مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ تیر ۱۳۵۴ نشست ۲۳۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۲۹ تیر ۱۳۵۴ نشست ۲۳۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز یکشنبه (۲۹) تیرماه ۱۳۵۴
فهرست مطالب:
| مجلس ساعت ۹ صبح بریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس - اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان پزشکی ـ پوربردباری ـ دکترپیر ـ پیرزاده ـ دکترتوانا ـ توسلی ـ دکترجزایری ـ جعفری ـ مهندس جلالی ـ مهندس جلالی نوری ـ جهانی ـ چنگیزی ـ حق‌شناس ـ دکترحکمت ـ تیمسار حکیمی ـ حیدری ـ خانقاهی ـ امیرعلم خزیمه ـ تیمسار خطیب شهیدی ـ دکترخطیبی ـ خورشید ـ دکتردادفر ـ داروئی ـ ضیاء رضوی ـ دکتررفیعی ـ احمد ـ عبدالحسین آموزگار ـ احمدی ـ ادیب سمیعی ـ اربابی ـ اردلان ـ اسعدرزم‌آرا ـ دکتراعتمادی ـ امام مردوخ ـ امیراحمدی ـ دکترامین ـ اولیاء ـ اولیاء شیرازی ـ اهری ـ بختیاری‌ها ـ بدرخانی ـ دکتربرادر ـ دکتربرومند ـ غلامرضا بهادری ـ دکتربهادری ـ دکترحبیب بهبهانی ـ دکتربیگلری ـ پدرامی ـ دکترپرتواعظم ـ مهندس پروشانی ـ ریگی ـ زهتاب‌فرد ـ ساگینیان ـ سجادی ـ دکترسعید ـ سمیعی ـ شاهنده ـ دکترشمس ـ شیخ بهائی ـ شیخ رضائی ـ مهندس صائبی ـ صادقی ـ دکترصالحی ـ دکترفضل‌الله صدر ـ دکترصمدزاده ـ طباطبائی دیبا ـ مهندس عدل ـ عزیز مرادی ـ مهندس عطائی ـ دکترعظیمی ـ غضنفری ـ فتوحی ـ فرنود ـ مهندس فروهر ـ فرهادپور ـ فیصلی ـ قدردان ـ ولی اله قراچورلو ـ مهندس کیا ـ دکترکیان ـ مجد ـ مرندی ـ مهندس معینی‌زند ـ دکترمحمدحسین موسوی ـ موقر ـ مهدوی اردستانی ـ مهرزاد ـ میرافضل ـ ناروئی ـ نامور ـ نیکپور ـ دکتروحیدنیا ـ دکتروفا ـ دکترگاگیک ـ حکمت یزدی ـ خانم بزرگ نیا ـ خانم پیرنیا ـ خانم دکتر سرخوش ـ خانم صفی‌نیا.
غائبین مریض
- آقایان اسمعیل خزیمه ـ مهندس زاهدی ـ شهرستانی ـ علی طباطبائی ـ دکترمتین ـ دکترمشایخی ـ معیری ـ دکترنصیری ـ کریم‌بخش سعیدی ـ خانم سعیدی ـ خانم ضرابی.
- بیانات قبل از دستور آقایان قدردان ـ دکتر الموتی ـ دکتر دادفر ـ دکتر ناوی ـ دکتر انوشیروانی
۲- بیانات قبل از دستور آقایان قدردان ـ دکتر الموتی ـ دکتر دادفر ـ دکتر ناوی ـ دکتر انوشیروانی.
رئیس ـ نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای قدردان تشریف بیاورید.
قدردان ـ مقام معظم ریاست ـ نمایندگان محترم:
بطوریکه اطلاع دارید علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی نیکوکار وارجمند وفرهنگ دوست ما با لطف وعنایتی که نسبت به زنده نگاهداشتن سنن ملی وبزرگداشت نام جاودان نام‌آوران علم وادب ودانش ایران عزیز مبذول می‌دارند مقرر فرمودند که برای زنده‌کننده زبان فارسی فردوسی طوسی که مایه افتخار وسربلندی ایران وخراسان است جشنواره توس در کنار آرامگاه حماسه سرای نامدار جهان ونام‌آور جاویدان ایران برگزار گردد (صحیح است) وعلیاحضرت با عنایت وتوجه خاصی که به هنر ملی وهنرمندان دارند برای بزرگداشت هرچه باشکوه‌تر نام‌آوران ایران در مراسم آئین گشایش جشنواره توس شرکت فرمودند ودر میان استقبال بسیار شورانگیز اهالی شاهدوست ومیهن‌پرست شهرستان مشهد باین شهر مقدس تشریف فرما شده وپس از زیارت بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) به توس تشریف فرما شدند ودر کنار آرامگاه حماسه سرای نامدار ایران وجهان واحیاء کننده زبان فارسی وقومیت وملیت ما ودر میان گروه کثیری از دانشمندان ومشتاقان فردوسی که از دیگر کشورهای جهان در این جشنواره شرکت کرده بودند در آئین گشایش جشنواره شرکت فرمودند وبرای بهتر برگذارکردن این جشن‌ها اوامری صادر فرمودند در برنامه‌های جشنواره سخنرانی، نمایشگاه کتاب نمایشگاه نقاشی ـ فیلم ـ نمایشنامه ـ نقالی وشاهنامه‌خوانی ـ شب شعر ـ ورزش باستانی تشکیل شده بود که بسیار مورد توجه قرار گرفت.
شهبانوی نیکوکار طی مدت اقامت در مشهد از چند مؤسسه خیریه وفرهنگی وآسایشگاه جذامیان در محرابخان بازدید فرموده وبرای رفاه حال جذامیان دستوراتی صادر فرمودند، ابراز احساسات مردم مشهد فرزندان ابومسلم خراسانی ونادرشاه افشار نسبت به شاهنشاه آریامهر وشهبانوی نیکوکار غیرقابل توصیف است (صحیح است) هرکجا که شهبانوی ایران در میان مردم ظاهر می‌شدند با استقبال کم‌نظیری مواجه می‌گردیدند وظیفه خود میدانم با الهام از نیات مردم شاهدوست ومیهن‌پرست شهرستان مشهد از مراحم والطاف شاهنشاه آریامهر رهبر عالیقدر ملت ایران وعنایت خاصی که باین شهر مقدس مبذول می‌فرمایند مراتب سپاس وامتنان بی‌شائبه مردم را به پیشگاه مبارک همایونی معروض داشته وباستحضار نمایندگان محترم میرساند شور وشوق وابراز احساسات مردم مشهد در مدت اقامت شهبانوی ارجمند در این شهر مقدس شورانگیز وبی‌سابقه بود مردم مشهد از کلیه خادمین شاهنشاه آریامهر وکسانیکه در بزرگداشت این جشنواره زحمت کشیده‌اند متشکرند بویژه زحماتی که وزارت فرهنگ وهنر ـ سازمان رادیو وتلویزیون ملی ایران ـ دانشگاه فردوسی ودیگر مجامع فرهنگی در مراسم بزرگداشت این جشن ملی معمول داشته‌اند شایان توجه وقدردانی می‌باشد بدون شک بهترین پاداش برای مجریان این برنامه رضایت خاطر خطیر شهبانوی نیکوکار ما است (احسنت).
موضوع دیگری که می‌خواستم باستحضار نمایندگان محترم برسانم در مورد اوامر مطاع ملوکانه در مبارزه با گرانفروشی است که خوشبختانه دولت در این خصوص کمال جدیت را مبذول داشته ومردم نیز با الهام از فرمان مبارک همایونی در این جهاد ملی با گرانی وگرانفروشی مبارزه خواهند کرد آنچه که شایان توجه می‌باشد سطح قیمت‌ها و گرانی در شهرستانهای مختلف کشور می‌باشد که امید است با اقداماتی که از طرف دولت خدمتگذار جناب آقای هویدا معمول می‌گردد مبارزه با گران فروشی با شدت عملی شود و اجازه ندهند به مصرف کننده اجحاف شود زیرا در میان طبقات مختلف مردم فقط کارمندان دولت بویژه کارگران هستند که از حقوق و دستمزد ثابتی برخوردار می‌باشند و در مضیقه بیشتر قرار خواهند گرفت و تحمل بارگرانی را نخواهند داشت. بدون شک همه مردم با الهام از نیات شاهنشاه آریامهر در این جهاد ملی و پیکار علیه گرانی و گران فروشی مبارزه خواهند کرد و درجلب رضایت خاطر خطیر همایونی که رفاه عمومی است از هیچ کوششی خودداری نخواهند کرد امیدواریم که دولت نیز درانجام این خدمت مهم با قاطعیت اقدام و گران‌فروشان واقعی را به اشد مجازات برساند. (انشاءالله).
از فرصت استفاده نموده مقدم میهمانان عزیز وگرامی شاهنشاه آریامهر رهبر عالیقدر ملت ایران و شهبانوی عزیز، حضرت رئیس جمهوری مکزیک و بانو راباین کشور باستانی خوش آمد می‌گویم و از توجهی که دولت در مورد تأمین آب آشامیدنی شهر مشهد که با هفتصد هزار جمعیت و چند میلیون زوار و مسافر درسال، مشکلی در آینده خواهد بود مبذول داشته و از اینکه جناب آقای وزیر نیرو در مسافرت مشهد این نوید را بمردم دادند ودراین خصوص دستوراتی دادند تشکر نموده و امیدواریم که این خواست مردم مشهد هرچه زودتر عملی گردد و اکنون که آخرین جلسه از بیست و سومین دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی را پشت سر می‌گذاریم موجب کمال افتخار و مباهات برای نمایندگان این دوره از مجلس می‌باشد که جشن‌های باشکوه شاهنشاهی و انقلاب شاه و ملت را با تصویب لوایح مترقی و مهمی انجام داده‌اند و درطی دوران نمایندگی مجلس شورای ملی درخدمت بشاهنشاه آریامهر و مردم نمایندگان صدیق و خدمتگذار بوده و بخوبی آزمایش خود را داده‌اند و موجب کمال افتخار و مسرت است که خاطر خطیر رهبر عالیقدر ملت ایران از خدمت ناچیز سربازان انقلاب خشنود بوده و امیدواریم نمایندگان برگزیده حزب رستاخیز ملت ایران نیز درخدمت به شاهنشاه آریامهر و مردم موفق شوند وظیفه خود میدانم اکنون که چهارسال خدمتگذاری صادقانه را به پایان رسانیده و درسنگر دیگر در حزب رستاخیز ملت ایران خدمتگذار خواهم بود از مراحم و ارشاد و راهنمائی‌های مقام عالی ریاست ودیگر همکاران محترم سپاسگذاری نموده و ازاینکه تحت توجهات و الطاف شاهنشاه آریامهر و دولت خدمتگذار جناب آقای هویدا توانسته‌ام یک ازهزار خواسته‌های همشهریان عزیزم را انجام دهم خوشحال و مسرورم و برای همه خادمین ملک و میهن و جانبازان شاهنشاه میهن توفیق خدمت مسئلت می‌نماید (متشکرم احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای دکتر الموتی بفرمائید.
