئیسه مطرح شد همان جا هم صحبت شد که در هیئت رئیسه مطرح بشود و یک راهی پیدا بکنند ولی حالا به عنوان پیشنهاد خرج بنده نمی‌توانم بپذیرم ماده دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد) ماده‌الحاقیه امضاء‌کنندگان پیشنهاد می‌کنیم قسمت سه از ماده سوم بودجه سال ۱۳۲۶ مجلس منع بشود و در این خصوص رأی با ورقه گرفته شود صفوی - مسعودی - فرامرزی - دکتر متین دفتری - سلطانی.
نایب رئیس - اگر اجازه بفرمایید این موردش گذشته است این بایستی در ماده سوم باشد و الان در ماده ۱۱ هستیم پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای مشایخی به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم دولت موظف است ظرف ۱۵ روز قانون استخدام کشوری را تهیه و به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
نایب رئیس - وارد نیست قابل طرح و مذاکره نیست پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای دکتر معظمی به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم به هیئت رئیسه مجلس شورای ملی اجازه داده شود که به وضع استخدامی آقای سید محمد هاشمی رسیدگی شود و با توجه به خدمات و سوابق ایشان رتبه استحقاقی را به ایشان بدهند.
نایب رئیس - آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - عرض کنم که این وضع آقای هاشمی به طوری که آقای ضیاء ابراهیمی فرمودند در نتیجه اجرای تصویب‌نامه‌های خلاف قانون در مجلس شورای ملی حقوق ایشان کم شده مدت چهار سال این حقوق را می‌گرفتند و حالا چه کار کرده‌اند از ایشان ۱۲ هزار تومان مطالبه و از حقوقشان کم و سوابق فرهنگی که ایشان داشتند حساب نشده بنابراین ما به هیئت رئیسه اجازه می‌دهیم که به این وضع ایشان رسیدگی بشود و حقوق ایشان تضییع نشود.
نایب رئیس - آقای امینی.
امینی - این موضوع آقای دکتر معظمی روزها در هیئت رئیسه مطرح بود روزها در کمیسیون محاسبات مطرح شد چون در این مورد همه کارمندان مجلس به همین درد مبتلا هستند باید به طور اعم نسبت به همه این تصمیم را بگیرید یا از این ماده‌ای که شما پیشنهاد فرموده‌اید بنده اطمینان دارم در هیئت رئیسه چیزی در نمی‌آید ما این اجازه را در هیئت رئیسه داریم قانون نمی‌خواهد اما به فرض که این هم بگذرد و به ما اجازه بدهد نمی‌شود تصمیمی گرفت بنده اذعان دارم که نسبت به آقای هاشمی اجحاف شده به سایرین هم شده ولی چه کنیم تصمیم کلی بگیرید.
نایب رئیس - این اجازه‌ای که مجلس به هیئت رئیسه می‌دهد هیئت رئیسه می‌تواند اقدام بکند هر تصمیمی که بگیرد خودش قانون است شرحی هم کمیسیون محاسبات به هیئت رئیسه مجلس نوشته که تصمیم مقتضی بگیرند.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر معظمی آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد دیگر آقای دکتر معظمی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم مبلغ ۹۸۶ ر ۳۱۷ ر ۲ ریال از بودجه مجلس کسر شود.
نایب رئیس - آقای دکترمعظمی.
دکتر معظمی - عرض کنم که در بودجه کل کشور مبلغی که ما پیش‌بینی کردیم از بودجه‌ای که آقایان تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌اند مبلغ دویست هزار تومان زیاد است و با توجه به صرفه‌جویی‌هایی که می‌شود بنده پیشنهاد کردم که این مبلغ کسر شود.
نایب رئیس - آقای امیر تیمور.
امیر تیمور - بنده از پیشنهاد آقای دکتر معظمی تعجب می‌کنم که می‌فرمایند از بودجه مبلغی کسر بشود مگر این بودجه روی تفنن نوشته شده است که حالا کسر بشود اما آنچه را که در کمیسیون بودجه برای مجلس در نظر گرفتند این اعتباری است که به طور کلی دولت برای جمیع مؤسسات کشور یک رقمی منظور می‌کند مجلس شورای ملی که بودجه‌اش استقلال دارد دستگاه‌های محاسباتی مجلس می‌نشینند دستگاه خرج و دخل و محاسبه مجلس عبارت از اداره حسابداری مجلس است اداره کارپردازی مجلس است اینها نشسته‌اند جمیع احتیاجات مجلس را رقم به رقم جزء به جزء مورد توجه و دقت و رسیدگی قرار داده‌اند و تصویب کرده‌اند این از روی تفنن نوشته نشده است که شما فرض بفرمایید ۵ تومان زیاد است یا ۵ تومان کم است این ارقام ضرورت دارد و ابداً جای این کار نیست
نایب رئیس - آقای اردلان.
