مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آبان ۱۲۸۶ نشست ۱۷۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آبان ۱۲۸۶ نشست ۱۷۸
مذاکرات پنجشنبه ۱۶ شهر رمضان ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات سه شنبه ۱۴ را آقای حاج سید نصرالله قرائت کردند.
نایب رئیس- لایحه که در باب دادن حقوق از کمیسیون مالیه نوشته شده است قرائت شود اگر تصویب می‌کنند که بگذرد والا هر طور صلاح میدانند همانطور شود (قرائت شد قریب باینمضمون چون از بابت سنوات قبل از حقوق صاحبان حقوق مبلغی مانده بود و طبقات نوکر باب از روی اضطرار واستیصال در مدد مطالبه برمیآمدند و از جهت ضیق مالیه هم تمام حقوق آنها ممکن نبود پرداخته شود کمیسیون مالیه چنین تصویب کرد که از بابت بقایای یونت ئیل اولا مواجب و جیره قشون و صاحب منصبان داخله قشون و مامورین وزارت امور خارجه که مقیم در ممالک خارجه هستند بالتمام باقساط داده شود ثانیا حقوق صاحبان مستمری از قرار تومانی پنجهزار داده شود ثالثا طب بیوتات قلمهای بزرگ که محتاج باین محل مخصوص نیستند بماند رابعا مواجبهای شخصی صاحبان ادارات محتاج بنظر ثانویست.
آقا میرزا فضلعلی آقا – این مطلب باید معلوم شود که این مطلب راجع است بیونت ئیل یانه دیگر اینکه این اقساط توضیح شود.
آقا میرزا ابوالحسن خان – چون این پول حالیه شاید کفاف ندهد این است که نوشته شده است باقساط داده می‌شود البته تا سه قسط یا چهار قسط داده می‌شود شما باید دادن را تصویب کنید وانگهی دادن اقساط تکلیف مجلس نیست او با وزارت مالیه است اگر وجهش حالا کافی است یکدفعه می‌دهد.
لسان الحکما – عقیده بنده همین است که ترتیب دادن حق مجلس نیست فقط تصویب در دادن با مجلس است.
وکیل التجار – گمانم اینست اگر اقساط را مجلس بداند ضرر ندارد بجهة اینکه شاید چهار سال طول بکشد یا اینکه انتهای آنرا معین کنند.
آقا میرزا ابوالحسن خان – این قسط را بعد می‌شود معلوم کرد.
حاج امین الضرب – گمانم این است که حالا گفتگوی اقساط فایده ندارد.
حاج امام جمعه – آیا ببینیم این استقراض ازداخله را بجهت دادن در وجه این حقوق مجلس رای داده یا خیر؟
نایب رئیس- بلی اگر در نظرتان باشد در چند روز قبل رای داده شده حالا هم برای اینست که ببینیم این پول داده شود یا خیر؟
آقا سید حسن تقی زاده – بنده اعتقادم این است که مجلس و وکلا خوب بود اول بدانند که پول چقدر دارند و قرض چه قدر دارند آنوقت شروع باین کار کنند یعنی اول بدانند این وجهی که دارند کفاف بتمام حقوق قشون و مامورین خارجه وسایرین در تومانی پنجهزا می‌ماند یا خیر تا بعد طوری نشود که کفایت نکند وتولید فساد شود.
وکیل الرعایا – گفته شد دو کرور قرض از برای سفرا و مامورین خارجه و سایر ارباب حقوق کافی است منتهی این است که این دو کرور جمع نشده است.
آقا سید حسن تقی زاده – حرف دو کرور یا بیشتر نیست بلی هر چه ممکن باشد باید قرض کنند ولی باید دانست که این پول می‌رسد یا خیر؟
آقا میرزا ابوالحسن خان – این سئوالیست که آقای تقی زاده از خودشان می‌کنند زیرا که باید کمیسیون مالیه بداند که قروض چقدر است و چقدر هم باید داد.
آقا سید حسن تقی زاده – کمیسیون مالیه میداند قروض چه قدر است و چقدر می‌توان داد آنهم ممکن است تعیین شود ولی اینکه چقدر پول داریم نه کمیسیون مالیه میداند و نه مجلس.