دکتر الموتی ـ جناب آقای رئیس همکاران محترم افتخار دارم در آخرین جلسه دوره ۲۳ مجلس شورای ملی بعنوان فردی که در این دوره درخشان از تاریخ قوه مقننه ایران عضویت دارم و توانسته‌ام خدمات ارزنده‌ای به شاهنشاه بزرگ و ملت ایران انجام بدهم مطالبی بعرض برسانم. (احسنت) لیاقت، شایستگی، درستی، پاکی، نظم وانضباط نمایندگان این دوره نشانداد که همه ما با اعتقاد راسخی که باصول انقلاب مقدس شاه و ملت داریم توانسته‌ایم نقش سازنده خود را در گردش چرخهای انقلابی مملکت بیش از پیش نشان بدهیم (صحیح است) درسه دوره قانونگذاری بعد ازانقلاب نمایندگان توانسته‌اند خدمات بسیار ارزنده‌ای انجام بدهند که در تاریخ، نام نمایندگان این سه دوره بویژه نمایندگان دوره ۲۳ قانونگذاری ثبت بشود. عرض کنم از صدر مشروطیت تا دوره ۲۱ قانونگذاری جمعاً ۳۱۱۷ قانون از مجلس ایران گذشته است در دوره بیست و یکم، ۶۶۳ قانون و در دوره بیست و دوم، ۵۵۷ قانون و در دوره بیست و سوم ۷۰۰ قانون از مجلس ایران گذشته است یعنی جمعاً ۱۹۲۰ قانون در این سه دوره انقلاب گذشته است که تمام این قوانین درجهت اجرای برنامه‌های انقلابی توده‌های مردم بخصوص کارگران و کشاورزان وبانوان بوده است (صحیح است). بی عدالتیهائی که در اجتماع ما وجود داشت در این سه دوره قانونگذاری مجلس انقلاب توانست قسمت اعظم این بی عدالتیها را از بین ببرد بهمین جهت شاهنشاه آریامهر رهبر خردمند ملت ایران در افتتاح این اجلاسیه رضایت خودشان را از نمایندگان مجلس انقلاب ابراز فرمودند و این برای همه ما سند افتخارآمیزی است و ما همیشه بآن افتخار می‌کنیم (صحیح است) در سه دوره انقلاب احزاب سیاسی و فراکسیونهای پارلمانی در مجلس ایران فعالیت داشتند، بی شک فراکسیونهای پارلمانی چه ایران نوین و چه مردم در سه دوره قانونگذاری توانستند آن وظیفه خدمتگذاری را که بعهده داشتند بنحو احسن انجام بدهند و اکنون که دیگر همه ما در زیر لوای حزب رستاخیز ملت ایران قرار گرفته‌ایم امروز دیگر از اصول فراکسیونیزم در پارلمان ایران بهیچ وجه اثری نیست وخوشوقتیم که فراکسیونهای پارلمان ایران همه در زیر لوای یک حزب واحد انجام وظیفه می‌کنند وماهمه با یک صدا وبا الهام از اندیشه‌های گهربار شاهنشاه در راه خدمت به شاهنشاه وملت ایران کوشا هستیم (صحیح است) در این سه دوره قانونگذاری یکی از کارهای برجسته‌ای که در پارلمان ایران شد تشکیل همین حوزه‌های استانی بود که ما در این حوزه‌های استانی توانستیم خواسته‌های موکلین خودمان را مطرح کنیم وهر نماینده‌ای به سهم خودش بتواند تا آنجا که امکان دارد خواسته‌های موکلین حوزه انتخابیه خود را انجام بدهد. بهمین مناسبت خیلی از نمایندگان توانستند وظایف نمایندگی خود را بنحو احسن انجام بدهند. عده زیادی از نمایندگان توانستند طرحهائی برای حوزه نمایندگی خودشان تهیه کنند که غالب این طرحها اکنون در دستگاههای مجریه مطرح است بنابراین آن رابطه‌ای که بین موکلین ووکیل لازم بود وجود داشته باشد در این سه دوره قانونگذاری بین نمایندگان ملت وملت وجود داشت (احسنت) انتخاباتی که در این دوره قانونگذاری انجام شد، انتخابات دوره ۲۴ را عرض می‌کنم، باید صریحاً بگویم انتخاباتی بود که با وجود رقبای متععد در تمام حوزه‌های انتخاباتی، مبارزات شدیدی جریان داشت وصمیمانه باید عرض کنم که دولت وظیفه امانت‌داری خودش را بنحو احسن انجام داد وغیراز اجرای قانون بهیچ وجه در انتخابات دخالتی نداشت وبنده باید اینجا از زحمات دولت مخصوصاً بازرسان سازمان بازرسی شاهنشاهی تقدیر کنم که توانستند آن وظیفه امانت‌داری خودشان را برای اینکه انتخابات بنحو صحیح وپاکیزه‌ای انجام بشود به بهترین وجهی انجام دادند (احسنت، صحیح است) وبنده بعنوان یک فردی که در انتخابات شرکت داشت وظیفه خود میدانم از دولت نمایندگان سازمان بازرسی شاهنشاهی ووزارت کشور تقدیر کنم (احسنت) در اینجا از نمایندگان این دوره قانونگذاری صحبت شد در این مورد باید بگویم که خدمات نمایندگان این دوره از مجلس مورد رضایت وتقدیر شاهنشاه قرار گرفت ـ بنابراین اگر از نمایندگان این دوره کسانی در مجلس آینده نیستند، بنده کراراً با جناب آقای هویدا صحبت کردم وایشان معتقدند برای کسانی که خدمتگزار مملکت‌اند ممکن است سنگر خدمتگزاری آنها تغییر کرده باشد وبنده عرض می‌کنم مسلماً از لیاقت وشایستگی نمایندگان این دور در سنگرهای دیگری استفاده خواهد شد بنابراین ما همه سربازانی هستیم که در هر جبهه‌ای وظیفه خدمتگزاری بما محول شود وظایف خود را با نهایت لیاقت وشایستگی انجام خواهیم داد، ما همه سربازان انقلاب هستیم وبرای سرباز انقلاب جبهه تفاوت نمی‌کند، در این جبهه یا درآن جبهه در این سنگر یا در آن سنگر هرجا که باشیم وظیفه خود را انجام خواهیم داد (صحیح است) وامیدوارم در هرجبهه ودرهر سنگری که باشیم بیش از پیش لیاقت وشایستگی خودمان را نشان بدهیم. امروز که حزب یکپارچه رستاخیز ملت ایران وجود دارد، خوشبختانه در سراسر ایران آثار وحدت واتفاق بچشم می‌خورد وبا تشکیل جناحهای حزبی این وحدت بیش از پیش تقویت خواهد شد، بهیچ وجه در داخل پارلمان ایران مسائلی بعنوان فراکسیون مطرح نیست ودرخارج هم اختلاف نظری وجود ندارد، اینها جناحهای فکری است وافرادی که در یک جناح قرار می‌گیرند افکار وعقاید خودشان را عرضه می‌کنند. وهمانطور که شاهنشاه فرمودند حزب تصمیم‌گیرنده است وهمه ما در یک صف واحد قرار داریم واین جناحها نمی‌تواند موجب تفرقه نه در داخل مجلس ونه در خارج مجلس باشد. (صحیح است) همه ما باید بکوشیم افراد همفکر خودمان رادر داخل حزب جمع کنیم ودر این جناحها افکار خودمان را به حزب عرضه کنیم وآنوقت این حزب است که باید تصمیم بگیرد درباره افکار عرضه شده، آنها که افکارشان بهم نزدیک است دراین جناحها گردهم می‌آیند وافکارشان را عرضه می‌کنند (دکترناوی افراد اگر عوض شدند چه می‌شود؟) افراد بهیچوجه دخالت دراین جناحها ندارد، این جناحها جناحهای فکری است، این جناحها، جناحهای ثابتی نیست، امروز ممکن است در یکجا اجتماع کنیم وبایک لوایحی وبا یک سیاستی موافق باشیم وممکن است دو روز دیگر در مورد لایحه دیگر با آن افراد قبلی موافق نباشیم، ولی بهرحال همه عضویک حزب هستیم ودر داخل حزب همه در یک صف هستیم، مسئله فرد بهیچوجه در حزب مطرح نیست وهرفردی در هر سمتی قابل تغییر است ونمی‌شود گفتکه یک فرد ابدی است (دکتر ناوی ـ لیدرها هم قابل تعویضند؟)، اگر یک جناحی تشکیل شد این افراد هستند که می‌توانند عرضه فکر کنند نه شخص معینی، بهیچوجه مسئله شخص مطرح نیست بهرحال بنده اینجا می‌خواهم از مقام معظم ریاست جناب آقای مهندس ریاضی که طی دوازده سال با صبر و حوصله و لیاقت ما را ارشاد و راهنمائی کردند از صمیم قلب تشکر کنم و برای ایشان سلامت و موفقیت آرزو می‌کنم و امیدوارم در دوره آینده مجلس هم از راهنمائی‌ها و هدایت و افکار ارزنده جناب آقای مهندس ریاضی مثلاین دوازده سال بهره مند باشیم (احسنت) وظیفه دیگر من تشکر از هیئت رئیسه مجلس و کادرهای اداری مجلس مثل اداره بازرسی و قوانین و تندنویسی و سایر ادارات مجلس است که واقعاً توانستند به نحو احسن انجام وظیفه بکنند و برای همه کسانی که طی این دوازده سال توانستند به شاهنشاه و مردم ایران خدمت کنند از صمیم قلب آرزوی موفقیت و سلامت می‌کنم (احسنت) مطلب دیگری که یکی از دوستان یادآوری کرده است تشکر از وسایل ارتباط جمعی است ما در این مدت از وسایل ارتباط جمعی از رادیو، تلویزیون و روزنامه‌ها حداکثر استفاده را برای نشر افکارمان کردیم مخصوصاً از روزنامه‌های نهایت تشکر را داریم و بنده خودم افتخار می‌کنم که عضو جامعه مطبوعات هستم درخاتمه برای همه همکاران آرزوی سعادت و موفقیت دارم، متشکرم (احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای دکتر دادفر بفرمائید.
دکتر دادفر ـ تلگرافات عدیده‌ای به بنده واصل شده در مورد مسئله زائرین خانه خدا استحضار دارید هرسال وقتی مسئله داوطلبان زیارت حج مطرح می‌شود عده زیادی داوطلب می‌شوند و از این عده کثیر باتوجه به امکانات دستگاه و امکانات کشوری تعداد معینی درنظرگرفته می‌شود و اینها در گروه‌های مشخص دسته بندی می‌شوند و می‌روند والحق که وضع زوار ما در عربستان سعودی از هرجهت نمونه بوده است (صحیح است) اما من نمیدانم چرا وقتی که ما می‌توانیم جزئی‌ترین امر را برای رفتن به خانه خدا از هواپیما گرفته تا جامه دان و امور مذهبی و بهداشتی و غیره ذالک حل کنیم رفتن این زوار را به این اشکال مواجه می‌کنیم. تلگرافی به بنده رسیده است که خدمت مقام ریاست تقدیم خواهم کرد بنده قسمتی از این تلگراف را می‌خوانم نوشته است:
سرپرست محترم سازمان اوقاف ایران
رونوشت استانداری آذربایجان شرقی
رونوشت مجلس شورای ملی آقای دکتر دادفر
«محترماً بدین وسیله بعرض میرساند این جانبان زائرین بیت اله الحرام مدت پنج ماه است که از کار ویار خود دست کشیده درجلو اداره اوقاف و بانکملی متحصن شده‌ایم که در موقع صدور اجازه اسم نویسی نمائیم متأسفانه بمحض صدور اجازه فوراً نورچشم‌ها اسم نویسی نمودند این جانبان که از راه دور از خانواده خود آمده‌ایم فقط جوابی که از ریاست محترم اداره اوقاف می‌شنویم این است متأسفم آقایان تمام شد حال ما را درنظر بگیرید که بخانواده خود چه بگوئیم که بعد از پنج روز کتک خوردیم امر خود را شکستیم نتوانستیم به مکه رویم تمنا داریم دستور فرمایند باقید قرعه قبول نمایند تا درنزد خانواده خود شرمنده نشویم».
تعداد حجاج در سطح مملکت بی حد وحصر است باتوجه به امکانات کشور مقصد و یا سایر عوامل از قبیل هواپیما و غیره یک تعداد معینی باید معلوم بشود این صف‌های طولانی و اینکه نوبت نیست و تمام شد اینها دیگر چیست؟ اگر تعداد معینی باید بروند این آسان است مملکت خوشبختانه آمار و حساب و کتاب دارد می‌گویند مثلا امسال ۵۰هزار نفر می‌فرستیم برای هرصدهزار نفر سکنه شهریا این مقدار جمعیت تعداد معینی را درنظر می‌گیرند یعنی تعداد داوطلبان را به نسبت جمعیت شهر معلوم می‌کنند اگر داوطلبان آن شهرستان دوبرابر بود، سه برابر بود اسم نویسی می‌کنند و قرعه کشی می‌کنند واگر کسی هم نرفت مهم نیست می‌گویند قرعه اصابت نکرد و قسمت نبود که نرفتیم این پیشنهادی است که حجاج برای داوطلبان حج کرده‌اند ملاحظه میفرمائید ماالان پنجاه هزارنفر زوار به مکه می‌فرستیم که راضی هستند و پانصدهزارنفر نمی‌روند و ناراضی می‌شوند و احیاناً کسانیکه هرگونه توهمی را بذهن خودشان بتصوراینکه از این مسافرت محروم شدند را می‌دهند و روی همین اصل نوشته‌اند که اینجانبان زائرین بیت الحرام مدت پنج ماه است از کار خود دست کشیده‌ایم و ازیکسال قبل برای پرداخت پول حاضر شده بودیم ولی نورچشمان را قبلا اسم نویسی کرده‌اند و به ما که از روستاها آمده‌ایم می‌گویند متأسفیم. این زائران چرا باید اینطور فکر کنند چون این مسئله در سراسر مملکت مورد توجه تمام مردم است خواستم توجه نمایندگان و معاونان وزارت خانه‌ها را که تشریف دارند بخصوص جناب آقای سعادت را جلب کنم که در اینمورد با اداره مربوط تماس بگیرند وکلیه کسانیکه بهرنحو با توصیه ونوبت‌گیری جای خودشان را رزرو کرده‌اند اینها را کنار بگذارند ودر هر شهرستان با توجه بتعداد جمعیت وسهمیه تعداد زوار آن را عادلانه معین کنند مثلا شهرستان مراغه سیصدوبیست هزار نفر جمعیت دارد همانطور که در مجلس شورایملی سه نماینده دارد وتهران بیست وهفت نماینده دارد بنابراین تهران هر تعداد زوار داشت یک نهم آن تعداد باید سهم مراغه باشد اگر یک نفر هم کمتر بود آنوقت از دولت رسماً سئوال می‌کنیم یا فرض کنید مثلا شهر دیگری صدهزار نفر جمعیت دارد روی همین نسبت تعداد کل ظرفیت حجاج، سهمیه آن شهرستان معلوم می‌شود این تعداد بنسبت صددرصد نیست به نسبت هرصدهزار نفر تقسیم می‌شود از دوحال خارج نیست یا داوطلب زیادتر است قرعه‌کشی می‌شود یا داوطلب باندازه کافی است که دیگر قرعه‌کشی نمی‌شود واگر داوطلب باندازه کافی نبود بمازاد جمعیت آن استان تعلق می‌گیرد اگر دریک استان نیست باستانهای دیگر می‌رود که در تمام شهرستانها تعداد داوطلبان قرعه‌کشی شود که از این قبیل سوءتفاهمات در ذهن روستائیان ما بوجود نیاید بنده نمیدانم که اینقدر قیدوبندوتشریفات چرا در مورد مسافرین اروپا وامریکا قائل نمی‌شوند چطور است که دویست سیصد هزار نفر باروپا وامریکا می‌روند ومیآیند ولی کسی نیست که سئوال کند اینها بکجا می‌روند واز کجا می‌آیند واین اساسی که برای حج گذاشته شده با اینهمه دقت وموشکافی برای چیست؟ باید توجه داشت که مردم مملکت ما مسلمان هستند تمام عشق وعلاقه‌شان رفتن به حج است واین فریضه‌ایست واجب، حج تفریح نیست ارز هم که داریم شما که پارسال دیدید داوطلب زیاد داشت پارسال پنجاه‌هزار نفر رفتند امسال صدهزار نفر رفتند واقعاً بگوئید تا مردم روشن بشوند هرچه داریم ونداریم آن مهم نیست ولی آنچه که مهم است لااقل آن تعداد که می‌روند باید روی ضابطه ومرتب باشد تا گله وسوء تفاهم بوجود نیاید وبه نسبت هر شهرستان برکل جمعیت ملحوظ شود واز این جهت هم موجب گله وشکایت نشود ویا احیاناً بعضی توهمات حاصل نشود که گفته شود آیا این درست است این منطقی است که از چهل یا شصت هزار نفر زوار که رفته‌اند سی‌وپنج هزار نفر ازتهران رفته‌اند وپانزده هزار نفر از تمام شهرستانها چرا وبچه جهت؟ این را قرعه بکشید وبیشتر باید توجه به جمعیت شهرها بکنید که از هرصدهزار نفر یکنفر آنوقت می‌گویند امسال خدا نصیبمان نکرد واز اینجهت راحت می‌شوند بنده مخصوصاً توجه دولت را جلب می‌کنم واین تلگراف را هم تقدیم مقام محترم ریاست می‌کنم (احسنت).
رئیس ـ آقای دکترناوی بفرمائید.