مخبر - آقای دکتر معظمی می‌فرمایند که مبلغ ۲ میلیون ریال کسر بشود شما ماده به ماده رأی داده‌اید از کجا کسر بشود این پیشنهاد درست نیست.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر معظمی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد شور در کلیات آخر است مخالفی نیست (گفته شد خیر) رأی می‌گیریم به کلیه مواد که ۱۱ ماده است و ماده‌الحاقیه تبصره‌ها و پیشنهادهایی که تصویب شده است با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید می‌دهند عده حاضر ۷۷ نفر (اخذ و استخراج آراء به عمل آمد نتیجه به قرار زیر اعلام شد.)
نایب رئیس - با ۶۱ رأی موافق بودجه سال ۱۳۲۸ مجلس شورای ملی تصویب شد.
اسامی رأی دهندگان:
موافقین آقایان: مرتضی شریف‌زاده - لیقوانی - کمال ماکویی - اردلان - یمین اسفندیاری - آصف - شریعت‌زاده - دهقان - هراتی - مهدی ارباب - دکتر آشتیانی - عزت‌الله بیات - مسعود ثابتی - ابوالحسن رضوی - کفایی - صاحب‌جمع - ملک مدنی - ابوالقاسم امینی - آشتیانی‌زاده - محمد ذوالفقاری - مشایخی - اخوان صاحبدیوانی - پالیزی - کشاورز صدر - ابواقاسم بهبهانی - محمود محمود - علی‌محمد غضنفری - ناصرالدین ناصری - لاهوتی - نواب یزدی - نورالدین امامی - عبدالرحمن فرامرزی - سلطان العلما - احمد بهادری - ضیاء ابراهیمی - سلطانی - محمدعلی دادور، صادقی - هاشم وکیل - قهرمان - اسدی، اعزاز نیک‌پی - بوداغیان - فتحعلی افشار - دکتر عبده - ارباب گیو - صفا امامی - دکتر بقایی - محسن گنابادی قوامی - گرگانی - احمد فرامرزی - برزین - نبوی - ملک‌پور - ظفری - عباسی - دو ورقه مکرر
مخالف - آقای سید حسن تقی‌زاده
۶- موقع جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - آقای نخست وزیر یک تقاضا فرموده‌اند که جلسات همه از روزه شنبه تشکیل شود ولی چون این کار مربوط برای مجلس است طبق آئین‌نامه جلسه روز یکشنبه سه ساعت قبل از ظهر دستور قانون انتخابات و لایحه دو فوری که آقای وزیر دارایی دادند.
یکساعت و پنج دقیقه بعد از ظهر مجلس ختم شد.
نایب رئیس مجلس شورای ملی - امیر حسین ظفر بختیار
روز و دستور جلسه آینده
شماره ۷۳۸- ۴/ ۴/ ۲۸
تاریخ تشکیل جلسه آتیه - و دستور آن برای درج در روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ذیلاً به استحضار می‌رسد.
تاریخ تشکیل جلسه آتیه - سه ساعت قبل از ظهر روز یکشنبه پنجم تیر ماه ۱۳۲۸ دستور جلسه:
۱- بقیه شور در گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح قانون انتخابات.
۲- ماده واحده پیشنهادی دولت راجع به اختیارات کمیسیون کشور در خصوص لایحه استقلال شهرداری‌ها.
۳- گزارش کمیسیون برنامه راجع به سازمان برنامه و اجازه اجراء موقت برنامه هفت ساله.
۴- بودجه کل کشور.
۵- گزارش راجع به آموزش و پرورش اجباری و مجانی و عمومی.
۶- گزارش راجع به اصلاح قانون تأسیس دانشگاه.
۷- گزارش راجع به معافیت ماشین‌های کشاورزی از عوارض گمرکی.
۸- گزارش راجع به مالیات‌های مستقیم.
۹- گزارش راجع به تعویض املاک.
۱۰- انتخاب دو نفر کسری اعضاء دیوان محاسبات.
اداره دفتر مجلس شورای ملی قوانین
قوانین
قانون بودجه سال یک هزار و سیصد و بیست و هشت مجلس شورای ملی
ماده اول - برای مقرری و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۸ مجلس شورای ملی مبلغ سی و دو میلیون و نهصد و یازده هزار و یکصد و هفتاد و هشت ریال (۳۲۹۱۱۱۷۸) مطابق فقرات (۱) تا (۵) ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه مربوط به مجلس شورای ملی و اداره چاپخانه مجلس و اداره روزنامه رسمی کشور را تا آخر سال ۱۳۲۸ از محل درآمد عمومی کشور از وزارت دارایی دریافت دارد.
ماده دوم - برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۸ اداره چاپخانه مجلس مبلغ ده میلیون و ششصد و سی و پنج هزار و ده ریال (۱۰۶۳۵۰۱۰) مطابق فقرات ۱ و ۲ ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه کارگران فنی چاپخانه مجلس را تا آخر سال ۱۳۲۸ از محل در آمد چاپخانه مجلس بپردازد.