آقا میرزا محمود – بنده مخصوصا دیروز که صحبت شد پرسیدم از مستشارالدوله فرمودند تخمینا سه کرور بوده حالا که نصفه داده می‌شود هفتصد و پنجاه هزار تومان می‌شود سیصدهزار تومان رسیده باقی هم از بعضی وصول می‌شود تقریبا اطمینان حاصل می‌شود.
حاج محمد اسمعیل آقا – در پارسال پس از گفتگوی زیاد قرار شد که استقراض از داخله بشود و همین اندازه که قرض می‌شود در این بین وزیر مالیه طوری بنمایند که بیک اندازه حقوق ارباب حقوق رسیده باشد.
حاج امام جمعه – اینقدر حاجتی که بمالیه و پول داشتیم بعد از رحمتهای زیاد فکری که کرده‌اند گفتند که بانکی تشکیل شود که اسباب راحت باشد بعد از فکر زیاد این بود و این اسباب خیلی آسایش بود چون نبود گفتند از داخله استقراض کنندپولی هم که از داخله تهران بدست آمد همین بود حالا آیا بعد از دادن این پول در فکر بانک هستند یا نیستند اگر هستند که بانک بی اسباب می‌ماند اگر بخواهید از خارجه قرض کنید که نمی‌شود در داخله هم که پول نیست و دیگر کسی پول نمی‌دهد حالا سوال می‌کنم اگر این پول را دادید کار شما اصلاح می‌شود یا نه شما هزار کار دیگر دارید از خارجه هم که نمی‌شود قرض کرد چه ضرر داشت این دو کرور را با آن یک کرور می‌گذاشتید در بانک و بواسطه اعلان بولایات هم چند کروری جمع می‌شد دو سه کرور هم وزیر مالیه بدهد با این شش کرور بانک راتشکیل بدهید آنوقت اداره مالیه شما مرتب می‌شد ولی با این ترتیب باز همان است که بود واین هم هست که از همه واجب‌تر دادن حقوق است ولی باید ملاحظه کرد که فردا مبتلا بیک زحمت بزرگی نشویم.
مستشارالدوله – فرمایشاتی که آقای حاج امام جمعه درباب بانک فرمودند صحیح است وتمام مطابق است با آن چیزیکه در این چند ماه گفته شده ولی افسوس که بانک تشکیل نشده وآن هم بواسطه فقدان وجه بوده واین طور هم که مارا مجبور بقرض داخله نموده هماناشدت استیصال ارباب حقوق است بلی اگر شدت استیصال آنها نبود البته آن وجه اشرفی واین استقراض را با آن دو کرور یا علاوه در بانک می‌گذاشتیم اما در باب باید باشد امسال بعقیده بنده بواسطه بعضی احتمالات باید باشد بجهة بعضی مخارجات لازمه پس فقط از بابت مالیه هم ممکن نیست همراهی ببانک بشود زیرا که هنوز یک قدری کسر محل داریم و شدت استیصال ارباب حقوق باعث شد که این استقراض از داخله شده تا گروهی از اهل طهران و خارج از طهران آسوده شوند هر گاه بنا باشد که این پول را بگذاریم ببانک و حواله ارابب حقوق را آنجا بدهیم شاید تا دو سال دیگر هم بانک تشکیل نشود وانگهی باین ترتیب که کمیسیون قرار گذاشته داده شود آنها بطورهای دیگر از ما می‌گیرند چطور که توپچیها درجای دیگر متحصن شده وجهی گرفتند و همچنین قاجاریه وغیره پس باین ترتیب که این قرض داده شده و مجلس از این استقراض خلاص گشته از روی دقت و فرصت تشکیل بانک خواهد کرد.
حاج امام جمعه – در اغلب مطالب شما بنده هم شریکم ولی اینکه گفتید بدو کرور سه کرور بانک تشکیل می‌شود بنده میگویم این دو کرور که در طهران موجوداست اگر بولایات هم اعلان شود البته بمقدار ده کرور دوازده کرور جمع خواهد شد آنوقت با این وجه بانک تشکیل می‌شود واینکه یک کرور اشرفی احتیاجی داریم البته هر روز بآن محتاجیم ولی چون حالا ملاحظه بیک طرف می‌کنید که هرروزه نشود از او گرفت اما وقتی بانک ملی شد هر وقت محتاج شدیم ممکن است انی از او دریافت شود اما اینکه امسال مالیات کسر دارد در این منهم شریکم چنانچه پیش هم گفته شد ولی یک مقداری از مالیه امساله گرفته شود که کار راه بیفتد واما اینکه حقوق پونت ایل داده شود صحیح است خیلی هم مهم است ولی اگر بشکل بانک می‌دادید بهتر بود تاکی باید در پرده گفت غایت قوت ما در استقراض داخلی همین بود این را هم کردیم حالا که این تمام شد فردا اگر پولی لازم شد از کجا راه می‌اندازید شاید محتاج بفرستادن قشون شدید آنوقت چه خواهید کرد مالیه هم که امساله کسر دارد.
