مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۲
جلسه۱۶۲
صورت مذاکرات روزسه شنبه۲۱شوال المکرم۱۳۲۸
مجلس دوساعت ونیم قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای متین السلطنه نائب رئیس تشکیل شد
صورت مذاکرات روزیکشنبه۱۹راآقای معاضدالملک قرائت کردند.
(غائبین جلسه روزیک شنبه)آقایان_قوام الاسلام.نوبری.حاجی میرزاآقا.آقاسیدمحمدرضا.صدیق حضرت.حاج وکیل الرعایا.سپهداراعظم.سردار اسعد.آقاسیدعلی آقابدون اجازه(آقایان)دهخدا.آقاضیخ مهدی.دکترامیرخان.بااجازه غائب بودند(آقایان)آقاشیخ محمد حسین یزدی.مشیرالدوله.بوقت مقرره حاضرنشدند(آقایان)حاج مصدق الممالک.صنیع الدوله.مریض بودند.
نائب رئیس_ آقای عزالملک ملاحظاتی درصورت مجلس داشتیدبفرمائید.
عزالملک_بعدازآنی که لایحه تجریه مستخدمین گمرک را درباره آن رای گرفتندوتصویب شدبنده عرض کردم درکلیه آنهم بایدرای داده شودویک ماده ارنظامنامه داخلی راقرائت کردم ومقداری هم دراین خصوص مذاکرات شددرصورت مجلس ذکری ازآن نشده است وبعقیده بنده تاآن رای آخری داده نشودازمجلس نگذشته است.
نایب رئیس_دراین باب روزهم گفته شدکه درواقع این مسئله یک اجازه ای است که از طرف مجلس بهیئت وزراءکه یکعده راتجدیدکنتراتشان رابنمایندوبهمین جهه میتوان بهمان اخذرای درماده اکتفا کرد.
دکتر اسمعیل خان_درباب لباس مستخدمین بنده اینجانب توضیحی دارم که مطابق بودباپیشنهاد اداره مباشرت وآن این بودکه این ۸۴۰تومان فقط اعتباری است که بااداره مباشرت داده میشودکمیسیون هم این طورتصویب کردواینکه اینجانوشته شده است ده تومان نه اینکه واقعادستی ده تومان باشدزیراکه بااداره مباشرت مذاکرات زیادشه وگفتندکه ازدستی ده تومان خیلی کمترممکن است تهیه شودوفقط این مبلغ رااعتباربااداره دادیم.
ارباب کیخسرو_هرروزی هم که دراین خصوص مذاکره شدبنده عرض کردم که این یک اعتباری است وحالاهم عرض میکنم که بجزحقوق اجزاءتمام چیزهای دیگراعتباری است.
آقامیرزااحمد_بنده یک سئوالی ازوزیرجنگ درباب قشونی که بمازندران فرستاده بودندکرده بودم میدانم هیئت رئیسه آن سئوال رافرستاده اندیاآنکه فرستاده نشده است.
نایب رئیس_ازطرف هیئت رئیسه که بوزارت جنگ فرستاده شده است.
سلیمان میرزا_نظربنده بصورت مجلس بودوآن اینست که اگربناباشدجزئیات بودجه راباین ترتیب که نوشته اندمینویسندگمان میکنم که بایدنصف وقت خودمان راصرف استماع راپورت بودجه کل کنیم همانطور که مابودجه کل راماده بماده رای بدهیم ودرصورت مجلس هم من حیث المجموع بنویسندکه بفلان ماده رای گرفته شدوتصویب شدنداینکه مینویسندماده دویم برای فلان مدیرفلان قدرتصویب شدومیرزاحسن خان آنقدربرای دارباشی فلانقدراینها جزتضییع وقت مجلس فایده دیگرندارد.
راپورت کمیسیون بودجه قرائت شدکه لایحه ازوزارت جلیله معارف واوقات مشورتقاضای دوهزارتومان اعتباربرای مصارف لازمه اداره اوقاف که قبل ازگذشتن بودجه ازمجلس کرده بودرسیده باحضورمعاون وزارت علوم واوقاف مطرح مذاکره شدپس ازمذاکرت بسیارکمیسیون باکثریت توصیب نمودکه این مبلغ رااگراکثریت مجلس تصدیق نمایدبوزارت خانه مذکورداده شده وپس ازگذشتن بودجه آن وزارت خانه محسوب دارند.
نایب رئیس_عجالتاُدراینخصوص مذاکره نمیشودتااینکه طبع وتوضیح شودراپورت کمیسیون عرایض ومرخصی قرائت شدکه کمیسیون دراوقات مقرره منعقدشدوبعرایض رسیدگی نمود
(۱)ارباب حقوق که ازبابت کسر مغرری وبیکاری خودعرایض متعدده بمجلس تقدیم کرده اندوجوابهای شافی وکافی بجای آنها فرستاده شده است بتازگی تجدیدشکایت نمودومسئله بیکاری خودشان تشکی مینمایدچون استخدام اشخاصی که جزودستورالعمل مقرری دارندصرفه وصلاح دولت است معهذا کمیسیون عرایض تقاضا مینمایدهرچه زودتروزرای عظام هیئتی ترتیب بدهندو زودتردرجه لیاقت اشخاص صاحب ومواجب معین شودکه هریک برخدمتی شایسته باشدمنصوب داشته هم آنهاراآسوده دارندهم صرفه دولت منظورشده باشد.