دکترناوی ـ مقام محترم ریاست، همکاران گرامی با تأیید فرمایشات آقای دکتر دادفر که واقعاً هرچه گفتند از دل مردم ایران برخواسته است سخن خود را شروع می‌کنم در آنچه می‌خواهم بگویم مطمئنم که شما اصالت آنرا باتفاق تأیید وتصدیق خواهید کرد چون آنچه می‌گویم حقیقت محض است وشما نیز طرفداران حق وحقیقت من می‌گویم ملت ایران فناناپذیر است (احسنت). حوادث، بلایا، پیش‌آمدهای ناگوار که بسیاری از ملل باستانی را نابود کرده واکنون فقط نامی از آنها در صفحات تاریخ برجای مانده است بمقتضای فضائل ومکارم وخصوصیات اخلاقی ملت ایران نتوانسته ونمی‌تواند ما را از بین ببرد مغول، ازبک، هیاطله اعراب ودیگر مهاجمین آمدند وبرما تاختند سوختند وکشتند ویران کردند وخود نابود شدند ولی ما نمردیم وفانی نشدیم وهستیم بازهم خواهیم بود (احسنت) در لحظات بحرانی تاریخ آن زمان که رشته حیاتی که بموئی بند بود فرزندی رشید از دلاوران ونامداران ایران با کمال جرأت ومردانگی قدعلم کرده استقلال وبقاء ایران را تضمین نموده است (صحیح است) این تنها مربوط به سلاطین نیست بلکه خوی تمام ملت ایران است در اینجا است که شاعر می‌گوید:
- مادر ایران سترون نیست اورا آزمودیم
- گرچه نادر اتفاق افتد ولی نادر بزاید
سلطه اعراب مسئله‌ای نبود که بسادگی بتوان از آن گذشت ودر سرنوشت ملل مغلوب آنرا بی‌اثر پنداشت ما نیز در مسیر این حادثه قرار گرفتیم با این تفاوت که عرب کشور ما را فتح نکرد بلکه ما بمقتضای هوش ودرایت تسلیم ایدئولوژی دین مبین اسلام شدیم ما درهمین مسلمان شدن ملیت خود را نخواستیم از دست بدهیم زبان وعادات سنتی ملی را حفظ کردیم واگر جز این بود خود بهتر میدانید چه بسرما می‌آمد واز ایران عزیز چه باقی می‌ماند گرچه مردان از خود گذشته وبا محبت زیادی در این میان تلاش پی‌گیر وفداکاری بسیار کرده‌اند ولی بی‌شک فردوسی طوسی مانند خورشید تابانی در آسمان عظمت ایران می‌درخشد فردوسی نه تنها ما را از گزند ایام حفظ کرد بلکه بنا بگفته خود عجم زنده کرده است هرچند پادشاه متعصب ترک‌نژاد بسعایت اطرافیان بد ذات فردوسی را چنانکه شایسته مقام او بود ننواخت وخاطرش در پیری سخت آزرد ولی خدارا شکر که آنچه را محمود غزنوی تقصیر کرد بدست سردار بزرگ تاریخ مجد وعظمت ایران رضاشاه کبیر وفرزند برومندش شاهنشاه عدالت گستر آریامهر در دوجشن جبران شد و شخصیت بزرگ فردوسی را بجهانیان معرفی کردند و از این راه بخدمت گزاران امکان داد که با رغبتی بیشتر خدمات میهنی خود را دنبال کنند خدمت خدمت است فرق نمی‌کند بچه صورت باشد ازطریق فرهنگ یا دانش یا هنر یا اقتصاد یا رزم باید خدمت کرد ودین خود را بمادر میهن اداکرد (احسنت) چند روز پیش کتابی نیز از علامه شهیر شیخ مفید که خدمات ارزنده اش بعالم تشیع برکسی پوشیده نیست بدستم رسید شیخ اجل در این کتاب حقایق بسیاری را از عالم روحی ایرانیان بیان کرده است و می‌توان گفت در شناساندن ایران و حقایق اسلامی خدمت بزرگی انجام داده است این کتاب به فرانسه سلیس بوسیله دانشمند گرامی جناب آقای سیدمهدی روحانی نماینده مذهبی ایران در فرانسه ترجمه شده است و در شناساندن معنویات ایرانی بملل اروپائی نقش مهمی دارد.
از خداوند توفیق کلیه خدمتگزاران بشاهنشاه و ملت ایران را آرزومندم (احسنت) در خاتمه از معاون وزارت بازرگانی تقاضا دارم که در مورد شورلت ایران نیز توجهی بفرمایند (یکنفر از نمایندگان ـ خیلی خراب است قیمتش را هم ۱۲ هزارتومان گران کرده‌اند)
دکتر ناوی ـ بهرحال امیدوارم در این مورد توجه بشود سخنم را بادعا به ذات پاک شاهنشاه و دوام سلطنت و پایداری حکومت دودمان پهلوی خاتمه می‌دهم (احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای عباس میرزائی بفرمائید.
عباس میرزائی ـ بنده وقتم را به آقای انوشیروانی می‌دهم.
رئیس ـ آقای انوشیروانی بفرمائید.
دکتر انوشیروانی ـ آقای عباس میرزائی بعد از چهارسال خواستند اظهار لطفی بفرمایند و تعارف آب حمام بود چون بنده خودم وقت گرفته بودم درچند هفته اخیر که جلسات متعدد داشتیم دوسه مطلب درمجلس عنوان شد که من فکر کردم ضرورت دارد دراین مورد عرایضی به عرض همکاران محترم برسانم یکی از حملاتی که اخیراً به مجلس دوره ۲۳ و هم در جریان این دوره شده بود بنظر بنده حملاتی که ازطرف افراد داخلی صورت گرفته بود قابل بخشش است یک تبلیغات انتخاباتی بود ویک عده خواستند جای ما را بگیرند و احتیاج داشتند که این حرفها را بزنند بنده شخصاً می‌بخشم وباید بخشید برای اینکه همه عضو یک حزب هستیم و همه هم مسلک هستم و من واقعاً اعتراف می‌کنم ازهمکاری با تمام نمایندگان این دوره احساس غرور و افتخار می‌کنم (احسنت) حتی نسبت به یک نفر از نمایندگان یک فکر ضعیف درمن نیست و مطلبی که بنظرم قابل سرزنش باشد ندیده و نشنیده‌ام و خیلی خوشحالم که با آقایان همدوره بوده‌ام (احسنت) حملات دیگری از طرف خارجیان صورت گرفت که در پارلمان ایران عده‌ای می‌گویند بلی و عده‌ای می‌گویند نه. البته اینها از اوضاع ایران بی اطلاع هستند ممکن است چهارمخبر سیاسی یا غیرسیاسی خبرهائی از ایران بفرستند ولی به مکانیسم دموکراسی ایران و پارلمان ایران و نقش شاهنشاه مملکت در قانونگذاری و سیاست وارد نیستند و بی اطلاع هستند اینها به قانون اساسی آشنا نیستند و نحوه توشیح قوانین و نحوه سیاست مملکت ما را نمیدانند که پادشاه درآن حق دارد دخالت کند ومن برای جواب به این عده از خارجیان به سر مبارک شاهنشاه ایران قسم می‌خورم به شرافت سیاسی چهل ساله‌ام سوگند یاد می‌کنم که هرگز راهم عوض نشده است و درتمام مدت چهارسال دوره نمایندگی در مجلس بیست و سوم که افتخار نمایندگی داشتم مطابق میل و روش خودم رفتار کردم کسی به من نگفت بگو بله یا خیر وبا آزادی عمل کردم و هرپیشنهادی کردم به میل خودم بود و هیچ ناراحتی وجدان دراین باب نداشتم تازه مگر درباره این لوایح که بمجلس آمد و تصویب شد ازجمله، نفت سهیم شدن کارگران در سهام کارخانه‌ها مگر می‌شود غیر از بله چیز دیگری گفت تمام قوانین مثلا لایحه سهیم شدن کارگران و این نوع لوایح انقلابی را مگر می‌شود غیر از بله چیز دیگری گفت تازه اگر نه هم گفتم در مورد این لایحه قانون مال الاجاره است که بمجلس آمد به فراکسیون آمد دراثر مخالفت مطرح نشد اینها باید بدانند این حرفهائی که درمورد ایران و روی غرض ورزی می‌گویند درست نیست البته آنها حق دارند که از سیاست مستقل ایران ناراحت باشند ومن اعتراف می‌کنم نه من بلکه همه همکاران آزادی عمل داشتند (صحیح است) مطلب دیگری راجع به انتخابات دوره ۲۴ است من مطلب را ازنظر تئوری بحث می‌کنم اصول و روشی که اعلیحضرت همایونی برای انتخابات مقرر فرمودند بدون شک یکی از ابداعات تاریخ دمکراسی درایران است هرشخص بی انصافی بخواهد از این روش وطریقه راضی نباشد واقعاً آدم بی‌انصافی است وواقعاً قابل سرزنش است من کاری ندارم که کسی انتخاب شد یا کسی انتخاب نشد من کاری ندارم که آقای سعید وزیری عقیده داشتند کسی که آمد بهتر از ایشان بود ویا من عقیده دارم بهتر بود خودم می‌آمدم. کاری به این مطلب ندارم کار به اصول ومرام دارم کاری که بندگان اعلحضرت همایونی فرمودند کار به آن دارم که آزادی عمل در انتخابات ونامزد نمایندگی شدن بود البته باید ترتیبی داده می‌شد که این نامزد شده‌ها دچار اغتشاشات نشوند باید یک هیئت معتمدین از بی‌طرف‌ترین افراد باشد مثلا قاضی شهر باشد ودعوت بشود ودر ملی‌ترین محل که شهرداری محل است نسبت به صلاحیت ورتبه نامزدها نظارت کند وقتی اینکار انجام شد آنوقت می‌آید در هیئت اجرائی حزب که در سطح بالای مملکت قرار دارد وصلاحیت این افراد را رسیدگی می‌کند.
اخلاقی ـ معیارها درست نبود.
دکتر انوشیروانی ـ بهر صورت شاید از لحاظ من وشما این معیارها درست نبوده چون دلم می‌خواست خودم می‌آمدم در هرحال این روش اجرا شد واعلیحضرت همایونی اظهار رضایت کردند واز این اصول انتخابات ایران مسلماً راضی هستم حالا ۸ میلیون نفر در این کار دخیل بودند چندین هزار نفر مأمور اجرا بودند چند هزارنفر ذینفع بودند اگر اینکار یک موقع اشکالی وعیبی پیدا شد این تجربه اولیه است باید عرض کنم روشی که اعمال شد عالی‌ترین ودمکراسی‌ترین روشی بود که پیشنهاد شد البته ممکن است اشتباهاتی داشته باشد کما اینکه جناب آقای وزیر کشور فرمودند قانون را باید عوض کنیم میدانید چرا فرمودند چون تا ندانسهای محلی در این انتخابات زیاد بود اگر واقعاً این وضع را ادامه بدهیم احیاناً نمایندگان مجالس آینده همه صنفی، کارگر وکشاورز خواهند بود وخوشبختانه وزارت کشور در فکر رفع این مشکل هست به هرحال بنده نحوه اجرا را عوض نکردم که خوب بود بلکه عرض کردم روشی که اعلیحضرت همایونی امر فرمودند بسیار روش درخشانی بود وامیدوارم در سالهای آینده تجربه‌ای که این بار حاصل شد مفید واقع شود در جریان این کار مادو نتیجه از نحوه اجرا گرفتیم یکی اینکه واقعاً مردم فهمیدند انتخاباتی در جریان است ویک پشتوانه برای انتخابات دوره آینده است پس مردم از بی‌طرفی خارج شدند ودر انتخابات شرکت کردند حالا اگر اشکالاتی داشتند مثلا از ۲۷ نفر نامزدهای تهران فقط اسم ۵ نفر را می‌دانستند وبه ۵ نفر رأی می‌دادند اینها فرع است مهم نیست مهم اساس کار است نتیجه دوم این بود که تا ۹۰ درصد مردم ایران عقیده دارند که این انتخابات آزاد بوده ومن خودم یکی از این افراد هستم آزادبودن به چه معنی؟ به این معنی که مقامات مرکزی حزب در دیکته‌کردن یا سوفله‌کردن که به چه کسی رأی بدهید دخالت نداشته واین قابل تقدیر است بنده اینجا کاری به شخص ندارم آنچه عرضی کردم راجع به انتخابات بود چون آخرین جلسه مجلس است واز خدمت‌تان مرخص می‌شوم خواستم از پشت این تریبون از موکلین خودم در بوکان که بمن افتخار نمایندگی مجلس شورای ملی را دادند تشکر کنم واعتراف می‌کنم که نه تنها من بلکه هیچ وکیلی نمی‌تواند توقعات موکلین خودش را تمام وکمال انجام بدهد موکلین ما خواسته‌هائی دارند که ناشی از آگاه نبودن به وضع وموقعیت نمایندگانشان در مجلس است نماینده مجلس وظائفی دارد غیر از چیزیکه موکلین توقع دارند نماینده برای این به مجلس نمی‌آید که بچه‌های مردم رادر دانشگاه بقبولاند وهرکس شغلی نداشته باشد به او شغلی بدهد نماینده مجلس برای قانونگذاری می‌آید برای دخالت در سیاست مملکت می‌آید ولی متأسفانه موکلین تقاضاهائی از این قبیل نیز دارند بنده اگر نتوانستم خیلی از آن تقاضاها راانجام بدهم لااقل به آنها آزار نرساندم ودر کار آنها دخالت نکردم وخوشوقتم که وظائف پارلمانی خودم را کاملا انجام دادم اما یکی از تقاضاهائی که مردم بوکان داشتند این بود که بخش بوکان تبدیل به شهرستان بشود ومن چهار سال در این باره تلاش کردم وزحمت کشیدم اما اینکار انجام نشد گناه وزارت کشور نبود بلکه علت دایره تقسیمات کشوری بود که مرتب نوسان داشت واز این وزارتخانه بآن وزارتخانه می‌رفت. ولی بهرحال وعده کردند که در اولین فرصت بوکان شهرستان بشود. اما باید بعرض برسانم که باتوجه ولطف جناب آقای دکتراقبال کتابخانه عمومی بوکان دایر شده که من از طرف خودم ومردم بوکان از ایشان تشکر می‌کنم همچنین بازحماتی که آقای دکتر اهری وخانم دکتر فرخ‌رو پارسای کشیدند بوکان با اینکه بخش‌هایش کم است شورای آموزش منطقه‌ای پیدا کرد از خانم دکتر فرخ‌رو پارسای وآقای دکتربطحائی تشکر می‌کنم وبدنبال ایشان آقای از آقای دکترهوشنگ شریفی وزیر فعلی وزارت آموزش وپرورش ومعاون محترم ایشان آقای رجبی که بودجه بوکان را چند برابر کردند از محبت ایشان نهایت تشکر را می‌کنم وعرایضم را با قدردانی از زحمات کارکنان وکارمندان مجلس شورای ملی خاتمه می‌دهم ولازم بیادآوری است که کارکنان مجلس شورایملی از لحاظ وظیفه‌شناسی واقعاً نمونه هستند ودر هیچ وزارتخانه‌ای شما مسلماً کارمندانی ندیده‌اید که باین نحو انجام وظیفه کنند ودرهیچ وزارت خانه‌ای کارمندانی اینقدر دقیق نمی‌بینید واین کارمندان مجلس شورایملی از آزادیخواه‌ترین مردم ایران هستند (احسنت ـ آفرین).
- تقدیم لایحه افزایش اعتبار قابل تعهد سال ۱۳۵۵ طرح «ساختمان وتأسیسات نیروی زمینی شاهنشاهی» بوسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ
۳- تقدیم لایحه افزایش اعتبار قابل تعهد سال ۱۳۵۵ طرح «ساختمان وتأسیسات نیروی زمینی شاهنشاهی» بوسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم تیمسار سپهبد کاتوزیان فرمایشی دارید بفرمائید.
تیمسار سپهبد کاتوزیان (معاون وزارت جنگ)ـ ریاست محترم مجلس شورایملی به استناد تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون برنامه وبودجه خواهشمند است دستور فرمائید که افزایش اعتبار قابل تعهد سال ۱۳۵۵ طرح «ساختمان وتأسیسات نیروی زمینی شاهنشاهی» بمبلغ ۴۳/۶۶۵/۰۹۰/۰۰۰ ریال برای انعقاد قرارداد بمنظور اجرای عملیات ساختمانی وتأسیساتی نیروی زمینی شاهنشاهی جهت بررسی وصدور مجوز قانونی در کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی مطرح گردد.