آقا میرعماد – همین پولی که بمردم داده می‌شود از آنها گرفته می‌شود در بانک می‌آید.
آقا میرزا ابوالحسن خان – عقیده بنده این است که ما نمی‌توانیم مطمئن شویم که یک بانک صحیحی داشته باشیم که اسم بانک روی او بگذاریم چنانچه الان یک سال است گفتگو می‌شود اما اینکه گفته شد این پول در بانک گذاشته می‌شود محل این پول هم هنوز خالی است و موجود نیست.
مستشارالدوله – با آرزو نمی‌شود کار را درست کرد گذشته این استقراض دو کرور نیست و بر فرض هم یک کرور یا دو کرور بشود نقد نیست زیرا که بواسطه کسادی بازار و نبودن وجه نقد این اشخاص که قرار دادند قرض بدهند گفتند قبوض تمبر کرده را بدهند ما هم بملاحظه اینکه کار راه‌اندازی شده باشد قبول کردیم این استقراض که یک کرور و نیم یا دو کرور تمام پول نقد نخواهد شد آن اشرفیها هم گویا کمتر از یک کرور بشود واز بابت مالیات هم که فرمودید در چند ماه قبل باحضور وزرا صحبت شد قدری از مالیات گرفته شده ببانک داده شود آنوقت چهار ماه از سال گذشته بود و الان هشت ماه گذشته دیگر ارباب حقوق نمی‌گذارند ما فکری دیگر نماییم وحق هم دارند.
حاج امام جمعه – منهم تصدیق دارم که بانک نداریم ولی میگویم که بیایید تا بانک تشکیل نماییم اینکه گفتم دو کرور در بانک بگذاریم بملاحظه این بود که بعد از اعلان بسایر ولایات ده بیست کرور جمع خواهد شد و وقتیکه بانک دایر شد طرفیت خواهد داشت بلکه از خارجه هم می‌تواند قرض کند حالا هم در همین دارالخلافه مؤسسین تشکیل کنند و حقوق هم بآنجا حواله داده شود که از آنجا گرفته شود.
حاج محمد ابراهیم – بنده میگویم همانطور که دولت قرض دارد طلب هم دارد آن قرض داده شود آن طلب هم از کسانی که بدهکار هستند گرفته شود و در بانک بگذارند.
آقا شیخ حسین – صحبتی که در اول شد ربطی بعمل بانک نداشت خورده خورده صحبت بانک بمیان آمد پریروز صحبت شد که یک جمعی یک پولی می‌دهند که بارباب حقوق داده شود وانگهی صحبت بانک اینجا نباید بشود اولا باید حقوق مردم داده شود و بودجه مملکت هم درست شود که همه مردم بدانند مجلس بودجه مملکت رادرست کرده آن وقت تشکیل بانک کنند.
آقا سید حسن تقی زاده – وقتی که درباب چیزی رای داده می‌شود باید تمام شعبات آن ملاحظه گردد وقتی که بنا شد قرض شود گفتند نه و بعقیده بنده در اینکه باید پولی از داخله گرفته باین ارباب حقوق بدهند هیچ حرفی نیست وابدا باید داخل بانک نشود و بهمین جهت که مخلوط نموده‌اند مسئله قرض و بانک را تا حال مسئله بانک لاینحل مانده و گفته شد که در هر مسئله که رای داده می‌شود باید تمام شعب آن ملاحظه گردد ما طرفی داریم یعنی قوه اجراییه وقتی لازم شد استقراض خود مثل قانون اساسی باید قانونی شده اول رای گرفته شود بعد شروع بقرض شود و خرج را بایددولت معین نماید در اکثر جاها هم معمول است که خرج صورتش از آنطرف می‌آید و بعد از تصویب مجلس دولت هم او را تصویب می‌کند پس مجلس باید بداند چه قدر پول حاضر است و چقدر قرض هست که این پول بر آن قرض تقسیم شود.