(۲)سردارمحبی عرایض متعدده متحدالمال
بمجلس مقدس تقدیم کردبهیئت وزراءعظام ارجاع شده چون جوابی نرسیده ومارالیه بلاتکلیف مانده تجدیدعرض بمجلس مقدس کرده است واگربرائت ذمه اوازثمردحکم دولت درخلع صلاح معلوم است وزراءتصدیق بدهندکه بتوسط مجلس مقدس باوداده شودواگرامرمشتبه است استنطاق ومحاکمه شوداگربی تقصیری اومدلل شدتعهدمیکندکه هیچگونه دعوی براحدی ننمایدکمیسیون تقاضا مینمایدازطرف مجلس دستوری دراینباب مقررشود.
(۳)جماعت سمسارعریضه تظلم بمجلس مقدس تقدیم وبکمیسیون عرایض رجوع شده است شکایت مینمایندکه اداره مالیه طهران علاوه برمالیاتی که ازقدیم معمول بوده وبدولت میداده اندمبلغی ازآنها ماخوذداشته ومیدارندوترتیب کسب وکارشان رادچاراشکالات داشته کمیسیون تقاضا مینمایدکه مقررشودقبل ازتصویب مجلس بهیچوجه اضافه برمعمول سابق ازآنها مطالبه نشود.
رئیس_اگرچه سابقاًمرسوم نبوده است که ما راپورت کمیسیون عرایض طبع شودولی اگرنمایندگان محترم اجازه بدهنداینهم مثل سایرراپورتها طبع وتوزیع شود.
حاج سیدابراهیم_بنده عرض میکنم که این راپورت طبع وتوزیع لازم نداردخوب است بکمیسیون اینگونه مطالب راخودش باحضوروزیرمالیه تسویه نمایدوهرترتیبی که لازم است درباب ارباب حقوق بدهندودیگردرباب مفادسردارمحبی مکرراظهار کرده است واقعاهم بایداستنطاق شودکه اگرمقصراست معلوم شود.
بهجت_اینجایک اشتباهی شده است درراپورت که ازبابت حقوق هم ارباب حقوق نوشته شده است ازبابت حقوق هم تکذیب شدکه کسرنخواهدشدوراپورتشان هم بوزارت مالیه داده شده است فقط چیزی که هست این است که ارباب حقوق استدعاکرده اندکه چنانچه قابلیت داریم مارادرمشاغل دولت بگذارندترتیبات آن بسته است به رای مجلس.
افتخارالواعظین _اگرچه اینمطلب جزءدستورنیست ولی اگرمرخص بفرمایندعرض کنم سئوالات ناحیه درباب حقوق بروات خودشان راتومانی یک قران یا سی شاهی میفروختندامسال دولت برای ضی مالیه خودش قراردادکه برسم علی الحساب تومانی پنجهزاربدهدوپنجهزاردیگرش رابعدازآنکه پول برای وزارت مالیه رسیدبدهدوچون سابقاًبعضی شهرستانهاداده بودندو اینطورباارباب حقوق گفته بودندکه حقوق شمامنحصربهمین تومانی پنجهزاراست ازاین جهه ازبرای تکذیب این مسئله نظرم هست آقای ناصرالاسلام ازآقای رئیس الوزراءسئوال کردآقای رئیس الوزراءتکذیب کردندوفرمودندکه تومانی پنجهزار برسم علی الحساب است وبقیه اوراهم تاآخرسال می پردازندوخواهش شدکه این مطلب درروزنامه اعلان شود وفرمودند که درروزنامه هم اعلان شدوبرای داخل شدن درادارات هم قول دادندالبته اشخاصی که لایق وکافی باشدداخل درادرات خواهندشدوحالا باآن جواب که آقای رئیس اوزراءدادنددیگرنمی دانم این حرکت واجتماع وهیاهوشان بجهه چیست این است که بنده کلیه این حرکاتشان راصحیح نمی دانم وبهیچوجه ما الوجوه این حرکات حرکات مطبوع وموافق قانون نمی دانم درباب حقوق فقط ازدولت حق یک حقوقی دارندوابداُحق ندارندکه ازدولت بخواهندکه جداًآنها درادارات دولتی بکندودرصورتی که دولت میگوید حقوقات شماراتومانی یک تومان می دهم واشخاصی راهم که لیاقت دارنددرشغل دولتی کارمیدهندمعهذااین اجتماعات رابنده مخالف باقانون اساسی میدانم وابداًصحیح نمیدانم.
