مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ امرداد ۱۳۳۷ نشست ۲۲۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۲۲۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲ مرداد ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای نخست‌وزیر
۳- طرح و تصویب یک فوریت لایحه اعتبار ترمیم حقوق معلمین و غیره
۴- طرح و تصویب یک فوریت لایحه جند فقره اعتبار از محل ۲۵ میلیون دلار پذیره قرارداد نفت
۵- بقیه مذاکره و تصیوب گزارش کمیسیون کشور راجع به تمدید مدت ساختمان جاده سوم بین تهران و شمیران و ارسال به مجلس سنا
۶- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای خلعتبری
۷- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و ۳۵ دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان: بوربور. جلیلی. پناهی. اعظم‌زنگنه. شادلو. بزرگ‌نیا. قراگوزلو. دکتر حسن افشار. دکتر آهی. غضنفری. دکتر عمید. عامری. مشایخی. سعیدی. حشمتی. اسکندری. دکتر شاهکار. دهقان. اکبر. مهندس اردبیلی. بزرگ‌ابراهیمی. صفاری. عرب‌شیبانی. بهادری. سراج حجازی. دکتر بینا. دکتر جهانشاهی. دکتر سیدامامی. دکتر رضایی. پرفسور اعلم. قنات‌آبادی. مهدوی. اسفندیاری. محمودی. ابتهاج. عباسی. صراف‌زاده. مهندس جفرودی.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری- قرشی.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: مشار. ساگینیان. موسوی.
رئیس- نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست؟ (دشتی- اصلاحات عبارتی است تقدیم می‌کنم) دیگر نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست؟ (اظهاری نشد)، صورت‌مجلس تصویب می‌شود.
۲- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای نخست‌وزیر
رئیس- جناب آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر (دکتر اقبال)- بنده قبلاً خواستم از جناب ریاست مجلس و نمایندگان محترم تشکر و سپاسگزاری بکنم که با وجود موقع تعطیلات تابستانی تقاضای دولت را پذیرفتند و برای تشکیل جلسه تشریف آوردند لوایحی که امروز تقدیم می‌شود و به قید یک فوریت یکی راجع به حقوق آموزگاران و پاسبانان و کارمندان روزمزدی است که در دستگاه اداری ما خدمت می‌کنند همان طور که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است در بودجه کل کشور مبلغ یک میلیارد ریال برای کمک به کارمندان اداری پیش‌بینی شده و قرار شد دولت جدول حقوق را ترتیب بدهد و به تصویب کمیسیون بودجه برسد در موقعی که این کار را ترتیب می‌دادیم آقای وزیر فرهنگ تذکر دادند که آموزگارانی هستند که حقوق آنها در حدود ۲۵۰۰ ریال در ماه بیشتر نیست و چون پایه حقوق برای رتبه یک ۳۰۰۰ ریال تصویب شده لازم بود که به آنها هم کمک و مساعدت شود همان طور که آقایان استحضار دارند ما نه در قانون بودجه اعتبار آن را پیش‌بینی کرده بودیم و نه اعتبارش در دست بود برای انجام این کار، ولی با تذکرات آقای وزیر فرهنگ و مخصوصاً تذکرات آقایان در مجلس و در کمیسیون بودجه دولت تصمیم گرفت این قسمت را جبران بکند و برای تحصیل مجوز قانونی این لا یحه را تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم و استدعا دارم تصویب نموده تا به موقع اجرا گذاشته شود البته در این بین دیدیم حقوق پاسبان‌ها هم که از ۳۰۰۰ ریال کمتر است ترمیم کردیم و در این لایحه پیش‌بینی شده است و همچنین کارمندان روزمزد که در سازمان اداری خدمت می‌کنند برای این که به آنها هم کمک و مساعدتی شده باشد یک اعتباری هم برای این قسمت پیش‌بینی شده که ضمن همین لایحه به عرض آقایان می‌رسد لایحه دومی که تقدیم می‌کنم و این از محل پذیره‌ای است که طبق قرارداد بین شرکت نفت ملی ایران و شرکت پان‌امریکن برای استخراج نفت منعقد شده و آقایان اطلاع دارید طبق قرارداد این مبلغ تقریباً یک ماه قبل به دولت ایران پرداخت گردیده است و چون یک مخارج ضروری پیش آمده است دولت لایحه آن را تتنظیم کرده است و تقدیم می‌شود مطلب دیگر این که در اجرای اوامر شاهنشاه همان طور که آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند مسافرت‌های دسته‌جمعی که هیئت دولت به نقاط مختلف کشور کرده و از نزدیک به اوضاع و احوال مردم و آن منطقه آشنایی کامل پیدا کرده تصور می‌کنم که این کار برای دولت بی‌اندازه مفید باشد (صحیح است) هم برای مناطقی که رفته‌اند برای دولت به واسطه این که تجربه‌اش بیشتر شده و با اطلاع به وضعیت آن منطقه و روحیه مردم یک تصمیماتی گرفته است که شاید این تصمیمات مفید باشد، باید در نقاط مرزی به مرزنشینان از نقطه نظر عمرانی کمک شود لذا قسمتی از این پذیره را همان طور که ضمن لایحه به استحضار آقایان می‌رسد برای این قسمت‌ها منظور کردیم قسمت دیگر که منظور شده برای ساختمان کوی دانشجویان دانشگاه شیراز و دانشگاه تبریز است آقایان استحضار دارند که بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی از عواید خودشان مبلغ هفت میلیون ریال برای ساختمان کوی دانشگاه تبریز مرحمت فرمودند و روزی که افتتاح راه‌آهن تبریز شد در همان جا اولین کلنگ را زدند این ساختمان برای ۴۰ دانشجو بیشتر نبود البته کافی نیست در مسافرتی که هیئت دولت به فارس کرد دانشجویان شیراز و اولیای امور دانشگاه تقاضا کردند که برای آنها هم ساختمانی بشود ا ین تقاضا مورد تصویب ذات همایونی قرار گرفت که برای ساختمان کوی دانشگاه شیراز و تکمیل ساختمان کوی دانشگاه تبریز هم اعتباراتی منظور کردیم که از این محل پرداخت خواهد شد (چند نفر از نمایندگان- متشکریم) موضوع دیگری که در این لایحه پیش‌بینی شده است اعتباری ا ست که برای اسکان عشایر فارس در نظر گرفته‌ایم البته اطلاع دارید که بعضی از عشایر ییلاق و قشلاق می‌کنند و این ییلاق و قشلاق هم به ضرر خودشان است و هم به ضرر آن منطقه و برای عمران این منطقه عشایری مخصوصاً لازم بود اقدام شود و این عشایر اسکان شوند و برای اسکان اینها مبلغی از این پذیره در این لایحه اختصاص داده شد. موضوع دیگری که در این لایحه پیش‌بینی کرده‌ایم اعتبار برای تکمیل ساختمان‌های نیمه‌تمام کشور است مقداری از ساختمان‌های دولتی هست که از چند سال قبل به واسطه عدم اعتبار ناتمام مانده است و اگر تکمیل نشود ضرر هنگفتی به خزانه دولت خواهد رسید برای تکمیل آنها و برای این که کار بیشتری پیدا شود یک مبلغ هم اختصاص دادیم برای این کار یک رقم دیگری هست در حدود ۵/۲ میلیون دلار در اختیار شرکت ملی نفت می‌گذاریم برای کارهایی که لازم است من‌جمله یکی از این کارها لوله‌کشی گاز است از گچساران به شیراز برای دو منظور یکی جهت روشنایی و دیگر ایجاد یک کارخانه کود شیمیایی و همچنین باید یک مبلغی به شرکت نفت بدهیم برای قسمت‌های دیگر (احسنت) اینها رئوس مطالبی است که ذکر شد استدعا دارم که این لوایح هر چه زودتر تصویب بشود که دولت بتواند به موقع اجرا بگذارد.