ضمناً باطلاع میرساند که قبلا مبلغ ۳۴۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال اعتبار قابل تعهد برای سال ۱۳۵۵ همین طرح در جلسه مورخ ۱۳۵۳/۸/۱۵ کمیسیون بودجه بتصویب رسیده است ومبلغ فوق‌الذکر علاوه بر مبلغ ۳۴۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال مذکور می‌باشد. این لایحه را که بامضای وزیر مشاور ورئیس سازمان برنامه وبودجه عبدالمجید مجیدی رسیده است برای تصویب کمیسیون بودجه تقدیم می‌کنم.
رئیس ـ لایحه بکمیسیون بودجه ارجاع می‌شود.
- طرح وتصویب صورتجلسه قبل
۴- طرح وتصویب صورتجلسه قبل
رئیس ـ نسبت به صورتجلسه دفعه گذشته نظری نیست؟(اظهاری نشد) صورتجلسه تصویب می‌شود.
- طرح وتصویب گزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اصلاح تبصره ماده ۵۵ اصلاحی قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع وابلاغ بدولت
۵- طرح وتصویب گزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اصلاح تبصره ماده ۵۵ اصلاحی قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع وابلاغ بدولت
رئیس ـ گزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اصلاح تبصره ماده ۵۵ اصلاحی قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی بمجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی در جلسه روز ۱۳۵۴/۴/۲۴ با حضور آقای دکتر همایونفر معاون وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی لایحه شماره ۵۸۳۰۰ مورخ ۱۳۵۳/۱۱/۲۸ دولت راجع باصلاح تبصره ماده ۵۵ اصلاحی قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع را که قبلا بتصویب مجلس شورای ملی رسیده ومجلس سنا تغییراتی در آن بعمل آورده است مورد رسیدگی قرارداد ومصوبه مجلس سنا را عیناً تأیید وتصویب کرد.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- تبصره ماده ۵۵ اصلاحی قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع اصلاح ویک تبصره بعنوان تبصره ۲ بآن اضافه می‌شود.
- تبصره ۱ ـ وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مکلف است بوسیله گارد جنگل ومأموران خود بمحض اطلاع رفع تجاوز کند ودر صورتیکه تشخیص وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی نسبت به منابع ملی مذکور در این ماده اخطار یا آگهی شده باشد مراتب را بدادسرای محل اعلام دارد دادسرا متهم را مورد تعقیب کیفری قرار می‌دهد مگر اینکه نسبت به تشخیص وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی در مهلت مقرر در اخطار یا آگهی اعتراض شده باشد که در این صورت تعقیب کیفری متوقف وادامه آن موکول به حصول نتیجه اجرای کامل مقررات ماده ۵۶ خواهد بود.
مرور زمان تعقیب کیفری در اینگونه موارد از تاریخ صدور حکم کمیسیون موضوع ماده ۵۶ قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع شروع می‌شود.
اعیانی که در عرصه مورد تجاوز احداث شده یا بشود بحکم دادگاه بنفع دولت ضبط می‌شود.
- تبصره ۲ ـ از تاریخ تصویب این قانون مراتعی که در اجرای ماده ۶۴ قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع کشور جزء مستثنیات مالکین شناخته می‌شود باید فقط برای تعلیف دام مورد استفاده قرار بگیرد.
تبدیل این فصل مراتع بمنظور استفاده دیگر براساس طرحی که بتصویب وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی می‌رسد مجاز خواهد بود.
در صورتیکه این قببیل مراتع به تشخیص هیأت نظارت مذکور دربند ۳ قانون اصلاح فصل پنجم وپاره‌ای از مواد قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع مصوب خردادماه ۱۳۵۴ کلا یا جزاء تبدیل شود مراتع مورد بحث بدولت تعلق خواهد گرفت وطبق نظریه هیأت نظارت فوق سند مالکیت صادر قبلی باطل می‌گردد.
مخبر کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی ـ مهندس نظمی.
رئیس ـ نسبت بگزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی نظری نیست؟(اظهاری نشد) رأی می‌گیریم بگزارش کمیسیون خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. لایحه بدولت ابلاغ می‌شود.
- طرح وتصویب گزارش کمیسیون تعاون وامور روستاها راجع به تعیین تکلیف اراضی مزروعی واعیان مستحدث از طرف اشخاص در دهات ومزارع خالصه وابلاغ بدولت
۶- طرح وتصویب گزارش کمیسیون تعاون وامور روستاها راجع به تعیین تکلیف اراضی مزروعی واعیان مستحدث از طرف اشخاص در دهات ومزارع خالصه وابلاغ بدولت
رئیس ـ گزارش کمیسیون تعاون وامور روستاها راجع به تعیین تکلیف اراضی مزروعی واعیان مستحدث از طرف اشخاص در دهات ومزارع خالصه مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون تعاون وامور روستاها بمجلس شورای ملی
کمیسیون تعاون وامور روستاها در جلسه روز ۱۳۵۴/۴/۲۴ با حضور آقای رهبری معاون وزارت تعاون وامور روستاها لایحه شماره ۵۱۴۹۲ مورخ ۱۳۵۳/۹/۱۳ دولت راجع به تعیین تکلیف اراضی مزروعی واعیان مستحدث از طرف اشخاص دردهات ومزارع خالصه را که قبلا بتصویب مجلس شورای ملی رسیده ومجلس سنا تغییراتی درآن بعمل آورده است مورد رسیدگی قرارداد ومصوبه مجلس سنا را عیناً تأیید وتصویب کرد.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱ ـ در مورد متصرفان اراضی خالصه وهمچنین صاحبان اعیانی احداثی در املاک خالصه موضوع قسمت اخیر مواد ۳ و۴ وتبصره یک ماده ۴ قانون انحلال بنگاه خالصجات بترتیب زیر اقدام خواهد شد:
- الف ـ از اراضی مورد تصرف اشخاص تاتاریخ ۴۶/۴/۲۰ با درنظر گرفتن ۷۵% لیتر آب منظم در ثانیه برای هردوهکتار زمین (یک هکتار تحت کشت یک هکتارآیش) وبشرط آنکه میزان سطح کل درهر منطقه ازحدنصاب مذکور در ماده ۴۵ آئیننامه اصلاحات ارضی وبشرح زیر تجاوز ننماید به متصرف فروخته خواهد شد.
- ۱ ـ اراضی شالیزار استانهای گیلان ومازندران بیست هکتار.
- ۲ ـ حومه شهرهای تهران ـ ورامین ـ دماوند ـ شهرری ـ شمیران ـ کرج سی هکتار.
- ۳ ـ سایر اراضی ودهات تابع شهرستانهای مذکور در بند ۲ هفتاد هکتار.
- ۴ ـ حومه مراکز استانها باستثناء کرمان ـ سنندج ـ زاهدان پنجاه هکتار.
- ۵ ـ شهرستانهای گرگان ـ گنبد ـ اراضی دشت مغان واراضی غیرشالیزار استانهای گیلان ومازندران چهل هکتار.
- ۶ ـ خوزستان ـ بلوچستان ـ سیستان یکصد وپنجاه هکتار.
- ۷ ـ سایر نقاط صد هکتار.
بهرحال مجموع مساحت اراضی که طی یک قرارداد مزارعه کاری واگذار شود با رعایت محدودیت حدنصاب فوق برای هر نفر نمی‌تواند از پانصد هکتار تجاوز نماید.
- ب ـ بهای اراضی که مساحت آن بترتیب بالا برای واگذاری تعیین می‌شود وهمچنین بهای عرصه اعیانی‌هائی که تا تاریخ ۵۴/۵/۲۰ وسیله اشخاص بهرمقدار احداث گردیده باشد توسط هیئت مذکور در ماده ۳ این قانون تعیین می‌گردد.
حداکثر عرصه اعیان در مورد ساختمان معادل ده برابر زیربنای آن خواهد بود.
- ج ـ متصرفان اراضی آبی وهمچنین صاحبان اعیانی مذکور در ماده بالا مکلفند ظرف ششماه از تاریخ ابلاغ نتیجه ارزیابی برای خرید اراضی مزروعی داخل در حدنصاب وعرصه اعیانی احداثی سند انتقال را امضاء کنند.
- تبصره ۱ ـ نحوه پرداخت بها با توافق وزارت تعاون وامور روستاها تعیین می‌گردد وبهرصورت مدت اقساط نمی‌تواند از پنجسال تجاوز نماید.
- تبصره ۲ ـ در صورتی که متصرفان اراضی خالصه یا صاحبان اعیانی ظرف مهلت مقرر برای انتقال ملک اقدام ننمایند وزارت تعاون وامور روستاها حقوق متصرفین اراضی وارزش اعیان احداثی آنانرا براساس مفاد ماده ۳ این قانون ارزیابی وضمن خلع‌ید از ملک وانتقال آن بدولت ارزش حقوق واعیان مذکور در بالا را بصاحب حق نقداً پرداخت ویا بنام او درصندوق ثبت تودیع خواهد کرد.
- تبصره ۳ ـ ازاراضی خالصه مازاد بر حد نصاب ماده مذکور در بالا طبق تشخیص واعلام ادارات تعاون وامور روستاهای محلی وسیله مأمورین ژاندارمری خلع‌ید می‌گردد تا نسبت بآنها طبق مقررات ماده ۲ این قانون عمل شود.
- تبصره ۴ ـ اراضی خالصه خوزستان موضوع تبصره یک ماده ۴ قانون انحلال بنگاه خالصجات که تا تاریخ تصویب این قانون بمتصرفین واگذار نشده است بدون رعایت نصاب مذکور در بالا مشمول مقررات این ماده خواهد بود.
ماده ۲ ـ بوزارت تعاون وامور روستاها اجازه داده می‌شود برای بهره‌برداری از املاکی که در نتیجه اجرای این قانون بتملک در می‌آید با حق اولویت بترتیب وبشرح زیر اقدام نماید:
- ۱ ـ برای ایجاد مزارع آزمایشی یا نمایشی ویا تهیه بذر ونهال بوزارت کشاورزی ومنابع طبیعی ویا بمنظور عمران وبهره‌برداری بشرکتهای کشت وصنعت دولتی مجاناً منتقل کند.
- ۲ ـ طبق مقررات ماده ۳ قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی وماده ۳ قانون «تعاونی نمودن تولید ویکپارچه شدن اراضی در حوزه عمل شرکتهای تعاونی روستائی» بشرکتهای سهامی زراعی وتعاونیهای تولید روستائی واگذار نماید.
- ۳ ـ بشرکتهای کشت وصنعت خصوصی بامال‌الاجاره‌ای که بتوافق طرفین می‌رسد باجاره واگذار کند.
- ۴ ـ جهت بهره‌برداری در اختیار شرکتهای تعاونی روستائی گذاشته وعواید حاصل را پس از وضع هزینه بهره‌برداری بر اساس آئیننامه مصوب وزیر تعاون وامور روستاها بمنظور اجرای برنامه‌های آموزشی تعاونی در اختیار سازمان مرکزی تعاون روستائی ایران قرار دهد.
- ۵ ـ بوزارتخانه‌ها ومؤسسات دولتی طبق مقررات مربوط واگذار نماید.
- ۶ ـ زمین را بصورت اجاره بلندمدت وبراساس شرایطی که بتصویب هیئت وزیران می‌رسد در اختیار اشخاص داوطلب واجد شرایط بگذارد.
- تبصره ـ در صورت اجرای قانون تعاونی نمودن تولید ویکپارچه شدن اراضی در حوزه عمل شرکتهای تعاونی روستائی در این قبیل شرکتها نسبت باملاک موضوع بند ۴ طبق مقررات بند ۲ این ماده عمل خواهد شد.
ماده ۳ ـ ارزیابی اعیان وسایر حقوق متصرفین اراضی مذکور در بالا همچنین تعیین قیمت اراضی بدون رعایت اثر سرمایه‌گذاری در زمین بوسیله هیئتی مرکب از وزیر تعاون وامور روستاها ـ وزیر کشاورزی ومنابع طبیعی ـ وزیر نیرو ـ دادستان کل ـ رئیس سازمان ثبت اسناد واملاک کشور یا نمایندگان آنان وبا نظر کارشناسان منتخب این هیئت تعیین خواهد شد ورأی این هیئت قطعی است.
ماده ۴ ـ متصرفین اراضی خالصه وصاحبان اعیان موظفند بهره مالکانه اراضی مزروعی وحق‌الارض را طبق مقررات مربوط تا تاریخ تنظیم سند انتقال ملک بوزارت تعاون وامور روستاها که با رعایت تبصره ۱ ماده یک تعیین می‌شود پرداخت نمایند.
ماده ۵ ـ در صورتیکه متصرفین اراضی وصاحبان اعیان ظرف مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ از طرف ادارات تعاون وامور روستاهای مربوط دفاتر واسناد واگذاری حقوق متعلق بخود را امضاء ننمایند نماینده وزارت تعاون وامور روستاها دفاتر واسناد مذکور را بقائم‌مقامی مستنکف امضاء می‌نماید. دراین صورت ثمن معامله پس از کسر بدهی اشخاص فوق بابت حق‌الارض وبهره مالکانه مورد معامله بصندوق ثبت جهت پرداخت بذیحق تودیع می‌گردد.
- تبصره ـ در مواردی که در اجرای این قانون املاکی با تنظیم سند رسمی بملکیت دولت درمیآید هرگاه متصرفین نسبت بتخلیه وتحویل ملک اقدام نکنند مأمورین ژاندارمری مکلفند با اعلام ادارات تعاون وامور روستاها از متصرفین خلع‌ید وملک را بنماینده معرفی شده تحویل دهند.
ماده ۶ ـ اراضی واملاک خالصه مشمول این قانون که در محدوده مناطق طرح وقطبهای کشاورزی واقع وتا تاریخ تصویب این قانون بصورت قطعی واگذار نشده است مشمول مقررات فروش مقرر در این قانون نیست.
وزارت تعاون وامور روستاها این قبیل اراضی واملاک خالصه را برای گسترش کشاورزی پیشرفته در قطبهای کشاورزی ومناطق طرح بوزارت کشاورزی ومنابع طبیعی واگذار می‌نماید ووزارت مزبور بهای اعیانی وارزش حقوق متصرفین را براساس مقررات این قانون بصاحب حق پرداخت خواهد کرد.
- تبصره ۱ ـ بهای اعیانی وارزش حقوق متصرفین اراضی در صورت امکان با تراضی طرفین ودر صورت عدم تراضی بوسیله هیئت مذکور در ماده ۳ تعیین وتشخیص وبوسیله وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی بصاحب اعیانی پرداخت می‌شود ویا بصندوق ثبت تودیع می‌گردد وبا تودیع وجه در صندوق ثبت کلیه روابط حقوقی بین متصرف وصاحب اعیانی واراضی خودبخود فسخ می‌شود وادامه تصرف از این تاریخ تجاوز محسوب می‌شود.
- تبصره ۲ ـ وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مجاز است در مورد امضای اسناد فسخ وخلع‌ید از مقررات ماده ۵ و تبصره‌های آن استفاده نماید.