رئیس_ بنده تصورکردم که مذاکراتی راجع بدستموراست خواهیدفرمودوچون دراینباب هیئت وزراءاطمینان داده اندکه اقدامات صحیحه بنمایدوگمان میکنم بک نتیجه صحیحی هم گرفته خواهدشدخوب است آقایان دیگردراینخصوص مذاکره بفرمایند.
مشیرالدوله_عرض بنده راجع بانتخاب آن۶ نفری است که درجلسات گذشته مذاکره کردیم ودراینجا هم امروز مذاکره شدکه لازم است یک عده بآنها اضافه شودوحالابنده میخواهم تقاضاکنم که چون آن ۶نفری که برای تعیین پروگرام انتخاب شدندکافی نیست خوب است ۶نفردیگربه آنها اضافه شودانکاربشوند
ناصرالاسلام_این مسئله راکه آقایان میفرمایندجزءدستورنیست بدبختانه میبینم مطالبی هم که هیچ مدخلیتی درانقلاب وآرامی مملکت نداردوآن راودستورقرارداده و اهمیت میدهیم ومذاکره میکنیم ودرآن مسائلی که خیلی اهمیت داردمذاکره نمیکنیم که شایدعاقبت منجربه خیلی مفاسدشودبنده عرض میکنم که وظیفه که وجدان مابرای مامعین کرده است نه اینستکه بایداینجا که نشسته ایم مراقبت ومواظبت داشته باشیم درکلیه کارهای این مملکت وهرکس که اظهارمظلومیت کردبحرف اوگوش بدهیم وازدولت بخواهیم که جرابفریاداونمیرسنداین جماعت ارباب حقوق اولامیگوینداین حقوقی که ازدولت میگیریم عوض خدمت نیست وحاضریم مااینجا خدمت بدلت نمائیم بشرط آنکه ماراامتحان به نمائیدوپس ازآنکه ازامتحان بیرون آمدیم ماراداخل خدمت بنمایندوهرچه دراین باب ازهیئت دولت خواستیم جوابی بمابدهندکسی بعرایض ماگوش نداد حالا جواب این هاواصلاح این کاربچه قسم خواهدبودآیااین محتاج این است که هیئت منتخبه ازاروپابیاورندکه این هارا امتحان نماینداین کاربسیارسهل وآسانی است آقای رئیس الوزراءهم دوروزپیش صریح واضح گفت که اقدام کرده ایم وخاوهدشداستدعامیکنم ازمجلس شورای ملی که هیئتی رامعین نمایندکه قرارقطعی دراین باب بدهندبجهت این که بعضی اشخاصی هستندکه صورت ظاهرشان مشروع است وباطنشان فسادچرامابهانه بدست آن اشخاصی بدهیم که اینها راببعضی طورهاوادارندچنانچه بدقت ملاحظه میفرمایندخرابی های دوزه سابق وتمام مفاسدازاین راه بودماعادت کرده ایم تااعلانیه تمام مفاسدرابچشم نه ببینیم قبول نمیکنیم امامسئله راجع بسردارمحبی بنده یک سئوالی مفصل باندازه یک روزنامه ازآقای رئیس الوزراءکرده ام وقریب ۳ماه است منتظرجواب آن هستم وهنوزجواب نداده انددرهیچ مملکت قانونی ومشروطه شنیده نشده است که یک کسی دادمظلومیت بزندوبفریاداونرسندآیانبایداین معلوم وثابت باشددر مملکتی که دارای مجلس شورای ملی است درمملکتی که دارای قانون است نبایدبعرایض عموم رسیدگی کردآیاوزراء مسئول مجلس نیستندآیامامسئول ملت نیستیم چه شده است که اینهمه دادخواهی میکنندکسی بدادآنهانمیرسدانتشاربدهند که کیلان شماواردمیشودوماآسوده نشسته ایم کسانیکه باین هیئت وبااین پارتی بازیهامستعدندبدبختانه خیلی تاسف میخورم ازوجه آنها آن کسانیکه درگیلان دارای نفوذندوتمام ادارات درتحت اقتدارات آنهاست چراتاکنون درنهایت معقولیت رفتارکردندوتا بحال انقلابی نکردندکه حالابکنندحالااگرمفسدین میخواهندیک ملکت آرامی راانقلاب کنندآن یک مسئله دیگری است اگرچه میدانم که بدون حضورهیئت وزراءهرقدردراینجا مذاکره شودبی فایده است ولی مقصودم اینستکه یکقراری دراین کارهاداده شودکه هرروزدچاراشکال نباشیم
نایب رئیس_درباب پیشنهادآقای مشیرالدوله اگرمخالفی نیست شروع بانتخاب نمائیم حالااسامی آن ۶نفری که درآن کمیسیون عضویت دارندخواندمیشود که۶نفری راکه تقاضاکردندانتخاب کنیم درباب ارباب حقوق هم همانطوریکه عرض شدقرارآسایش ایشان داده خواهد شد.