۳- طرح و تصویب یک فوریت لایحه اعتبار ترمیم حقوق معلمین و غیره
رئیس- این لوایح یکی یکی قرائت می‌شود و فوریت آن طرح می‌شود لایحه ترمیم حقوق معلمین قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
به طوری که خاطر آقایان مستحضر است در اجرای مفاد تبصره ۲۵ قانون بودجه سال ۱۳۳۷ کل کشور موضوع افزایش حقوق کارمندان اداری حداقل حقوق رتبه یک اداری سه هزار ریال تعیین گردیده ولی از طرف دولت و کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تصریح گردید که حقوق رتبه‌های ۱ تا ۴ کمک‌آموزگاران و ۱ تا ۳ آموزگاران کمتر از حداقلی است که برای سایر کارمندان منظور شده ودر قانون ترمیم حقوق فرهنگیان مصوب آذر ماه ۳۳۳ نیز به حقوق از رتبه‌های ۴ به بالا توجه گردید و رتبه‌های پایین چندان کمکی نشده و لازم است در این موقع که حداقل حقوق کارمندان اداری ۳ هزار ریال تعیین شده نسبت به این طبقه از معلمین توجه بیشتری بشود و حداقل حقوقی که برای کلیه کارمندان دولت در نظر گرفته شده شامل کمک‌آموزگار و آموزگاران نیز بوده باشد و همچنین حقوق پاسبان به حداقل حقوقی که در بالا به آن اشاره گردید ترمیم گردد که تا اندازه‌ای در وضع زندگی آنان گشایشی حاصل شود بنابراین با توجه به این که تبصره ۲۵ قانون بودجه کل کشور مربوط به کارمندان اداری دولت می‌باشد و به علاوه اعتبار یک‌هزار میلیون ریال کفاف ترمیم این دسته از آقایان کمک‌آموزگار و آموزگار را نمی‌دهد ومحتاج به اعتبار اضافی و تحصیل مجوز مخصوص است لذا ماده واحده زیر به منظور پرداخته حد اقل حقوق کمک‌آموزگار و آموزگاران و سایر طبقات کارمندان دولت به مبلغ ۳ هزار ریال تهیه و به قید یک فوریت تقدیم و استدعای تصویب آن را دارد.
ماده واحده- از اول مهر ماه ۱۳۳۷ حقوق‌های کمک‌آموزگاران، آموزگاران، دبیران (اعم از رسمی و پیمانی) و همچنین حقوق پاسبانان (اعم از حقوق و کمک و فوق‌العاده ویژه) تا میزان ۳ هزار ریال و حقوق کارمندان روزمزد ماهیانه شش‌صد ریال افزایش می‌یابد و مابه‌التفاوت تا آنجایی که میسر است از محل مازاد یک‌هزار میلیون ریال موضوع ردیف ۷۲ بودجه ۳۷ کل کشور و کسر حاصله از محل درآمد عمومی کشور پرداخت گردد.
تبصره ۱- اضافه‌ای که به موجب این قانون پرداخت می‌شود ملاک افزایش حقوق کمک‌آموزگاران و آموزگاران و همچنین درجه‌داران شهربانی کل کشور که به بیش از ۳ هزار ریال فعلاً حقوق می‌گیرند نخواهد بود و حقوق و کمک سایر مراتب فرهنگیان اعم از کمک‌آموزگار و آموزگار و دبیری و دانشیاری و استادی همان است که در سال ۱۳۳۶ مجری شد و جمعاً عنوان حقوق ثابت را خواهد داشت و از تاریخ اجرای این قانون بند (الف) و بند (ب) از ماده ۱ قانون ترمیم حقوق فرهنگیان ملغی می‌گردد.
تبصره ۲- میزان حقوقی که به موجب تصمیم مورخ نوزدهم خرداد ماه ۱۳۳۷ کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی و این قانون درباره مستخدمین تعیین شده در هر یک از مراتب عنوان حقوق ثابت خواهد داشت و کسور بازنشستگی طبق مقررات مربوطه دریافت خواهد شد.
تبصره ۳- کمک هزینه مهندسین و لیسانس به میزانی که قبل از تصویب این قانون و تصمیم متخده مورخ نوزدهم خرداد ۳۷ کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی پرداخت میشده به همان میزان از محل اعتبار مربوطه قابل پرداخت است.
تبصره ۴- وزارت دارایی مجاز است چنانچه بعضی از وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی نتوانند اعتبار تفاوت اضافات استحقاقی سال ۱۳۳۶ کارمندان دون‌پایه و خدمتگزاران جزء را از محل بودجه‌های تفصیلی سال ۱۳۳۷ ولو با صدور اصلاح بودجه تأمین نمایند کمبود حاصله را از درآمد عمومی سال ۳۷ کل کشور پرداخت نمایند.
نخست‌وزیر- دکتر اقبال.
وزیر دارایی- ناصر.
وزیر فرهنگ- محمود مهران.
به جای وزیر کشور- فرهودی.
رئیس- فوریت مطرح است آقای ارباب.
ارباب- موافقم.
رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- موافقم.
رئیس- آقای مهران.
مهران- موافقم.
رئیس- آقای صارمی.
صارمی- موافقم.
عده‌ای از نمایندگان- مخالفی ندارد.
رئیس- به فوریت رأی گرفته می‌شود آقایانی که با فوریت این لایحه موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابر این چاپ می‌شود که جلسه بعد مطرح شود.
۴- طرح و تصویب یک فوریت چند فقره اعتبار از محل ۲۵ میلیون دلار پذیره قرارداد نفت
رئیس- لایحه دیگر لایحه استفاده از محل ۲۵ میلیون دلار پذیره دریافتی از شرکت نفت پان‌امریکن قرائت می‌شود.