وکیل التجار – اینکه حاجی امام جمعه گفتند که اینجا دو کرور جمع شده و اگر بسایر ولایات اعلان شود بیست کرور جمع می‌شود بنده بکلی منکر این ترتیب هستم زیرا که بودید و دیدید که بچه شکل این پول گرفته شد و نمی‌شود این بیچاره‌ها را هم سرگردان کرد باید بانها داد و بعداز فرصت می‌توان بانک را تشکیل کرد.
رئیس- پول هم این اندازه نیست قریب چهار صد هزار تومان است آنهم همانطور که گفتند اغلب قبض است.
آقا سید حسن تقی زاده – این نکته رالازم است باید دانست که آن قبض‌ها را باید از روی تحقیق و دقت قبول کرد که صحیح باشد.
آقا میرزا ابوالحسن خان – اگر بانک تشکیل می‌شد من هم شریک آقای حاجی امام جمعه بودم ولی چون میدانم این بانک باین زودیها تشکیل نمی‌شود واین استقراض این مقدار قابل مذاکره مجلس نیست.
مستشارالدوله – یک عرضی منمایم این ترتیبی که آقای تقی زاده گفتند در تمام دنیا همین طور است ولی بدبختانه ما در این مملکت باید در اکثر جاها بقهقرا رفتار نماییم دو کرور و چهار صد هزار و کسری طلب ارباب حقوق است و باید از پولهاییکه داده شود بپردازند واین هم هنوز معلوم نیست و بر فرض معلوم شد و این پول کفاف نداد البته از طبقات دیگر هم باید قرض نمود.
آقا میرزا فضلعلی آقا – گمانم این است بقدر کفاف صحبت شد رأی گرفته شود.
رئیس- بلی و بعقیده شما کفایت است ولی اکثر قابل مذاکره میدانند اما جاره چیست اضطرار مردم نمی‌گذارد.
حاج امام جمعه – این ترتیب که آقای تقی زاده گفتند باید دقت نمود و طرف توجه است باید این پول و این طلب ارباب حقوق معلوم شود.
آقا شیخ حسین – وزیر مالیه خودش گفت که باید ملاحظه کرد کدام قبض صحیح است و کدام غیر صحیح است.
حاج سید نصرالله – تمام این بیانات صحیح است باید مراعات قانون را کرد ولی در صورت ضرورت چه باید کرد.
آقا سید حسن تقی زاده – من میگویم حالا که رای می‌دهید میگویم یک قسمت بزرگ از حقوق مردم می‌ماند واسباب مفسده می‌شود همین قدر باید بدانیم که پول موجود و قرض چه قدر است کفاف می‌کند یا خیر می‌ترسم که یک مقداری داده شود انقدر نصف یا ثلث نماند و پس باید ازاول تخمین کرد تا معلوم شود.
رئیس- پول پیش حاج امین الضرب است قبوض هم در کمیسیون مالیه است شما چرا نباید تا امشب بدانید که چقدر گرفته شده وحال آنکه بر شما باید مکشوف باشد اما در باب اینکه طلب ارباب حقوق نخمینا چقدر است اینجا گفته شد دو کرور وچهارصدهزار تومان از این هم قدری کسر می‌شود.
مستشارالدوله – اولا در باب حقوق قشونی و مامورین خارجه در رای نوشته شده که بقسط داده شود و از بابت سایر ارباب حقوق از نوکربابها و غیره ممکن است این را هم بدو قسط که یکی دو هزار و یکی سه هزار داده شود که آن احتیاطی که آقای تقی زاده میگویند رعایت شود.
حاج امین الضرب – قبوضی که از کمیسیون مالیه رسیده است قریب سیصد هزار و کسری بمن رسیده است که آنهم دوازده هزار تومانش مال صرافها است که باید نقد داده شود و قریب چهل هزار و خورده قبوض تومانی پنج هزار است باقی هم تا حال هر چه مطالبه شده است هنوز جواب داده نشده است.
آقا میرزا ابوالحسن خان – اینکه میگویم برای این است که نباید اینگونه صحبتها بمجلس بیاید باید در کمیسیون مالیه مذاکره شود با حضور وزیر مالیه.
مستشارالدوله – کدام وزیر مالیه؟
آقا میرزا ابوالحسن خان – اگر ندارید درست کنید.