عزالملک_درراپورت کمیسیون عرایض نوشته شده بودکه مبلغی اضافه برمعمولی سابق ازجماعت سمسارگرفته شده این عرض بنده اگرچه میدانم که بدوابدوائرثلثه هم برمی خوردولی چون یک اصل ازقانون اساسی نقض میشوداگردوکرورهم ضرربه دولت بخوردمجبورم عرض کنم اصل۹۴ازقانون اساسی مینویسد:
(هیچ قسم مالیات برقرار نمیشودمگربحکم قانون)بنابراین بموجب این اصل بنده که اینجاایستاده ام میگویم که قانون درخصوص مالیات ازمجلس خارج نشودهیچ قسم مالیات نه مالیات دوائرثلثه ونه ازسمسارهامالیاتی نبایدگرفته شودواگراین مالیاتهارامجلس لازم میداندممکن است امروزیافردااین مسئله پیشنهادشودومجلس درآن خصوص رای بدهدوگرفته شودوالا بدون اینکه یکقانون درمجلس وضع شودوزارت مالیه حق نداردمالیاتی بهیچ اسم دریافت داردواین راهم عرض میکنم که درتمام ملل عالم هیچ ملتی باندازه ملت ایران تابع قانون نیست باینجهه تصورمیکنم آنچه ازطرف مجلس شورای ملی درخصوص دوائرثلثه وسمسارها تصویب شودباکمال
خوشوقتی میدهندوالاتابحال آنچه گرفته اندبرخلاف قانون بوده است.
متین السلطنه_موضوعی راکه میفرمایندبقدری مهم است که جلسه اختصاصی برای این کارلازم است تشکیل شودولی حالاچون جزءدستورآمدامروزنمیتوان داخل مذاکره آن شد.
آقامیرزااحمد_این فرمایش راکه آقای عزالملک فرموندتقریباًدارداساس مارابهم میزنداین مالیاتی راکه درسابق میگرفتندوحالا وزارت مالیه باین ترتیبی که شمامیفرمائیدبایدآن مالیاتهاراهم بگیریم برای اینکه ماقانونی برای آن وضع نکرده ایم این مالیاتی راکه قانون اساسی میگویدکه بایدبموجب قانون وتوصیب مجلس باشدمالیاتی است که بعداز تشکیل مجلس یعنی درزمان مشروطیت وضع میشودبیش ازآن که مجلس تشکیل شودمالیاتهائی که گرفته میشدبایدیعداً افتتاح مجلس هم گرفته شود.
عزالملک_بنده عرض نکردم مالیاتهائی که درسابق گرفته میشدحالابموجب قانون اساسی گرفته شودالبته مالیاتهائی که قبل ازبودن این دولت یعنی دولت مشروطه گرفته شده است حالابایدکرفته شودولی مالیاتها ئیکه در۱۲ماده قبل ازاین گرفته شده وردمجلس قانونی ازبرای آنها وضع شده ازقبیل مالیات دولت ثلثه همین مالیاتی که وزارت مالیه ازحراج میگیردنبایدگرفته شودتااینکه قانون برای آن درمجلس وضع شودوآنچه هم تابحال گرفته شده خلاف قانون است.
آقامیرزااحمد_راست است اینکه میفرمایندمالیات دوائرثلثه وحراج درسابق نبوده ولی بعدازآنکه استبدادحقیقی ازبین رفت همان ملت فاتحی که آمدطهران وسایرجاهاوضع کردحق همه گونه کارها راداشت اگربعضی از اصول قانون اساسی رامیخواست تغییربدهدمیتوانست همانطوریکه چهارماده ازقانون اساسی راجع بانتخابات رابآنطور تغییردادمیتوانست یک مالیاتی راوضع کندآنوقت مجلس بعدازتشکیل اگرتصویب میکردکه فیهاوالاوردمیکردوآخرعرض خودم بازعرض میکنم که هرگونه مالیاتی که قبل ازتشکیل مجلس چه درزمان استبدادوچه درزمان مشروطیت تصویب اولیاءدولت وضع شده است قانونی است وبایدگرفته شودومادامیکه مجلس آنها راردنکرده است ودوائرثلثه وسمسارهاهم ازآن قبیل است .
نایب رئیس_خیلی جای تاسف است که یک مطلب باین مهمی رابدون سابقه ومقدمه بمجلس میاورندو آنوقت عنواناتی میشودکه مربوط بآن نیست پس بهتراینستکه نظرباهمیت موضوع بیشترازاین درخصوص مذاکره نکنیم وداخل دستورشویم عجالتاًاسامی آن شش نفری که درکمیسیون پروگرام هستندخوانده میشود.
ازقرارذیل قرائت شد.
صنیع الدوله.مشیرالدوله.موتمن الملک.مستشارالدوله.ممتازالدوله.ذکاءالملک.