(به شرح آتی خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
به طوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی مستحضر است دولت در موقع طرح لایحه مربوط به قرارداد شرکت نفت پان‌امریکن راجع به ۲۵ میلیون دلار پذیره دریافتی از شرکت مزبور به استحضار رساند که نحوه مصرف آن متعاقباً ضمن لایحه‌ای به مجلس شورای ملی برای تصویب تقدیم خواهد شد اینک چون در نظر است فعلاً قسمتی از مبلغ مزبور برای مصارف ضروری و عمرانی کشور استفاده شود لذا ماده واحده زیر به قید فوریت تقدیم و استدعای تصویب آن را دارد.
ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ ۱،۰۶۵۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۴،۲۰۰،۰۰۰ دلار از محل بیست و پنج میلیون دلار پذیره نفت دریافتی از شرکت پان‌آمریکن را برای مصارف مشروحه زیر مورد استفاده قرار دهد.
۱-برای امور عمرانی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی
مواصلات و ارتباطات مناطق مرزی ۳۳۷،۵۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۴ میلیون و پانصدهزار ریال (۴،۵۰۰ میلیون دلار)
۲-برای تکمیل ساختمان‌های نیمه‌تمام کشور ۲۲۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۳ میلیون دلار
۳-وزارت کشاورزی
الف- برای هزینه‌های دفع آفات ۷۵ میلیون ریال هم‌ارز یک میلیون دلار
ب – بابت عمران اراضی خالصه و ایجاد دهات نمونه ۳،۵۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز پانصد هزار ریال
جمع ۱۲،۵۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۰۵۰۰ دلار
۱-اعتبار اسکان جهت استان فارس
۷۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱ میلیون دلار
۲-کمک به دانشجویان مقیم آمریکا با رعایت مواد یک و چهار قانون محصلین ایرانی در خارجه مصوب تیر ماه ۱۳۳۶ برای سال تحصیلی ۳۷-۳۸
۵۲،۵۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۷۰۰ هزار دلار
۳-شرکت ملی نفت ایران برای امور سرمایه‌گذاری که اعتبار آن در بودجه شرکت منظور نشده (با احتساب ۲ درصد ذخیره قانونی)
جمعاً ۱۸۷،۵۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۵۰/۲ میلیون دلار
۴-ساختمان کوی دانشجویان در تبریز و شیراز
۷۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۴۲۰۰ میلیون دلار
جمع ۱۰،۶۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۴۲۰۰ میلیون دلار
تبصره- به منظور تسریع در انجام امور عمرانی فوق‌الذکر (به استثنای شرکت ملی نفت که تابع مقررات اساسنامه قانونی می‌باشد) رعایت مقررات قانون محاسبات عمومی در مواردی که هیئت دولت تصویب نمایند الزامی نیست.
نخست‌وزیر- دکتر اقبال
وزیر دارایی- ناصر
رئیس- آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر- بنده ضمن توضیحاتی که به عرض آقایان رساندم یک موضوعی را فراموش کردم که البته در لایحه است در این مسافرتی که بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به خارج کردند در امریکا ملاحظه فرمودند بعضی محصلینی که در آنجا تحصیل می‌کنند از نقطه نظر مخارج در مضیقه هستند از این جهت در حدود ۴۰۰ نفر دانشجو که به آنها هیچ ارز داده نمیشده است برای تشویق آنها و همچنین بعضی‌ها در حدود ۱۷۰ دلار می‌گیرند که یک مقدارش را دولت می‌دهد و یک مقداری را خودشان می‌خرند آن هم کافی نبوده است امر فرمودند از مبلغ پذیره برای بعضی از آنها و فعلاً برای سال تحصیلی ۳۸- ۳۷ در حدود ماهی ۵۰ دلار به آنها کمک بشود و آن چهارصد نفر که هیچ چیزی نمی‌گرفتند در حدود ماهی ۲۰۰ دلار به آنها بدهند این توضیح را لازم بود عرض کنم.
رئیس- فوریت مطرح است آقای ارباب (موافقم) آقای مهران (موافقم) (گفته شد- مخالفی نیست) رأی گرفته می‌شود به فوریت لایحه آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای چاپ فرستاده می‌شود البته این دو لایحه که مالی بوده و داده شده و یک فوریت آن که به تصویب رسیده است به کمیسیون نمی‌رود فقط چاپ می‌شود و در جلسه بعد مطرح می‌شود و اگر آقایان موافقت داشته باشند پس از مراجعت آقای نخست‌وزیر یک جلسه فوق‌العاده‌ای برای این کار تشکیل شود (نمایندگان- موافقیم) فعلاً دنباله جلسه گذشته است.
۵- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به تمدید مدت احداث جاده سوم بین تهران و شمیران و ارسال به مجلس سنا
رئیس- دنباله گزارش مربوط به جاده سوم مطرح است. آقای حمید بختیار (نمایندگان- نیستند) اقای اردلان نوبت جنابعالی است بفرمایید.
اردلان- یک موضوع اساسی که می‌خواستم جناب آقای نخست‌وزیر توجه کنند این است که جناب آقای معاون وزارت کشور گفتند که ما از مجلس فقط تمدید قانون قدیم را می‌خواهیم خواستم عرض کنم چرا اشکال می‌شود و چطور مجلس شورای ملی یک موضوعی را مورد مباحثه و دقت قرار می‌دهد، ممکن است طول مذاکره باعث سفته‌بازی شود من خواهش می‌کنم از دولت کمیسیونی مأمور کند که ببیند این دو سالی که مجلس شورای ملی این قانون را گذرانده و اجازه داده که دولت و شهرداری این جاده را احداث کنند چرا این نقشه را قایم کرده بودند و اجرا نمی‌کردند این موضوع را تقاضا می‌کنم مورد رسیدگی قرار بدهند و البته بنده مخالف نیستم تمدید بشود ولی به شرطی که باز آن بازی دو سال قبل پیش نیاید اما مخالفت بنده که پیشنهاد هم داده‌ام خیلی ساده است این جا در تبصره اول بنا به پیشنهاداتی که شده بود و در کمیسیون محترم کشور هم قبول و نوشته شده که از شمال میدان الهیه تا تجریش مطابق توسعه معابر عمل شود و مشمول قانون توسعه معابر خواهد بود که اگر به کسی ضرر می‌رسد ضررش را متحمل شود اگر کسی استفاده کرد باید استفاده خود را به شهرداری بپردازد البته آن قسمتی که آباد نبود می‌شود برایش یک قانون مخصوصی قائل بشوید برای این که بتواند شهرداری جبران خسارت ساختمان جاده را بکند تصویب این قسمت تا حدی موجبی دارد اما یک جایی که آباد است و همان طور که آقای خلعتبری توضیح دادند و کسانی که مثل بنده یک قدری بالاتر برای گردش و یا شکار می‌رویم وقتی نگاه کنید تمام این قسمت آباد است یا جدیداً ساخته شده یا واقعاً همان طور که ایشان توضیح دادند خانه‌های کوچک و باغاتی است که درخت‌های چندین صد ساله در آنجا موجود است و آباد دلیل ندارد که شهرداری برود خانه رعیت را بخواهد خراب کند بعد به خودش بفروشد این منطق ندارد آقایان موافقت کنند که از میدان الهیه به بالا مطابق قانون توسعه معابر عمل شود و همین طور پیشنهاد شده است منتهایش در تبصره ۴ یک کلمه درش آمده است باز از میدان به بالا را گفته است چطور بشود و از آن به بالا چطور بشود در صورتی که اگر فقط یک کلمه گفته بشود کافی است گفته بشود مطابق قانون توسعه معابر دیگر تکرار این کلمه جایز نیست بنده پیشنهاد تجزیه کرده‌ام یعنی تبصره ۴ را بدون این جمله از میدان الهیه که ازش برداشته شود آن وقت درست درمی‌آید و معطلش هم نمی‌کنیم.