آقا سید حسن تقی زاده – کمیسیون باید رای خود را بمجلس بیاورد واز آنجا گاهی هم بوزارت خانها برود غرض این است که باید این وجوه را بقسط داد که یکدفعه هجوم نیاورند و یکی اینکه گفتم باید بانکسانیکه مستحقند داده شود و اینکه گفته شد این قبوض درست دقت شود که صاحبان آنها چه اشخاصی هستند و بچه نحو گذران و معیشت آنها می‌شود آن اندازه داده شود.
حاج سید نصرالله – از روی قانون باید معین شود که چقدر قرض داریم و چقدر پول داریم ولی در موقع ضرورت و وقت تنگ نمی‌شود رعایت قانون شود امروزه تمام ارباب حقوق چشمشان باین مجلس است که چیزی بآنها داده شود و ضرورت از آنهااست حال ببینید بچه مقدار و چه طور می‌شود آنها را ساکت نمود بفرمایید شما که چه مقدار پول داریم وچه مقدار بآنها داده بشود که ساکت شوند.
آقا سید حسن تقی زاده – بنده میگویم والانمی‌توانم از اینجا بیرون بروم تمام این مردم باید دولت را مسئول خود بدانند پول را از یکی بگیرند مواجب را از یکی ما نباید بگردن بگیریم که پول تهیه نماییم یا نان بدهیم که فردا مردم عادت کنند مردم باید دولت را مسئول بدانند اگر دولت ندارند فکر دولت بکنند کار مجلس فقط اینست که ببیند دولت چه کار می‌کند و کار را باید دولت به مجلس ارائه بدهد.
حاج سید نصرالله – تمام اینها صحیح است ولی ترتیب صحیح ندارید شما ببینید در این چند ماه هیچ مجلس یک روزی از روی وظیفه خود رفتار کرد.
حاج محمد اسمعیل آقا – چرا باید رفتار ننمایند همین ترتیب را بتوسط وزیر مالیه معمول دارید.
حاج سید نصرالله – شما در یک بیابانی واقع شده‌اید که ادارات شما ترتیب ندارد و می‌خواهید ترتیب بدهید چه باید کرد؟
آقا سید حسن تقی زاده – ترتیب ادارات و کابینه با شخص شاه است هر وقت صحیح نیست باید تغییر بدهند و مجلس عزل آنها را بخواهد.
آقا میرزا ابوالحسن خان – حالا که کابینه صحیح ندارید مجلس لابد باید مداخله کند و بگوید الان چند ماه است که در این مجلس صحبت اسرای قوچان شده آخر چه شد پس باید مجلس بگوید و بخواهد تا کابینه صحیح شود.
آقا سید حسن تقی زاده – هر کس هر چه بگوید لابد منهم باید عقاید خودم را بگویم شما میگویید اجرا ندارید میگویم وقتی که ترازو یک لنگه نداشت یک لنگه یگر هم ندارد حالا که اجرا ندارید مجلس هم ندارید همانطوریکه در قانون اساسی نوشته شده که اساس مشروطیت تعطیل بردار نیست پس شما باید از شاه بخواهید که کابینه صحیح برای شما معین نماید یا اگر این مجس قوه مجریه است پس یک قوه مقننه دیگر درست کنید.
حاج امام جمعه – برای اینکه داخل کار دیگران می‌شویم اینستکه هیچ کاری از ما پیشرفت نمی‌کند هر چه می‌توانید در صحت وزرا و وزارتخانها یک مرتبه بکوشید تا آسوده شوید.
حاج میرزا علی آقا – جماعتی هستند که نمیدانم از دولتی یا غیره یا از هر جاست می‌خواهند مجلس را بر هم بزنند از همه جا دستشان کوتاه شده حالا می‌خواهند باین اسم که این رای باسم مجلس تمام شود و آن وقت همه غرض پیدا کنند پس باید کاری کرد که باسم مجلس تمام نشود یکی می‌دهد دیگری می‌خورد ربطی بمجلس ندارد.
رئیس- من تکلیف می‌خواهم پول را باید گرفته شود یا خیر دیروز شاهزاده ظل السلطان وغیره پیغام دادند که شما مخالف قانون اساسی رفتار می‌کنید حال باید پول گرفت یا نه بهر حال تکلیف چیست؟ (گفته شد که باید گرفته شود).
رئیس- تومانی پنجهزار داده شود یا خیر؟
(اکثر گفتند باید داده شود؟
(مجلس ختم شد).