نایب رئیس_شش نفربایدنوشته شودونظرباهمیت موضوع واینکه نظریات مختلف داخل باشدآقایان ملاحظه ودقت خواهندفرمودکه این شش نفری که نوشته میشود از نمایندگان باشندکه اطلاعات داشته باشندونظریاتشان مختلف باشدهمانطوریکه آن شش نفررامرقوم فرمودندتااینکه نظریات ازهرحیث جمع شودوآن دوازده نفرکامل شود.
دراینموقع عده ازنمایندگان اجازه نطق خواستندنایب رئیس اظهارنمودچون سابقادراینخصوص مذاکره شده واخذرای شده دیگردراینباب حالامذاکره نمیکنیم.
ارباب کیخسرو_اینطور نمیشودبایدمقداری دراینباب مذاکره شودوالامثلاتندنویس هیچ اطلاع ندارددرمسئله رای که میفرمائیداین رای درجلسه خصوصی داده شده بایدمطلب معلوم شودکه تندنویس هبداندبرای چه رای گرفته میشودپس خوب است آقای مشیرالدوله که این پیشنهادراکرده انددراین باب توضیحاتی بدهندکه مطلب معلوم شود
مشیرالدوله_چنانچه خاطر نمایندگان محترم مسبوق است درچندی قبل ازآقای رئیس الوزراءتشریف آوردنداینجاوبرای مشکلاتی که ازبرای کابینه پیش آمده بودوتقاضای تشکیل یک کمیسیونی کردندکه درآن کمیسیون قراراصلاح کابینه داده شودمجلس هم یک کمیسیونی معین کرد۱۲ نفره که بنشینندباآقای رئیس الوزراءمذاکره کنندوببینندکه اشکالات کابینه وزراءازچه راهست وبایدبچه قسم اصلاح شوددرآن کمیسیون اول یک قدری ازاصلاح کابینه مذاکرع شدبعدمعلوم شداصلاحی که لازم است
بشودخیلی اساسی ترازتغییرواصلاح کابینه است این بودکه کمیسیون متفقاًرای دادکه ازاصلاح یاتغییرکابینه آن مقصودی راکه آقای رئیس الوزراءدارندحاصل نخواهدشدیابجهه یکمقداری دراین مسئله عمیق ترشده خواست یک پیشنهادی اساسی بمجلس کرده باشدکه آن اتخاذروشن بودبرای این کابینه وکابینه که بعدخواهدآمداین بودکه بعدازمذاکرات زیادکمیسیون اظهارنمودکه درتغییر اصلاح کابینه رای نداردواین مسئله رامحول میداردبتصدیق آقای رئیس الوزراءولی چون آقای رئیس الوزراءدراینباب هم درمجلس وهم درکمیسیون رای قطعی داده است کمیسیون هم رای ایشان راقبول نمودولی رای کمیسیون براین است کهومادامی که یک پروگرامی نوشته نشودکه درآن پروگرام طبق مشی دولت بامجلس شورای ملی معین باشدوهمه روزه کابینه دچراشکالات نشودازاصلاح کابینه وتغییر اشخاص مقصودکلی حاصل نمیشود .
حالامقصودازاین چه چیزاست البته نمیشودطوری مطالب راشکافت که دقایق آن آشکارشودوکلیه مقصودکمیسیون ازعرضه این تعیین پروگرام رابمجلس این بودکه بطورکلی اقداماتی که دولت بایدبکندواصلتحاتی که بایدبنمایدوقوانینی که بایدبنویسدمعین شودیعنی بطورکلی مابدانیم آن اصلاحاتی که امروزضروری وفوری است کدامست وطریق اقدام بآن کدام است وچطوربایدداخل آن اصلاحات بشویم وچطوربایدمشی کنیم بعبارت آخری معین بشودکه این کابینه که هست اصلاح خواهدشدیاهرکابینه که خواهدآمدبچه طریق رفتارمیکندواصلاحات رازاچه طریق وچه طورخواهدکردکه موافق مقتضیات مملکت باشدوازطرف دیگرآن اشکالاتی که ماامروزدچاریم آن اشکالات پیش نبایدبدیهی است که دولت ایران اصلاحات اساسی خیلی لازم داردولی تمام عقلاوتمام اشخاصی که تا یک اندازه بصیرت دارندمیدانندکه هرچیزی تدریجی الحصول است بعبارت آخری همینطورکه میگویندطفره محال است درسیاست هم همینطورطفره محال است بایدهمه چیزازروی تدویج ومقتضیات مملکت باشدوهراندازه که حسیات ترقی میکندبهمان اندازه اصلاحات بایدبعمل بیایدومقصود ازاین پروگرام همین بودکه تابحال چون این مسئله رادرنظرنداشتیم باین واسطه قوانینی که مجلس میآید مختلف بوداصلاحات ومالیاتی راکه لازم بودکنارمیگذاشتیم وباصلاحات وتاسیساتی میپرداختیم که چندان لازم نبودو خاطر مجلس ونمایندگان محترم رابمسائل وکارهای مختلف مشغول میداشتیم وبواسطه تجربه که دراین مدت یکسال کردیم بعدازاین مشی که کردیم منحرف شویم ودرصراط مستقیمی بیفتیم که من بعدهیئت دولت وهیئت نمایندگان ملت متفقاًبدانندکه ازاین روزتایکسال دیگرمشی ماازچه قرار خواهدبودودرچه قسم ازاصلاحات قدم خواهیم گذاشت وازاین