رئیس- آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر- عرض کنم راجع به قسمت اول فرمایشات جناب آقای اردلان که فرمودند چرا دو سال این قانون را اجرا نکرده‌اند البته آقایان استحضار دارند که این لایحه را قبل ار این دولت به مجلس داده‌اند و یقیناً یک اشکالاتی برای اجرای آن داشته‌اند و نباید سوءظن داشت (صدرزاده- یقیناً کارهای لازمتری بوده است) کارهای لازمتری بوده است یا پول نداشته‌اند وسایل نبوده است به هر حال سوءنیتی در کار نبوده است ولی معهذا چون فرمودید رسیدگی می‌کنیم که اگر سوءنیتی باشد تعقیب می‌کنیم و راجع به پیشنهادی هم که فرمودید دولت با این پیشنهاد ایشان کاملاً موافق است.
رئیس- آقای دکتر امیر حکمت موافقید؟ (دکتر امیر حکمت- بلی) بفرمایید.
دکتر امیر حکمت- در جلسه گذشته بعضی از آقایان همکاران محترم مطالبی اظهار فرمودند که تا اندازه‌ای جنبه مساعدت داشته است با تصویب این لایحه بنده البته به فرمایشات جناب آقای خلعتبری احترام می‌گذارم ولی خیال می‌کنم که باید توضیحات بیشتری داده شود اولاً اینجا صحبت شد این قانون برای تمدید است و قانون جدیدی نیست و بعضی چیزها در آن اضافه شده است من‌جمله همان طور که آقای اردلان فرمودند و جناب آقای نخست‌وزیر هم قبول فرمودند ولی از این که بگذریم اصولاً باید توجه داشت که یک بیاناتی اینجا شده بود که بنده خواستم توضیح بدهم فرمودند که مردم شمال از این راه استفاده می‌کنند و جنوب یا شرق یا غرب نمی‌کنند این منطق صحیحی نیست اینها هم می‌توانند از این راه استفاده کنند در واقع در مورد کار مهمی که در پیش است نباید یک فکر جامد داشت یک شهری که این قدر جمعیتش اضافه می‌شود و پایتخت یک مملکت است چاره ندارد راه و جاده هم باید داشته باشد الان هم ملاحظه می‌فرمایید که در این دوجاده موجود به واسطه تراکم عبور و مرور و ایاب و ذهاب زیاد همیشه تصادف و اتفاقات نامناسبی پیش می‌آید و این یک چیز ضروری است که هیچ قابل گفتگو نیست وحتی اینجا صحبت شد که جاده دیگری هم باید کشیده شود آن هم اشکالی ندارد شهری است بزرگ و جاده ۴ و ۵ و ۶ هم اگر داشته باشیم خوب است اینها آبادی است که می‌شود ملاحظه بفرمایید که شهر می‌آید رو به شمال و جمعیت هم زیاد است اگر جاده را نسازیم یک وضعی پیش می‌آید که مردم به طور غیرمناسب جاهایی را بسازند و کوچه‌های باریک به وجود می‌آوردند همان طور که الان صحبت است که باید خیابان سعدی را عریض کنند اگر این فکر نشود در آتیه این قسمت شهر هم همین اضطرار را دارد و بنده خیال می‌کنم که این از مسائلی است که خیلی پیش پا افتاده است و به وجود آوردن این جاده ضرورت دارد و حتی صحبت شد که اشخاص خانه‌هایشان در معرض خرابی قرار می‌گیرد بنده خیال می‌کنم که همان اشخاص هم انتفاع داشته باشند برای این که اگر جاده خوبی بود و مرغوب شد یعنی اگر یک کسی باغ سه هزار متری او که امروز ۵ هزار تومان اجاره در سال می‌گیرد اگر یک قسمت از این باغ رفت در خیابان همان باقی مانده اجاره‌اش بیشتر خواهد شد و فایده بیشتری خواهد برد و بنده خواستم عرض کنم که برای ساختن شهر مدرن حتماً لازم است که این عملیات بشود و بهتر این است که شهرداری یک نقشه اصولی تهیه بکند و تصویب بشود برای این که این مشکلات رفع بشود بعضی از شهرهای اروپا را می‌بینیم که شاید نقشه‌اش ۱۵۰ سال پیش طرح شده است و هنوز دنبال می‌شود این مقدمه‌ای است برای این که شهر را به صورت مناسب دربیاوریم و از این سنگینی فعلی بکاهیم و وضع شهر را مناسب روز قرار بدهیم یک تاریخچه‌ای است بنده می‌خواهم یک نفر که شاید ۱۰۰ سال پیش نوشته است مسافری بوده یا سیاسی بوده به ایران آمده و در آنجا یک چیزی نوشته است نوشته بود که این کوچه‌های شهر را الاغ ساخته بود و این یک مطلبی است و یک حقیقتی است برای این که الاغ‌ها راه می‌افتادند و بار حمل می‌کردند یک طرف یک پوست خربزه‌ای افتاده بود الاغ خم میشده است که آن را بخورد و می‌رفته است آن طرف آن یکی از یک جای دیگر می‌رفته و الاغ‌های بعدی از آنجا عبور می‌کردند آن راه یک جاده و گذری میشده بعد مردم آمده‌اند در آنجا کنار همین راهی که بوده است خانه ساخته‌اند شده است شهر امروز واقعاً جای تأسف خواهد بود که ما باز هم این طور فکر داشته باشیم وقتی شهر مدرن می‌خواهیم بسازیم جای گفتگو نیست که خیابان می‌خواهد خیابان‌های عریض و متعدد می‌خواهد بنابراین بنده خواستم که عرض بکنم به علت همان موضوعی که اینجا به طور تفصیل صحبت شد که با تأخیر این کار اشخاص سوءاستفاده می‌کنند باید قانون زودتر تصویب بشود و روشن باشد و زودتر هم تمام بشود این بود عرض بنده.
رئیس- آقای دکتر دادفر.