ماده ۷ ـ دولت اعتبار لازم برای اجرای این قانون را در بودجه کل کشور تأمین خواهد کرد.
ماده ۸ ـ در اجرای مقررات این قانون، وزارت تعاون وامور روستاها از پرداخت هزینه‌های ثبتی وسایر وجوهی که با انجام این قبیل معاملات عاید خزانه دولت خواهد شد معاف است.
ماده ۹ ـ بمنظور کمک ومساعدت بآن عده از بدهکاران خالصجات سابق که نتوانسته‌اند در موعد مقرر از قانون تقسیط بدهی بدهکاران خالصجات مصوب هفتم تیرماه ۱۳۵۱ استفاده وبدهی خود را تقسیط نمایند از تاریخ تصویب این قانون مدت یکسال بآنها مهلت داده می‌شود که برای تقسیط بدهی واستفاده از مزایای قانون مزبور بمراجع مربوط مراجعه واقدام نمایند. به بدهکارانیکه بر اساس قانون فوق بدهی خود را تقسیط کرده واقساط مربوط را در موعد مقرر نپرداخته‌اند از تاریخ تصویب این قانون ششماه مهلت داده می‌شود که کلیه اقساط معوقه را یکجا بپردازند در صورت انقضای این مدت بدهی آنان حال شده وموظف بپرداخت اصل وزیان دیرکرد متعلق خواهند بود.
مخبر کمیسیون تعاون وامور روستاها ـ مهندس امیرحسین خسروی.
رئیس ـ نسبت بگزارش کمیسیون تعاون وامور روستاها نظری نیست؟(اظهاری نشد) رأی می‌گیریم بگزارش کمیسیون خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. لایحه بدولت ابلاغ می‌شود.
- طرح وتصویب گزارش کمیسیون نیرو راجع به تشکیل شرکتهای تأمین وتوزیع آب وتأسیسات فاضلاب شهرها وابلاغ بدولت
۷- طرح وتصویب گزارش کمیسیون نیرو راجع به تشکیل شرکتهای تأمین وتوزیع آب وتأسیسات فاضلاب شهرها وابلاغ بدولت
رئیس ـ گزارش کمیسیون نیرو راجع به تشکیل شرکتهای تأمین وتوزیع آب وتأسیسات فاضلاب شهرها مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون نیرو بمجلس شورای ملی
کمیسیون نیرو در جلسه روز چهارشنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۵۴ با حضور آقای مهندس معقول معاون وزارت نیرو لایحه شماره ۶۵۸ مورخ ۱۳۵۳/۱/۱۸ دولت راجع به تشکیل شرکتهای تأمین وتوزیع آب وتأسیسات فاضلاب شهرها را که قبلا در مجلس شورای ملی بتصویب رسیده ومجلس سنا تغییراتی درآن بعمل آورده است مورد رسیدگی قرارداد واین تغییرات را عیناً تأیید وتصویب کرد.
اینک گزارش آنرا بشرح زیر بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده ـ وزارت نیرو بمنظور ایجاد تأسیسات متناسب با طرح جامع توسعه بهره‌برداری از منابع آب کشور تأمین وانتقال وتوزیع آب شهرها را تدریجاً باتوجه بامکانات فنی ومالی عهده‌دار خواهد شد شرکتهای منطقه‌ای تابع وزارت نیرو برای تأمین این منظور وبهره‌برداری از شبکه توزیع آب واحداث تأسیسات فاضلاب در شهرها شرکتهائی را رأساً یا با مشارکت شهرداریها وبخش خصوصی با رعایت شرایط زیر تشکیل خواهند داد.
- الف ـ سهام شهرداریها وبخش خصوصی در شرکتهائی که طبق این قانون تشکیل می‌شود از ۴۹ درصد مجموع سهام شرکت تجاوز نخواهد کرد نمایندگی سهام دولت در مجامع عمومی شرکتهای مذکور بعهده وزیر نیرو ووزیر امور اقتصادی ودارائی ووزیر کشور یا نمایندگان منتخب آنها خواهد بود.
- ب ـ سهام دولت در شرکتهای مذکور از منابع زیر تأمین خواهد شد:
- ۱ ـ آنقسمت از سرمایه‌گذاری دولت که در امر توسعه منابع آب منطقه منحصراً واختصاصاً برای احداث وسائل تأمین آب شهر بمصرف رسیده است.
- ۲ ـ بهای تأسیسات شرکتهای آب مشروب شهرها که برای مقاصد مذکور در این ماده قبلا از طرف دولت سرمایه‌گذاری شده است براساس قیمت دفتری با کسر استهلاک.
- ۳ ـ آنقسمت از اعتباراتی که شهرداریها یا بخش خصوصی بصورت وام برای مقاصد مذکور در این ماده از بودجه عمومی تا تاریخ تصویب این قانون دریافت نموده وبمصرف ایجاد مستحدثات رسیده است وبرعایت ماده ۴ قانون برنامه عمرانی پنجم کشور مورد بخشودگی قرار نمی‌گیرد.
- ۴ ـ کلیه وجوه دیگری که برای تأمین وتوزیع آب شهرها واحداث تأسیسات فاضلاب از بودجه عمومی دولت بعناوین دیگری سرمایه‌گذاری شده است.
- ۵ ـ اعتباراتیکه بموجب تبصره ۵۰ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ کل کشور تأمین خواهد شد.
- تبصره ۱ ـ در صورتیکه شهرداریها یا بخش خصوصی توزیع آب مشروب یا بهره‌برداری از فاضلاب شهرهائی را عهده‌دار باشند تأسیسات موجود آنها در تاریخ تشکیل شرکتهای جدیدالتأسیس با توجه به قیمت دفتری وکسر استهلاک ارزیابی گردیده وجزء سرمایه شرکتهای مزبور محسوب خواهد شد ومعادل آن از سهام شرکتهای مزبور بآنها سهم داده می‌شود.
در صورتیکه مدت استهلاک تأسیسات منقضی ولی تأسیسات قابل استفاده ومورد احتیاج باشند شرکتهای مذکور مکلفند آنها را به بهائی که از ده درصد قیمت دفتری تجاوز نکند محاسبه وجزء سهام شهرداری یا بخش خصوصی محسوب نمایند.
- تبصره ۲ ـ ارزش اراضی مربوط به تصفیه خانه ومخازن وتلمبه خانه ومستحدثات اداری ومسکونی مؤسسات مذکور در تبصره ۱ طبق ماده ۵۰ قانون آب ونحوه ملی شدن آن وبا توجه به بهای زمان تأسیس تعیین وجزء سرمایه شرکتهای جدیدالتأسیس محسوب خواهد شد ومعادل آن از سهام شرکتهای مزبور بآنها سهم داده می‌شود.
- تبصره ۳ ـ در صورتیکه تأسیسات واراضی واملاک مربوط بتأمین وتوزیع آب مشروب وفاضلاب شهرها وقف باشد طبق مقررات مربوط بوقف عمل خواهد شد.
- تبصره ۴ ـ درصورتیکه طبق گزارش توجیهی فنی واقتصادی تأمین آب روستاهائی که در مسیر لوله انتقال آب بشهرها قرار می‌گیرند امکان‌پذیر باشد شرکتهای آب منطقه‌ای آبرسانی روستاهای مذکور را فقط تا ابتدای شبکه توزیع عهده‌دار خواهند شد.
- تبصره ۵ ـ تا زمانیکه وزارت نیرو بهره‌برداری از شبکه توزیع آب واحداث تأسیسات فاضلاب شهرها را از طریق تأسیس شرکتهای موضوع این قانون بعهده نگرفته است اعتبارات مورد نیاز برای تأمین آب واحداث فاضلاب شهرها مانند گذشته در بودجه‌های مربوط تأمین خواهد شد.
- تبصره ۶ ـ اساسنامه نمونه شرکتهای مذکور در این قانون توسط وزارت نیرو تهیه وپس از تأیید هیئت وزیران بتصویب کمیسیونهای مربوط مجلسین خواهد رسید.
- تبصره ۷ ـ آئیننامه اجرائی این قانون وآئین‌نامه طرز ارزیابی ونحوه استهلاک بهای تأسیسات وچگونگی اقدام در تصرف تأسیسات مذکور در این قانون به پیشنهاد وزارت نیرو وتأیید وزارت کشور بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
- تبصره ۸ ـ شرکتهای موضوع این قانون از لحاظ استخدامی تابع مقررات استخدامی شرکتهای دولتی موضوع بند (پ) ماده ۲ قانون استخدام کشوری وتغییرات واصلاحات بعدی آن خواهند بود. تعیین تکلیف کارکنان مؤسساتی که بموجب این قانون در اختیار شرکتهای تأمین وتوزیع آب وتأسیسات فاضلاب شهرها قرار می‌گیرند پس از تأیید سازمان امور اداری واستخدامی کشور به پیشنهاد وزارت نیرو و بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
مخبر کمیسیون نیرو ـ مهندس علی اشرف فرخ.
رئیس ـ نسبت بگزارش کمیسیون نیرو نظری نیست؟(اظهاری نشد) رأی می‌گیریم بگزارش کمیسیون خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. لایحه بدولت ابلاغ می‌شود.
- طرح گزارش شور اول کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اراضی مستحدث ساحلی
۸- طرح گزارش شور اول کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اراضی مستحدث ساحلی
رئیس ـ گزارش شور اول اراضی مستحدث ساحلی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی بمجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی در جلسه روز پنجشنبه ۲۶ تیرماه ۱۳۵۴ با حضور آقای دکترهمایونفر معاون وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی لایحه شماره ۵۴۲۸۶ مورخ ۱۳۵۴/۱۰/۱۶ ارسالی از مجلس سنا راجع به اراضی مستحدث ساحلی که وصول آن در جلسه روز سه‌شنبه ۱۳۵۴/۴/۱۷ اعلام وبشماره ۱۷۸۷ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرارداد ومصوبه مجلس سنا را عیناً با اصلاحاتی تصویب کرد.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی ـ مهندس عبدالعلی نظمی.
گزارش شور اول از کمیسیون امور اقتصادی ودارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون امور اقتصادی ودارائی در جلسه روز پنجشنبه ۲۶ تیرماه ۱۳۵۴ با حضور نمایندگان دولت لایحه ارسالی ازمجلس سنا راجع به اراضی مستحدث ساحلی را مورد رسیدگی قرارداد وگزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی را در اینمورد تأیید وتصویب کرد.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور اقتصادی ودارائی ـ امان الله ریگی.
گزارش شور اول از کمیسیون دادگستری بمجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه روز پنجشنبه ۲۶تیرماه ۱۳۵۴ با حضور نمایندگان دولت لایحه ارسالی ازمجلس سنا راجع به اراضی مستحدث ساحلی را مورد رسیدگی قرارداد ومصوبه کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی را در اینمورد تأیید وتصویب کرد.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری ـ علی احمد خورشید.
- تصویب فوریت واصل گزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اراضی مستحدث ساحلی وابلاغ بدولت
۹- تصویب فوریت واصل گزارش کمیسیون کشاورزی ومنابع طبیعی راجع به اراضی مستحدث ساحلی وابلاغ بدولت
رئیس ـ برای این لایحه پیشنهاد فوریت شده است. پیشنهاد قرائت می‌شود.
استدعا دارم اجازه فرمائید لایحه قانون اراضی مستحدث ساحلی یک شوری تلقی گردد.
با تقدیم احترامات ـ عزت‌الله همایونفر ـ معاون پارلمانی وزارت کشاورزی.
رئیس ـ فوریت لایحه مطرح است لایحه قرائت می‌شود.
ماده ۱ ـ اصطلاحات مندرج در این قانون بشرح زیر تعریف وتوصیف می‌شوند:
- الف ـ اراضی مستحدث عبارتست از زمینهائی که در نتیجه پائین رفتن سطح آب یا هرنوع جریان آب در کرانه‌های دریا ودریاچه‌ها وجزائر یا درنتیجه پائین‌رفتن آب یا خشک‌شدن تالابها ظاهر ویا ایجاد می‌شوند.
- ب ـ اراضی ساحلی، پهنه‌ای است با عرض مشخص از اراضی مجاور دریا ودریاچه‌ها یا خلیج که حداقل از یک سو بکنار دریا یا دریاچه یا خلیج متصل باشد.
- ج ـ تالاب، اعم است از مرداب، باتلاق یا آب بندان طبیعی که سطح آن در حداکثر ارتفاع آن از پنج هکتار کمتر نباشد.
- د ـ حریم، قسمتی از اراضی ساحلی یا مستحدث است که یکطرف آن متصل بآب دریا یا دریاچه یا خلیج باتالاب باشد.
ماده ۲ ـ عرض اراضی ساحلی ومستحدث وحریم منابع مندرج در این قانون بشرح زیر تعیین می‌شود:
- الف ـ عرض اراضی مستحدث دریای خزر خط ترازیست بارتفاع یکصدوپنجاه سانتیمتر از سطح آب در آخرین نقطه پیشرفت آب دریا در سال ۱۳۴۲ ولی در نقاطی که این خط بجاده سراسری عمومی ساحلی فعلی برخورد می‌کند حد اراضی مستحدث جاده مزبور است.
- ب ـ عرض اراضی ساحلی خلیج فارس ودریای عمان دو کیلومتر از آخرین حد پیشرفت آن در بالاترین نقطه مد خواهد بود.
- ج ـ عرض اراضی ساحلی دریاچه رضائیه یکهزار متر از آخرین حد پیشرفت آب در سال ۱۳۵۳ می‌باشد، لجنزارهای متصل باین عرض ونمکزارها تا آخرین حد آنها جزو اراضی ساحلی مزبور محسوب است.
- د ـ عرض حریم دریای خزر شصت متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آن در سال ۱۳۴۲ وعرض حریم دریاچه رضائیه شصت متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال ۱۳۵۳ وعرض حریم خلیج فارس ودریای عمان شصت متر از آخرین نقطه مد می‌باشد.
- تبصره ۱ ـ وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مکلف است حداکثر ظرف پنجسال از تاریخ تصویب این قانون حدود آن قسمت از حریم واراضی مستحدث دریای خزر را که تاکنون علامت‌گذاری نشده ونیز حریم واراضی ساحلی خلیج‌فارس ودریای عمان ودریاچه رضائیه را شناسائی و نقشه‌برداری ویا نصب علائم مشخص نماید، این حدپس از تشخیص از لحاظ حریم با اراضی مستحدث یا ساحلی قطعی است، اراضی مستحدثی که بعد از تصویب این قانون ایجاد می‌شود بعرض حریم مذکور اضافه خواهد شد.
هزینه انجام براساس طرحی که از طرف سازمان جنگلها ومراتع کشور تهیه وبه سازمان برنامه وبودجه پیشنهاد می‌شود توسط سازمان برنامه وبودجه تأمین واز محل اعتبارات مربوطه تأدیه خواهد شد.
- تبصره ۲ ـ عرض حریم وحدود اراضی مستحدث سایر دریاچه‌ها وتالابهای کشور ومدت لازم برای نصب علائم مشخصه آنها بنا به پیشنهاد وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی وتصویب هیئت وزیران تعیین می‌شود.