اقدامات وکارهائی واین اقدامات وکارهائی که ماامروزه میکنیم آیا موافق حوایج ملی است یانیست آباملت ایران امروزه این کارها رالازم دارندیاندارنداگرلازم دارنداسبابش چه چیزاست برای اینکه هرکاری یک اسبابی لازم داردکه اول بایدآن اسباب رافراهم کردبعداقدام کردچنانچه دانایان دنیا واشخاصیکه مخبرهستندهمینطورگفته اندکه بدون اسباب هیچ کاری نبایداقدام کردوالابه پشیمانی هیچ سودی نخواهدداشت حالاآنچه مرکوزذهن اغلب ماها است اینست که همچه تصور میکنیم که این پروگرام باین هیئت وزراءبنویسندمثل اینکه تابحال ازهرکابینه که تشکیل میشدپروگرام میخواستیم بدیهی است که هرکابینه که تشکیل میشدپروگرام خودشان راپیشنهادمجلس میکردندولی این پروگرامی که درکمیسیون مذاکرع شدتکراراًعرض میکنم که غیرآن پروگرام است یعنی همان پروگرامی است که هیئت وزراءبایدبمجلس بدهندولی طوری نوشته می شودکه مشروح ترونتیجه نقاطی افکاردرآن پروگرام های معمولی باشدبعبارت آخری نتیجه افکاروکلاءووزراء باشدکه افکارخودرا متحدنمایندوازروی آن نقشه کارومسلک دولت ومجلس رامعین نمایندکه هروزیری که بعده بمسندوزارت جلوس میکندهمان نقشه ودستورالعمل رامسلک خودش قراربدهدودروزارتخانه خودش آن مسلک راتعقیب کندوکلیه سئوالات واستیضاحات
ازروی همان پروگرام باشدتااینکه آن وزیرازهمان جاده که بایدمشی کندبواسطه بعضی دسائس واسباب چینی وآنتریم بازیها منحرف نشودوازطرف دیگروکلاهم چون ذهنشان مسبوق است بآن پروگرام زمینه سئوالات واستیضاحات خودرابآن پروگرام قراربدهندتااینکه کابینه بتواندباکمال استامت بدون اینکه خللی واردبیایدیااینکه خلجانی دراین دوئیت حاصل شودمتعقاًدریک خطی که ازروی فکروغوروتامل معین شده است مشی نمایندمقصودعمده ازاین پروگرام این بودحالا سایرجزئیات این مسئله دروقت نوشتن همان پروگرام مطرح خواهدشدبرای اینکه البته این یک چیزی است که ممکن نیست دریکساعت یا دوساعت تمام شوددراین باب بایدکاملاًتقاطی افکارکرده وهرمسئله که دراین خصوص مطرح میشودبایدتاملات وتفکرات خیلی دقیقانه درآن بشودتااین که این پروگرام یک زمینه باشدبالاخره برای اتفاق یعنی کابینه وزراءبتنهائی خارج بوده یعنی احتمال داردکه خارج نباشدولی امروزه بواسطه پیش آمدها خارج است این بودکه کمیسیون رایش برلین شدکه هیئت وزراءبتنهائی نمی تواننداین اقدام رابکنندلهذاکمیسیون عرضه داشت بمجلس که چه این کابینه دیگری نمی تواندامورات دولتی رادائرکندمادامی که یک چنین پروگرامی برای زمان بسیارنزدیکی ازیک سال یادوسال نوشته نشودچون خاطرنمایندگان دراین ترتیب کاملامسبوق است لهذابنده امروزه تقاضامیکنم که بآن کمیسیون که سابقامعین شده بودازبرای پروگرام مجلس یک عده افزوده شودبرای اینکه آن پروگرام برای این بودکه معین شودکه قوانینی که بایدازمجلس بگذردوکدام یک ازآنها مقدم وضروری است ازسایرآنهاولی این پروگرام که نوشته شددیگرلازم به نوشتن آن پروگرام نیست برای اینکه این پروگرام یک چیزی خواهدبودجامع کلیه اقدامات مجلس شورای ملی وهیئت وزراءودراین صورت دیگرمحتاج بنوشتن پروگرام علیحده نخواهدبودازاین جهه تقاضاکردم که یک عده برعده منتخبه افزوده شودکه هرچه زودترشروع به نوشتن این پروگرام بنمایند
.نایب رئیس_عده نمایندگان اجازه نطق خواسته اند ولی بیاناتی که آقای مشیرالدوله فرمودنددیگرگمان نمی کنم که محتاج بمذاکره باشدواجازه خواهنددادکه شزوع بانتخاب شودوچنانچه عرض کردم چون افکارعامه دراین باب دخیل است که البته این شش نفرراطوری انتخاب خواهندکردکه افکارونظریات مختلفه درآنجا جمع شودمجدداُاسامی ۶نفریکه درسابق انتخاب شده اندخوانده میشودکه خاطرآقایان مستحضرباشد
آقای معاضدالملک اسامی ۶نفرمزبورراقرائت نموده اوراق برای انتخاب ۶نفرتوزیع واخذشده آقای حاج میرزارضاخان برای استخراج آراءبحکم قرعه آقایان میرزاابراهیم قمی.فهیم الملک.مستشارالدوله.رامعین نموده پس ازاحصاءاوراق برای استخراج باطاق دیگررفتند.