دکتر دادفر- قانونی که فعلاً مطرح است تمدید لایحه قانونی است که در ۱۶ فروردین ۳۵ به تصویب رسیده است همان طور که جناب آقای اردلان فرمودند اگر اجرا نشده است و اشکالاتی داشته است این امری است غیر از آنچه که الان مطرح است چیزی که مسلم و روشن است این است که احداث جاده سوم در حال حاضر یکی از ضروریترین احتیاجات شهر تهران است در اینجا اشاره به جنوب شهر تهران شد آقایان سابقاً یک نفر اگر سوار اتوبوس می‌شد و به شمیران می‌رفت در سه ایستگاه شاید اتوبوس می‌ایستاد الان مثل ایستگاه‌های شهری ایستگاه اتوبوس در هر پانصد متری ایجاد شده است و در مواقع تعطیل یا مواقعی که یک سینمایی از قبیل مولن‌روژ یا آن سینمایی که خیابان پهلوی است تعطیل می‌شود عبور و مرور قطع می‌شود اگر این جاده حالا با این همه اشکالات کشیده می‌شود و اگر حالا کشیده نشود بعد این اراضی مثل اراضی الهیه یا تجریش که به رعیت اختصاص دارد خواهد شد امیدوارم خداوند همه رعایا را مثل اینها بکند که از هر باغشان را دو میلیون تومان نصیبشان کند اگر اراضی بین راه هم مثل این باغات بشود که کشیدن این جاده
غیرممکن است و برای تأمین عبور و مرور بین طهران و تجریش بنده تصور می‌کنم که ضروری‌تر از این کاری برای شهرداری نباشد اما یک مطلبی اینجا اشاره شد و گفته شد که در تبصره ۵ برای یک عده از کارمندان و افسرانی که از اراضی عباس‌آباد دولت یک قطعه از قطعات کوچک سیصد متری یا پانصد متری به آنها واگذار کرده بود در قانون قبلی مقرر شده بود که دولت از اراضی قبلی که داشته است بهشان بدهد و اگر مابه‌التفاوتی هم داشت بهشان بدهد و در این تبصره بنده خواستم که جناب آقای فرهودی این اصلاح را بفرمایند که به علت گنگ بودن ماده حقی از اینها حقی از اینها تضییع نشود بنده خواستم جناب آقای فرهودی توضیح بدهند تا اصلاح بشود بنده این توضیح را عرض می‌کنم چون پیشنهاد نمی‌شود در شور دوم داد و الّا بنده پیشنهاد می‌دادم و در اطراف آن صحبت می‌کردم در تبصره ۵ قانون نوشته است دولت مکلف است در مقابل زمین‌هایی که از اطراف دولت به افسران و کارمندان دولت واگذار نموده و فعلاً هم در تصرف آنها می‌باشد چنانچه در مسیر خیابان جدیدالتأسیس واقع شود از زمین‌های مجاور یا محل دیگری که مالک می‌باشد جبران نماید و در این صورت شهرداری بابت تاوان اراضی فقط مابه‌التفاوت قیمت واقعی زمین سابق و زمین جدید هر کارمند دولت یا افسر را در بهمن ماه ۱۳۳۴ به او خواهد پرداخت یعنی این طور تصمیم گرفته‌اند که اگر یک افسر یا کارمند دولت زمینش در این مسیر واقع شد اگر زمین دیگری دولت داشت بهش بدهد و اگر تفاوتی داشت به او بدهد ولی در تبصره قانون اصلاحی نوشته است و مشمولین تبصره ۵ قانون جاده سوم یعنی آنچه که بنده خواندم از این حق نمی‌توانند استفاده کنند این حق چیست این حق این است که اشخاصی که تمام یا قسمتی از اراضی آنها در نتیجه احداث جاده سوم به تصرف شهرداری درمی‌آید با شرایط مساوی حق تقدم در خرید زمین معادل چهل درصد زمین تصرف شده آنان تا میزان ۶۰۰ متر خواهند داشت بنده نمی‌دانم چه طور شده که کارمندان دولت و افسران از این حقی که مسلماً یک حقی است برای مردم محروم شده‌اند و برای دیگران قائل هستند لااقل این حق را برای افسران و کارمندان هم در نظر بگیرید که این طور نباشد که اگر کارمند یا افسری ۵۰۰ متر زمین مرغوبش از بین می‌رود بعد ۳۰۰ متر زمین از تپه‌های اوشان بهش بدهند و بگویند زمین او متری ۶ تومان و این زمین متری ۴ تومان تفاوت این را هم می‌دهیم اما بنده دادفر که دو هزار متر زمین دارم هزار متر از بین رفته است از هزار متر بقیه صد مترش بر جاده است به آن قیمتی که باید بفروشم می‌فروشم باز هم در خرید اراضی حق تقدم دارم باید در این قسمت هم برای کارمندان و افسران حق تقدم بر سایر اشخاص باشد لااقل اختیاری بکنیم که اگر کسی می‌خواهد بهش زمین بدهند و اگر نخواست پولش را بدهند منظور این که وزارت جنگ و دولت که برای راحتی و آسایش کارمندان سیصد متر و چهارصد متر زمین داده‌اند این یک سرمایه‌ای است برای آنها قانون باید طوری تنظیم شود که اینها متضرر نشوند و حق‌شان از بین نرود این توضحاتی بود که خواستم عرض کنم اما در تبصره ۴ ابهامی وجود دارد که نوشته است شهرداری باید به جای ۲۰۰ متر ۷۵ متر خریداری کند معلوم نیست که ۴۵ متر عرض جاده توی این ۷۵ متر است یا غیر از ۴۵ متر باید ۷۵ متر خریداری کنند اینها یک ابهام‌هایی است که باید رفع شود تا در موقع اجرای قانون به اشکال برنخورند.
رئیس- آقای معاون وزارت کشور.