ماده ۳ ـ کلیه اراضی مستحدث کشور متعلق بدولت است واشخاص حق تقاضای ثبت آنها را ندارند ودر صورتیکه نسبت باراضی مذکور درخواست ثبت شده باشد آن درخواست باطل وادارات ثبت محل مکلفند تقاضای ثبت اراضی مزبور را از وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی یا سایر سازمانهای دولتی که در آنها تصرفاتی دارند با تأیید وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی بپذیرند.
- تبصره ۱ ـ اراضی مستحدث دریای خزر که از طرف اشخاص تقاضای ثبت شده وتا تاریخ ۴۲/۷/۱۳ (موضوع تصویبنامه شماره ۴۱۷۲۰ ـ ۴۲/۷/۱۳) ملک بنام آنها در دفتر املاک بثبت رسیده ویا حکم قطعی مالکیت بنفع اشخاص تا تاریخ مذکور صادر شده باشد از مقررات این ماده مستثنی است.
- تبصره ۲ ـ تبصره بند ۹ ماده یک قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع منحصراً مربوط به دریای خزر بوده وکماکان قابل اجراست.
ماده ۴ ـ کلیه اراضی ساحلی دریای عمان وخلیج فارس ودریاچه رضائیه که تا تاریخ تصویب این قانون بنام اشخاص در دفتر املاک به ثبت نرسیده باشد متعلق بدولت است واشخاص حق تقاضای ثبت آنرا ندارند ودر صورتیکه نسبت باراضی مزبور تقاضای ثبت شده ولی منجر به ثبت ملک بنام متقاضی در دفتر املاک نشده باشد تقاضای ثبت باطل است واداره ثبت محل مکلف است تقاضای ثبت اراضی مزبور رااز وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی ویا سایر سازمانهای دولتی که در این اراضی تصرفاتی دارند با تأیید وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی بپذیرد.
- تبصره ۱ ـ مستثنیات این ماده که بهرحال خارج از حریم می‌باشد بشرح زیر است:
- الف ـ اراضی واقع در محدوده قانونی شهرها در تاریخ تصوب این قانون.
- ب ـ عرصه اعیان احداث شده واراضی مزروعی و آیش و باغات و نخلستانها و قلمستانها که تا تاریخ تصویب این قانون احداث شده ـ میزان آیش طبق عرف محل و بهرصورت از دوبرابر زمین تحت کشت تجاوز نخواهد کرد.
- ج ـ محاط ساختمانهائی که در اراضی موضوع بند ب این تبصره قرار دارند حداکثر تا بیست برابر سطح زیربنای آنها مشروط برآن که مساحت آن از ۳۰۰۰ متر مربع بیشتر نبوده و درحریم دریا و دریاچه یا خلیج نیز واقع نباشد.
- تبصره ۲ ـ تشخیص مستثنیات مندرج در بندهای فوق بعهده سازمان جنگلها و مراتع کشور بوده و نظریه سازمان در این مورد قطعی است.
ماده ۵ ـ درصورتیکه اراضی مذکور در ماده ۴ این قانون که با رعایت شرایط مقرر در آن ماده در دفتر املاک بنام اشخاص ثبت شده باشد بتشخیص هیئت وزیران موردنیاز طرحهای عمومی کشور باشد آن اراضی بتصرف طرح مربوطه درخواهد آمد و هرگاه مقدار زمین در یک مالکیت کمتر از ۱۰۰۰مترمربع باشد بهای عادلانه آن طبق برنامه و بودجه تعیین و از محل اعتبار طرح نقداً پرداخت خواهد شد، ولی هرگاه مجموع آن در یک مالکیت از ۱۰۰۰ مترمربع بیشتر باشد مازاد بر ۱۰۰۰ مترمربع از نزدیکترین منابع ملی آن منطقه بمساحت مساوی به مالک واگذار و پابپا خواهد شد.
ماده ۶ ـ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است عرصه اعیان و محوطه‌های ساختمانهائی را که تا تاریخ ۳۰/۵/۴۶ از طرف اشخاص در اراضی مستحدث متعلق بدولت در کرانه دریای خزر ایجاد و احداث شده به صاحبان آنها اجاره دهد ویا بفروشد. بهای عرصه و اجاره بها بترتیب مذکور در ماده ۱۲ این قانون تعیین می‌گردد.
- تبصره ۱ ـ درصورتیکه صاحبان اعیان ظرف ضرب الاجلی که از طرف وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تعیین و ابلاغ یا آگهی می‌شود و از سه ماه کمتر و از یکسال بیشتر نخواهد بود حاضر بخرید یا اجاره عرصه نشوند ـ اعیان موجود در اراضی مزبور با سپردن بهای آن بصندوق ثبت متعلق بدولت خواهد بود و سند مالکیت عرصه و اعیان بنام وزارت کشاورزی و منابع طبیعی صادر و به درخواست وزارت مذکور و با دستور دادستان محل توسط گارد جنگل و منابع طبیعی یا مأمورین انتظامی از متصرف خلع ید خواهد شد.
دادستان محل ظرف یکماه از تاریخ وصول تقاضای وزارت کشاورزی و منابع طبیعی نسبت به موضوع دستور صادر می‌نماید و این دستور قطعی است.
از تاریخ سپردن بهای اعیان توسط وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تا تاریخ خلع ید از عرصه و اعیان ماهانه معادل یک درصد مجموع بهای عرصه و اعیان از متصرف حق الارض وصول خواهد گردید.
- تبصره ۲ ـ منظور از اعیان در این قانون ساختمان یا تأسیسات یا باغ میوه یا بیشه دست کاشت و قلمستان می‌باشد. چپر، آلونک، کپر وصرف دیوارکشی وحفر چاه و ایجاد حصار ونصب سیم خاردار و امثالهم اعیانی محسوب نمی‌شوند، تشخیص وزارت کشاورزی و منابع طبیعی در اینمورد قطعی است.
ماده ۷ ـ حریم منابع مندرج در ماده ۲ قابل تملک وتصرف خصوصی نیست ولو آنکه متصرفین این قبیل اراضی، اسناد مالکیت گرفته باشند، ولی استفاده از حریم مزبور برای ایجاد تأسیسات ضروری دولتی که جنبه اختصاصی نداشته باشد با رعایت مقررات آئین نامه اجرائی این قانون و تصویب هیئت وزیران مجاز می‌باشد.
- تبصره ـ ایجاد اسکله برای دسترسی بدریا بمنظور استفاده از تأسیسات تفریحی ساحلی یا تعمیرگاههای دریائی متعلق به بخش خصوصی براساس طرحی که برحسب مورد توسط وزارت اطلاعات و جهانگردی یا وزارت راه و ترابری پیشنهاد و بتصویب وزارت کشاورزی و منابع طبیعی می‌رسد با اخذ اجاره بها مجاز می‌باشد.
ماده ۸ ـ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است تأسیساتی را که درحریم یا داخل دریا یا دریاچه‌ها ایجاد شده است به ترتیبی که در ماده ۱۲ این قانون مقرر شده خریداری نماید و تازمانیکه خریداری نشده است از متصرفین حق الارض دریافت کند.
مبدأ محاسبه و مطالبه حق الارض ۴۲/۷/۱۳ می‌باشد مگر اینکه تأسیسات بعد ازتاریخ مذکور احداث شده باشد که دراینصورت تاریخ ایجاد تأسیسات مبدأ مطالبه حق الارض خواهد بود.
سازمانهای دولتی از لحاظ پرداخت حق الارض مشمول این ماده نیستند منظور از تأسیسات دراین ماده هرنوع ساختمان یا اسکله یا توقف گاه ویا گردشگاههای دریائی و یا خطوط لوله برای بردن آب از دریا می‌باشد، اجازه مندرج دراین ماده مانع مراجعه سازمان جنگلها و مراتع کشور بمراجع قضائی جهت تحصیل حکم خلع ید و قلع بنای اشخاص در حریم نیست.
ماده ۹ ـ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است اراضی مستحدث ساحلی متعلق بدولت را بفروشد یا اجاره دهد یا باسایر اراضی و تأسیسات معاوضه نماید، تعیین ضوابط و شرایط فروش و اجاره و معاوضه و بهره وری از اراضی مزبور در آئین نامه اجرائی این قانون تعیین می‌گردد.
- تبصره ـ مالکانی که اراضی مستحدث و ساحلی بین اراضی آنها وحریم دریا قرار گرفته درصورت تساوی شرایط برای خرید یا اجاره یا معاوضه حق تقدم دارند، در این قبیل موارد وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مراتب را به آنها ابلاغ و در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می‌نماید استفاده از این حق تقدم درطول یک ماه از تاریخ صدور آگهی یا اخطار خواهد بود.
ماده ۱۰ ـ دولت مکلف است از نزدیکترین جاده اصلی بدریای خزر راههای فرعی عبور ومرور تاحریم دریا درمحلهای مناسب ایجاد نماید، فاصله راههای فرعی از یکدیگر نباید از شش کیلومتر بیشتر و عرض آنها از ۹متر کمتر باشد، درصورتیکه برای احداث راههای مزبور استفاده از اراضی ملکی اشخاص ضرورت داشته باشد ویا احتیاج به تخریب ساختمان یا تصرف قسمتی از باغات یا اراضی مزروعی پیدا شود دولت می‌تواند بارعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید.
ماده ۱۱ ـ هرکس بقصد تصرف باراضی مستحدث و ساحلی متعلق بدولت و حریم دریا ودریاچه‌ها و تالابهای کشور تجاوز کند ویا اراضی مزبور را با برداشت شن و ماسه و خاک وسنگ تخریب نماید بحبس جنحه‌ای تا سه سال و خلع ید محکوم خواهد شد. وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مکلف است بمحض اطلاع بوسیله گارد جنگل و مأمورین خود رفع تجاوز کند ومراتب را برای رسیدگی به موضوع و تعقیب کیفری کتباً بدادسرای محل اعلام نماید. اعیانی که در عرصه مورد تجاوز احداث شود بحکم دادگاه جزائی بنفع دولت ضبط یا قلع بنا خواهد شد.
ماده ۱۲ ـ تعیین حق الارض و بهای عرصه و اعیان و میزان اجاره بها و ارزیابی عوض و معوض با رعایت نرخ عادله روز و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری بعهده سازمان جنگلها ومراتع کشور می‌باشد.
اشخاصی که بتشخیص سازمان جنگلها ومراتع نسبت بموارد فوق معترض باشند می‌توانند اعتراضیه ومدارک خود را حداکثر ظرف یکماه از تاریخ آگهی در یکی روزنامه‌های کثیرالانتشار مرکز یا ابلاغ کتبی سازمان بمرجع مندرج در آگهی یا ابلاغ تسلیم نمایند. اعتراضات واصله وسیله هیئتی مرکب از وزیر کشاورزی ومنابع طبیعی ـ دادستان کل ورئیس سازمان ثبت یا نمایندگان آنها مورد رسیدگی واتخاذ تصمیم قرار خواهد گرفت. تصمیم اکثریت اعضاء هیئت مزبور قطعی ولازم‌الاجرا خواهد بود.
نحوه اقدام وسایر موارد مربوط در آئیننامه این قانون تعیین وتصریح خواهد شد.
ماده ۱۳ ـ از تاریخ اجرای این قانون، قانون مربوط باراضی ساحلی مصوب ۱ مردادماه ۱۳۴۶ ملغی است.
ماده ۱۴ ـ آئین‌نامه‌های اجرائی این قانون توسط وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی تهیه وپس از تأیید هیئت مذکور در ماده ۱۲ بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
رئیس ـ نسبت به فوریت لایحه نظری نیست؟(اظهاری نشد) رأی می‌گیریم بفوریت لایحه خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. کلیات لایحه مطرح است آقای آموزگار بفرمائید.
محمد علی آموزگار ـ قطعاً منظور دولت از تقدیم این لایحه جلوگیری از مشکلات احتمالی در سواحل خلیج‌فارس وبحرعمان ودریاچه رضائیه وتالابهای کشور بوده وخواسته است با این لایحه تکلیف حریم واراضی مستحدثه وساحلی را معین نماید.
فکری بسیار صحیح وقابل تحسین است واگر برای دریای خزر نیز بموقع چنین قوانینی داشتیم ویا قوانین مصوبه درست اجراء شده بود اینک سواحل بحر خزر از نظر بلوار خیابان راههای عبور واراضی ساحلی ومستحدثه وحریم ونظائر آن دچار اینهمه مشکلات نبود.
بهرحال دولت خواسته است که از حالا راجع به سواحل خلیج‌فارس وبحر عمان مقرراتی داشته باشد وپیشنهاد کرده است که علاوه بر شصت متر حریم که بموجب قوانین قبلی برای سواحل‌آنجا درنظر گرفته شده بعرض دوکیلومتر از لب دریا واز آخرین نقطه مد نیز بعنوان اراضی ساحلی متعلق به دولت باشد البته مستثنیاتی هم پیش‌بینی شود که در آن جمله محدوده قانونی شهرها وزمین‌های زراعتی ونخلستانها وباغات واعیانی‌های احداثی تا این تاریخ که تشخیص آنهم بعهده سازمان جنگلها ومراتع کشور واگذار گردیده است.
این لایحه اگر با این نیت که حقوق مردم بنادر سواحل تأیید وتضمین وحقوق دولت هم تعیین ومشخص کند به تصویب برسد نمی‌تواند مورد ایراد باشد زیرا مردم ودولت با هم فرقی ندارند وهمگی تحت رهبری شاهنشاهی عادل ومهربان برای تعالی وعظمت کشور عزیز ایران کوشش مینمائیم وقدم برمیداریم.
حال باید دید که در سواحل ما زندگی مردم محلی چگونه است وچرا دو کیلومتر عرض اراضی ساحلی در نظر گرفته شده از بندر شاهپور تاگواتر که سواحل خلیج‌فارس وبحرعمان را تشکیل می‌دهد ودر چهار استان کشور (استان خوزستان ـ استان بوشهر ـ استان ساحلی ـ استان سیستان وبلوچستان قرار دارند) مردمی زندگی می‌کنند که در کنار دریا سکنی دارند شغل آنها بیشتر ماهیگیری ـ زراعت ودامداری ونظائر آنست البته آنهائیکه در بنادر مهم بسر می‌برند به کسب وکار ودامپروری وتجارت هم اشتغال دارند.
بسیاری از این افراد که در بنادر کوچک زندگی می‌کنند از خانه‌های چوبی وکپر ونظائر آن استفاده می‌کنند که در این لایحه اعیانی بحساب نیامده است وحتی حفرچاه ودیوارکشی هم جزء اعیانی منظور نگردیده است.