نایب رئیس_حال داخل دربقیه شوردرلایحه ثبت اسنادمیشویم شروع بشوددرلایحه قانون ثیت اسنادشده مادتین(۶۶)و(۶۷)که مطابق بودبادوماده(۶۰)و(۶۱)راپورت کمیسیون قرائت شده درضمن شوردرآنهاآقای مشیرالدوله پیشنهادی نمودکه راجع بودباین کلیه موادفصل۶تغییربیابدباین جهت مقداری دراین خصوص مذاکره شدبالاخره فصل ششم باپیشنهادمزبوربتقاضای مخبررجوع شدوکمیسیون بانظرات ثانوی بمجلس پیش نهادشود.
پس ازآن فصل هشتم شامل مواد(۹۴)و(۹۵)و(۹۶)و(۹۷)و(۹۸)و(۹۹)و(۱۰۰)و(۱۰۱)و(۱۰۲)و(۱۰۳)ولایحه وزیر مطابق مواد(۴۵)و(۴۶)و(۴۷)و(۴۸)و(۴۹)و(۵۰)و(۵۱)و(۵۲)و(۵۳)و(۵۴)راپورتکمیسیون شورومذاکرات لازمه وشوربعمل آمد.
نایب رئیس_بقیه شوردراین لایحه میماندبرای جلسه آتیه_حالااسامی شش نفری که برای کمیسیون وپروگرام انتخاب شده اندقرائت میشود)
(آقای معاضدالملک اسامی رابه ترتیب قرائت نمود.
آقای شیخ ابراهیم زنجانی با(۳۶)رای آقای حاج سیدنصرالله با(۳۱)رای شاهزاده سلیمان میرزابا(۳۰)رای آقای معززالملک(۲۹)رای شاهزاده لسان الحکمابا(۲۸) رای آقای امام جمعه با(۲۴)رای رئیس_صورت استیضاحی ازطرف یکی ازنمایندگان محترم است قرائت میشودبمضمون ذیل قرائت شد.
(بنده ازوزیرخارجه درخصوص اقامت قشون روس وبعضی مطالب لازمه وازوزیرعدلیه درخصوص نقض سه اصل۱۳.۱۵.۱۶ازاصل قانون اساسی وازوزیرمالیه درخصوص دیرآوردن بودجه کل رابمجلس وتسکین ارباب حقوق وبقایای حکام استیضاح مینماید)(لواءالدوله)
معاون وزارت عدلیه_البته خاطرمحترم مجلس شورای ملی مسبوق است که تشکیل هیئت دولت ازبرای حفظ نظم وآسایش عموم است ودولت میتواندحفظ نظم رابکندکه بتواندکسانی راکه مخل نظم میداندازآن هاجلوگیری کندوبمجازات قانونی برساندوهمچنین درحفظ حقوق عامه دولت وقتی میتواند اقدام کندوموفق باین امرشودکه اشخاصی که بحقوق عمامه تخطی مینمایندباآنها بمدافعه ومرافعه برآیندوحقوق عامه رابخواهندوچون دولت این دروظیفه مهمه خودرابمدعی العمومی واگذارکرده است این است که تشکیل اداره مدعی العموم ازاهم ادارات وزارت عدلیه است وچون درقانون تشکیلات عدلیه قانون تشکیل این اداره نوشته نشده است این است که وزارت عدلیه قانون تشکیل این اداره راپیشنهادمقدس میکندکه جزء قانون تشکیل عدلیه ازمجلس بگذردوبه موقع اجراگذاشته شود.