معاون وزارت کشور (فرهودی)- عرض کنم بنده اگر اجازه فرمایید جواب را از آخر فرمایشات ایشان شروع می‌کنم یکی راجع به تبصره ۴ است همان اشکالی که در آن جلسه جناب آقای مهندس هدایت فرمودند که این اعداد که ذکر شده چیست بنده توضیح عرض می‌کنم و در صورت‌مجلس هم نوشته خواهد شد اینجا نوشته است شهرداری باید به جای دویست متر ۷۵ متر بگیرد این همان دویست متری است که در ماده اول قانون احداث جاده سوم ذکر شده است چون در ماده اول قانون احداث جاده سوم نوشته شده است که شهرداری تهران اجازه دارد که از اراضی و ابنیه مورد حاجت برای احداث جاده بین تهران و شمیران به عرض دویست متر بخرد اینجا نوشته است که از میدان الهیه به بعد دویست متر می‌شود نخرد، ۷۵ متر به جای دویست متر خریداری کند (مهندس هدایت- از شهر است) و از میدان الهیه به طرف شمال عرض جاده ۴۵ متر است شهرداری باید به جای دویست متر ۷۵ متر خریداری کند (بعضی از نمایندگان- تبصره را بخوانید) اجازه بفرمایید تبصره ۴ هم می‌گوید از میدان امجدیه که مبدأ جاده سوم محسوب می‌شود تا میدان بزرگ و از میدان الهیه تا تجریش عرض جاده ۴۵ متر خواهد بود میدان بزرگ بزرگترین میدانی است که بعد از میدان امجدیه قرار دارد عرض کنم از میدان امجدیه که مبدأ جاده سوم است تا میدان بزرگ مقصود از میدان بزرگ میدانی است که قبلاً به اسم میدان شبدر نوشته شده بود و اینجا آقایان اشکال لفظی کردند ما در کمیسیون برای این که هیچ گونه اشکالی پیش نیاید کلمه شبدر را برداشتیم و میدان بزرگ گذاشتیم بنابراین مقصود از میدان بزرگ همان میدان شبدر است که در نقشه است که در حقیقت این قسمت که جزء شهر است این طور در نظر گرفته شده که از میدان امجدیه تا آن میدان بزرگ که میدان شبدر معروف باشد عرض جاده ۴۵ متر است از میدان بزرگ به بعد ۱۲۰ متر می‌شود و بعد هم از میدان الهیه تا تجریش باز عرض جاده ۴۵ متر است در این دو قسمت به جای دویست متر که در ماده اول قانون احداث جاده سوم است نوشته شده است ۷۵ خریداری می‌شود که ۴۵ مترش جاده است سی متر هم یکی ۱۵ متر طرفین بنابراین جاده سه قسمت ا ست یکی از میدان امجدیه تا میدان شبدر معروف که ما اسمش را بزرگ گذاشته‌ایم یک قسمت که عرض جاده ۴۵ متر است یکی هم از میدان بزرگ تا میدان الهیه که عرضش همان ۱۲۰ متر است با همان مشخصات یک قسمت هم از میدان الهیه تا تجریش که همان ۴۵ متر است بنابراین قسمت وسط ۱۲۰ متر می‌شود دو تا قسمت طرفین چهل و پنج متر است دو طرفش هم هر طرف ۱۵ متر که جمعاً ۷۵ متر خریداری می‌شود این اعدادی بود که در تبصره ۴ برای قسمت اول و دوم جاده ذکر شده است یعنی این اعدادی است به جای اعداد ماده اول قانون احداث جاده سوم در این دو قسمت که در شهر و شمیران قرار می‌گیرد این توضیحی بود که بنده عرض کردم عرض جاده ۴۵ متر خواهد بود طرفین هم هر کدام ۱۵ متر که جمعاً ۷۵ متر می‌شود این مربوط به این قسمت. اما در قسمت تبصره ۵ این لایحه باید عرض کنم که این قسمت اساساً در پیشنهاد دولت نبوده در کمیسیون یکی از آقایان نمایندگان محترم به عنوان این که اشخاص اگر اراضی‌شان رفت اگر خواستند در یک قسمت دیگر از این اراضی بخرند و در همان جا منزل داشته باشند حق تقدم دارند البته و پول زمین‌شان را هم مطابق قیمت عادله یعنی نرخ سال ۳۵ می‌گیرند اگر خواستند از همان زمین‌ها بخرند اینها حق تقدم داشته باشند این پیشنهادی بوده است که از طرف یکی از آقایان داده شده که این حق تقدم باشد بنده هم قبول کردم در تبصره ۵ اصل قانون یک امتیازی به کارمندان و افسران داده شده است که جای دیگر به آنها زمین بدهند اگر آن رمین ارزانتر بود مابه‌التفاوتش را به آنها بدهند پس حق آنها تأمین است یعنی کارمندان و افسران این حق تقدم را داشته باشند که دو تا حق می‌شود هم حق تقدم هم حق عوض حالا اگر جناب آقای دکتر دادفر تصور می‌کنند حقی از آنها از بین می‌رود ممکن است پیشنهاد تجزیه بفرمایند.
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم مذاکره در این ماده کافی است. مهدی ارباب.
رئیس- آقای ارباب.
ارباب- این پیشنهاد را بنده با توجه به پیشنهاد جناب آقای اردلان و موافقتی که جناب آقای نخست‌وزیر که صریحاً فرمودند و با توجه به این که شهردار فعلی مرد لایق و توانایی است و شاید در زمان تصدی ایشان این جاده سوم احداث گردد بنده تقدیم کردم و امیدوارم آقایان موافقت بفرمایند اما نکته دیگری که خواستم عرض کنم این است که تا این اراضی قیمت زیادی پیدا نکرده این جاده احداث شود چون حالا روزی و هفته‌ای چند نفر مقتول می‌شوند گر چه تنها تنگی جاده باعث قتل نیست مربوط به سوءانتظام نیست کم یا زیاد تقصیر خود مردم است افسران جوان شهربانی هم وظایف خودشان را خوب انجام می‌دهند اما من خواستم توجه دولت را به این قسمت جلب کنم امیدوارم این جاده در زمان حیات ما شروع شود و طوری شود که بعد خانه مردم خراب نشود از همین بیابان‌ها خیابان کشیده شود و از این خیابان‌ها و کوچه‌های فرعی استفاده کنند.
رئیس- آقای فرود مخالفید؟ بفرمایید.
فرود- بنده مخالفتم با پیشنهادی که فرمودند برای این بود که چند مطلب را لازم می‌دانستم تذکر بدهم و حالا از این موقعیت استفاده می‌کنم و این مطلب را عرض می‌کنم بنده نظر داشتم که عرض کنم که این جاده سوم که کشیده می‌شود و در اطراف آن ساختمان می‌شود در آنجا قطعاً شهری تأسیس خواهد شد اقلاً برای آن شهر یک نقشه‌ای شهرداری در نظر بگیرد که بعداً مردم دچار زحمت نشوند مثل همین خیابان باز کردن و این حرف‌ها پیش نیاید مطلب دیگری که خواستم عرض کنم این است که یک شکایتی شده است از مالکین دره قشلاق من استدعا می‌کنم این شکایت را مورد توجه قرار بدهند و عرض دیگری که داشتم این است که این جاده کرج و شهرری را هم در نظر بگیرند و دو تا جاده کنند جاده شهرری یعنی جاده آرامگاه خیلی کم‌عرض است و فعلاً مردم طرفین آن شروع کرده‌اند به ساختمان چون پس‌فردا هم گرفتاری پیدا می‌کنند و باز یک جاده چهارم و پنجم پیش می‌آید بنده خواستم یک طوری در نظر بگیرند که دیگر از این گونه گرفتاری‌ها پیش نیاید. این مسائلی بود که بنده می‌خواستم عرض کنم و استفاده کردم از این موقع و دیگر عرضی ندارم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند. (اغلب برخاستند) تصویب شد، سه تجزیه رسیده که یکی یکی قرائت می‌شود (مهندس هدایت- ماده واحد باید مطرح بشود) شور دوم کلیات اول ندارد کلیات آخر دارد ماده واحده مطرح بود اگر کسی بخواهد صحبت کند می‌تواند در کلیات آخر صحبت کند چون شور دوم است حالا رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد، حالا بعد از رأی دیگر کلیات مورد ندارد باید تجزیه‌ها را رأی بگیریم سه تجزیه رسیده است یکی از آقای اردلان که قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم جمله «از میدان الهیه به طرف شمال تا تجریش» از تبصره حذف شود- اردلان.