بنابراین بنظر می‌رسد که لایحه برای این قبیل افراد حقی قائل نشده است وحال آنکه لوایح انقلابی همیشه برای رفاه وبهبود وضع مردم بخصوص مردی که محرومیت داشته‌اند بوده ودر این جاهم باید به ساحل‌نشینان ومرزداران کشور که اباًعن‌جداً در آن سواحل سخت وسوزان زندگی می‌کنند توجه کافی وخاص مبذول گردد وامکان زندگی بهتر برای آنان فراهم شود تا هرچه زودتر بتوانند خانه‌های پوشالی خود را به خانه گلی تبدیل وشترها والاغهای بارکش خود را با بارکش‌های موتوری وچادرهای ماهیگیری بادی خود را به موتوری تعویض واز حمایت دولت برخوردار گردند وتمنا دارد برای مردم بومی که در سواحل وبنادر سکونت دارند محل سکونت آنها وعرصه آن بمساحت معینه در لایحه وبه صورت دیوارکشی وکپروچپر باشد جزء اعیانی احتساب گردد ودر واقع خانه وکاشانه آنها وعرصه مربوطه متعلق بخودشان باشد دیگر آنکه زراعت در اکثر نقاط سواحل بحرعمان وخلیج‌فارس بمناسبت نبودن آب شیرین بصورت دیم‌کاری صورت می‌گیرد واگر باران نبارد که اغلب نمی‌بارد حتی بذری که کاشته‌اند از بین می‌رود استثنائی که در لایحه برای اراضی مزروعی وآیش شده واز نظر سازمان جنگلبانی که همیشه با آب وسبزه وجنگل ومزارع آبی سرکار دارد ممکن است این توهم بوجود آید که برای زمین دیمکار خصوصاً در سالهای خشک‌سالی صدق نکنند از این جهت خواستم در این خصوص تذکر داده باشم که زمینهای زراعتی وآیش مستثنی شده اعم از اراضی مزروعی آبی ودیمی است وقطعاً این امر مورد تأیید خواهد بود و وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی قبول دارند.
در موضوع حریم دریاها که بموجب قانون مرداد /۴۶ شصت متر از آخرین حدمد معین شده که در کمیسیون با جناب آقای وزیر کشاورزی بحثی داشتیم پیشنهادم این بود که در بنادر جنوبی کشور از قدیم‌الایام مردم لب دریا خانه وتأسیساتی بنا کرده‌اند واز وقتی که قانون حریم تصویب شد هیچ نوع دخل وتصرفی در اعیانی خود ولو تعمیر خانه‌های خود را نمی‌توانند انجام دهند واگر بر همین منوال بگذرد تمام ساختمانهای کنار ساحل مخروبه خواهد شد که بزیبائی بنادر ما صدمه می‌زند حال که نوسازی‌ها شروع شده دولت تکلیف این اعیانی‌ها را باید تعیین کند یا اجازه تعمیرات ونوسازی بصاحبان اعیانی بدهد ویا هم خود دولت چنین کاری انجام دهد در اینجا لازم بود که در این خصوص یادآوری وتمنای رفع این مشکل را بنمایم.
در این لایحه آمده است که اراضی مورد طرحهای عمومی کشور بتصرف طرح داده می‌شود وبجای آن تا یکهزار متر بهای آن طبق قوانین مربوطه پرداخت می‌شود وبقیه با اراضی منابع ملی شده پابپا می‌شود هیچکس مخالف این نیست که بایستی زمینهای مورد احتیاج طرحهای عمرانی در اختیار دولت قرار گیرد ومردم بنادر جنوب بخوبی میدانند که اجرای هر طرح عمرانی در محل آنها تا چه اندازه با آبادانی وعمران مملکت وبنادر کمک شده ومؤثر بوده است وتصور نمی‌کنیم از این بابت وحرفی داشته باشند آنها انتظار چنین روزی را داشته‌اند که بفرمان شاهنشاه بزرگ خود آن نقاط آباد شود و آنان نیز مانند مردم سایر نقاط ایران از مزایای آبادی بهره‌مند گردند زیرا سواحل وبنادر جنوبی کشور از نظر اقلیمی مناسب برای کشاورزی نبوده وراه آبادانی آن بوجود آمدن صنایع است که خوشبختانه با واقع‌بینی شهریار دلسوز ومهربان ایران در دست اجراء است وانشاءالله تمام بنادر وسواحل بزودی آباد واز مزایای خدماتی که شروع شده بهره‌مند می‌گردند وچون در پابپاکردن زمینهای مورد احتیاج طرح وزمین‌های ملی شده هیچگونه ضوابطی در لایحه پیش‌بینی نشده بهتر آنست که دولت در اجرای این ماده بنحوی عمل کند که ارزش هردو زمین (عوض ومعوض) مورد توجه قرار دهد وبه تناسب موقعیت وارزش هریک از آنها عمل پابپاکردن انجام دهد تا از این بابت حقوق طرفین محفوظ وعادلانه باشد امیدوارم در آینده نسبت به تمام طرحها ودر تمام نقاط کشور طبق این ضابطه واین لایحه عمل گردد اینها مطالبی بود که برحسب وظیفه باستحضار رسانیدم امیدوارم مورد توجه قرار گیرد.
باقربوشهری ـ جناب آقای آموزگار استان دشتستان یا بوشهر؟
آموزگار ـ استان بوشهر.
رئیس ـ نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟(اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.
ماده ۱ ـ اصطلاحات مندرج در این قانون بشرح زیر تعریف وتوصیف می‌شوند:
- الف ـ اراضی مستحدث عبارتست از زمینهائی که در نتیجه پائین‌رفتن سطح آب یا هرنوع جریان آب در کرانه‌های دریا ودریاچه‌ها وجزائر یادر نتیجه پائین‌رفتن آب یا خشک‌شدن تالابها ظاهر ویا ایجاد می‌شوند.
- ب ـ اراضی ساحلی، پهنه‌ایست با عرض مشخص از اراضی مجاور دریا ودریاچه‌ها یا خلیج که حداقل از یک سو بکنار دریا یا دریاچه یا خلیج متصل باشند.
- ج ـ تالاب، اعم است از مرداب، باتلاق یا آب‌بندان طبیعی که سطح آن در حداکثر ارتفاع آب از پنج‌هکتار کمتر نباشد.
- د ـ حریم، قسمتی از اراضی ساحلی یا مستحدث است که یکطرف آن متصل بآب دریا یا دریاچه یا خلیج یا تالاب باشد.
رئیس ـ در ماده اول نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده اول رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
ماده ۲ ـ عرض اراضی ساحلی ومستحدث وحریم منابع مندرج در این قانون بشرح زیر تعیین می‌شود:
- الف ـ عرض اراضی مستحدث دریای خزر خط ترازیست بارتفاع یکصدوپنجاه سانتیمتر از سطح آب در آخرین نقطه پیشرفت آب دریا در سال ۱۳۴۲ ولی در نقاطی که این خط بجاده سراسری عمومی ساحلی فعلی برخورد می‌کند حد اراضی مستحدث جاده مزبور است.
- ب ـ عرض اراضی ساحلی خلیج‌فارس ودریای عمان دو کیلومتر از آخرین حد پیشرفت آب در بالاترین نقطه مد خواهد بود.
- ج ـ عرض اراضی ساحلی دریاچه رضائیه یکهزار متر از آخرین حد پیشرفت آب در سال ۱۳۵۳ می‌باشد، لجنزارهای متصل باین عرض ونمکزارها تا آخرین حد آنها جزو اراضی ساحلی مزبور محسوب است.
- د ـ عرض حریم دریای خزر شصت متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال ۱۳۴۲ وعرض حریم دریاچه رضائیه شصت متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال ۱۳۵۳ وعرض حریم خلیج فارس ودریای عمان شصت متر از آخرین نقطه مد می‌باشد.
- تبصره ۱ ـ وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مکلف است حداکثر ظرف پنجسال از تاریخ تصویب این قانون حدود آن قسمت از حریم واراضی مستحدث دریای خزر را که تاکنون علامت‌گذاری نشده ونیز حریم واراضی ساحلی خلیج‌فارس ودریای عمان ودریاچه رضائیه را شناسائی و نقشه‌برداری وبا نصب علائم مشخص نماید، این حدپس از تشخیص از لحاظ حریم با اراضی مستحدث یا ساحلی قطعی است، اراضی مستحدثی که بعد از تصویب این قانون ایجاد می‌شود بعرض حریم مذکور اضافه خواهد شد.
هزینه انجام کار براساس طرحی که از طرف سازمان جنگلها ومراتع کشور تهیه وبه سازمان برنامه وبودجه پیشنهاد می‌شود توسط سازمان برنامه وبودجه تأمین واز محل اعتبارات مربوطه تأدیه خواهد شد.
- تبصره ۲ ـ عرض حریم وحدود اراضی مستحدث سایر دریاچه‌ها وتالابهای کشور ومدت لازم برای نصب علائم مشخصه آنها بنا به پیشنهاد وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی وتصویب هیئت وزیران تعیین می‌شود.
رئیس ـ در ماده دوم نظری نیست؟(اظهاری نشد) آقای مهندس فروهر بفرمائید.
مهندس فروهر ـ بنده خواستم خیلی کوتاه عرض کنم که دریای خزر جذرومد ندارد ودر این موضوع پیشرفت آب بدوسانتیمتر هم نمی‌رسد خواستم این را عرض کرده باشم که دریای خزر فاقد جزر ومد است.
دکتربهزادی ـ جذر ومد مربوط بماه است.
رئیس ـ نظر دیگری در ماده دوم نیست؟(اظهاری نشد) بماده دوم رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۳ قرائت می‌شود.
ماده ۳ ـ کلیه اراضی مستحدث کشور متعلق بدولت است واشخاص حق تقاضای ثبت آنها را ندارند ودر صورتیکه نسبت باراضی مذکور درخواست ثبت شده باشد آن درخواست باطل وادارات ثبت محل مکلفند
تقاضای ثبت اراضی مزبور را از وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی یا سایر سازمانهای دولتی که در آنها تصرفاتی دارند با تأیید وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی بپذیرند.
- تبصره ۱ ـ اراضی مستحدث دریای خزر که از طرف اشخاص تقاضای ثبت شده وتا تاریخ ۴۲/۷/۱۳ (موضوع تصویبنامه شماره ۴۱۷۲۰ ـ ۴۲/۷/۱۳) ملک بنام آنها در دفتر املاک بثبت رسیده ویا حکم قطعی مالکیت بنفع اشخاص تا تاریخ مذکور صادر شده باشد از مقررات این ماده مستثنی است.
- تبصره ۲ ـ تبصره بند ۹ ماده یک قانون حفاظت وبهره‌برداری از جنگلها ومراتع منحصراً مربوط بدریای خزر بوده وکماکان قابل اجراست.
رئیس ـ در ماده ۳ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۳ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۴ قرائت می‌شود.
ماده ۴ ـ کلیه اراضی ساحلی دریای عمان وخلیج فارس ودریاچه رضائیه که تا تاریخ تصویب این قانون بنام اشخاص در دفتر املاک به ثبت نرسیده باشد متعلق بدولت است واشخاص حق تقاضای ثبت آنرا ندارند ودر صورتیکه نسبت باراضی مزبور تقاضای ثبت شده ولی منجر به ثبت ملک بنام متقاضی در دفتر املاک نشده باشد تقاضای ثبت باطل است واداره ثبت محل مکلف است تقاضای ثبت اراضی مزبور رااز وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی ویا سایر سازمانهای دولتی که در این اراضی تصرفاتی دارند با تأیید وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی بپذیرد.
- تبصره ۱ ـ مستثنیات این ماده که بهرحال خارج از حریم می‌باشد بشرح زیر است:
- الف ـ اراضی واقع در محدوده قانونی شهرها در تاریخ تصویب این قانون.
- ب ـ عرصه اعیان احداث شده واراضی مزروعی و آیش و باغات و نخلستانها و قلمستانها که تا تاریخ تصویب این قانون احداث شده ـ میزان آیش طبق عرف محل و بهرصورت از دوبرابر زمین تحت کشت تجاوز نخواهد کرد.
- ج ـ محاوط ساختمانهائی که در اراضی موضوع بند ب این تبصره قرار دارند حداکثر تا بیست برابر سطح زیربنای آنها مشروط برآن که مساحت آن از ۳۰۰۰ متر مربع بیشتر نبوده و درحریم دریا و دریاچه یا خلیج نیز واقع نباشد.
- تبصره ۲ ـ تشخیص مستثنیات مندرج در بندهای فوق بعهده سازمان جنگلها و مراتع کشور بوده و نظریه سازمان در این مورد قطعی است.
رئیس ـ در ماده ۴ نظری نیست؟(اظهاری نشد) به ماده ۴ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۵ قرائت می‌شود.
ماده ۵ ـ درصورتیکه اراضی مذکور در ماده ۴ این قانون که با رعایت شرایط مقرر در آن ماده در دفتر املاک بنام اشخاص ثبت شده باشد بتشخیص هیئت وزیران موردنیاز طرحهای عمومی کشور باشد آن اراضی بتصرف طرح مربوطه درخواهد آمد و هرگاه مقدار زمین در یک مالکیت کمتر از ۱۰۰۰مترمربع باشد بهای عادله آن طبق برنامه و بودجه تعیین و از محل اعتبار طرح نقداً پرداخت خواهد شد، ولی هرگاه مجموع آن در یک مالکیت از ۱۰۰۰ مترمربع بیشتر باشد مازاد بر ۱۰۰۰ مترمربع از نزدیکترین منابع ملی آن منطقه بمساحت مساوی به مالک واگذار و پابپا خواهد شد.
رئیس ـ در ماده پنجم نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۵ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۶ قرائت می‌شود.
ماده ۶ ـ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است عرصه اعیان و محوطه‌های ساختمانهائی را که تا تاریخ ۳۰/۵/۴۶ از طرف اشخاص در اراضی مستحدث متعلق بدولت در کرانه دریای خزر ایجاد و احداث شده به صاحبان آنها اجاره دهد ویا بفروشد. بهای عرصه و اجاره بها بترتیب مذکور در ماده ۱۲ این قانون تعیین می‌گردد.
- تبصره ۱ ـ درصورتیکه صاحبان اعیان ظرف ضرب الاجلی که از طرف وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تعیین و ابلاغ یا آگهی می‌شود و از سه ماه کمتر و از یکسال بیشتر نخواهد بود حاضر بخرید یا اجاره عرصه نشوند ـ اعیان موجود در اراضی مزبور با سپردن بهای آن بصندوق ثبت متعلق بدولت خواهد بود و سند مالکیت عرصه و اعیان بنام وزارت کشاورزی و منابع طبیعی صادر و بدرخواست وزارت مذکور و با دستور دادستان محل توسط گارد جنگل و منابع طبیعی یا مأمورین انتظامی از متصرف خلع ید خواهد شد.
دادستان محل ظرف یکماه از تاریخ وصول تقاضای وزارت کشاورزی و منابع طبیعی نسبت به موضوع دستور صادر می‌نماید و این دستور قطعی است.
از تاریخ سپردن بهای اعیان توسط وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تا تاریخ خلع ید از عرصه و اعیان ماهانه معادل یک درصد مجموع بهای عرصه و اعیان از متصرف حق الارض وصول خواهد گردید.
- تبصره ۲ ـ منظور از اعیان در این قانون ساختمان یا تأسیسات یا باغ میوه یا بیشه دست کاشت و قلمستان می‌باشد. چپر، آلونک، کپر وصرف دیوارکشی وحفر چاه و ایجاد حصار ونصب سیم خاردار و امثالهم اعیانی محسوب نمی‌شوند، تشخیص وزارت کشاورزی و منابع طبیعی در اینمورد قطعی است.
رئیس ـ در ماده ۶ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۶ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۷ قرائت می‌شود.
ماده ۷ ـ حریم منابع مندرج در ماده ۲ قابل تملک وتصرف خصوصی نیست ولو آنکه متصرفین این قبیل اراضی، اسناد مالکیت گرفته باشند، ولی استفاده از حریم مزبور برای ایجاد تأسیسات ضروری دولتی که جنبه اختصاصی نداشته باشد با رعایت مقررات آئیننامه اجرائی این قانون و تصویب هیئت وزیران مجاز می‌باشد.
- تبصره ـ ایجاد اسکله برای دسترسی بدریا بمنظور استفاده از تأسیسات تفریحی ساحلی یا تعمیرگاههای دریائی متعلق به بخش خصوصی براساس طرحی که برحسب مورد توسط وزارت اطلاعات و جهانگردی یا وزارت راه و ترابری پیشنهاد و بتصویب وزارت کشاورزی و منابع طبیعی می‌رسد با اخذ اجاره بها مجاز می‌باشد.
رئیس ـ در ماده ۷ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۷ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۸ قرائت می‌شود.
ماده ۸ ـ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است تأسیساتی را که درحریم یا داخل دریا یا دریاچه‌ها ایجاد شده است به ترتیبی که در ماده ۱۲ این قانون مقرر شده خریداری نماید و تازمانیکه خریداری نشده است از متصرفین حق الارض دریافت کند.
مبدأ محاسبه و مطالبه حق الارض ۴۲/۷/۱۳ می‌باشد مگر اینکه تأسیسات بعد ازتاریخ مذکور احداث شده باشد که دراینصورت تاریخ ایجاد تأسیسات مبدأ مطالبه حق الارض خواهد بود.
سازمانهای دولتی از لحاظ پرداخت حق الارض مشمول این ماده نیستند منظور از تأسیسات دراین ماده هرنوع ساختمان یا اسکله یا توقف گاه ویا گردشگاههای دریائی و یا خطوط لوله برای بردن آب از دریا می‌باشد، اجازه مندرج دراین ماده مانع مراجعه سازمان جنگلها و مراتع کشور بمراجع قضائی جهت تحصیل حکم خلع ید و قلع بنای اشخاص در حریم نیست.
رئیس ـ در ماده ۸ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۸ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۹ قرائت می‌شود.
ماده ۹ ـ وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مجاز است اراضی مستحدث ساحلی متعلق بدولت را بفروشد یا اجاره دهد یا باسایر اراضی و تأسیسات معاوضه نماید تعیین ضوابط و شرایط فروش و اجاره و معاوضه و بهره‌وری از اراضی مزبور در آئین نامه اجرائی این قانون تعیین می‌گردد.
- تبصره ـ مالکانی که اراضی مستحدث و ساحلی بین اراضی آنها وحریم دریا قرار گرفته درصورت تساوی شرایط برای خرید یا اجاره یا معاوضه حق تقدم دارند، در این قبیل موارد وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مراتب را به آنها ابلاغ و در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می‌نماید استفاده از این حق تقدم درطول یکماه از تاریخ صدور آگهی یا اخطار خواهد بود.
رئیس ـ در ماده ۹ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۹ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۱۰ قرائت می‌شود.
ماده ۱۰ ـ دولت مکلف است از نزدیکترین جاده اصلی بدریای خزر راههای فرعی عبور ومرور تاحریم دریا درمحلهای مناسب ایجاد نماید، فاصله راههای فرعی از یکدیگر نباید از شش کیلومتر بیشتر و عرض آنها از ۹متر کمتر باشد، درصورتیکه برای احداث راههای مزبور استفاده از اراضی ملکی اشخاص ضرورت داشته باشد ویا احتیاج به تخریب ساختمان یا تصرف قسمتی از باغات یا اراضی مزروعی پیدا شود دولت می‌تواند بارعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید.
رئیس ـ در ماده ۱۰ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۱۰ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۱۱ قرائت می‌شود.
ماده ۱۱ ـ هرکس بقصد تصرف باراضی مستحدث و ساحلی متعلق بدولت و حریم دریا ودریاچه‌ها و تالابهای کشور تجاوز کند ویا اراضی مزبور را با برداشت شن و ماسه و خاک وسنگ تخریب نماید بحبس جنحه‌ای تا سه سال و خلع ید محکوم خواهد شد. وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی مکلف است بمحض اطلاع بوسیله گارد جنگل و مأمورین خود رفع تجاوز کند ومراتب را برای رسیدگی به موضوع و تعقیب کیفری کتباً بدادسرای محل اعلام نماید. اعیانی که در عرصه مورد تجاوز احداث شود بحکم دادگاه جزائی بنفع دولت ضبط یا قلع بنا خواهد شد.
رئیس ـ در ماده ۱۱ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۱۱ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۱۲ قرائت می‌شود.
ماده ۱۲ ـ تعیین حق الارض و بهای عرصه و اعیان و میزان اجاره بها و ارزیابی عوض و معوض با رعایت نرخ عادله روز و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری بعهده سازمان جنگلها ومراتع کشور می‌باشد.
اشخاصی که بتشخیص سازمان جنگلها ومراتع نسبت بموارد فوق معترض باشند می‌توانند اعتراضیه ومدارک خود را حداکثر ظرف یکماه از تاریخ آگهی در یکی روزنامه‌های کثیرالانتشار مرکز یا ابلاغ کتبی سازمان بمرجع مندرج در آگهی یا ابلاغ تسلیم نمایند. اعتراضات واصله وسیله هیئتی مرکب از وزیر کشاورزی ومنابع طبیعی ـ دادستان کل ورئیس سازمان ثبت یا نمایندگان آنها مورد رسیدگی واتخاذ تصمیم قرار خواهد گرفت. تصمیم اکثریت اعضاء هیئت مزبور قطعی ولازم‌الاجرا خواهد بود.
نحوه اقدام وسایر موارد مربوط در آئیننامه این قانون تعیین وتصریح خواهد شد.
رئیس ـ در ماده ۱۲ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۱۲ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۱۳ قرائت می‌شود.
ماده ۱۳ ـ از تاریخ اجرای این قانون، قانون مربوط باراضی ساحلی مصوب ۱ مردادماه ۱۳۴۶ ملغی است.
رئیس ـ در ماده ۱۳ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۱۳ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۱۴ قرائت می‌شود.
ماده ۱۴ ـ آئین‌نامه‌های اجرائی این قانون توسط وزارت کشاورزی ومنابع طبیعی تهیه وپس از تأیید هیئت مذکور در ماده ۱۲ بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
رئیس ـ در ماده ۱۴ نظری نیست؟(اظهاری نشد) بماده ۱۴ رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟(اظهاری نشد) به مجموع مواد وکلیات آخر لایحه رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. لایحه بدولت ابلاغ می‌شود.
-اعلام وصول لایحه اصلاح پاره‌ای از مواد قانون شهرداری از مجلس سنا
۱۰-اعلام وصول لایحه اصلاح پاره‌ای از مواد قانون شهرداری از مجلس سنا.
رئیس ـ لایحه‌ای از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.
عطف بنامه شماره ۴۲۱۵۹ مورخ ۱۳۴۵/۲/۳۱ آن مجلس محترم، گزارش کمیسیون شماره ۱۰ (کشور) در قبال لایحه شماره ۱۹۹۲ مورخ ۱۳۵۴/۲/۳ دولت راجع به اصلاح پاره‌ای از مواد قانون شهرداری در جلسه فوق‌العاده روز چهارشنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۵۴ مطرح گردید وبا اصلاحاتی بتصویب مجلس سنا رسید.
اینک لایحه قانون فوق که اصلاح شده است جهت تصویب مجدد آن مجلس محترم بضمیمه ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس سنا ـ جعفرشریف امامی.
رئیس ـ اصلاحات مجلس سنا به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- بیانات آقای رئیس بمناسبت پایان جلسات دوره بیست وسوم قانونگذاری واعلام تعطیلات تابستانی ـ ختم جلسه
۱۱- بیانات آقای رئیس بمناسبت پایان جلسات دوره بیست وسوم قانونگذاری واعلام تعطیلات تابستانی ـ ختم جلسه.
رئیس ـ امروز بیست ونهم تیرماه است وچون مطلب مهم دیگری در دستور مجلس نداریم قاعدتاً باید تعطیلات تابستانی را اعلام بکنیم، بنابراین همانطور که بعضی از همکاران متذکر شدند این جلسه می‌تواند آخرین جلسه عادی این دوره قانونگذاری باشد مگر اینکه دولت تقاضای جلسه فوق‌العاده بکند. بنده لازم میدانم از کلیه همکاران محترم که در این چهار سال با کمال علاقمندی ونظم وانضباط وظایف خودشان را در مجلس شورای ملی به بهترین وجهی انجام دادند صمیمانه تشکر کنم (احسنت) همچنین وظیفه خود میدانم از دوستان عزیزم جناب آقای دکتر الموتی وجناب آقای رامبد، لیدرهای فراکسیونهای پارلمانی سابق مجلس که در تمام این مدت در امور داخلی مجلس شورای ملی با من کمک وهمکاری کردند صمیمانه تشکر کنم. باید یادآوری کنم در این سه دوره بیست ویکم وبیست دو وبیست وسوم که بنده افتخار خدمتگزاری داشتم اگر مجلس شورای ملی به نظم وانضباط شهرت پیدا کرده است این خواست فردفرد همکاران محترم بود برای اینکه خودشان منظم بودند وعلاقه داشتند مجلس منظم باشد.
باز برخود لازم میدانم از آقایان کارپردازها وسایر اعضای محترم هیئت رئیسه ورؤسای کمیسیونها که در این مدت با کمال صمیمیت وعلاقمندی وظیفه خود را انجام داده‌اند تشکر کنم البته اینجا نمی‌توانم از همه همکاران اسم ببرم ولی نظم وانضباطی که در مجلس وجود دارد نتیجه کمک وهمکاری صمیمانه کلیه نمایندگان بوده است (احسنت) واین بزرگترین افتخار برای نمایندگان این دوره مجلس شورایملی است که وقتی بگذشته خود نگاه کنند می‌بینند خدماتشان تا چه اندازه برای کشورشان ثمربخش بوده است. زیرا آنچه در این سیزده سال دوران بعد از انقلاب شاه وملت در کشور ما انجام شده چیزی نیست که فقط خودمان بآن اذعان داشته باشیم بلکه مورد توجه جهانیان هم هست (صحیح است) پیشرفتی که کشور ما در این مدت تحت رهبری شاهنشاه حاصل کرده واقعاً برای دنیا قابل توجه است وسهم کوچکی از این پیشرفت‌ها مسلماً سهم نمایندگان مجلس شورای ملی است. این خدمات انجام شده برای آن عده از نمایندگان که در آینده در سنگرهای دیگری خدمت خواهند کرد افتخار ومشوقی خواهد بود که بتوانند منشاء خدمات وثمرات بیشتری در جامعه متحول ایران باشند.
همچنین وظیفه خود میدانم از جناب آقای هویدا نخست‌وزیر وکلیه وزرا ومعاونین پارلمانی ایشان صمیمانه تشکر کنم که در تمام این مدت نهایت همکاری را با مجلس شورای ملی داشتند ودر طول این مدت نه تنها هیچوقت جزئی‌ترین اختلاف بین مجلس ودولت وجود نداشته است بلکه همیشه مجلس ودولت در یک جهت حرکت کرده وهیچگاه روبروی هم قرار نگرفته (صحیح است) بلکه برای رسیدن بهدف واحد که پیشبرد نیات شاهنشاه است قدم برداشته‌اند. ونیز لازم میدانم از سناتورهای محترم وشخص جناب آقای مهندس شریف امامی ریاست محترم مجلس سنا صمیمانه تشکر کنم. باید عرض کنم در این دوازده سال نهایت همکاری وهمفکری بین دو مجلس وجود داشته وهمانطور که اطلاع دارید کمیسیون همکاری مجلسین در این مدت هرسال فقط یک بار آنهم برای انتخاب اعضای هیئت رئیسه خود تشکیل شده است وتابحال موجبی برای تشکیل این کمیسیون پیش‌نیامده است که بخواهد به اختلاف بین دو مجلس رسیدگی کند. بنابراین می‌توانم بگویم دوران بسیار خوبی را گذارندیم واز خدماتیکه در این مدت انجام داده‌ایم باید بسیار مسرور وخرسند باشیم (احسنت) ضمناً وظیفه خود میدانم از وسایل ارتباط جمعی یعنی دستگاه رادیو وتلویزیون و روزنامه‌های کثیرالانتشار ومخبرین آنها که بطور مرتب در مجلس شورای ملی حاضر شدند وبا کمال جدیت وظایفشان را به بهترین وجه انجام دادند تشکر کنم همچنین لازم میدانم از کلیه کارکنان مجلس شورای ملی که با کمال صداقت وظیفه خودشان را انجام می‌دهند صمیمانه تشکر کنم (احسنت).
همانطور که عرض کردم خدمات گذشته ما این نیرو وانرژی را بما می‌دهد که به قدرت کار وعلاقمندی خود بیفزائیم زیرا کشور ما دوران شکوفانی را میگذراند که احتیاج زیادی به نیروی انسانی کارآمد دارد وما هر کدام در هر سنگری که خدمت می‌کنیم باید برجدیت وفعالیت خود برای سازندگی کشور بیفزائیم تا در سازندگی کشور خود سهم بیشتری داشته باشیم بنده به عرایضم خاتمه می‌دهم البته خداحافظی نمی‌کنم چون اینجا خانه همه ما است اگر جلسات مجلس هم تشکیل نشود باز اینجا خواهیم آمد همانطور که همکاران محترم اطلاع دارند روز پانزده مرداد عید مبعث وسلام عام است یقیناً همه خانمها وآقایان در سلام شرکت خواهند داشت وروز چهارده مرداد نیز جشن مشروطیت است واز مدعوینی که دعوت فرموده‌اید در مجلس پذیرائی خواهید فرمود. امیدوارم بعد از پایان دوره بیست وسوم که در شانزدهم شهریور ماه خاتمه می‌یابد باز همه دوستان وهمکاران مجلس را که در سنگرهای دیگر خدمت خواهند کرد به بینیم وبتوانیم از نظرات وپیشنهادات ارزنده ایشان استفاده بکنیم. یقیناً نمایندگان دوره بیست وچهارم مجلس شورای ملی نیز بسیار خوشحال خواهند شد که بتوانند همکاران قدیمی خودشان را در مجلس ملاقات بکنند با اجازه خانمها وآقایان این جلسه را ختم می‌کنیم جلسه عادی دیگری نخواهیم داشت مگر اینکه دولت تقاضای جلسه فوق‌العاده بکند بنابراین از همکارن محترم خواهش می‌کنم آدرسشان را در مجلس شورای ملی بگذارند اگر ضرورت پیدا کرد باطلاعشان برسانیم.
رئیس مجلس شورای ملی ـ عبدالله ریاضی.