حاجی آقا_بنده درخصوص این استیضاحات که درمجلس خوانده میشودعرض میکنم که دراین خواندن هیچ فایده تصورنمیکنم اینکه درقانون اساسی ونظامنامه داخلی حقی بنمایندگان داده شده است که استیضاح بکنند ودرمجلس خوانده شودوبوزراءارجاع شودبرای اینست که یکنفرازنمایندگان اگرخطائی ازیکی ازادارت دولتی ببیند سئوال یااستیضاح کندیاواقعابه تکلیف قانونی عمل شودویادرکابینه سابق تمام فریادمان این بودکه آقایان وزراءاستیضاح یاسئوال میشدحاضرنمیشوندکه لااقل یک جوابی بدهندودراین کابینه جدیدهم بدبختانه باوجودی که آن روزآمدندباآن فعالیت گفتندما حاضریم که هرروزه یاخودمان یایکی ازمعاونین مان درمجلس حاضرباشیم وسئوالاتی راکه میشودجواب بگوئیم نه خودشان آمدندکه جواب بدهندنه معاونین شان دراینصورت این همه استیضاحات که خوانده شدچه فایده داشت که بازیک استیضاح دیگری خوانده شود.
رئیس_ازهیئت رئیسه همینقدربرمیآیدکه مجدداُاخطارکند.
(پیشنهادی ازطر ف آقای موتمن الملک بمضمون ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهادمیکنم که درکمیسیون عدلیه باستحضاروزیرعدلیه قانون مجازات راجعه بتخلفات ازموادقانمون ثبت اسنادنوشته شده به مجلس پیشنهادشود.
حاجی عزالممالک_بنده هم همینطور اخطاری داشتم که استیضاحی کردم ازوزارت داخله وبموجب نظامنامه داخلی ازیک ماه بیشترنمیتوانم صبرکنم.
آقامیرزا احمد_بنده همینقدرعرض میکنم بعضی ازوزراءخودشان میآیندبرای جواب حاضرمیشوندماخودمان قبول نمیکنیم ومیگوئیم که وقت نداریم.
حاجی آقا_وزیرامورخارجه درباب استیضاحی که بنده کرده بودم درباب بیجک کمپانی وسایرموادراجع ببعضی تعدیات دیگرکه راجع به حدود فارس بوداینجا آمدنددردوساعت ازشب گذشته درحالتی که تمام نمایندگان خسته بودند ومی خواستندمتفرق شوندگفتندمن حاضرم که آقایان سئوال کنندیااستیضاح نماینددرصورتیکه میدانستند که عده برای مذاکره کافی نیست برای سئوال نمی توانند گفت گوکنندوکسی نیست که گوش بدهدوبنده همان شب گفتم درمورداستیضاح درخصوص بیجک متقاعدشدم ولی درباب سایرمواداستیضاح خواهم کردولی چون عده کافی نیست ازاین جهت حالاباشدهیچ استیضاح خودم واردنکردم بغلاوه ازوزارت مالیه هم درباب بودجه کل استیضاح کردم وابداًحاضرنشدم وهیچوقت کسی که استیضاح میکندازاستیضاح خودش روگردان نیست واینکه درهنگام ختم مجلس ودرساعت ازشب میآیندومیگویندماحاضریم البته هیچ کسی درآنوقت حاضرنیست نه برای سئوال نه برای استیضاح.
ارباب کیخسرو_بنده راجع به پیشنهادآقای موتمن الملک میخواستم عرض کنم که بایدبکلیه وزارتخانه ها اخطارشودکه هروقت که قوانین راتقدیم میکنیدبه همراه آن مجازاتش راه معین کنیدمثلاًدربعضی ازقوانین که بکمیسیون میآیدنوشته است (مجازات این قانوناخواهدشد)درصورتی که هیچ معلوم نیست که آن مجازات ازروی چه قانونی است که مجازاتهائی ک درموادقانونی مینویسیدمعین کنند که چیست دیگراینکه یک اخطارقانون اساسی دارم ومیدانم که هیئت رئیسه هیچوقت منتظرنیست که بنده آن اخطاررابنمایم ولی لازم است عرض کنم که به موجب اصل قانون اساسی هرنماینده که داخل میشودبمجلس بایدقسم یادنمایدوسه نفرازنمایندگان قسم یادنکرده اندیکی آقای دکترحاجی رضاخان ویکی آقای حاجی میرزازین العابدین ویکی آقای سپهداراعظم خوب است مقرر میفرمائیدکه درجلسه آتیه قسم یادکنند.
کاشف_بنده ازتمام وزارت خانه هادرمواردعدیده سئوالات کرده ام وهیچکدام برای جواب حاضرنشدندوبنده عرض میکنم نمایندگان که درزمانی که هیچیک ازوزراءحاضرنیستندحمله میکنندبه هیئت وزراءکه چراحاضرنمیشوندبرای جواب دروقتیکه آنهاحاضرهستندتمام این حملات رابایدکردنه این که ماازخودمان استیضاح کنیم.
رئیس_حالانظرباین که مطلب مهمی است که بایدباندازه ده دقیقه جلسه خصوصی شودحالا(۲۰)دقیقه تنفس است بعدازآن مجلس خصوصی است دستورجلسه آتیه طرح آقای ارباب کیخسرو.
راپورت کمیسیون فوایدعامه راجع بمعادن خلیج فارس_شوردربقیه موادثبت اسناد مجلس وقت غروب آفتاب ختم شد.