رئیس- یک پیشنهاد هم رسیده است که در حقیقت این تبصره از بین می‌رود. آن هم قرائت می‌شود.
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم در تبصره ۴ جمله (شهرداری باید به جای دویست متر ۷۵ متر خریداری کند و حق مرغوبیت را از طرفین تا فاصله ۵۵ متر منظور نماید) حذف شود و تقاضای تجزیه می‌نمایم. محمد فضایلی
رئیس- حالا رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای اردلان.
یعنی به تبصره رأی می‌گیریم با حذف این جمله که پیشنهاد شده است آقایان اگر رأی دادند این جمله از تبصره حذف می‌شود.
عمیدی نوری- پیشنهاد تجزیه قابل بحث نیست؟
رئیس- تجزیه قابل بحث نیست رأی گرفته می‌شود به این تبصره با تجزیه یعنی به تبصره غیر از قسمتی که آقای اردلان پیشنهاد حذف آن را کرده‌اند موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
یک تجزیه دیگر هم که از آقای فضایلی رسیده بود که در حقیقت آخرین تبصره را از بین می‌برد باید رأی گرفت (بعضی از نمایندگان- قرائت شود).
(مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- ماده ۱۴۰ آئین‌نامه مربوط به این که تجزیه قابل بحث نیست قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۴۰- در مسائل و مواردی که مشتمل بر فقرات مختلف است هرگاه تجزیه آن از طرف یک نماینده خواسته شود باید آن ماده یا مطلب تقسیم و جزء به جزء بدون توضیح و بحث رأی گرفته شود و در پایان مجدداً در باب فقراتی که قبول شده است اخذ رأی به عمل آید.
رئیس- حالا رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فضایلی و آقایان اگر رأی دادند آن قسمت از بین خواهد رفت. آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد بنابراین به ماده واحده و تبصره‌ها رأی گرفته می‌شود. رأی گرفته می‌شود به تبصره ۴ با آن اصلاحی که شده است آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تبصره ۵ هم یک تجزیه پیشنهاد شده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم که در قسمت آخر تبصره ۵ جمله اخیر «و مشمولین تبصره ۵ ماده واحده قانون احداث جاده سوم بین تهران و شمیران مصوب ۱۶/۱/۳۵ از این حق نمی‌توانند استفاده کنند» از این تبصره تجزیه و حذف شود. دکتر دادفر
(عده‌ای از نمایندگان- پس بگیرید)
رئیس- این حق در قانون اول هست ولی در این قانون دوم یک تبصره ۵ دارد که در اینجا ذکر شده است که اینها نمی‌توانند استفاده کنند. حالا مجدداً قرائت می‌شود تا رأی بگیریم.
(مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- آقایانی که با ایت تجزیه موافقند قیام کنند. (کسی برنخاست) تصویب نشد به اصل تبصره ۵ رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا رأی گرفته می‌شود به ماده (عمیدی‌نوری- کلیات آخر) یکی از چیزهایی که باید در آئین‌نامه اصلاح شود همین کلیات آخر است. کلیات باید در اول باشد حالا مجلس رأیش را داده دیگر چه بحثی است. در این باره باید در آئین‌نامه تجدید نظر شود.
آقای خلعتبری
خلعتبری- بنده خواستم حالا که جناب آقای نخست‌وزیر تشریف دارند و این لایحه مورد رأی قرار گرفت در این مورد نظرشان را جلب کنم این لایحه تصویب می‌شود ولی بنده اطلاع دارم نقشه‌کشی و مطالعه نقشه اولیه و تمام زحمات اولیه این را دو نفر مهندس ارتش یکی سرهنگ معالی و سرهنگ بهرامی کشیدند که از مهندسین ارتش هستند. حالا خواستم این مطلب را یک دفعه دیگر عرض کنم کارهایی که در مملکت ما به دست افراد ایرانی و مهندسین ایرانی انجام‌پذیر هست نباید به خارجی داده شود (صحیح است) به هر جهتی اگر آقایان حساب بفرمایید، اگر فرض کنید که خارجی مهارت داشته باشد فرض کنید که کمتر می‌گیرد و معذلک با این که بنده قطع دارم که خارجی بیشتر می‌گیرد و همان کار را به ایرانی ارجاع می‌کند معذلک اگر ایرانی گرانتر هم بگیرد باز از لحاظ مملکت صرفه به آن است مخصوصاً که اطلاع دارم بعضی از مشاورین و مهندسین خارجی که سازمان برنامه اینها را آورده است اینها کار خصوصی اشخاص را هم انجام می‌دهند (رامبد- وقتی نماینده سازمان برنامه اینجا هست بفرمایید) بنده نمی‌خواهم اسم در مجلس بیاورم چون همیشه حرفم کلی است اطلاع دارم و می‌دانم اینها برای اشخاص کار مهندسی می‌کنند شما اگر در سایر ممالک آلمان و فرانسه وسایر ممالک اروپا را زیر و رو کنید ممکن نیست که اجازه بدهند مهندس خارجی دفتر باز کند یا وکیل دادگستری برود دارالوکاله باز کند یا طبیب محکمه باز کند آقایان مهندسین شما بروید این مطلب را تحقیق کنید این مطلب را که عرض می‌کنم صحیح است یا نه آقای مهندس فروغی شما اگر بخواهید آنجا دفتر باز کنید اجازه می‌دهند؟ (صحیح است) بنده می‌خواهم از لحاظ این که افرادی که در ایران می‌توانند کار کنند و قدرت کار دارند باید کار به آنها داده شود این مطلب را این جا عرض کرده باشم که در مورد این جاده و جاده‌های دیگر، در تعقیب عرایض سابقم یک کاری کنید که کارها به دست مردم این مملکت داده شود و کار ایران را ایرانی بکند و پول به دست ایرانی بیاید و هیچ از روی تعصب عرض نمی‌کنم در خارج هیچ اجازه کار به خارجی نمی‌دهند که برود در یک شهری بنشیند دفتر باز کند این را آقایان مهندسین تحقیق کنید با اطلاعات کامل این قسمت را برای آقای نخست‌وزیر تأیید می‌کنم که ایشان این قسمت را تعقیب کنند.
رئیس- آقای مهندس هدایت در کلیات آخر می‌توانید صحبت کنید.