ماده سوم - برای حقوق دوازده ماهه سال ۱۳۲۸ اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران مبلغ سه میلیون و سیصد و پنجاه هزار و سیصد و بیست ریال (۳۳۵۰۳۲۰) مطابق فقرات ۱ و ۲ ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۱۳۲۸ مجلس صورت مشروح مذاکرات مجلس از دوره سوم تا ششم را طبع و منتشر نماید.
ماده چهارم - اعتبارات منظوره در مواد ۱ و ۲ و ۳ راحع به اضافات و ترفیعات و کمک اعاشه و غیره که در ضمن این بودجه منظور گردیده از تاریخ استحقاق قابل پرداخت می‌باشد. تبصره وجوه جرایم باید صدی پنجاه آن برای تأسیس بیمارستان اختصاص داده شود.
ماده پنجم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ سه میلیون ریال برای خرید ماشین‌آلات و موتور برق و تکمیل لوازم چاپخانه مجلس برسم وام به کارپردازی مجلس بپردازد و وام مزبور را از سال ۱۳۲۸ در ظرف شش سال در پایان هر سال مبلغ پانصد هزار ریال از محل درآمد چاپخانه مجلس مسترد دارد.
ماده ششم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ سه میلیون ریال از بابت خرید دستگاه تهویه برای مجلس شورای ملی و هزینه نصب آن از محل درآمد عمومی کشور در وجه کارپردازی مجلس بپردازد.
ماده هفتم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ یک میلیون و پانصد هزار ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه طبع یک ساله ۱۳۲۸ فرهنگ دهخدا به کارپردازی مجلس بپردازد و اعتبار با تصویب هیئت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و چاپ و غیره به مصرف خواهد رسید.
ماده هشتم - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ یازده میلیون ریال در آمد پیش‌بینی شده اداره چاپخانه مجلس و باغ بهارستان و مبلغ چهار میلیون ریال درآمد پیش‌بینی شده اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را در سال ۱۳۲۸ وصول و به خزانه‌داری کل ایصال دارد.
ماده نهم - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود ماهی یک هزار ریال وظیفه به وراث مرحوم عباس نقیب لاهوتی و نیز ماهی یک هزار ریال وظیفه در وجه وراث قانونی مرحوم مهدی تائب و ماهی هفتصد ریال در وجه وراث مرحوم محمد ملهمی از اول سال ۱۳۲۸ و ماهی یک هزار و پانصد ریال وظیفه در وجه وراث مرحوم سید مرتضی طباطبایی‌زاده ناظر متوفی از زمان فوت بپردازد.
تبصره - این ماده مادام که لغو نشده با رعایت قانون وظیفه وراث به قوّت خود باقی خواهد بود.
ماده دهم - با کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود به خدمتگذارانی که پانزده سال به بالا سابقه خدمت دارند استثنائاً از اول سال ۱۳۲۸ بدون رعایت ماده ۵ آئین‌نامه در حداقل یا حداکثر هر پایه‌ای هستند به حداقل یا حداکثر پایه بالاتر ترفیع و اضافه حقوق اعطاء نمایند
ماده یازدهم - کارمندان و خدمتگذاران مجلس شورای ملی همین که به سن هفتاد سال تمام رسیدند اجباراً بازنشسته خواهند شد میزان حقوق بازنشستگی عبارت خواهد بود از یک سی ام (۱.۳) آخرین حقوق و کمک دریافتی ضرب در سنوات دریافتی که در هر حال از مجموع آخرین حقوق و کمک دریافتی تجاوز نخواهد نمود.
کارمندان و خدمتگذارانی که دارای شصت سال تمام سن و یا بیست و پنج سال خدمت متوالی و یا سی سال خدمت متناوب باشند می‌توانند با موافقت هیئت رئیسه مجلس تقاضای بازنشستگی نموده و به ترتیب فوق بازنشسته شوند هئیت رئیسه مجلس نیز می‌توانند مستخدمی را که سنین عمرش از شصت سال تجاوز نموده است با دارا بودن یکی از شرایط مدت خدمت فوق بازنشسته نمایند.
تبصره ۱- از این تاریخ کسور بازنشستگی از اصل حقوق و کمک اخذ می‌گردد.
تبصره ۲- از این تاریخ به جمع وجوهی که به بازنشستگان فعلی پرداخت می‌شود صدی ۲۵ علاوه خواهد شد.
تبصره ۳ - آقای آقا کمال به علت سوابق که از آغاز تأسیس مجلس شورای ملی داشته و خدمات بسیاری به مشروطیت ایران نموده از این قانون مستثنی و در صورتی که مشارالیه خود مایل باشد مشمول قانون تقاعد خواهد شد.
ماده دوازدهم - به هیئت رئیسه مجلس اجازه داده می‌شود که به وضع استخدامی آقای محمد هاشمی رسیدگی نموده و با توجه به خدمات و سوابق ایشان رتبه استحقاقی را بدهند. این قانون که مشتمل بر دوازده ماده و صورت ضمیمه است در جلسه پنجشنبه دوم تیر ماه یک هزار و سیصد و بیست و هشت به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
Page 17-30 missing