مهندس هدایت- خوشبختانه این لایحه مفید از طرف آقایان محترم تصویب شد و بنده خیال می‌کنم که چون حقیقت را باید گفت با شهردار فعلی که بنده دورادور او را می‌شناسم ولی آثار و کارهایش نشان داده که مرد لایقی است بتواند در اسرع اوقات این کار را شروع کند ولی چون زمزمه‌هایی بود که کسانی در صددند از موقعیت استفاده کنند جناب آقای نخست‌وزیر هم تشریف دارند این مطالب را عرض می‌کنم که در این مملکت حالا که به محصلینی که در آمریکا به خرج خودشان تحصیل می‌کنند حسب‌الامر ملوکانه ماهی دویست دلار می‌دهید که دلگرم باشند و به مملکت خودشان برگردند از مأمورین فنی و مهندسین فنی مملکت تا آنجایی که ممکن است باید حد اکثر استفاده را برد. (صحیح است) جناب آقای خلعتبری در این باره همیشه بحث فرموده‌اند و باعث تشکر مهندسین مملکت همیشه از ایشان هست که حمایت می‌کنند از مهندسین ایرانی ولی باید عرض کنم که این دفاتر خارجی که به این مملکت آمده‌اند اغلب صاحب صلاحیت نیستند (صحیح است) و بنده این را با کمال صراحت عرض می‌کنم و مخصوصاً به جناب آقای نخست‌وزیر عرض می‌کنم چون ایشان یک فرد وطن‌پرست ایرانی هستند و از تیپ جوان این مملکت هستند و باید جوان‌های این مملکت را و مهندسین جوان این مملکت را تأیید و تشویق کنند (صحیح است) بنده شنیده‌ام که قبل از این که کشیدن این جاده تصویب شود برای یک دفتر خارجی صحبت شده ولی می‌دانم که شهردار تهران مخالف این دفتر خارجی است (احسنت) بنده از جناب آقای نخست‌وزیر تقاضا دارم که شهردار را که معین شد و خودشان منصوب کرده‌اند تأیید بفرمایید (صدرزاده- و بسیار هم خوب کار کرده) بله خوب را باید گفت خوب بد را هم باید گفت بد حق را باید گفت، بله خوب کار کرده بنده پشت این تریبون می‌گویم، حالا این کار اقلاً به دست ایرانی انجام شود نه این که منافعش برود به جیب خارجی (صحیح است) این را خواستم حضور آقایان عرض کنم.
رئیس- آقای رامبد.
رامبد- بنده مخبر کمیسیون کشور بودم و مطالبی در پیرامون این لایحه شاید لازم بود عرض کنم که خوشبختانه خود جناب آقای فرهودی معاون محترم وزارت کشور اینجا تشریف داشتند و آنچه لازم بود توضیح دادند دو نکته در گزارش کمیسیون هست که لازم است بنده تأیید کنم حضور آقایان یکی این است که کمیسیون کشور همان طوری که وظیفه نداشت و مچلس شورای ملی هم در این مطالب مصر بودند به‌هیچ‌وجه از لحاظ فنی و مسیر جاده کوچک‌ترین دخالتی نداشت (موسوی- صحیح است) فقط برای این که در هر بحثی در آینده بسته شود جاده‌ای که از لحاظ فنی تصویب شده بود یک نسخه از نقشه آن جاده را به امضای شهرداری در پرونده کمیسیون نگاهداشتند که دیگر تغییر و تبدیلی پیش نیاید قسمت دوم هم موضوعی بود که جناب آقای اردلان اینجا فرمودند در کمیسیون بحث شد که این لایحه‌ای که دو سال پیش گذشته و عمل نشده در آینده چه تضمینی برای اجرا و عمل آن هست مثال معروف دو صد گفته چون نیم کردار نیست تجربه‌ای از طرز عمل شهردار فعلی این اطمینان را به اعضای کمیسیون داد که بنده در گزارش آن را به عرض آقایان رساندم اگر در مورد جاده سوم هم همان طور که در سایر موارد ایشان عمل می‌کنند عمل بشود موجب امید است و این توهم نخواهد بود که که باز هم مثل سابق بشود.
رئیس- آقای عمیدی‌نوری (عمیدی‌نوری- بنده عرضی ندارم) ۱۵ نفر از آقایان پیشنهاد کرده‌اند که رأی نهایی با ورقه گرفته شود قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد:)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
امضاءکنندگان زیر تقاضا می‌نماییم که به لایحه جاده سوم رأی با ورقه گرفته شود. دکتر عدل. دکتر امیر حکمت. توماج. دکتر امیر نیرومند. برومند. افخمی. محمود ذوالفقاری. ارباب. کیکاوسی. مجید ابراهیمی. کدیور. صادق بوشهری. باقر بوشهری. فلیکس آقایان. مهران.
(ارباب- مربوط به پریروز بود نه امروز) (چند نفر از نمایندگان- پس گرفته‌اند).
رئیس- پس گرفته‌اید؟ (چند نفر از نمایندگان- بله) پس رأی می‌گیریم به مجموع لایحه با قیام و قعود با آن اصلاحی که شده، آقایانی که موافقند قیام کنند
(اکثر برخاستند) تصویب شد به سنا فرستاده می‌شود.
رئیس- دیگر امروز مطلبی نداریم جلسه آینده وقتی است که آقای نخست‌وزیر اطلاع بدهند. آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر- مطلبی آقایان تذکر دادند که بایستی جواب عرض کنم البته بنده لزومی نمی‌بینم که دراطراف وضعیت شهرداری تهران و فعالیتی که شهردار فعلی انجام می‌دهد توضیحات بیشتری بدهم تمام مردم این شهر چه از داخلی چه از خارجی همه به بنده مراجعه کرده‌اند و از فعالیت شهرداری تهران تشکر کرده‌اند (صحیح است) امیدوارم شهردار فعلی تهران بتواند در مدت خیلی کوتاهی رضایت کامل اهالی پایتخت را فراهم نماید (نمایندگان- انشاءالله) و بنده اطلاع کافی دارم اگر بودجه کافی شهرداری تهران می‌داشت شاید این مدت کوتاه‌تر می‌شد. این زحماتی که شهرداری فعلی کشیده قابل توجه است و رضایت بندگان اعلیحضرت همایونی را فراهم کرده است و امیدوارم که موفق شود. اما راجع به قسمت این که از وجود مهندسین ایرانی باید استفاده کرد هیچ تردیدی در این نیست ما مهندسین بسیار خوبی داریم خیلی هم زحمت کشیده‌اند و خیلی هم قابلیت نشان داده‌اند و البته سعی خواهد شد که حتماً از وجود و اطلاعات آقایان مهندسین در این قسمت و سایر قسمت‌ها استفاده شود مادام که ایرانی هست و می‌تواند از عهده کار برآید تردید نیست که باید از وجود او استفاده کرد (احسنت) این رویه دولت است و در آن هیچ تردیدی نیست که هر قدر ما بتوانیم به آن نحو اتم و اکمل از مهندسین ایرانی استفاده می‌کنیم و بایستی برای پیشرفت امور از وجود آنها استفاده کرد و تعصبی در این کار نداشت. در این قسمت هم خود بنده دقت خواهم کرد که از وجود مهندسین ایرانی خودمان استفاده شود (احسنت).
۷- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده بعداً اطلاع داده می‌شود.
(مجلس ۲۰ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت